VOORWOORD. ErnstJan Stroes. Voorzitter Stichting IDHEM

Transcriptie

1

2

3 VOORWOORD Een van de bekende nadelen van migratie, onder andere naar Nederland, is dat hoogopgeleide migranten veelal jaren onder hun niveau werken.voor de migranten zorgt dat ervoor dat ze lange tijd onbevredigende werkzaamheden moeten verrichten en een te lage beloning ontvangen. Maar het betekent ook een enorm verlies aan maatschappelijke investeringen. Deze investeringen in de opleiding van de migranten zijn in dit geval dan wel gedaan door de overheid in het land van herkomst, toch maakt dat de verspilling van kennis, talent en vaardigheden niet minder dramatisch. Zeker als we bedenken dat we er als Europeanen samen op uit dienen te zijn dat talenten en capaciteiten van een ieder goed benut worden. Eind 2012 zijn wij en de gemeente Den Haag gestart met de eerste editie van de pilot opleiding Consulent Maatschappelijk Werk. Deze cursus had tot doel hoogopgeleide vrijwilligers uit de nieuwe EU staten op te leiden tot consulent voor het maatschappelijk werk. Uiteindelijk zijn er in dit project 9 vrijwilligers geselecteerd voor deelname. Deze vrijwilligers hadden bij aanvang van het traject allemaal basiskennis van de Nederlandse taal. Bovendien hadden alle kandidaten een relevante universitaire, dan wel HBO opleiding genoten in hun land van herkomst. De opleidingen lagen meestal op het gebied van zorg en maatschappelijke dienstverlening maar er zat ook een kandidaat bij met een afgeronde economische studie. Er is nog veel werk nodig om Europese werkers op volwaardige wijze aan de Nederlandse arbeidsmarkt deel te laten nemen en om het Haags maatschappelijk werk zich te laten aanpassen aan de veranderde bevolkingssamenstelling van de stad. Hoewel dit project een bescheiden begin is, hebben wij met dit project een eerste aanzet gegeven tot een betere inzet van Hagenaars van Midden- en Oost Europese komaf. Het is daarom dan ook dat het ons als Stichting IDHEM veel plezier doet om alle cursisten van harte te mogen feliciteren met het behalen van hun certificaat Consulent Maatschappelijk Werk en ze succes te mogen wensen in de toekomst.verder willen wij ook onze docenten Gonneke Vermeij en Hester Brauer en de stage-instellingen hartelijk danken voor hun inspanningen in de opleiding van de groep. Ook veel waardering voor de Gemeente Den Haag die dit traject mogelijk heeft gemaakt. ErnstJan Stroes Voorzitter Stichting IDHEM

4

5 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 1. Inleiding Theoretisch kader Stages Introductie en ervaringen studenten... 5 Urszula Brytczuk... 5 Agnieszka Brytczuk... 7 Aldona Czarnecka... 9 Bozena van der Hoofd Ewelina Sproch Renata Breitenbach Anna Stoeva Magda Skolik Marta Binek Introductie instellingen Stichting Wende Kessler Stichting Stichting Jeugdformaat Centrum voor Jeugd en Gezin Diamant College Politie Nederland IDHEM Ervaringen instellingen Conclusies en aanbevelingen Wat is er bereikt? Hoe is het proces verlopen? Aanbevelingen... 30

6 1. INLEIDING Stichting Den Haag & Midden Europa (IDHEM) is een organisatie in Den Haag en stelt zicht ten doel om de gemeenschap van de Middenen Oost Europeanen in Den Haag te ondersteunen in het proces om een eigen plek in de Haagse maatschappij te verwerven. Uitgangspunt daarbij is dat zij volwaardig en harmonieus kunnen participeren in het maatschappelijk leven in de Haagse regio. Vanaf 2011 heeft de stichting haar activiteiten gericht op die onderdelen van het gemeentelijke beleid, zoals uiteengezet in de Raadsmededeling Ontwikkelingen en stand van zaken (d.d.2010) aanpak arbeidsmigranten uit Midden- en Oost Europa. Dit doet IDHEM doormiddel van het geven van informatie en advies op het gebied van werken, wonen en gezondheid en het uitvoeren van projecten ter bevordering van de integratie en zelfredzaamheid van deze doelgroep. Het aantal zogenaamde MOE-Landers in Den Haag groeit sterk, er wonen inmiddels naar schatting tot Midden- en Oost Europeanen. Met deze toename stijgt ook het aantal probleemgevallen binnen deze groep waardoor zij steeds vaker in aanraking komt met maatschappelijke hulpverlening. Hierdoor ontvangen de gemeente en stichting IDHEM steeds meer signalen vanuit Haagse maatschappelijke instellingen en blijkt bij de instellingen een behoefte naar met name Pools sprekende consulenten te ontstaan. Uit een door IDHEM uitgevoerde enquete in 2010, onder 1200 in Den Haag woonachtige Polen, kwam naar voren dat er onder de groep hoger opgeleide migranten de behoefte is om een baan te krijgen op hun eigen niveau. Dit ziet IDHEM ook bij haar eigen vrijwilligers.veel van hen zijn hoogopgeleid en hebben dankzij hun vrijwilligerswerk of studie al ruime ervaring opgedaan binnen het hulpverlenende circuit. Echter vinden zij niet de aansluiting op de Nederlandse arbeidsmarkt. een bepaalde case te besteden. Dit is niet toereikend om het hele traject van een cliënt te begeleiden. De maatschappelijke instellingen zelf beschikken echter ook niet over de mogelijkheden om Midden- en Oost Europeestalig sprekende professionals aan te nemen. Op basis van deze informatie en signalen heeft de gemeente Den Haag voorgesteld om een project te ontwikkelen waar de achtergrondinformatie en kennis over de MOE-landers centraal staan. Door het aanbieden van een opleiding op het gebied van maatschappelijk werk kunnen vrijwilligers hun kwalificaties en competenties verhogen en deze kennis overdragen aan maatschappelijke instellingen tijdens een stage. Hiermee sluit dit project aan op de richtlijnen van het gemeentelijk integratiebeleid, waar een specifieke aanpak als een tijdelijke maatregel ingezet wordt om vervolgens het gebruik van de algemene voorzieningen te bevorderen. Eind 2012 is een pilot project gestart waarbij 9 vrijwilligers met HBO+ niveau werden opgeleid tot consulent maatschappelijk werk. De afgelopen maanden kregen zij twee dagdelen per week les van gekwalificeerde docenten in zowel de Nederlandse taal als ook in het maatschappelijk werk in Nederland en liepen zij stage bij een aantal maatschappelijke instellingen in Den Haag. In dit rapport leest u de bevindingen over het verloop van de pilot opleiding Consulent Maatschappelijk Werk vanuit het oogpunt van de docenten, cursisten, en de stagebegeleiders alsmede de conclusies en aanbevelingen van Stichting IDHEM. 21 In zekere zin is er dus sprake van vraag en aanbod. De vraag vanuit de instellingen is zeer duidelijk, men heeft hulp nodig bij vertalen en behoefte aan meer kennis over de achtergrond van Midden- en Oost Europeanen. Het aanbod daarentegen is er slechts in potentie. Omdat vrijwilligers vanuit IDHEM alleen fungeren als schakel tussen de migranten en maatschappelijke instellingen zien wij deze ambulante aanwezigheid niet als een structurele oplossing. De vrijwilligers hebben namelijk, vanwege de grote vraag, maar een beperkt aantal uren om aan

7 2.THEORETISCH KADER In aanloop naar de start van de opleiding is IDHEM op zoek gegaan naar gekwalificeerde docenten om invulling te geven aan de opleiding. Als eerste was het belangrijk om de cursisten qua Nederlandse taal klaar te stomen voor het niveau van de opleiding. Alle cursisten hebben weliswaar een hogere opleiding genoten, maar in land van herkomst waardoor een cursus in het Nederlands, op HBO niveau, een behoorlijke uitdaging voor hen betekende. Gonneke Vermeij bleek hiervoor de aangewezen docent te zijn vanwege haar ruime ervaring in het onderwijzen van het Nederlands aan anderstaligen en haar passie voor de taal. Gedurende 3 maanden heeft zij twee keer per week les gegeven aan de cursisten. Dit zijn haar bevindingen: Terugblik op de cursus NT2 Gedurende 3 maanden heb ik, docente Gonneke Vermeij, een intensieve taaltraining NT2 gegeven, met als doel de aanwezige taalschat van de cursisten op een hoger niveau te brengen. Aanleiding voor deze taalcursus was het plan om deze cursisten de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk aan te bieden. Een HBO opleiding waarvoor een bepaald niveau van beheersing van de Nederlandse taal vereist is. Allereerst moest het beginniveau vastgesteld worden en de behoefte van de cursisten, dus een cursus op maat was het uitgangspunt, waarna de cursisten in staat zouden zijn een HBO opleiding te kunnen volgen. Gelukkig kon ik aan dit uitgangspunt voldoen door de vele ervaringen opgedaan bij diverse NT2 taalcursussen in binnen-en buitenland. De NT2 cursus moest niet alleen de grammatica uitbreiden, maar ook het actieve taalgebruik verbeteren. Deze 2 aspecten zijn in grote mate tijdens de lessen aan bod gekomen. 2 Maal per week kwamen we bij elkaar en ondanks soms barre weersomstandigheden waren de cursisten bijna allemaal iedere keer aanwezig. We hebben verschillende werkvormen gebruikt waarbij een ieder op zijn niveau kon participeren. Tijdens de grammaticalessen werd de nadruk gelegd op het maken van goede zinnen. Omdat ik trots ben op mijn taal en cultuur, stelde ik hoge eisen aan de uitspraak en de intonatie. Dit werd door de cursisten zeer gewaardeerd omdat ze zelf ook kritisch waren en het graag goed wilden doen. De sfeer was uitermate goed en we gingen dan ook elke keer met veel enthousiasme aan de slag. Iedere week werden goede resultaten geboekt, mede doordat het huiswerk serieus gemaakt werd. Ik prijs de inzet en motivatie van deze cursisten en ben tevreden met de vorderingen die gemaakt zijn en het behaalde eindresultaat. Als trotse docente zal ik aanwezig zijn bij de uitreiking van de certificaten tijdens de expertmeeting Maatschappelijke hulpverlening aan Midden- en Oost Europeanen in Den Haag. Ik dank IDHEM voor de geboden mogelijkheid mensen te helpen, door het volgen van een NT2 taalcursus, een volwaardige burger te worden in de Nederlandse samenleving. Na de intensieve NT2 cursus heeft Hester Brauer het stokje overgenomen van Gonneke om de cursisten kennis bij te brengen op het gebied van maatschappelijk werk en dienstverlening in het algemeen, en op de hulpverlening in Den Haag in het bijzonder. Hester Brauer is afstudeercoördinator en docente aan de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening bij de Haagse Hogeschool. Samen met IDHEM heeft ze op maat lesmateriaal samengesteld om in een korte tijd zoveel mogelijk uit de cursisten te halen. Hieronder leest u een terugblik op haar ervaringen: Gedurende de 12 weekse cursus Consulent Maatschappelijk Werk hebben Poolse vrijwilligers van Stichting IDHEM een introductie gekregen op het maatschappelijk werk in het algemeen, en op de hulpverlening in Den Haag in het bijzonder. De cursus bestond uit 3 blokken. In het 1e blok werden algemene maatschappelijke werkcompetenties aangeleerd. Er is stilgestaan bij het beroepsprofiel en de maatschappelijke veranderingen die van invloed zijn op het werkveld. Het intakemodel van Scholte is aangeleerd, en er is kennisgemaakt met motiverende gespreksvoering van Miller & Rollnick en de Rationeel Emotieve Therapie van Ellis. In het 2e blok hebben de cursisten zicht gekregen op het onderwijszorgsysteem, de jeugdhulpverlening en theorieën rondom de ontwikkeling van een kind. 22

