Newsletter. We moeten toeristen blijven interesseren voor onze regio. No. 5 september 2012

Transcriptie

1 Newsletter No. 5 september 2012 We moeten toeristen blijven interesseren voor onze regio De zomervakantie is voorbij en de tweede nieuwsbrief van dit jaar ligt voor u. Voor velen van ons is de zomer een tijd van vakantie en uitrusten. Maar voor iedereen die werkzaam is in de toeristische branche is het een tijd van hard werken. De uitdaging voor ondernemers in deze branche in Noord- Nederland en Noord-Duitsland is de toerist (blijvend) te interesseren voor onze prachtige regio. Dit betekent werken aan een kwalitatief goed toeristisch product. Maar daarnaast ook inzetten op effectieve marketing met gebruik van moderne middelen. Web 2.0 en de Skipper zijn twee moderne marketinginstrumenten die binnen Netzwerk Toekomst worden ontwikkeld. In de nieuwsbrief leest u hoe het staat met de verschillende onderdelen van Netzwerk Toekomst. Toerisme stimuleren De betrokken marketingorganisaties, zowel in Duitsland als in Nederland zetten de juiste lijnen uit op het gebied van toerismemarketing. Maar ook de regionale en lokale overheid kunnen een rol spelen. Zowel bij het stimuleren als faciliteren van toerisme in onze regio. En samenwerken over de grens kan dan een duidelijke meerwaarde opleveren. Verderop in deze nieuwsbrief vindt u een interview met Jannewietske de Vries, gedeputeerde van de provincie Fryslân. Zij geeft haar visie op interregionale (toeristische) samenwerking. Komen en gaan Ook leest u in deze uitgave een afscheidsinterview met Tilly Clijsters. Zij gaat per 1 oktober a.s. met pensioen. Tilly is als projectmedewerker vanaf de start van het project de zogenaamde spin in het web geweest. Zij vertelt over haar ervaringen met Netzwerk de afgelopen jaren. Wij wensen haar een goede tijd toe als pensionado en zullen haar ontzettend missen. Verder heeft Judith Swart-Ranshuysen het project per april verlaten vanwege een nieuwe functie. Wij bedanken Tilly en Judith beide voor hun enorme inzet de afgelopen drie jaar. Gelukkig kunnen we ook een paar nieuwe gezichten begroeten: Monique Pruyt, Margreet van den Berg en Althea Hochtritt. Zij stellen zich in deze nieuwsbrief kort aan u voor. Vervolg Het project Netzwerk Toekomst is al weer aan het vierde jaar bezig. Volgend jaar is het afsluitende jaar. Het is van groot belang dat de behaalde projectresultaten van eind volgend jaar ook na 2013 geborgd worden. En waar mogelijk en wenselijk een vervolg krijgen. De oriëntatie hierop begint nog dit jaar. Veel leesplezier! Gerda Baarsma-Bosma

2 2 M&M versterken Netzwerk Toekomst Margreet van den Berg en Monique Pruyt versterken vanaf nu Netzwerk Toekomst. Margreet biedt één dag in de week secretariële ondersteuning. Met Margreet heeft het team er een echte doorpakker bij die bovendien graag van alles goed regelt. Monique gaat twee dagen aan de slag bij het project. Ze houdt van concrete projecten en legt graag verbinding tussen mensen en initiatieven. Beide dames vinden het interessant om te kijken hoe de samenwerking over de grens er aan toe gaat. Ze vergelijken dit dan ook graag met de Friese aanpak, om zo een frisse blik te houden. Beide gaan aan de slag om de nieuwste versie van SharePoint voor NT in te voeren. Deze versie is een stuk gebruiksvriendelijker waardoor de partners nog makkelijker kunnen samenwerken. Met hun motto samen werken = samenwerken gaan de dames ervoor! Daarnaast versterkt ook Althea Hochtritt het project. Althea: Sinds juni loop ik stage bij Netzwerk Toekomst op het provinciehuis in Leeuwarden. Ik ben vierdejaars student International Hospitality Management aan Stenden Hogeschool. Eerst woonde ik voor langere tijd in Duitsland, maar