Werkplan Veilig Thuis regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016

Transcriptie

1 Werkplan Veilig Thuis regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 Januari 2015 Kenmerk:

2 Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 2 van 33

3 Inhoud 1. Inleiding Missie, visie en doelstelling Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek Activiteiten en prestaties Inrichting en doorontwikkeling van de organisatie Veilig Thuis Interne kwaliteitseisen Monitoring: cijfermatige gegevens, trends en signalen Evaluatie van het Werkplan Financiën Bijlage 1: Ervaringscijfers ASHG en AMK Bijlage 2: Plan van aanpak Ouderenmishandeling Gooi en Vechtstreek Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 3 van 33

4 1. Inleiding Op grond van de Wmo en de Jeugdwet hebben gemeenten de taak om op bovenlokaal niveau per 1 januari 2015 zorg te dragen voor een Advies en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK). Hiervoor gaan het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) samen. Dit gebeurt onder de naam: Veilig Thuis, met als ondertitel Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling. Zeven gemeenten 1 in de regio Gooi en Vechtstreek (Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen Laren, Muiden, Naarden) hebben in januari 2014 in het wethoudersoverleg sociaal domein besloten Veilig Thuis op deze schaal vorm te geven (notitie Naar een AMHK Gooi en Vechtstreek ). Het Plan van Aanpak Inrichting AMHK Gooi en Vechtstreek is vastgesteld in het directieoverleg sociaal domein (mei 2014). Het Uitvoeringsplan, dat een kader geeft voor de inrichting en het handelen voor Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek, is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van de Regio (december 2014). Voor u ligt nu het Werkplan Veilig Thuis, dat inzicht geeft in de vraag wat Veilig Thuis gaat doen in 2015 en Welke (niet) wettelijke taken 2 gaat Veilig Thuis uitvoeren en welke activiteiten en prestaties horen daar in grote lijnen bij? Op basis van het Werkplan kan tussentijds en medio 2016 worden geëvalueerd en bijgestuurd. Voor het samenstellen van het Werkplan is voortgeborduurd op bestaande documenten en landelijke producten van het ondersteuningsprogramma Veilig Thuis van de VNG (Uitvoeringsplan, Concept werkproces Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek, Model handelingsprotocol, Prestatie-indicatoren Veilig Thuis). De ontwikkeling van Veilig Thuis gebeurt onder verantwoordelijkheid van het algemeen bestuur van de Regio. Daar waar de ontwikkeling gemeentelijke consequenties heeft, worden beslissingen hierover vastgesteld in het portefeuillehoudersoverleg Sociaal Domein. Doorontwikkeling van Veilig Thuis vindt verder plaats in de periode tot 1 januari Op 1 januari 2017 dient Veilig Thuis er in zijn uiteindelijke vorm te staan en een plek te hebben in de reguliere werkwijze van beleidsontwikkeling en uitvoering binnen de Regio. 1 De twee gemeenten Weesp en Wijdemeren sluiten aan bij Veilig Thuis Utrecht 2 Wettelijke taken vanuit de Wmo zijn: Adviesfunctie, Meldfunctie, Onderzoeksfunctie, Samenhang met andere organisaties en lokale inbedding. De coördinatie van het huisverbod komt voort uit de Wet Tijdelijk Huisverbod (WTH) en is als taak belegd bij Veilig Thuis. Niet wettelijke taken zijn o.a.: Voorlichting, Expertisecentrum. Zie ook het Uitvoeringplan paragraaf 2 en 3. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 4 van 33

5 2. Missie, visie en doelstelling Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek Missie De missie van Veilig Thuis is: het stoppen van huiselijk geweld en kindermishandeling en het duurzaam borgen van de veiligheid van alle betrokkenen. 2.2 Visie Veilig Thuis is primair gericht op het herstellen van de veiligheid op de korte en op langere termijn. Regiovisie Veilig Thuis is ingebed in het sociaal domein en werkt nauw samen met de drie gemeentelijke uitvoeringsdiensten in de regio en het veiligheidshuis in de regio. Mensen kunnen in Gooi en Vechtstreek meedoen naar vermogen. Om dit te bereiken hanteren de gemeenten zeven principes voor dienstverlening binnen het sociaal domein. Deze principes vormen ook de basis voor de inrichting van Veilig Thuis. De gemeenten: 1. gaan uit van 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur; 2. stellen de vraag en behoefte van mens en omgeving centraal; 3. gaan uit van zelfredzaamheid, eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van inwoners; 4. werken met passende oplossingen voor mens en omgeving; 5. werken altijd vanuit de veiligheid van het systeem (het gezin, het kind, de hulpvrager, de buurt, mantelzorgers, etc.); 6. vergroten de (eigen) mogelijkheden van mens en hun omgeving; 7. gaan na of inwoners het afgesproken resultaat ook daadwerkelijk bereiken. 2.3 Doelstelling Het doel van Veilig Thuis is een verbetering van de aanpak van huiselijk geweld én kindermishandeling te bewerkstelligen door: samenhang te brengen tussen de aanpak van huiselijk geweld en die van kindermishandeling door: een gezin, een plan; één meldpunt voor burgers en professionals in te richten. 3 Bron: Uitvoeringsplan Veilig Thuis (vastgesteld 17 december 2014) Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 5 van 33

6 3. Activiteiten en prestaties In deze paragraaf zijn de taken van Veilig Thuis beschreven en uitgewerkt in uit te voeren activiteiten. Aan elke activiteit is zo mogelijk een beoogd resultaat/prestatie gekoppeld. De aantallen zijn bewust niet gekwantificeerd, omdat sprake is van een nieuwe manier van werken en van registreren in Veilig Thuis. In bijlage 1 zijn de ervaringscijfers opgenomen van het AMK en het ASHG in de afgelopen jaren. N.B. Voor de activiteiten 3.1/m 3.4 geldt dat de communicatie richting betrokkenen/melder/etc. over een melding steeds een belangrijke actie is. De werkwijze en richtlijnen hierover zijn vastgelegd in het handelingsprotocol werkproces Veilig Thuis. Hetzelfde geldt voor de werkwijze en richtlijnen ten aanzien van registratie van gegevens, overdracht van gegevens en dossiervorming, etc. Daarnaast overweegt Veilig Thuis in iedere fase van haar bemoeienis of het wenselijk is om de politie in kennis te stellen, i.v.m. veiligheid van betrokkenen of ernst van het feit. 3.1 Wettelijke taak: Advies en ondersteuning van hulpvragers en van omstanders en professionals Hulpvragers (slachtoffers, plegers, getuigen) kunnen contact opnemen met Veilig Thuis, met een vraag om advies en/of ondersteuning. Hetzelfde geldt voor omstanders & professionals die wel of niet vallen onder de wet Meldcode. N.B. in deze fase registreert Veilig Thuis alleen gegevens over de adviesvrager, niet over het gezin of huishouden waar het om gaat. Doel: Hulpvragers krijgen een passend advies/ondersteuning. Zij kennen de stappen die zij kunnen zetten om de situatie van huiselijk geweld of kindermishandeling te doorbreken en de veiligheid te herstellen en zijn in staat om de benodigde stappen te zetten. Dit geldt ook voor omstanders en professionals die een vermoeden hebben van huiselijk geweld of kindermishandeling. Activiteit Een laagdrempelig Veilig Thuis zijn Inhoudelijk deskundige staat de beller persoonlijk te woord. Bieden van (vervolg)advies en ondersteuning aan hulpvragers en aan omstanders/professionals (o.a. stap 2 wet Meldcode) Beoogd resultaat/prestatie Telefonisch bereikbaar 7x 24 u Open houding medewerkers Hulpvragers en professionals hebben een passend advies /ondersteuning gekregen. Aantal gegeven adviezen, uitgesplitst naar kindermishandeling en de aard van het huiselijk geweld (CBS) 3.2 Wettelijke taak: Meldingen in ontvangst nemen (meldpunt) Het gaat hier om meldingen die telefonisch of in een persoonlijk contact worden gedaan. Het zijn meldingen van zelfmelders, getuigen, omstanders of professionals. Zij kunnen ook voortkomen vanuit een casusoverleg of advies. Doel: Een optimale toegang tot Veilig Thuis voor degenen die een melding van een (vermoeden van) huiselijk geweld en kindermishandeling wensen te doen. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 6 van 33

