Stichting Arbouw december 2009, herziening Alle rechten voorbehouden.

Transcriptie

1 Boetes in de bouw

2 Arbouw is hét kennis- en service-instituut op het gebied van arbeidsomstandigheden in de bouwnijverheid. Arbouw biedt praktische informatie, instrumenten en richtlijnen op basis van onderzoek naar arbovriendelijke werkmethoden, risico s, ongevallen en beroepsziekten. Arbouw organiseert ook de uitvoering van het cao-pakket preventiezorg. Dit alles met het doel de gezondheid, veiligheid en duurzame inzetbaarheid van werknemers in de bouw te verbeteren en het ziekteverzuim te verminderen. In het bestuur zijn vertegenwoordigd: Bouwend Nederland, Stichting FOSAG-NOA, FNV Bouw en CNV Vakmensen. Stichting Arbouw december 2009, herziening Alle rechten voorbehouden. De producten, informatie, tekst, afbeeldingen, foto s, illustraties, lay-out, grafische vormgeving, technische voorzieningen en overige werken van Stichting Arbouw ( de werken ), waarin substantieel is geïnvesteerd, zijn beschermd onder de Auteurswet, de Benelux Merkenwet, de Databankenwet en andere toepasselijke wet- en regelgeving. Behoudens wettelijke uitzonderingen mag niets daarvan worden verveelvoudigd, aan derden ter beschikking gesteld of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Arbouw. Het bekijken van de werken en het maken van kopieën voor eigen individueel gebruik is toegestaan voorzover binnen de toepasselijke wet- en regelgeving aangegeven grenzen. De woord- en beeldmerken op de werken zijn van Stichting Arbouw en/of haar licentiegever(s). Het is niet toegestaan één of meerdere van deze merken en logo s te gebruiken zonder voorafgaande toestemming van Stichting Arbouw of de betrokken licentiegever(s). Stichting Arbouw is niet aansprakelijk voor (de inhoud van) haar (informatie) producten, software daaronder mede begrepen, noch voor het (her)gebruik daarvan door derden. Stichting Arbouw is niet aansprakelijk voor fouten in (de inhoud van) haar (informatie) producten noch voor eventuele (gevolg)schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit het (her)gebruik daarvan door derden.

3 Boetes in de bouw Arbouw, juni

4 4

5 Inhoud Inleiding 7 1. Wetgeving en boetecategorieën 9 2. Hoogte van boetes en verhogingen/verlagingen Boete na overtredingen Boete na meldingsplicht ernstig ongeval Bevoegdheden inspecteur en het boetetraject Bevoegdheden inspecteur Boeteaanzegging en boeterapport Boeteoplegger, boetekennisgeving en mogelijkheid tot geven van eigen zienswijze Boetebeschikking Betaling Bezwaar en beroep Bezwaar aantekenen Beroep aantekenen Beboetbare natuurlijke- en rechtspersonen Werkgever Werknemer Zzp-er V&G-coördinator Strafrechtelijke vervolging Literatuur 22 5

6 6

7 Inleiding Een verkeersboete kennen we allemaal, maar geldt dat ook voor de bestuurlijke boete van de Inspectie SZW? Veilig en gezond werken moet, zeker in de bouw met zijn wisselende omstandigheden. Voorschriften hierover vind je in de arbowetgeving. En aannemers, groot of klein, kunnen bij overtreding van de regels door de Inspectie SZW worden beboet. Gebeurt dat bij u op het werk, dan is het even slikken, maar meestal is het terecht. Ook werknemers kunnen bij nalatigheid worden beboet, maar alleen als zij zelf ook steken hebben laten vallen. Deze brochure beschrijft hoe het boetesysteem in elkaar steekt. Er wordt onder andere ingegaan op de verschillende boetecategorieën, de stappen van de Inspectie SZW in het boetetraject en de hoogte van boetes. U kunt het ook oneens zijn met een boete van de Inspectie SZW en een bezwaarschrift indienen. Wordt een bezwaarschrift afgewezen dan kunt u desgewenst beroep aantekenen bij de rechtbank. Ook deze stappen zijn in deze brochure beschreven. Sommige overtredingen worden niet met een bestuurlijke boete afgedaan, maar verlopen via het strafrecht (zie hoofdstuk 6). 7

