EDUCATIEOPZET Training Illness Management & Recovery

Transcriptie

1 EDUCATIEOPZET Training Illness Management & Recovery TRAININGSDAGEN 1 T/M 4 Educatiehandboek IMR Saxion

2 Verantwoording Educatie training IMR De training omvat vier dagen waarin in de basis het volgende wordt uitgelegd: visie op herstelgericht werken en de drie methoden motiverende gespreksvoering, cognitieve gedragstherapie en educatietechnieken. De twaalf IMR modulen vormen het raamwerk waarin de stof aangeboden wordt. Het doel is dat de deelnemers bekend worden gemaakt met enkele modulen en dat zij alle methoden goed kunnen toepassen in deze IMR modulen. Op de trainingsdagen 2, 3 en 4 staan daardoor telkens 2 modulen per dag op het programma zodat voldoende diepgang bereikt kan worden in het eigen maken en toepassen van de methoden. Elke IMR module komt een keer aan bod zodat mensen vragen kunnen stellen n.a.v. de inhoud en opzet. Module 1, 8, 9, 10, 11 komen meteen in training 1 aan bod en zijn niet als huiswerk aangedragen. Modulen worden tijdens de bijeenkomst door verschillende subgroepen gelezen (elke subgroep neemt twee modulen tot zich) zodat er een terugkoppeling kan plaatsvinden in de subgroepen en de inhoud daarmee voldoende behandeld kan worden. Elke gespreksmethode/techniek wordt behandeld met behulp van theorie, oefening (waarin ieder individu aan het denken gezet wordt of waarin iedereen iets kan inoefenen), rollenspel (waarbij er in twee grote subgroepen gespeeld kan worden zodat IMR groep nagebootst kan worden). De deelnemers willen soms onder een rollenspel uitkomen. Het is belangrijk om wel hiermee te oefenen omdat dat de mogelijkheid geeft om tegen zaken aan te lopen die lijken op die van de praktijk. Informatie Saxion University of Applied Sciences Herstelgerichte zorg en client empowerment Marijke Brugman Coördinator netwerk IMR Inge Geerink, projectleider T: T: E: m.j brugman@saxion.nl E:g.g.m.geerink@saxion.nl Educatiehandboek IMR Saxion

3 Inhoud 1. Trainingsprogramma bijeenkomst 1 2. Trainingsprogramma bijeenkomst 2 3. Trainingsprogramma bijeenkomst 3 4. Trainingsprogramma bijeenkomst 4 Educatiehandboek IMR Saxion

4 Training 1 Herstelgerichte zorg mbv IMR Saxion Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie Lectoraat GGZ herstelgerichte zorg en cliënt empowerment Voorbereiding van deelnemers op dag 1 van de training: Voorafgaand aan de training lezen de deelnemers het visiestuk lectoraat GGZ visie op herstel (2010). Deze wordt digitaal opgestuurd naar de deelnemers en wordt opgenomen in de map met trainingsmateriaal IMR (lectoraat GGZ). Dagdeel 1 Visie Kennismaking, beginsituatie deelnemers en verwachtingen Theorie herstelgerichte zorg en cliënt empowerment (gebaseerd op visiestuk lectoraat GGZ) pauze Individuele opdracht (herstelthermometer) en subgroepopdracht: vertaling van herstelvisie naar eigen houding, vaardigheden en beleid (huidige en gewenste situatie uitwerken op schaalvraag) Dagdeel 2 Methodiek IMR en groepsdynamica Informatie methodiek IMR (twaalf modulen). Subgroepopdracht: analyse van enkele IMR modules (1, 8, 9, 10, 11) met terugkoppeling in de groep Pauze Theorie groepsdynamica Evaluatie en vooruitblik volgende bijeenkomsten Bijlagen Invuloefening Herstelthermometer Invuloefening IMR methodiek Alle powerpointpresentaties zijn in de laatste bijlage als pdf bestand toegevoegd Ppt herstelgerichte zorg Ppt groepsdynamica Educatiehandboek IMR Saxion