7 Activiteit Een meldpunt Veilig Thuis zijn Inhoudelijk deskundige staat de beller persoonlijk te woord (informatie verzamelen, werkwijze uitleggen, afspraken maken). Zorgmeldingen politie: Veilig Thuis ontvangt centraal alle zorgmeldingen van de politie voor de regiogemeenten. En zet de zorgmelding door naar de desbetreffende uitvoeringsdienst indien deze niet thuishoort bij Veilig Thuis Beoogd resultaat/prestatie Telefonisch bereikbaar 7x 24 u Aantal ontvangen meldingen, uitgesplitst naar huiselijk geweld en kindermishandeling (CBS) Aantal ontvangen politiemeldingen 3.3 Wettelijke taak: Triage Doelstelling: Op basis van de inhoud van de melding en een risicotaxatie tot een besluit komen over de noodzakelijke vervolgstappen naar aanleiding van de melding. Een besluit nemen over welke instelling of professional de verantwoordelijkheid gaat nemen voor de uitvoering van de vervolgstappen. Activiteit Uitvoeren van de processtappen conform werkproces 1) Informatieverzameling 2) Beoordeling 3) Besluitvorming Instrumenten zijn o.a.: probleemverheldering, uitvoeren werkwijze outreachend werken (o.a. huisbezoek), integrale risicoscreening Vrouwenopvang, inzet vertrouwensarts, overleg met politie, risico-inventarisatie en advies huisverbod. Beoogd resultaat/prestatie Doorlooptijd: triage wordt uiterlijk 5 werkdagen na ontvangst van de melding afgerond (CBS). Uitkomst Triage (CBS). Triage kan leiden tot: - het doen van aanvullend onderzoek (zie 3.3a), - het inzetten van vervolgtrajecten (zie 3.4), - omzetten van de melding in een advies (zie 3.1) of - het beëindigen van de bemoeienis van Veilig Thuis (bv. wanneer er geen of onvoldoende grond is dat er sprake is van huiselijk geweld/kindermishandeling). Als is besloten dat Veilig Thuis het vervolgtraject inzet, is Veilig Thuis ook verantwoordelijk voor dit traject en wordt een casusregisseur aangesteld. Dit is bijvoorbeeld het geval bij: directe inzet van hulp door veilig Thuis als de veiligheid in het geding is; bij onderzoek; tijdens een procedure Verzoek tot Onderzoek (VTO) of bij Wet Tijdelijk Huisverbod. Veilig Thuis is dan ook verantwoordelijk voor de monitoring op casusniveau. 3.3.a Wettelijke taak: Onderzoeken Doel: Beoordelen of er sprake is van huiselijk geweld en/of kindermishandeling. Wat is er nodig om tot duurzame veiligheid en herstel te komen: welke (onderliggende) problemen zijn er, welke ondersteuning, hulp of maatregelen zijn onmiddellijk nodig en welke zijn nodig voor een duurzame oplossing? Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 7 van 33

8 Het doen van onderzoek gebeurt wanneer de conclusie van de triage is: beoordeling kan nog niet volledig worden gedaan; bedreiging van veiligheid vraagt om directe interventie; betrokkenen ontkennen of zijn niet bereid om hulp te accepteren. Activiteit Doen van onderzoek, zo nodig ism Raad voor de Kinderbescherming en/of politie/om. Opstellen van een veiligheidsplan en een herstelplan wanneer de veiligheid in het geding is. Uitwerken mogelijkheid tot het doen van onderzoek bij volwassenen. Beoogd resultaat/prestatie Aantal verrichte onderzoeken, uitgesplitst naar huiselijk geweld en kindermishandeling (CBS) Uitkomst onderzoek (CBS) Doorlooptijd: Onderzoek wordt uitgevoerd binnen 10 weken na de triage (CBS) Veiligheidsplan en herstelplan Voorstel voor doen van onderzoek bij volwassenen Onderzoek kan leiden tot: - als het vermoeden van kindermishandeling is weerlegd: sluiten van het dossier; - als het vermoeden niet bevestigd is: overwegen of desondanks hulp nodig is en daarnaar verwijzen (zie 3.4); besluiten om al dan niet een rappel uit te voeren; het dossier sluiten. - als het vermoeden bevestigd is: besluiten welke hulp nodig is (uitkomst Triage, zie 3.3) en vervolgens inzetten van het vervolgtraject (zie 3.4) 3.4 Wettelijke taak: Inzetten van vervolgtrajecten Doel: Inzetten van een (combinatie van) vervolgtrajecten, met als doel het bewerkstellingen van duurzame veiligheid en herstel van de gevolgen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Activiteit Inzetten van een passend vervolgtraject. a) Veilig Thuis zet direct hulp in geval van een crisis en/of als de veiligheid in het geding is, voor een periode van maximaal 4 weken. b) Veilig Thuis draagt de casus over aan ofwel: - de gemeentelijke uitvoeringsdienst - professional / ketenpartner - Veiligheidshuis Met de organisatie waarnaar is overgedragen, afspraken maken over het opstellen en uitvoeren van een veiligheidsplan en herstelplan. Coördineren uitvoering huisverbod (WTH) i.s.m. politie, regiogemeenten en hulpverlenende partijen: coördineren van het proces en in te zetten hulpverlening, waaronder opstellen zorgplan. Beoogd resultaat/prestatie Aantallen vervolgtrajecten, uitgesplitst naar organisatie waarnaar is overgedragen (CBS). Doorlooptijd: Inzetten vervolgtraject gebeurt binnen 10 weken na de triage. Aantal Huisverboden Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 8 van 33

