Cursushandhandleiding Leren & Werken jaar 3 en 4 voor collega s in opleiding met een onderwijsbevoegdheid (CiO+)

Transcriptie

1 Cursushandhandleiding Leren & Werken jaar 3 en 4 voor collega s in opleiding met een onderwijsbevoegdheid (CiO+) Codes LERS3B03X, LERS3C02X, LERS4C04X (voltijd) Codes LERS3B03D, LERS3C02D, LERS4C04D (deeltijd) Uitgave: Jaar 3 en 4 Coördinator: H.C. Lieve IVL Lerarenopleiding VO/BVE, Hogeschool Rotterdam 1

2 Inhoudsopgave 1 Voorwoord Verantwoording Leraar worden: vakmanschap en meesterschap Opbouw leerlijn Leren en Werken Leerdoelen Leren & Werken Leerdoelen stagebegeleiding Leren & Werken Uitgangspunten stage Competenties Leerwerktaken Praktische zaken Voorwaarden deelname Organisatie Duur stage, stagedagen Vergoeding stage Begeleiding Aanwezigheid stagebegeleiding en lesbezoek Beoordeling Leerwerktaken Leerwerktaak 2.2. Lessen geven Leerwerktaak 3.2. Activerende didactiek en samenwerkend leren Leerwerktaak 4.1. Maak het Verschil Opdracht 1: Onderwijsvisie Opdracht 2: Schoolcultuur Beoordeling Beoordeling leerwerktaken Beoordelingscriteria stage Bijlagen Het maken van een POP en LWP Kijkwijzer voor de vakcoach Beoordeling vakcoach Schoolcultuur Lesvoorbereidingsformulier

3 1 Voorwoord Deze cursushandleiding is bedoeld voor de student die in het bezit is van een 2 e of 1 e graads bevoegdheid of een PABO-diploma heeft. Deze student wordt in het vervolg een Collega in Opleiding met een onderwijsbevoegdheid genoemd, afgekort een CiO+. Je hebt op grond van je getuigschrift vrijstelling gekregen voor Stage 1, Stage jaar 2, deel 1 en 2, Leren & Werken jaar 3, deel 1 en 4. Dit betekent dat je een verkort traject aangeboden krijgt waarbij je voor 18 studiepunten stage gaat lopen (2 x5 en 2 x4 studiepunten). Je bent immers al competent wat betreft de competenties 1, 2, 3, 5 en 6. Het belangrijkste onderdeel van je stage is het vakinhoudelijk en didactisch competent worden op stadium 5 en 6. De leerwerktaken die je gaat uitvoeren zijn voornamelijk op competentie 4 (en dus ook 7, het reflecteren) afgestemd. Je hoeft dan ook alleen het assessment Startbekwaam af te leggen. Voor dit assessment moet je wel opnieuw alle competenties bewijzen. Bij het overzicht van de in te leveren opdrachten bij de leerwerktaken staat dan ook vermeld dat je bewijsmateriaal moet verzamelen voor de andere competenties om aan het assessment Startbekwaam deel te kunnen nemen. Dit bewijsmateriaal moet tijdens je (tweede) opleiding verzameld zijn, zodat je duidelijk kunt maken dat er verdieping heeft plaatsgevonden wat betreft het vakmanschap en het meesterschap. We wensen je een betekenisvolle stage toe. Namens de stagebegeleiders, Heleen Lieve 3

