#13 REPORT. Architectuurmagazine van Reynaers Aluminium. Sculptuur op stalen poten. Van intelligent naar multifunctioneel. Een baken voor studenten

Transcriptie

1 #13 REPORT Architectuurmagazine van Reynaers Aluminium Van intelligent naar multifunctioneel Gemeentehuis Lazika Sculptuur op stalen poten Focus Studentenhuis Een baken voor studenten

2 #13 Uitgave najaar 2013 Verantwoordelijke uitgever: Birgit Huybrechs Productie: A10, RSM Co-Publishers Intelligente gebouwen Was een raam ooit slechts een element om een gevelopening af te sluiten, daglicht binnen te laten of gewoonweg door naar de buitenwereld te kijken, tegenwoordig is het een intelligente façade die zich steeds slimmer gaat gedragen. Het raam is ook niet langer een gevelelement dat pas aan het einde van een bouwproces wordt ingezet. De glasgevel is een geïntegreerd onderdeel van de intelligente gevel geworden, een slim element in het totale functioneren van een gebouw. Vaker werken verschillende disciplines samen om op dit gebied nieuwe technische innovaties mogelijk te maken. Vooral als het gaat over warmteopslag en ventilatie, volgen innovaties elkaar in snel tempo op. Glaspanelen zorgen niet alleen voor klimaatbeheersing. Ze bepalen ook steeds vaker het architectonische beeld. Adembenemende hoogstandjes in glas, soms in combinatie met lagen ETFE-folie, acrylische kunststoffen en andere materialen als staal en aluminium, resulteren in spectaculaire glazen kerken. Maar ook in wolkenkrabbers die bestaan uit bijna driehonderd meter hoge glasgevels. In gebouwen met dubbelwandige glasfaçades waarbij de ruimte tussen beide wanden dient als een enorme warmteopslagzone die de spil vormt in de klimaatbeheersing van het hele gebouw. En ook in CO 2 -neutrale, recycleerbare huizen die bestaan uit driedubbele glaspanelen en die voorzien in hun eigen energiebehoeften. Het is allemaal mogelijk met een intelligent gebouwbeheersysteem. Architecten en ingenieurs verleggen het accent daarom steeds meer van ultramoderne gevels naar intelligente gebouwen. Daarvan zijn er nog altijd niet veel in het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, waarvan onder andere Georgië, Armenië en Wit-Rusland lidstaten zijn. Hopelijk zal de trend ook snel aanslaan in deze regio; intelligente gebouwen helpen geld te besparen en rendement te behalen op investeringen. Reynaers erkent het belang van die behoefte en innoveert zelf voortdurend om systemen te ontwikkelen die garant staan voor een combinatie van esthetisch ontwerp, optimale stabiliteit en goede thermische en akoestische isolatie. Het samen benutten en optimaliseren van de algehele functionaliteit van gebouwen is en blijft een geweldige uitdaging. Andrey Klimenko Regional Manager Reynaers CIS (Commonwealth of Independent States) BEZOEK ONS OP BATIMAT *** BEZOEK ONS OP BATIMAT *** BEZOEK ONS OP BATIMAT *** BEZOEK Wij hopen u te mogen begroeten op Batimat 2013 (Villepinte-FRANKRIJK)! Kom van 4 t/m 8 november de nieuwste innovaties ontdekken, zoals het Hi-Finity schuifsysteem en de nieuwe Purity handgrepen. U vindt ons in HAL 6 stand K-107. Stuur een naar batimat@reynaers.com voor gratis tickets (*). Vermeld uw volledige naam, functie, adres, en telefoonnummer. Neem een kijkje op om uw gratis exemplaar van Reynaers Report aan te vragen. *Max. 2 tickets per persoon.