9 Activiteit Voeren van veiligheidsgesprekken met als doel: afspraken maken met uithuisgeplaatste en achterblijver over het waarborgen van de veiligheid na afloop van het huisverbod. Coördinatie Aware: inzet mobiel alarmsysteem ism Versa, politie en beveiligingsorganisatie X-mark. Herijking organisatorische inrichting van Aware: rollen en taken van Veilig Thuis en de andere organisaties. Uitgangspunt is dat Veilig Thuis regie voert op het proces. Beoogd resultaat/prestatie Aantal veiligheidsgesprekken per jaar (binnen de 10 dagen van het opgelegde huisverbod) Aantal keer inzet Aware Rollen en taken van Veilig Thuis en Versa in het kader van Aware, zijn herijkt. 3.5 Bovenwettelijke taak: Bewaken van ketenafspraken Doel op casusniveau: Zorgcoördinatie: ervoor zorgen dat het hulpverleningsproces in onderlinge samenhang tussen ketenpartners uitgevoerd wordt. Bewaken van het nakomen van de gemaakte afspraken. Doel op niveau ketensamenwerking: Het rapporteren van en adviseren aan de gemeente over gesignaleerde trends t.a.v. de samenwerking in de ketenaanpak huiselijk geweld en kindermishandeling. Samenhang is nodig om een integrale aanpak uit te kunnen voeren. Doel in het kader van de doorontwikkeling: Komen tot een duidelijke rol- en taakafbakening tussen gemeente, Veilig Thuis en de partners op het gebied van ondersteuning/hulp/straf/justitie. Activiteit Casusniveau: Begin 2015 afspraken maken met gemeentelijke uitvoeringsdiensten over informeren over meldingen, terugkoppelingen, overdracht en inzet van zorg. Casusniveau: Actueel houden, bewaken, evalueren van werkafspraken tussen Veilig Thuis en partners in de keten. Ketensamenwerking: Veilig Thuis volgt de kwaliteit van de werkprocessen in de keten (o.a. nakomen samenwerkingsafspraken), signaleert eventuele knelpunten en rapporteert hierover aan de gemeente. Veilig Thuis doet als dat nodig is voorstellen voor het verbeteren en/of aanpassen daarvan. N.B. Dit is een vorm van monitoring. Doorontwikkeling: Het regelmatig bespreken van de rol- en taakverdeling tussen gemeente, Veilig Thuis en ketenpartners. Beoogd resultaat/prestatie Heldere en concrete samenwerkingsafspraken Actuele werkafspraken tussen Veilig Thuis en ketenpartners. Knelpunten in (het nakomen van) de samenwerkingsafspraken zijn in beeld en zijn met bijbehorend (mondeling) advies gerapporteerd aan de gemeente. Waar nodig worden gemaakte afspraken schriftelijk vastgelegd. Rol- en taakverdeling is vast agendapunt op het voortgangsoverleg gemeente - Veilig Thuis. 3.6 Bovenwettelijke taak: Expertisecentrum Doelstelling: Veilig Thuis is het expertisecentrum op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling in de regio. Versterken van de kennis van professionals en ketenpartners over o.a. landelijke en regionale ontwikkelingen, sociale kaart, specifieke doelgroepen. Inwoners en professionals kennen Veilig Thuis en weten het te vinden. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 9 van 33

10 Activiteit Verzorgen publieksvoorlichting en voorlichting aan ketenpartners: face to face, schriftelijk, digitaal. Voorlichting is gericht op bewustwording en het vergroten van kennis/inzicht Uitvoeren actiepunten communicatieplan, waaronder: - Actualiseren (digitaal) informatiemateriaal - Bekend maken Veilig Thuis Fungeren als expertise centrum huiselijk geweld (relevante ontwikkelingen landelijk, regionaal, lokaal zijn in beeld) (Laten) trainen van uitvoeringsdiensten en organisaties in het signaleren en bespreekbaar maken van signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling, ouderenmishandeling, eergerelateerd geweld, seksueel geweld. Deskundigheidsbevordering over Wet Meldcode Sociale kaart: aanbod van ketenpartners is in beeld Delen van relevante ontwikkelingen met partners d.m.v. overleg (bv. netwerkcontactgroepen, overleg met ziekenhuis). Herijken wijze van overleg. Vertalen in werkafspraken. Uitvoeren aanpak ter bestrijding van ouderenmishandeling conform het plan van aanpak van december Zie bijlage. Aanpak verder ontwikkelen, o.a. op basis van ervaringen landelijke pilots. Beoogd resultaat/prestatie Informatie/materiaal is conform communicatieplan Veilig Thuis verspreid Actiepunten zijn uitgevoerd Actueel informatiemateriaal Veilig Thuis is bekend Expertisecentrum Op basis van de vraag zijn organisaties getraind (Veilig Thuis als makelaar) In overleg met gemeenten bepalen wat nodig is Actuele sociale kaart Actuele en adequate werkafspraken De activiteiten zoals benoemd in paragraaf 5 van het plan van aanpak zijn uitgevoerd (zie bijlage). De aanpak is verder ontwikkeld. 3.7 Wettelijke én bovenwettelijke taak: Monitoring Zie ook paragraaf 6 van dit Werkplan (Monitoring: cijfermatige gegevens, trends en signalen). Doelstelling: Doel op casusniveau (wettelijk): Nagaan of de stappen die in gang zijn gezet, daadwerkelijk worden uitgevoerd en of die stappen leiden tot het (duurzaam) stoppen van geweld. N.B. slechts in een beperkt aantal gevallen wordt dit door veilig Thuis gedaan, zie hieronder. Doel op niveau van de keten (bovenwettelijk): Het verkrijgen van inzicht in de problematiek van huiselijk geweld en kindermishandeling, ten behoeve van beleid en praktijk van Veilig Thuis, gemeenten en ketenpartners. Activiteit Registreren van de benodigde gegevens conform de wettelijke eisen (Wmo, CBS) en richtlijnen uit het handelingsprotocol. Casusniveau: Monitoring van de ingezette vervolgtrajecten om na te gaan of het doel van het traject is behaald: - wordt uitgevoerd door Veilig Thuis als: sprake is van inzet van een Tijdelijk Huisverbod en van onderzoek kindermishandeling. Wellicht ook na inzet van outreachende interventies: hiervoor criteria ontwikkelen (bij welke producten), bijbehorende vragen formuleren en tijdstip (3 maanden / 1 jaar). - wordt uitgevoerd door de gemeente als: de casus is overgedragen aan de uitvoeringsdienst. Beoogd resultaat/prestatie Relevante gegevens zijn geregistreerd a. Contact met de direct betrokkene of de hulpverlener, binnen 3 maanden na afronding van de bemoeienis. b. Besluit nemen of dit ook na 1 jaar nogmaals moet gebeuren (conform handelingsprotocol). c. Criteria voor monitoring outreachende interventies zijn geformuleerd. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 10 van 33