8 8

9 1. Wetgeving en boetecategorieën Het gaat om overtredingen van de arbowetgeving, bestaande uit Arbowet, Arbobesluit en Arboregeling. De Arbowet beperkt zich tot algemene regels over het arbobeleid in uw bedrijf, bijvoorbeeld over het maken van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E), het melden van ongevallen die leiden tot ziekenhuisopname, blijvend letsel of die leiden tot de dood. Ook het geven van passende voorlichting en onderricht behoort tot die regels. Het Arbobesluit geeft voorschriften over de inrichting van de werkplek - bijvoorbeeld bij werken op hoogte - en over de uitvoering en het gebruik van machines en gereedschappen - bijvoorbeeld van een hijskraan of een cirkelzaagmachine. De Arboregeling ten slotte gaat onder meer over de vereiste deskundigheid bij een aantal specifieke werkzaamheden, zoals het bedienen van een hijskraan en het verwijderen van asbesthoudende materialen. Arbocatalogus Genoemde wetgeving bestaat voor een belangrijk deel uit doelvoorschriften, die het beschermingsniveau aangeven; bijvoorbeeld om niet van een hoogte te kunnen vallen. Hoe je dit bereikt staat veelal niet in de wetgeving, maar in een zogenaamde arbocatalogus. Deze wordt per sector opgesteld door vertegenwoordigende organisaties. Het gaat hierbij om het zichtbaar maken van technieken en methoden, goede praktijken, normen en praktische handleidingen. Iedere sector-arbocatalogus wordt vooraf door de Inspectie SZW getoetst en bij controles hanteert de inspecteur de goedgekeurde arbocatalogus als uitgangspunt. De arbocatalogus is de vervanger van de door de Inspectie SZW uitgegeven arbobeleidsregels. Met uitzondering van de Beleidsregel Arbocatalogi en Beleidsregel 33 Boeteoplegging zijn daarom alle beleidsregels per vervallen. Afwijken van een arbocatalogus mag, maar de werkgever moet dan aantonen dat in elk geval het vereiste beschermingsniveau (uit de wetgeving) wordt gerealiseerd. Ook als een vermeend gevaar niet in de arbocatalogus is opgenomen grijpt de Inspectie SZW terug op het betreffende doelvoorschrift uit de wetgeving. Het boetesysteem stoelt op de Arbowet en de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en beoogt werk gevers die de fout in gaan eerder te confronteren met hun nalatigheid. Constateert een inspecteur van de Inspectie SZW een overtreding - een beboetbaar feit - dan kan hij een boete aanzeggen. Niet alle overtredingen zijn even ernstig. Daarom hanteert de Inspectie SZW afhankelijk van de ernst de onderstaande gradaties in beboetbare feiten: a. overtredingen waarvoor eerst een waarschuwing wordt gegeven of een eis wordt gesteld en pas in tweede instantie, nadat is geconstateerd dat de betreffende tekortkoming niet is opgeheven, wordt overgegaan tot boeteoplegging; b. ernstige overtredingen waarvoor een bestuurlijke boete kan worden gegeven zoals genoemd in de lijst welke is opgenomen als bijlage 2 bij Beleidsregel 33. 9

10 c. overtredingen waarvoor direct een bestuurlijke boete kan worden gegeven zoals genoemd in de lijst welke is opgenomen als bijlage 3 bij Beleidsregel 33; Onderstaande tabel omschrijft ze en geeft enkele voorbeelden. Tabel 1 Categorieën beboetbare feiten Categorie beboetbaar feit Omschrijving Voorbeelden ernstige overtredingen waarvoor een bestuurlijke boete kan worden gegeven (gespecificeerd in bijlage 2 van Beleidsregel 33 van de Inspectie SZW) overtredingen waarvoor direct een bestuurlijke boete kan worden gegeven (gespecificeerd in bijlage 3 van Beleidsregel 33 van de Inspectie SZW) Overige beboetbare feiten (bijlage 1 van Beleidsregel 33 van de Arbeidsinspectie geeft een specificatie van alle beboetbare feiten) Werkzaamheden en/of situaties met ernstig gevaar voor personen. Geen direct gevaar voor personen, maar de situatie vraagt wel om een directe sanctie en mogelijk ook om directe maatregelen. Overtredingen die niet onder de bovengenoemde categorieën vallen en leiden tot: - een waarschuwing: bij een concreet in wetgeving beschreven voorschrift; - een eis tot naleving: bij een niet of onvoldoende concreet in wetgeving beschreven voorschrift. Op hoogte werken zonder voorzieningen tegen valgevaar. Werken met onbeveiligde machines en gereedschappen. Niet (direct) melden van een ernstig ongeval. Ontbreken van voldoende deskundig toezicht op het werken door jeugdigen. Er is door het bedrijf wel een RI&E opgesteld, maar geen plan van aanpak. In geval van overmatige fysieke belasting, o.a. hanteren van zware lasten, veelvuldig beklimmen van ladders. Het zal duidelijk zijn dat de zwaarte van de sanctie - waaronder de hoogte van de boete - toeneemt met de ernst van de overtreding. Het boetesysteem van de Inspectie SZW is vastgelegd in Beleidsregel 33 en de bijlagen 1, 2 en 3. Deze informatie is ook te vinden op (bij Onderwerpen > Wetgeving > Arbowetgeving). 10

