Krachten bundelen. Verspilling in Nederland
|
|
- Arthur ten Hart
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Voedselverspilling Wereldwijd wordt zeker een derde van al het voedsel verspild. Daarmee worden ook de grondstoffen, het water en de energie verspild die nodig zijn om dat voedsel te produceren, te vervoeren en te verwerken. Geen wonder dus dat bijvoorbeeld VN Voedselen Landbouworganisatie (FAO), de wereldbank, de EU en ook de Nederlandse overheid programma's hebben lopen om voedselverspilling terug te dringen. Wageningen UR Food & Biobased Research is bij veel van deze projecten betrokken. Het instituut deed ook onderzoek in de catering. Zo'n 12 procent van de wereldbevolking lijdt honger. En dat is nergens voor nodig want de voedingswaarde van de wereldvoedselproductie bedraagt, omgerekend, kilocalorieën per persoon per dag. Mensen hebben gemiddeld maar tussen de en kilocalorieën nodig. Er wordt dus zoveel voedsel geproduceerd 'dat iedereen ter wereld overgewicht zou kunnen hebben', schrijft het NCDO, het Nederlandse centrum voor burgerschap en internationale samenwerking. Verspilling is ook economisch niet echt slim want 1,3 miljard ton aan verloren voedsel kost producenten en consumenten wereldwijd jaarlijks 1 biljoen (1.000 miljard) dollar, volgens cijfers van de EU. Ook wordt
2 het milieu onnodig belast. Alleen al in Europa is de voedselketen verantwoordelijk voor 17 procent van alle CO2-uitstoot. Van alle natuurlijke hulpbronnen die we in de EU gebruiken, gaat 28 procent op aan de productie van voedsel. Het terugdringen van voedselverspilling zou de milieudruk aanzienlijk kunnen reduceren. Schattingen Het zijn schokkende cijfers. Jammer is alleen dat niemand met zekerheid kan zeggen of ze kloppen. Han Soethoudt van Wageningen UR Food & Biobased Research (FBR): 'Wij krijgen het zelfs in Europa, dus in het geciviliseerde westen met al zijn informatie en databases, niet voor elkaar om de voedselverspilling nauwkeurig in beeld te brengen. Dus je kunt je voorstellen wat dat betekent voor de FAO, die wereldwijd onderzoek doet. Probeer bijvoorbeeld in Afrika maar eens aan cijfers te komen. Het kan dus niet anders dan dat de FAO werkt met schattingen.' Er is overigens een groot verschil tussen het Westen en de opkomende economieën. 'Voedselverspilling zit in de opkomende landen vooral direct na de oogst. De oogst wordt bijvoorbeeld op karren naar de markt gebracht, daardoor ontstaat al veel mechanische schade. Het transport is ongekoeld, dus krijg je veel bederf. In het Westen is dat allemaal heel goed geregeld. Bij ons vindt de verspilling vooral plaats in de rest van de keten en bij de consument.'
3 Krachten bundelen In opdracht van (lagere) overheden helpen Han Soethoudt en zijn collega's boeren in opkomende landen bij het verbeteren van de agro-logistieke keten. 'Kleine boeren hebben niet genoeg schaalgrootte om supermarkten te bedienen. Dus moet je krachten bundelen, en dat kan in de vorm van corporaties. We ontwerpen onder andere in Bejing, in India en in Mexico Agro Food Clusters. Daar kunnen boeren opleidingen krijgen, zaden kopen, er is gekoeld vervoer en geconditioneerde opslag. We dragen daarmee ook bij aan de voedselzekerheid. Veel van deze landen moeten voedsel importeren om de eigen bevolking te kunnen voeden. Bij de Agro Food Clusters kunnen boeren ook leren hoe ze meer kunnen produceren: in opkomende landen levert een vierkante meter grond 5 kilo tomaten op, in Nederland 50 tot 60 kilo. Een factor tien verschil, dus daar is nog veel te verbeteren. Ook zijn deze boerencorporaties beter in staat om te reageren op veranderende vraag. Mensen die in die landen naar de stad trekken krijgen een ander voedselpatroon: ze gaan minder groente eten, en veel meer vlees.' Verspilling in Nederland In westerse landen, en dus ook in Nederland, zit de verspilling
4 vooral in het tweede deel van de keten. De verwerkende industrie scoort hoog in Nederland, gemeten in hoeveelheden, maar dat komt omdat in ons land ook uitzonderlijk grote hoeveelheden producten worden verwerkt. De supermarkten presteren relatief goed: bij de grootste supermarktketen, Albert Heijn, is de verspilling tussen de 1 en 2 procent (eigen cijfers van Ahold over 2012). Daar past echter wel een belangrijke kanttekening bij. Han Soethoudt: 'Nederlandse supermarkten kopen uitsluitend Akwaliteit in. Groente en fruit moeten aan strikte eisen voldoen op het gebied van vorm, formaat en kwaliteit.' Doordat boeren steeds vaker hun hele oogst direct leveren aan supermarkten, kunnen ze de producten die niet voldoen aan de eisen, moeilijk kwijt. Het is bijvoorbeeld de reden waarom de aardappelvelden na de oogst vol liggen met kleine aardappels: supermarkten willen ze niet, daarom worden ze vaak al bij het oogsten uitgesorteerd en op het land achtergelaten. De supermarkten hebben dus zelf relatief weinig verspilling, maar hebben wel een rol in de verspilling in de keten. Dat voedt het vermoeden dat ook bij boeren in de westerse wereld de verspilling hoog is, in ieder geval hoger dan altijd gedacht. FBR is bezig dat te onderzoeken. Derving in catering Hoeveel verspilling er in de horeca plaatsvindt is moeilijk te meten omdat het veelal om kleine zaken gaat met een sterk wisselend
