Veilig gebruik van ladders

Transcriptie

1 23 e jaargang Roofbelgium Maart 2014 Verschijnt maandelijks behalve in juli Vakblad voor de dakensector uitgave van de Confederatie Bouw - Afwerking Lombardstraat Brussel Afgiftekantoor Gent X Post P Veilig gebruik van ladders Belgian Building Awards Vochtproblemen bij hellende daken INFOSESSIES BEVAD : Milieuvriendelijk en brandveilig het dak op! Schrijf u in via Ontkoppelingsmatten als waterdichting?

2 2014 VELUX GROUP VELUX, HET VELUX LOGO, CABRIO, INTEGRA, io-homecontrol EN Pick&Click! ZIJN GEREGISTREERDE HANDELSMERKEN GEBRUIKT ONDER LICENTIE DOOR DE VELUX GROEP. Nieuwste generatie dakvensters Versterkte isolatie Afstandsbediening met touchscreen 1 montagebeugel = 2 plaatsingsmogelijkheden Minder schroeven Meer info over onze opleidingen op velux.be/pro

3 Inhoud Veilig gebruik ladders Veel ongevallen in ons land zijn te wijten aan het gebruik van ladders. In het eerste deel van dit tweeluik kijken we hoe we het best (veilig) met ladders kunnen omgaan. Lage-energie renovatie Enkele fabrikanten gaan samen met de KU Leuven het wooncomfort, energieverbruik, de luchtdichtheid en de bouwknopen van twee renovatieprojecten meten en opvolgen. Kick-off van Derbigum.Net Introductie van een dakdekkersnetwerk voor professionele dakdekkers die hun klanten net dat tikkeltje meer willen aanbieden dat het verschil kan maken. 5 EDITORIAAL And the winner is...? 6 WIE VIEL DIT JAAR IN DE PRIJZEN? Belgian Building Awards: de winnaars 8 FEESTELIJKE PRESENTATIE IS KERS OP DE TAART VAN JUBILEUM VIERING DRC Dakrubbercentrale viert 20 e verjaardag op Batibouw 10 ARBEIDSMIDDELEN VOOR WERKEN OP HOOGTE (DEEL 1) Veilig gebruik van ladders 16 VEILIG GEBRUIK VAN LADDERS Enkele hulpmiddelen om wegschuiven of omslaan te voorkomen 18 WETENSCHAP Vochtproblemen in hellende daken voorkomen 24 WETENSCHAP Milieu-impact van platte daken 26 TESTWERVEN MOETEN THEORIE AAN PRAKTIJK TOETSEN Impact lage-energierenovatie in kaart gebracht 30 KICK-OFF VAN NETWERK TER ONDERSTEUNING VAN SUCCESVOLLE DAKDEKKERS Officieel startschot voor Derbigum.Net 32 LIQUIDE PRODUCTEN VOOR DAK-, GEVEL- EN ISOLATIETOEPASSINGEN Deschacht brengt SUPRA Liquids op de markt 34 MENSEN UIT DE SECTOR MET VERBORGEN TALENT Pascale Duysens (Soprema): passie voor motorijden 38 HAD IK HET GEWETEN Ontkoppelingsmatten voor tegels zijn géén waterdichting ADVERTENTIEREGISTER AG.Plastics Deschacht Plastics...28 Elka - Troostwijk EuroTopConcept...bijlage Fakro - Albintra...1 Fihuma...17 Flachdach Technologie IKO...bijlage Derbigum I.R.S Isover O-Metall...28 Recticel Insulation...4 Rockwool Sika...27 Soprema...37 Univex Velux...2 ROOF BELGIUM MAART

4 Powerroof Maxx: maximaal gebruiksgemak Met Powerroof Maxx zet u nog meer vaart achter de isolatie van hellende daken. De op voorhand verkleefde onderdakfolie, de zelfklevende overlappen en de rasterbedrukking maken het u nog makkelijker. En de uitstekende isolatiewaarde (λ D = 0,024 W/mK) krijgt u er bovenop. Ontdek onze nieuwe isolatieoplossingen op Batibouw (stand 4-420). - isolatie voor hellende daken, nu nóg beter

5 Editoriaal Hebt u de Oscar-uitreiking dit jaar een beetje gevolgd? Dat kon ook moeilijk anders, want met de nominatie van The Broken Circle Breakdown werden we er langs alle kanten mee om de oren geslagen. En terecht ook, want het blijft een knappe prestatie en een mooie film, maar het heeft niet mogen zijn voor de Belgen: de Italiaanse prent 'The Great Beauty' heeft de Oscar voor Beste Niet-Engelstalige Film gewonnen. Voor de rest hebben alle favorieten hun nominaties verzilverd: de innovatieve film Gravity werd overladen met technische Oscars, terwijl het historisch drama 12 Years a Slave de hoofdvogel mocht afschieten als beste film. Daarmee zet de Academy trouwens de trend van de jongste jaren verder. Vroeger werd de 'beste film' gemaakt door de 'beste regisseur' maar intussen wordt die band geregeld doorgeknipt. Maar wie dus bij de bookmakers een gokje op een outsider waagde, kwam telkens van een kale reis thuis. ing. Gunther Guinée And the winner is Maar niet getreurd voor de verliezers en de runners-up, want er zijn nog genoeg andere filmwedstrijden en dito-prijzen om in de wacht te slepen: denk maar aan de Gouden Palm (Filmfestival van Cannes), de Gouden Beer (Filmfestival van Berlijn), de Gouden Leeuw (Filmfestival van Venetië), het Gouden Luipaard (Filmfestival van Locarno), de Golden Globe Awards, de Goya s, de MTV Movie Awards, de Ensors, le Magritte du Cinéma en zelfs het Gouden Kalf (Nederlandse filmfestival). Maar hoe het beeldje er ook uitziet of wat voor naam het ook draagt, het blijft natuurlijk een erkenning en waardering voor films en/of filmmakers in alle stadia, van script tot acteur en post-productie, die een bijzondere prestatie hebben geleverd. En wie is daar niet blij mee en trots op? Onze bouwsector kent ook diverse prijzen en awards waar de winnende bedrijven en ondernemers terecht trots mee uitpakken. Denk bijvoorbeeld maar aan de Belgian Building Awards waar u verder in dit nummer meer over leest. Ook op Batibouw zelf werden een aantal mooie prijzen uitgereikt: Matthieu Lemaire, Simon Vermote en Architectuuratelier 9a wonnen de eerste editie van Batifaçade, Isoproc won de Batibouw ECO Award voor haar i3 celluloseisolatie, Argent Alu won er de Communication Award. Van Halewyck & Marco Architects/ Bundl zijn de winnaars van de achtste editie van de BVA Archigoldcup Antwerpen, het Kenniscentrum in Roeselare werd bekroond met een Benelux Aluminium Award, en ga zo maar door. Maar had u in de filmindustrie ook al gehoord van De Golden Raspberry Awards, ook wel de Razzies - of in het Nederlands de Gouden Framboos genoemd? Deze prijs werd in 1980 door John Wilson geïntroduceerd en was een reactie op de Academy Awards. In plaats van de beste prestaties binnen de filmindustrie, worden bij de Razzies juist de slechtste uitvoeringen (acteren, schrijven, regie etc.) van een prijs voorzien. Veel bekende acteurs, regisseurs en producenten hebben de prijs gewonnen, maar door de aard van de prijs wordt deze niet vaak door de winnaars geaccepteerd. In de geschiedenis van de prijs is dit slechts een handvol keren gebeurd. Maar laat ons niemand op verkeerde gedachten brengen. Dit was puur ter info Veel leesplezier! COLOFON Confederatie Bouw - Afwerking Lombardstraat Brussel Tel.: +32 (0) Fax: +32 (0) BTW: BE Gunther Guinée Hoofdredacteur Roof belgium Verantwoordelijke Uitgever Filip Coveliers Lombardstraat Brussel filip.coveliers@confederatiebouw.be Advertentieverantwoordelijke Steve Caufriez Tel.: +32 (0) GSM: +32 (0) steve.caufriez@confederatiebouw.be Verschijningsfrequentie / Oplage 11 x per jaar exemplaren Hoofdredactie Gunther Guinée Steenlandlaan Stabroek Tel.: +32 (0) gunther.guinee@telenet.be Redactie : Jeroen Verbeeck jeroen.verbeeck@confederatiebouw.be Vormgeving : Marleen Wembacher marleen.wembacher@confederatiebouw.be Drukwerk : Drukkerij Geers, Oostakker De redactie ziet toe op het gebruik van fotomateriaal waarbij veilige werksituaties getoond worden. Zij is niet verantwoordelijk voor advertenties waarin onveilig werken wordt afgebeeld, dit gebeurt volledig onder de verantwoordelijkheid van de adverteerder. ROOF BELGIUM MAART