11 2. Hoogte van boetes en verhogingen/verlagingen De hoogte van de uiteindelijke boete is onder andere afhankelijk van de bedrijfsgrootte, maar ook van andere factoren die tot een hogere dan wel lagere boete kunnen leiden. Bovendien maakt het uit of het ging om een overtreding zonder ernstige gevolgen of om een overtreding die heeft geleid tot een ernstig ongeval. In dat laatste geval is de in hoofdstuk 1 beschreven indeling in drie boetecategorieën (tabel 1) niet van toepassing. In plaats daarvan gelden twee categorieën (tabel 2). De paragrafen 2.1 en 2.2 geven hierover meer duidelijkheid. 2.1 Boete na overtredingen Boetenormbedrag Aan het bepalen van de uiteindelijke hoogte van de boete komt nogal wat rekenwerk te pas. De start is het zogenaamde boetenormbedrag, dat voor iedere overtreding van de arbowetgeving is vastgesteld (in bijlage 1 van Beleidsregel 33). Het hoogste boetenormbedrag is Daarop moet u als werkgever rekenen als bijvoorbeeld: Een vloer waarop wordt gewerkt aan de randen en/of bij vloeropeningen, niet is beveiligd tegen valgevaar. Bouw- of constructiedelen kunnen omvallen omdat ze niet voldoende stabiel en sterk zijn, bijvoorbeeld een wandkist of een steiger. Bewegende delen van een machine, bijvoorbeeld een cirkelzaagmachine of een bouwlift, niet of onvoldoende zijn afgeschermd tegen aanraking of beknelling. Correctie van boetenormbedragen op bedrijfsgrootte Grote bedrijven betalen de volle mep. Groot staat voor 500 of meer werknemers. Om de minder grote en kleine bedrijven niet te zwaar te belasten betalen zij een percentage van het boetenormbedrag, volgens de onderstaande staffeling: minder dan 5 werknemers: 10%; 5 tot en met 9 werknemers: 20%; 10 tot en met 39 werknemers: 30%; 40 tot en met 99 werknemers: 50%; 100 tot en met 249 werknemers: 60%; 250 tot en met 499 werknemers: 80%. Bij het bepalen van de bedrijfsgrootte tellen alle werknemers mee, dus ook degenen die op kantoor of in de werkplaats werken. Het gaat om de juridische eenheid, in de bouw meestal een BV. Personeel van andere vestigingen telt ook mee, tenzij het om aparte BV s gaat. Voor boetes opgelegd aan anderen dan werkgevers, zoals opdrachtgevers en V&G-coördinerende partijen, vindt geen correctie plaats op grond van het aantal werknemers. Zij betalen dus altijd het boetenormbedrag. 11