5 aantal bezoekers. In de catering is onderzoek makkelijker. Het is zelfs een van de specialismen van Han Soethoudt. Het was dan ook logisch dat de Veneca bij hem uitkwam toen de brancheorganisatie van de bedrijfscatering een onderzoek wilde naar voedselverspilling in de sector. Hij doet overigens vergelijkbare onderzoeken bij instellingen in de zorg. De derving in de bedrijfscatering valt mee vergeleken met andere sectoren in de out-of home en de food service: tussen de 5 en 6 procent per locatie (in kosten). De verspilling die er is, vindt vooral plaats bij soep en salades, gevolgd door brood en warme vleessnacks. Bij alle categorieën geldt als belangrijkste reden voor verspilling dat cateringmedewerkers lastig kunnen bepalen hoeveel gasten er zullen komen, en dus hoeveel ze moeten klaarzetten of bereiden. Bij soep speelt bijvoorbeeld ook mee dat de bedrijfsrestaurants afwisseling willen of moeten bieden, maar dat sommige soepen minder gewild zijn. Bovendien wordt er minder soep gegeten als het warm is. Al deze producten kunnen of mogen de volgende dag niet opnieuw worden aangeboden. Alleen brood is de volgende dag goed te verwerken tot tosti's of croutons. Maar ook dat is natuurlijk eindig. Oplossingen Han Soethoudt: 'Bedrijfsrestaurants zouden dus moeten weten hoeveel gasten er komen. Dat kan volgens mij makkelijk. In de
6 meeste bedrijfspanden moeten medewerkers langs een poortje en is dus duidelijk hoeveel mensen er precies binnen zijn. Die gegevens kan de catering gebruiken om het aanbod te bepalen. Dat is voor mij de belangrijkste oplossingsrichting.' Daar moet de catering dan wel om vragen, en opdrachtgevers moeten die informatie ook willen geven, en dat blijkt in de praktijk vaak een probleem. Verder zou de catering moeten leren van de eigen ervaringen. 'In ziekenhuizen werken ze met een receptuurprogramma dat aan de hand van het aantal patiënten die dag bepaalt welke hoeveelheden er nodig zijn. Maar het systeem registreert niet dat er van de, ik noem maar iets, 100 kilo bloemkool 50 kilo terugkomt, en leert daar dus ook niet van. Als die feedback er wel zou zijn, zou binnen drie weken duidelijk zijn wat de ergste verspillers zijn, en zou de receptuur daar op kunnen worden aangepast.' Stappen maken Ook bedrijfsrestaurants zouden meer ruimte moeten creëren voor feedback. 'Om maar een voorbeeld te noemen: in veel bedrijfsrestaurants weten cateringmedewerkers vaak heel goed welke soepen wel of niet lopen, of dat het weinig zin heeft om tot de laatste minuut drie soepen aan te bieden. Maar dat is wel als verplichting opgenomen in het contract.' Dat is kennis die beter kan worden benut. 'Je gooit niet alleen de soep weg, maar ook de
7 elektriciteit die is gebruikt bij het bereiden en het warmhouden van die drie grote pannen soep. De opdrachtgever profiteert er dus ook van. Daar zou de bedrijfscatering stappen in moeten maken. Cateraars zouden vanuit hun expertise en met de dervingscijfers in de hand naar de opdrachtgever moeten stappen om daar verandering in te brengen.' Hij heeft de indruk dat cateraars enigszins huiverig zijn om dat gesprek aan te gaan, al kan dat ook komen doordat opdrachtgevers niet zo tot in detail over de catering willen nadenken, omdat het niet hun core business is. 'Hier speelt mee dat de catering een vechtmarkt is. Bedrijven wisselen heel vaak van leverancier, waarbij vooral wordt gekeken naar prijs. Maar dat zou dus juist een reden moeten zijn om samen de derving nog verder terug te dringen. Volgens mij ligt de sleutel dan ook in communicatie. De relatie tussen opdrachtgever en cateraar moet veel interactiever worden.' Ga terug naar het dossier voedselverspilling.
De voedselketenles LES 1 VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt?
VRAAG: Waarom denk jij dat het erg is dat er soms eten weggegooid wordt? 1 Hoe denk je dat de aardbeienjam op jouw boterham terecht is gekomen? Wat is er allemaal nodig om die aardbeienjam op jouw boterham
Nadere informatieVerspilling: De houdbaarheidsdatum nabij
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Opdrachtgever Agrarische Jongeren Friesland is een organisatie die zich ten doel stelt de bedrijfsvoering van boerenbedrijven zo efficient mogelijk te maken.