4 2 Verantwoording 2.1 Leraar worden: vakmanschap en meesterschap De Rotterdamse Lerarenopleiding heeft een belangrijke missie: we willen docenten opleiden die zowel over vakmanschap als meesterschap beschikken. Het betekent dat je, aan het einde van deze opleiding, beschikt over een gedegen vakinhoudelijke basis voor het vak waarin je les gaat geven (vakmanschap), maar ook dat je op interpersoonlijk, pedagogisch, didactisch en organisatorisch gebied een bepaald basisniveau hebt bereikt (meesterschap). Je beschikt over de juiste competenties: samenhangende kennis en vaardigheden, met daarbij een juiste beroepshouding. 2.2 Opbouw leerlijn Leren en Werken In deze verkorte stage besteed je aandacht aan directe instructie en werkvormen waarbij je vooral klassikaal-frontaal te werk gaat. Vervolgens leer je meer open werkvormen hanteren waarbij de leerlingen leren samenwerken. Ook is er een leerwerktaak die uitgebreid stilstaat bij het differentiëren binnen de klas. Bij de opdrachten die daarna volgen ligt het accent op het functioneren in een schoolorganisatie: samenwerken en omgang met collega s, contact met ouders. Ook verwoord je je eigen visie op onderwijs en het beroep van leraar. 2.3 Leerdoelen Leren & Werken Competentie 1 Interpersoonlijk competent De student hanteert in contacten met leerlingen bewust een arsenaal aan verbale en non-verbale middelen maakt bewust en effectief gebruik van een arsenaal aan gesprekstechnieken (doorvragen, spiegelen) maakt bewust en effectief gebruik van een variatie aan strategieën en middelen om gedrag van leerlingen in goede banen te leiden voert een proactief beleid gericht op inbreng van leerlingen kan zijn gedrag vanuit theoretische en methodische inzichten verantwoorden Competentie 2 Pedagogisch competent De student schept een klimaat waarin leerlingen en docenten op een respectvolle manier met elkaar omgaan en expliceert achterliggende waarden en normen bevordert systematisch initiatief en verantwoordelijkheid van leerlingen ontwerpt een aanpak om rekening te houden met allerlei verschillen tussen leerlingen en tussen groepen, voert die uit en kan die verantwoorden werkt op basis van zijn pedagogische opvattingen en achterliggende concepten systematisch aan het scheppen van een veilige leeromgeving en een positief klimaat kan de gekozen pedagogische aanpak toelichten en verantwoorden Competentie 3 Vakinhoudelijk en didactisch competent De student begeleidt verschillende typen leerprocessen en kan deze op basis van achterliggende concepten analyseren en bijsturen analyseert leerproblemen en ontwikkelt materiaal voor de aanpak hiervan hanteert een breed scala aan leer- en onderwijsstrategieën en kan de inzet ervan verantwoorden ontwerpt leertrajecten op basis van een samenhangend didactisch concept ontwikkelt beoordelingsinstrumenten en procedures en kan deze verantwoorden kiest op basis van een gedegen kennis van het (school)vak leerstof, maakt deze toegankelijk en kan zijn keuze en aanpak verantwoorden Competentie 4 Organisatorisch competent De student 4

5 hanteert in overleg met leerlingen heldere afspraken, regels en procedures en maakt leerlingen in toenemende mate mede verantwoordelijk weet op adequate en flexibele manier om te gaan met (mogelijke) ordeverstoringen en is hierbij proactief communiceert met leerlingen over inhoud, structuur en relevantie van onderwijsactiviteiten plant en organiseert zodanig dat het een effectieve bijdrage levert aan de zelfsturing verantwoordt de organisatie van zijn onderwijs en klassenmanagement Competentie 5 Competent in samenwerken met de collega s De student werkt samen en communiceert met collega s en stelt daarbij zo nodig knelpunten aan de orde is proactief in het geven en benutten van collegiale hulp en heeft zicht op zijn positie in het team ontwikkelt activiteiten op schoolniveau, bereidt ze voor en voert ze uit verantwoordt zijn bijdrage als teamlid en lid van de onderwijsorganisatie. Competentie 6 Competent in samenwerken met de omgeving De student maakt zo nodig op een zorgvuldige wijze gebruik van instellingen en personen buiten de school voor inrichting van het onderwijs houdt in contacten naar buiten rekening met de identiteit en pedagogische waarden van de school kan in zijn contacten met ouders zo nodig zijn professionele opvattingen, werkwijze en benadering verantwoorden Competentie 7 Competent in reflectie en ontwikkeling De student werkt planmatig aan de ontwikkeling van zijn competenties, maakt dit inzichtelijk en kan dit verantwoorden analyseert op methodische wijze probleemsituaties in de beroepspraktijk en werkt systematisch aan oplossingen vraagt systematisch om feedback en gebruikt die voor zijn ontwikkeling, maar benut ook ongevraagde feedback verantwoordt zijn visie op leren en docentschap op basis van theoretische concepten maakt voor de ontwikkeling van zijn beroepshouding en handelingsrepertoire bewust gebruik van ontwikkelingen op onderwijskundig- en vakgebied 2.4 Leerdoelen stagebegeleiding Leren & Werken Binnen de stagebegeleiding staat het vermogen eigen opvattingen en competenties te onderzoeken en te ontwikkelen te reflecteren- centraal. Aan alle indicatoren van competentie 7 wordt gewerkt. Leerdoelen stagebegeleiding: De student: maakt een startbekwaamdossier waarin hij bewijst dat hij de competenties op startbekwaamheidsniveau beheerst; kan zijn handelen ondersteunen en onderbouwen aan de hand van relevante theorieën; kan de problemen die hij in zijn stage tegenkomt benoemen, analyseren en evalueren; is zich bewust van zijn eigen kwaliteiten; kan problemen van medestudenten (collega s) analyseren en kan feedback geven op het functioneren van de ander. 5