12 Verdubbeling van de boete bij ernstige overtredingen waarvoor een boete kan worden gegeven Het op bedrijfsgrootte gecorrigeerde boete(norm)bedrag wordt verdubbeld in geval van een ernstige overtreding waarvoor een boete kan worden gegeven (zie tabel 1). In de voorbeelden hieronder staat hoe dat uitpakt voor verschillende bedrijfsgroottes. Matiging van de boete bij verminderde toerekenbaarheid De hoogte van de boete kan aanzienlijk worden verzacht, zelfs tot nul worden terug gebracht. Als u als werkgever kunt aantonen dat u de risico s van de betreffende werkzaamheden voldoende heeft geïnventariseerd en ook dat op grond daarvan de nodige maatregelen zijn genomen, wordt de boete met een derde verlaagd. Als u bovendien aantoont dat er voldoende instructie is gegeven gaat er nog een derde af. Was er ook sprake van aantoonbaar adequaat toezicht dan vervalt de boete in zijn geheel. Voorbeeld 1 Aannemer A met 120 werknemers Overtreding: vloer in ruwbouwskelet is niet beveiligd tegen valgevaar (Art Arbobesluit) Boetenormbedrag: Na correctie op bedrijfsgrootte: (60%) Ernstig beboetbaar feit: ja, dus verdubbeling naar NB Zijn de matigingsgronden aannemelijk gemaakt dan gaat de werkgever geheel of gedeeltelijk vrijuit en kan de boete worden verlaagd tot resp , of nul (zie tekstgedeelte). Voorbeeld 2 Aannemer B met 80 werknemers Overtreding: bedrijf heeft geen RI&E (Art. 5 Arbowet) Boetenormbedrag: Na correctie op bedrijfsgrootte: 900 (50%) Ernstig beboetbaar feit: nee, dus boete blijft 900 Voorbeeld 3 Aannemer C met 12 werknemers Overtreding: wandbekisting is niet vastgezet tegen omvallen (Arbobesluit art. 7.4) Boetenormbedrag: Na correctie op bedrijfsgrootte: (30%) Ernstig beboetbaar feit: ja, dus verdubbeling naar NB Zijn de matigingsgronden aannemelijk gemaakt dan gaat de werkgever geheel of gedeeltelijk vrijuit en kan de boete worden verlaagd tot resp , 500 of nul (zie tekstgedeelte). 12

13 Voorbeeld 4 Aannemer D met 6 werknemers Overtreding: cirkelzaagmachine zonder spouwmes of kap (Arbobesluit art. 7.7) Boetenormbedrag: Na correctie op bedrijfsgrootte: 900 (20%) Ernstig beboetbaar feit: ja, dus verdubbeling naar 1800 Mogelijke extra verhogingen op de (gecorrigeerde) boete Komt tijdens een inspectie eenzelfde beboetbaar feit meerdere keren voor, dan kan dit maximaal driemaal in de boeteberekening worden meegenomen. Als het aantal risicolopers groter is dan 10 wordt de boete met 50% verhoogd verhoogd. Zijn het er meer dan 50, dan wordt de boete verdubbeld. Deze toeslagen gelden niet bij een administratief feit, bijvoorbeeld het niet hebben van een RI&E. Is er bij een inspectie sprake van verschillende overtredingen, bijvoorbeeld geen maatregelen tegen valgevaar en ook een losstaande wandbekisting, dan bestaat de uiteindelijke boetebeschikking uit de som van de afzonderlijke boetebedragen. In geval van recidive (herhaling van hetzelfde beboetbare feit) binnen 2 jaar, wordt de boete met 50% verhoogd. De maximale hoogte van een boetebeschikking voor een werkgever is Ook werknemers kunnen worden beboet, met maximaal 225 (zie hoofdstuk 5). 2.2 Boete na meldingsplicht ernstig ongeval Als er sprake is van een oorzakelijk verband tussen een overtreding van de arbowetgeving en een ernstig arbeidsongeval, dan legt de Inspectie SZW in principe vaste boetebedragen op. Deze zijn vastgelegd in Beleidsregel 33. Ongevallen die leiden tot de dood, een blijvend letsel (bijvoorbeeld amputatie) of ziekenhuisopname zijn meldingsplichtig (Arbowet art. 9) en moeten direct door de werkgever bij de Inspectie SZW worden gemeld. Tabel 2 toont de boetebedragen. Ook in dit geval is er een staffeling in bedrijfsgrootte. Er wordt ook onderscheid gemaakt tussen boetecategorie I en II. Dit is zo geregeld in de Arbowet. De kwalificatie boetecategorie II is praktisch synoniem voor het eerder genoemde begrip ernstige overtreding waarvoor een bestuurlijke boete kan worden gegeven. Artikel 9.9b van het Arbobesluit geeft een overzicht van de feiten die vallen onder boetecategorie I en artikel 9.9c geeft ze van boetecategorie II. 13