6 Wie viel dit jaar in de prijzen? Belgian Building Awards: de winnaars Op woensdag 26 februari 2014 werden op Batibouw naar goede gewoonte de jaarlijkse Belgian Building Awards uitgereikt. Tijdens dit evenement een organisatie van Batibouw in samenwerking met de Confederatie Bouw, de Orde van Architecten, Trends Top Bouw en Ik ga Bouwen & Renoveren, werden onder meer de realisaties van architecten, bouwheren, studiebureaus en aannemingsbedrijven in de bloemetjes gezet. haar deuren dan voor het grote publiek, waarbij de eerste weekdagen iets rustiger waren dan gewoonlijk en daar zal het mooie weer ook wel voor iets tussen hebben gezeten. Wie won de Belgian Building Awards? Op woensdag 26 februari werden de laureaten en de winnaars van de Belgian Building Awards bekend gemaakt. Om te beginnen waren er de Architectuur Awards Ik ga Bouwen & Renoveren verkoos het Gebouw van het Jaar. Bouwheren konden bij deze wedstrijd projecten indienen in de categorieën Niet-Residentieel en Residentieel Gebouw nieuw of gerenoveerd, BBA-AD A indd alleen of gegroepeerd. 2 Dit jaar werden maar liefst 167 projecten (79 residentiële en 88 niet-residentiële) ingediend, wat een stijging van 16% betekent in vergelijking met vorig jaar. Op zondagavond 2 maart sloot de 55 ste editie van Batibouw alweer haar deuren. Volgens de organisatoren waren de bijna exposanten unaniem tevreden over de opkomst en de behaalde resultaten. Het objectief van bezoekers werd op een haar na gehaald, met een stijging (+ 2,5%) van het aantal professionele bezoekers en een lichte daling (- 3%) van het aantal particuliere bezoekers. Wij zijn er van overtuigd dat deze editie een positief effect zal hebben op de hele sector, stelt algemeen directeur van de beurs Geert Maes. Het begon al op 20 februari met het BouwForum van de Confederatie Bouw, waarop bijna alle partijvoorzitters van het land debatteerden over de noodzakelijke ondersteunende maatregelen voor de sector. De twee eerste professionele dagen werden trouwens nog drukker bezocht dan gewoonlijk en wanneer men daarbij ook nog eens rekening houdt met het aantal professionele bezoekers dat de beurs bezocht buiten de exclusief aan hen voorbehouden dagen, dan komt men uit op een stijging van 2,5 % ten opzichte van vorig jaar. Op zaterdag 22 februari opende de beurs In de categorie Niet-residentieel gebouw van het jaar werden de projecten Gemeenschapshuis Westvleteren van het architectuurbureau Tom Vanhee en Strandloper van De Smet-Vermeulen architecten beiden als winnaar aangeduid. De kracht van beide projecten schuilt in het intelligente architecturaal antwoord op de context en de omgeving. Bij het Gemeenschapshuis in Westvleteren ligt een bestaande constructie aan de basis van een origineel project. De architect bouwde nieuwe volumes op oude ruïnes en creëerde zo een compromisloos patchwork van oud en nieuw, waarbij de gedurfde keuze voor baksteen het project een extra sterk karakter verleent. Het kinderdag Gemeenschapshuis Westvleteren - architectuurbureau Tom Vanhee 6 ROOF BELGIUM MAART 2014