11 Activiteit Ketenniveau: Het rapporteren over gegevens met betrekking tot de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling, inclusief trends, analyse en advies. Onder andere over: - aard en omvang; - de ketenaanpak (samenwerkingsafspraken, zie ook 3.6) Meten van cliënttevredenheid over Veilig Thuis, door middel van steekproeven: het uitwerken van een methode hiervoor, op basis van bestaande ervaringen. Doorontwikkelen van registratie en monitoring, inclusief klanttevredenheid Beoogd resultaat/prestatie Rapportages met trends, analyse en advies. Jaarverslag. Methode is uitgewerkt. Clienttevredenheid is gemeten: minimaal 50 keer per jaar. Adequate registratie en monitoring Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 11 van 33

12 4. Inrichting en doorontwikkeling van de organisatie Veilig Thuis Naast bovenstaande inhoudelijke taken van Veilig Thuis, zijn acties nodig gericht op de inrichting en doorontwikkeling van Veilig Thuis en haar eigen medewerkers. Ook zijn acties nodig gericht op medewerkers van samenwerkingspartners (bv. scholing). Onderstaand schema is overgenomen uit bijlage 1 van het Uitvoeringsplan. De acties moeten nog nadere worden ingevuld en uitgewerkt, qua inhoud en tijdsplanning. Het zijn acties die zijn gerelateerd aan de kwaliteitseisen zoals benoemd in paragraaf 5 van dit werkplan. VEILIG THUIS ACTIEPLAN (Bron: Uitvoeringsplan, bijlage 1) Binnen de doorontwikkeling van Veilig Thuis worden onderstaande acties meegenomen. Thema Actie Tijdpad Deskundigheid Medewerkers binnen Veilig Thuis verder te scholen tot generalisten met specifieke aandachtsgebieden. Q1 - Q2 - Q3 - Q De crisisdienst, in haar rol als bereikbaarheidsdienst Q Veilig Thuis buiten kantoortijden, zal vanuit gezamenlijkheid geschoold worden op met name de deskundigheid van huiselijk geweld. De regio borgt de noodzakelijke deskundigheid op het gebied van Huiselijk geweld en kindermishandeling binnen de uitvoeringsdiensten en stelt hier een scholingsplan voor op 4. Q Afgesproken met het Regionaal Leerhuis Gooi en Vechtstreek om een brede training te geven aan de medewerkers binnen de uitvoeringsdiensten over: - Wet Meldcode; - Signaleren en bespreekbaar maken huiselijk geweld, kindermishandeling en ouderenmishandeling. De regio-organisatie inventariseert welke specifieke Q deskundigheid voor de JGZ-artsen en vertrouwensartsen nog noodzakelijk is en stelt hier een scholingsplan voor op. Kwaliteit Opstellen stappenplan beroepsregistratie van alle Q professionals binnen Veilig Thuis (op HBO- en WOniveau) die jeugdhulp uitvoeren (kwaliteitseisen jeugdhulpaanbieders Jeugdwet en Wmo). Na vijf jaar moet de professional voldoen aan de volledige registratie-eisen. Procedure omgaan met calamiteiten en overige Q incidenten in het primaire proces van BJZ NH, vertalen naar Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek Werkproces Werkproces verder fine-tunen op basis van praktijk Veilig Thuis draagt bij aan deskundigheidsbevordering en training van de lokale uitvoeringsdiensten en andere professionals, zodat op den duur dus wellicht speciale routes niet meer nodig zijn, omdat ervaring en expertisen in de lokale teams is opgebouwd. Samen met Veilig Thuis en de lokale uitvoeringsdiensten wordt bepaald welke omstandigheden en kwaliteitseisen daarvoor nodig zijn (Uitvoeringsplan, paragraaf 7). Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 12 van 33

13 Thema Actie Tijdpad Privacy Opstellen privacy protocol Veilig Thuis, met het Q handelingsprotocol Veilig Thuis als onderlegger. Personeel In overleg met de Gecertificeerde Instelling en de Regio werken aan een structurele overgang van medewerkers van de GI naar Veilig Thuis. Q2 Q of Q2 Q indien mogelijk/wenselijk ICT Implementatie registratie-applicatie Veilig Thuis, waaronder opleiding/training Q1 Q2 Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 13 van 33

14 5. Interne kwaliteitseisen Op basis van de Wmo en de Algemene Maatregel van Bestuur op grond van de Wmo worden een aantal kwaliteitseisen gesteld aan Veilig Thuis. Deze zijn beschreven en toegelicht in paragraaf 2.2 van het Uitvoeringsplan. Hieronder een opsomming van de eisen: - Herkenbaar en toegankelijk (bv. bereikbaarheid) - Deskundigheid (bv. gekwalificeerd personeel) - Kwaliteit en toezicht (bv. verantwoorde werktoedeling, systematische kwaliteitsbewaking, voldoen aan wettelijke termijnen doorlooptijd) - Organisatie-eisen (bv. jaarplan, begroting) - Beleidsinformatie (bv. registratie gegevens) - Bescherming van de melder (bv. anonimiteit) Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 14 van 33