3 in DIT NUMMER showcase 4 Hier leest u meer over enkele nieuwe projecten met Reynaers systemen FOCUS 8 Van intelligent naar multifunctioneel Van komkommers tot geodesische koepels projecten 14 Winkelcentrum Puerto Venecia, Zaragoza Vormen in een lagune 22 Gemeentehuis, Lazika Sculptuur op stalen poten 30 Studentenhuis, Manchester Een baken voor studenten 38 Narvil Hotel, Serock Natuurlijke architectuur TOWER, Kiev Zakencentrum met glamourgevel innovaties 54 Recente innovaties en vernieuwingen ONS referenties 58 Een overzicht van projecten waaraan Reynaers heeft bijgedragen

4 showcase 4 Laurent Brandajs Ski-hotel met allure Val Thorens (FR) Val Thorens, gelegen in de Franse Alpen, is het hoogste skioord in Europa. Het in 2011 opgeleverde Hotel Altapura voegt zich naadloos in het berglandschap en respecteert de lokale bouwstijl. De architecten van Studio Arch hebben de blokkendozenarchitectuur met verspringende gevels, kenmerkend voor de streek, verfijnd en aangepast aan de wensen van nu. Daarbij hebben zij zich gericht op een betere beheersing van het binnenklimaat. Drie gevels geven het gebouw een harmonieus en speels uiterlijk. Hiervoor is gebruik gemaakt van het Reynaers-systeem CW 60 Solar, een geïntegreerd fotovoltaïsch gevelsysteem dat energie produceert door de omzetting van (zon)licht in elektriciteit. De klem- en afdekprofielen zijn zodanig ontworpen dat volop zonlicht binnenvalt en de fotovoltaïsche panelen zo weinig mogelijk in de schaduw liggen. De gevels zijn uitgevoerd in glas en geïntegreerde zonnepanelen en weerspiegelen het schitterende landschap van Val Thorens. Mede dankzij het hoogwaardige interieur is een uniek hotel met een grote aantrekkingskracht ontstaan dat de regio geen windeieren zal leggen. Hotel Altapura Architect: Studio Arch, Tresserve Opdrachtgever: Hôtel Altapura, Val Thorens Constructeur: Serag Aluminium, Montbonnot-Saint-Martin Toegepast Reynaers-systeem: CW 60 Solar

5 Zwevende lofts Amsterdam (NL) Aan de Amsterdamse zuidas heeft een consortium van vijf architectenbureaus gewerkt aan de ontwikkeling van het zogenoemde Gershwin cluster III -gebied. Met zijn negen verdiepingen is het Django-gebouw (blok 8) van architectenbureau KCAP het laagste stadsblok tussen de hoogbouw. In Django zijn 108 huurappartementen, kantoren, een verzonken tuin en een ondergrondse parkeergarage ondergebracht. De kantoren op de onderste verdiepingen vallen op vanwege een geprinte glazen gevel die iets weg heeft van hoge groene rietkragen. De daarboven gelegen appartementen die bestaan uit twee afzonderlijke stenen bouwdelen van zwart metselwerk, kenmerken zich door grote ramen en een repetitief maar licht verschoven patroon van geanodiseerde ramen en balkons. Deze zijn bepalend voor het stoere en sculpturale uiterlijk van het gebouw. Ook het voor de Amsterdamse Architectuur Prijs 2012 genomineerde Miles-gebouw (blok 7) van architectenbureau Bedaux de Brouwer omvat kantoren en ruim zeventig stijlvolle koopwoningen met grote buitenruimten en parkeervoorzieningen. Behalve appartementen en penthouses, omvat het gebouw ook stadswoningen en dubbelhoge lofts die boven het water van de Amsterdamse Boelegracht lijken te zweven. Dankzij een innovatief en duurzaam klimaatsysteem kunnen bewoners tot zeventig procent op hun energiekosten besparen. Voor beide gebouwen heeft Reynaers diverse raam- en deursystemen geleverd. Appartementen Gershwin, gebouw Miles (blok 7) Architect: Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Hoofdaannemer: Era Contour, Zoetermeer Constructeur: Hendriks Geveltechniek bv, Veenendaal Toegepaste Reynaers-systemen: CS 68, TP 110 Appartementen Gershwin, gebouw Django (blok 8) Architect: KCAP architects & planners, Rotterdam Hoofdaannemer: Era Contour, Zoetermeer Constructeur: Hendriks Geveltechniek bv, Veenendaal Toegepaste Reynaers-systemen: CS 68, CP 96 LUUK KRAMER Paulien Borst 5

