LOKALE DEMOCRATIE, LOKALE PARTICIPATIE EN LOKALE POLITIEKE PARTIJEN, EEN DRIE-EENHEID (met respect voor lokale afdelingen van landelijke partijen)
|
|
- Sterre van der Woude
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 LOKALE DEMOCRATIE, LOKALE PARTICIPATIE EN LOKALE POLITIEKE PARTIJEN, EEN DRIE-EENHEID t.g.v. 10 jaar Echt Voor Albrandswaard, uitgesproken op 31 oktober 2015, door medeoprichter Bert Euser, bij zijn afscheid van de actieve lokale politiek VRIENDEN EN VRIENDINNEN VAN DE LOKALE DEMOCRATIE, (ik denk niet dat iemand van u zich met deze aanhef tekort gedaan voelt) Bij het tienjarig bestaan van EVA en mijn afscheid van de actieve lokale politiek is de verleiding groot om terug te kijken, evenzeer om in te gaan op de actuele lokale politieke situatie. U kunt gerust zijn, ik ben daarvoor niet bezweken. Ik wil vooruit kijken. Ook wil Ik mijn oud-collega s niet voor de voeten lopen met opmerkingen over de korte termijn. Ik wil een vergezicht schetsen van de volgens mij gewenste lokale democratie en de rol van lokale partijen daarin. Mijn bijdrage hedenmiddag heb ik als titel meegegeven: LOKALE DEMOCRATIE, LOKALE PARTICIPATIE EN LOKALE POLITIEKE PARTIJEN, EEN DRIE-EENHEID (met respect voor lokale afdelingen van landelijke partijen) In een recent door het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) 1 uitgebracht rapport zijn o.a. meningen van burgers over de landelijke politiek bijeen gebracht. Meer dan 90% van de Nederlanders steunt het idee van democratie, en meer dan 70% is voldoende tevreden met het functioneren van de democratie. Over de praktische invulling van de democratie, de politiek dus, is men minder tevreden. Er is veel kritiek op gekozen politici en grote steun voor meer inspraak van burgers en meer directe democratie (zoals referenda en de gekozen burgemeester). 2 Als ik hiervoor een metafoor mag geven: de kiezers in ons land vinden dat de democratie nog steeds een heel mooi voertuig is maar degenen die het stuur in handen hebben, de politieke bestuurders, maken er een potje van. 1 Ridder, Josje den en Dekker, Paul, Meer democratie, minder politiek? Een studie van de publieke opinie in Nederland, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, oktober Pag. 7 Ibidem 1
2 In vervolgonderzoek zal door het SCP aandacht worden geschonken aan verschillen tussen landelijke en lokale politiek. 3 Op basis van mijn eigen onderzoek en ervaringen in de lokale politiek hier ter stede, durf ik wel vooruit te lopen op de resultaten van dit vervolgonderzoek m.b.t. lokale politiek. De paradox Meer democratie, minder politiek 4, zoals de reactie van NRC- Handelsblad luidde op het rapport, is ook in veel gemeenten herkenbaar, en verklaarbaar. De verzorgingsstaat heeft de verantwoordelijkheid bij burgers weggenomen en bij grote institutionele organisaties neergelegd. Het meer en meer loslaten van het begrip burger, heeft de band tussen burgerrechten en burgerplichten losser gemaakt. De persoonlijke verantwoordelijkheid voor het functioneren van de lokale democratie raakt mede hierdoor op de achtergrond, door wel de rechten te omarmen, maar niet altijd de daarbij behorende plichten te accepteren. De versterking van de lokale representatieve democratie, is in het verleden op verschillende manieren getracht te verbeteren, zoals door inspraak, burgerparticipatie, lokale referenda, e.d. Tot een grotere betrokkenheid van moderne burgers bij lokale politiek en lokaal bestuur heeft dit lang niet altijd geleid. De introductie, door het kabinet Rutte-II, van het begrip participatiesamenleving of participatiemaatschappij, heeft echter ook een averechts effect. Burgers, die vaak van goede wil zijn, krijgen zonder veel vormen van overleg van de overheid taken over de schutting gegooid, die het rijk niet meer kan of wil uitvoeren. De verantwoordelijkheid wordt in het liberale perspectief direct bij individuele burgers gelegd, echter niet bij de lokale samenleving. Een gemiste kans om de sociale cohesie of samenhang in buurten en wijken te verstevigen. 