15 6. Monitoring: cijfermatige gegevens, trends en signalen 5 Uitgangspunt: leren van de gegevens Uitgangspunt (op aanraden van de VNG) is dat er de komende jaren vooral geleerd moet worden. Cijfers of indicatoren zijn er vooral om gegevens boven tafel te krijgen over hoe Veilig Thuis als organisatie werkt en hoe het functioneert binnen de ketens. Vaak is een nadere analyse nodig om te kunnen vaststellen waar de cijfers feitelijk op wijzen. De gevraagde cijfers of indicatoren moeten relevant, niet te veel, simpel en weinig arbeidsintensief zijn (knopjes op dashboard). Beoogd effect van de aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling Het beoogd effect van de aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling is, dat: - het geweld en de mishandeling in de huiselijke kring stoppen; - het na verloop van enige tijd aantoonbaar beter gaat met de mensen die bij de meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling betrokken waren. Gemeenten hebben de regie over deze aanpak en zijn verantwoordelijk voor het totaal. Veilig Thuis is een onderdeel van de keten. Gemeenten zijn dan ook verantwoordelijk voor de monitoring ten aanzien van het beoogd effect van de aanpak. Veilig Thuis kan hiertoe gegevens aanleveren over recidive en over de trajecten waarbij Veilig Thuis de regie voert (inzet Tijdelijk Huisverbod en onderzoek kindermishandeling). Welke gegevens levert Veilig Thuis t.b.v. trends, signalering en monitoring In overleg met de gemeentelijk deelprojectleider is medio december 2014 besloten dat Veilig Thuis start met het monitoren van punt I t/m IV. Wanneer dit goed op orde is, zal in overleg met de gemeenten worden bekeken of het nodig en mogelijk is om in de toekomst ook op andere indicatoren te meten / monitoren. I. Aard en omvang van het Huiselijk Geweld en Kindermishandeling, a) op basis van de cijfermatige gegevens die verplicht zijn gesteld voor het CBS (zie het kader hieronder met de productie-indicatoren), b) aangevuld met de cijfermatige gegevens die van oudsher door het ASHG konden worden geleverd in het kader van Wet Tijdelijk Huisverbod (aantal Risicoinventarisaties, aantal huisverboden en ingezette trajecten naar gemeente), aantal screenings vrouwenopvang, totaal aantal trajecten en betrokkenen (leeftijd, geslacht herkomst naar gemeente), aantal voorlichtingen en trainingen. II. De samenwerking in de keten en het nakomen van afspraken in de keten, c) op basis signalen over het proces in de samenwerking in de keten op casusniveau. Is de keten op casusniveau goed georganiseerd (zie taak 3.5, bewaken ketenafspraken)? III. De interne kwaliteit van Veilig Thuis, d) op basis van o.a. de doorlooptijden (zie ook verplichte gegevens voor het CBS, productieindicatoren 5 in het schema hieronder) 5 Voor deze paragraaf is gebruik gemaakt van het document Prestatie-indicatoren Veilig Thuis (VNG, okt 2014). In dit document worden voorstellen gedaan voor te gebruiken prestatie-indicatoren. Dit zijn A) Productieindicatoren en B) Kwaliteits-indicatoren. Bovendien kan worden gemeten of Veilig Thuis een organisatie is zoals deze was beoogd (C). Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 15 van 33

16 e) op basis van de tevredenheid van de betrokkenen over de dienstverlening van Veilig Thuis, uitgesplitst naar soort product 6 f) Voldoen aan de HKZ-normen. IV. De effectiviteit van de ketenaanpak, g) op basis van gegevens over aantallen recidives. Dit zijn hermeldingen terwijl het hulpverleningstraject al is gestart of zelfs al is afgerond. h) op basis van gegevens over de monitoring van de ingezette vervolgtrajecten om na te gaan of het doel van het traject is behaald. Veilig Thuis voert deze monitoring alleen zelf uit als sprake is van inzet van een Tijdelijk Huisverbod en van onderzoek kindermishandeling (en wellicht ook na inzet van outreachende interventies, zie taak 3.7). Productie-indicatoren richten zich met name op aantallen. De volgende gegevens moeten verplicht aan het CBS worden geleverd 7 : 1. aantal gegeven adviezen, uitgesplitst naar kindermishandeling en de aard van het huiselijk geweld; (niet verplicht: hierbij onderscheid maken naar zelfmelders, mensen uit het sociale netwerk en professionals. Dit om een indruk te krijgen van de laagdrempeligheid en de toegankelijkheid van Veilig Thuis) (hoort bij Taak 3.1) 2. aantal ontvangen meldingen, uitgesplitst naar huiselijk geweld enerzijds en kindermishandeling anderzijds 8 van degenen over wie een melding is gedaan; (niet verplicht: hierbij onderscheid maken naar zelfmelders, mensen uit het sociale netwerk en professionals. Dit om een indruk te krijgen van de laagdrempeligheid en de toegankelijkheid van Veilig Thuis) (hoort bij Taak 3.2) 3. aantal verrichte onderzoeken, uitgesplitst naar huiselijk geweld en kindermishandeling 9 van degenen over wie een melding is gedaan; (hoort bij Taak 3.3.a) 4. de hoedanigheid van de persoon die contact opnam met Veilig Thuis; (hoort bij Taak 3.1 en 3.2) 5. de doorlooptijden tot aan triage en in de onderzoeksfase (de datum van de melding; de datum van de start van het onderzoek; de datum van afronding van het onderzoek); (hoort bij Taak 3.2 en 3.3.a) 6. de uitkomst van de verrichte onderzoeken; en de uitkomst van de verrichte onderzoeken met inbegrip van, indien van toepassing, de aard van het geweld of de mishandeling; (hoort bij Taak 3.3 en 3.3.a). 7. het vervolgtraject na afronding van het onderzoek. (hoort bij Taak 3.3 en 3.3.a) De indicator over het vervolgtraject kan gespecificeerd worden, door te vragen naar aantallen meldingen die zijn doorgezet naar: de uitvoeringsdienst, het lokale veld (rechtstreeks, kortdurend), professionals die al in het gezin actief waren, een multidisciplinair verband van experts (bv. VHH). 6 Soort product: advies, melding zonder onderzoek, onderzoek, Wet tijdelijk huisverbod. De uitsplitsing is van belang, omdat de tevredenheid over een gedwongen onderzoek waarschijnlijk lager zal zijn dan de tevredenheid van een zelfmelder. 7 Besluit WMO betreffende Informatievoorziening AMHK. Artikel 4.3.2: 8 Bij Veilig Thuis Gooi & Vechtstreek is besloten om de burgerservicenummers niet op te nemen, omdat dit strijdig is met de Wet Bescherming Persoonsgegevens. 9 Zie noot 8. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 16 van 33

17 Volledig beeld aard en omvang Huiselijk Geweld en Kindermishandeling? Het zal altijd lastig blijven om een goed beeld te krijgen van omvang van huiselijk geweld en kindermishandeling. De vragen om advies en de meldingen die bij Veilig Thuis komen, zijn immers slechts een deel van de werkelijke aantallen. Zo zijn er situaties die bij niemand bekend zijn en verborgen blijven. En er zijn situaties die wel bekend worden, maar waarbij Veilig Thuis niet betrokken is omdat het binnen de organisatie/instelling wordt opgepakt (bv. als gevolg van de Wet Meldcode) of binnen het bestaande (sociale) netwerk. De vraag is of de regiogemeenten willen volstaan met het beeld dat uit Veilig Thuis naar voren komt, of dit beeld aan willen vullen (en hoe dan?). Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 17 van 33