8 In blok 3 is het sociaal zekerheidstelsel, achtergronden van schuldenproblematiek, en schuldhulpverlening behandeld. Binnen de 3 blokken is er ook aandacht geweest voor de sociale kaart van Den Haag. De cursistengroep bestond uit enthousiaste en gemotiveerde deelnemers, die in de cursus kansen zien om te stijgen op de Nederlandse arbeidsmarkt. Dit enthousiasme bleek uit de frequente aanwezigheid en de actieve houding gedurende de bijeenkomsten. Als cursusleider constateer ik een niveauverschil qua kennis en vaardigheden van de cursisten. Deels is dit te verklaren door het verschil in opleiding en werkervaring. Enkele cursisten hebben een sociaalagogische opleiding gevolgd en hebben in land van herkomst of in Nederland ervaring opgedaan in de hulpverlening. Andere hebben meer een economische achtergrond. Dit verschil was terug te zien in de beheersing van gesprekstechnieken, kennis van theoretische modellen, mate van toepassing van nieuw aangeleerde kennis en vaardigheden. Met name bij het aanleren van het intakemodel van Scholte werd verschil in niveau zichtbaar. Dit verschil in het kunnen toepassen van de in de cursus aangeleerde vaardigheden is mede te verklaren door een verschil in de beheersing van de Nederlandse taal. Hoewel een ieder voldoende in staat was om de stof van de cursus te begrijpen, was het voor sommigen lastig om aangeleerde vaardigheden toe te passen in rollenspelen. Ook bij het houden van de presentaties speelde beheersing van de taal een rol. Tot slot nog een opmerking over de keuze van de cursus als voorloper op de stage. Er is in de opzet van de pilot gekozen om de deelnemers eerst de cursus te laten volgen en aansluitend stage laten lopen. Voordeel hiervan is dat de cursisten voor de start van de stage enige voorkennis hebben. Het voordeel van het parallel laten lopen van de cursus en de stage is dat de cursisten eigen casuïstiek kunnen inbrengen en dit tijdens de cursus kunnen koppelen aan de theorie. Dit zorgt voor een verdiepingsslag. Samenvattend heeft de cursus ertoe geleid dat de cursisten meer zicht hebben gekregen op het werkveld van het maatschappelijk werk en enkele basisvaardigheden hebben aangeleerd. De beheersing van de taal speelde ook een rol bij het doorlezen van de samengestelde readers. Deze bevatte literatuur op HBO niveau en enkele artikelen op WO niveau. Sommige cursisten gaven aan dat het lezen van Nederlandse artikelen een grote uitdaging voor ze is. Met grote ijver en het gebruik van het woordenboek werden artikelen gelezen. In een vervolg van de pilot zou nagedacht moeten worden hoe het lezen van de theorie op maat aangeboden kan worden, zodat de artikelen ook altijd gelezen en inhoudelijk beheerst worden. 23

9 3. STAGES Naast het theoretische gedeelte vormden de stages ook een belangrijk onderdeel van de opleiding. Dit gaf de cursisten immers de kans om de geleerde theorie ook in praktijk te brengen en een beter beeld te krijgen van het systeem en de werkwijze van hulpverlening in Nederland. Bovendien konden zij hiermee hun arbeidskwalificaties en taalvaardigheid verbeteren waardoor zij op termijn op een hoger niveau kunnen instromen op de Nederlandse arbeidsmarkt. De stageinstellingen konden op hun beurt ondervinden of het begeleiden van een Pools sprekende stagiaire een toegevoegde waarde is in hun hulpverlening aan Midden- en Oost Europeanen. De cursisten moesten na afloop van hun stage een stageverslag indienen. Dit verslag bestond uit een introductieverslag, een logboek en een eindevaluatie. In het introductieverslag moesten zij algemene informatie over de stageplaats geven en een leerwerkplan opschrijven (dat samen met de begeleider van de instelling werd afgestemd). In het logboek hielden zij per stagedag bij wat ze die dag gedaan hadden en wat zij daarvan geleerd hadden. In de eindevaluatie beschreven zij hun ervaringen en conclusies betreft de stage in zijn geheel. De instellingen ontvingen vanuit IDHEM een evaluatieformulier om de stage te beoordelen. In dit hoofdstuk leest u de ervaringen terug van de cursisten en stageinstellingen. 24

10 3.1 Introductie en ervaringen studenten Urszula Brytczuk Mijn naam is Urszula Brytczuk. Ik ben Pools en sinds 10 jaar woon ik in Nederland. Ik woon samen met mijn man en twee katten in de gezellige wijk Valkenboskwartier. Ik ben 31 jaar oud en sinds 3 jaar werk ik in de thuiszorg. Het werken met mensen heeft altijd mijn interesse gehad. Mijn cliënten zijn ouderen, mensen met een lichamelijke handicap en mensen met andere psycho-sociale problemen. Ik ondersteun mijn cliënten bij het oplossen van en omgaan met hun problemen in het dagelijkse leven. Mijn cliënten zijn vaak allochtonen die problemen hebben met integreren in de Nederlandse samenleving. In mijn vrijwilligerswerk bij stichting IDHEM zie ik vaak dezelfde problematiek in het leven van de migranten van Midden- en Oost Europese afkomst. Stagelopen bij stichting Jeugdformaat was voor mijn een uitstekende gelegenheid om mijn ervaring te verdiepen. 25

11 Urszula heeft stage gelopen bij Stichting Jeugdformaat. Zij werd begeleid door Robbert Bouwmeester (ambulant jeugdhulpverlener). Urszula s ervaringen bij Stichting Jeugdformaat: Robbert over Urszula: Urszula is vriendelijk en open in het contact. Ze is altijd op tijd en vraagt hulp als zij die nodig heeft (bijvoorbeeld bij het maken van een verslag). Ze stelt zich actief op tijdens gesprekken en deed erg haar best om goed te vertalen (dit is niet altijd makkelijk). Daarnaast is ze een echte ambassadeur van IDHEM. Tip van Robbert aan Urszula: Opletten dat je bewust met vertrouwelijke informatie omgaat.als je iets weet van een cliënt mag je dit niet zomaar zonder toestemming delen, ook al is dit met de beste bedoelingen. Ik heb mijn werkzaamheden altijd onder de verantwoordelijkheid van een vaste medewerker verricht. Mijn stagebegeleider heeft ondersteuning en begeleiding bij persoonlijke vraagstukken geboden. In de meeste gevallen vervulde ik de rol van tolk. Als tolk probeer ik de boodschap zo correct en getrouw mogelijk weer te geven, zonder toevoegingen, weglatingen of wijzigingen. Ik probeer een neutrale houding aan te nemen en geef derhalve niet mijn persoonlijke mening. Ik maak naargelang het gesprek verloopt deel uit van één van beide partijen. De cliënten die problemen hebben op meerdere leefgebieden krijgen op deze manier een goede mogelijkheid om hun verhaal te doen. Ik word als tolk vaak in hele korte tijd de vertrouwenspersoon van de cliënt. Ik zie dit als iets positiefs want vaak is er sprake van weerstand tegen hulpverlening. Ik vind dat ik mijn eerste leerdoel Ik wil mijn kennis van de jeugdhulpverlening in Den Haag vergroten en te weten komen hoe een Jeugdhulpverlener te werk gaat; hoe hij/zij ervoor zorgt dat problemen over gaan in grote mate bereikt heb. Ik heb de kans gekregen om te observeren hoe een Jeugdhulpverlener te werk gaat. Ik heb een goed beeld gekregen van werkprocedures als indicatie, hulpverleningsplan en kinderbeschermingsmaatregelen. Ook het thuisbezoek bij cliënten van Jeugdformaat was leerzaam omdat ik op deze manier kon zien hoe de hulpverlening in de praktijk werkt. Helaas was ik niet betrokken bij de startfase van de hulpverlening. Mijn stage duurde maar 8 weken en was dus te kort om hele traject te volgen van startfase tot eindverslag. Mijn tweede leerdoel Ik wil te weten komen welke problemen er in Poolse gezinnen zijn en hoe we met stichting IDHEM deze problemen kunnen voorkomen heb ik kunnen bereiken dankzij de verschillende casussen waaraan ik heb gewerkt. Ik heb contact gehad met gezinnen waarin problemen spelen op meerdere leefgebieden zoals huisvesting, inkomen en geestelijke gezondheidszorg. De problemen van jongeren zijn meestal een gevolg van tekort aan aandacht van de ouders en moeilijkheden met het aanpassen in de Nederlandse samenleving. Deze jongeren zijn een risicogroep. Niet tijdig interveniëren kan leiden tot criminaliteit en blijvende beschadiging. Daarom denk ik dat het werk van Jeugdformaat en andere jeugdhulpverlenende instanties zeer belangrijk is. Ik heb een heel leerzame en inspirerende stage gehad. Nogmaals wil ik iedereen bedanken voor de ervaring die ik op heb mogen doen. Daarnaast wens ik iedereen heel veel succes met dit mooie, maar soms ook moeilijke werk. 26

