Agri & Food. Bijlagen

Transcriptie

1 Agri & Food Bijlagen

2 2

3 viii Samenvatting Businessplan Meeting Point Varkenshouderij Varkenshouderij (Zuid en Midden Nederland) Het Meeting Point Varkenshouderij wil in partnerschap met het regionale bedrijfsleven en onderwijsinstellingen duurzaam de beste ondernemende vakmensen en ondernemers afleveren in de varkenshouderij sector. In Zuid Nederland speelt de varkenshouderij een belangrijke rol binnen de economische ontwikkeling van het agrocluster. Daarnaast is er een sterke concentratie van varkenshouderij bedrijven in Midden en Oost Nederland. De instroom van nieuwe arbeidskrachten blijft echter ver achter op de vraag. Met name de vraag voor goed opgeleide medewerkers / bedrijfsleiders op niveau 3 en 4 is erg groot. Het Meeting Point Varkenshouderij bundelt diverse initiatieven vanuit bedrijfsleven en onderwijs om het varkenshouderij onderwijs een nieuwe impuls te geven. De vorming van dit sectoraal Meeting Point draagt bij aan een duurzame oplossing. Er zijn 2 gebieden waar de onderwijsactiviteiten worden uitgevoerd. De trekker van Varkenshouderij is het Citaverde College, met als partners Helicon, Prinsentuin en Edudelta in Zuid Nederland. In Midden Nederland komt een uitvoeringslocatie met partners (Groenhorst en AOC Oost, Groene Welle en Landstede) Er wordt samengewerkt met relevante initiatieven en organisaties de samenwerking te zoeken: Varkensnet, Varkens Innovatie Centrum Sterksel (Animal Sciences Group WUR) en de scholingsconsulenten. Er wordt een keuze gemaakt van de belangrijkste onderwerpen op basis van de geschiktheid voor MBO'ers, deze onderwerpen worden door expertteams verder uitgewerkt. Naast theoretische verdieping zijn innovatieve praktijkopdrachten een heel belangrijke onderwijstool in dit geheel, hiermee wordt de verbinding met het bedrijf gelegd. Dit alles wordt ondersteund met een goede e- learning tool zodat studenten ook in hun eigen omgeving en in hun eigen tijd kunnen leren. Deze onderwerpen worden als minoren, masterclasses of als (internationale) cursussen worden gegeven. Zo is de verbinding met het overige MBO geborgd. Hiermee wordt tevens het begrip Leven Lang Leren vorm gegeven. 64

4 1. Profiel In Zuid Nederland speelt de varkenshouderij een belangrijke rol binnen de economische ontwikkeling van het agrocluster. Daarnaast is er een sterke concentratie van varkenshouderij bedrijven in Midden en Oost Nederland. De instroom van nieuwe arbeidskrachten blijft echter achter op de vraag. Er zijn momenteel diverse initiatieven vanuit bedrijfsleven en onderwijs om het varkenshouderij onderwijs een nieuwe impuls te geven. De vorming van een regionaal CIV Meeting Point kan leiden tot een duurzame oplossing. Daarom werkt Citaverde College met partners uit bedrijfsleven, kennisinstellingen en onderwijs samen in het Meeting Point Varkenshouderij. Er zijn twee gebieden waar de activiteiten worden uitgevoerd: Zuid Nederland met als trekker Citaverde College met als partners Helicon, Prinsentuin en Edudelta; Midden Nederland als uitvoeringslocatie met partners (Groenhorst en AOC Oost, Groene Welle en Landstede). Er wordt regionaal en landelijk verbinding gelegd met andere Meeting Points om de volgende redenen: inhoudelijke afstemming van relevante thema s (dierwelzijn, consumentgedrag, precisielandbouw etc.); organisatorische afstemming (marktbenadering, regiobenadering etc.); bedrijfseconomische afstemming; het kan voordelig zijn om sommige zaken te clusteren (huur, overlegmomenten, faciliteiten etc.). Verder wordt samengewerkt met relevante initiatieven en organisaties zoals Varkensnet en VIC Sterksel. Het Meeting Point Varkenshouderij wordt ondersteund door de scholingsconsulent Dier (tot einde 2013 Productschappen, daarna Colland). 2. Bijdrage aan innovatie werkveld en onderwijs Alleen in een opleidingsvorm die zelf innoverend is kunnen vaklieden opgeleid worden die innovaties mede vorm kunnen geven en ondersteunen. Innovatie in onderwijs en innovaties in de bedrijven zijn onverbrekelijk verbonden, in nauwe samenwerking met topondernemers en kennisinstellingen (MBO- HBO- WO). Zowel het topsectoren beleid als ook regionale nota s rondom de toekomst van de veehouderij geven aanknopingspunten over toekomstige ontwikkelingen en tendensen. Om de innovatie vorm te geven en de vragen van de ondernemers te kunnen beantwoorden is er goed gekwalificeerd personeel nodig. De vragen vanuit het bedrijfsleven zullen moeten worden geïnventariseerd en gewaardeerd. 65