5 Inventarisatie randvoorwaarden herstelgerichte zorg Herstelvisie van het lectoraat GGZ (2010): Cliënten GGZ moeten meer regie en zeggenschap krijgen en gebruiken om te bepalen hoe ze hun leven op verschillende levensgebieden kunnen inrichten. Herstel heeft als centraal thema zingeving op diverse levensgebieden. Aan herstel wordt gewerkt in de vierhoek cliënt naastbetrokkene ervaringsdeskundige - professional. Hiervoor heeft de professional een adequate houding en de juiste vaardigheden nodig die passen bij het herstelconcept dat leidend is in de zorg voor cliënten met een langdurende psychische aandoening. De professional heeft kennis nodig over begrippen herstel, veerkracht, sociale steun en self-efficacy, mastery en locus of control. De professional zal nauw samen werken met ervaringsdeskundigen en naast betrokkenen zodat er meer gebruik wordt gemaakt van de ervaringskennis van (ex-) cliënten en hun naasten. Cliënten, naastbetrokkenen, ervaringsdeskundigen en professionals werken samen aan het herstel, parallel aan de start van de behandeling van zijn psychiatrische aandoening en/of verslaving. Factoren die herstel bevorderen op cliëntniveau (Spaniol e.a. in: Vervaeke en ozgroep LUCAS, 2005) Keuzemogelijkheden Hoop, geloof en vertrouwen Vervullen van sociale rollen Betekenisvol netwerk Deelname aan activiteiten Juiste medicatie Ondersteuning bij praktische zaken. Houding hierbij van de hulpverlener (Droes en Plooy, 2010): Bevordert het herstel van de persoon door: heeft een attitude van hoop en optimisme Is present Gebruikt zijn professioneel referentiekader op terughoudende bescheiden wijze Maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt Herkent en stimuleert het benutten van de eigen kracht van de cliënt Erkent benut en stimuleert ervaringsdeskundigheid Erkent benut en stimuleert de ondersteuning door belangrijke anderen Gericht op het verlichten van het lijden en het vergroten van eigen regie autonomie Is gericht op het terugdringen van ziekteverschijnselen door: Het ondersteunen van zelfmanagement Het toegankelijk maken en bieden van de door de cliënt gewenste behandeling Het delen in plaats van het vermijden van behandelrisico s Het ontwikkelen en toepassen van adequate bemoeizorgprocedures Bevordert door de cliënt gewenst maatschappelijk rolherstel door: Het nastreven van sociale participatie/inclusie Het bestrijden van stigma, discriminatie en uitsluiting Educatiehandboek IMR Saxion

6 Het waar wenselijk uitvoeren van belangenbehartiging en zorgen voor rechtsbescherming Herstelgericht werken op uitvoeringsniveau en beleidsniveau Herstelgericht werken vanaf dag 1: herstelgerichte methodiek / methoden / instrumenten / onderzoeksinstrumenten / gesprekstechnieken. Inzetten van ervaringskennis / deskundigheid van de cliënt Samenwerking tussen cliënt naastbetrokkenen professionals ervaringsdeskundigen (Visie Lectoraat GGZ, 2010) Cliëntparticipatie in behandel- en begeleidingsplan Terugdringing van dwangmaatregelen, zelfbepaling in crisissituaties Toegankelijk aanbod Herstelwerkgroepen en lotgenotencontact (ROPI, 2010). Educatiehandboek IMR Saxion

7 Lectoraat GGZ. Training Totaal Herstelgerichte zorg mbv IMR Dag 1 Visie op herstel en IMR Welke nieuwe elementen zie je in de modulen 1, 8, 9,10,11? Welke overlap zie je? En onder welke methode, instrument of techniek valt dit van wat je nu gebruikt? Welke meerwaarde zie je in IMR als geheel? Educatiehandboek IMR Saxion

8 Herstelthermometer Doel: persoonlijke reflectie (welke houding, ervaringen en ideeën heb je rondom herstel) en aansluitend uitwisseling van ervaringen. 1. Ik heb vertrouwen in de kracht van onze cliënten. Schrijf hieronder op in welke mate je vertrouwen hebt in de kracht van de cliënten (eventueel met een voorbeeld) Door middel van mijn gesprekstechnieken help ik mijn cliënten in het verwezenlijken van hun doelen. Schrijf hieronder welke gesprekstechnieken je het meeste helpen in het verwezenlijken van hun doelen (eventueel met een voorbeeld) Ik geloof dat de methodiek van onze instelling bijdraagt aan het herstel van de cliënten. Schrijf hieronder op in welke mate de methodiek bijdraagt aan het herstel van de cliënten (eventueel met een voorbeeld) Herstel kan het beste bereikt worden met een optimale samenwerking tussen cliënten, hun naasten en hun begeleiders. Schrijf hieronder op hoe je ooit herstel bereikt hebt in samenwerking met een cliënt, zijn naaste en hun begeleiders (eventueel met een voorbeeld) Educatiehandboek IMR Saxion