12 Agnieszka Brytczuk Mijn naam is Agnieszka Brytczuk. Ik ben moeder van mijn vierjarige zoon Leon. Samen met mijn partner woon ik al 6 jaar in Den Haag. Sinds 2007 ben ik afgestudeerd aan de Hogeschool van Openbare Administratie in Bialystok. Daar heb ik Internationale Betrekkingen gestudeerd. Na mijn studie kwam ik naar Nederland. De taalbarrière was een ernstig probleem in het vinden van een baan. Ik begon meteen met een Nederlandse taalcursus. Sinds vorig jaar werk ik als vrijwilliger bij stichting IDHEM. Mijn korte ervaring bij IDHEM laat mij zien hoeveel problemen de migranten van Midden- en Oost Europese afkomst hebben en hoe belanrijk het is om deze problemen op te lossen. Dat was ook de reden waarom ik besloot om deel te nemen aan de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk. Tijdens mijn stage op het Diamant College had ik de kans om alle theoretische informatie in praktijk te brengen. Dit was een zeer interessante ervaring voor mij. 27

13 Agnieszka heeft samen met Aldona stage gelopen bij het Diamant College. Zij werden begeleid door Annelies van der Brugge (zorgcoördinator) en Agnes Jaarsma (teamleider). Agnieszka s ervaringen bij het Diamant College: Agnes over Agnieszka (en Aldona): Ze waren bescheiden in hun communicatie, maar proactief. Ze kwamen daar waar ze zijn moesten. Vooral hun kennis van het Pools kwam heel goed van pas. Tevens hadden ze een goed contact met de leerlingen.toen een van de leerlingen hoorde dat ze voor het laatst waren, moest ik beide dames heel veel succes op de volgende school toewensen. Tip van Agnes: Het zou leuk zijn als de cursisten een map met opdrachten meekregen. Problemen kunnen we namelijk niet op afroep creëren. Heel fijn was het dat de dames op onze ouderavond waren. Hierdoor werd er een hoop verduidelijkt. Mijn stage op het Diamant College was een zeer leerzame ervaring. Mijn werkzaamheden op de school hebben mij laten inzien welke verschillen er zijn tussen het Poolse en het Nederlandse schoolsysteem en tot welke problemen dit kan leiden bij Poolse jongeren en hun ouders. De verschillen zijn erg groot. Het is daarom belangrijk dat dit duidelijk wordt uitgelegd aan de ouders en de kinderen. Dit zou het beste gedaan kunnen worden wanneer een kind start met het volgen van onderwijs op een Nederlandse school. Helaas is het erg moeilijk om contact te krijgen met Poolse ouders. Niet alleen omdat zij lang en hard werken, maar ook doordat de gebrekkige beheersing van de Nederlandse taal een barrière vormt. Soms zijn er ook thuisproblemen binnen de Poolse gezinnen: Alcoholgebruik door de ouders (soms door de kinderen); Alleenstaande moeder of vader die weinig tijd en aandacht heeft voor de kinderen; Gebrekkige kennis over de rechten en plichten in Nederland. Daarnaast is het gebrek aan motivatie om naar school te gaan een probleem bij de Poolse kinderen op het Diamant College. Dit komt deels doordat het onduidelijk is voor hoelang het gezin in Nederland zal blijven maar ook door zoals eerder genoemd de taalbarrière en de problemen thuis. Ook de omvang van het aantal Poolse leerlingen in het Diamant College vormt soms een probleem. Poolse kinderen vormen een gesloten groep en willen niet met anderen praten en spelen, zij vormen een geïsoleerde groep. Leerkrachten geven aan dat de leerlingen tijdens de les Pools met elkaar praten. Dit ervaren de leerkrachten als lastig. Leerkrachten klagen daarnaast over het gebruik van lelijke woorden (in het Pools), waarvan zij de betekenis kennen. Tijdens mijn stage heb ik gesproken met Poolse kinderen en hun ouders. Deze korte ervaring laat mij zien dat de ouders meer vragen stellen en problemen melden bij iemand met wie zij kunnen communiceren in hun eigen taal. Ook de Poolse leerlingen voelen zich zelfverzekerd en willen meer praten over problemen op de Nederlandse school als zij dat in hun eigen taal kunnen doen, vooral in de eerste paar maanden. Mijn aanwezigheid tijdens deze twee maanden vergemakkelijkte dan ook de communicatie tussen leerkrachten en ouders, vooral tijdens de ouderavond. Ik denk dat het een goed idee is om een Pools sprekende hulpverlener op het Diamant College aan te stellen. Het voorkomen van een probleem is nog altijd de beste oplossing. Tot slot wil ik graag de medewerkers van stichting IDHEM bedanken dat ik bij het Diamant College stage mocht lopen. 28

14 Aldona Czarnecka Mijn naam is Aldona Czarnecka. Ik woon nu ruim 11 jaar in Den Haag. Ik kwam hier net na mijn studie Management en Marketing. Mijn twee kinderen zijn in Nederland geboren. Ik heb een zoon van 10 jaar en een dochter van 5 jaar. Ik heb een inburgerings cursus afgerond en een paar jaar later ook het B1 staatsexamen gehaald. Ik was ook druk bezig met een baan zoeken. Helaas was ik altijd dichtbij maar toch lukte het nooit om de baan te krijgen. Daarom ben ik in mijn omgeving altijd blijven zoeken om bezig te zijn. Een paar maanden heb ik voor een Nederlands- Pools reisbureau gewerkt, maar helaas moest ik stoppen omdat ik mijn tweede kind kreeg. Tenslotte ben ik bij IDHEM terecht gekomen. Hier help ik meestal met vertalen bij mensen die niet voldoende Nederlands beheersen. Bijvoorbeeld bij de dokter, of bij verschillende instanties. Ik kon via IDHEM ook de geweldige Nederlands cursus volgen met een fantastische en enthousiaste docente, en - het aller belangrijkste tot nu toe voor mij - de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk. Bij IDHEM heb ik me beseft dat mensen helpen mijn idee voor het leven kan zijn. Speciaal hier in Den Haag waar zo veel Polen leven die vaak niet zelfstandig alles voor zichzelf kunnen regelen. Ik ben echt blij en dankbaar dat deze cursus voor is georganiseerd. 29

15 Aldona heeft samen met Agnieszka stage gelopen bij het Diamant College. Zij werden begeleid door Annelies van der Brugge (zorgcoördinator) en Agnes Jaarsma (teamleider ISK). Aldona s ervaringen bij het Diamant College: Agnes over Aldona (en Agnieszka): Ze waren bescheiden in hun communicatie, maar proactief. Ze kwamen daar waar ze zijn moesten. Vooral hun kennis van het Pools kwam heel goed van pas. Tevens hadden ze een goed contact met de leerlingen.toen een van de leerlingen hoorde dat ze voor het laatst waren moest ik beide dames heel veel succes op de volgende school toewensen. Tip van Agnes: Het zou leuk zijn als de cursisten een map met opdrachten meekreeg. Problemen kunnen we namelijk niet op afroep creeeren. Heel fijn was het dat de dames op onze ouderavond waren. Hierdoor werd er een hoop verduidelijkt. Voor mij was mijn stage een goede en leerzame ervaring. Hoewel de gesprekken niet altijd gemakkelijk gingen kon ik de leerlingen beter leren kennen en hun problemen bespreken. De grootste drempel in hun dagelijks leven op school, maar ook in thuissituaties, is dat hun ouders te veel of te weinig interesse tonen en vaak denken dat hun kind het hier makkelijk heeft. De leerlingen voelen zich niet volledig thuis hier en zijn ook niet zeker over hun toekomst. Om deze reden hebben ze weinig motivatie om Nederlands te leren. Ze voelen zich ook eenzaam. Daarom zoeken zij elkaar op en vormen zij een hechte band met elkaar: de Poolse clan. Wat jammer is aan deze clan is dat kinderen met verschillende achtergronden, vooropleiding en leervermogen samenkomen en de kinderen die met hoge motivatie hier zijn gekomen door de groep naar beneden worden getrokken. Ik besefte tijdens mijn stage dat zelfs gewone informele gesprekken met cliënten belangrijk zijn voor beide partijen. Voor mij was dit een leerproces en veel oefenen door jongeren buiten de klas aan te spreken, ze aandacht te geven of op een rustige plek hun problemen te bespreken. Ik heb veel motiverende gesprekken gevoerd, helaas niet altijd met het gewenste resultaat. Het probleem was dat we meestal de kinderen uit de les moesten halen. Zo hadden we niet voldoende tijd voor een gesprek. We hebben ook leerlingen buiten de les aangesproken, maar tijdens de pauze leggen de leerlingen liever contact met elkaar dan met ons. In de groep (clan) voelen zij zich sterk en dit maakte het moeilijk om met ze te praten. In mijn opinie was de stageperiode te kort om echt iets voor de leerlingen en hun ouders te betekenen. Maar we konden ze toch informatie geven, over hun toekomst praten en na laten denken. We hebben ze laten zien dat je hier in Nederland ook een een normaal leven kunt hebben en dat het zin heeft om Nederlands te leren. Aan een betere toekomst werk je zelf. Ik denk dat het mooi en nuttig kan zijn als bij het Diamant College op reguliere basis een Pools sprekende hulpverlener aanwezig is. De Poolse leerlingen vormen de grootste en moeilijkste groep op deze school. Ik heb me gerealiseerd dat het werk als consulent maatschappelijk werk echt interessant en iets voor mij is. Ik zou graag nog meer theorie van de opleiding in praktijk willen brengen! 210