Nadere informatieVoedselverspilling LEI Wageningen UR. Anima Ruissen
Voedselverspilling LEI Wageningen UR Anima Ruissen Inhoud - Deel I Introductie Maatschappelijke context Consumenten Omgeving, gedrag, eigen verantwoordelijkheid? De marktplaats Waar ketenpartijen en consumenten
Nadere informatie2020 dan in 2013 (Alliantie Verduurzaming Voedsel, 2013). In de werkgroep Optimalisatie Reststromen en Voedselverspilling van de Alliantie werken
Voedselverspilling Wereldwijd gaat een geschat aandeel van ruim 30% van al het voedsel dat geproduceerd wordt voor menselijke consumptie verloren, wat neerkomt op ongeveer 1,3 miljard ton per jaar (Gustavsson
Nadere informatieInnovatie en ondernemerschap bij verminderen voedselverspilling
Innovatie en ondernemerschap bij verminderen voedselverspilling Toine Timmermans, Programma manager duurzame voedselketens Bart Groesz, PLUS Klaassen supermarkt Overzicht workshop Innovatie & ondernemerschap
Nadere informatieBeperken Voedsel verspilling, Waarden van Voedsel in de Keten
Beperken Voedsel verspilling, Waarden van Voedsel in de Keten Juist of onjuist Per jaar wordt door de Nederlandse consument 8 tot 11% van het gekochte voedsel weggegooid! Juist of onjuist Totaal wordt
Nadere informatieVoedselverspilling. Korte introductie 27/01/2015. Welvaartsprobleem of schaarste? Bart van Gogh. Opleiding agrarische economie
Voedselverspilling Welvaartsprobleem of schaarste? Bart van Gogh, Sustainable Food Chains Wageningen UR Food & Biobased Research Korte introductie Bart van Gogh Opleiding agrarische economie Professionele
Nadere informatieFactsheet voedselverspilling bij de consument
Factsheet voedselverspilling bij de consument VERSIE: MAART 2014 1. Waarvoor dient dit document? De factsheet is een initiatief van de interdepartementale werkgroep voedselverlies van de Vlaamse overheid
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Voedselverspilling, er is genoeg voedsel en voedselspeculatie is immoreel Nederlandse consumenten gooien ieder jaar voor zo n 2,5 miljard aan voedsel weg. Dat is ruim 150 per persoon. Ofwel zo n 50 kilo.
Nadere informatieDRAAG BIJ AAN DE VERMINDERING VAN VOEDSELVERSPILLING IN BEDRIJFSRESTAURANTS
DRAAG BIJ AAN DE VERMINDERING VAN VOEDSELVERSPILLING IN BEDRIJFSRESTAURANTS INLEIDING Het doel van deze uitgave van Hutten en Wastewatchers is om met praktische tips duidelijk te maken hoe op de werkvloer
Nadere informatieVOEDSELVERSPILLING FENOMEEN, IMPACT EN BELEID
VOEDSELVERSPILLING FENOMEEN, IMPACT EN BELEID Kris Roels Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies Velt studiedag Te gebruiken vanaf, Vlaams Parlement, 23/11/2013 Inhoud Wat is voedselverlies en verspilling?
Nadere informatieIdealisme en commercie in relatie tot voedselverspilling: conflict of synergie. AgriFoodTech. 14 December 2016 s-hertogenbosch
Idealisme en commercie in relatie tot voedselverspilling: conflict of synergie AgriFoodTech 14 December 2016 s-hertogenbosch Q-Point B.V. Q-Point is een onafhankelijk adviesbureau voor de agro- en foodsector.
Nadere informatieWat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*?
Samenvatting van de bevindingen van de Nationale DenkTank 2012 boer Consument Wat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*? verwerker *De voorstellen van de denktank voor
Nadere informatieDocentendag Biobased Economie Ketens & Agrologistiek. Voedselverspilling in de keten 21 januari 2016
Agri, Food & Life Sciences Docentendag Biobased Economie Ketens & Agrologistiek Voedselverspilling in de keten 21 januari 2016 Delft Gerry Kouwenhoven Datum 21-01-2016 1 Voedselverspilling is een internationaal
Nadere informatieTerugzine. Samen kennis maken. Samenwerking in de groene kolom is uniek. Lezen en laten lezen! Win-win voor onderwijs en bedrijfsleven
Terugblik Meerjarenafspraak 2006-2010 Terugzine Magazine van de Groene Kennis Coöperatie met succesprojecten van de afgelopen vijf jaar Lezen en laten lezen! Gooi mij niet weg maar geef me door! Of kijk
Nadere informatieVoedselverspilling in cateringsector
Voedselverspilling in cateringsector VENECA No Waste Dinner 7 november 2011 Achtergrond Ministerie EL&I wil 20% reductie in voedselverspilling tussen 2009 2015 Veneca is de paraplu waaronder een unieke
Nadere informatieLESBRIEF LES 2 DE THT-LES SAMENVATTING VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LEGENDA. Het waarom van voedselverspilling
Het waarom van voedselverspilling SAMENVATTING In deze les wordt het onderwerp voedselverspilling uitgediept en komen de leerlingen meer te weten over de verschillende redenen van verspilling. Eén reden
Nadere informatieHoeveel gooit de consument weg, uitgedrukt in euro s?