18 7. Evaluatie van het Werkplan Voor de zomer van 2016 vindt een evaluatie plaats van de inrichting en uitvoering van Veilig Thuis Gooi en Vechtstreek, zodat kan worden bijgestuurd op de ontwikkelingen in het sociaal domein. De evaluatie heeft betrekking op alle onderdelen die in het Werkplan zijn beschreven. Gedurende de jaren 2015 en 2016 wordt de vinger aan de pols gehouden, zodat tussentijdse bijsturing en doorontwikkeling mogelijk is. De eerste tussenrapportage is gepland in het 3 e kwartaal 2015 en zal gaan over het eerste half jaar. Instrumenten hiervoor zijn o.a.: overleg met de gemeentelijke projectleider/contactpersoon Veilig Thuis (eens in de twee maanden); beleidsochtenden medewerkers Veilig Thuis (eens per kwartaal); tussenrapportages cijfermatig en evaluatief (eens in het half jaar). Daarnaast zijn signalen van betrokkenen, medewerkers, ketenpartners en gemeenten een belangrijke bron om vinger aan de pols te houden. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 18 van 33

19 8. Financiën Tijdens het Portefeuillehoudersoverleg Sociaal Domein van 18 december 2014 is onderstaande begroting van Veilig Thuis vastgesteld. Begroting 2015_2016 Veilig Thuis Uitgaven Bedrag Inkomsten Bedrag Loonkosten Bijdrage Tweede kansbeleid flexibele schil Loon personeel derden Forensenvergoeding Gemeentelijke bijdrage structureel Reis- en verblijfkosten bijdrage regiogemeenten, ex Wsp en Wdm Studiekosten Gem. Bijdrage Centrumgemeente structureel Arbokosten bijdrage centrumgemeente incl. VWS Wachtdiensten bijdrage centrumgemeente nieuwe taken Overige personeelskosten 500 bijdrage uit decentralisatieuitkering vrouwenopvang Totaal personeelskosten folder PR, communicatie Gem. Bijdrage Centrumgemeente incidenteel Telefonie/datacom dekking uit reserve vrouwenopvang Algemene kosten Administratiekosten Automatiseringskosten Totaal materiële kosten huisvesting aandeel ondersteuningsbureau Totaal indirecte kosten Totaal kosten Totaal inkomsten Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 19 van 33

20 Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 20 van 33

21 Bijlage 1: Ervaringscijfers ASHG en AMK (Bron: Uitvoeringsplan, paragraaf 4) Onderstaande tabellen geven een aantal cijfers weer met betrekking tot huiselijk geweld en kindermishandeling in de regio gooi en vechtstreek (N.B. exclusief Weesp & Wijdemeren). 4.1 KINDERMISHANDELING Jaar (prognose) (ambitie) Aantal AMK onderzoeken Ambitie 2015: reductie aantal onderzoeken met 10% Aantal betrokken kinderen 310 Aantal AMK Adviezen Aantal AMK Consulten Aantal zorgmeldingen politie (1 e helft 2014) AMK ONDERZOEKEN PER GEMEENTE Aantal onderzoeken 2013 Omschrijving Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Totaal AMK Onderzoeken AMK Kinderen Bron: BJZ NH (21 mei 2014) AMK - ADVIEZEN EN CONSULTEN PER GEMEENTE Aantal Adviezen en Consulten 2013 Omschrijving Blaricum Bussum Hilversum Huizen Laren Muiden Naarden Totaal AMK Adviezen AMK Consulten Bron: BJZ NH (21 mei 2014) NB: woonplaats wordt bij advies en consult niet in Kits geregistreerd, verdeling is gebaseerd op inwoneraantallen HUISELIJK GEWELD Jaar t/m oktober Aantal meldingen bij ASHG Stijging aantal meldingen ten 20% 23% 18% opzichte van het jaar ervoor Aantal huisverboden Bron: ASHG jaarverslag Bron: Subsidieaanvraag 2015 Bureau Jeugdzorg Noord-Holland 11 Bron: Queryrapport overzicht van alle politie meldingen van 2013 en 2014 (BJZ NH, 22 juli 2014) Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 21 van 33

22 ASHG AANTAL MELDINGEN PER GEMEENTE In de tabel onder is een overzicht te zien van het aantal meldingen per regiogemeente over de jaren Woonplaats Bussum Naarden Muiden Hilversum Huizen Laren Blaricum Buiten de regio Onbekend Totaal Bron: ASHG jaarverslag 2013 ASHG AANTAL HUISVERBODEN PER GEMEENTE In de tabel onder is een overzicht te zien van het aantal opgelegde huisverboden per regiogemeente over de jaren Gemeente Hilversum Huizen Naarden Muiden Laren Blaricum Bussum Totaal Bron: ASHG jaarverslag 2013 Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 22 van 33

23 Bijlage 2: Plan van aanpak Ouderenmishandeling Gooi en Vechtstreek Ouderenmishandeling, je gelooft het, je ziet het, en nu? Plan van aanpak Ouderenmishandeling Gooi en Vechtstreek Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 23 van 33

24 Plan van aanpak Ouderenmishandeling Gooi en Vechtstreek Inhoudsopgave. 1. Inleiding. 2. Ambitie, doelstelling en uitgangspunt. 3. Definitie ouderenmishandeling en omvang problematiek. 4. Waarom is de aanpak van ouderenmishandeling belangrijk? 5. Plan van aanpak ouderenmishandeling. 6. Bronnen. Bijlage. Actieplan Ouderen in veilige handen Handelingsprotocol AMHK Beschrijving project Ouderenmishandeling Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 24 van 33

25 1. Inleiding. Ouderenmishandeling, je ziet het, je gelooft het en nu? Ouderenmishandeling is een serieus probleem: Inschatting is dat 5% van alle thuiswonende ouderen slachtoffer is van enige vorm van mishandeling (Hannie Comijs, 1996), van één op de drie mantelzorgers van dementerende ouderen is bekend dat zij wel eens over de grens zijn gegaan (Nationaal Ouderen fonds), in de afgelopen jaren is meer en meer zichtbaar geworden dat er ook in (zorg)instellingen sprake is van ouderenmishandeling zowel binnen de relationele sfeer als door de professionals (Ministerie van Volksgezondheid en Sport), uit onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat minstens 20% van ouderen in woonzorgcentra gepest wordt door andere bewoners (Nationaal Ouderenfonds). Ondanks dat het om grote aantallen lijkt te gaan, zijn er weinig concrete situaties bekend. Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) heeft van de (centrum)gemeente(n) in de Gooi en Vechtstreek de opdracht gekregen om in 2014 een plan van aanpak uit te werken ter bestrijding van ouderenmishandeling in de Gooi en Vechtstreek. De uitdaging is om een aanpak te ontwikkelen: passend bij de landelijke en regionale ontwikkelingen, die recht doet aan de specifieke kenmerken van de vijfenzestigplusser en ingebed kan worden in de reguliere aanpak van Huiselijk Geweld. De aanpak van ouderenmishandeling moet uitvoerbaar zijn voor elk teamlid van het ASHG en beschikbaar zijn voor elke (zorg)professional en elke inwoner van de Gooi en Vechtstreek. Vanaf 1 oktober 2013 is acht uur per week beschikbaar voor één van de consulenten van het ASHG om een plan van aanpak Ouderenmishandeling te ontwikkelen. In die periode is een aantal activiteiten (gedeeltelijk) uitgevoerd. Dit plan beschrijft wat er in de afgelopen periode is verzet aan werkzaamheden en wat er in de jaren 2015 en 2016 nog gerealiseerd zou moeten worden. Het is van belang dat in de loop van 2016 onderzocht wordt wat de mogelijkheden zijn om de resultaten te borgen voor de lange termijn en wat er verder ontwikkeld zou moeten worden voor de (nabije) toekomst. Het ASHG zal per 1 januari 2015 samen werken met het Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) onder de naam Veilig Thuis. Beide benamingen, zowel ASHG als Veilig Thuis worden in dit plan van aanpak gebruikt. Er is voor gekozen om de naam ASHG te gebruiken voor de huidige situatie tot 1 januari Wanneer er gesproken wordt over de periode vanaf 1 januari 2015 wordt de naam Veilig Thuis gebruikt. 2. Ambitie, doelstelling en uitgangspunt. Ambitie: Veilig Thuis wil het onzichtbare probleem ouderenmishandeling zichtbaar maken. Veilig Thuis wil dat voor alle burgers duidelijk is 1) wat de regio te bieden heeft aan haar burgers met betrekking tot het voorkomen van ouderenmishandeling en 2) daar waar het zich voordoet het tijdig opmerken en bestrijden van ouderenmishandeling. Daarnaast wil Veilig Thuis bij alle (zorg)professionals, zowel ambulant als intramuraal de deskundigheid en daarmee de alertheid én indien noodzakelijk de meldingsbereidheid vergroten. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 25 van 33