6 showcase Rotsachtige universiteitsbibliotheek Vilnius (LT) De binnenstad van Vilnius is bezaaid met barokke bouwwerken en de universiteit, één van de oudste in Oost-Europa, vormt daarop geen uitzondering. De centrale campus is een verzameling van gebouwen uit de 16e, 17e en 18e eeuw. Met de nieuwe bibliotheek, ontworpen door Paleko ARCH studija, luidt de universiteit een nieuw tijdperk in. Het gebouw sluit aan op de hedendaagse manieren van leren en onderzoeken en vormt de eerste bouwsteen van een toekomstig kenniscomplex aan de rand van de stad. De toegang van de bibliotheek wordt gemarkeerd door een breed geplaveid plein dat iets verzonken ligt. De stenen trappen langs de randen van het plein doen denken aan de oplopende rijen banken van een amfitheater en vervullen een secundaire functie als informele ontmoetingsplaats. In tegenstelling tot het plein dat is ontworpen als een trefpunt, fungeren de drie rotsachtige volumes als 6

7 bakens van rust en kalmte. De hellende gevels zijn uitgevoerd in een neutraal kleurenpalet en bestaan uit terracotta en glas. De bandramen op de diverse niveaus van het gebouw zorgen voor een gevelbeeld dat doet denken aan de horizontale lagen van afzettingsgesteente. Van binnen bieden de ramen een beperkt uitzicht op het plein en het aangrenzende verkeersknooppunt, zodat de aandacht van de studenten zo min mogelijk van de boeken wordt afgeleid. Daar waar het gebouw grenst aan een dichtbegroeid dennenbos, zijn de gevels gemaakt van glas, waarbij de profielen van de Reynaers- systemen CW 50 en CS 68 zorgen voor een onbelemmerd uitzicht. Ook de centrale hal die de drie, vier of vijf verdiepingen tellende bouwdelen met elkaar verbindt, bestaat hoofdzakelijk uit glas. De grens tussen buiten en binnen valt hier nagenoeg weg, temeer daar de bestrating van het plein doorloopt in de hal. De atelierachtige ruimte die zo ontstaat, maakt de bezoeker meteen duidelijk dat de bibliotheek niet statisch is, maar een dynamische, eigentijdse instelling. Universiteitsbibliotheek Vilnius Architect: Paleko Arch studija, Vilnius Opdrachtgever: Vilnius University Hoofdaannemer: Yit Kausta, Kaunas Constructeur: Duru Sistemos, Kaunas Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CW 50 Flush Roof Vents, CS 68 7

8 FOCUS 8 Van intelligent naar multifunctioneel Koraalriffen zijn niet alleen mooi om te zien, maar ook multifunctioneel. Ze voorzien vissen van voedsel, bieden een veilig onderkomen voor in zee levende diersoorten, beschermen de kustlijn en leveren zelfs levensreddende medicijnen voor ziekten als aids. Als één van de meest diverse ecosystemen op aarde staan koraalriffen symbool voor multifunctionele, innovatieve en intelligente gebouwen met een hedendaagse architectuur. Tekst: Indira van t Klooster Fotografie: Dreamstime, istockphoto

9 9

10 FOCUS 10 Prachtige constructie van het Crystal Palace in Londen 3 De huid van acryl van het United States Pavilion 2 Eden Project met zelfdragende geodesische koepels 3 Het Glass House van Philip Johnson 2 De gevel is tegenwoordig onlosmakelijk verbonden met het functioneren van een gebouw en niet langer een detail dat pas aan het einde van een bouwproces aan bod komt. Specialisten in steeds meer disciplines slaan de handen ineen om voortdurend nieuwe technische innovaties mogelijk te maken. De vraag is niet langer: Wat is de intentie van de architect?, maar: Waartoe is het gebouw in staat? Glas wordt slimmer en vervult steeds meer functies. Het lijkt misschien alsof dit recente ontwikkelingen zijn, maar de zoektocht naar de polyvalente gevel en integraal gebouwbeheer voert terug tot de Romeinen. Van komkommers tot geodesische koepels Dat glazen constructies bij uitstek geschikt zijn om warmte te creëren, was al vroeg bekend. Zo kweekten Romeinse keizers al komkommers in broeikassen. In de 18 e eeuw hadden Nederlandse broeikassen al intelligente klimaatbeheersingssystemen die gebaseerd waren op ventilatie en temperatuurregeling. De echte architectonische uitdaging lag echter in het ontwerpen van glazen gebouwen die berekend waren op grote aantallen bezoekers en dus meer dan één functie moesten vervullen. Het door Joseph Paxton voor de wereldtentoonstelling van Londen in 1851 ontworpen Crystal Palace, dat model stond voor het Palm House in Kew Gardens, is in typisch 19e-eeuwse Victoriaanse stijl gebouwd, maar functionaliteit stond voorop. Crystal Palace had een vloeroppervlak van m 2 met een afmeting van 564 meter bij 124 meter en een hoogte van 39 meter. De constructie van glas en ijzer bestond grotendeels uit geprefabriceerde en gestandaardiseerde delen die in hoogovens en glasfabrieken werden geproduceerd. Bovendien had de glazen constructie ingenieuze ventilatieschachten en ondergrondse verwarmingssystemen om de temperatuur te reguleren. Sindsdien zijn,