Feiten en cijfers over verspillen van voedsel door consumenten in 2010 beknopte versie oktober 2012 Afzender van de informatie: Milieu Centraal en het Voedingscentrum, in samenwerking met het PBL Definitie
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieFactsheet voedselverspilling bij de consument
Factsheet voedselverspilling bij de consument VERSIE: SEPTEMBER 2015 1. Waarvoor dient dit document? De factsheet is een initiatief van de interdepartementale werkgroep voedselverlies van de Vlaamse overheid
Nadere informatieVerminderen van voedselverspilling
Verminderen van voedselverspilling Hilke Bos-Brouwers Velt studiedag (Brussel,B) 23 November 2013 Onze missie: Wetenschap met impact Verkennen van de mogelijkheden van de natuur,... Het verbeteren van
Nadere informatieRoundtable voedselverspilling
Roundtable voedselverspilling Op maandag 4 april heeft de roundtable: Beperken van voedselverspilling, waarden van voedsel in de keten plaatsgevonden te Ede. Dit in het kader van het programma ketens en
Nadere informatieEen bestemming voor elke partij
Een bestemming voor elke partij Initiatief tegen voedselverspilling en vóór creatieve afzetmogelijkheden van restpartijen en reststromen. 5 februari 2014, Urk Waar een wil is, is een weg Voedsel wordt
Nadere informatieTEGEN VOEDSELVERLIES! EEN ACTUELE UITDAGING VOOR DE GROOTKEUKENSECTOR
SAMEN TEGEN VOEDSELVERLIES! EEN ACTUELE UITDAGING VOOR DE GROOTKEUKENSECTOR Kris Roels - Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies @ Grootkeukencolloquium 2015 WAT IS VOEDSELVERLIES? Voedselverlies
Nadere informatieOver Smaak. Willen we datgene veranderen wat we willen veranderen, dan moet het hele systeem van producent tot consument op de schop.
Over Smaak Willen we datgene veranderen wat we willen veranderen, dan moet het hele systeem van producent tot consument op de schop. Frank van Oirschot Oprichter online supermarkt Smaak Wat is het? Smaak
Nadere informatieVerbeter de kwaliteit van het leven
Verbeter de kwaliteit van het leven In de zorgsector is voedselverspilling een kans! 7 december 2017, Toine Timmermans, Joost Snels Kwaliteit van leven: 3 grote vraagstukken https://michielhaas.nl/wp-content/uploads/2013/02/ijsbeer-opschots.jpg
Nadere informatieVoedselverlies en-verspilling in het Zuiden. FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes,
Voedselverlies en-verspilling in het Zuiden FRDO Forum Brussel, 25 november 2014 Marc Maes, 11.11.11 1 805 miljoen mensen 1 op 9 hebben honger En toch is er voedsel genoeg 2 Er gaat zelfs massaal veel
Nadere informatieStudienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken
Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken Impact consumptiegedrag Hefbomen naar verandering Aankoopbeleid van voedingssector verduurzamen Actieve gedragsverandering van BE consument Verduurzamen
Nadere informatieik deel daar wordt iedereen beter van eten
daar wordt iedereen beter van eten 1 Achtergrond 2 Onderzoek en Reflectie 3 Acties 4 Activiteiten in het Schooljaar ikdeel.be Een project van Met de steun van De Vlaamse overheid kan niet verantwoordelijk
Nadere informatieeel multifunctionele bedrijven verkopen hun
Vers voedsel Als je tussenhandel kunt voorkomen, blijft er meer voor de boer over. Dat is een argument voor korte ketens. Die vormen ook een antwoord op de toenemende vraag naar vers en ambachtelijke
Nadere informatieBeperken Voedselverspilling
Beperken Voedselverspilling 1 Docent Events Ketens & Agrologistiek 02 april 2012, Joost Snels Inhoud 2 Introductie Definitie Voedselverspilling Hoeveelheid voedselverspilling en waar? Oorzaken Hoe te voorkomen
Nadere informatieLESBRIEF LES 2 DE THT-LES SAMENVATTING LES 2 BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN WERKVORMEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD VOORBEREIDING
SAMENVATTING In deze les wordt het onderwerp uitgediept en komen de leerlingen meer te weten over de verschillende redenen van verspilling. Eén reden van wordt uitgediept, namelijk de manier waarop de
Nadere informatieAdviesplan doggybags. Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga. 27 november 2017 Gericht naar: De Markt
Adviesplan doggybags Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga 27 november 2017 Gericht naar: De Markt 1 Inhoudsopgave - (Voorwoord) blz. 2 - Inleiding blz. 2-3 - (Samenvatting)
Nadere informatieAgriculture Voedselverspilling
Agriculture Voedselverspilling Supermarkt van de toekomst Voedselverspilling? Wat is dat? Wanneer vind jij dat er (meer) sprake is van voedselverspilling 1. Het brood uit de supermarkt dat niet meer vers
Nadere informatie1. kwaliteitssystemen en voedselveiligheid 2. organiseren 3. projecten. 1 Kwaliteitssystemen & voedselveiligheid
nr Tekst 0 Home Thielen Consult is de partner voor bedrijven en organisaties in de voedselketen. Samen met onze klanten bouwen wij aan veilig en eerlijk voedsel. We begeleiden onze klanten en organiseren
Nadere informatieAGENDA VERDUURZAMING VOEDSEL
SAMEN WERKEN AAN EEN DUURZAME VOEDSELKETEN IN 2020 AGENDA VERDUURZAMING VOEDSEL Voorop lopen met duurzaam voedsel Nederland is wereldspeler op het gebied van voedselproductie, innovatie en agrifood-export.