6 3 Uitgangspunten stage Binnen de lerarenopleiding wordt regelmatig gebruik gemaakt van een aantal begrippen: competenties, de leercyclus, leerwerktaken. Het document Competentiegids lerarenopleiding VO/BVE (via HINT te downloaden) ligt hieraan ten grondslag. 3.1 Competenties De lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam werkt met zeven competenties die vastgelegd zijn in de wet Beroepen in het Onderwijs (wet BiO). 1 Contexten Beroepsrollen Leerlingen Team en organisatie Omgeving Eigen Ontwikkeling Interpersoonlijk Competentie 1 Het vermogen een sfeer van samengaan en samenwerken met leerlingen te realiseren Competentie 5 Het vermogen samen te werken in een team/organisatie Communicatief Competentie 6 Het vermogen de relatie met ouders, buurt en instellingen te realiseren en te versterken Competentie 7 Het vermogen eigen opvattingen en competenties te onderzoeken en te ontwikkelen Pedagogisch Competentie 2 Het vermogen te zorgen voor een veilige leeromgeving Pedagogisch Reflectie Communicatie (Vak)didactisch Competentie 3 Het vermogen een krachtige leeromgeving voor leerlingen te verwezenlijken Onderwijskundig Methodisch werken Organisatorisch Competentie 4 Het vermogen te zorgen voor een leef- en leerklimaat dat overzichtelijk, ordelijk en taakgericht is Schoolorganisatorisch Beroepshouding Competentie 7 Reflectie Communicatie Methodisch werken Beroepshouding Tabel 1: overzicht van de competenties 1 Competentiegids Lerarenopleiding VO/BVE, herziene versie 6

7 3.2 Leerwerktaken Een leerwerktaak is een taak die je uitvoert in het kader van je stage. Deze richt de aandacht op bepaalde vaardigheden die belangrijk zijn voor een docent. Binnen elke leerwerktaak heb je ruimte om eigen leervragen te onderzoeken. Wel is vastgesteld wat je minimaal moet doen en/of uiteindelijk moet kunnen om een voldoende voor je stage te krijgen. Na het lezen van de leerwerktaak wordt je duidelijk: wat je moet doen op je stage; hoe je je erop voorbereidt; wat je kunt verwachten van je stagebegeleider en je vakcoach; wat je in moet opnemen per LWT. 7

8 4 Praktische zaken 4.1 Voorwaarden deelname Om aan de stage deel te kunnen nemen moeten de studiepunten voor Stage 1, Stage jaar 2, deel 1 en 2, Leren & Werken jaar 3 deel 1 en 2 bijgeschreven zijn. 4.2 Organisatie Je zoekt zelf een stageplaats. Je bent verplicht om het stagecontract in te leveren bij het Stagebureau. Pas als het stagecontract ondertekend is EN geregistreerd is bij het stagebureau neem je formeel deel aan de stagebegeleiding jaar 3. Het stagecontract is een juridisch document dat in onheldere of vervelende situaties een belangrijke rol heeft. 4.3 Duur stage, stagedagen De stage begint in principe in de eerste week van het nieuwe cursusjaar en loopt door tot het assessment startbekwaam. Je bent gedurende je studie minimaal twee dagen per week op stage. 4.4 Vergoeding stage Er zijn geen vaste afspraken over de vergoeding voor het werk dat je verzet in je stage. De ene school biedt wel een vergoeding, de andere school niet. 4.5 Begeleiding De manier waarop je op de stageschool begeleid wordt, verschilt van school tot school. Als je het reguliere traject volgt kun je met verschillende mensen te maken krijgen. Soms heeft een school een zogenaamde Begeleider op School, een BoS met wie je overlegt over je plannen en de realisatie ervan. Een belangrijk thema bij het eerste gesprek is dan ook hoe de verdere begeleiding georganiseerd wordt. Het is belangrijk om te weten dat er regelmatig een collega bij je achter in de klas moet zitten om feedback te geven. Het is uiteindelijk de bedoeling dat je zelfstandig, zonder coach, kunt lesgeven. 4.6 Aanwezigheid stagebegeleiding en lesbezoek De stagebegeleider organiseert stagebegeleidingsbijeenkomsten op Hogeschool Rotterdam. Je bent verplicht om hierbij aanwezig te zijn. De stagebegeleider komt twee maal bij je op bezoek, één maal voor de leerwerktaken in het derde jaar, en één maal voor de leerwerktaken in heet vierde jaar. Je stagebegeleider heeft verder regelmatig contact via de mail en/of telefoon met je vakcoach om over de voortgang te spreken. 4.7 Beoordeling LERS3B03X/D LWT 2.2. directe instructie 5 ec LERS3C02X/D LWT 3.2. activerende didactiek en samenwerkend leren 5 ec LERS4C02X/D LWT 4.1. en opdracht 1 en 2 differentiëren, visie op onderwijs en schoolcultuur 4 ec LERS4C04X/D assessment Startbekwaam 4 ec Na iedere cursus volgt een beoordeling door de stagebegeleider en de vakcoach zodat de studiepunten bijgeschreven kunnen worden. In hoofdstuk 5 vind je wat je moet doen voor elke leerwerktaak. 8