11 Palm House: Victoriaanse constructie van ijzer en glas 1 Metalen wand met beweegbare geometrische motieven van het Institut du Monde Arabe 3 11 vooral ook door de introductie van acrylische kunststoffen, adembenemend mooie constructies gemaakt, zoals het United States Pavilion in Montreal uit 1967 en het Regency Hiatt House in Atlanta van John Portman. Het Eden Project in Cornwall, Engeland, tilt de kassenbouw naar nieuwe hoogten. Dit complex bestaat uit verscheidene zelfdragende geodesische koepels die zijn opgebouwd uit honderden vijfhoekige en achthoekige panelen met diameters tot negen meter. Het frame bestaat uit gegalvaniseerde stalen buizen die zijn bekleed met drie lagen ETFE-folie. Inmiddels heeft het Eden Project een vergunning voor de bouw van een geothermische energiecentrale die genoeg energie zal opwekken om het gehele complex en 3500 huizen in de directe omgeving van warmte te voorzien. Duurzaam huis Maar wat als je erin wilde wonen? In 1920 leek dit idee nog ver weg. In 1920 verzuchtte Walter Benjamin: To live in a glass house is a revolutionary virtue par excellence. It s an intoxication, a moral exhibitionism, that we badly need! Het Glass House uit 1948 van Philip Johnson vervulde de stoutste dromen. Dit geheel glazen huis, dat geïnspireerd is door het werk van Mies van der Rohe, borduurt voort op de ideeën van Paul Scheerbart (1914). Het prachtige uitzicht op de omgeving en de hoge bouwkosten ontlokten Johnson de historische uitspraak: I have very expensive wallpaper. Dit huis was dan ook allesbehalve energiezuinig. Maar het motiveerde andere architecten om van daaruit verder te zoeken naar duurzamere varianten. In 2000 ontwierp de Duitse architect Werner Sobek zijn woning, de R128, in Stuttgart. Dit vier verdiepingen tellende huis is geheel recycleerbaar, CO 2 - neutraal en voorziet in zijn eigen energiebehoefte. De modulaire gevels bestaan uit driedubbele glaspanelen met een U-waarde van 0,4 W/m 2 K. In Amsterdam ontwierp architect Hans van Heeswijk

12 FOCUS 12 s Werelds eerste cirkelvormige wolkenkrabber in Abu Dhabi 6 Wanneer een gebouw en een gevel elkaar daadwerkelijk aanvullen, spreken we van zelfregulerende mechanismen die tot vrijwel alles in staat zijn