14 Tabel 2 Boetes na een ongeval met ernstig letsel of dodelijke afloop Aantal Blijvend letsel en/of ziekenhuisopname Dodelijk letsel Boetecategorie I Boetecategorie II Boetecategorie I Boetecategorie II Minder dan , , , ,- 5 t/m , , , ,- 10 t/m , , , ,- 40 t/m , , , ,- 100 t/m , , , ,- 250 t/m , , , ,- 500 of meer 6.750, , , ,- Ook in dit geval zijn er boeteverhogende en -verlagende omstandigheden: Verhogende omstandigheden In geval van meer dan één slachtoffer wordt de boete verhoogd: met 50% bij twee slachtoffers; met 100% bij drie of meer slachtoffers. De boete kan echter nooit hoger zijn dan 9.000,- voor boetecategorie I en ,- voor boetecategorie II. Verlagende omstandigheden Net als bij de feiten die niet tot een arbeidsongeval hebben geleid, kunnen ook hier de eerder omschreven verzachtende omstandigheden aan de orde zijn die tot een lagere boete leiden. Nog eens kort samengevat: risico s geïnventariseerd en passende maatregelen genomen: boete met 1/3 matigen; ook voldoende instructie gegeven: boete met 2/3 matigen; ook adequaat toezicht gehouden: geen boete. In feite kan er geen boete worden opgelegd als de werkgever niets kan worden verweten. Deze opsomming is cumulatief, met andere woorden: als niet aan het eerstgenoemde punt is voldaan zijn de overige twee punten niet meer aan de orde. In dat geval wordt de hele boete opgelegd. Centraal meldpunt Inspectie SZW bij ernstig ongeval Naar keuze: Telefoon: Fax: Als de Inspectie SZW een ingevuld meldingsformulier verlangt: (doorklikken naar Melden en aanvragen > Digitaal melden). 14

15 3. Bevoegdheden van de inspecteur en het boetetraject 3.1 Bevoegdheden inspecteur De Inspectie SZW houdt toezicht op naleving van de arbowetgeving en doet dit via inspecties. De inspecteurs van de Inspectie SZW hebben daarbij bepaalde bevoegdheden: hebben toegang tot alle plaatsen waar wordt gewerkt; mogen bij iedereen op het werk informatie verzamelen en medewerking verlangen; mogen foto s nemen en documenten, relevante voorwerpen en monsters meenemen. Onderstaand vindt u stapsgewijs een beschrijving van het boetetraject. 3.2 Boeteaanzegging en boeterapport Wanneer een inspecteur een overtreding constateert, kan hij het in principe afdoen met een waarschuwing, maar bij ernstige en direct beboetbare overtredingen zegt hij in de regel een boete aan en maakt een boeterapport op. Hierin staat onder andere welke overtreding(en) u in zijn ogen heeft begaan. Zo nodig zal de inspecteur u horen en uw verklaring in zijn boeterapport opnemen. De actie van de Inspectie SZW is in formele zin gericht tot de werkgever, maar vaak verloopt dit via uw verantwoordelijk leidinggevende op het project of in het bedrijf. De hoogte van de boete kan de inspecteur u niet zeggen, die wordt later door de boeteoplegger bepaald. 3.3 Boeteoplegger, boetekennisgeving en mogelijkheid tot geven van eigen zienswijze De inspecteur stuurt het boeterapport naar de afdeling Bestuurlijke Boete van de Inspectie SZW. Daar wordt beoordeeld of de overtreding is bewezen en in dat geval wordt de hoogte van de boete bepaald (zie voor de berekening hoofdstuk 2). Vervolgens wordt een boetekennisgeving opgemaakt, waarin het voornemen tot een boeteoplegging kenbaar wordt gemaakt en op welke gronden dat gebeurt. Als u het hiermee niet eens bent, kunt u binnen twee weken na dagtekening uw (schriftelijke) zienswijze naar voren brengen. U kunt dan aangeven waarom u het hiermee niet eens bent, bijvoorbeeld omdat volgens u de toerekenbaarheid (voor een deel) ontbreekt, bijvoorbeeld op grond van paragraaf 2.1 Matiging van de boete bij verminderde toerekenbaarheid. 15