nu woon ik sinds 3,5 jaar in Nederland. Beide talen kan ik goed gebruiken tijdens mijn stage. De komende acht maanden werk ik mee aan het project waarbij ik me onder andere inzet voor de nieuwsbrieven en bijeenkomsten. Althea, welkom en veel succes de komende tijd! Vanaf thuis eenvoudig je fietstocht door de EDR plannen Vlak voor het fietsseizoen ging de gratis digitale routeplanner voor de Eems- Dollard regio online. Deze routeplanner verbindt de Duitse regio s Leer, Cloppenburg en Eemsland met elkaar. De lokale bevolking en fietstoeristen kunnen op uit verschillende themaroutes kiezen. Wordt het een dagtocht of toch een meerdaagse tour? En voor welke moeilijkheidsgraad, lengte en duur gaat men? Alles is mogelijk! Natuurlijk kan de fietser ook zelf zijn eigen route samenstellen. Ook staan er tips op de site over bezienswaardigheden, zoals tentoonstellingen, mooie locaties en leuke boerderijcafés. Route downloaden en afdrukken Zowel de themaroutes als de zelf samengestelde route kan afgedrukt of gedownload worden als een GPS-track voor mobiele navigatiesystemen. Het project is bedoeld om deze regio voor grensoverschrijdende fietsers nog aantrekkelijker te maken. Dus meer Nederlandse toeristen naar Duitsland brengen en vice versa. Routes van en naar Nederland De volgende stap is de grensoverschrijdende routes vanuit Duitsland naar Nederland beschikbaar te stellen. Deze stap staat voor het najaar op de planning. In deze newsletter: 1 Inleiding Gerda Baarsma-Bosma 2 M&M versterken NT 2 Vanaf thuis je fietstocht plannen 3 Hoe gaat het met De Skipper? 3 Gedeputeerde Jannewietske de Vries aan het woord 4 Met de muis door het Radland 5 Fietsknooppunten ook in Groningen 5 Stuurgroep bijeen in Museumdorf 6 Tilly Clijsters met pensioen 6 Trendbeurs 7 Waddenzee viert drie jaar UNESCO werelderfgoed

3 3 Hoe gaat het met De Skipper? De ontwikkeling van de webapplicatie De Skipper stond de afgelopen tijd even op een laag pitje. Wel is er hard doorgewerkt aan het verzamelen van data. Onderzoek In de afgelopen weken deden Nederlandse en Duitse studenten onderzoek in havens en langs vaarroutes. De resultaten daarvan worden de komende weken verwerkt en naast de uitkomsten van het onderzoek uit 2010 (Sneek) gelegd. Bijeenkomst over Economische Duurzaamheid Daarnaast wordt er druk gewerkt aan de voorbereiding van een eerste bijeenkomst rond het thema Economische Duurzaamheid. Deze vindt plaats in de laatste week van september, met als doel te onderzoeken hoe we De Skipper na afloop van de projectperiode kunnen voortzetten. de komende tijd onder meer gewerkt aan het implementeren van de volgende zaken: toevoegen van de Duitse vaarwegen; vertalingen afronden; huidige site aanpassen zoals het menu en statische pagina s; toevoegen van een functionaliteit voor de Elfstedenroute; maxi- en mini-widgets voor ondernemers; dit zijn desktopapplicaties met data van De Skipper die ondernemers op hun website kunnen plaatsen; data toevoegen over de diepte van vaarwegen en de maximale snelheid in vaarwegen; mogelijkheid bieden tot inloggen op het sociale communitygedeelte om zo ervaringen met elkaar te delen; de functionaliteit routeplannen beschikbaar stellen voor smartphones en tablets; De Skipper koppelen aan de projecten Waddenwandelen/-fietsen; OV-informatie zoals bustijden etc. koppelen aan De Skipper. Vernieuwde release Volgens de planning kan er dan een volledig vernieuwde release komen in het voorjaar van Dit is ruim vóór aanvang van het watersportseizoen. Ontwikkelingen website De grootste sprong die we de afgelopen tijd hebben gemaakt is het verbinden van Duitse Points of Interests (POI s) en het toevoegen van een Duitse evenementenkalender aan de website. Daarnaast wordt