Faalangst bij hoogbegaafde kinderen. Jessica van der Spek, MSc Adviesbureau Hoogbegaafdheid Pluspunt Expertisecentrum voor dubbel bijzondere kinderen

Transcriptie

1 Faalangst bij hoogbegaafde kinderen Jessica van der Spek, MSc Adviesbureau Hoogbegaafdheid Pluspunt Expertisecentrum voor dubbel bijzondere kinderen

2 TOETS 1. Wat is de hoofdstad van Spanje? 2. Wat is de hoofdstad van Turkije? 3. Wat is de hoofdstad van Uruguay? Schrijf maar op!

3 Voorlezen! Plaasvark Deur: Douwlina du Plessis Dis drie-uur in die oggend toe Buurman se vark my wakker maak. Die effen vark is weer in my vullisdrom. Soos dit n goeie boer betaam, is daar honde op my erf. Daar is niks so erg soos n histeriese windhondteef se geblaf in die middel van die nag nie. Ek voeter byna uit die bed. Ek bel terstond my buurman. Jou effen vark is weer op my erf. Die windhonde is van nature lafaards, dus hol hulle eers weg van die geraas af weg, boem! teen die staaldeur tussen die motorhuise en die gang na my slaapkamer vas, tjank en blaf gelyk, besef dan dat hulle eintlik veronderstel is om waghonde te wees en kry dan met 'n geraas wat die voorvaders in die plaaskerkhof wek, die regte rigting. Ek raak bekommerd oor my hond. Waarskynlik gaan hy n helse geveg met Buurman se vark aanknoop. Die Buurman se varke is maer en loop los rond. Die sogenaamde vry boerdery met varke werk nie vir my goed nie. Hulle is so hongererig, hulle kom vreet my honde se kos op, breek my varkhokke se hekke oop en vreet die varkkos, stamp my stoordeur oop en plunder my voorraad. Waspoeier en mieliemeel maak 'n nuttelose kombinasie, jy kan nie was nie, nie kook nie en ook vir geen dier voer nie.

4 Prevalentie Basisonderwijs 1/12 Begin middelbare school 10% Eind middelbare school 15% Bij hoogbegaafde kinderen ligt dit percentage veel hoger, cijfers verschillen per onderzoek (Nieuwenbroek, 1998) (Drent & Van Gerven, 2002; Kerr, 1990; Kieboom, 2001; Kieboom, 2007; Neumeister, 2004; Pruett, 2004; Schuler, 2000; Webb, 1994)

5 Soorten faalangst Positief Negatief Cognitief Sociaal Motorisch Actief Passief (Bleukx & Habils, 2006; Bokhove van Wensveen, 2006; Bovee & Drijfhout, 2006)

6 Attributie (Pintrich & Schunk, 2002)

7 Mindset Fixed mindset: ik kan dit gewoon niet Growth mindset: ik kan dit nóg niet, maar ik ga mijn best doen het te leren (Dweck, 2013)

8 Denkfouten Het moeten: Ik móét overal de beste in zijn. Mijn ouders betalen veel voor mijn sport, dus moet ik ook winnen. Het doemdenken: Een onvoldoende halen is een ramp. Gedachtelezen: Mijn ouders zijn niet trots op me als ik niet minstens een negen haal. Toekomst voorspellen: Het gaat vast fout. Ze zullen me uitlachen. Ik leer het nóóit. Vergroten: Als ik het niet goed doe, ben ik nutteloos.