5 Dit doen wij door een focusgroep van excellente ondernemers (de top 20%) samen te stellen die bepaalt wat de belangrijkste kritische succesfactoren (KPI s) voor hun bedrijven, ondersteund door een beperkt aantal experts uit onderzoek (lectoren), bedrijfsleven en onderwijs. De ondernemers worden aangezocht op basis van hun persoonlijke betrokkenheid. Een breder samengestelde groep experts ontwikkelt daarna cursussen/ modules om verbetering in deze KPI s te bereiken. Voorbeelden van KPI s zijn: verlagen milieudruk (mestbewerking, minder mineralen in de mest, ammoniakemissie, groene soja, footprints); verbeteren dierenwelzijn (ruimte per dier, ingrepen zoals castratie en staarten couperen (voor zover van toepassing), transport van dieren, doden en bedwelmen); verlaging van het antibioticagebruik; inspelen op consumentenwensen (smaak, milieukeur, convenience); overige technische cursussen. Er wordt een keuze gemaakt van de belangrijkste onderwerpen, deze onderwerpen worden door expertteams verder uitgewerkt. Naast theoretische verdieping, zijn praktijkopdrachten een heel belangrijke onderwijstool in dit geheel, hiermee wordt namelijk de verbinding met het bedrijf gelegd. Dit alles wordt ondersteund met een goede e- learning tool zodat studenten ook in hun eigen omgeving en in hun eigen tijd kunnen leren Deze onderwerpen kunnen ook als minoren of als (internationale) cursussen worden gegeven. Zo is de verbinding met het overige MBO geborgd. Hiermee wordt teven het begrip Leven Lang Leren vorm gegeven. Onderwijsinnovatie vindt plaats op alle gebieden van het onderwijsproces: PR- Werving; onderwijsprogramma; docenten; praktijkvoorzieningen; leermateriaal. Het bedrijf heeft op 2 manieren profijt van het Meeting Point: bedrijf krijgt vakkundige mensen; bedrijf speelt een belangrijke rol in het onderwijsleerproces. De regionale arbeidsmarkt profiteert op de volgende punten van de vorming van een Meeting Point: voldoende instroom van gekwalificeerde vakkrachten in de varkenshouderij; vergroten instroom; kwalitatieve impuls van de initiële en post- initiële opleidingen BOL- BBL; vergroten zijinstroom, via innovatieve bedrijfsgerichte opleidingen; ontwikkelen leven lang leren programma s voor medewerkers bedrijven. 66

6 3. Landelijke samenwerking Activiteiten worden toegankelijk gemaakt voor deelnemers uit andere regio s. Dit gebeurt op diverse niveaus. Naast een inhoudelijke afstemming kan er ook gebruik worden gemaakt van gemeenschappelijke uitvoering van (delen van ) het onderwijsprogramma. Mogelijke samenwerkingsvormen zijn: gezamenlijke ontwikkeling leerstof; opzet gezamenlijk lesprogramma; deelnemen aan specialistische praktijkarrangementen; deelnemen aan gemeenschappelijke vakdag; deelnemen aan gemeenschappelijk programma. Voor onderwijsinstellingen is de roostering vaak een hele belangrijke factor. Personeel en middelen moeten op een efficiënte en effectieve manier worden ingezet. Omdat de jaarindeling verschilt per locatie, wordt afgesproken één dag in de week in te roosteren voor top- varkenshouderij. Landelijke themadagen, synchrone videolessen, bedrijfsbezoeken, docententrainingen etc. worden op die dagen georganiseerd. Daarnaast zet het MP Varkenshouderij, in samenwerking met de sociale partners, in op het ontwikkelen van flexibel leren, o.a. e- learning, zodat er plaats- en tijdonafhankelijk geleerd kan worden. Flexibel leren is vooral van belang voor zij- instromers in de sector die geen deel kunnen nemen aan reguliere opleidingen, ook niet via het BBL- systeem. 4. Sectorvisie en arbeidsmarkt De periferie heeft de meeste werkgelegenheid Het verloop van de werkgelegenheid in het binnenlandse intensieve veehouderijcomplex is weergegeven in figuur 1. Als vuistregel geldt dat ongeveer 2/3 van deze werkgelegenheid tot de varkenssector gerekend kan worden. Figuur 1: Werkgelegenheid van het intensieve veehouderijcomplex (uit: Het Nederlandse Agrocomplex 2011, LEI, 2012) 67