7 Wie viel dit jaar in de prijzen? BouwGazellen Er werden twee BouwGazellen uitgereikt: één voor de snelst groeiende gevestigde waarde, die minstens vijf jaar bestaat, en één voor het snelst groeiende jonge bedrijf, dat maximum drie jaar geleden werd opgericht. In de categorie gevestigde waarde ging Jan De Nul met de prijs aan de haal, in de categorie starters werd de BouwGazelle uitgereikt aan Liquidfloors. Strandloper - De Smet-Vermeulen architecten verblijf De Strandloper formuleert dan weer een origineel antwoord op de stelling dat kinderen in een crèche afgesloten moeten zitten. Door patio s als buitenruimtes aan te leggen en daar dezelfde materialen en kleuren als binnen te gebruiken, doen de architecten er de grens tussen binnen en buiten vervagen. Na een lang en geanimeerd debat besloot de jury om in de categorie Residentieel gebouw van het jaar dit jaar géén winnaar aan te duiden. De geselecteerde projecten maakten óf een sterk statement óf toonden een vakkundige en geslaagde architecturale expressie, maar combineerden die beide essentiële factoren te weinig om als overwinnaar uit de bus te komen. De International Award Met deze prijs wordt benadrukt dat onze kennis van zaken in de bouw- en designsector niet tot de Belgische grenzen beperkt blijft. Deze werd dit jaar toegekend aan de Belgisch-Deense architect Julien De Smedt, die opgroeide in Evere en via zijn studies architectuur in het buitenland terechtkwam. Als oprichter en manager van JDS Architects combineert De Smedt in zijn werk vaak verschillende domeinen, gaande van architectuur tot de interieurinrichting en design. JDS Architects tekenden voor een aantal bekende, gevarieerde en bijzondere projecten, zoals de skischans Holmenkollen in Oslo, de VM Houses in Kopenhagen of de IJsberg, een opmerkelijk woonproject in Aarhus. Innovation Award & Safe4Zero Award De Innovation Award beloont het bedrijf met het meest innoverende product of concept in de bouwsector van het afgelopen jaar en werd uitgereikt door de Confederatie Bouw die met deze prijs de nadruk wil leggen op het belang van innovatie voor de toekomst van de bouwsector. Bouwonderneming Marc Ceelen mocht dit jaar de prijs mee naar huis nemen omdat het bedrijf het volledige ruwbouwprocédé herdacht heeft, met als doel bijna-energieneutraal maar toch betaalbaar te bouwen. Een doordachte isolatie en het wegwerken van koudebruggen staan daarbij centraal. Naast de Innovation Award werd dit jaar met de Safe4Zero ook de focus gelegd op het belang van veiligheid in de bouw. Deze prijs was weggelegd voor de firma CFE. Design Award De Design Award bekroont het bedrijf dat op de beurs de nieuwigheid met het meest vooruitstrevende design op de markt heeft gebracht. Vertegenwoordigers van de Orde van Architecten en AiNB (Associatie van Interieurarchitecten) vormden hierbij de juryleden die Hansgrohe beloonden met de Design Award voor de Axor Nendo. De jury prees voornamelijk de vernieuwende benadering van de badkamerbeleving en het speelse design van deze LampShower, waarbij licht en water op een natuurlijke wijze versmelten en voor een huiselijke sfeer zorgen. VM Houses in Kopenhagen - JDS Architects De IJsberg in Aarhus- JDS Architects - photographer Mikkel Frost ROOF BELGIUM MAART

8 Feestelijke presentatie is kers op de taart van jubileumviering DRC Dakrubbercentrale viert 20 e verjaardag op Batibouw Dakrubbercentrale (DRC) uit Antwerpen vierde op Batibouw zijn twintigste verjaardag. Het bedrijf gaf het jubileumjaar extra glans tijdens een feestelijke presentatie in een van de zalen van de Brussels Expo. Met zicht over de Brusselse stad en de blinkende bollen van het Atomium rakelden Koen en Bob Lauman de geschiedenis van hun bedrijf op. Dat legde al meer dan 1 miljoen vierkante meter aan EPDM-daken. De genodigden keken geamuseerd toe hoe de twee broers enthousiast hun verhaal uit de doeken doen. De presentatie startte met een foto van een oude Honda Civic met een oude aanhangwagen propvol dakmateriaal. Ook de eerste opslagplaats van de eenmanszaak die Bob Lauman in 1994 oprichtte oogt niet indrukwekkend. Het werk dat hij aflevert is dat des te meer en een paar jaar later stapt zijn broer Koen mee in de zaak. Hij zal zich voortaan bezighouden met het administratieve luik van het bedrijf. Mijn werk op de daken viel steeds stil als ik mijn tijd besteedde aan offertes. Wanneer ik lang op het dak zat, was er dan weer een terugval van de offertes. Daarom heb ik gevraagd of mijn broer mee in de zaak wou stappen, motiveert Bob Lauman de komst van zijn broer. DRC blijft groeien en legt in 1996 hun eerste industriedak op een gebouw van TPI (Wijngaardnatie). Firestone In het eerste bestaansjaar wordt het bedrijf benoemd tot Firestone Authorized Contractor en in 1997 tot Firestone Licensed Contractor. Straffer, het bedrijf behoort sinds 1998 zelfs tot een select groepje van Master Contractors van Firestone. Dat is een kwaliteitslabel waarbij DRC al zijn gerealiseerde dakwerken moet doorgeven aan Firestone. Strenge steekproeven beoordelen vervolgens of het bedrijf in aanmerking komt voor het label. Sinds het behalen van de status master contractor heeft DRC de 2-jaarlijkse evaluatie met glans doorstaan. DRC is dan ook trots om 1 van de 2 bedrijven te zijn in de regio Europa en Azië die 7x op rij deze status behaalde. Het partnerschap tussen Firestone en DRC duidt overigens op een wederzijds vertrouwen. Firestone twijfelt geen seconde aan de kwaliteit van het Antwerpse dakbedrijf. Dat zou op zijn beurt de handen in het vuur steken voor de producten van Firestone. Groei Het succes van DRC vertaalt zich enerzijds in de kwaliteitslabels van Firestone, maar anderzijds is er ook de onvermijdelijke groei wanneer het goed gaat. Dat resulteert in 8 ROOF BELGIUM MAART 2014