9 Observatieformulier Illness Management and Recovery Totaal Indien de cliënt in stadium van voorbeschouwing of overpeinzing zit: Observaties De ander is bereid (willen) (ja / nee) De ander heeft het vermogen (kunnen) (ja /nee) De ander is gereed (klaar voor de start) (ja / nee) Letterlijke uitspraken gespreksvoerder Effect op de ander Behandelde module IMR:... Kruis hieronder aan welke technieken gebruikt zijn: Motiverende gespreksvoeringstechnieken 0 Open vragen stellen 0 Luister reflectief 0 Bevestigen 0 Samenvatten 0 Verandertaal uitlokken 0 Verbinden van informatie en vaardigheden aan persoonlijke doelen 0 Exploreren van voor- en nadelen van huidige en gewenste situatie 0 Stimuleren van hoop en positieve verwachtingen 0 Positief heretiketteren Cognitieve gedragstherapie technieken 0 Bekrachtigen/ belonen 0 Vorming 0 Cognitieve herstructurering 0 Ontspanningstechnieken 0 Rollenspelen 0 Model-leren (Psycho-)educatie technieken 0 Spreektempo /opdelen van informatie 0 Pauzes inlassen 0 Tijd geven aan cliënt om te antwoorden en/of te beslissen 0 Gedoseerde mimiek/houding 0 Adequaat taalgebruik Educatiehandboek IMR Saxion

10 IMR Trainingsverslag Datum: Begin-en eindtijd bijeenkomst: Locatie: IMR uitvoerder: Huiswerkopdracht vorige bijeenkomst (en vooruitgang die geboekt is): Thema van deze bijeenkomst (plus module nummer): Gebruikte technieken in deze bijeenkomst: Motiverende gespreksvoeringstechnieken: 0 Open vragen stellen 0 Samenvatten 0 Luister reflectief 0 Verandertaal uitlokken 0 Bevestigen 0 Verbinden van informatie en vaardigheden aan persoonlijke doelen 0 Exploreren van voor- en nadelen van huidige en gewenste situatie 0 Stimuleren van hoop en positieve verwachtingen 0 Positief heretiketteren Cognitieve gedragstherapie technieken: 0 Bekrachtigen/ belonen 0 Ontspanningstechnieken 0 Vorming 0 Rollenspelen 0 Cognitieve herstructurering 0 Model-leren (Psycho-)educatie technieken 0 Spreektempo / opdelen van informatie 0 Tijd geven aan cliënt om te antwoorden en/of te beslissen 0 Pauzes inlassen 0 Gedoseerde mimiek/ houding 0 Adequaat taalgebruik Stadia van gedragsverandering (bij individuele bijeenkomst): 0 voorbeschouwing 0 overpeinzing 0 beslissing 0 gedragsverandering 0 gedragsbehoud Output huidige bijeenkomst (groepsoutput en individuele output, gebruik ook achterkant): Huiswerkopdracht volgende bijeenkomst: Educatiehandboek IMR Saxion

11 Training 2 Herstelgerichte zorg mbv IMR Saxion Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie Lectoraat GGZ herstelgerichte zorg en cliënt empowerment Voorbereiding op dagdeel 3 en 4 van de IMR training: Lezen van module 3 stress kwetsbaarheidsmodel en 4 sociale steun. Lees ook de bijbehorende tekst uit Werkboek voor trainers mbt module 3 en 4. Dagdeel 3 en 4 Motiverende gespreksvoering (MGV) uur Opening en inleiding op dagdeel 3 en 4. Vragen n.a.v. huiswerk uur Theorie over Motiverende Gespreksvoering (Miller & Rollnick) met DVD fragment uur pauze uur Theorie en invuloefening eenvoudige, versterkte en dubbelzijdige reflectie uur Groepsrollenspel vaardigheden open vragen, reflecteren, bevestigen en samenvatten rondom module IMR 3 Stresskwetsbaarheidsmodel (wat doet u om stress te verminderen?) uur Theorie verandertaal uur Oefening in tweetallen: verandertaal uur pauze uur Groepsrollenspel vaardigheden open vragen, reflecteren, bevestigen, samenvatten en verandertaal rondom module IMR 4 Sociale steun (wat kunt u doen om een hechtere relatie te ontwikkelen?) uur Evaluatie en vooruitblik volgende bijeenkomsten Bijlagen: Observatieformulier MGV Feedback formulier: reflectie op gesprek Invuloefening reflecteren Ppt MGV Educatiehandboek IMR Saxion