13 in 2011 zijn eigen woonhuis. Hierbij is gebruik gemaakt van warmte- en koudeopslag in de bodem, een warmtepomp en zonnecollectoren op het dak. Aan duurzaamheid is aandacht besteed door een efficiënt en compact ontwerp, goede isolatie, het optimaal benutten van aanwezige energie, en het gebruik van natuurlijke materialen. KRISTALLEN PALEIZEN Multifunctionele gevels vinden we vaak terug in architectonisch hoogstaande en technisch vernieuwende flatgebouwen. De glazen gevels moeten daar immers voldoen aan strenge eisen als het gaat om brandveiligheid, natuurlijke lichtinval en klimaatbeheersing. Uiteindelijk zijn alle ontwerpers van wolkenkrabbers met glasgevels schatplichtig aan Mies van der Rohe en zijn glazen toren uit Hoewel we vandaag de dag veel meer functies zouden opnemen in al die vierkante meters glas, droeg dit nooit gerealiseerde ontwerp in hoge mate bij aan de overtuiging dat een dergelijke architectuur de toekomst had en het is nog steeds een bron van inspiratie. Wel gebouwd is de door Philip Johnson ontworpen Crystal Cathedral, bestaande uit rechthoekige panelen van zilverkleurig glas, die aan elkaar zijn gelijmd met siliconenkit. Met deze glazen kerk stak Johnson niet alleen de gotische kerk in een nieuw jasje, maar ontwierp hij tevens een gebouw dat bestand was tegen een aardbeving van 8 op de schaal van Richter! De gevel kreeg geleidelijk ook tot taak het daglicht te filteren dat het gebouw binnenvalt. De meest doeltreffende manier om dit te bewerkstelligen is door externe zonweringssystemen aan te brengen. Deze systemen maken airconditioning deels overbodig zonder concessies te doen aan natuurlijke lichtinval. In 1982 slaagde Jean Nouvel hier wonderwel in met zijn ontwerp voor het Institut du Monde Arabe in Parijs. Dit gebouw bestaat uit beweegbare diafragma s die de hoeveelheid zonlicht die het gebouw binnenvalt regelen. Tegenwoordig gebruiken we veelal aluminium lamellen die worden bevestigd tegen de buitenkant van de gevel, wat de meest effectieve zonnewering vormt. MEER FUNCTIES De combinatie van botanische systemen en hoogbouwtechnieken bereikte in de jaren negentig een voorlopig hoogtepunt in de Commerzbank in Frankfurt van Norman Foster. Dit zestig verdiepingen tellende gebouw is opgedeeld in secties, elk met vier verdiepingen en een wintertuin. De dubbelwandige glasgevel heeft aan de binnenzijde ramen die kunnen worden geopend. De ruimte tussen beide wanden fungeert als een enorme warmtebuffer, gebruikmakend van de warmteopslagcapaciteit van de betonnen vloer, en staat centraal in de klimaatregeling van het hele gebouw. In Sofia zijn de Sopharma Litex Towers een goed voorbeeld van hoe al deze innovaties optimaal kunnen worden toegepast. De Litex Towers zijn uitgerust met een dubbelbeglaasde gevel, met in de spouwmuur ingebouwde zonneweringen. De buitenkant bestaat uit één enkele laag transparant glas. De binnenzijde van de gevel is bedekt met een transparante laag gehard dubbelglas. De gevel staat garant voor optimale warmteoverdracht door gebruik te maken van zonnelamellen die de UV-stralen weerkaatsen (in de zomer) en gebruiken om het gebouw te verwarmen (in de winter). Deze zogenaamde adaptieve gevel kan in vijf standen worden gezet. De gebouwen hebben hun eigen weerstation dat rapporteert over de veranderende klimaatcondities, waardoor het klimaat in verschillende delen van het gebouw afzonderlijk kan worden geregeld. Tevens kunnen gebruikers zelf de verlichting, ventilatie en verwarming van hun werkomgeving regelen. De bij deze projecten opgedane kennis is aangewend bij Puerta Venecia (L35 Arquitectos, 2012) en het gemeentehuis van Lazika (Architects of Invention, 2012). De dubbele gevel is inmiddels dusdanig ingeburgerd dat ingenieurs en architecten de lat alweer hoger leggen. Het door MZ Architects ontworpen hoofdkantoor van Al Dar in Abu Dhabi opgeleverd in 2010, is s werelds eerste ronde wolkenkrabber. Het afval in het gebouw wordt rechtstreeks naar een afvalverwerkingscentrum in de omgeving gestuurd voor hergebruik. Knappe koppen verdiepen zich momenteel in de mogelijkheden voor het gebruik van kogelvrij glas en de integratie van nog intelligentere systemen voor gebouwautomatisering. Laboratoria werken aan de ontwikkeling van gevels die energie opslaan of informatie overbrengen. Als we bedenken wat er allemaal nog mogelijk is wanneer gebouwen en gevels een nauwe wisselwerking aangaan, moeten we eigenlijk niet spreken van gebouwen maar van intelligente mechanismen die vrijwel alles kunnen. 13

14 project 14

15 15 Winkel centrum Puerto Venecia Vormen in een lagune Zaragoza, Spanje Tekst: Sander Laudy Fotografie: Marçal Font