9 Feestelijke presentatie is kers op de taart van jubileumviering DRC 2004 in nieuwe kantoren te Kapellen. Een jaar later telt het familiebedrijf 24 werknemers. De huidige locatie van DRC bevindt zich tegenwoordig overigens in de buurt van de Antwerpse haven. De oude gebouwen waren wederom te klein en anno 2014 heeft het bedrijf 45 werknemers in dienst. Die constante groei, op een gezonde manier, is bovendien onze grootste verwezenlijking als bedrijf, vertelt Koen Lauman. Iedere euro die in de beginjaren binnenkwam, investeerden we terug in het bedrijf. We hadden in die tijd ook geluk dat er geen economische crisis was. Als je toen de klanten kon overtuigen van de kwaliteit, betaalden ze graag wat meer geld. Tegenwoordig grijpen de mensen naar goedkopere oplossingen, omdat er crisis is. Ook het aanbod van het bedrijf werd met de jaren groter. Zo plaatst DRC ook veiligheidsankers en -lijnen, groendaken, TPO dakbedekking en liquide dakbedekking. Onze specialisatie blijft natuurlijk EPDM-daken, maar we wilden ook een antwoord bieden voor andere producten, die de kostprijs in sommige gevallen drukken voor de klant. Ik denk bijvoorbeeld aan de liquide daken. Die zijn goedkoper in uitvoering als het gaat over daken met moeilijke details, legt Lauman uit. Pionier De aanpak van Dakrubbercentrale was in de jaren 90 vrij uniek. Zo spitste het dakbedrijf zich toe op EPDMdaken voor particulieren. Dat was in die tijd een nieuw fenomeen. EPDMdaken werden alleen op grote industriegebouwen gelegd, waardoor onze leverancier Firestone in eerste instantie vrij argwanend was, zegt Koen Lauman. We stonden ook op talloze beurzen om ons product te promoten en uiteindelijk is de kwaliteit van ons product wel doorgedrongen bij de mensen. Garantie In 2014 lanceerde DRC hun eigen kwaliteitslabel Klant voor het leven. Voor een kleine jaarlijkse bijdrage kunnen de klanten 30 jaar genieten van een jaarlijkse controle en reiniging van het plat dak. Bovendien zijn alle nodige aanpassingen en herstellingswerken om het dak in EPDM waterdicht te houden gratis. Dringende dakproblemen kunnen rekenen op een oplossing binnen de 48 uur. Het viel ons op hoe weinig mensen na de plaatsing van hun plat dak er nog naar omkeken. Met deze voordelige formule willen we onze klanten dan ook bewust maken van een goed onderhoud. Dat is erg belangrijk, besluit Koen Lauman. ROOF BELGIUM MAART

10 Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (deel 1) Veilig gebruik van ladders Het vallen van hoogte blijft in de bouwsector - en trouwens ook in andere sectoren - de belangrijkste oorzaak van ongevallen. In de categorie dodelijke ongevallen en ongevallen met blijvende invaliditeit is zelfs bijna één ongeval op de drie te wijten aan een val van hoogte. Vandaar dat we in dit artikel nog eens extra aandacht schenken aan het veilig gebruik van arbeidsmiddelen voor het uitvoeren van werken op hoogte. In dit eerste deel bekijken we hoe we het best met ladders kunnen omgaan, in de volgende editie komen de steigers aan bod. Met de publicatie van het koninklijk besluit (KB) van betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte heeft de wetgever het geweer resoluut van schouder veranderd. Met dit KB stapte de wetgever namelijk af van de zeer strikte technische bepalingen die we onder andere terugvinden in het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) en in de plaats hiervan stelt dat de gebruiker zelf de risico s moet analyseren en moet kunnen verantwoorden waarom hij voor een bepaald arbeidsmiddel kiest om een bepaalde activiteit uit te voeren. Aan de ene kant krijgt de gebruiker hierdoor meer vrijheid, aan de andere kant natuurlijk ook minder houvast Dit artikel wil daarom mee dienst doen als hulpmiddel bij het opstellen van een risicoanalyse bij de keuze van een aangepast arbeidsmiddel voor het uitvoeren van specifieke werkzaamheden op hoogte. In eerste instantie bekijken we het gebruik van ladders. Probleemstelling Zowat 14 % van alle geregistreerde ongevallen in ons land is te wijten aan het gebruik van ladders en bouwtrappen. Het gebruik van ladders op zich is zeer verspreid en ze laten ons toe om werkplatformen, steigers en andere hoger gelegen niveaus te bereiken. Een ladder is dus een hulpmiddel om een hoogteverschil te overbruggen maar is in wezen niet bedoeld om werken op uit te voeren. De Belgische reglementering en algemene eisen De bepalingen omtrent het gebruik van ladders zijn vervat in artikels 8, 9 en 10 van het koninklijk besluit (KB) van betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte. Dit KB is de omzetting van Europese Richtlijn 2001/45/ EG van 27 juni Aangezien ook ladders arbeidsmiddelen zijn, zijn ze onderworpen aan het koninklijk besluit betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen van 12 augustus Wie een ladder koopt, kan het best een ladder aanschaffen die voldoet aan de constructie-eisen voor ladders uit de norm EN De koper kan ook een bijkomend keurmerk voor ladders eisen. Keurmerk voor ladders Als het VGS-label op een ladder aangebracht is, werd de ladder gebouwd overeenkomstig de Belgische normen. De procedure voor het toekennen van dit VGS-label omvat: het onderzoek van een dossier van de ladder waarvoor het label wordt aangevraagd. Dit dossier wordt ingediend door de fabrikant of de leverancier. het onderwerpen van de ladder aan een reeks initiële aanvaardingsproeven; het uitwerken van een procedure voor gelijkvormigheidskeuring om te waarborgen dat alle gefabriceerde ladders aan dezelfde criteria beantwoorden als de criteria die aan het prototype werden gesteld. De veiligheid van een ladder is gewaarborgd wanneer: het VGS-label op de ladder is aangebracht EN de leverancier hierbij een certificaat voegt waarin de volgende elementen staan: - de naam van de leverancier; - de typebenaming van de ladder; - de bevestiging dat het geleverde product overeenstemt met het type-exemplaar waarvoor het label werd toegekend. 10 ROOF BELGIUM MAART 2014