Nadere informatieLESBRIEF LES 3 DE APPELTAARTLES SAMENVATTING VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LEGENDA LESDOELEN. De impact van voedselverspilling
De impact van voedselverspilling SAMENVATTING In deze les maken de leerlingen kennis met de andere verspilling die gepaard gaat met het weggooien van voedsel. Ze ontdekken dat alles wat nodig is om een
Nadere informatieVAN VELD TOT VUILBAK CED1407. INFOBOEKJE BIJ DE fototentoonstelling
VAN VELD TOT VUILBAK CED1407 INFOBOEKJE BIJ DE fototentoonstelling 1 1. Een derde Van iedere 4 miljard ton voedsel die de wereld jaarlijks produceert, wordt 1/3 niet door mensen gegeten. Dat is 1,3 miljard
Nadere informatieWorld Food Center Experience
World Food Center Experience We Feed Each Other Een uniek voedselavontuur De uitdaging Mondiaal en nationaal bestaan er grote uitdagingen op het terrein van voedselproductie en -consumptie. De wereldbevolking
Nadere informatieWe Feed Each Other. Het World Food Center Een uniek educatief voedselavontuur in Ede
We Feed Each Other Het World Food Center Een uniek educatief voedselavontuur in Ede De uitdaging Mondiaal en nationaal bestaan er grote uitdagingen op het terrein van voedselproductie en -consumptie. De
Nadere informatieRegionale voedselketens. Koen Nouws Keij 3 juni 2014
Regionale voedselketens Koen Nouws Keij 3 juni 2014 Koen Nouws Keij directeur Food Drink Experience en bestuurder stichting Diverzio Regionale voedselketens Kansen en uitdagingen? Wat is de theorie en
Nadere informatieVoedselhergebruik. Verslag Circular Economy Lab 10-23 juni 2015 - Utrecht
Voedselhergebruik. Verslag Circular Economy Lab 10-23 juni 2015 - Utrecht Jaarlijks verspillen we in Nederland gemiddeld 109 tot 162 kilo voedsel per persoon. Het grootste deel daarvan wordt thuis weggegooid,
Nadere informatieYoung Ahold: Koken tegen voedselverspilling
Jonkie zet bedrijf aan tot duurzaamheid Van carpoolen tot restaurants tegen verspilling van voedsel. Veel jongerenverenigingen van grote bedrijven organiseren duurzame activiteiten. MARIANNE WILSCHUT Sommige
Nadere informatieVoedselverspilling; eerst preventie en van reststroom naar grondstof
Voedselverspilling; eerst preventie en van reststroom naar grondstof Toine Timmermans NVRD Jaarcongres, 26 mei 2016 Voedselverspilling (nieuwe cijfers EU-28) Productie Verwerking Consumenten Food service
Nadere informatieJong & Duurzaam. Klimaat Dieet
Jong & Duurzaam Klimaat Dieet Wie zijn wij en waarom zijn we hier? Wij zijn Wij zijn Werkgroep Jong & Duurzaam Eefke Wij zijn De jongerenvertegenwoordigers Wij zijn 1. 2. 3. 4. Klimaat dieet Duurzame Kleding
Nadere informatieDisruptie in de Voedselketen. Rabobank Banking for Food
Disruptie in de Voedselketen Rabobank Banking for Food Passie voor food Contact en info www.rabobank.nl/food Rabobank Foodzone @MWMRol 2 De noodzaak voor innovatie: Disruption Ahead! 3 Disruptie: wat vind
Nadere informatieDuurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid
Duurzame voedselproductie en voedselzekerheid de onvolmaakte waarheid Vlaanderen en de wereld Wannes Keulemans en Tessa Avermaete Metaforum-werkgroep Voedselproductie Inagro 26 februari februari 2018 1.
Nadere informatieBeperken Voedselverspilling
Beperken Voedselverspilling Ketenbenadering Mieke Eppink 7 November 2011 2 Inhoud Introductie Definitie Voedselverspilling Hoeveelheid voedselverspilling en waar? Oorzaken Hoe te voorkomen voorbeelden
Nadere informatieWaste food. Thema maaltijd. Lilian Kamphof Marlon Lammertink Marjon Sluis PVB Maart pg. 1
Waste food Thema maaltijd Lilian Kamphof Marlon Lammertink Marjon Sluis PVB Maart 2012 pg. 1 Voorwoord Als PVB bij de CAH Dronten organiseren wij, Lilian Kamphof, Marlon Lamertink en Marjon Sluis verschillende
Nadere informatieCollege voedselverspilling voor HBO
College voedselverspilling voor HBO De Consument Handleiding voor docenten op basis van de powerpoint presentatie Gastcollege beperken voedselverspilling (de consument) najaar 2011 Inleiding De opzet van
Nadere informatieBeperken Voedselverspilling
Beperken Voedselverspilling Ketenbenadering Joost Snels 19 Maart 2012 2 Inhoud Introductie Definitie Voedselverspilling Hoeveelheid voedselverspilling en waar? Oorzaken Hoe te voorkomen voorbeelden Conclusies
Nadere informatieGezond en duurzaam eten Een inspiratiefolder voor mbo-docenten
Gezond en duurzaam eten Een inspiratiefolder voor mbo-docenten Aan de slag met gezond en duurzaam eten in het MBO De school is dé plek om jongeren bewust te maken van gezond en duurzaam eten. Gezonde
Nadere informatieEducatie voor Duurzame Ontwikkeling. Systeemdenken in de klaspraktijk
Educatie voor Duurzame Ontwikkeling Systeemdenken in de klaspraktijk Ecocampus LNE 1 Wereldburgerschap en duurzame ontwikkeling Van kleuter tot hoger onderwijs Aanbod gericht op leerlingen, schoolteams,
Nadere informatieHoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten
Hoofdstuk 4 De marktontwikkeling van biologische producten Voor dit hoofdstuk zijn de bestedingen gemeten in alle verkoopkanalen: supermarkten, speciaalzaken, out of home, huisverkoop, boerenmarkt en webwinkels.