9 5 Leerwerktaken Voor alle leerwerktaken is beschreven wat je moet doen en waarom, hoeveel tijd je er ongeveer aan besteedt, wat de rollen van je begeleiders zijn, en wat er uiteindelijk in moet komen te staan. Daarnaast vind je wat praktische tips en mogelijke bronnen die je kunt gebruiken bij het uitwerken van de leerwerktaak. Het materiaal dat je moet inleveren voor de leerwerktaken is de basis zijn voor je assessmentdossier. Het verdient daarom aanbeveling om, naast de leerwerktaken, ook aan het begin van het jaar al de brochure voor het assesssment startbekwaam voor studenten met een bevoegdheid te bestuderen. 5.1 Leerwerktaak 2.2. Lessen geven Je doet zoveel mogelijk ervaring op met lesgeven. Stadium:5-6 Competenties: accent op competentie 3 Wat ga je doen? Je stelt eerst een POP en LWP op (bijlage 1). Vervolgens bereid je tenminste 6 klassikale, hele lessen voor, je voert ze uit, reflecteert en stelt ze indien nodig bij. Je kunt ook lessenseries voorbereiden waarbij je in totaal op 6 lesuren van 45/50 minuten uitkomt. Binnen deze 6 lesuren besteed je bij 3 (delen van ) lessen specifieke aandacht aan taalgericht lesgeven waarbij de drie hoofdkenmerken ervan centraal staan: contextrijk vakonderwijs, taalsteun, vol interactie. Waarom? Tijdens deze leerwerktaak richt je je op het vaardiger worden in het frontaal lesgeven in je tweede vak. De principes van directe instructie zijn hierbij leidend. Mogelijke bronnen Ebbens, S., & Ettekoven S. (2005). Effectief lesgeven. Geerts, W. & Kralingen van, R. (2011). Handboek voor leraren Tips voor uitvoering Maak afspraken over de momenten waarop je coach je feedback gaat geven en op welke punten. Het is belangrijk dat je parallellessen kunt geven. Zo kun je je lesvoorbereiding vaker gebruiken en kun je datgene dat er minder goed is gegaan nog eens op een andere manier aanpakken. Geef dan goed aan wat je anders hebt gedaan dan de vorige keer. Kies je ervoor een videofragment op te nemen in N@tschool dan hoort daar altijd een reflectieverslag bij. Maak gebruik van het lesvoorbereidingsformulier (bijlage 5) Rol vakcoach Specifieke feedback geven op je lessen. Enkele momenten reserveren voor tussentijdse evaluatie. Voortgang monitoren, bij twijfel contact opnemen met stagebegeleider. Rol stagebegeleider Stagebezoek Bespreken stage-ervaringen tijdens de bijeenkomsten Voortgang uitwerking leerwerktaak bewaken Beoordelen Resultaat in N@school. Zie hoofdstuk 6. 9

10 5.2 Leerwerktaak 3.2. Activerende didactiek en samenwerkend leren Je geeft lessen met de nadruk op het activeren van leerlingen en op het (begeleiden van) samenwerken tussen leerlingen. Stadium: 5-6 Competenties: accent op competentie 3 Wat ga je doen? A. Je organiseert lessen zo, dat leerlingen (vooral) in de lesfasen opening, uitleg en zelfwerkzaamheid, geactiveerd worden / actief worden. Hun actieve deelname aan de les draagt duidelijk bij aan het bereiken van jouw lesdoelen. B. Je organiseert lessen zo, dat leerlingen geactiveerd worden en / of (leren) samenwerken. Het proces en resultaat van deze samenwerking dragen duidelijk bij aan het bereiken van jouw lesdoelen. C. Zowel bij A. als B. werk je een activiteit uit die specifiek gericht is op taalzwakke leerlingen. Waarom? Het activeren van leerlingen is een zeer cruciale vaardigheid van een docent. Leerstof blijkt beter te beklijven wanneer leerlingen er zelf actief mee bezig zijn en aangezet worden om deze actief te verwerken. Bovendien krijgt de docent meer zicht op het leer- en denkproces van zijn leerlingen als hij hen aan het werk zet en op de leeropbrengsten. Er zijn veel verschillende manieren om leerlingen te activeren, en tijdens deze leerwerktaak krijg je de gelegenheid hiermee te experimenteren. Samenwerkend leren wordt door veel scholen op verschillende wijzen vormgegeven. Vaak lijkt het meer op bij elkaar zitten dan op samenwerkend leren. Het is echter een belangrijk onderwijsleerproces dat een docent moet kunnen (bege)leiden. Ebbens geeft vijf redenen waarom samenwerkend leren belangrijk is: de docent heeft de handen vrij, hij/zij krijgt tijd die gebruikt kan worden om die leerlingen te begeleiden die dat op dat moment nodig hebben. Leerlingen leren ook meer als ze zelf actief zijn, en leren meer als ze zich kennis kunnen toeeigenen tijdens het samenwerken. Ze leren ook meer verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen leren. Tenslotte is er het maatschappelijke argument: er is vraag naar sociaal en communicatief vaardige mensen. De algemene theorie over activerende didactiek en samenwerkend leren beheers je al. Tijdens de lessen vakdidactiek wordt ruim aandacht besteed aan activerende didactiek en samenwerkend leren. Mogelijke bronnen Ebbens, S. & Ettekoven, S. (2009). Samenwerkend leren. Praktijkboek. Groningen/Houten: Noordhoff. Geerts, W. & Kralingen van, R. (2011). Handboek voor leraren Internet: google op activerende werkvormen en samenwerkend leren Materiaal dat aangereikt en eventueel gebruikt is tijdens vakdidactiek. Tips voor uitvoering Ga na aan welke activerende werkvormen leerlingen gewend zijn. Hier kun je mee beginnen, om daarna wat meer te gaan experimenteren. Er zijn gesloten en meer open werkvormen te bedenken. Bedenk welke activerende werkvormen het beste bij jou, je vak en de leerlingen passen. Rol vakcoach Specifieke feedback geven op de lessen die de student geeft Enkele momenten reserveren voor een tussentijdse evaluatie. Voortgang monitoren, bij twijfel contact opnemen met stagebegeleider. Rol stagebegeleider Lesbezoek. Bespreken ervaringen tijdens stagebijeenkomsten Voortgang uitwerking leerwerktaak bewaken Beoordelen Resultaat in N@tschool Zie hoofdstuk 6 10