11 Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (deel 1) Opmerking Het VGS-keurmerk is niet uitsluitend bestemd voor ladders, maar bijvoorbeeld ook voor speeltoestellen op een speelterrein dat toegankelijk is voor het publiek. Naast de reglementaire bepalingen en de richtlijnen van de normen, moet bij aankoop en gebruik van ladders ook rekening gehouden worden met de specifieke eigenschappen en eisen voor bepaalde types ladders. Wat de vorm betreft, kunnen ladders ingedeeld worden in vier hoofdgroepen: enkele ladders, dubbele ladders, schuifladders en omvormbare ladders. Daarnaast zijn er nog speciale ladders, zoals platformladders, hang- en dakladders. De afstand tussen de sporten van een ladder bedraagt 25 tot 30 cm (dit is de hartafstand, de afstand tussen het midden van de ene sport en het midden van de volgende sport). Deze afstand tussen de sporten moet dezelfde zijn over de gehele lengte van de ladder. Indeling volgens de materiaaleigenschappen Hieronder worden een aantal specifieke kenmerken opgesomd van houten, metalen en kunststof- ladders. 1) Houten ladders Een houten ladder van goede kwaliteit is stevig en gemakkelijk te herstellen. Ze is echter relatief zwaar en moet degelijk opgeborgen en onderhouden worden. Omdat hout een slechte geleider van elektrische stroom is, zijn houten ladders te verkiezen boven metalen ladders voor werken in de nabijheid van elektriciteit. De draagbomen moeten bestaan uit langvezelig hout dat vrij is van fouten. Ze moeten stevig zijn en voldoende weerstand bieden. Om de bomen te verstevigen, verwerken sommige fabrikanten (op aanvraag) een draad of lichte kabel in de beide ladderbomen, zodat de boom niet plots doorbreekt bij breuk. 2) Metalen ladders Een metalen ladder is meestal vervaardigd uit een aluminiumlegering of uit staal. Een aluminiumladder biedt het voordeel dat ze licht is en een hoge breukweerstand heeft. Het nadeel van metalen ladders is dan weer dat ze gemakkelijker wegschuiven, schommelen of omslaan dan houten ladders. Daarom is het raadzaam de ladder bovenaan vast te maken en daarvoor biedt de industrie intussen heel wat interessante oplossingen en hulpmiddelen. Hetzelfde geldt voor hulpmiddelen om te voorkomen dat de ladder zou wegglijden. Metaal slipt namelijk gemakkelijker op vloeren en tegen wanden. Antislipschoenen onderaan de ladderbomen zijn daarom een noodzaak. Veel metalen ladderbomen zijn ook aan de top met antislip bekleed. Verder buigen lange metalen ladders (vooral in aluminium) gemakkelijker door dan houten ladders. Er bestaan ook ladders met een houten profiel dat overtrokken is met aluminium. Het voordeel hiervan is dat deze ladders minder doorbuigen en weinig onderhoud vragen, maar ze zijn dan weer wel een pak zwaarder. Metaal is ook een goede geleider van elektrische stroom en dit soort ladders mag dus niet gebruikt worden bij werken in de nabijheid van elektriciteit. De sporten van metalen ladders zijn meestal ook vrij glad - vooral bij regenweer of in vochtige lokalen - wat voorkomen kan worden door het aanbrengen van groeven of nerven. 3) Kunststofladders Een kunststofladder bestaat uit ladderbomen in met glasvezel versterkt polyester, terwijl de sporten uit aluminium of kunststof gemaakt kunnen zijn. Het gewicht van deze ladders ligt tussen dat van een houten en een aluminium ladder en hun weerstand tegen doorbuigen is groter dan bij een aluminium ladder. Een kunststofladder is elektrisch geïsoleerd en wordt daarom vooral gebruikt voor werken in de nabijheid van elektriciteit. Ook in de scheikundige industrie hebben kunststofladders voordelen, omdat ze minder gemakkelijk aangetast worden door agressieve producten. Een belangrijk nadeel van kunststofladders blijft de relatief hoge kostprijs en het feit dat ze ook moeilijk hersteld kunnen worden. Werken op een ladder Ladders zijn eigenlijk alleen bedoeld om een hoogteverschil te overbruggen. Artikel 8 van het KB van stelt het volgende: De werkgever beperkt het gebruik van ladders, trapladders en platformladders als werkpost op hoogte tot omstandigheden waarin, gelet op de bepalingen van artikel 5, het gebruik van andere, veiligere arbeidsmiddelen niet verantwoord is, gelet op het geringe risico en gelet op, hetzij de korte gebruiksduur, hetzij de bestaande kenmerken van de arbeidsplaats en werkposten die de werkgever niet kan veranderen. Hieruit kan worden afgeleid dat werken op een ladder niet verboden is. Ladders kunnen en mogen dus inderdaad gebruikt worden om werken van korte duur uit te voeren of wanneer het onmogelijk is om veiligere arbeidsmiddelen te gebruiken. In de regelgeving wordt echter niet uitdrukkelijk vermeld wat een werk van korte duur is. Wel wordt gesteld dat hiervoor een risicoanalyse uitgevoerd moet worden. In dat verband vermeldt artikel 9 van hetzelfde KB: ROOF BELGIUM MAART

12 Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (deel 1) Onverminderd de bepalingen van artikel 7, 1, zorgt de werkgever er voor dat de ladders, trapladders en platformladders worden gebruikt binnen de grenzen die worden opgelegd door het ontwerp ervan en zodanig worden geïnstalleerd en uitgerust dat het vallen van hoogte wordt voorkomen. De ladders, trapladders en platformladders worden zodanig geplaatst dat hun stabiliteit bij de toegang en tijdens het gebruik ervan gewaarborgd is en dat hun sporten of trappen horizontaal blijven. Draagbare ladders worden ondersteund en rusten op stabiele en stevige steunpunten met passende afmetingen zodanig dat zij, inzonderheid, onbeweeglijk blijven. Het wegglijden van de voet van draagbare ladders tijdens het gebruik wordt tegengegaan hetzij door de boven- of onderkant van de ladderbomen vast te zetten, hetzij door middel van een anti-slipinrichting of een andere gelijkwaardige doeltreffende oplossing. Om hieraan een praktische invulling te geven, kunnen de volgende vijf parameters worden gehanteerd: De stahoogte: dit is de afstand van de voeten tot het werkplatform en deze moet beperkt worden. Zoals eerder al vermeld, moet de ladder altijd onderaan of bovenaan worden vastgemaakt. De effectieve statijd: dit is de volledige tijdsduur waarbij iemand op een ladder staat voor één project. Deze parameter kan worden gebruikt als criterium voor de bepaling werk van korte duur. De Belgische reglementering geeft echter geen definitie van werk van korte duur. Als referentie kan hiervoor worden verwezen naar een Nederlands convenant dat stelt dat er geen ladder gebruikt mag worden als de effectieve statijd meer dan 4 uur bedraagt. De krachtuitoefening: deze parameter houdt rekening met de duw- en trekkrachten die worden uitgeoefend bij het uitvoeren van het werk. In dit verband moeten we opmerken dat enkel handgereedschappen en lichte machines op batterijen gebruikt mogen worden op een ladder. Als er voor het uitvoeren van de werken machines gebruikt moeten worden die uitgerust zijn met voedingskabels, mag er geen ladder gebruikt worden. De reikwijdte: bij het werken op een ladder geldt een afstand van één armlengte als maximale reikwijdte. Als de gebruiker verder moet reiken, moet de ladder verplaatst worden. De windkracht: bij een windkracht van meer dan 6 beaufort moet het werk op hoogte worden stilgelegd. NEEN! JA! Min. 1m! Opstelling van de ladder Er bestaan twee eenvoudige methodes om de juiste opstellingshoek van een ladder te controleren. 1) Een persoon gaat zijdelings tegen de ladder staan, met zijn scheenbeen tegen de onderste sport. Als de ladder correct opgesteld is, moet hij de ladderboom met zijn elleboog kunnen raken als hij zijn arm buigt. 2) Een persoon gaat met zijn gezicht naar de ladder staan en zet de tippen van zijn schoenen tegen de ladderbomen. Als de ladder correct opgesteld is, kan hij de sport op armhoogte met gestrekte arm vastnemen. 3) Een juiste opstellingshoek is geen afdoende garantie dat een ladder stabiel staat. Ook de stevigheid van de bodem waarop de ladder staat, de wrijvingscoëfficiënt tussen de laddervoeten en de bodem, de wrijvingscoëfficiënt tussen het steunpunt van de ladder en het element waartegen ze aanleunt, zijn belangrijke factoren die de stabiliteit bepalen. De ladder boven- en onderaan vastmaken, is dan ook het meest doeltreffende middel om de stabiliteit te verzekeren. De zijdelingse stabiliteit De minimale breedte b van de ladderbasis of van de stabilisatiebalk wordt berekend met de volgende formule: b = b1 + 0,15 x l Daarbij geldt: b = minimale breedte van de stabilisatiebalk of van de ladderbasis in m b1 = normale breedte van de ladder in m l = lengte van de ladder in m. Ook door antislipstroken aan te brengen op de bovenste steunpunten van de ladder kan vermeden worden dat de ladder zijdelings wegglijdt. Hierbij moet opgemerkt worden dat artikel 7 van het KB van eist dat elke ladder ofwel wordt vastgemaakt ofwel voorzien is van antislipstroken (ladderschoenen). 12 ROOF BELGIUM MAART 2014