Nadere informatieVoedselverspilling in huis
Voedselverspilling in huis 13 november 2014 Karin Bemelmans Missie Het Voedingscentrum informeert consumenten over en stimuleert hen tot een gezonde en meer duurzame voedselkeuze 1942 2014 Rapport Gezondheidsraad,
Nadere informatieNota Duurzaam Voedsel. Publiekssamenvatting
Nota Duurzaam Voedsel Publiekssamenvatting Kernboodschap Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wil de consument voor duurzaam voedsel kunnen kiezen, dan moet dat aanbod er ook zijn. Daarom
Nadere informatieLespakket VOEDSELVERSPILLING TE GEBRUIKEN VOOR GROEP 5 T/M 8 (INCLUSIEF VERDIEPINGS MODULE VOOR GROEP 7 EN 8) DUUR LES: 1,5 2 UUR
Lespakket VOEDSELVERSPILLING TE GEBRUIKEN VOOR GROEP 5 T/M 8 (INCLUSIEF VERDIEPINGS MODULE VOOR GROEP 7 EN 8) DUUR LES: 1,5 2 UUR 1 COLOFON Dit materiaal is samengesteld door Food Cabinet in opdracht van
Nadere informatieNederlanders & Voedselzekerheid
Nederlanders & Voedselzekerheid Jonge en oudere Nederlanders over voedsel CHRISTINE CARABAIN & GABI SPITZ NCDO is het Nederlandse kennis- en adviescentrum voor burgerschap en internationale samenwerking.
Nadere informatieB30: van statig ministerie naar denktank
MAGAZINE VAN FACILICOM SERVICES GROUP JAARGANG 3, NUMMER 2 2014 B30: van statig ministerie naar denktank BELEVING BIJ HET VERNIEUWDE V&D Duurzame renovatie bij a.s.r. DOSSIER VOEDSELVERSPILLING Integraal
Nadere informatieBOSATLAS VRAGENSET ANTWOORDMODEL VAN HET VOEDSEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES
DE BOSATLAS VAN HET VOEDSEL VRAGENSET ANTWOORDMODEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES I. Voeding en welvaart 1. De Human Development Index (HDI) geeft aan hoe welvarend een land is. Vergelijk de HDI met de andere
Nadere informatieLESBRIEF LES 3 DE APPELTAARTLES SAMENVATTING LES 3 BENODIGDHEDEN DUUR WERKVORMEN LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD VOORBEREIDING
SAMENVATTING In deze les maken de leerlingen kennis met de andere verspilling die gepaard gaat met het weggooien van voedsel. Ze ontdekken dat alles wat nodig is om een voedselproduct in de winkel te krijgen,
Nadere informatieECHT ETEN JONATHAN KARPATHIOS
ECHT ETEN JONATHAN KARPATHIOS kok boer vader ondernemer IK BEN VADER, KOK, BOER EN ONDERNEMER. Het verhaal dat ik vandaag ga vertellen: Ik ben, kok, boer en ondernemer. JEUGD KEUZES, KEUZES, KEUZES. ACHTERGROND:
Nadere informatieOver datum. Voedselverspilling wordt aangepakt
Voedselverspilling wordt aangepakt Over datum Jaarlijks verspillen Nederlanders voor 4,4 miljard euro aan voedsel. De overheid wil dit in 2015 met 20 procent reduceren. Dat is haalbaar, menen Wageningse
Nadere informatieSBIR Verduurzamen voedselproductie
SBIR Verduurzamen voedselproductie Informatiebijeenkomst 16 juli 2014 Alexia Michel, Ministerie EZ Topsector Agri&Food en Tuinbouw&Uitgangmaterialen Achtergrond Initiatief: topsector Agri&Food en ministerie
Nadere informatieHOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN?