5 3 Pag. 102 Ibidem 4 Redactie NRC-Handelsblad, De tweede paradox van het CPB: democratie is goed, politiek niet, 2 oktober Cohesie die zwakker geworden was doordat de verzorgingsstaat alle acties zelf via professionals had overgenomen. Ik zie dus een Grote Politieke Golfbeweging die de burger niet betrokken heeft maar juist op afstand gezet: eerst zijn door de enorme groei van de overheid alle maatschappelijke initiatieven en instellingen overgenomen, letterlijk gecentraliseerd tot enorme instituten onder leiding van bestuurders die bepaald roekeloos gingen rijden, zodat we ze nu voor de rechter zien. Vervolgens kreeg notabene de burger zelf de beschuldiging van gebrek aan betrokkenheid, egoïsme, dikke-ik (om de meest recente vondst te gebruiken). En dat in een land met meer dan vier miljoen vrijwilligers, een land dat binnen een week vrachtauto s en vliegtuigen op particulier initiatief naar Polen en Haïti stuurt.of zoveel hulpgoederen verzamelt dat de organisaties voor opvang van asielzoekers het niet meer aankunnen. Het is maar een observatie. 2
3 Wat er in de afgelopen tien jaar wel in veel gemeenten heeft plaats gevonden, is dat de burgers het zelf zijn gaan doen! In de metafoor, burgers zien zichzelf als betere politieke chauffeurs, stappen zelf in... door het oprichten van lokale partijen. In mijn afscheidsrede in de gemeenteraad heb ik aangegeven dat de verhouding tussen gemeenteraad en organisaties van burgers hierdoor verder zal wijzigen. 6 Dit brengt mij bij het tweede deel van de drie-eenheid, t.w. lokale participatie. De lokale politiek moet minder besturen voor burgers, maar meer besturen samen met burgers. Hiervoor heb ik in 2009 het begrip geuzendemocratie 7, de participatiedemocratie van lokale partijen geïntroduceerd. In het besturen samen met burgers worden deze behandeld als participant (deelnemer), dit in tegenstelling tot besturen voor burgers, waarbij de burger de klant is. De wachttijden aan het gemeenteloket mogen dan niet te lang zijn, de regelgeving moet worden vereenvoudigd, de belastingen gaan omlaag en de klanttevredenheid moet periodiek worden gemeten. Kortom de burger, de klant, staat centraal. Tegelijk worden burgerinitiatieven in het keurslijf van een gemeentelijke verordening geperst, terwijl de politiek en het bestuur initiatieven van burgers kapen. 8 En dat is dus de omgekeerde wereld. Willen we de lokale democratie in de toekomst versterken, dan moet de politiek bereid zijn om niet alleen taken, maar vooral ook bevoegdheden, verantwoordelijkheden en financiële middelen aan burgers en hun organisaties te delegeren of te decentraliseren. Dit betekent dat de politiek, gemeenteraad en college van Burgemeester en Wethouders, bereid moet zijn om een stap terug te doen ten gunste van maatschappelijk organisaties. De beste uitvoerders van nieuw beleid, nieuwe voorzieningen en nieuwe participatie zijn de bedenkers daarvan. Kortom ruim baan voor zorgcoöperaties, wijk- en buurtondernemingen, wijkbussen, 6 Aan de burgers van Albrandswaard, afscheidsrede gemeentebestuur van Rhoon en Albrandswaard, uitgesproken door Bert Euser, raadslid en oud-wethouder, in de raadsvergadering van 11 mei Bert Euser, Lokale leiders, de opkomst van de geuzendemocratie, Augustus, Amsterdam Een voorbeeld, de Opzoomerstraat begon ooit met het zelf opruimen van de straat.en heeft vorig jaar besloten om niet meer mee te doen met de jaarlijkse Opzoomerdag in Rotterdam, omdat het een ambtelijk project geworden was, met centrale bezemuitgifte ( stuks!) en de eis dat er pleindiners voor 200 personen en pleinorkesten van 50 inwoners moesten zijn. Hiermee moesten straten dus aan de ambtenaren bewijzen dat ze echt wilden participeren in die dag.in plaats van gewoon hun straat schoonmaken. 3