12 Observatieformulier Motiverende Gespreksvoering Indien de cliënt in stadium van voorbeschouwing of overpeinzing zit: Observaties De ander is bereid (willen) (ja / nee) De ander heeft het vermogen (kunnen) (ja /nee) De ander is gereed (klaar voor de start) (ja / nee) Letterlijke uitspraken gespreksvoerder Effect op de ander Open vragen stellen wie, wat, welk, wanneer, hoe kijk uit met waarom vragen Luister reflectief eenvoudige reflectie versterkte reflectie dubbelzijdige reflectie Bevestigen complimenten uiting van waardering en begrip Samenvatten elementen uit het verhaal aan elkaar koppelen, kan gericht zijn op verandertaal of wat cliënt al bereikt heeft Verandertaal uitlokken Evocatieve vragen stellen, belangenlineaal gebruiken, beslissingsbalans onderzoeken, uitweiden, vragen naar extremen, terugkijken, vooruitkijken, doelen en waarden verkennen Educatiehandboek IMR Saxion

13 Reflectie op GESPREK Reflecteer op het afgelopen gesprek door het cijfer dat voor u geldt te omcirkelen. De vragen zijn alle volgens hetzelfde patroon. Een uitspraak wordt steeds gevolgd door de cijfers = ik ben het er helemaal niet mee eens 2 = ik ben het niet echt met de uitspraak eens 3 = ik ben het gedeeltelijk met de uitspraak eens 4 = ik ben het volledig met de uitspraak eens 1. ACCEPTATIE Ik voelde me geaccepteerd 2. RESPECT Ik voelde me gerespecteerd 3. BEGRIP Ik voelde me begrepen 4. EERLIJKHEID EN OPRECHTHEID Hij/zij was eerlijk en oprecht 5. TOEKOMSTGERICHTHEID We werkten aan mijn doelen; mijn doelen waren belangrijk 6. INHOUD De voor mij belangrijke zaken zijn besproken 7. LUISTEREN Hij/zij luisterde goed naar mij 8. HOOP Ik voel me hoopvol na het gesprek Educatiehandboek IMR Saxion

14 Invuloefening: Omgaan met weerstand Onderstaand vind je en aantal uitspreken van patiënten Wat is de onderliggende boodschap? Verzin een eenvoudige en een versterkte reflectie (en indien mogelijk een dubbelzijdige reflectie) waarmee gereageerd kan worden op deze uitspraak? Welke past er het beste bij? 1. Wat maakt het nou uit, een beetje alcohol. We doen allemaal wel dingen die ongezond zijn. 2. Ik snap het niet. Ik kom bij u vanwege angstklachten en nu begint u over een cursus omgaan met agressie. 3. Ik ben hier omdat het moet van mijn vrouw. Ik zie hier zelf het nut niet van in. 4. Mijn man zegt ook dat ik tot niets in staat ben. Hij heeft gelijk. Ook al zou ik willen veranderen, het gaat me toch nooit lukken. Educatiehandboek IMR Saxion

15 Educatiehandboek IMR Saxion

16 Training 3 Herstelgerichte zorg mbv IMR Saxion Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie Lectoraat GGZ herstelgerichte zorg en cliënt empowerment Voorbereiding op dagdeel 5 en 6 van IMR training Lezen van IMR module Praktische Feiten over. : 2a Psychose en schizofrenie, 2b bipolaire stoornis en 2c depressie en module 5 Effectief gebruik van medicatie. Lees ook de bijbehorende tekst uit Werkboek voor trainers m.b.t. module 2 en 5. Dagdeel 5 en 6 Ervaringsdeskundigen en (Psycho )educatie technieken Opening en inleiding op dagdeel 5 en 6. Vragen n.a.v. huiswerk Theorie psycho educatie Invuloefening (psycho )educatie ervaringen Twee groepsrollenspelen rondom module 2 en Terugkoppeling huiswerkopdracht uit bijeenkomst 1 rondom herstelgericht werken binnen het team lunch Gastspreker: ervaringsdeskundige van het lectoraat Herstelgerichte zorg en Client empowerment. Visie op inzetten van ervaringskennis en ervaringsdeskundigen pauze Uitwerking in subroepen: Welke mogelijkheden heb je om gebruik te maken van ervaringskennis? Welke mogelijkheden zijn er om samen te werken met ervaringsdeskundigen? Evaluatie en vooruitblik op volgende bijeenkomst. Bijlagen Observatieformulier (psycho )educatietechnieken Ppt (psycho )educatietechnieken Ppt ervaringsdeskundigen Educatiehandboek IMR Saxion