HOE KAN DUURZAME CATERING DE DUURZAME POLITIEK VAN EEN ONDERNEMING ONDERSTEUNEN? Ellen Dessart Sodexo Belgium INHOUD o Wat is een duurzaam voedingsaanbod? o Hoe omschakelen van een gewoon naar een duurzaam
Nadere informatieOog voor voedsel Hart voor mensen. Werkzaam in: Eersel Bladel Reusel de Mierden
Oog voor voedsel Hart voor mensen Werkzaam in: Eersel Bladel Reusel de Mierden Waarom een Voedselbank De armoede in Nederland neemt van jaar tot jaar toe: 1,3 miljoen mensen leven in armoede. In totaal
Nadere informatieOp ieder moment van buitengewone betekenis zijn voor elkaar
Hutten Kengetallen (2015) Opgericht in 1929 Aandeelhouder is Bob Hutten. Er werken ruim 1400 samenwerkers ± 11.000 opdrachten per jaar Omzet > 80 miljoen Nettowinst > 2 miljoen Bedrijfscatering op ruim
Nadere informatieEerlijk eten uit eigen regio voor iedereen
Eerlijk eten uit eigen regio voor iedereen Eerlijk eten uit eigen regio voor iedereen Stichting Landwaard maakt zich sterk voor gezond, regionaal en eerlijk eten voor iedereen. Dit doen we door in de regio
Nadere informatiede noodzaak van SUR+ SUR+ zet daarin een belangrijke stap door dit gat te overbruggen.
informatie boekje de noodzaak van SUR+ Geleidelijk maakt het tijdperk van oneindige groei plek voor een duurzamere manier van leven. We zijn ons inmiddels bewust van de menselijke impact op de aarde, en
Nadere informatiee mythe van overbevolking OneWorld.nl
e mythe van overbevolking OneWorld.nl 1 van 5 04-07-17 16:36 oneworld.nl De mythe van overbevolking OneWorld.nl Kiza Magendane 6-8 minuten Opinie Welkom in de wereld van de bevolkingspolitiek. Hier worden
Nadere informatieVoedselverspilling. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Saskia Kamps ; 28 August 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52795 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieHoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO
Hoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO 12-03-2015 NL Agri & Food: oprecht een topsector! Tweede exporteur ter wereld Stevige pijler onder de economie 10% v/h BNP;
Nadere informatieHet Jaar. Voedselverspilling
Het Jaar Voedselverspilling Een stap extra in de strijd tegen voedselverspilling De Alliantie Verduurzaming Voedsel heeft 2014 uitgeroepen tot Jaar tegen Voedselverspilling. De Alliantie stimuleerde bedrijven
Nadere informatieVoedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech?
Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech? AgriFoodTech Platform Congres Toine Timmermans, 14 December 2016 Voedselverspilling: probleem of indicator? We moeten in de toekomst meer mensen
Nadere informatieOVERHEID EN KETEN O SAMEN TEGEN VOEDSELVERLIES
OVERHEID EN KETEN O SAMEN TEGEN VOEDSELVERLIES Kris Roels Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies Flanders FOOD, Kick-off Platform Duurzaamheid, sessie voedselverlies 19/06/2014, De Montil, Affligem
Nadere informatieReductie voedselverspilling in Nederlandse cateringsector
Reductie voedselverspilling in Nederlandse cateringsector Auteur: Han Soethoudt Rapport nr. 1335 Colofon Project partners Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt met cofinanciering als innovatiepilot door
Nadere informatiePubliekssamenvatting nota Duurzaam voedsel, 25 september 2009, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Publiekssamenvatting nota Duurzaam voedsel 25 september 2009 Populaire versie van de nota Duurzaam voedsel van het ministerie van LNV. Het verduurzamen van consumptie en productie van voedsel lukt alleen
Nadere informatieeen productie van uitgeverij i.s.m. Djapo vzw en 11.11.11
een productie van uitgeverij i.s.m. Djapo vzw en 11.11.11 2014 LES ILES / DJAPO / 11.11.11 djapo.be / info@djapo.be lesiles.be / lesilespublishers@gmail.com 11.be / info@11.be ISBN: 978-94-91545-22-1 WD:
Nadere informatieCourse Units
UCL CENTRE FOR LANGUAGES & INTERNATIONAL EDUCATION Course Units 2013-2014 Reading and Writing Examination: LCDU6001: Dutch Level 1 (A) This examination counts for 35% of your final mark. It comprises:
Nadere informatieStadsboeren in Nederland
Stadsboeren in Nederland Door: ir. Rosanne Metaal Directie Europees Landbouwbeleid &Voedselzekerheid DG AGRO, Ministerie Economische Zaken Presentatie Alumni-netwerk, 12 november 2013, Uit Je Eigen Stad
Nadere informatieVoeding en verpakkingen, wat kun jij doen? Simone Lips & Jens de Visser People of Tomorrow
Voeding en verpakkingen, wat kun jij doen? Simone Lips & Jens de Visser People of Tomorrow Transcendente ervaring Een transcendente ervaring geeft ons het gevoel dat we boven de werkelijkheid uitstijgen
Nadere informatieTips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN?