Jannewietske de Vries, gedeputeerde provincie Fryslân, aan het woord Waarom is werken over de grens op regionaal niveau van belang? De toerist kent geen grenzen. Als toerist bezoek je een gebied waarbij je je op zo n moment niet bewust bent van gemeentelijke of provinciale grenzen. Daarom moet alles goed op elkaar aansluiten. We hebben in Fryslân lang op onze eigen comfortabele postzegel gezeten en gedacht dat we ons alleen op onze eigen provincie moesten richten. Gelukkig vindt er door Netzwerk Toekomst aansluiting plaats met de Eems Dollard Regio. bijvoorbeeld de workshops over toeristische websites een groot succes. Je moet je (buitenlandse) gast kennen om er goed mee om te kunnen gaan. Wat is de ultieme toeristische beleving? Ik zie zo voor me dat je één pas krijgt voor het hele gebied dat je bezoekt. Hierbij kun je binnen het gebied verschillende evenementen bezoeken en deelnemen aan activiteiten. Het is belangrijk dat men een authentieke beleving heeft in het gebied. Dus niet alleen maar een rondje varen met een rondvaartboot, maar het Wat valt u op aan de samenwerking met Duitsland? Duitse partners zijn heel correct. In Nederland zijn we veel informeler, dit zorgt wel eens voor slordige omgangsvormen. Het is goed om van elkaar te weten hoe men gastvrijheid beleeft. Daarom waren

4 4 dagje uit helemaal zelf samenstellen. Waarbij je bijvoorbeeld begint met een rondvaartboot, om vervolgens de fiets te pakken die voor je klaarstaat. Ondernemers moeten elkaar meer opzoeken en gezamenlijke arrangementen aanbieden. Hoe ziet de toekomst eruit? Intereg gaat door en ik vind het belangrijk dat in de toekomst een link met cultuur wordt gelegd. Er is nu binnen Netzwerk Toekomst vooral informatie beschikbaar voor de fietsende en watersportende toerist. Daarom hoop ik dat in de toekomst alle beschikbare databases met elkaar integreren; databases over watersport, cultuur en evenementen in één. Er bestaat momenteel een database voor de Kulturele Haadstêd (Leeuwarden is in de race om in 2018 culturele hoofdstad van Europa te worden), waarom maken we er niet één geheel van? Verder lijkt het me goed om het gebied in de toekomst te verbreden. We richten ons nu alleen op de EDR, maar daar zouden we het hele Waddengebied bij kunnen betrekken, tot aan Denemarken. Door airstrip Eelde verwachten we meer toeristen in onze regio. Gelukkig oefenen we met Netzwerk Toekomst hoe we toeristen voor onze Eems Dollard Regio kunnen enthousiasmeren. De Eems Dollard Regio vanaf nu virtueel beleven Met de Muis door het Radland Toeristen die nog niet weten waar hun fietsvakantie binnenkort heengaat inspireren we hierbij graag! Vanaf begin 2012 is de Eems Dollard Regio Fietsland. Op kunnen bezoekers virtueel door de regio fietsen, om zo nieuwsgierig te worden naar alle mogelijkheden en bezienswaardigheden op fietsgebied. Op de Facebookpagina kunnen bezoekers ervaringen delen en aanbevelingen doen. Via de like-functie worden deze weer doorgegeven. Zo ziet iedereen in één oogopslag wat andere vakantiegangers goed is bevallen. Tweede fase Op dit moment loopt de tweede fase van het project. De eerste boekingen kwamen zelfs al via Radland binnen, meldde Andreas Polle van de Ostfriesland Tourismus GmbH. Maar ook aan de Nederlandse kant is vooruitgang geboekt op Deze zomer gaven de Nederlandse partners het bedrijf Alpstein, die de databank achter het platform beheert, de opdracht om de Nederlandse data in het systeem op te nemen. Het gaat bij ons om meer dan sightseeing Fietsen is en blijft onze kracht, zegt Kurt Radtke, directeur van OTG. Dit willen wij vooral op internet, ons informatiekanaal nummer één, laten zien. Het gaat bij ons om meer dan sightseeing, wij bieden namelijk VERseeing.