4 verenigingen en stichtingen op het terrein van sport, kunst en cultuur. Dit kan worden vastgelegd in zgn. buurtrechten 9 Het resultaat is naar mijn overtuiging: grotere betrokkenheid van burgers, grotere verantwoordelijkheid, tegen lagere kosten en met een betere kwaliteit dan waar de politiek, het bestuur en met hen de ambtelijke organisatie alle denkbare taken blijven uitvoeren. Participatiedemocratie leidt tot grotere deelname van burgers aan zowel lokale taken, als de lokale democratie zelf. Het is tijd voor de overstap van gemeentelijke burgerparticipatie naar maatschappelijke initiatieven, waarbij de burgers en hun organisaties zelf het heft in handen nemen. 10 Want, zoals ik al aangaf, de landelijke politiek heeft met de invoering van de verzorgingsstaat veel verantwoordelijkheden bij burgers weggehaald, het nieuwe professionele middenveld heeft met haar grote organisaties veel gemeenschapstaken overgenomen. Voor het laten herleven van participatie is een vorm van herbronning nodig, zoals: aandacht voor de lokale samenleving (buurten, wijken en dorpen in gemeenten en steden), sociale samenhang, kleinschaligheid, onderlinge betrokkenheid, gezamenlijke verantwoordelijkheid. Dat geldt op alle niveaus: zoals samenwerking van burgers nodig is, is samenwerking met buurgemeenten vaak noodzakelijk, deze samenwerking is veelal juist een voorwaarde voor het behoud van de lokale zelfstandigheid. 11 Willen we die participatie serieus nemen, dan hebben we niet alleen minder overheid, maar ook minder markt nodig. De wortels van alle succesvolle initiatieven van onderaf is het feit dat burgers in samenwerking vrijwel elke klus minstens een derde goedkoper en drie keer sneller uitvoeren dan overheid of bedrijfsleven. Hiervoor kan ik naar mijn boeken verwijzen, maar ik geef een concreet voorbeeld. Een maandje kinderopvang voor twee kinderen, of het nu door de overheid of het bedrijfsleven wordt geregeld, kost bijna een modaal maandsalaris 12. In buurlanden hebben ze zogenaamde coöperatieve crèches, die door ouders voor een fractie van onze prijzen zelf gerund en geregeld 9 Buurtrechten geven burgers meer zeggenschap over hun directe leefomgeving, het gaat dan om het recht om uit te dagen, recht op maatschappelijk vastgoed en recht op buurtplanning. 10 De taak van de gemeenteraad is dan het faciliteren middels ruimte geven voor lokaal maatwerk in de samenleving, lokale regelgeving en lokale financiën. 11 Mijn persoonlijke BAR-credo was dan ook samenwerken om zelfstandig te blijven. 12 Uurtarief van 6,86 x 2 is 13,50 per uur, voor 40 uur per week wordt dat 540, per maand dus meer dan 2000 euro.en dat alleen tijdens kantooruren. 4
5 worden maar dat is in Nederland verboden wegens de kwaliteitseisen.waar de eigen ouders van kinderen dus kennelijk niet aan voldoen. De bekende reactie is dat burgers het te druk hebben...maar dat klopt dus absoluut niet. Sommige burgers hebben het heel druk, anderen veel minder! In Nederland hebben we miljoenen vrijwilligers, uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat veel burgers bereid zijn actief te worden. Ongeveer een derde van de burgers kan bedrijvig, actief, geïnvolveerd of verantwoordelijk worden genoemd. Vaak staat er een tot actie geneigde groep met een relatief positief beeld van politiek en samenleving en de eigen positie daarin, tegenover een groep met negatievere beelden en minder actiegeneigdheid (maar desgevraagd) juist wel meer voorstander van directe democratie. 13 Een derde van de burgers heeft de bereidheid tot inzet voor de (lokale) samenleving. Een percentage, dat overeenkomt met de omvang lokale partijen bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. Dat laatste is een toevalligheid, want lokale partijen zijn natuurlijk geen eenheidsworst. In mijn onderzoek maak ik in onderscheid tussen vier typen lokale partijen, t.w. actiepartijen ( de burger als actievoerder ), deelbelangenpartijen ( de burger als belangenbehartiger ), gemeentebelangenpartijen ( de burger als klant ) en burger- of participatiepartijen ( de burger als participant ). Dit onderscheid is gebaseerd op de wijze waarop een lokale partij de relatie tussen burger en lokaal bestuur ziet. 14 Sommige lokale partijen zijn specifiek gericht op een enkel issue (deelbelang), andere zijn puur protestpartijen, maar de grootste groep heeft in de statuten staan dat de inwoners van hun gemeente echt meer invloed ( macht ) moeten krijgen. Zodra de kans zich voordoet, dan doen deze dat ook, tot en met het mee laten ontwerpen van hele woonwijken, de supervisie over de bouw van een nieuwe school, het beheer van sportvelden, etc. Bij veel van deze partijen zien we ook dat ze direct inspelen op de kritiek van de burgers over politici als pluche-klevende zakkenvullers : participatiepartijen stellen transparantie centraal, met bijvoorbeeld openbare fractievergaderingen en afspraken dat bestuurders en raadsleden maximaal twee termijnen blijven zitten. Steeds meer lokale partijen trekken bewust ook wethouders van buiten aan. 13 Pag. 92 ibidem 14 Bert Euser, Geuzen aan de macht, de doorbraak van lokale partijen, Stichting Politieke Academie, Amsterdam, januari 2015, pag. 33 5