17 Observatieformulier (Psycho)-educatietechnieken Informatie over therapie (ja / nee) Informatie over stoornis (ja / nee) Informatie over... Spreektempo - nieuwe informatie opdelen in behapbare brokken - praat niet te veel achter elkaar - praat in rustig tempo Letterlijke uitspraken gespreksvoerder Observaties Effect op de ander Pauzes inlassen om te checken of de informatie begrepen is dmv: - cliënt laten herhalen wat huiswerkopdracht is of wat er gezegd is - vraag of de cliënt het begrepen heeft - laat de cliënt het belangrijkste op papier zetten zodat hij dat terug kan lezen en kan overdenken - geef eventueel een voorbeeld en vraag of dat het verduidelijkt heeft - herhaal info indien de cliënt signalen geeft dat het niet begrepen is Tijd geven om de cliënt te laten antwoorden - adequaat gebruik van stiltes - vraag door en wat nog meer Tijd geven aan cliënt om beslissingen te maken - tijdens de sessie - na de sessie Juiste mimiek en houding - rustige bewegingen - doseer oogcontact Adequaat taalgebruik - gepaste woorden (waar mogelijk in taal van cliënt) - gepaste zinslengte - gepaste verhouding spreektijd hulpverlener versus cliënt Educatiehandboek IMR Saxion

18 Training 4 Herstelgerichte zorg mbv IMR Saxion Kenniscentrum Gezondheid, Welzijn & Technologie Lectoraat GGZ herstelgerichte zorg en cliënt empowerment Voorbereiding op dagdeel 7 en 8 van de IMR trainig Lezen van IMR module 6 Gebruik van alcohol en drugs en module 7 Terugvalpreventie. Lees ook de bijbehorende tekst uit Werkboek voor trainers m.b.t module 6 en 7. Dagdeel 7 en 8 Cognitieve Gedragstherapie (CGT) uur Opening en inleiding op dagdeel 7 en 8. Vragen n.a.v. huiswerk uur Theorie over Cognitieve gedragstherapie met DVD fragment uur pauze uur Oefening cognitieve herstructurering uur Groepsrollenspel met technieken cognitieve herstructurering en rollenspel rondom module IMR 6 Gebruik van alcohol en drugs (weigeren van aangeboden alcohol) uur lunch uur Oefening vorming rondom module IMR 7 Terugvalpreventie (schaalvraag over terugvalpreventie) uur Groepsrollenspel rondom module IMR 7 Terugvalpreventie (rollenspel input van familie en naastbetrokkenen) uur Eindevaluatie training totaal IMR Bijlagen Observatieformulier CGT Toelichting PP Cognitieve gedragstherapie Ppt cognitieve gedragstherapie Educatiehandboek IMR Saxion

19 Observatieformulier Cognitieve gedragstherapie Indien de cliënt in stadium van voorbeschouwing of overpeinzing zit: Observaties De ander is bereid (willen) (ja / nee) De ander heeft het vermogen (kunnen) (ja /nee) De ander is gereed (klaar voor de start) (ja / nee) Letterlijke uitspraken gespreksvoerder Effect op de ander Bekrachtigen / belonen ondersteunen van adequate overtuigingen en denkbeelden - compliment/gunst/cadeau - vast ratioschema - vast intervalschema Vorming / shaping nieuw complex gedrag opdelen in kleine stappen. Elk stapje belonen en terug kijken op wat al behaald is - schaalvraag Cognitieve herstructurering analyse op gebeurtenis gedachten gevoelens gedrag- gevolg Ontspanningstechnieken - mindfullness - lichaamsgerichte oefeningen - visualisaties Rollenspelen - rollenspel basis - rechtbankmethode Model-leren - demonstratie door hv - rolmodel / ervaringsdeskundige Educatiehandboek IMR Saxion