16 Bozena van der Hoofd Mijn naam is Bozena van der Hoofd. Ik woon bijna 4 jaar in Nederland met mijn man en onze twee kinderen van nu 18 en 15 jaar. Toen ik hoorde van het project Consulent Maatschappelijk Werk vond ik dat heel interessant. Het ligt in mijn karakter mensen te helpen zowel professioneel als in mijn vrije tijd. Zodra ik klaar was met mijn verpleegkundige opleiding (HBO in Polen) werkte ik met voldoening in een ziekenhuis en ook twee jaar in het buitenland (Libië) met lokale en internationale patiënten. Ik hou van direct contact met mensen. Ik ben communicatief, spraakzaam en kan makkelijk met mensen omgaan. Ik ben ook serieus, verantwoordelijk voor alles wat ik doe en ik zoek altijd nieuwe uitdagingen. Ik ben al jaren met vrijwilligerswerk bezig. Het begon met het werk voor het Rode Kruis. Daarna in Luxemburg leidde ik met iemand een bibliotheek voor kinderen en ten slotte, hier in Nederland, ben ik actief lid van IDHEM. Ik vind mijn activiteiten heel interessant. Ik begeleid cliënten van IDHEM in verschillende situaties (doktersbezoek, administratieproblemen) en ik beman de Soepbus met de Kessler Stichting. Ik doe het met plezier! 211

17 Bozena heeft stage gelopen bij stichting IDHEM. Zij werd begeleid door Zuza Kaminska (projectmedewerker). Bozena s ervaringen bij IDHEM: Zuza over Bozena: Het contact met dakloze mensen was echt iets nieuws voor Bozena. Zij was niet bekend met de problematiek en de sfeer van dak- en werkloosheid. Toch wekte ze gedurende de stage vertrouwen bij cliënten en wist ze goed contact met hen te maken. Bozena is erg plichtsgetrouw en was altijd op tijd. Ook stelde ze tijdens haar stage veel vragen en schreef ze alle informatie op in een eigen schrift. Ze heeft veel geleerd en is een communicatief, lief en open persoon. Tip van Zuza aan Bozena: Als jij voelt dat dit vrijwilligerswerk met daklozen iets voor jou is, ga maar door! We hebben je nodig, deze mensen hebben je nodig! Gemeente Den Haag, het Centraal Coördinatiepunt (CCP), Barka (een stichting uit Polen), het Leger des Heils en IDHEM zijn in 2011 een project gestart genaamd Perspektywa. Het doel van het project is om tijdelijke migranten uit Midden- en Oost Europa terug naar werk te begeleiden of vrijwillig terug te laten keren naar het land van herkomst. Daarom organiseert IDHEM wekelijks twee spreekuren voor dakloze migranten uit Midden en Oost-Europa in de Julianakerk in Den Haag. Zuza Kaminska leidt vanuit IDHEM deze twee spreekuren. Ik heb 8 dagdelen samen met haar doorgebracht tijdens de spreekuren bij de Julianakerk. De stage was heel interessant en gaf mij voldoening. Ik kan makkelijk met mensen omgaan en dat was wel nodig om een goed contact met deze groep te maken en daarna volledig te helpen.tijdens de spreekuren bij de Julianakerk heb ik met verschillende problemen van de migranten te maken gehad. Hieronder schrijf ik ze op: 1. De dag- en nachtvergunning maken en controleren voor nieuwe cliënten. 2. Informatie geven over toeslagen bijvoorbeeld kindertoeslag en huurtoeslag. 3. Informatie geven over de Soepbus, en de mensen er naartoe sturen. 4. Informatie geven over gratis advocaat. 5. Informatie en adressen van uitzendbureaus geven. 6. Mensen helpen om een paspoort te krijgen. 7. Bellen naar de Immigratiedienst om een BSN-nummer aan te vragen. 8. Informatie geven over verschillende regels in Nederland, bijvoorbeeld: Hoe kan je een verklaring van goed gedrag aanvragen? Informatie over Jeugdformaat geven Hoe kan je een sociale woning krijgen? Informatie verstrekken over de zorgverzekering in Nederland 9. Contact met BARKA om de terugkeer naar Polen te organiseren 10. Medisch onderzoek aanvragen (veel verzoeken). Volgens mij heb ik tijdens mijn stage veel geleerd en had ik zeker veel mogelijkheden om de geleerde theorie van de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk in praktijk te brengen. Ik heb veel met cliënten gesproken (hoe ik een motiveringsgesprek moet voeren heb ik tijdens de opleiding geleerd). Ik heb hun gedrag en levenssituatie niet beoordeeld, ik heb veel respect voor iedereen. De migranten die bij de Julianakerk komen zijn soms bijzondere mensen met hun voor- en nadelen, maar iedereen verdient een kans. Ik heb mijn stageplek met besef genomen en ik heb ervan genoten. Mede dankzij mijn geweldige begeleidster Zuza en het vriendelijke personeel van de Julianakerk! 212

18 Ewelina Sproch Ik ben Ewelina (Eva) Sproch. Sinds 2011 woon ik in Nederland, Den Haag. Ik las op een internetpagina over de stichting IDHEM. Ik was trots dat er een stichting is die MOE-Landers helpt. Ik las onder andere dat mensen die dakloos worden hulp kunnen krijgen. Direct wilde ik een afspraak maken en vrijwilligster worden. Ik doe mijn best voor mensen en ik help graag onze cliënten. Ik koos voor de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk omdat ik soms nog te emotioneel reageer bij cliënten. Ik wil graag leren welke gespreksstijlen ik kan gebruiken bij personen die hun verantwoordelijkheid ontlopen, of heel agressief zijn. Ik wil hierin professioneler worden. Ik werk momenteel bij een advieskantoor vanwege mijn studie Economie. In Nederland wil ik nog graag rechten gaan studeren. Heel vaak komen bij IDHEM migranten met financiële problemen. Ik heb gemerkt dat veel mensen problemen hebben met budgettering waardoor ze schulden krijgen. De opleiding Consulent Maatschappelijk Werk is mijn inspiratie geweest voor het opzetten van een incasso-project (hier ben ik nog mee bezig). Ik wil namelijk mensen gaan leren goed te budgetteren. 213

19 Ewelina heeft stage gelopen bij Centrum Jeugd & Gezin in Den Haag. Zij werd begeleid door Lidia van Albada (medewerker Wijkcontacten en Netwerken) en Joke Mol (coördinator Moeders informeren Moeders). Ewelina s ervaringen bij Centrum Jeugd en Gezin: Lidia over Ewelina: Ewa is een dame met flair en goede communicatievaardigheden. Zij komt heel betrokken over. Per mail houdt zij tussentijds wel contact en pakt zelfstandige de taken goed op (maakt zelf de afspraken met de partners na bericht van begeleider). Zij maakt individueel kennis met een belangrijk aantal partners hier intern. Daar loopt ze mee en heeft klantencontacten. Tip van Lidia aan Ewelina: Ga zo door met jezelf ontwikkelen op dit HBO niveau en let goed op jezelf dat je niet teveel belast raakt met vrijwilligerswerk dat emotioneel zwaar kan zijn. Ik heb stage gelopen bij het CJG Segbroek. Dit waren 8 dagdelen bij verschillende organisaties zoals: Gezinscoaches, Moeders informeren Moeders, Consultatiebureau, Bureau Jeugdzorg, Opvoedsteunpunt, Front-office CJG. Bij elke organisatie zie ik verschillende taken, maar met hetzelfde doel: het beste voor kinderen. Mijn taken zijn goed gegaan. Ik heb goed naar cliënten geluisterd en veel gezien over het werk van de sociaal medewerkers. Ik heb gezien dat ik iedereen goed moet informeren, elke zaak probeer ik samen met de ouders op te lossen. Alle organisaties hebben een bepaalde klantengroep. Dat hangt af van de problemen en de persoon die het meldt (ouders, politie, school). Ik zie verschillen tussen bijvoorbeeld Moeders informeren Moeders (MIM) en het Consultatiebureau. Bij MIM (ik wil ook vrijwilliger bij MIM worden) was ik op bezoek bij een moeder die alleen is. Zij komt uit Somalië. Ik merkte direct op dat zij advies of hulp bij het kindje nodig had. De moeder was moe en wilde graag dat andere moeders op bezoek zouden komen. Het verschil met moeders die via het Consultatiebureau komen is dat zij echt warm en blij waren. Zij hebben hun hele familie in Nederland en kregen hulp en zorg uit de familie. Een andere keer heb ik een gesprek bij Gezinscoaches gehad. Dit werk vind ik het moeilijkste. Hier moet de gezinscoach goed contact houden en samenwerken met het hele gezin. Ze hebben ervaring met het oplossen van opvoedingsproblemen. Ook kunnen ze helpen met onderwijs en vrijetijdsbesteding, zodat de kinderen straks geen probleemgedrag gaan vertonen. Ik wil alle kennis uit mijn cursus onthouden. Voor Midden- en Oost Europeanen zou ik persoonlijk de opgedane kennis uit module 3 - hulpverlening bij schulden - gebruiken. Veel migranten hebben namelijk schulden. Ik wil graag hulp bieden aan deze mensen. Hierdoor ben ik gemotiveerd om samen met een incassobureau een project te gaan starten. Ik wil dat mensen goed leren hoe ze moeten budgetteren. Toen ik met deze cursus begon, had ik geen idee dat in Nederland de hulpverlenende organisaties zo goed samenwerken. Ik ben tevreden met de cursus en met mijn stage. Medewerkers laten me dagelijks zien hoe je samen met de ouders oplossingen voor de problemen kunt vinden. 214

20 Renata Breitenbach Mijn naam is Renata Breitenbach en ik woon sinds 2006 in Nederland. Ik ben getrouwd in 2002 en heb een dochter van 6 jaar. Mijn echtgenoot is zelfstandig ondernemer en heeft een eigen bedrijf. Zelf ben ik werkzaam in de zorg. Ik vind het erg leuk om met mensen te werken. Ik vind het heerlijk om met mensen te praten. Door mijn werk bij de thuiszorg merk ik dat er maar weinig tijd is om echt aandacht aan mensen te besteden. Vandaar dat ik met deze werkzaamheden wil stoppen. Ik wil oprecht aandacht aan mensen kunnen besteden. Mijn toekomstverwachting is dat mijn dochter goed wordt opgevoed en een goed bestaan zal krijgen in Nederland. Verder vind ik het belangrijk dat ik mijzelf goed ontwikkel en verder integreer in Nederland. Hoewel ik geboren en opgegroeid ben in Polen, en ik dat land nooit zal vergeten, leef ik nu in Nederland. Daar ligt nu mijn toekomst. Graag zou ik iets willen gaan doen met mijn opleiding pedagogie. Omdat ik sociaal ben ingesteld zou ik graag iets willen gaan doen in de hulpverlening. Ik doe dit al op vrijwillige basis, maar graag zou ik daar mijn beroep van willen maken. Daarom heb ik ook gekozen om de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk te gaan volgen. Verder wil ik gewoon gezond zijn en blijven en genieten van het leven! 215