13 Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (deel 1) Lengte van de ladder en hulpstukken bij het opstellen Artikel 9 van het KB van stelt dat toegangsladders voldoende hoog boven het toegangsniveau moeten uitsteken. Het is wenselijk dat een ladder die naar een hoger niveau leidt, minstens 1 m boven het te betreden oppervlak uitsteekt. Dikwijls is het moeilijk om een ladder op een veilige manier op te stellen en dan kunnen aangepaste hulpmiddelen een oplossing bieden. In een ander artikel in deze uitgave vindt u daarvan enkele voorbeelden. Specifieke laddertypen Naast de reeds aangehaalde algemene eisen, kunnen bijkomende eisen opgelegd worden aan enkele specifieke laddertypen. 1) Dubbele ladder Een dubbele ladder moet aan de top verbonden zijn door verbindingsscharnieren. De spreidstand van de ladder moet verzekerd worden door kettingen of starre verbindingen, zoals beugels of staven. Bij dubbele ladders die voldoen aan de norm EN-131-1, moet het verbindingsmechanisme de spreidstand verzekeren. De veiligheidsvoorschriften voor dit laddertype worden uitgebreid besproken in NAVB dossier ) Schuifladder Een schuifladder wordt gebruikt om grotere hoogten te bereiken. Ze bestaat meestal uit twee of drie delen. Als de bovenste steunpunten van een lange ladder van wielen voorzien zijn, verloopt het uitschuiven vlotter, want de steunpunten kunnen dan tegen de steunwand omhoog worden gerold. Bij het gebruik van schuifladders moet er altijd op gelet worden dat de laddergedeelten elkaar voldoende overlappen (twee of drie sporten, volgens de instructies van de fabrikant). Sommige constructeurs plaatsen een blokkeerpen op schuifladders, waardoor de maximale uitschuiflengte beperkt wordt. Er bestaan twee soorten schuifladders: Schuifladders die met de hand uitgeschoven worden en waar aan het uitschuifbare deel haken bevestigd zijn die op de sporten van het onderste deel steunen. Dit model uitschuifbare ladder kan gemakkelijk omgevormd worden tot een dubbele ladder. Als de gebruiksvoorschriften van de constructeur het toelaten, kunnen de aparte delen ook als enkele ladders worden gebruikt. Meestal zal dit echter niet het geval zijn omdat het uitschuifbare deel niet breed genoeg is om de stabiliteit te verzekeren. Schuifladders die voorzien zijn van een optrekinrichting met een touw. Deze ladders moeten altijd met het optrektouw naar de gebruiker toe worden geplaatst. Als de ladder omgekeerd geplaatst wordt, dan ondergaan de beugels die de laddergedeelten met elkaar verbinden ter hoogte van de ladderbomen, te grote krachten wanneer de ladder wordt beklommen.` 3) Platformladder Een platformladder wordt gebruikt om werken op een beperkte hoogte uit te voeren waarbij men de beide handen vrij moet hebben, bijvoorbeeld bij het plaatsen van verlichtingsarmaturen. Belangrijk bij een platformladder is dat de beschermbeugel hoog genoeg boven het werkplatform aangebracht is (circa 1 m erboven), zodat hij voldoende bescherming biedt. De sporten van de ladder zijn bij voorkeur ook voorzien van groeven, zodat ze niet glad zijn. Uiteraard kan een platformladder enkel gebruikt worden op een stabiele ondergrond (bijvoorbeeld beton). 4) Vaste ladder Bij gebruik van een vaste ladder (bijvoorbeeld in schachten, kokers, op ketels, schoorstenen) moet steeds een kooi geplaatst worden als valbescherming. Deze kooi mag slechts op 2 m hoogte beginnen, zodat de ladder vrij betreden kan worden. Als er geen kooi geïnstalleerd kan worden, moet een persoonlijke valbescherming worden gebruikt. Op de vaste ladder wordt dan bij voorkeur een rail voorzien waarop een antivaltoestel loopt dat verbonden wordt met de anti-valgordel van de gebruiker. 5) Trapladder Bij trapladders is het belangrijk dat de steunbeugel aan het platform minstens 60 cm hoog is. Hierbij gaat de voorkeur uit naar ladders die een steunbeugel hebben met een opbergvakje (handig voor gereedschap). Bij het dichtklappen mag een trapladder geen risico op geknelde vingers met zich meebrengen. Treden met kunststof stootranden kunnen kwetsuren aan de benen veroorzaken. Een trapladder die regelmatig verplaatst moet worden, heeft bij voorkeur verende wielen. Een onbelaste ladder kan gewoon verreden worden. Als er een persoon op de ladder staat en de ladder dus belast wordt, zakken de wielveren door, zodat de ladder op de ladderschoenen gaat steunen. ROOF BELGIUM MAART

14 Word erkend Derbigum -plaatser! U bent zelfstandig dakdekker en wilt net dat tikkeltje meer kunnen aanbieden aan uw klanten? Volg een van onze gratis praktijkopleidingen en word lid van een ijzersterk team: Derbigum.Net U wilt? Prospecten genereren Vertrouwen versterken Meer contracten afsluiten Kosten verminderen Vaardigheden vergroten Binnen de verschillende groepen in het DERBIGUM.NET helpen wij u hierbij.