5 kilometer en 540 knooppunten: Fietsknooppuntennetwerk nu ook in Groningen Sinds april dit jaar heeft Groningen ook een Fietsknooppuntennetwerk, bestaande uit 2100 kilometer fietspad en 540 knooppunten. Dit beslaat de gehele provincie. Groningen liet zich als een van de laatste provincies overtuigen om over te stappen op fietsknooppunten. De noordelijke provincie was namelijk al voorzien van een groot aantal rondgaande fietsroutes, die verbonden waren via het Rondje Groningen. Aansluiting met bestaande routes De bestaande rondgaande routes zijn allemaal opgenomen in het knooppuntennetwerk. Ook de landelijke Lange Afstandfietsroutes vloeien samen met het netwerk. Daarnaast sluit het naadloos aan op de routes in de provincies Fryslân en Drenthe, en straks ook op fietsroutes in het aangrenzende Duitse gebied. Dit gebeurt in overleg met toeristische instanties in Ostfriesland en Emsland. Informatie via de smartphone De provincie zette in overleg met alle 23 Groningse gemeenten een basisnetwerk op papier. Dit werd vervolgens verder uitgewerkt en verfijnd. Alle knooppunten zijn voorzien van een informatiepaneel. Hierop staan een regiokaart en een code, waarmee fietsers ter plekke via een smartphone toeristische informatie kunnen ophalen. Bijvoorbeeld over de omgeving waar men zich op dat moment bevindt. Digitale fietsrouteplanner De digitale fietsrouteplanner van de Fietsersbond is inmiddels ook uitgebreid met een kaart van Groningen. Deze planner is onder andere te vinden op de website van Marketing Groningen die de fietsknooppunten promoot. Meer informatie vindt u op Stuurgroep ontmoet elkaar in het Museumdorf Cloppenburg Op uitnodiging van Landkreis Cloppenburg ontmoetten de projectpartners van Netzwerk Toekomst elkaar op 17 april 2012 in Museumsdorf Cloppenburg voor de tussentijdse evaluatie. De bijeenkomst van Netzwerk Toekomst vond plaats in het restaurant Dorfkrug im Museumsdorf Cloppenburg, dat zich ook in een historisch gebouw bevindt. In het zogenoemde Kammerfach en Kaminzimmer kregen de projectleden een eerste indruk van de woonsituaties in vroegere tijden. De plek voor de open haard in de Kaminzimmer was tijdens de pauzes heel populair, want hoewel het een zonnige dag was, was het buiten nog fris. In aansluiting op de vergadering hadden de deelnemers nog de mogelijkheid om aan een rondleiding door het Museumsdorf Cloppenburg deel te nemen. Toeristisch aanbod leren kennen Door wisselende locaties voor de stuurgroepbijeenkomsten leren de projectpartners het toeristische aanbod van hun buren kennen. Dit is in meerdere opzichten van belang voor de projectpartners. Enerzijds ziet iedereen hoe andere toeristische organisaties bepaalde onderwerpen aanpakken, anderzijds ontstaan er daardoor nieuwe ideeën voor samenwerking. Oudste openluchtmuseum Het Nedersaksische openluchtmuseum is één van de oudste openluchtmusea van Duitsland. Meer dan 50 historische gebouwen zijn in een parkachtige omgeving opnieuw opgebouwd. Verschillende boerderijen, molens, werkplaatsen en zelfs een kerk werden bezichtigd. Het Museumdorp Cloppenburg is een belangrijk voorbeeld van het leven en werken in de afgelopen 500 jaar in deze regio.

6 6 Tilly Clijsters met pensioen Ik zal het internationale gebeuren missen Vanaf oktober verlaat Tilly Clijsters, projectmedewerker internationale projecten, de provincie Fryslân. Tilly: Enerzijds kijk ik uit naar veel vrije tijd zonder te hoeven plannen, anderzijds had ik dit project graag afgemaakt. Tilly begon bij afdeling bestuurszaken en raakte daarna betrokken bij internationale projecten. Dit werk had haar belangstelling, maar dit is ook niet zo gek als je getogen bent in Brazilië. Ze woonde namelijk van haar vierde tot haar 20ste in Brazilië. Tilly heeft aan meerdere internationale projecten meegewerkt. Zij was er al bij betrokken toen het eerste Interreg IIIB project Water City International van start ging. Die ervaring bleek zeer waardevol bij het werken aan het Interreg A project netzwerk Toekomst. Groeiend enthousiasme Tilly: Het aardige van dit werk is dat je veel mensen van verschillende nationaliteiten ontmoet die toch erg veel herkenbare eigenschappen hebben. Bij andere projecten was Engels de voertaal, bij dit project beide talen; Duits en Nederlands. Doordat je elkaar vaak ontmoet wordt de samenwerking met partners steeds beter en prettiger. Partners leren elkaar kennen en weten hoe de vogel zingt. Hierdoor worden contacten ook hartelijker. Tilly: Ik heb de samenwerking zien veranderen, we hadden natuurlijk eerst te maken met een taalbarrière. Uiteindelijk gingen wij meer Duits praten en de Duitsers meer Nederlands. De weg ernaartoe Het vernieuwende aan Netzwerk Toekomst is het werken aan een grenzeloos toeristisch EDR. Met veel plezier heeft ze aan het project gewerkt en ze vindt het jammer dat ze het niet kan afmaken. Aan de andere kant is niet alleen het eindresultaat belangrijk, de weg ernaartoe is misschien wel net zo belangrijk, zegt Tilly. En