11 5.3 Leerwerktaak 4.1. Maak het Verschil In één zin: Pedagogisch en didactisch differentiëren op klas- en leerlingniveau Stadium: 5-6 Competenties: 2 en 3 Leerdoelen Je kunt een methodegebonden les afstemmen op de behoeften van de groep op interpersoonlijk, pedagogisch en vakdidactisch gebied Je kunt bij het afstemmen van een methodegebonden les gebruik maken van nieuwe media Je stelt de les op basis van (video)analyse en evaluatie bij. Je kunt expliciteren welke keuzes je gemaakt hebt en welk effect gemaakte keuzes hebben op de leerlingen. Je kunt aangeven hoe je de verschillende achtergronden van leerlingen optimaal hebt benut. Je kunt aangeven op welke manier Taalgericht Vakonderwijs geïntegreerd is in jouw lessen. Wat ga je doen? Selecteer een methodegebonden les die je bij voorkeur aan twee (parallel)klassen kunt geven. De klassen hebben een verschillende beginsituatie wat betreft bijvoorbeeld groepsdynamica, vakinhoud of taalniveau. De afstemming tussen onderwijsbehoeften van de twee verschillende klassen en jouw onderwijsaanbod (de verrijkte methodegebonden les) staan centraal in deze leerwerktaak. Deze leerwerktaak voer je zelfstandig uit waarbij je verschillende lessen ontwerpt en uitvoert Beschrijf in de lesvoorbereiding de beginsituaties van de klassen en de wijze waarop je daarop inspeelt. Kies hiervoor een invalshoek die aansluit bij je uitstroomprofiel. Vermeld op de lesvoorbereidingsformulieren welke aanpassingen en middelen je hebt gedaan om de les zo goed mogelijk af te stemmen op de leerlingen. Laat een les opnemen door je vakcoach of een medestudent/collega. Evalueer de gegeven lessen en stel op grond van de evaluaties de lessen bij. Vermeld in de reflectie van de leerwerktaak expliciet welke effecten je aanpassingen hadden. Voeg ontwikkelde materialen / aanpassingen toe aan je startbekwaamdossier. Waarom? In elke klas zitten leerlingen met verschillende niveaus, (talige) achtergronden en leerstijlen. Daarnaast is ook de groepsdynamica in elke klas anders. Dat betekent dat ook methodegebonden lessen op de groep afgestemd moeten worden. Dat kan op talloze manieren. Binnen deze leerwerktaak ga je je les afstemmen op de groep. Je gaat differentiëren, bijvoorbeeld op niveau, leerstijl of motivatie. Dat betekent dat je keuzes maakt voor o.a. didactische werkvormen en gebruik maakt van verschillend (beeld)materiaal. Naast die afstemming is het ook belangrijk dat je bewust gedifferentieerd handelt wat betreft de diverse culturele en talige achtergronden. Je kiest twee keer een verschillende insteek die gekoppeld is aan competenties 3: - vakdidactisch Mogelijke bronnen Vakdidactiekboeken Ebbens, S. ( ). Samenwerkend leren. Ebbens, S. (r Effectief leren Geerts, W. & Kralingen van, R. (2011). Handboek voor leraren Tips voor uitvoering Vraag je vakcoach om aspecten van pedagogisch en didactisch differentiëren op te nemen op video, zodat jouw functioneren aan de hand daarvan besproken kan worden. Rol vakcoach Specifieke feedback geven op de lessen van de student op differentiëren Voortgang monitoren, bij twijfel contact opnemen met stagebegeleider. Rol stagebegeleider Stagebezoek 11