Tips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN? Op zoek naar een nieuwe cateraar? En je vindt duurzaamheid belangrijk? Vergeet niet de juiste balans te vinden tussen duurzame, gezonde en gewenste voeding. Alleen
Nadere informatieReduction of spoilage of fresh and chilled products (RE-002)
18 mei 2016 Reduction of spoilage of fresh and chilled products (RE-002) CARVE Estafette bijeenkomst, 18 mei 2015 Joost Snels CARVE Estafettebijeenkomst 18 mei 2016, Veghel 1 Een TIFN project doe/kun je
Nadere informatie1. De Voedselbank Rotterdam
1. De Voedselbank Rotterdam In dit hoofdstuk wordt algemeen ingegaan op de organisatie voedselbank. Allereerst wordt stil gestaan bij de oprichting van de voedselbank Rotterdam. Vervolgens wordt ingegaan
Nadere informatieVoedselverspilling. Uitleg over houdbaarheidsdatum voor bedrijven
Voedselverspilling Uitleg over houdbaarheidsdatum voor bedrijven Voedselverspilling is geen ver-van-mijnbed-show. In de dagelijkse praktijk kunt u zelf de dingen anders doen. Ook in uw bedrijf. Door slim
Nadere informatieMedewerker groothandel KB
Medewerker groothandel KB Het Ontwikkelcentrum heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Bent u desondanks van mening dat we u hebben benadeeld, dan kunt u contact
Nadere informatie20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid
20160210 Verslag avond over Voedsel en Voedsel zekerheid Marijke de Graaf, werkzaam bij ICCO houdt een lezing over Voedsel en Voedsel zekerheid OPrganisatie ZWO-groep wijkgemeente Eindhoven-Zuid. We beginnen
Nadere informatieSteeds meer mensen zijn bewust flexitariër
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 F +31 (0)20 589 83 00 W www.motivaction.nl Steeds meer mensen zijn bewust
Nadere informatieVegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat
1 van 5 4-3-2017 08:55 standaard.be Vegetarisch eten niet per se goed voor het klimaat Van onze redactrice Inge Ghijs BrusselWat moeten we eten als we met ons eetpatroon geen aanslag willen plegen op het
Nadere informatieDuurzaamheidk. Consument zoekt manieren om minder voedsel te verspillen Duurzaamheidkompas meting #13 December 2014
Duurzaamheidk mpas Consument zoekt manieren om minder voedsel te verspillen Duurzaamheidkompas meting #13 December 2014 Het Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van een milieu-,
Nadere informatieToekomst agri & foodsector. Dirk Duijzer, directeur Food en Agri
Toekomst agri & foodsector in Neder Dirk Duijzer, directeur Food en Agri Agenda Nieuwe situatie na crisis 2007 Wereldbevolking, economie, voedsel Nederse positie niet vergelijkbaar Opgave voor het wereldwijde
Nadere informatieWie de wereld nu echt voedt. 8 inzichten Vandana Shiva
Wie de wereld nu echt voedt 8 inzichten Vandana Shiva Teksten alle teksten komen uit de inleiding van Wie de wereld nu echt voedt Vandana Shiva ISBN 978-90-6224-018-0 2016 Uitgeverij Jan van Arkel Niets
Nadere informatieToespraak van staatssecretaris Dijksma bij het Groentecongres
Toespraak van staatssecretaris Dijksma bij het Groentecongres Toespraak 26-03-2015 Toespraak van de staatssecretaris Dijksma (EZ) bij het Groentecongres op 26 maart 2015 in het World Trade Centrum in Rotterdam.
Nadere informatieVoedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking
Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/
Nadere informatieLESBRIEF LES 1 DE VOEDSELKETENLES SAMENVATTING LES 1 VOORBEREIDING BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD. Wat is voedselverspilling?
SAMENVATTING In deze les wordt het begrip voedselverspilling geïntroduceerd. De leerlingen maken kennis met een voedselketen en ontdekken welke partijen daarbij betrokken zijn (de schakels in de voedselketen:
Nadere informatieNieuwsbrief Lectoraten Integrale voedsel- en productieketens & Duurzame verbindingen in de Greenports
Kennismaking De nieuwe lector Duurzame Verbindingen in de Greenports of Sustainable Integration in Greenport Even voorstellen: Mijn naam is Olaf van Kooten en sinds 1999 ben ik hoogleraar tuinbouwketens
Nadere informatiebetreffende voedselverspilling en onnodige voedselverliezen
stuk ingediend op 163 (2014-2015) Nr. 1 10 november 2014 (2014-2015) Voorstel van resolutie van de heren Bart Caron, Bart Dochy, Wilfried Vandaele en Francesco Vanderjeugd en mevrouw Els Robeyns betreffende
Nadere informatieSmakelijke Vermarkting groente en fruit
Smakelijke Vermarkting groente en fruit Segmentatie van consumenten op leefstijl Waarom? Daarom! Er wordt te weinig en steeds minder groente en fruit gegeten. Verhoging van de groente en fruit consumptie
Nadere informatieFoodCompany. Ridderkerk. Jaarverslag
FoodCompany Ridderkerk Jaarverslag 2015 Inhoudsopgave: Bladzijde 1. Bladzijde 2. Bladzijde 3. Waarom is FoodCompany opgestart in Ridderkerk Wat doet FoodCompany Waar zijn we te vinden Wie komt er bij FoodCompany
Nadere informatieDoorbraakproject voedselverspilling UMC s
mei 14 Doorbraakproject voedselverspilling UMC s Metingen in diverse ziekenhuizen laten zien dat de verspilling in de sector hoog is en het besparingspotentieel aanzienlijk. Aan dit doorbraakproject kunnen
Nadere informatie