21 Renata heeft stage gelopen bij Politie Nederland, bureau Zuiderpark. Zij werd begeleid door Peter van Roekel (wijkzorg). Renata s ervaringen bij Politie Nederland Peter over Renata: Renata is een hele spontane vrouw met een open en vriendelijk karakter. Renata heeft een hele positieve werkhouding. Het werkaanbod kan haar niet groot genoeg zijn. Wat dat betreft is zij een harde werkster. Ze is leergierig en vraagt veel. Ze komt ook vaak op een casus terug en vraagt dan naar het verdere verloop van een zaak. Renata is een heel prettig persoon om mee samen te werken. Ze heeft een positieve kijk op het leven, maar heeft ook oog voor de misstanden in de maatschappij. Tip van Peter aan Renata: Hoewel Renata een behoorlijke kennis heeft van de Nederlandse taal, heb ik gemerkt dat er soms frustratie is omdat zij niet weet hoe dingen uitgelegd moeten worden. Zij doet dan haar uiterste best om naar woorden te zoeken om de dingen uit te leggen. Uitbreiding van die kennis is een advies welke ik haar mee zou willen geven. Verder zou ik haar willen meegeven om vooral te blijven zoals ze is. Blijf kritisch en blijf vragen stellen om de antwoorden te krijgen die je zoekt. Gedurende een periode van 8 weken heb ik stage mogen lopen bij Politie Nederland. Mijn stageplaats was de eenheid Den Haag en specifiek het bureau Zuiderpark. Voor mijn stage werd de wijkagent Peter van Roekel als mijn stagebegeleider aangewezen. Ik ben zeer tevreden over mijn stage. Mijn stageplaats overtrof mijn verwachtingen. Ik heb niet alleen veel over de hulpverlening geleerd, maar ook over de politie als organisatie. Tijdens mijn contacten met hulpaanvragers (veelal Poolse mensen) merkte ik dat het feit dat ik met de politie samenwerkte om hun probleem aan te pakken heel goed werkte. Ik kreeg alleen positieve reacties. Ongeacht of het probleem nu kon worden opgelost of niet. Wat ik heb gemist is dat de juiste zorg op de juiste plaats komt. Er is wel contact tussen de hulpverleners zoals politie, jeugdzorg etc. maar de juiste zorg op de juiste plaats krijgen blijkt toch nog steeds heel moeilijk te zijn. Ik heb gemerkt dat, doordat er zoveel instanties zijn, het voor de hulpaanvragers vaak een puzzel is om op de juiste plaats te komen. Vaak valt men dan terug op de politie omdat die als eerste werd aangesproken. Het trieste is ook dat hulpaanvragers vaak van het kastje naar de muur gestuurd worden. De hulpverleners hebben wel veel contact met elkaar en wisselen de gegevens uit, maar dan nog heb ik gemerkt dat het daadwerkelijke verlenen van hulp vaak niet van de grond komt. Kennelijk is er toch teveel papierwerk waardoor het papier belangrijker is geworden dan de mens. Van dat papierwerk heb ik zelf mogen ervaren wat er allemaal komt kijken bij de politie. Al het werk wat ze op straat doen, ieder contact wat ze op straat hebben, moet worden vastgelegd in het systeem (politieregister). Daar haalt de politie hun informatie vandaan maar dat moeten ze ook voeden. Daar gaat heel veel tijd in zitten. Gedurende mijn stage ben ik met tal van mensen die een hulpaanvraag hadden in contact gekomen. Een aantal van deze contacten heb ik gebruikt voor mijn stage. Omdat wettelijk gezien ik eigenlijk niet mag praten over zaken die ik via de politie te weten ben gekomen, heb ik deze zaken eerst met mijn stagebegeleider besproken. Wat mij is opgevallen, is dat heel veel hulpaanvragen terecht komen bij de politie, terwijl die daar eigenlijk helemaal niet thuishoren. Vaak bellen de mensen de politie en verwachten dan dat die hun problemen oplost. Omdat de politie een dienstverlener is die 24 uur per dag bereikbaar is komen de problemen daar vaak als eerste terecht. Andere hulpverlenende instanties zijn vaak alleen bereikbaar tijdens kantooruren. Als de mensen buiten deze tijden hulp nodig hebben wordt er vaak (onterecht) een beroep gedaan op de politie. Ook blijkt dat veel hulpverlenende instanties de mensen juist naar de politie sturen. Eigenlijk is dit niet terecht. De politie is een instantie die wettelijk gezien wel hulp moet verlenen, maar daar wordt onmiddellijke hulp mee bedoeld. In Nederland zijn de mensen op dat gebied een beetje verwend omdat de politie altijd wel komt. Dit is ook een beetje de schuld van de politie zelf, juist omdat ze overal op reageren. Dat laatste begint nu echter langzaamaan te veranderen. Ik heb gemerkt dat de politie steeds vaker de mensen doorverwijst voor hulp en ook aangeeft dat ze de hulp die gevraagd wordt, niet kunnen bieden. Denk hierbij aan ouders die problemen hebben met een puberend kind. Vaak ontstaat er dan ruzie in het gezin en wordt de politie erbij geroepen. Dat is dus een probleem wat duidelijk niet bij de politie, maar bij jeugdzorg thuishoort. Hoewel de hulpverlening goed geregeld is in Nederland, lijkt het er op alsof het misschien wel te goed is. Er zijn zoveel hulpverlenende instanties dat de hulpaanvrager bijna door de bomen het bos niet meer ziet. 216

22 Anna Stoeva Mijn naam is Anna Stoeva. Ik ben in Bulgarije geboren en sinds 2001 woon ik Nederland. Ik ben sociaal maatschappelijk werker van beroep. Het was heel erg interessant voor mij om deel te nemen aan de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk. Gedurende de training kreeg ik nieuwe kennis over het sociaal werk in Nederland. Ik kon ook mijn eerdere theoretische kennis en praktische vaardigheden consolideren. Problemen van vrouwen zoals geslachtsdiscriminatie, de voortgang van vrouwen - zowel persoonlijk als beroepsmatig - en huiselijk geweld zijn mijn roeping. Daarom heb ik ervoor gekozen om stage te lopen bij stichting Wende, bij één van de geheime locaties voor vrouwenopvang. Naast mijn werk ben ik ook voorzitter van de stichting Bulgaars Centrum en vrijwilliger bij IDHEM. Ik ben ervan overtuigd, dat ik alle theoretische en praktische vaardigheden die ik de afgelopen weken heb geleerd, kan toepassen bij het oplossen van problemen die de Bulgaren wonende in Den Haag aangaan. 217

23 Anna heeft stage gelopen bij Stichting Wende. Zij werd begeleid door Fikria El Karimi (woonbegeleidster). Anna s ervaringen bij Stichting Wende: Fikria over Anna: Anna is natuurlijk bekend met de vrouwenopvang, dit maakte het leuk om met haar samen te werken. Haar werkhouding was goed. Ze was gemotiveerd, geïnteresseerd en ze stond voor alles open. Ik heb opgemerkt dat ze alles wil leren en vergeleek het ook met de opvanghuizen die ze in haar thuisland heeft opgezet. Hierdoor hebben we leuke gesprekken gevoerd.voor mij heeft Anna de stage met zeker een ruime voldoende behaald. Tip van Fikria aan Anna: Anna is een gemotiveerde cursist. Ze is een doorzetter. Ik wil haar meegeven om dit vooral te blijven volhouden in de rest van haar carrière en haar leven. Alles in het leven is haalbaar. Dream it, wish it and do it. Toen ik voor het eerst het gebouw in liep, kreeg ik een gevoel van - hier is het veilig, ik voel me beschermd. Dit is eigenlijk een zeer aangename ervaring. Ik werd hartelijk verwelkomd door Fikria, mijn stagebegeleidster. Ze vertelde mij over de doelgroep van de vrouwenopvang. Daarna liet ze mij het pand zien. Even later woonde ik een evacuatietraining bij in geval van brand. Dit is een eis van de brandweer en dat moet één keer per jaar geoefend worden. Tijdens mijn stage hebben we ook een keer de kamers gecontroleerd (dit gebeurt één keer per week). Dit houdt in dat, in dit geval, Fikria de hygiëne in de kamers/appartementen controleert. Ik mocht met Fikria meelopen.toen wij voor de deuren stonden en de dames de deur voor ons open deden, vroeg Fikria elke keer toestemming of wij binnen mochten komen. Mijn conclusie is dat de stichting hulp aan de dames biedt, het team oefent controle uit, maar de privacy van de cliënten is ook heel belangrijk. De werkwijze van de stichting is systeembenadering. De systeembenadering of systeemtheorie gaat er van uit dat een persoon nooit 100% verantwoordelijk kan zijn voor al zijn problemen. Een persoon maakt altijd deel uit van een groter geheel: zijn gezin, zijn vriendengroep, zijn school, zijn groep van collega s. Om iemand te helpen moet je dus kennis nemen van deze diverse niveaus van systemen om zo echt hulp te kunnen bieden aan een cliënt. Ik was dan ook onder de indruk van het brede scala van documenten dat stichting Wende hiervoor gebruikt. Ik denk dat dit het werk van het team eenvoudiger maakt. Sterker nog alle documenten omvatten het verleden, het heden en de toekomst van de cliënt. Ik ben ontzettend blij dat ik stage bij stichting Wende liep. Deze organisatie heeft een professioneel team. Mensen in dit team zijn open, vriendelijk, geduldig en empathisch. Aan de andere kant de professionals hebben de touwtjes in handen. Ze moedigen klanten aan om onafhankelijk te zijn en rekening te houden met de regels van de stichting.voor mij persoonlijk is deze organisatie de juiste plek om te verblijven voor vrouwen die slachtoffers van huiselijk geweld zijn. 218