16 Winkelcentrum Puerto Venecia gelegen aan de zuidrand van Zaragoza, is een vrij uitzonderlijke combinatie van strakke moderne vormen en een idyllisch aandoende morfologie. De vele schuine, rechte of ronde bouwdelen die samen het complex vormen, variëren in hoogte en zijn uitgerust met verschillende gevelmaterialen. Deze verscheidenheid wordt echter nooit chaotisch omdat de overkoepelende architectuur door zijn materiaalkeuze en het zorgvuldig samengestelde kleurenpalet eenheid aanbrengt. Het bureau L35, geleid door Jose Ignacio Galán en Jose Luís, heeft zo een coherent en rustig beeld gecreëerd waarin elke afzonderlijke winkel in dit winkelcentrum een eigen plek krijgt. De verwijzing naar Venetië komt tot uitdrukking in het hart van het complex. Hierin is een landschappelijk aangelegde lagune opgenomen, compleet met rietkragen. Hieromheen loopt een promenade waarvandaan de bezoeker de verschillende gedeelten van het complex betreedt. Omdat het accent in de beleving van het geheel zo expliciet op de buitenruimte ligt, ontstaat ook de uitdaging om het binnenste van het centrum zo licht en open mogelijk te maken. Het fenomeen van de binnenstraat is een algemeen geaccepteerde structuur voor winkelcentra, maar vaak lijken deze ruimtes eerder op bovenmaatse gangen dan op straten. Het zorgvuldig ontwerp van de daklichten en van de overige geveloppervlakken waardoor licht binnenkomt, maakt in deze gevallen het ontwerp tot een succes... of niet. Sculpturale lichtkokers Ontwerpen onder de Spaanse zon heeft namelijk voor- en nadelen. Het controleren van het binnenvallende zonlicht is belangrijk 16 De keuze van de RAMEN is uiteraard belangrijk om de openheid van het interieur te garanderen De weidse, landschappelijke lagune is een knipoog naar Venetië 4

17 17 Puerto Venecia is een unieke combinatie van slanke moderne vormen en een idyllisch ogende morfologie 2

18 18 Het architectenbureau heeft een samenhangende, serene visuele sfeer tot stand gebracht waarin elke winkel een eigen plaats heeft gekregen

19 19 5 Een reeks vierkante lichtbronnen is geïntegreerd in een plat dak 7 De architecten creëren de illusie dat het dak zweeft 6 De schuine gevel helt licht over 4 De keuze van materialen en kleuren zorgt voor eenheid om al te grote lichtcontrasten te vermijden. Noorderlicht en indirect licht zijn daarom essentieel en dat leidt in Puerto Venecia tot sculpturale lichtkokers en golvende glazen geveloppervlakken aan de noordzijde. Bij deze elementen was de keuze van de ramen uiteraard zeer belangrijk om de open ervaring van het interieur te garanderen. Zo zijn voor de grote geveloppervlakken van de verschillende gevels Reynaers CW 50- profielen gebruikt, zoals bij het markante golvende dak van de hoofdgalerij in de noordflank van het complex. Deze architectonisch beeldbepalende structuur vroeg uiteraard om een zo discreet mogelijke verschijning van het onderliggende glasvlak, waar de dragende kolommen samenvallen met de ramen en waar ook automatisch te openen ramen in moesten worden opgenomen. De smalle CW 50 en de ruim bemeten ramen zorgen ervoor dat van binnenuit het dakoppervlak lijkt te zweven boven de buiten langsdrijvende wolken. Van buitenaf bepaalt dit bouwvolume de skyline van Puerto Venecia en neemt het een landschappelijke schaal aan. De ranke lijnen van de ramen verdwijnen volledig in het gereflecteerde hemeloppervlak, mede omdat het gevelvlak enigszins is gekanteld. Dit alles versterkt de sculpturale kwaliteit van deze gevel. Lichtpunten In de zuidoostvleugel van het complex bevindt zich een blok met een andere binnenstraat, waar het binnenhalen van natuurlijk licht wederom een leitmotiv is geweest voor het interieurontwerp. Hier zijn echter in een plat dak een serie vierkante