7 In 2011 zijn in Nederland gespecialiseerde primaire varkensbedrijven die ruim 80% van de productie voor hun rekening nemen. Daarnaast zijn er nog circa bedrijven met een neventak varkens op andere bedrijfstypen. In de varkenshouderij bedraagt de behoefte aan bedrijfshoofden (MBO 4/HBO) ca. 140 personen en aan medewerkers (niveau 2/3) ca. 400 per jaar. De totale uitstroom uit het onderwijs intensieve veehouderij op niveau 3-4 bedraagt echter slechts personen per jaar. In toelevering, verwerking, handel en dienstverlening voor de varkenssector is daarnaast een veelvoud van vacatures waarvoor ook de ROC's onvoldoende gespecialiseerde afgestudeerden leveren. Grotere bedrijven starten hun eigen bedrijfsscholen, wat echter niet kostenefficiënt is door lage aantallen deelnemers. De sector innoveert voortdurend onder invloed van markt (keten) en maatschappij (consumenten). Dit vraagt om een beter ondernemerschap en grotere flexibiliteit (dierwelzijn, diergezondheid, productdifferentiatie, maar ook expliciete aandacht voor relatie met de consument). Aequor ziet het beeld van een grotere vraag naar medewerkers op MBO- 3 niveau voor de gehele primaire veehouderijsector, dus inclusief intensieve veehouderij (figuur 2). Gerelateerd aan de huidige aantallen studenten ontstaan tekorten op niveau 2 en 3. Hierbij moet opgemerkt dat met de komende verbreding van kwalificaties ook instroom vanuit niet- gespecificeerde diergerichte opleidingen (b.v. niet- productiedieren) kan plaatsvinden. Voor de toelevering en handel in de Varkenshouderijsector bestaan geen gespecialiseerde opleidingen. Het MP Varkenshouderij wil voorzien in oriëntatie- mogelijkheden voor VMBO- leerlingen, en in minoren voor studenten van het technische en economische MBO. 68

8 Figuur 2: Vervangingsvraag en personeelstekorten in veehouderij per MBO niveau (Arbeidsmarkt 2016, Aequor, 2011) Specifiek voor hokdieren (intensieve veehouderij) zijn er duidelijke tekorten in arbeidskrachten in de concentratieregio s (figuur 3). Figuur 3: Regionale arbeidsmarkt hokdierenbranche (Aequor, 2011) 69

9 5. Ambitie en missie In partnerschap met het sectorale bedrijfsleven en onderwijsinstellingen duurzaam de ondernemende vakmensen en ondernemers afleveren binnen de varkenshouderij sector. Dit kan alleen bereikt worden als bedrijfsleven, onderwijs, kennisinstellingen en regionale overheden samenwerken. De bijdrage van het bedrijfsleven ligt in expertise, in faciliteiten en ook in het bieden van een aantrekkelijke werkomgeving met loopbaan- perspectief aan jongeren, inclusief ontwikkelingsmogelijkheden. Het onderwijs organiseert een flexibel, praktijkgestuurd leerproces van studenten en werkenden en schakelt hiervoor structureel experts van bedrijven en kennisinstellingen in. Kennisinstellingen vertalen onderzoeksresultaten in onderwijs, maar pikken ook praktijkvragen op voor hun onderzoek. Regionale overheden zorgen voor inbedding van het varkenshouderijonderwijs in de bredere kaders van het arbeidsmarktbeleid en gebiedsontwikkeling. 6. Organisatie LTO Nederland heeft als brancheorganisatie voor de primaire productie het initiatief genomen om via concentratie de kwaliteit van de opleidingen te garanderen met behoud van de instroommogelijkheid voor jongere leerlingen. Het Meeting Point Varkenshouderij zorgt voor bundeling van het onderwijs en geeft daarmee vorm aan de door bedrijfsleven en onderwijs zelf geformuleerde macrodoelmatigheid. Er zijn drie lijnen van governance: bedrijven, onderwijs en naar het Platform Bèta Techniek Ministerie van EZ (figuur 4). Het MP Varkenshouderij is een consortium dat voorlopig zonder rechtspersoonlijkheid wordt opgezet, met Citaverde als voorzitter/trekker en Groenhorst als penvoerder. Bij de mid- term review in 2015 zal deze netwerkvorm weer worden bezien. Het algemene beleid van het Meeting Point wordt besloten in het Partneroverleg. Voor de uitvoering door het initiële onderwijs is er een apart overleg tussen de aangesloten onderwijsinstellingen De relatie naar Platform Bètatechniek en het ministerie van EZ verloopt via de penvoerder. 70