nu? Tilly zal de partners en collega s missen. Wel is er nu tijd voor andere zaken: Naast meer aandacht voor mijn kleinkinderen en familie wil ik misschien meer mergelkappen, beeldhouwen en reizen, vertelt Tilly. En is er straks meer tijd voor haar molen. Maar wees niet verbaasd als je haar eens tegenkomt in New York, Berlijn of Brazilië; ze moet namelijk nog veel van de wereld zien! Nederlandse en Duits toerisme-experts ontmoeten elkaar op trendbeurs Op 29 maart ontmoetten Nederlandse en Duitse toerisme-experts elkaar om ervaringen uit te wisselen en te netwerken. Dit vond plaats in het Nedersaksische Papenburg. Met deze bijeenkomst hoopt men de samenwerking met de grensburen te versterken. Zo n 150 specialisten lieten zich informeren over de actualiteiten binnen het toerisme. Daarnaast maakten ze dankbaar gebruik van de mogelijkheid om te netwerken met collega s uit Nederland en Duitsland. De Trendbeurs is bedacht door de werkgroep der Volksbanken en Raiffeisenbanken binnen de Wezer-Eems regio. Veel deelnemers waren blij met de communicatieve sfeer; er was veel ruimte voor discussie. Sprekers uit beide landen spraken over actuele thema s en gaven suggesties voor gezamenlijke projectactiviteiten. Tijdens de beurs lag er een sterke focus op Social Media. Na Facebook laat ook Google+ steeds meer zijn stempel achter op de markt. Hoe kan de toeristenindustrie dit benutten? Voor de vakantieplanning van reizigers is een beoordelingportaal onontbeerlijk ge-

7 7 worden. In het kader van het Europese pilot project Servicedesign 2.0, wordt op de Noordzee-eilanden de tweede generatie van dit instrument getest. Belangrijke resultaten van dit onderzoek werden op de Trendbeurs genoemd. Daarnaast werden de impact en kansen van de toekenning aan de Waddenzee als UNESCO Werelderfoed, besproken. Albert Postma, Professor van het Europese Toerisme Futures Instituut van de Stenden Hogeschool te Leeuwarden verduidelijkt het belang van het UNESCO wereld natuurerfgoed. Dit deed hij in het kader van een scenarioanalyse, die in Nederland werd uitgevoerd. Wegens het succes staat er voor volgend jaar weer een trendbeurs gepland. U leest alle bijdragen van de beurs op onder de rubriek nieuws. Vakantieparadijs Waddenzee populaire bestemming Noordzee viert drie jaar UNESCO werelderfgoed Waddenzee Eindeloze ruimte, de dagelijks wisseling van de getijden en een buitengewone biodiversiteit karakteriseren de Waddenzee. Op 26 juni 2012 is voor de derde keer achtereen de toekenning van dit unieke natuurgebied als UNESCO wereldnatuurerfgoed gevierd. Deze derde verjaardag vierden de Nedersaksische Noordzee en de regio Groningen met de onthulling van 39 wegwijzers. Het goede ligt zo dichtbij Op de verjaardag van het wereldnatuurerfgoed Waddenzee zijn in totaal 39 wegwijzers onthuld. Deze krijgen een plaats in verschillende gemeenten aan de Nedersaksische Noordzee en aan de Nederlandse kust in Groningen. De bijna vier meter hoge houten wegwijzers geven de afstand aan naar andere wereldnatuurerfgoed plaatsen, bijvoorbeeld de Great Barrier Reef en de Grand Canyon. De Rocky Mountains ligt op een afstand van kilometer van het vliegveld Harlesiel en de Dolomieten 885 kilometer vanaf de dijkovergang Spieka- Neufeld. Met deze actie willen de Nordsee GmbH en Marketing Groningen ook aangeven dat ze met de Waddenzee hun eigen wereldnatuurerfgoed direct voor de deur hebben liggen: Waarom zou je ver weg gaan? Het goede is zo dichtbij. De bezoekers van UNESCO wereldnatuurerfgoed vinden de Waddenzee een unieke plek om te ontdekken en van te genieten, zonder lange reistijd. Want de nabije Waddenzee doet niet onder voor de andere Werelderfgoederen en biedt minstens zo veel plezier en ontspanning. Natuurspektakel van dichtbij beleven De bezoekers van het UNESCO wereldnatuurerfgoed Waddenzee leren bij wandelingen met een gids het hele jaar door veel verbazingwekkende wetenswaardigheden over alles wat er leeft; zoals slik en tij. Veel gediplomeerde waddengidsen maken met natuurliefhebbers wandelexcursies op het wad, inclusief spannende verhalen over het unieke waddenlandschap. Twee keer per dag stijgt en daalt het water waardoor zich een bijzonder natuurgebied onthult. Vanwege deze dynamiek moeten de bewoners van de Waddenzee zich continu aanpassen. Waddenwormen, zeehonden, en trekvogels: ongeveer verschillende dier- en plantensoorten, gedijen goed op zowel het land als in het water. Een ontspannende strandvakantie aan de Noordzee is goed te combineren met leerzame ontdekkingstochten op de Waddenzee en dat zonder ver te hoeven reizen, vertelt Oliver Melchert, persvoorlichter van de Nordsee GmbH. Nieuws over de Webportal Voor de partners en toeristische organisaties is er nu een mogelijkheid om op hun eigen site een banner van de tweetalige portal noorden.nl te plaatsen. Op deze manier vinden Duitse en Nederlandse toeristen eenvoudig hun weg naar informatie. Sinds kort zijn hier ook de brochures van Grenzeloos Varen te downloaden.