15 Arbeidsmiddelen voor werken op hoogte (deel 1) Zo best niet! Onderhoud van de ladders De kwaliteit van de ladder kan o.a. verslechteren door slijtage, ouderdom of blootstelling aan allerlei weersomstandigheden. Een regelmatig nazicht en degelijk onderhoud van de ladder is dus zeker nodig. Om dit alles vlot te laten verlopen is het uiteraard aangewezen om de ladders te nummeren en hiervan een register bij te houden. Een degelijke en systematische controle van alle ladders in de onderneming gebeurt minstens tweemaal per jaar. Enkele belangrijke controlepunten zijn: de bevestiging van de sporten in de ladderbomen; de eventuele vervorming van bomen en sporten; de toestand van sporten en ladderbomen: - corrosie bij stalen ladders; - barsten bij houten ladders; - breuken bij polyester ladders. Defecte ladders moeten onmiddellijk gemerkt en weggenomen worden, zodat ze niet meer gebruikt kunnen worden. Ladders worden bij voorkeur hersteld door de fabrikant zelf. Ladders die niet meer hersteld kunnen worden, moeten onmiddellijk vernietigd worden. De aard van het onderhoud en de specifieke controlepunten hangen o.a. af van het materiaal waaruit de ladder bestaat. 1) Houten ladder Een houten ladder moet altijd op mogelijke fouten gecontroleerd kunnen worden en daarom mogen houten ladders niet worden behandeld met vulmiddelen of bedekkingsmiddelen die eventuele fouten kunnen verbergen. Ze moeten ook beschut worden tegen zon en regen. Ze worden bij voorkeur horizontaal hangend of rechtstaand (verticaal) opgeborgen en niet tegen de grond gelegd. De horizontale ophanging gebeurt bij voorkeur door de onderste ladderboom op drie muurhaken te laten rusten, terwijl de bovenste ladderboom door één haak wordt tegengehouden. 2) Metalen ladder Een stalen ladder is onderhevig aan corrosie en moet dan ook geschilderd, gegalvaniseerd of op een andere manier tegen roest beschermd worden. Ook aluminium ladders kunnen corroderen onder invloed van scheikundige producten. De sporten moeten regelmatig gereinigd worden. De antislipgroeven in de treden en de sporten zijn meestal zo klein dat ze vlug glad worden door vuilophoping. Ook hieraan moet bij het onderhoud aandacht worden besteed. 3) Kunststofladder Bij een kunststofladder - die vervaardigd is uit met glasvezel versterkt polyester - is het onderhoud beperkt. Toch is het aangewezen om de ladder regelmatig te reinigen met water en zeep. Controle van ladders Op dit ogenblik stelt de Belgische wet dat ladders regelmatig gekeurd moeten worden door een bevoegd persoon. Dat houdt in dat een onderneming haar ladders kan laten keuren door een externe dienst voor technische controle, maar dat dit geen absolute vereiste is. Een ladder mag ook gekeurd worden door een persoon die door de werkgever is aangesteld. In dat geval moet de werkgever ervan overtuigd zijn dat die persoon voldoende kennis en ervaring heeft met ladders om de keuring op een correcte manier uit te voeren. De persoon die een ladder keurt, maakt ook een verslag op van zijn bevindingen. Literatuur: Bundel Nr 125 NAVB: Arbeidsmiddelen voor het uitvoeren van werken op hoogte ROOF BELGIUM MAART

16 Veilig gebruik van ladders Enkele hulpmiddelen om wegschuiven of omslaan te voorkomen Een metalen ladder is meestal vervaardigd uit een aluminiumlegering of uit staal. Het nadeel van metalen ladders is echter dat ze gemakkelijker wegschuiven, schommelen of omslaan dan houten ladders. Daarom is het raadzaam de ladder bovenaan vast te maken en de industrie biedt ons daarvoor intussen heel wat interessante oplossingen en hulpmiddelen. Hetzelfde geldt voor hulpmiddelen om te voorkomen dat de ladder onderaan zou wegglijden. Hieronder enkele interessante voorbeelden gebruik Toplocker Toplocker voorkomt schuiven en omvallen Het vastmaken (borgen) van een ladder om omvallen en wegschuiven te voorkomen is uiteraard de beste manier om de stabiliteit te garanderen. De Belgische Wet (ARAB art. 43 bis) verplicht dit trouwens voor ladders van meer dan 25 sporten. Het met een touw of riem bevestigen van de ladder aan goot of panlat maakt de werksituatie niet echt veiliger, maar gelukkig werden er intussen wel speciale hulpmiddelen ontwikkeld en op de markt gebracht die dat doel wél realiseren. De Nederlandse oud-pannendekker George de Vries van Veiligheid Innovatie Ontwikkeling Bedrijf (VIOB) uit Haarlem bijvoorbeeld speelde hierop in door de Toplocker te ontwikkelen. Een hulpmiddel waarmee ladders aan de bovenzijde aan dakgoten, dakkapellen en dakranden kunnen worden bevestigd. Dit systeem bestaat uit een combinatie van een verstelbare aluminium huls voor de ladderboom en een klem waarmee de huls - inclusief ladder - wordt vastgezet. De as waarmee de ladderborger uiteindelijk wordt geborgd, is in hoogte verstelbaar. Per ladder zijn er twee ladderborgers nodig: één links en één rechts. Voordat de Toplocker kan worden gebruikt, moet eerst de stelpoot worden ingesteld op de breedte van het object waaraan de ladder wordt vastgemaakt. Vervolgens wordt de geleiderail aan de bovenzijde over de ladderboom geschoven totdat de onderzijde van de ladderborger de goot of dakrand raakt. Door de kunststof knoppen aan te draaien, wordt het geheel tenslotte vastgezet. Het systeem kan worden toegepast op zowel rechte en schuine dakranden als op dakgoten met verschillende breedtes en de ladderborger past op elke gangbare professionele ladder (is geschikt voor alle maten rechthoekige ladderbomen). Een van de belangrijkste aspecten is zeker ook dat er een geleiderail meebeweegt tijdens het doorbuigen van de ladder als deze wordt beklommen, zonder dat dit ten koste gaat van de borging. 16 ROOF BELGIUM MAART 2014