10 Figuur 4: Governancemodel Meeting Point Varkenshouderij 7. Partners De voorbereidingen voor het Meeting Point Varkenshouderij zijn in januari 2013 van start gegaan met het uitwerken van het concept en het vormen van een netwerk van bedrijven. De Founding Fathers zijn: Landelijk LTO Nederland Bedrijven KI Nederland Rabobank PTC + Veevoerfabrieken AOC s Citaverde Groenhorst ROC- partners HBO, WO, kennisinstellingen HAS Hogeschool Fontys WUR- Animal Sciences Group Varkens Innovatie Centrum Sterksel Karpos Overheden Provincie Limburg Het netwerk staat open voor scholen (met name ROC s) en overheden die willen aansluiten. Activiteiten staan open voor alle werkenden. Voor nieuwe bedrijfsleden geldt een toets op toegevoegde waarde. 71

11 8. Doelstellingen Het MP Varkenshouderij wil voor de studenten en werkenden het volgende realiseren: MBO- Minoren (funderend varkenshouderijonderwijs); masterclasses; themadagen; innovatieve praktijkopdrachten; flexibele systemen van (e)- learning. Het MP Varkenshouderij is ook het samenwerkingskader voor het bovenregionale funderende onderwijs, b.v. voor videolessen van bedrijfsexperts en vakdocenten. Deze lessen worden uitgewisseld via videoconferencing, en zullen ook te volgen zijn voor werkenden. De studenten kunnen het aanbod van het Meeting Point volgen via de vrije keuze van 240 uren. Daardoor staat het Meeting Point los van wijzigingen in de kwalificatiestructuur. Het keuzepakket wordt als geheel beschreven en gecertificeerd via de paritaire commissie, zodat een civiele kwalificatie aan het pakket verbonden wordt. Afspraken over roostering zijn van groot belang om deelname van studenten van zoveel instellingen mogelijk te maken. Mogelijkheden hiervoor zijn b.v.: een vaste dag per week (landelijk in te vullen); een periode van 6 weken tegen het einde van het 3 e jaar, met innovatieve stage en 2 expertisedagen per week. De keuze zal in het uitvoeringsoverleg worden gemaakt. 9. Uitvoeringslocaties Zuid Oost Nederland Trekker CITAVERDE College met Helicon, Prinsentuin College, Edudelta Midden Nederland Trekker Groenhorst met AOC Oost, Groene Welle, Landstede 10. Duurzaamheid Het Meeting Point en de activiteiten moeten zelfvoorzienend zijn, dit betekent een structurele bijdrage van bedrijven en deelnemers. Zowel bedrijfsleven zelf als ook de brancheorganisaties en de deelnemers zullen een behoorlijke eigen bijdrage moeten leveren om scholing op niveau in stand te kunnen houden. Focus en clustering zijn hierbij belangrijke kernbegrippen. 72

12 11. Deelnemersaantallen groen BOL minoren master afstand BBL AOC in uit in uit Omvang 120 uur 120 uur Thema s masterclasses: ondernemerschap in de toekomst; duurzaam produceren; gezondheidszorg op hoog niveau Thema s flexleren technische onderwerpen; huisvesting klimaat; voeding gezondheidszorg; kwaliteitszorgsystemen. Thema s voor werknemers verlagen milieudruk (mestbewerking, minder mineralen in de mest, ammoniakemissie, groene soja, footprints); verbeteren dierenwelzijn (ruimte per dier, ingrepen zoals castratie en staarten couperen, transport van dieren, doden en bedwelmen); verlaging van het antibioticagebruik; inspelen op consumentenwensen (smaak, milieukeur, convenience) overige technische cursussen. 73

13 12. Samenvatting begroting Meeting Point Varkenshouderij Uitgaven Totaal Menskracht (in kind) Menskracht (in geld) Huur (in kind) Huur (in geld) Inkoop Diversen, marketing Totaal geld Totaal in kind Totaal uitgaven Inkomsten Totaal Bijdrage bedrijven geld Bijdrage bedrijven in kind Bijdrage onderwijs geld Bijdrage onderwijs in kind Bijdragen producten, bedrijfsleven en deelnemers Bijdrage landelijk CIV Totaal geld Totaal in kind Totaal inkomsten