20 B B A A A: Schuine verticale doorsnede van draagbalk 4 B: Horizontale doorsnede van gemotoriseerd valraam 8 5 Façade: elementen A en B 6 De bouwdelen die samen het complex vormen, variëren qua hoogte, gevelmaterialen en vorm Electrisch bediend valraam 2. Motor 3. Staalconstructie 4. Moorea lamellensysteem 5. EPDM-afdichting 6. CW 50 alu on steel

21 21 lichtkokers geïntegreerd. Aan de buitenkant zijn ze rood-oranje geverfd en aan de binnenkant wit, teneinde zo effectief mogelijk het zonlicht te weerkaatsen. Bovendien zijn er voor de minder zonnige dagen en de avonden in de binnenkant tientallen kleine lichtpunten aangebracht, zodat deze elementen ook dan de taak als oversized lamp kunnen vervullen. Aan de bovenkant van deze kokers zijn wederom Reynaers-profielen toegepast en ook hier bevorderen ze een onbelemmerd contact met buiten, al gaat het in dit gedeelte van het complex om daglicht en niet om uitzicht. Dat uitzicht en het contact met de centrale buitenruimte, de lagune, zien we op andere punten in het gebouw en ook daar zijn de Reynaers ramen aanwezig, opgenomen in strakke raam- vlakken. Daar versterken ze, met hun natuurlijk geanodiseerde kleur RAL 9006, het moderne karakter van het complex. Bovendien dragen ze ertoe bij dat dit immense winkelcentrum, ondanks zijn gefragmenteerde opbouw en de diverse architectonische expressies van de afzonderlijke gedeelten, voor de bezoeker steeds overzichtelijk blijft. Winkelcentrum Puerto Venecia Architect: L-35 Arquitectos, Barcelona Constructeur: Acieroid, Barcelona Hoofdaannemer: Eurofund Investments Zaragoza, (British Land, Londen en Orion Capital Managers, Zaragoza) Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50, CW 50 alu on steel, CS 59, CS 59Pa/CD, ES 50, Moorea

22 project 22

23 Sculptuur op stalen poten 23 Lazika, Georgië Tekst: Viveka van de Vliet Fotografie: Nakanimamasakhlisi Photolab Gemeentehuis Lazika

24 24 Het is vrij uitzonderlijk dat een stad uit slechts één gebouw bestaat. Dat is het geval in Lazika, een stad die momenteel verrijst aan de oevers van de Zwarte Zee in Georgië. Het jonge Britse en Georgische architectenbureau Architects of Invention realiseerde een stalen gemeentehuis dat bestaat uit een centrale lobby, een trouwzaal, terras en kantoren. Zo verrees uit het moeras een drijvend sculpturaal gebouw op stalen poten. Het eerste gebouw in Lazika moest een gemeentehuis zijn, waarvandaan aan de toekomstige stadsontwikkeling kan worden gewerkt. Want Lazika moet uitgroeien tot één van de grootste steden van Georgië. Dat is althans de wens van de opdrachtgever, het ministerie van justitie in Georgië. We wilden dichtbij zijn natuurlijke precedent blijven: de moerasrijke omgeving, zegt Niko Japaridze, medeoprichter van Architects of Invention. In dit soort vochtige en zompige omgevingen werden vroeger hutjes zonder fundering op palen gebouwd. Hierdoor bleven de huisjes droog en werd er van onderaf geventileerd. Dat was de aanleiding om een serie drijvende objecten neer te zetten die verwijzen naar de lokale architectuur in dit waterrijke gebied. Ook Spatial City van Yona Friedman diende als inspiratiebron. De in Hongarije geboren Franse architect bouwde drijvende steden op enorme pilaren, die rond de jaren zestig van de vorige eeuw in verschillende vormen werden toegepast in grote wereldsteden. Ook in het Georgische project zien we verscheidene volumes die worden gedragen door een stalen frame dat in alle onderdelen van het ontwerp is geïntegreerd. De uitdaging was om een sculpturaal gebouw te realiseren dat bestond uit één materi-