20 Achterliggende informatie met betrekking tot de ppt CGT: Theorie disfunctionele gedachten: Kerngedachten (globaal, star, overgegeneraliseerd). Ik ben incompetent Tussenliggende ideeën (regels, attitudes, veronderstellingen, meestal onuitgesproken). Als ik iets niet voor 100% begrijp dan ben ik stom Automatische gedachten (oppervlakkige cognities). Dit is te moeilijk, dit begrijp ik nooit Voorbeeld doe-en praatgroep kinderen van verslaafde ouders: Nadia haar moeder kan heel uitbundig doen als ze gedronken heeft. Nadia voelt zich ongemakkelijk en angstig als haar vriendinnen bij haar op bezoek zijn. Automatische gedachte: Ze vinden mij niet leuk. Tussenliggende ideeën: ze denken vast dat ik op mijn moeder lijk. Als mijn moeder raar doet vinden ze mij ook raar. Kerngedachten: Ik ben hetzelfde als mijn moeder. Door de gedachte ze vinden mij niet leuk voelt ze zich ongemakkelijk en angstig als ze vriendinnen op bezoek heeft. Alternatieve gedachte ik doe aardig en wat mijn moeder doet moet ze zelf weten. OF ik ben niet hetzelfde als mijn moeder en ik ben niet verantwoordelijk voor haar OF mijn vriendinnen vinden me aardig en als mijn moeder raar doet dan vinden mijn vriendinnen me nog steeds aardig. Oefening cognitieve herstructurering vervalt in trainingsdag van CGT aangezien de theorie en DVD vertonen wellicht langer duren dan een uur. En nabespreking van groepsrollenspel van uur ook langer duurt dan een uur. Groepsrollenspel 1 Duur ong. 30 min. Spelen 15 min. Nabespreken 15 min. Twee subgroepen van 6, 1 observant, 4 cliënten, 1 begeleider. Module 6 Gebruik van alcohol en drugs (knip onderstaande rollen uit) Rol hulpverlener: Je gaat met de groep oefenen in het weigeren van aangeboden alcohol aangezien cliënt A en B bezig zijn met het minderen van hun alcoholgebruik. Je laat ze een rollenspel spelen waarbij een buurman bij een cliënt aan de deur komt en gezellig samen een biertje wil drinken bij een voetbalwedstrijd. De buurman heeft twee flesjes Bokbier meegenomen. Cliënt A is namelijk bang voor deze situatie. Op blz. 61 van de begeleidershandleiding van IMR staat hoe het weigeren geoefend kan worden. De belangrijkste aspecten van effectieve assertieve vaardigheden bij het omgaan met het aanbod van middelen omvatten: 1. het spreken met vaste en luide stem, 2. duidelijk makend dat men niet wil gebruiken en 3. het niet maken van excuses voor de weigering, want dat lokt discussie uit. 4. De weigering blijven herhalen en de ruimte verlaten als de aanbieder van de middelen volhoudt. 5. Indien de middelen worden aangeboden door een vriend, kan betrokkene voorstellen een andere activiteit te gaan ondernemen. Wees open tegenover vrienden en familieleden over het feit dat u wilt minderen of stoppen en dat dit voor u belangrijk is en vraag hen dit te respecteren. Educatiehandboek IMR Saxion