16 3.4 Boetebeschikking De voorlaatste stap in dit traject is het opmaken en het aan u versturen van de boetebeschikking. Als u gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om uw zienswijze naar voren te brengen, kunt u in deze beschikking zien of uw inbreng heeft geleid tot wijziging van het eerdere voornemen en verlaging van de eerder berekende boete. Bent u het met de boetebeschikking niet eens, dan kunt u een bezwaarschrift indienen (zie paragraaf 4.1). NB De Inspectie SZW stuurt uw Ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging (PVT) een kopie van alle bovengenoemde stukken. Ook van de stukken behorend bij een eventueel bezwaar en beroep (zie hoofdstuk 4). 3.5 Betaling Betaling, aan het Centraal Justitieel Incasso Bureau CJIB, moet plaatsvinden voor de verval datum die op de acceptgiro is vermeld. Sterker nog, het bedrag moet op die datum bij CJIB zijn bijgeschreven. Houdt u dus rekening met de benodigde verwerkingstijd. U kunt vragen om een betalingsregeling. Neem in dat geval, binnen twee weken na dagtekening van de boete beschikking, contact op met de Inspectie SZW, afdeling Bestuurlijke Boete. Bij niet tijdige betaling krijgt u een aanmaning. De boete is dan verhoogd met de kosten van de aanmaning. Wordt ook dan niet binnen de gestelde termijn betaald, dan wordt de deurwaarder ingeschakeld. De mogelijkheid van betaling in termijnen vervalt dan en ook de deurwaarders kosten zijn voor uw rekening. 16

17 4. Bezwaar en beroep 4.1 Bezwaar aantekenen Tegen een boetebeschikking kunt u bezwaar maken binnen een termijn van zes weken. Die zes weken gelden na de dag van verzending van de boetebeschikking. Uw bezwaarschrift moet worden gericht aan: De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid T.a.v. Directie Wetgeving, Bestuurlijke en Juridische aangelegenheden Bureau Ondersteuning Postbus LV Den Haag Inhoud bezwaarschrift Het bezwaarschrift moet bevatten: naam en adres van degene die bezwaar maakt; omschrijving van de boetebeschikking waartegen het bezwaarschrift is gericht (met ten minste vermelding van het kenmerknummer en de datum; de gronden (redenen) van uw bezwaar; uw handtekening, en plaats en datum; mee te sturen bijlagen: een kopie van de boetebeschikking en eventuele andere relevante stukken. NB Voldoet het bezwaarschrift niet aan deze voorwaarden, dan wordt het mogelijk niet in behandeling genomen. Bezwaar heeft geen schorsende werking, dat wil zeggen dat u de boete binnen de voor geschreven termijn moet betalen. Behandeling bezwaarschrift In de eerste week na het indienen van het bezwaarschrift wordt, indien mogelijk, telefonisch contact met u opgenomen, met de vraag of u gebruik wilt maken van het recht om te worden gehoord. Dit is een recht, geen plicht, en kan in persoon of telefonisch. Er zijn drie mogelijkheden: U stelt er geen prijs op te worden gehoord. De beslissing volgt dan op basis van de beschikbare stukken. U wilt telefonisch worden gehoord. U krijgt een bevestiging, waarin wordt vermeld wanneer u wordt gehoord (in beginsel in de 4e week na de datum van ontvangst van het bezwaarschrift). U wilt in persoon worden gehoord. Dan vindt de hoorzitting in Den Haag plaats. 17

18 In de laatste twee gevallen volgt de beslissing op basis van de beschikbare stukken en van de hoorzitting. De beslissing op uw bezwaarschrift volgt in de regel binnen tien weken na ontvangst van het bezwaarschrift, maar de afhandeling van de beslissing kan worden opgeschoven. In dat geval krijgt u hiervan schriftelijk bericht. Heeft er een hoorzitting plaatsgevonden, dan is het verslag daarvan bijgevoegd. Wordt uw bezwaar afgewezen en bent u het hier niet mee eens, dan kunt u beroep aantekenen (zie paragraaf 4.2). 4.2 Beroep aantekenen Beroep aantekenen gebeurt bij de rechtbank (sector Bestuursrecht) in het gebied waar de rechtspersoon statutair is gevestigd. In de beslissing op uw bezwaar is vermeld bij welke rechtbank u het beroepschrift moet indienen. De termijn hiervoor is: binnen zes weken na de dag dat de beslissing op uw bezwaar aan u bekend is gemaakt. Het te betalen griffierecht is 297,- (voor natuurlijke personen 150,-). Inhoud beroepschrift Het beroepschrift moet bevatten: naam en adres van degene die beroep aantekent; een omschrijving van de boetebeschikking waarop het beroep is gericht, alsmede een kopie van de beslissing op het bezwaarschrift; de gronden (redenen) van het beroep; uw handtekening, en plaats en datum. NB Voldoet het beroepschrift niet aan deze voorwaarden, dan wordt het mogelijk niet in behan deling genomen. U moet de boete binnen de voorgeschreven termijn betalen, ondanks het beroepschrift. 18