8 Projectpartners Nederland Provincie Fryslân Maarten van den Akker Projectcontroller Netzwerk Toekomst +31 (0) Gerda Baarsma Projectleider Netzwerk Toekomst +31 (0) Margreet van den Berg +31 (0) Niels Bons +31 (0) Monique Pruyt +31 (0) Gemeente Leeuwarden Jacob Jonker +31 (0) Gemeente Súdwestfryslân Margriet Fokkema +31 (0) gemeentesudwestfryslan.nl Gemeente Oldambt Hans de Wolf +31 (0) Internetacademie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Siger Bos +31 (0) Marketing Groningen Hans Poll +31 (0) Recreatieschap Drenthe Hans Hartog +31 (0) Technische Universiteit Delft Han Brezet +31 (0) Provincie Groningen Arjan Westerink +31 (0) Fryslân Marketing Jan Julius Buwalda +31 (0) Duitsland Die Nordsee GmbH Oliver Melchert +49 (0) Marc Klinke Internationale Dollard Route e.v. Ulrich Schmunkamp +49 (0) Landkreis Cloppenburg Karin Vogel +49 (0) Ostfriesland Tourismus GmbH / Touristik GmbH Südliches Ostfriesland Andree Bliefernich +49 (0) bliefernich@ostfriesland.de Andreas Polle +49 (0) polle@ostfriesland.de Kurt Radtke +49 (0) radtke@ostfriesland.de Insa Wutschke +49 (0) wutschke@ suedliches-ostfriesland.de Stadt Emden Rainer Gerdes +49 (0) r.gerdes@emden-touristik.info Stadt Leer Wolfgang Brandt +49 (0) wolfgang.brandt@leer.de Touristikverband Emsland e.v. / Internationaler Naturpark Bourtanger Moor Bargerveen e.v. Uwe Carli +49 (0) carli@emsland.com Sandra Ludden +49 (0) ludden@emsland.com Petra Rosenbach +49 (0) rosenbach@emsland.com Ostfriesische Landschaft Rolf Bärenfänger +49 (0) baerenfaenger@ ostfriesischelandschaft.de Netzwerk Toekomst: Een Duits-Nederlands samenwerkingsproject Negentien partijen uit de toeristische sector, regionale overheden en onderwijsinstellingen werken samen om de Eems Dollard Regio (EDR) te versterken tot een dynamisch toeristisch gebied. Het project wordt uitgevoerd met subsidie uit het Europese Interreg IVA Colofon Redactie Projectmedewerkers Netzwerk Toekomst programma Deutschland-Nederland, dat grensoverschrijdende samenwerking in Europa stimuleert. Netzwerk Toekomst loopt van mei 2009 tot en met december 2013 en beschikt over een totaal budget van ruim 7,6 miljoen. Sneek Leeuwarden Diever Groningen Schortens Emden Leer Winschoten Cloppenburg Meppen Vertaling Karin Vogel Ontwerp Klaas Pot, provincie Fryslân Drukwerk Huisdrukkerij Provincie Fryslân Oplage 800 exemplaren Mede mogelijk gemaakt door: Contact netzwerktoekomst@fryslân.nl