21 6. Als druk wordt uitgeoefend om te gebruiken kan men het aanbod afweren door uit te leggen dat men gestopt is met middelengebruik en dat het aanbod niet op prijs wordt gesteld. Cliëntrol: Je hebt een externe locus of control (je denkt dat je geen invloed hebt op dingen die je meemaakt (aangeleerde hulpeloosheid). Je voert het rollenspel wel uit maar je denkt dat de buurman toch niet naar je luistert en dat hij gewoon binnenkomt ook al geef jij aan dat je geen alcohol in huis wilt hebben en dat hij een andere keer welkom bij je is maar wel zonder alcohol. Deze gedachte vertel je aan de hulpverlener voor of na het rollenspel weigeren van.... Rollenspel 2 Duur ong. 30 min. Spelen 15 min (2x). Nabespreken 15 min. Tweetallen, ook wisselen van rol. Module 6 Gebruik van alcohol en drugs (knip onderstaande rollen uit) Rol hulpverlener: Je gaat oefenen in tweetallen met de techniek Vorming/ shaping. Je legt de cliënt een schaalvraag voor: Op een schaal van 0-10 waarbij 0 staat voor ik ken mijn waarschuwingssignalen niet en waarbij 10 staat voor ik ken mijn waarschuwingssignalen volledig waar sta je dan nu? Vraag door: Wat zit er in die (cijfer). Hoe weet je dit? Wat zit er nog meer in die (cijfer)? Hoe weet je dit? Wie heeft je daarmee geholpen? Enz. Complimenteer de cliënt op wat hij al weet. Waar wil je naar toe (welk cijfer)? Wat is het kleinst haalbare stapje? Wat zou je deze week daarin kunnen doen? Wie kan je helpen bij dit stapje? Wie nog meer? Wat moet je hiervoor doen om meer te weten over je unieke waarschuwingssignalen? Gebruik de voorbeelden uit de module 7 (blz. 7 t/m 15). Theorie vorming: Nieuw complex gedrag wordt opgesplitst in kleine stapjes. Elk stapje wordt getraind en beloond. Er wordt steeds teruggekeken hoeveel er al bereikt is en daarover wordt gecomplimenteerd. Hulpmiddel: schaalvraag. Waar sta je nu? Wat zit daar in / wat doe je al? Wat nog meer? Waar wil je naar toe? Wat is het kleinst haalbare stapje? Wat nog meer? Groepsrollenspel 3 Duur ong. 30 min. Spelen 15 min. 15 min. Nabespreken. Twee subgroepen van 6, 1 observant, 4 cliënten, 1 begeleider. Module 7 terugvalpreventie Rol hulpverlener: Ga met cliënt Arno oefenen hoe hij een gesprek kan voeren met zijn beide ouders om te achterhalen welke eerste voortekenen van een psychose er volgens hen zijn bij hem. Cliënt Arno weet dat zelf namelijk niet en geeft aan dat hij het moeilijk vindt om dit gesprek te voeren en weet niet hoe hij dit moet aanpakken. Gebruik cliënt B en C zodat zij de ouders van cliënt Arno kunnen spelen of speel een van de ouders zelf. Je kan ook zelf cliënt Arno spelen zodat je kan voordoen hoe het gesprek gevoerd kan worden. Rol cliënt Arno: Jij weet niet welke voortekenen er zijn geweest toen je twee maal een psychotische episode had. Je Educatiehandboek IMR Saxion

22 wilt dit graag achterhalen bij je ouders en wilt daar over in gesprek maar je ziet er tegen op. Je hulpverlener stelt voor dit te oefenen in de groep zodat je dat gesprek kan beginnen. Je vindt het heel moeilijk om dit te oefenen want je hebt de gedachte dat de je ouders het moeilijk vinden om hier over te praten (automatische gedachte), je tussenliggende overtuiging is 'mijn ouders zijn trots op me als ik geen ziekte heb', 'ze schamen zich voor mij', je kerngedachte is 'mijn ouders vinden mij incompetent'. Je aarzelt daarom toch nog om het rollenspel te spelen en geeft aan dat ze het vast niet willen ('ze praten daar niet makkelijk over'). Indien de hulpverlener in gaat op je gedachten en je gevoelens omtrent je ideeën over je ouders kun je het rollenspel aan en wil je het spelen. Educatiehandboek IMR Saxion

23 Saxion Lectoraat GGZ Eind-evaluatieformulier Naam cursus : Training Totaal Herstelgerichte zorg mbv IMR Trainers : Inhoud S.V.P. per vraag één hokje aankruisen 1. In hoeverre kwam de inhoud van de training tegemoet aan uw verwachtingen? 1 = in het geheel niet, 10 = volledig De moeilijkheidsgraad van de aangeboden theorieën was: 1 = onvoldoende, 10 = precies goed De behandelde praktijksituaties zijn ondersteunend aan de uitleg van de theorieën 1 = in het geheel niet, 10 = volledig Didactiek 4. De uitleg over de theorieën waren: 1 = slecht, 10 = uitstekend De opbouw van het programma van de training was: 1 = slecht, 10=uitstekend De presentaties door de trainer(s) waren: 1 = onvoldoende, 10 = uitstekend De afwisseling van theorie-overdracht en oefensituaties in deze cursus waren: 1 = onvoldoende, 10=uitstekend Wat vindt u van de duur van de training? Educatiehandboek IMR Saxion

24 Organisatie 9. De facilitaire ondersteuning zoals accommodatie, voorzieningen, koffie/thee, e.d. was: 1 = onvoldoende, 10 = uitstekend De hospitality en schriftelijke informatie was: 1 = onvoldoende, 10 = uitstekend Overige suggesties voor verbetering en extra ruimte voor toelichting: Fijn dat u de moeite heeft willen nemen dit formulier in te vullen! Educatiehandboek IMR Saxion