24 Magda Skolik Ik ben Magda Skolik. Ik ben 35 jaar oud. Ik vind het altijd leuk om anderen te helpen. Op dit moment heb ik net de opleiding tot maatschappelijk consulent afgerond.voor mij is dit heel belangrijk want ik ben vrijwilliger bij stichting IDHEM. Elke donderdag werk ik in het Gemeentehuis. Daar werk ik als consulent voor Poolse migranten. Het helpen van mensen in verschillende situaties geeft mij veel voldoening. Ik ben erg gemotiveerd en ben er zeker van dat er geen ander beroep is dat beter bij me zal gaan passen. Maatschappelijk werker heb ik altijd al willen worden. Ik wil mijn ogen niet sluiten voor problemen van anderen. Ik hou van reizen en de wereld om me heen, en ik hou ervan de wereld vast te leggen in de vorm van reisverhalen en foto s. Mijn hobby is fotografie en ik ben bezig met mijn toelatingsexamen voor een deeltijdopleiding fotografie aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. 219

25 Magda Skolik heeft stage gelopen bij Stichting Jeugdformaat. Zij werd begeleid door Marloes Stoutjesdijk (ambulant hulpverlener). Magda s ervaringen bij Stichting Jeugdformaat: Marloes over Magda: Magda is enthousiast en gemotiveerd. Ze wil het graag goed doen waardoor ze zich inzet om de communicatie tussen de gezinnen en mij goed te laten verlopen. Ze toont ook respect voor de situatie. Het enthousiasme en flexibiliteit van Magda was heel prettig. Ze was bereid om s avonds te werken en om meer uren te werken dan een dagdeel. Tip van Marloes aan Magda: Belangrijk is om bij volgende werkgevers op tijd te zijn en als het echt niet lukt dit op tijd aan te geven. En zichzelf ook gunnen om de taal te leren. Nederlands is lastig en het is begrijpelijk dat het niet altijd te volgen is. Het is niet erg als er gevraagd wordt wat iets betekend, dat is prettiger dan dat ik niet de juiste informatie krijg. Dankzij mijn stage bij stichting Jeugdformaat heb ik niet alleen meer theoretische kennis opgedaan, maar ook kreeg ik meteen de kans om het in praktijk te brengen. Mijn taken waren als volgt: bezoeken aan Poolse gezinnen met pathologische problemen, helpen met het vertalen (van Pools naar Nederlands en andersom). Dit was soms heel lastig vanwege de specialistische en medische termen in het Nederlands, het analyseren van de problemen van de families, meewerken met andere specialisten, individuele cliënten helpen, maar ook gezinnen. Tijdens mijn stage kon ik gebruik maken van alle kennis die ik geleerd heb bij de cursus. Ik heb begrepen dat voor een maatschappelijk consulent haar cliënten centraal staan, dat het opbouwen van een vruchtbare relatie resulteert in een adequate, doeltreffende begeleiding. Ik heb gewerkt aan de volgende competenties: communicatie met cliënten, probleemoplossend denken en verdere ontwikkeling van mijn presentatie- en leiderschapsvaardigheden. Ik ben heel dankbaar dat ik deze stage bij stichting Jeugdformaat kon lopen en dat ik kennis heb mogen maken met een hele bijzondere vrouw Marloes. Zij was mijn begeleidster en ik kon van heel dichtbij zien hoe een professional werkt. Zij is een heel aardig en geduldig persoon. Soms konden wij elkaar niet helemaal begrijpen vanwege de taal maar Marloes vond altijd een weg om alles aan mij uit te leggen. Dankzij haar kon ik in het echt zien hoe zwaar deze baan kan zijn, maar dat je wel voor andere mensen veel kan betekenen. 20

26 Marta Binek Mijn naam is Marta Binek. Op dit moment werk ik in de agrarische sector als teamleider, hoewel mijn interesse ergens anders ligt. In Polen heb ik Sociaal Pedagogische Hulpverlening gestudeerd. Helaas heb ik geen mogelijkheid gehad om mijn beroep uit te oefenen in Nederland. Door de taal is het voor mij niet makkelijk om in Nederland als pedagoog te werken. Hierdoor krijg ik het gevoel dat ik mijn mogelijkheden en vaardigheden niet voldoende gebruik in mijn werk. Daarom heb ik besloten om meer actief te zijn buiten mijn werk. Zo ben ik vrijwilliger bij Stichting IDHEM geworden en juf bij de Poolse school in Den Haag. Ik ben ook actief bij een Poolse digitale krant genaamd Cudzoziemka. Ik doe dit allemaal omdat ik graag met mensen werk. Dit werk vind ik ook goed bij mijzelf passen. Daarnaast ben ik leergierig. Mijn vrienden vinden dat ik makkelijk contact met anderen kan maken en dat ik me goed in een anderen kan verplaatsen. Ik kan zonder problemen een goede relatie opbouwen met anderen. Ik kan heel veel praten, maar als het nodig is kan ik ook goed luisteren. Ik vind mijzelf assertief en kan goed mijn grenzen aangeven. Ik werk graag met groepen, maar vind het ook leuk om met individuele cliënten om te gaan. Daarom heb ik gekozen voor mijn stage bij Stichting Kessler. In de nachtopvang bij Stichting Kessler zijn er geen Poolse mensen, maar bij de Soepbus wel. De cliënten zijn dakloos. Het is belangrijk om respect te hebben voor deze mensen en dat heb ik ook. Ik heb ook geleerd hoe deze mensen functioneren in de moeilijke situatie waarin zij terecht zijn gekomen. Een paar weken geleden was ik genoodzaakt om met mijn stage te stoppen i.v.m. een fietsongeluk. Door het ongeluk is mijn knie gebroken waardoor mijn hele leven is veranderd. Op dit moment leer ik met mijn belemmeringen om te gaan. 221

27 Marta is haar stage begonnen bij de Kessler Stichting in de nachtopvang. Zij werd begeleid door Herman Bisschops (zorgcoördinator) en Masja de Vogel (begeleider passantenverblijf ). Marta s ervaringen bij de Kessler Stichting: Herman over Marta: Marta heeft na drie avonden meegelopen te hebben een ongeluk gehad. Echter de eerste indruk die ik van haar kreeg is dat zij weet waar zij het over heeft en heel welwillend is. Tip van Herman: Zorg ervoor dat de stageperiode duidelijk is en dat alles van tevoren wordt besproken en schriftelijk wordt vastgelegd. Zo is er meer duidelijkheid over wat men van elkander kan verwachten. Ik ben op 27 februari mijn stage bij de Kessler Stichting begonnen, op de afdeling Nachtopvang. Mijn eerste gesprek had ik met Herman Bisschops (zorgcoördinator). Hij heeft mij informatie gegeven over de Kessler Stichting en we hebben samen mijn leerdoelen en leerwerkplan opgesteld. Ook hebben we mijn verwachtingen en werkzaamheden besproken. Daarna heeft Herman Masja de Vogel (begeleider passantenverblijf ) aan mij toegewezen als stagebegeleidster. Helaas heb ik mijn stage niet kunnen afronden vanwege een fietsongeluk.toch wil ik graag mijn ervaringen tot nu toe delen: Ik heb verschillende afdelingen binnen de organisatie bezocht en uitleg gekregen over de normen en waarden die de Kessler Stichting hanteert (ook de ongeschreven regels). Ook mocht ik bepaalde dossiers inzien, zoals gesprekken tussen cliënt en begeleider, algemene verslagen, vergaderstukken, notulen van de cliëntenraad en het jaarplan. Hierdoor kreeg ik een goed beeld van hoe de Kessler Stichting intern georganiseerd is. We hebben het over communicatie (verbaal en non-verbaal) en gesprekstechnieken gehad. In de hulpverlening zijn deze twee instrumenten heel belangrijk. Ook de taal is heel belangrijk, zeker als je weinig tot geen Nederlands spreekt. Ik begeleidde de passanten van de Nachtopvang. Ik keek wie ze zijn, waar ze leven, wat ze doen in hun vrije tijd, of ze contact met de medewerkers willen hebben en of ze wensen en klachten hebben. Ik hielp ook bij het serveren van de warme maaltijden. Ik heb bij de receptiebalie de opname van een cliënt (passant) in de Nachtopvang geobserveerd. Tijdens de opname kwamen de volgende zaken aan bod: toelatingscriteria, kosten, huisregels, procedure, doorverwijzing door CCP en de detectiepoort. Daarnaast mocht ik ook twee intakegesprekken met nieuwe cliënten bijwonen.tijdens deze gesprekken heb ik goed geluisterd en gekeken hoe begeleiders de gesprekstechnieken toepassen om de cliënt te motiveren en ondersteunen. Ik heb de sociale kaart van Den Haag leren kennen. Ik weet nu beter naar welke instanties ik cliënten kan doorverwijzen op basis van de hulpvraag die gesteld wordt. Ik ben met de Soepbus van de Kessler Stichting meegeweest. Dit was voor mij niet nieuw, ik ben als vrijwilliger vanuit IDHEM al eerder met de Soepbus meegegaan. Dankzij de aanwezigheid van een Poolse sprekende vrijwilliger worden de Poolse bezoekers van de Soepbus in eigen taal van hulp en advies voorzien. Ook schep ik de soep op en trakteer ik hen op een kop koffie of thee. Ik vond het interessant om te observeren hoe de verschillende chauffeurs van de Soepbus (hulpverleners) contact maken met de cliënten, hoe ieder dat op zijn eigen manier deed. Ik vind het jammer dat ik door mijn ongeluk de stage moest afbreken, maar ik hoop dat ik in september, na mijn revalidatie, alsnog mijn stage bij de Kessler Stichting kan afronden! 222