19 5. Beboetbare natuurlijke- en rechtspersonen Het boetesysteem is gericht op degene die voor de naleving van de arbowetgeving verant woordelijk is. In de meeste gevallen is dat de werkgever, maar het kunnen ook anderen zijn. 5.1 Werkgever Beboetbare feiten kunnen worden begaan door natuurlijke personen en rechtspersonen. Voorbeelden van rechtspersonen (of aan rechtspersonen gelijkgestelden) zijn een BV, Maatschap en VOF. Een boete wordt altijd opgelegd aan de werkgever. Werkgeverschap houdt in dat er in het bedrijf ook werknemers zijn met een arbeidsovereenkomst. Maar let op, de werkgeversverantwoordelijkheid geldt ook voor ingeleende krachten, stagiaires en soms zelfs ZZP-ers, althans als ze onder het gezag werken van de werkgever. De statutaire directeur treedt in het boetetraject op als vertegenwoordiger van de rechtspersoon. Een statutair directeur staat als zodanig geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. Is er geen sprake van een rechtspersoon dan wordt de natuurlijke persoon beboet, bijvoorbeeld een eigenaar/directeur. 5.2 Werknemer Behalve werkgevers hebben ook werknemers verplichtingen op grond van de arbowetgeving. In de Arbowet zijn die in algemene bewoordingen beschreven (artikel 11), maar meer specifiek worden ze beschreven in artikel 9.3 van het Arbobesluit. Feiten waarvoor een werknemer kan worden beboet zijn bovendien met een asterix (*) gemarkeerd in bijlagen 1,2 en 3 van de eerdergenoemde Beleidsregel 33 van de Inspectie SZW. Een werknemer kan dus ook op zijn verantwoordelijkheid worden aangesproken en dat kan een boete betekenen van maximaal 225,-. Voorbeelden van overtredingen: niet gebruiken van de helm of andere persoonlijke beschermingsmiddelen; onbevoegd weghalen van beveiligingen, zoals leuningwerk langs een vloerrand of de kap van een cirkelzaagmachine; meerijden op mobiele arbeidsmiddelen die hiervoor niet zijn ingericht; zwaarder belasten van hijs- en hefgereedschap dan is toegestaan; onbevoegd bedienen van bepaalde machines, bijvoorbeeld een hijskraan waarvoor een certificaat van deskundigheid verplicht is. 19

20 5.3 Zzp-er Wat betreft beveiliging van de werkplek en het gebruik van veilige machines en gereedschappen heeft een zelfstandige grotendeels dezelfde verplichtingen als een werkgever. Ook is hij verplicht om op de bouwplaats maatregelen te treffen om de lichamelijke belasting te verminderen. De zzp-er is vrijgesteld van een aantal verplichtingen inzake het voeren van arbobeleid, zoals het geven van instructie en het voeren van overleg. Het Arbobesluit (art. 9.5) specificeert zijn verplichtingen. De boetenormbedragen zijn identiek als voor de werkgever, maar door de kleine bedrijfsomvang valt een zelfstandige in de laagste boetecategorie (zie paragraaf 2.1). Verzuimt hij bij zijn werkzaamheden om mee te werken aan de uitvoering van het V&G-plan en houdt hij geen rekening met de aanwijzingen van de V&G-coördinator, dan kan hij worden beboet met 2.700,-. Een zzp-er behoort tot de categorie zelfstandigen, tenminste als hij zelfstandig opereert en niet onder het gezag werkt van zijn opdrachtgever. Een zelfstandig werkende: neemt een werkonderdeel aan en is verantwoordelijk voor het resultaat; bepaalt zelf hoe hij het werk uitvoert en welk materieel hij daarbij gebruikt; zorgt voor eigen PBM; is bevoegd eigen arbeidstijden te bepalen; is aansprakelijk voor door hem aangerichte schade. Als een zzp-er niet aan deze criteria voldoet is hij feitelijk een ingeleende werknemer en wordt in voorkomende gevallen als zodanig beboet (maximaal 225,-). Zijn opdrachtgever vervult in dit geval feitelijk de rol van werkgever en moet een schijnzelfstandige dezelfde mate van arbeidsbescherming bieden als zijn eigen personeel. 5.4 V&G-coördinator Het Arbobesluit (Hoofdstuk 2 afdeling 5) beschrijft een aantal verplichtingen voor V&Gcoördinatoren, in zowel de ontwerp- als uitvoeringsfase. Blijft een coördinator bij de naleving hiervan in gebreke, dan wordt de formeel voor de coördinatie aangewezen natuurlijke persoon of rechtspersonen hierop aangesproken. In de ontwerpfase is dat in de regel de opdrachtgever voor wiens rekening het project wordt gerealiseerd en in de uitvoeringsfase is die rol meestal toebedeeld aan de bouwkundige hoofdaannemer. 20