26 Hoofddoelstelling: voor alle inwoners van 65 jaar en ouder van de Gooi en Vechtstreek een veilige leefomgeving. Streven is een toename van het aantal meldingen bij Veilig Thuis en een daling van het aantal betrokkenen ouder dan vijfenzestig bij de tijdelijk huisverboden; zichtbaarheid vergroten en ernst van het geweld verminderen. Subdoelstellingen: a) Iedereen die mishandeld wordt of signaleert dat een oudere mishandeld wordt, weet waar hij terecht kan voor advies en/of een passende oplossing, b) bij het WMO loket en andere (zorg)professionals is voldoende kennis aanwezig om ouderenmishandeling (in een vroeg stadium) te signaleren en krachtig aan te pakken, c) alle professionals van het Veilig Thuis team zijn op de hoogte van de specifieke kenmerken met betrekking tot deze groep inwoners. Uitgangspunt: De aanpak Ouderenmishandeling past, net als de aanpak Veilig Thuis, geheel in de visie van de Regio: Mensen kunnen in de Gooi en Vechtstreek mee doen naar vermogen. Om dit te bereiken hanteren de gemeenten zeven principes voor de dienstverlening binnen het sociaal domein. De gemeenten: 1. Gaan uit van 1 huishouden, 1 plan, 1 regisseur, 2. stellen de vraag en behoefte van mens en omgeving centraal, 3. gaan uit van zelfredzaamheid, eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van inwoners, 4. werken met passende oplossingen voor mens en omgeving, 5. werken vanuit de veiligheid van het systeem (het gezin, het kind, de hulpvrager, de buurt, mantelzorgers, etc.), 6. vergroten van de (eigen) mogelijkheden van mens en hun omgeving, 7. gaan na of inwoners het afgesproken resultaat ook daadwerkelijk bereiken. 3. Definitie ouderenmishandeling en omvang problematiek. Wat is ouderenmishandeling? Definitie: Onder mishandeling van een ouder persoon (iemand van 65 jaar of ouder) verstaan wij het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een persoonlijke of professionele relatie met de oudere staan, waardoor de oudere persoon (herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid.(bron Movisie). Ouderenmishandeling kan zowel actief (handelen) als passief (nalaten van handelen) gedrag omvatten. Niet altijd is de dader bewust van het feit dat zijn handelingen de oudere schade kan berokkenen. In het bijzonder bij zorg die ontspoort omdat de zorg te zwaar is geworden voor de mantelzorger, is de intentie van de dader in eerste instantie goed. Het feit dat de oudere afhankelijk is van degene die de zorg verleent, maakt dat de oudere zich niet gemakkelijk kan onttrekken aan de mishandeling. Vormen: Vormen van ouderenmishandeling zijn: lichamelijk en psychisch misbruik, verwaarlozing, financieel en seksueel misbruik. Blauwe plekken, schrammen, zwellingen, fracturen of brandplekken kunnen het gevolg zijn van lichamelijke mishandeling. Soms worden ouderen vastgebonden aan een stoel of bed. Ze vertonen dan striemen aan polsen of enkels. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke mishandeling is het geven van te weinig of juist te veel medicijnen (bijvoorbeeld slaapmiddelen). Bij psychische mishandeling is er sprake van treiteren en sarren, dreigementen, valse beschuldigingen, beledigingen of bevelen. Bij de oudere leidt dit tot gevoelens van angst, woede, verdriet, schuchterheid, verwardheid of apathie. Ook het inperken van het recht op vrijheid, privacy en zelfbeschikking valt onder psychische mishandeling. Bijvoorbeeld door post achter te houden, bezoekers weg te sturen en de oudere te verhinderen het huis te verlaten. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 26 van 33