6 Tenslotte nog enkele opmerkingen over het wezen van lokale partijen. De reactie van politici van landelijke partijen is vaak, dat lokale afdelingen van hun partijen ook lokale partijen zijn. Het is maar welke definitie je hanteert. Voor lokale partijen, zoals EVA, geldt dat zij niet aangesloten zijn bij een landelijke partij, dus onafhankelijk zijn en op de eigen gemeente gericht. Landelijke partijen zijn top-down georganiseerd. In de afgelopen jaren heb ik een aantal malen geprobeerd om lokale partijen van onderop te organiseren. Ik denk dat het nog wel enige tijd zal vragen voordat dit concept bij lokale partijen en grote delen van de kiezers zal aanslaan. De herkomst van lokale partijen is een andere dan die van landelijke partijen. Naast actieve burgers (o.a. uit actiegroepen) zijn bij de oprichting veelal oudpolitici van landelijke partijen betrokken. De reden van hun overstap ligt soms in de wens tot voortzetting van hun gefnuikte politieke carrière, maar vaker nog in de wens tot het voeren van een andere politiek, de burger centraal, maar meer nog besturen samen met burgers. De burger centraal behoort bij gemeentebelangenpartijen (zoals Leefbaar Rotterdam), besturen samen met burgers behoort bij participatiepartijen (zoals Echt Voor Albrandswaard). De oprichters van lokale partijen komen vaak uit het bedrijfsleven en zijn veelal babyboomers, die hun maatschappelijke carrière willen afronden door kennis en ervaring in te zetten voor de lokale gemeenschap en de lokale politiek. Overigens zijn er ook lokale afdelingen van landelijke partijen, die de kunst afkijken bij lokale partijen, en zich van binnenuit aanpassen aan de ontwikkelingen van de participatiedemocratie. Lokalen let op uw zaak! Het moge duidelijk zijn, dat ik een grote toekomst zie voor de participatiedemocratie met haar participatiepartijen. De burgers krijgen dan de verantwoordelijkheden weer terug, die ze eerder zijn ontnomen. De opkomst en ontwikkeling van lokale politieke partijen in Nederland is een geloofwaardig alternatief. 15 Dit is ook de titel van een bijdrage aan de bundel Naar een geloofwaardiger bestuur, welke ik recentelijk samen met de wetenschappers Boogers en Van Ostaaijen heb mogen leveren. Lokale partijen maken zoals ook andere organisaties een herkenbare ontwikkeling door, kort samengevat: opkomen, blinken en verzinken. Dit is vergelijkbaar met de product-lifecycle, die we uit de marketing en 15 Julien van Ostaaijen, Marcel Boogers & Bert Euser, Opkomst en ontwikkeling van lokale partijen in Nederland: een geloofwaardig alternatief, bijdrage aan Naar een geloofwaardig bestuur, Gabriël Smit. Stefan Soeparman (red.),pag. 213 e.v., Boom Lemma uitgevers, Den Haag
7 communicatie literatuur kennen. Het is de kunst, zo niet de opdracht aan leiders van organisaties om de veelal onomkoombare neergang door nieuwe impulsen, nieuwe maatschappelijke initiatieven en vooral ook oorspronkelijke ideeën, om te zetten in een nieuwe groeifase... waarmee ik mij wellicht geheel onbedoeld toch weer dreig te bemoeien met de politieke toekomst van Echt Voor Albrandswaard. Maar u weet dat ik het volste vertrouwen heb in het vermogen van mijn opvolgers om de burgers van Albrandswaard te blijven betrekken bij de lokale samenleving en de lokale politiek. Daarvoor hebben we bekwame mensen, waar ik ook geweldig prettig mee heb mogen samenwerken. Ik heb het volste vertrouwen dat EVA met hen nog vele jaren verder kan. Mijn goede vader, die zich net als ik vele jaren heeft ingezet voor de lokale politiek en het lokale bestuur, verstond als geen ander de kunst van het loslaten. Ik probeer in zijn geest verder te gaan, door Echt Voor Albrandswaard los te laten. De kennis en ervaring die ik in onze gemeente heb opgedaan blijf ik zeker in dienst stellen van de lokale democratie, de lokale participatie en de lokale politieke partijen. Ik dank u voor het in mij gestelde vertrouwen, dank ook voor tien mooie jaren, voor de samenwerking en de vriendschap. Het ga u allen goed. Texel, 3 oktober 2015 Rhoon, 31 oktober 2015 Bert Euser 7