12 Bespreken stage-ervaringen tijdens stagebijeenkomsten Voortgang uitwerking leerwerktaak bewaken Beoordelen startbekwaamdossier Resultaat in startbekwaamdossier Voor de beoordeling van deze leerwerktaak is het belangrijk het volgende te documenteren: De oorspronkelijke methodegebonden les Een toelichting op de keuze voor deze methodegebonden les De aangepaste lesvoorbereidingen plus motivatie Evaluaties van de lessen De middelen die je hebt gebruikt om de methodegebonden les te verrijken of een beschrijving ervan Een reflectie op metaniveau waarin je terugblikt (geformuleerde leerdoelen en theorie) en vooruit kijkt (bijgestelde leerdoelen). Lesobservaties van derden met de bespreking ervan, waarbij het differentiëren centraal staat Video-opnames met analyse waarbij het differentiëren centraal staat 12

13 5.4 Opdracht 1: Onderwijsvisie In de voorgaande stages ben je waarschijnlijk minder bezig geweest met competentie 5 en 6. In het werken aan de verschillende casussen kom je wel met collega s, ouders en buitenschoolse instanties te werken. Met de opdracht hieronder word je bewust van de pedagogische en onderwijskundige aanpak van de school zodat je er ook naar kunt handelen in gesprekken met ouders. A. Onderwijsvisie in kaart brengen In deze opdracht ga je de onderwijskundige en pedagogische visie van je school in kaart brengen die je vergelijkt met je eigen onderwijsvisie. Interview daartoe beleidsmedewerkers, directieleden en/of andere medewerkers. Verwerk drie aspecten: visie op leerlingen visie op leren visie op docenten De onderstaande vragen kunnen daarbij ondersteuning bieden. Visie op leerlingen hoe wil men met leerlingen omgaan? welke aspecten zijn in het schoolbeleid ten aanzien van leerlingen opgenomen? hoe is de leerlingenbegeleiding vorm gegeven? Visie op leren hoe wil men het leren bij leerlingen stimuleren? (voeg praktijkvoorbeelden toe) welke leertheoretische concepten liggen ten grondslag aan het schoolbeleid. Hoe worden deze uitgewerkt? Welke voor- en nadelen zie je daarvan? Visie op docenten op welke wijze probeert men het beleid ten aanzien van docenten, bijvoorbeeld de sfeer en het leefklimaat, te verbeteren (voeg praktijkvoorbeelden toe ). B. Vergelijkingsopdracht Formuleer op dezelfde wijze als hierboven je eigen onderwijskundige en pedagogische visie en vergelijk deze met de schoolvisie. Welke overeenkomsten en verschillen zie je? 13

14 Opdracht 2: Schoolcultuur Leraar zijn lijkt soms een individueel beroep, maar in wezen wordt het gekenmerkt door gedeelde verantwoordelijkheid. Samen met collega s is een leraar immers verantwoordelijk voor het onderwijs, de ontwikkeling van het pedagogisch klimaat en voor de dagelijkse uitvoering van de organisatie in een school. De kwaliteit van de onderlinge samenwerking is bepalend voor het uiteindelijke resultaat (Competentiegids, competentie 5). In opdracht 1 heb je het onderwijskundig concept van de school onderzocht, maar in de dagelijkse praktijk is de schoolcultuur belangrijk voor het klimaat op school. Om samenwerking te bewerkstelligen en om het onderwijs verder te verbeteren en te ontwikkelen zijn er op een school diverse formele en informele overlegstructuren. Van elk teamlid wordt verwacht dat hij hieraan een actieve bijdrage levert. Lees de theorie Wat is een schoolcultuur en het artikel van de Loor (bijlage 4) over verschillende onderwijsculturen en werk de onderstaande vragen uit. 1. Beschrijf de heersende cultuur op jouw stageschool aan de hand van typerende kenmerken. 2. Beschrijf de ideale onderwijscultuur. 3. Welke kwaliteiten heb jij in huis en wil je graag inzetten op je stageschool ter verbetering van de onderwijscultuur? 4. Hoe denk je dat het beste voor elkaar te krijgen? 14

15 6 Beoordeling 6.1 Beoordeling leerwerktaken Leerwerktaak Wat? Toelichting 2.2 lessen geven POP en LWP De Leervragen en het leerwerkplan rondom de LWT Lessen geven geschreven in (de geest van) het format in bijlage 1 tien lesverslagen Van elke les neem je op: de (les)voorbereiding een beschrijving van het lesverloop feedback op de les van je vakcoach, een collega of een andere betrokkene. een heldere reflectie. Je besteedt in ieder geval aandacht aan jouw leervragen en voornemens rondom klassenmanagement en het geven van directe instructie. De ongeplande ervaringen en leerpunten benoem je ook. Twee videofragmenten Minimaal 2 videofragmenten, voorzien van een reflectie (mag van één van de uitgewerkte lessen zijn). Terugblik leervragen Geef bij elk van je leervragen aan tot welke conclusies je tot nu toe bent gekomen en hoe je er graag mee verder wilt. Beoordeling vakcoach. Een schriftelijk tussentijdsoordeel van de vakcoach. De vakcoach vult die onderdelen in die van toepassing zijn. (zie bijlage 3 voor formulier beoordeling vakcoach). Zes bewijzen voor je assessment startbekwaam Verzamel 6 bewijzen die aannemelijk maken dat je competenter bent geworden wat betreft competentie 1, 2, 4 en/of 7. 15