25 3 Drijven op stalen stelten Het eerste gebouw in Georgië dat geheel bekleed is met stalen platen 1 De bouwdelen hebben verschillende functies 4 25 aal. Omdat de tijdsdruk bijzonder groot was - het stadhuis van 1500 m 2 werd in slechts 168 dagen opgetrokken - was geprefabriceerd staal de beste oplossing. Zo is dit het eerste gebouw in Georgië met een volledig stalen schil waarbij de bouwdelen drijven op stalen stelten, legt Japaridze uit. Voor de drie afzonderlijke bouwdelen, de trappen en de lift zijn echter het gevelsysteem CW 50-SC en het raam- en deursysteem CS 77 gebruikt. Onzichtbaar verbonden volumes Het uitgangspunt was niet de massa, maar de lege ruimte als metafoor voor de nog niet bestaande stad. De leegte, waar nog geen herinnering bestaat waartoe de massa zich kan verhouden, zegt Japaridze. Dus in plaats van ruimte uit een bouwdeel te halen, draaiden de architecten het om: in een lege ruimte zijn bouwdelen geplaatst. De drie Hoofdingang met publieke functie Restaurant Kantoren Trouwzaal Bureau van de Burgerlijke Stand Openbaar Ministerie Energetica Techn. ruimten Opslagruimten Archief Cafetaria WC

26 26 De gebogen lijn van de trouwzaal lijkt op een hoefijzer 4 3 In de verticale kolom van rood glas gaat een lift schuil

27 27 De hoofdingang met een publieke functie 4 3 De bouwdelen hebben verschillende transparante kleuren en laten volop daglicht toe Verschillende bouwdelen zijn op elkaar geplaatst 1

28 28 verschillende delen functioneren onafhankelijk van elkaar en hebben een eigen ingang vanaf de straatkant. Van binnen hebben ze een bijna onzichtbare verbinding met elkaar. Zo gaat in de verticale kolom van rood glas een lift schuil. Wanneer je naar de onderliggende ruimte gaat, is het alsof je door een rode lens kijkt. Je ervaart meer leegte dan vaste vormen. Het eerste bouwdeel op de begane grond is de hoofdingang met een publieke functie. Het tweede bouwdeel is een trouwzaal met toegang tot een groot terras. Het derde bouwdeel drijft twintig meter boven de grond en bestaat uit kantoren waar gewerkt wordt aan de stadsontwikkeling. De volumes kregen een eigen gezicht al naar gelang de hoeveelheid daglicht. Om de openbare ruimte uitnodigend te maken, wordt een maximum aan daglicht toegelaten: alle vier de muren zijn transparant. De gebogen lijn van de trouwzaal lijkt op een in het gebouw gestoken hoefijzer en geeft een zekere mate van dynamiek. Wij zagen in dit ruimteschip een metafoor voor de eeuwige tijd/ruimte van het huwelijk, zeggen de architecten. De trouwzaal is een semi-transparant bouwdeel; vloer, muren en plafond zijn uit hetzelfde materiaal opgetrokken. Omdat in de bovenste laag de nadruk ligt op werken, is gekozen voor een meer gesloten massa van 35 bij 35 meter. De geperforeerde stalen platen tegen de façade van dit bouwdeel beschermen tegen de felle zon en laten ongeveer de helft van het daglicht binnen. Stalen poten in het moeras Samen met ingenieursbureau Engenuiti werd een oplossing bedacht om de tachtig kolommen te funderen in de meest problematische bouwgrond: moeras. Met behulp van de zogenoemde Structural Steel Framing Solution werden de poten waarop de volumes rusten tot 25 meter diep in de grond geschroefd, waarbij het gebouw bestand is tegen mogelijke aardbevingen en de naar verwachting stijgende zeespiegel door de opwarming van de aarde. groot economisch en commercieel centrum, moet Lazika uitgroeien tot één van de grootste steden van Georgië. Maar voorlopig bestaat Lazika nog enkel uit dit eenzame maar onmiskenbaar opvallende gemeentehuis. Kantoorgebouw Lazika Architect: Architects of Invention, Londen-Tblisi Opdrachtgever: Ministerie van Justitie, Georgië Ingenieur: Engenuiti.com, Londen / Progresi.com.ge Georgië Hoofdaannemer: Atak Engineering, Anagi Ltd. Constructeur: LG Glass, Tblisi Toegepaste Reynaers-systemen: CW 50-SC, CS 77 3 Uitzicht vanaf het bovenste bouwdeel Gevelsysteem CW 50-SC, middenstijl met ix van 2690 cm 4 7 Met de vestiging van een internationale haven voor tankers die via de Zijderoute van oost naar west varen, een marinebasis en een