Hier de titel van de presentatie invoegen Opkomstbevordering bij gemeenteraadsverkiezingen
Hier de titel van de presentatie invoegen Opkomstbevordering bij gemeenteraadsverkiezingen Julien van Ostaaijen, ProDemos De opkomst bij lokale verkiezingen 75 70 65 60 55 50 1970 1971 1972 1974 1977 1978
Nadere informatieLokale democratie onder / december 2017
Lokale democratie onder druk @Ostaaijen / december 2017 Spoorboekje Wat is er aan de hand met de lokale democratie? - afhakende inwoners - aanhakende inwoners Rol gemeenteraad in de lokale democratie -
Nadere informatieRiedsútstel (initiatiefvoorstel)
Riedsútstel (initiatiefvoorstel) Ynformaasjekarrûsel : 5 februari 2015 Agindapunt : 1 Status : Informerend/Vergaderstuk Ferfolch : Opiniërend/Besluitvormend d.d. 12 februari 2015 (agendapunt 8) Portefúljehâlder
Nadere informatieWat doet de yup met Lombok? - Komst van de yup zet eensgezindheid in volkswijk onder druk.
Bijdrage Has Bakker 13 april 2017 Geachte voorzitter, leden van de raad, het college, Utrechters, Wat doet de yup met Lombok? - Komst van de yup zet eensgezindheid in volkswijk onder druk. Een ronkende
Nadere informatieDe Geest van Elinor. Overheid en burgerinitiatieven
De Geest van Elinor Overheid en burgerinitiatieven De doe democratie: voorbij de inspraak Van kiezer, klant en inspreker in de representatieve democratie...... naar autonome coproducent in participatieve
Nadere informatieVergaderen in West Betuwe. Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie
Vergaderen in West Betuwe Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie Herindelingsadvies Par.4.3.: Samen met de samenleving West Betuwe Voert haar wettelijke
Nadere informatiePvdA Duiven - Samen Vooruit!
v 1 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te werken aan concrete plannen om samen
Nadere informatiePvdA Duiven - Samen Vooruit!
VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA DUIVEN 2018 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te
Nadere informatieBurgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente?
Burgerbetrokkenheid in Beweging Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? 12/19/2017 Wie ben ik en wat doe ik? Burgerbetrokkenheid in beweging Waar hebben we het eigenlijk
Nadere informatieNaam good practice: Project visie op burgerschap als uitgangspunt voor maatschappelijke sturing en fysieke inrichting.
Format good practice Algemeen Naam good practice: Project visie op burgerschap als uitgangspunt voor maatschappelijke sturing en fysieke inrichting. Gemeente: Harderwijk Contactpersoon: De heer Abbas Lotfolahian
Nadere informatieDe burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven
De burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven Lelystad, 24 april 2018 Paul Dekker (paul.dekker@uvt.nl) Outline 1. Veronderstellingen van bestuurders 2. De gemiddelde burger: Nederland in Europa
Nadere informatieToespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009. Dames en heren,
Toespraak staatssecretaris Bijleveld (BZK) Festival In actie met burgers! Woensdag 16 december 2009 Dames en heren, Een maand geleden mocht ik in Utrecht samen met vertegenwoordigers van 47 Europese landen
Nadere informatieMaatwerkdemocratie. Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie. Denktank VNG Jaarbericht
Maatwerkdemocratie Naar een krachtiger, trefzekere gemeenteraad als kruispunt in de lokale democratie Denktank VNG Jaarbericht 2015-2016 8 juni aanbieding Denktank VNG - jaarlijks - Jaarlijks wisselende
Nadere informatieGroningers zetten zich in voor leefbaarheid in dorp of wijk
Groningers zetten zich in voor leefbaarheid in dorp of wijk De samenleving verandert. Bewoners pakken steeds meer zelf op en gemeenten geven meer ruimte aan lokale bewonersinitiatieven (CMO STAMM, 2015).