21 6. Strafrechtelijke vervolging Zoals in de inleiding is beschreven, worden de meeste overtredingen afgedaan met een bestuurlijke boete. Maar in de volgende gevallen kan er strafrechtelijk worden vervolgd: Een werkgever stelt derden bloot aan een veiligheids- of gezondheidsrisico, zonder adequate maatregelen te hebben genomen (Arbowet art.10). Derden zijn onder meer bezoekers, spelende kinderen, voorbijgangers/verkeersdeelnemers en werknemers van andere bedrijven op het werk. Een werkgever overtreedt één of meer verbodsbepalingen uit het Arbobesluit, bijvoorbeeld het verwerken of bewerken van asbesthoudende materialen. Een werkgever begaat binnen een periode van 4 jaar voor de 3e keer een zelfde beboetbaar feit (op dezelfde locatie), mits de tijdsperiode tussen de vorige keren maximaal 2 jaar is. Een werkgever begaat binnen een periode van 2 jaar een zelfde ernstige overtreding waarvoor een bestuurlijke boete kan worden gegeven (op dezelfde locatie). Een werkgever negeert een bevel tot stillegging van de Inspectie SZW. Een werkgever weet, of moet redelijkerwijs weten, dat levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid van één of meer werknemers ontstaat of te verwachten is en stelt zijn werknemer(s) desondanks bloot aan de betreffende risico s (Arbowet art. 32). De drie laatst genoemde strafbare feiten worden als misdrijf gezien. Bij het strafrecht wordt in de regel door de Inspectie SZW proces-verbaal opgemaakt, dat vervolgens naar de Officier van Justitie gaat. De straf bestaat meestal uit een geldboete, maar die kan hoger uitvallen dan een bestuurlijke boete. Bij veroordeling van een natuurlijke persoon kan echter ook (voorlopige) hechtenis worden opgelegd of een combinatie van beide. 21

22 7. Literatuur Algemene wet bestuursrecht Arbeidsomstandighedenwet, hoofdstuk 5, 6 en 7 Arbeidsomstandighedenbesluit, hoofdstuk 9 Arbeidsomstandighedenregeling, art a, b en c Beleidsregel 33 arbeidsomstandighedenwet en: - bijlage 1 Tarieflijst boetenormbedragen - bijlage 2 Lijst van ernstige overtredingen waarvoor een boete kan worden gegeven - bijlage 3 Lijst van overtredingen waarvoor direct een bestuurlijke boete wordt gegeven Bestuurlijke boete en dwangsom: bezwaar, beroep en betaling, januari 2012, Inspectie SZW (brochure met bestelcode 101) Een boete van de Arbeidsinspectie, hoe gaat dit in zijn werk, februari 2011, Inspectie SZW (brochure met bestelcode 600) Zelfstandigen en de Arbowet, oktober 2008, Arbeidsinspectie (brochure met bestelcode 674) De genoemde wetgeving over arbeidsomstandigheden is te raadplegen via Dat geldt ook voor de brochures. 22

23

24 Deze brochure is een gezamenlijk product van Arbouw en Aboma Arbouw Postbus AE Harderwijk T F info@arbouw.nl Voor vragen over arbeidsomstandigheden: Arbouw Infolijn ARB