27 Verwaarlozing kan zowel lichamelijk als geestelijk zijn. Lichamelijke verwaarlozing kan blijken uit ondervoeding, uitdroging, slechte hygiëne of wonden als gevolg van doorliggen. Wanneer de geestelijke behoeften van ouderen worden genegeerd, zoals de behoefte aan aandacht, liefde en ondersteuning, spreken we van psychische verwaarlozing. Bij financiële uitbuiting gaat het om het wegnemen of profiteren van bezittingen van de oudere. Te denken valt aan diefstal van geld, juwelen en andere waardevolle spullen, aan verkoop of gebruik van eigendommen zonder toestemming van de oudere en aan gedwongen testamentverandering. Ook iemand financieel kort houden is een vorm van uitbuiting. Ouderen kunnen het slachtoffer zijn van seksueel misbruik, zoals exhibitionisme, gedwongen porno films bekijken, betasten van het lichaam en verkrachting. De eerder genoemde ontspoorde zorg in de situatie van de overbelaste mantelzorger is een combinatie van lichamelijk en psychisch geweld en verwaarlozing. Omvang ouderenmishandeling in het land: Het laatste landelijke onderzoek naar ouderenmishandeling dateert uit 1996 (Hannie Comijs). In dit onderzoek wordt gesteld dat 5% van alle thuis wonende ouderen slachtoffer is van enige vorm van mishandeling. Dit aantal is niet terug te zien in de aantallen die gemeld worden bij de verschillende (A)SHG s (bron Movisie). Het grote verschil zou gevolg kunnen zijn van het taboe wat er ligt op het bespreekbaar maken of op het melden van ouderenmishandeling. Er is sprake van een toename van het aantal meldingen: een stijging van 66% ten opzichte van 2012 en een verdubbeling van het aantal meldingen in Meldingen komen voornamelijk van professionals (63%) die werkzaam zijn binnen zorginstellingen, welzijnswerk en politie. Opvallend laag is het aantal meldingen van familieleden (20%) en slachtoffers (17%) zelf. Movisie stelt dat mogelijk de Wet meldcode invloed heeft op deze stijging. Naar aanleiding van Kamervragen over de actualiteit van dit aantal (TK2012/2013) heeft de staatssecretaris van VWS aan het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) gevraagd om de mogelijkheden te verkennen van een (deels) kwantitatief onderzoek naar het vóórkomen (aard en omvang) van ouderenmishandeling. Dit onderzoek zal in 2015 afgerond worden (Ouderenmishandeling Advies over onderzoek naar aard en omvang van misbruik van en geweld tegen ouderen in afhankelijkheidsrelaties - SCP). Omvang ouderenmishandeling in de regio Gooi en Vechtstreek: De regio Gooi en Vechtstreek is een relatief grijze regio. Uitgaande van de aanname dat 5% van de thuiswonende ouderen te maken heeft met mishandeling komen we op de volgende aantallen: Gemeente bevolkingsaantallen 65 t/m totaal 65+ in % van de totale bevolking Schatting 5% ouderenmishandeling Blaricum ,5 112 Bussum ,6 225 Hilversum ,6 801 Huizen ,2 377 Laren ,6 161 Muiden ,3 65 Naarden ,0 181 Weesp ,2 165 Wijdemeren ,7 252 Totaal 21, (Bron: Demografische kerncijfers per gemeente 2013; Centraal Bureau voor de Statistiek) In de regio Gooi en Vechtstreek is 21,3% van de bevolking 65 jaar of ouder ten opzichte van 16,8% van de totale Nederlandse bevolking. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 27 van 33

28 Bij het ASHG in de Gooi en Vechtstreek is er sprake van meer dan een verdubbeling van het aantal meldingen van ouderenmishandeling wanneer we 2012 (7) en 2013 (25) met elkaar vergelijken. Ruim 3% van alle betrokkenen bij Huiselijk Geweld die jaarlijks (op)nieuw bij het ASHG aangemeld worden, is ouder dan vijfenzestig. Net als landelijk zien we het aantal daadwerkelijke meldingen in de regio Gooi en Vechtstreek nog steeds sterk achter lopen bij de geschatte aantallen. Bij de tijdelijk huisverboden, die opgelegd worden wanneer er sprake is van ernstig gevaar of dreiging van huiselijk geweld, is in totaal ruim 5% van alle betrokkenen ouder dan vijfenzestig. Dit aantal omvat zowel het aantal huisverboden opgelegd aan de vijfenzestig plusser (partner) als het aantal huisverboden opgelegd aan volwassen kinderen met achterblijvende vijfenzestigplus-ouders. Wanneer we deze cijfers naast elkaar leggen zouden we hierin het signaal kunnen zien dat ouderenmishandeling pas in een verder gevorderd stadium zichtbaar wordt voor het ASHG. 4. Waarom is de aanpak van ouderenmishandeling belangrijk? Ouderenmishandeling blijft een landelijk en regionaal speerpunt, vanwege het grote aantal (kwetsbare) ouderen, het relatief lage aantal meldingen ouderenmishandeling, het taboe dat erop rust en de maatschappelijke gevolgen. (Bron: Eindrapportage Werkplan 2014 ASHG) Ouderenmishandeling: a) is speerpunt van het Rijk. Woensdag 25 maart 2014 kondigde staatssecretaris van Rijn de doorstart van drie jaar actieplan Ouderen in veilige handen in 2015 aan. In 2015 worden best practices, ontwikkeld tijdens de 1 e drie jaar van het actieplan beschikbaar gesteld. Jaarlijks ontvangen gemeenten geld om in te zetten in de strijd tegen ouderenmishandeling. b) is een onzichtbaar probleem. Ondanks dat er sprake is van een jaarlijkse stijging blijft het aantal daadwerkelijke meldingen achter bij de geschatte cijfers. Belangrijke oorzaak is het taboe om ouderenmishandeling bespreekbaar te maken. Nog altijd schamen ouderen zich er voor dat het zo ver is gekomen. Daarnaast zwijgen zij uit angst om hun geliefde, de pleger te verliezen. Ten gevolge van de veranderingen in de ouderenzorg moeten meer ouderen voor ondersteuning een groter beroep doen op het eigen netwerk. Dit maakt de rol van vrijwilligers en het eigen netwerk van de oudere groter en tegelijk de mogelijkheden voor tijdige signalering door (zorg)professionals kleiner. Niet alle professionals en vrijwilligers die contact hebben met ouderen zijn getraind in het leren signaleren en bespreekbaar maken of melden van mishandeling; denk hierbij aan de technisch medewerkers van de woningbouwvereniging en de vrijwilligers die huisbezoeken doen. c) heeft een relatie met de Wet meldcode. De toepassing van de Wet meldcode heeft (nog) niet het verwachte effect. Uit onderzoek van de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) blijkt dat meldcodes bij thuiszorginstellingen relatief weinig worden gebruikt. Daarnaast blijkt dat medewerkers in de thuiszorg weinig geschoold worden om met de meldcodes om te gaan en deze toe te passen. Regionaal heeft het ASHG van de ketenpartners binnen de netwerkcontactgroep ouderenmishandeling vernomen dat ten gevolge van de veranderingen in de ouderenzorg, de kennis over de meldcode versplintert en de aandacht voor én het gebruik van de meldcode afneemt. Dit zou kunnen verklaren waarom er na de invoering van de Wet meldcode geen stijging heeft plaats gevonden van het aantal advies-, consultvragen en meldingen van ouderenmishandeling bij het ASHG. Slachtoffers van Huiselijk Geweld (vakblad Huisarts en Wetenschap) en ouderen zijn grootgebruikers van de huisartsenzorg. Ruim 80% van alle ouderen bezoekt jaarlijks de huisarts, bijna 70% bezoekt jaarlijks een specialist en gemiddeld 12% wordt opgenomen in het ziekenhuis. Deze zorgprofessionals komen bij het ASHG nauwelijks tot niet als melder voor. d) leidt tot handelingsverlegenheid. Movisie voert in opdracht van VWS het project handelen bij ouderenmishandeling uit. Doel is om de handelingsverlegenheid bij beroepsgroepen op te heffen/te verminderen. Werkplan Veilig Thuis Regio Gooi en Vechtstreek 2015/2016 (januari 2015) Pagina 28 van 33