16 Leerwerktaak Wat? Toelichting 3.2 Activerende didactiek (en samenwerkend leren) POP en LWP De Leervragen en het leerwerkplan rondom de LWT Activerende didactiek geschreven in (de geest van) het format in bijlage 1. 6 lesverslagen Van elke les neem je op: de lesvoorbereiding; een beschrijving van het lesverloop; feedback van jouw vakcoach, een collega of een andere betrokkenene op de les; een heldere reflectie. Hierin besteed je in ieder geval aandacht aan jouw leervragen en voornemens rondom activerende didactiek. Overzicht gebruikte werkvormen Je geeft een overzicht van de werkvormen waarmee je geëxperimenteerd hebt. De werkvormen zijn gericht op het activeren en/of samenwerken van leerlingen en zijn duidelijk gekoppeld aan het lesdoel dat je voor ogen had. Je beschrijft jouw ervaring met de gebruikte werkvorm. Terugblik leervragen Twee videofragmenten Beoordeling vakcoach Twee videofragmenten voorzien van een reflectie (mag van één van de uitgewerkte lessen zijn). Geef bij elk van je leervragen aan tot welke conclusies je tot nu toe bent gekomen en hoe je er graag mee verder wilt. Een schriftelijk oordeel van de vakcoach. De vakcoach vult die onderdelen in die van toepassing zijn. (zie bijlage 3 voor formulier oordeel vakcoach). Zes bewijzen voor je assessment startbekwaam Verzamel 6 bewijzen die aannemelijk maken dat je competenter bent geworden wat betreft competentie 1, 2, 4 en/of 7. 16

17 Leerwerktaak Wat? Toelichting 4.1. Maak het verschil Toelichting Je motiveert je keuze voor een bepaalde manier van differentiëren. Je geeft aan welke literatuur je hierover geraadpleegd hebt. POP en LWP De Leervragen en het leerwerkplan rondom de LWT Maak het verschil lesverslagen Van elke les neem je op: de oorspronkelijke methodegebonden les een toelichting op de keuze voor deze les de aangepaste lesvoorbereiding plus motivatie evaluatie de middelen die je hebt gebruikt om de methodegebonden les te verrijken of een beschrijving ervan een reflectie op metaniveau waarin je terugblikt (geformuleerde leerdoelen en theorie) en vooruit kijkt (bijgestelde leerdoelen) feedback van je vakcoach Terugblik leervragen Taalgericht Vakonderwijs twee videofragmenten Beoordeling vakcoach Uit je beschrijving blijkt dat TVO een geïntegreerd onderdeel van je lessen is. Twee fragmenten met analyse waarbij het differentiëren centraal staat Geef bij elk van je leervragen aan tot welke conclusies je tot nu toe bent gekomen en hoe je er graag mee verder wilt. Een schriftelijk oordeel van de vakcoach. De vakcoach vult die onderdelen in die van toepassing zijn. (zie bijlage 3 voor formulier beoordeling vakcoach). Drie bewijzen voor je assessment startbekwaam Kies drie bewijzen uit LWT 2.2., 3.2. en 4.1. die aannemelijk maken dat je competent bent wat betreft competentie 4. 17

18 Opdracht 1 en 2 Wat? Toelichting 1.Onderwijsvisie 1A Je geeft aan op welke manier je aan de informatie bent gekomen om deze opdracht te maken (welke documenten, wie geïnterviewd.?) Je hebt de visie op leerlingen, leren en docenten in drie aparte onderdelen beschreven. 1B Je hebt de visie op leerlingen, leren en docenten vergeleken met je eigen visie en in drie aparte delen beschreven. Het is duidelijk wat de verschillen en overeenkomsten per deel zijn. 2.Schoolcultuur 2.1. De genoemde schoolcultuur is onderbouwd met kenmerken en termen uit het artikel Wat is een schoolcultuur De ideale schoolcultuur is beschreven en onderbouwd met argumenten Per kwaliteit is beschreven op welke wijze deze kan bijdragen tot de ideale schoolcultuur De beschrijvingen zijn concreet en worden ondersteund door voorbeelden. Drie bewijzen voor het assessment startbekwaam Kies uit opdracht 1 en 2 bewijsmateriaal voor Competentie 5 en 6. 18