28 3.2 Introductie van de instellingen Stichting Wende Stichting Wende is een professionele organisatie voor opvang van mannen en vrouwen en ketenpartner in de aanpak van huiselijk geweld in de regio Den Haag, Zoetermeer en omstreken. Stichting Wende helpt mensen die betrokken zijn bij huiselijk geweld. Mannen en vrouwen, kinderen en ouderen. Slachtoffers en plegers. Met respect voor alle betrokkenen, maar altijd met als doel bij te dragen aan beëindiging van het geweld. Kessler Stichting De Kessler Stichting is er voor sociaal kwetsbare mensen, in het bijzonder dak- en thuislozen die opvang en/of zorg en begeleiding nodig hebben. De eigen identiteit, participatie en autonomie staan centraal. De opvang, zorg en begeleiding wordt gegeven door een organisatie die zich wil onderscheiden door innovatie, kwaliteit en doelmatigheid. Er werken hier professionele en loyale medewerkers in een veilige en gecertificeerde organisatie. Stichting Jeugdformaat Jeugdformaat is de organisatie voor jeugd- en opvoedhulp in de regio Haaglanden. Samen werken ze aan de begeleiding en ondersteuning van ongeveer gezinnen per jaar en bijna pleeggezinnen. Ze richten hun hulp in langs vier pijlers: effectiviteit, preventie, participatie en ongedeelde hulp. Centrum voor Jeugd en Gezin, Den Haag 223 Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is er voor alle (aanstaande) ouders en opvoeders die vragen hebben over de opvoeding, het opgroeien of de gezondheid van hun kind. Het CJG geeft informatie en advies over opvoeding, opgroeien en gezondheid van het kind. Ouders kunnen hier terecht met hun vragen, daarnaast is het een ontmoetingsplek voor ouders en worden er inspirerende activiteiten georganiseerd voor kinderen en ouders. Bij het CJG kan men ook terecht voor professionele gezinsbegeleiding in situaties waarbij het gezin het zelf niet allemaal meer in de hand heeft bijvoorbeeld na een zware scheiding of door de puberteit.

29 Diamant College Het Diamant College is een kleinschalige school met 350 leerlingen en 50 personeelsleden. Ze zijn gespecialiseerd in VMBO Basisen Kaderonderwijs en Internationale Schakelklassen (ISK). De Internationale Schakelklas is er voor kinderen van 12 tot en met 18 jaar die nog maar kort in Nederland zijn en geen of bijna geen Nederlands spreken. In deze klas krijgen de kinderen Nederlandse les. Daarna kunnen ze naar een gewone klas op de middelbare school. Een kind zit 1 of 2 jaar in de Internationale Schakelklas. Politie Nederland, Bureau Zuiderpark De missie van de politie luidt: Onveranderd is de politie waakzaam en dienstbaar aan de waarden van de rechtsstaat. Deze missie vervult de politie door afhankelijk van de situatie gevraagd en ongevraagd te beschermen, te begrenzen of te bekrachtigen. Bureau Zuiderpark werkt mee aan een pilot: het MOE-Landers project (ondergebracht bij Bureau Burgersamenwerking, afdeling vrijwilligers). Dit is een pilot onder 5 politiebureaus in Den Haag. Midden- en Oost Europeanen worden in deze pilot opgeleid tot vrijwilliger bij de politie. Ze worden ook wel de bruggenbouwers genoemd tussen de politie en de Midden - en Oost Europeanen in Den Haag. Zij ondersteunen de wijkagenten in hun werkzaamheden door samen met hen op pad te gaan. Zij spreken de taal van de migranten en andersom brengen zij de politie ook een stuk van hun cultuur bij. IDHEM Stichting Den Haag & Midden Europa (IDHEM) houdt zich bezig met het ondersteunen en bevorderen van de deelname van Hagenaars van Midden-Europese afkomst aan het maatschappelijk leven in de stad. Enthousiaste, deskundige en gemotiveerde bestuursleden, medewerkers en vrijwilligers voeren samen de werkzaamheden en projecten uit zoals taalcursussen, informatiebijeenkomsten, spreekuren, praktische ondersteuning, organiseren van culturele evenementen, fondsenwerving en het houden van publiekspresentaties. IDHEM Stichting Den Haag & Midden-Europa 224

30 3.3 Ervaringen van de instellingen De ervaringen van de maatschappelijke instellingen zijn geanalyseerd aan de hand van evaluatieformulieren die door de stage-instellingen zijn ingevuld. Deze evaluatieformulieren dienden als doel om antwoord te krijgen op vragen als: Wat was de reden dat u als organisatie mee wilde doen aan deze pilot?voldeed de stage aan de doelen van de organisatie? Zou een vervolgtraject van de opleiding Consulent Maatschappelijk Werk nuttig zijn? Daarnaast ging het evaluatieformulier ook in op het functioneren van de stagiaire tijdens de stage. Deze ervaringen zijn in hoofdstuk 3.1. verwerkt. De eerste vraag Wat was de reden dat u als organisatie mee wilde doen aan deze pilot? moest de verwachtingen van de instellingen inzichtelijk maken. De voornaamste reden dat instellingen wilden meewerken aan de pilot was dat zij in hun dagelijks werk regelmatig tot vaak in aanraking komen met migranten van Midden en Oost Europese afkomst en dan met name van Poolse afkomst. De taalbarrière en gebrek aan kennis over deze doelgroep belemmeren of vertragen vaak de hulpverlening aan deze doelgroep. Met de komst van een Pools sprekende stagiaire beoogden zij de communicatie (door middel van tolken) te verbeteren en inzage te krijgen in de problematiek die bij deze doelgroep speelt. Ook wilden zij meer kennis vergaren over de culturele verschillen tussen Nederland en Polen. Andersom gaven sommige instellingen aan de stagiaire graag van informatie te willen voorzien over de werkwijze van de instelling zelf, zodat zij deze doeltreffend kan overbrengen op de doelgroep. Bij één instelling, Stichting Wende, waren bovenstaande redenen niet van toepassing. Deze instelling heeft IDHEM op verzoek van de cursist Anna Stoeva benaderd, omdat het haar wens was om bij een vrouwenopvang stage te mogen lopen. De tweede vraag Voldeed de stage aan de doelen van de organisatie? werd in het evaluatieformulier gesteld om te weten te komen of het inzetten van een Pools sprekende stagiaire bij de instelling heeft bijgedragen aan het verbeteren van de communicatie met en het vergroten van de kennis over de doelgroep. Rekening houdend met de korte duur van de stages waren de reacties op deze vraag positief: Stichting Wende (Fikria El Karimi) Ja. Anna en ik hebben informatie uitgewisseld over de vrouwenopvanghuizen in Nederland en Midden- en Oost Europa.We hebben deze vergeleken. Anna vond dat het hier beter georganiseerd is, omdat de opvanghuizen in Nederland gesubsidieerd worden door de gemeente en de overheid. In Midden en Oost Europese landen gebeurt dat niet. Anna gaf aan dat dit het belangrijkste probleem is en dat zij daar voornamelijk afhankelijk zijn van de vrijwilligers die zich willen inzetten voor de mensen die het nodig hebben. Stichting Jeugdformaat (Robbert Bouwmeester, Marjan Soppe) Voor Jeugdformaat ging het vooral om het tolken en kennis delen over MOElanders. Wat tolken betreft: dit voldeed aan de verwachtingen. Wat kennisoverdracht betreft: hierin zou meer uitgewisseld kunnen worden. 225 Stichting Jeugdformaat (Marloes Stoutjesdijk) Participatie, preventie, ongedeelde hulp en effectiviteit zijn belangrijke pijlers binnen Jeugdformaat. De stage biedt ondersteuning op deze pijlers door de inzet van de Poolse stagiaires. Cliënten die we anders niet zouden bereiken konden we op deze manier wel ondersteunen. Ik zou nog graag met Magda de Poolse cultuur willen bespreken om hier meer over te leren en begrip te kunnen hebben voor gewoonten en tradities. Dit is i.v.m. de tijd nog niet van de grond gekomen.

31 Centrum voor Jeugd en Gezin (Lidia van Albada) Is nog te vroeg om te beoordelen, wel hoopvol dat Ewa een goede aanwinst in onze contacten kan zijn. Ze zal ook aanwezig zijn op een belangrijke activiteit hier, ontvangst Poolse moedergroep. Bij het intake-gesprek heeft Ewa al veel inzage gegeven naar ons toe over de problematiek en dat was al nuttig. Kessler Stichting (Herman Bisschops) Ja de opleiding sluit aan bij dat wat wij voor ogen hebben (kennis delen over de nachtopvang van de Kessler Stichting). Diamant College (Agnes Jaarsma) Ja, de ouderbetrokkenheid is vergroot en er is meer begrip bij de Poolse ouders gecreëerd over hoe het in Nederland op school toegaat. Ook is kennis uitgewisseld over het verschil in schoolsysteem in Polen en Nederland. Politie Nederland (Peter van Roekel) Voor wat de organisatie (Politie) betreft heeft de stage van Renata ruimschoots de doelen gehaald. Het feit dat Renata bij ons stage liep heeft ons veel voordelen opgeleverd. Haar kennis van de cultuur en taal van, hoofdzakelijk Polen, is voor ons van grote waarde geweest. Het is zeker de verdienste van Renata dat een aantal casussen met succes konden worden afgehandeld. Renata maakte het voor ons als organisatie een stuk makkelijker om aansluiting te vinden bij de Oost Europeanen. Renata zorgde ervoor dat er een drempel werd weggenomen.voor mij persoonlijk is Renata een hele goede aanvulling geweest. Zij maakte mijn werk een stuk makkelijker. Zij vormde de schakel tussen twee culturen. Stichting IDHEM (Zuza Kaminska) Ja, zeker wel. Idhem heeft nu nog een vrijwilliger die met het project Werk en terugkeer mee kan werken. Idhem werkt vooral met migranten uit Midden- en Oost Europa. Al onze vrijwilligers die deze cursus hebben gedaan, hebben nu hun eigen ervaring en kennis over de problematiek van MOE-landers en hierdoor kunnen wij allemaal als stichting deze kennis beter in praktijk brengen om mensen te helpen. Een andere belangrijke vraag die IDHEM aan de instellingen wilde stellen was: Zou een vervolgtraject van de pilot opleiding CMW nuttig zijn?. Een pilot kan alleen slagen als alle betrokken partijen na de uitvoerig nog steeds enthousiast zijn over het concept. De cursisten zelf waren erg enthousiast over hun rol. Ze vinden dat leren in de praktijk met behulp van een stage in combinatie met de theoretische opleiding een goede manier is om zichzelf te ontwikkelen en betere hulp te bieden aan de doelgroep. Hieronder leest u de reacties van de instellingen op de vraag of een vervolg van de pilot nuttig zou zijn. Jeugdformaat (Robbert Bouwmeester, Marjan Soppe) Ik lees deze vraag vooral als: zou een samenwerking tussen IDHEM en Jeugdformaat nuttig zijn? Daarvoor is het natuurlijk nodig dat er mensen bij IDHEM werken die voldoende kennis hebben. Een samenwerking lijkt mij waardevol. Zeker in deze tijden nu er weinig gelden zijn voor het inhuren van tolken. Een waardevolle vervolgscholing lijkt mij dan: dat de IDHEM mensen op bewuste niveau kennis hebben van wat typisch Pools is. Ik denk dat ze veel weten, maar het is lastig om dit over te dragen. MOE-Landers zijn een kleine groep cliënten. Als we de cijfers zien van MOE- Landers, dan is het best veel, maar niet als wij deze afzetten tegenover andere bevolkingsgroepen. 226