17 Veilig gebruik van ladders Ladderanker Big Foot Systems Linum Europe NV uit Kuurne verdeelt een product dat eveneens voorkomt dat de ladder zou wegglijden of omvallen, maar dan wel aan de onderkant. De antislip laddermat van Big Foot Systems is een eenvoudige basisbeveiliging voor ladders. Met een diameter van 600 mm en een dikte van 50 mm beperkt deze antislipmat mee de risico s dat een ladder zouwegglijden of wegzakken in mulle of onverharde ondergronden. De mat voorkomt anderzijds ook eventuele beschadigingen aan gevoelige ondergronden en dakbedekkingen. De Big Foot Systems antislipmat (LAC-729) is bovendien voorzien van een handige handgreep om hem op te nemen en te verplaatsen. Altrex ladderuitstap Je kan natuurlijk voorkomen dat de ladder zou gaan wegglijden of omvallen, maar ook om veilig op en af te ladder te stappen bestaan er interessante hulpmiddelen, zoals de ladderuitstap van Altrex. Met dit systeem kan men namelijk op veilige manier, zonder zijwaartse beweging, met behulp van een ladder een plat of hellend dak betreden en weer verlaten. De ladderuitstap bestaat uit een aluminium buisconstructie die te bevestigen is op alle professionele ladders van Altrex. Hij wordt aan de ladderpunt bevestigd, aan de twee bovenste sporten van de ladder. De opstaande buizen geven steun bij het op- en afstappen van het dak. Met de ladderborger kan de ladder dan samen met de ladderuitstap geborgd worden aan de dakrand. Deze ladderuitstap mag alleen gebruikt worden in combinatie met een Altrex ladder maar is ook te gebruiken in combinatie met een (Altrex) dakrandbeveiliging, waarin de ladderuitstap dan ingepast kan worden. Altrex ladderuitstap in combinatie met dakrandbeveiliging Het meest gespecialiseerde bedrijf in het zuigen en blazen van dakgrind Zuigen en blazen van ballastgrind tot op grote hoogte Blazen van grind 16/32 Efficiënte en verantwoorde afvoer van grind tot een korrelgrootte van 30/60 Aanleggen van extensieve daktuinen Het verwerken van andere droge stoffen, zoals zand, daktuinsubstraat en kleikorrels Op maat uitgevoerde speciale projecten Eigen transport tot 23Ton (ideaal voor kleine werven in stedelijk gebied) Voor de uit te voeren werkzaamheden speciaal ontworpen zuig- en blaaswagens Peter Coolkens tel: fax: info@fihuma.be ROOF BELGIUM MAART

18 Wetenschap Vochtproblemen in hellende daken voorkomen Het risico op inwendige condensatie in hellende daken is in grote mate afhankelijk van de keuze van het onderdak en de lucht- en dampdichtheidsprestaties van de dakopbouw. Dit onderwerp kwam reeds uitgebreid aan bod in de Infofiche nr. 12 uit Naar aanleiding van een recent onderzoek werd er intussen een nieuwe classificatiemethode voor onderdaken en de luchtdichtheid van geïsoleerde hellende daken ingevoerd. Deze classificatie heeft tot gevolg dat men bij de isolatie van een hellend dak voortaan ook zal moeten zorgen voor de luchtdichte afwerking ervan. Keuze van het type lucht- en dampscherm voor geïsoleerde hellende daken aan de hand van het type onderdak en het binnenklimaat Historiek De tot op heden in de WTCB-documenten gehanteerde grondslag voor het hygrothermische ontwerp van hellende daken werd gelegd in de jaren 70 en 80. Op basis van een recent onderzoek in samenwerking met de UGent heeft het WTCB na overleg met de sector via het TC Dakbedekkingen beslist om deze methodiek enigszins te actualiseren. Om te garanderen dat er bij de keuze van het onderdak en het lucht- en dampscherm voldoende rekening gehouden zou worden met de reële graad van luchtdichtheid, werd er een pragmatische classificatie ontwikkeld met drie luchtdichtheidsniveaus. De klasse L0, waarbij er geen aandacht geschonken wordt aan de luchtdichtheid, is gelet op het ermee verbonden schaderisico in principe niet meer aanvaardbaar voor verwarmde gebouwen. archief Roof belgium Luchtdichtheidsklassen voor hellende daken In het verleden ging men er vaak verkeerdelijk vanuit dat het volstond om een lucht- en dampscherm te voorzien om de luchtdichtheid van het dak te waarborgen. Hierbij werd uit het oog verloren dat de nagestreefde luchtdichtheid mede valt of staat met de correcte afwerking van de voegen en de aansluitingen. Dit is een van de redenen waarom er in de vernieuwde methodiek eveneens de nodige aandacht besteed wordt aan de continuïteit van het lucht- en dampscherm. De klasse L1 laat toe om een theoretisch luchtdichtheidsniveau te bereiken en dit, door het respecteren van een aantal eenvoudige basisregels (zie lang artikel). De klasse L2 kan ten slotte verkregen worden na de uitvoering van een pressurisatieproef. Een dergelijke proef heeft tot doel om onvermijdelijke lekken op te sporen en deze in de mate van het mogelijke te corrigeren. Door de beheersing van het uitvoeringsproces zou men een systematische beproeving op termijn kunnen vermijden. 18 ROOF BELGIUM MAART 2014

19 TOP in dakafdichting Totaal gamma EPDM-afdichtingssystemen voor platte daken Topkwaliteit: dé nummer 1 in België Blijvend elastisch, waterdicht en onderhoudsvrij Fabriekswaarborg: 10 jaar/ levensduur 50 jaar Vraag het garantie-certificaat aan voor uw project! Waterdicht onder alle omstandigheden EPDM RUBBER UW COMPLEET PROFESSIONEEL EPDM SYSTEEM 07/2247 EPDM RUBBER THE BEST WATERPROOFING SYSTEM ALSTUBLIEFT TECH-INFO Gewapende zekerheid... $ " Uw plat dak 50 jaar later nog even waterdicht als de eerste dag NIEUW """"""" WIN TOT 70% TIJD DANKZIJ DE VOORAF KLAARGEMAAKTE NAADVERBINDING IN DE FABRIEK!!! 08/2527 HIGH-TECH EPDM EXPERIENCE +32 (0)

20 Met een juiste bescherming teg EPDM rubbersysteem zorgt u v EPDM rubbersysteem Bewezen kwaliteit tot meer dan 50 jaar Veelzijdig en toepasbaar op alle types ondergrond RESISTIT E SK is blijvend elastisch Geen vuur nodig, geen kans op brand! Gemakkelijk te verwerken dankzij de innovatieve zelfklevende laag Energie-efficiënte en ecologische bouwoplossing Waterdichte garanties Nu ook 1 m bre