19 6.2 Beoordelingscriteria stage In deze paragraaf lees je over de meer inhoudelijke beoordelingscriteria van de diverse onderdelen. POP en LWP De leervragen zijn authentiek, gaan over jouw aandachtspunten voor de komende tijd. Bij de uitvoering van de leerwerktaken wordt regelmatig teruggegrepen op je POP en LWP. Lesverslagen: lesvoorbereiding, reflectie en feedback Lesvoorbereidingen Lesdoelen zijn helder geformuleerd (minimaal een inhouds- en gedragscomponent). De les vertoont inhoudelijke samenhang. De sleutelbegrippen van directe instructie en samenwerkend leren zijn herkenbaar en goed vormgegeven. Leerlingactiviteiten en docentactiviteiten zijn in balans. Kwaliteit reflectie op lessen Onvoldoende Voldoende Goed Kijkt in te algemene Gebruikt specifieke woorden bij bewoordingen terug op te les. terugblikken, maakt helder welke bevindingen. aandachtspunten hieruit volgen. Verbindt geen expliciete actie aan eigen reflectie Feedback van de vakcoach Het is helder om welke les het gaat Je beschrijft wat je met de feedback hebt gedaan Formuleert een voornemen, en werkt hieraan in de volgende les(sen) Beschrijft niet alleen eigen gedrag, maar ook gedachten en gevoelens die dit opriepen. Formuleert een eigen leervraag en maakt duidelijk hoe hier in de volgende lessen aandacht aan besteed wordt. Videofragmenten Het fragment duurt niet langer dan vijf minuten. Met het videofragment laat je zien dat je een nieuwe, relevante vaardigheid m.b.t. lesgeven beheerst of begint te beheersen. Interactie tussen docent en leerlingen is zichtbaar. Er zit een schriftelijke reflectie bij (zie criteria reflectie), waarbij je ook aangeeft waarom je deze les wilt laten zien en waar je trots op bent. De bewijzen Het materiaal dat je ten behoeve van je assessmentdossier verzamelt, is van toegevoegde waarde ten opzichte van alle bovengenoemde elementen bij je verslaglegging. De bewijzen moeten in ieder geval voldoen aan de volgende criteria: Authentiek Actueel Relevant Gevalideerd Correct Nederlands 19

20 7 Bijlagen 7.1 Het maken van een POP en LWP Er zijn twee manieren waarop je ervaringen opdoet: ervaringen waar je zelf op hebt aangestuurd, die je hebt gepland, en ervaringen die je gewoon overkomen ongeplande ervaringen. In besteed je uiteindelijk aandacht aan beide soorten ervaringen (zie hiervoor de handleiding maar je kunt je in je POP natuurlijk alleen voorbereiden op de geplande activiteiten. Bij het uitwerken van je POP neem je onderstaand overzicht als basis. Dit uitgewerkte overzicht is een zeer belangrijk deel van POP & LWP van leerwerktaak: POP: overzicht en uitwerking van leervragen Mijn leervragen zijn: Leervraag 1: Leervraag 2: Leervraag 3: Et cetera Situatieschets / achtergrond Beschrijf hier per leervraag kort hoe je op je leervraag gekomen bent; licht de achtergrond van je vraag toe. Specificeren aspecten van leervragen Om welke aspecten gaat het? Wees zo specifiek mogelijk. Een voorbeeld: je leervraag is Hoe kan ik orde houden?. Om welke aspecten van orde houden gaat het? Je eigen grenzen aangeven? Concrete actie na een waarschuwing? Doen wat je zegt? Afwisselende werkvormen om ordeproblemen tegen te gaan? haarden van wanorde snel kunnen signaleren? Hoe specifieker je bent, des te gerichter worden je activiteiten. De aspecten werk je voor elke leervraag uit. Wanneer tevreden? Wanneer ben je tevreden, welk gedrag moet jij dan vertonen? Dit formuleer je vooraf. Wat je hier beschrijft zijn handvatten voor je terugblik straks. Deze punten laat je altijd terugkomen als je reflecteert op je ervaringen. Kun je tevreden zijn? Ook dit doe je per leervraag. LWP: activiteiten die passen bij leervragen Overzicht passende activiteiten Voor de aanvang van je stage: welke activiteiten passen bij jouw leervragen? Wees hier opnieuw zo specifiek mogelijk. Veel lessen geven is minder specifiek dan 10 lessen waarbij ik de ruimte krijg om te oefenen met directe instructie. Overzicht praktische vragen Voor de aanvang van je stage: wat is er praktisch nodig om te werken aan jouw leervragen? Hierbij kun je denken aan: hoeveel lessen kun je overnemen, mag je zelf (ingrijpende) ordemaatregelen nemen? Kun je een plattegrond van de namen van leerlingen krijgen etcetera? Ook hier laat je elke leervraag de revue passeren. Formuleer alvast in termen van vragen aan je begeleider. LWP vaststellen Aan het begin van de stage stel met je begeleider jouw activiteiten vast. Dit kun je dus pas doen nadat je je vakcoach hebt ontmoet en hebt gesproken over jouw POP. Hier per leervraag een overzicht van voorgenomen en vastgestelde activiteiten. 20