32 Jeugdformaat (Marloes Stoutjesdijk) Dat denk ik wel. De stage is pas 3 weken gestart waardoor het wat pril is om een juiste conclusie te geven maar ik denk dat gezien de steeds groter wordende groep Poolse gezinnen waarbij opvoedproblematiek speelt het zinvol is om het traject door te zetten. Centrum Jeugd en Gezin (Lidia van Albada) Zoals we dat nu kunnen inschatten, lijkt mij wel. Kessler Stichting (Herman Bisschops) Ja, de nachtopvang kan veel kennis vanuit de doelgroep delen met de stagiaire en kan tegemoet komen aan alle opdrachten die de stagiaire moet uitvoeren. Diamant College (Agnes Jaarsma) Beslist, wij hebben veel baat gehad. Ik heb zowel ouders, leerlingen en docenten gevraagd naar hun ervaring en zonder uitzondering was iedereen erg enthousiast. Politie Nederland (Peter van Roekel) Of een vervolgtraject nuttig zou kunnen zijn hangt af van welke eisen er aan de stagiaire gesteld worden. Binnen een organisatie als de politie hangt veel af van bestaande procedures. We zijn nu eenmaal verplicht om bepaalde procedures te volgen omdat de wet dit van ons eist. Indien de opdracht van de stagiaire binnen deze wettelijke kaders valt zou een vervolgtraject nuttig kunnen zijn. Er kan dan meer verdieping plaatsvinden. Deze verdieping is nu nagenoeg niet mogelijk gebleken vanwege de beperkte tijd. IDHEM (Zuza Kaminska) Een vervolgtraject van deze opleiding is zeker belangrijk en nuttig.volgens mij is dit echt een goede mogelijkheid voor vrijwilligers om theoretisch kennis te maken met verschillende thema s betreffende het maatschappelijk werk en daarnaast een ondersteunende rol te vervullen bij maatschappelijke instellingen. 227

33 4. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Het pilot project Opleiding Consulent Maatschappelijk Werk is ontstaan doordat stichting IDHEM in de afgelopen twee jaar steeds vaker benaderd werd door Haagse instellingen met de vraag om ondersteuning in het begeleiden van een nieuwe cliëntengroep: Midden- en Oost Europese Hagenaars. Ook de gemeente Den Haag ving deze signalen op in haar contact met collega s van andere diensten en met de instellingen zelf. Met dit project wilde de gemeente Den Haag aan deze vraag van de instellingen voldoen en zag IDHEM daarnaast een kans om de arbeidskwalificaties en taalvaardigheid van een selectie van haar vrijwilligers te verbeteren waardoor zij op termijn op een hoger niveau kunnen instromen op de Nederlandse arbeidsmarkt. 4.1 Wat is er bereikt? Het pilotproject kan in verschillende opzichten geslaagd genoemd worden. Eén van de doelen van het project was om op een efficiënter en goedkopere manier de huidige problematiek aan te pakken. Waar maatschappelijke instellingen normaal afhankelijk zijn van het inhuren van tolken hadden zij nu kosteloos een stagiaire ter beschikking die naast het vertalen ook meer kennis van de cultuur van de migranten kon overbrengen. Tolken is in sommige gevallen moeilijk gebleken, echter leidde de aanwezigheid van de stagiaire wel tot een beter contact tussen hulpverlener en cliënt. Dit resulteerde ook in het sneller en adequaat handelen bij begeleiding van de cliënten. De ondersteunende rol van de stagiaires bij het contact met de cliënt werd op prijs gesteld, zowel door de instellingen als door de cliënten zelf. De instellingen reageerden dan ook positief op de vraag of een vervolg van de opleiding nuttig zou zijn. Zij hebben vooral nog meer behoefte aan verdieping als het gaat om kennis van de cultuur van de doelgroep. Iets wat door de korte duur van de stageperiode niet helemaal van de grond kwam. Een ander doel was om de arbeidskwalificaties en taalvaardigheid van de vrijwilligers te verbeteren. Dankzij de intensieve NT2 cursus en de theorielessen, maar ook door de praktijkervaring bij de instellingen is dit doel grotendeels bereikt. Ondanks dat de beheersing van de taal voor sommige cursisten tijdens de opleiding een rol bleef spelen, hebben zij toch grote stappen vooruit gemaakt. Het volgen van de opleiding heeft ook meer zelfvertrouwen gecreëerd bij de cursisten. Dit komt duidelijk naar voren in hoofdstuk 3.1 waar de cursisten hun ervaringen met betrekking tot de opleiding delen. Cursisten hebben een beter inzicht gekregen in het systeem en de professionele werkwijze van hulpverlening in Den Haag. Zij hebben hun competenties tijdens het hele traject van theorielessen tot stage verder ontwikkeld. 228

34 4.2 Hoe is het proces verlopen? Selectie voor deelname aan deze opleiding was gebaseerd op een aantal punten: opleidingsniveau van de kandidaten vrijwilligerswerk en algemene werkervaring met betrekking op hulpverlening taalniveau motivatie Het lesrooster en lesprogramma zijn samen met de docenten exclusief voor deze opleiding op maat samengesteld. Er is gekozen voor 3 modules: profiel en competenties maatschappelijk werker, jeugd en gezin en hulpverlening bij schulden en sociaal isolement. De inhoud van de modules werd geselecteerd op basis van de signalen die de stichting opvangt over de problemen rondom Midden- en Oost Europese migranten. Aanvankelijk was het idee om de theorielessen en de stages parallel te laten verlopen. In praktijk is gebleken dat het niet mogelijk was om binnen de verwachte tijd het aantal benodigde stage-instellingen te werven. Hierdoor zijn de stages pas van start kunnen gaan na afloop van het theoriegedeelte. Ter evaluatie hebben de cursisten voorafgaand aan de stages een stagedocument ontvangen. Hierin stond beschreven welke verslagen zij gedurende hun stage moesten schrijven en wanneer zij deze moesten inleveren. Het ging hierbij om een introductieverslag, een leerwerkplan, een logboek en een eindevaluatie. De instellingen ontvingen een evaluatieformulier na afloop van de stage. Het feit dat het om een pilotproject gaat, is duidelijk gebleken tijdens het gehele proces.wat dit betreft was er duidelijk sprake van een leerproces. Het enthousiasme van de deelnemers, opleiders, stage-instellingen en andere betrokkenen is echter tijdens het gehele project groot gebleven, wat een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het uiteindelijk resultaat. Een aantal verbeterpunten die wij hebben gesignaleerd, zijn al tijdens het project opgepakt en opgelost. Een aantal andere verbeterpunten zijn dankzij de evaluatieformulieren en stagedocumenten wel gesignaleerd, maar niet meer aangepast omdat dit tijdens het project niet meer mogelijk was. Deze zullen in de aanbevelingen worden toegelicht. 229

35 4.3 Aanbevelingen Een algemene aanbeveling is om voor de start van het project meer duidelijkheid te verschaffen aan alle partijen over de inhoud en het verloop van het project. Zodoende weet men wat men van elkaar kan verwachten tijdens het project en wat ieders taken zijn. Dit is mogelijk door middel van het organiseren van een voorlichtingsbijeenkomst voorafgaand aan het project.vanuit de evaluaties van de stage-instellingen kwam ook naar voren dat het opstellen van een standaard stageovereenkomst door IDHEM meer duidelijkheid creëert voor alle betrokken partijen. Ter voorbereiding op de theorielessen en de stages is het raadzaam om meer aandacht te besteden aan begrijpend luisteren tijdens de NT2 lessen en deze ook te toetsen. De beheersing van de taal speelde namelijk een rol tijdens het tolken en ook bij het doorlezen van de samengestelde readers op HBO en WO niveau. In een vervolg van de pilot zou nagedacht moeten worden over hoe de theorie op maat aangeboden kan worden, zodat de stof ook altijd gelezen en inhoudelijk beheerst worden. Voor de cursisten dient het duidelijk te zijn welke mate van zelfstandigheid van hen wordt verwacht en welke terugkoppeling zij mogen verwachten. Daarbij dient er een goede feedback te bestaan, bijvoorbeeld door meer feedbackmomenten te integreren in het opleidingsprogramma. Als we naar de duur van de stages kijken, geven de meeste instellingen aan dat de stageperiode van 8 dagdelen te kort was. Hoewel ze gebaat waren bij de aanwezigheid van de stagiair heeft dit niet geleid tot een structurele oplossing binnen hun organisatie. Dit is een belangrijk aandachtspunt om in een vervolgtraject bij stil te staan. Als laatste is het lastig gebleken om instellingen voor de stages te werven. Naast het feit dat het een nieuw en onbekend concept betrof had men ook al een overschot aan stagiairekandidaten vanuit de reguliere maatschappelijke opleidingen. Het is dan ook aan te bevelen om deze praktijkperiode niet onder de noemer stage aan te bieden.tijdens de werving moet meer nadruk gelegd worden op de ondersteunende rol die de cursist kan bieden in de hulpverlening aan migranten van Midden- en Oost Europese afkomst. 30

36

37 Stichting Den Haag & Midden Europa Torenstraat BW Den Haag