9 Gevolgen van faalangst Cijfers worden negatief beïnvloed Extreem veel leren, of het bijltje erbij neergooien Huilbuien Opstandigheid School/taakweigering Depressie, negatief zelfbeeld Suïcide

10 Oorzaak faalangst bij hb kinderen Zelf, thuisomgeving, schoolomgeving Aanleg voor perfectionisme Gewenning de beste te zijn Geen ervaring met falen Mindset Locus of control

11 Faalangst herkennen Letten op: Paniek bij een onderdeel dat niet direct begrepen wordt. Onverwachte, complete uitval op een nieuw onderdeel. Prestaties die plotseling achteruitgaan. Nooit vragen stellen. Het reguliere werk zogenaamd niet op tijd afkrijgen, zelfs niet als het gecompact is, zodat het kind niet aan het verrijkingswerk toekomt. Roepen dat het verrijkingswerk toch echt te moeilijk is (niet intrappen!). Opstandigheid, huilbuien, agressie, passiviteit.

12 Aanpak Stof opdelen in kleine stapjes Snel steeds wat moeilijker maken Verrijkingswerk verplichten en hulp/steun bieden Aandacht voor proces i.p.v. voor product Leef het goede voorbeeld Eventueel faalangsttraining en psycho-educatie ouders

13 Doe het zelf

14 Faalangsttraining

15 Cognitieve gedragstherapie Gebeurtenis Gedachten Gevoelens Gedrag Gevolg

16 G-schema Gewoonlijk Alternatief Gebeurtenis Ik moet een spreekbeurt houden Ik moet een spreekbeurt houden Gedachten Dat wordt helemaal niks. Ze lachen me vast uit. Ik krijg vast een onvoldoende. Ik weet niet zeker dat het mis zal gaan. Anderen lachen ze ook niet uit. Ik probeer het gewoon. Ik weet heel veel over paarden, dat zullen ze knap van me vinden. Gevoel Bang Neutraal/blij Gedrag Ik doe niets aan die spreekbeurt Ik bereid me goed voor Gevolg Onvoldoende Ruimvoldoende

17 Vooruitgang normaalbegaafde kinderen: voor en na Je bibbers de baas

18 Vooruitgang meerbegaafde kinderen voor en na Je bibbers de baas

19 Verschil in faalangst na afloop

20 Vragenlijsten diagnostiek Child Behavior Checklist (CBCL) Teacher Report Form (TRF) Prestatiemotivatietest voor kinderen (PMT-K-2) Schoolvragenlijst (SVL-2) Competentiebelevingsschaal voor Kinderen (CBSK)

21 Gezamenlijke casus diagnostiek Sanne (hb) ging altijd graag naar school. Op de basisschool kreeg ze verrijkingswerk, maar daar kwam ze eigenlijk nooit aan toe. Ze was gelukkig en niet lastig, dus iedereen vond dat wel prima. Maar sinds ze in de brugklas zit, zit ze niet lekker in haar vel. Ze heeft vriendinnetjes en wordt niet gepest. Haar prestaties vallen echter tegen. Misschien is het gymnasium toch te hoog gegrepen voor haar. Tot frustratie van haar docenten stelt ze nooit vragen in de klas, terwijl duidelijk is dat ze het niet snapt. Thuis heeft ze geregeld huilbuien. Haar ouders begrijpen er niets van: ze is toch zo slim, dan moet ze dit toch kunnen?

22 Gezamenlijke casus Mara, 7, groep 3: verscheurt haar tekening en gooit hem weg.

23 Gezamenlijke casus Tys, 10, groep 7: heeft aan het einde van de tijd nog geen dier gekleid, het is een vormeloos hompje. Kleien is stom! roept hij.

24 Gezamenlijke casus Roel, 9, groep 5: gaat voor de derde keer in een uur naar de wc.

25 Gezamenlijke casus Tessa, 14, 2 gymnasium: heeft wéér een 1 voor wiskunde. Wiskunde kan ik gewoon niet, daar heb ik geen aanleg voor.

26 Eigen casus Kies een casus uit uw eigen klas of praktijk Schets deze kort voor uw buurman of buurvrouw, of voor uw groepje Bespreek samen wat u, de leerkracht of de ouders hier zouden kunnen doen Bespreek uw oplossingen daarna plenair

27 Vragen?