25 Illness Management and Recovery: Een methode voor herstelgerichte zorg Peter Goossens, RN MANP PhD Lector herstelgerichte zorg en client empowerment Saxion Verpleegkundig specialist SCBS Dimence Senior onderzoeker IQ Healthcare Radboud Universiteit Marijke Brugman Coordinator Netwerk IMR Lectoraat GGZ Saxion Kom verder. Saxion. Herstelvisie GGZ Nederland 2009 Inzet versterking eigen regie van de cliënt Aandacht vanuit de zorg voor meerdere levensgebieden Centraal stellen van eigen levensverhaal Meer erkenning voor en gebruik maken van ervaringskennis van cliënten Binnen twee jaar indicatoren voor herstelgeoriënteerde zorg. Kom verder. Saxion. Herstel Kom verder. Saxion. Persoonlijk Herstel 2 betekenissen Klinisch herstel: genezen, symptomenvrij, optimaal sociaal functioneren, terug naar normaal Persoonlijk herstel: Opnieuw betekenis geven aan het leven ondanks symptomen Een zeer persoonlijk en uniek proces waarbij iemands opvattingen, waarden, gevoelens, doelen en rollen veranderen. Het leidt tot een leven met meer voldoening, waarbij hoop een plaats heeft en men kan geven en nemen ondanks de beperkingen die met de aandoening gepaard gaan. Herstel heeft te maken met het ontstaan van een nieuwe betekenis en zin in het leven, terwijl men over de gevolgen van de aandoening heen groeit. Mike Slade (2010) Personal Recovery and Mental Illness Anthony (1993) Kom verder. Saxion. Herstel Kom verder. Saxion. 4 fasen van herstel Zelf richting geven Individuele benadering Empowerment Holistisch Niet lineair Gericht op mogelijkheden Lotgenotencontact Respect Verantwoordelijkheden Hoop 1. De overweldigende fase 2. De fase van de worsteling 3. Leven met de aandoening 4. Leven voorbij de aandoening Brunette & Drake (2004) Gagne (2004) 1

26 Herstelondersteunende zorg 1/2 De hulpverlener Bevordert het herstel van de persoon door: heeft een attitude van hoop en optimisme Is present Gebruikt zijn professioneel referentiekader op terughoudende bescheiden wijze Maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt Herkent en stimuleert het benutten van de eigen kracht van de cliënt Erkent benut en stimuleert ervaringsdeskundigheid Erkent benut en stimuleert de ondersteuning door belangrijke anderen Gericht op het verlichten van het lijden en het vergroten van eigen regie autonomie Kom verder. Saxion. Herstelondersteunende zorg 2/2 De hulpverlener Is gericht op het terugdringen van ziekteverschijnselen door: Het ondersteunen van zelfmanagement Het toegankelijk maken en bieden van de door de cliënt gewenste behandeling Het delen in plaats van het vermijden van behandelrisico s Het ontwikkelen en toepassen van adequate bemoeizorgprocedures Bevordert door de cliënt gewenst maatschappelijk rolherstel door: Het nastreven van sociale participatie/inclusie Het bestrijden van stigma, discriminatie en uitsluiting Het waar wenselijk uitvoeren van belangenbehartiging en zorgen voor rechtsbescherming Dröes & Plooy (2010) Tijdschrift voor rehabilitatie Dröes & Plooy (2010) Tijdschrift voor rehabilitatie Kom verder. Saxion. SAMSHA* EBP s Assertive Community Treatment (ACT) Individual Placement and Support (IPS) Family Psycho Education (FPE) Integrated Dual Disorder Treatment (IDDT) Illness Management and Recovery (IMR) Kom verder. Saxion. Wat is IMR? IMR is een gestructureerd programma dat mensen helpt om betekenisvolle doelen te stellen informatie te krijgen en vaardigheden te verwerven om te regie te krijgen over hun psychiatrische ziekte en toe te groeien naar herstel. * Substance Abuse and Mental Health Services Kom verder. Saxion. Doelen van IMR Inspireert cliënten om hoopvol te worden over hun eigen herstel Bereid cliënten voor om goed geïnformeerd besluiten te kunnen nemen over hun eigen behandeling Helpt cliënten om meer regie en controle te krijgen over hun ziekte Geeft mensen meer tijd om niet met hun ziekte en symptomen bezig te zijn en om meer te genieten van het leven Kom verder. Saxion. Ontwikkeling van het IMR programma National evidence-based practices project USA Aan de basis staat een literatuurstudie van 40 RCT s van zelf management programma s Zie: Mueser, K.T. et al. (2002). Illness management and recovery for severe mental illness: A review of the research, Psychiatric Services, 53,