Nadere informatieOnderwerp: Uitnodiging inspiratietraining 'Hoe bereik ik als raadslid (nieuw) publiek?' 20 april in Amersfoort
Beerendonk van, André (PJA) Van: Saes, Jos (JGM) Verzonden: vrijdag 31 maart 2017 8:05 Aan: Wolfs, Madeleine (M); Otten, Paul (P) Onderwerp: FW: Uitnodiging inspiratietraining 'Hoe bereik ik als raadslid
Nadere informatieWat heeft het Provinciebestuur met de participatiesamenleving?
Wat heeft het Provinciebestuur met de participatiesamenleving? PlattelandsParlement Gelderland 2017 3 februari 2016 Ben van Essen Ben van Essen: even voorstellen Senior-strateeg provincie Limburg (tot
Nadere informatieHard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen
Hard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen Routeplanner komend uur Verbindende rol van de gemeenteraad onder druk Verdieping van de klassieke rollen van de gemeenteraad Hard
Nadere informatieThemabijeenkomst Burgerparticipatie. Gemeenteraad Cuijk 8 december 2014
Themabijeenkomst Burgerparticipatie Gemeenteraad Cuijk 8 december 2014 Ben van Essen: even voorstellen Senior strateeg provincie Limburg. Kernthema s: bevolkingskrimp en burgerparticipatie; Overige: Voorzitter
Nadere informatieBurgerparticipatie in Alkmaar. Gemeente Alkmaar
Burgerparticipatie in Alkmaar Gemeente Alkmaar 1 Burgerparticipatie in Alkmaar Aanleiding en ambitie In het kader van het programma Harmonisatie is ook het burgerparticipatiebeleid opnieuw bekeken. Voor
Nadere informatie5) Even niet belangrijk
1) De thuisblijvers Brabanders stemmen niet graag. Van alle provincies kende Brabant bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 de laagste opkomst. Bovendien is er sprake van een dalende trend. Steeds minder
Nadere informatieM A N I F E S T. Waarom VOLMONDIG JA? die boven alles het gemeenschappelijk belang dient en dus de goede oplossingen voortbrengt.
M A N I F E S T Waarom VOLMONDIG JA? VOLMONDIG JA. Is de steen in de vijver van de oude gemeentepolitiek. VOLMONDIG JA. Strijdt voor een nieuwe open bestuursstijl in Breda. VOLMONDIG JA. Pleit voor meer
Nadere informatieDeze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus EA Den Haag
Deze brochure is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Postbus 20011 2500 EA Den Haag www.rijksoverheid.nl Maart 2019 Publicatie-nr. 120128 120128_Brochure_SVHBV2.indd
Nadere informatieImrat Verhoeven Uva/AISSR. Vormgeven aan overheidsparticipatie
Imrat Verhoeven Uva/AISSR Vormgeven aan overheidsparticipatie In een notendop Activerende verzorgingsstaat leidt tot meer nadruk verhoudingen burgers onderling Hoe democratisch zijn die verhoudingen eigenlijk?
Nadere informatieKandidatenboek lijsttrekkersverkiezing GR 2018
Lijsttrekkersverkiezing Gemeenteraadsverkiezingen 2018 1 Woord van de voorzitter Aan de leden van D66 Alphen aan den Rijn 10 mei 17 Democraten! Terwijl in Den Haag hard word gewerkt aan de formatie van
Nadere informatiePvdA Amsterdam, 7 mei 2012
PvdA Amsterdam, 7 mei 2012 Ten geleide Voor de Partij van de Arbeid geldt wet en regel én onze eigen moraal van soberheid en dienstbaarheid. In ons dagelijks politiek handelen laten wij ons daar door leiden.
Nadere informatieSociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014
Sociaal Makelen voor Krachtige Wijken Samenvatting van de rapportage tussentijdse evaluatie sociaal makelaarschap augustus 2013 december 2014 Uitgevoerd door Onderzoeksnetwerk Sociaal Domein Utrecht Initiatieven
Nadere informatieLOKALE KIEZERS: LOKALE KEUZES. Onderzoek stemgedrag Gemeenteraadsverkiezingen 2010
LOKALE KIEZERS: LOKALE KEUZES Onderzoek stemgedrag Gemeenteraadsverkiezingen 2010 Wie en waarom? Universiteit van Tilburg / Dec. 2010 Dr. Marcel Boogers Dr. Julien van Ostaaijen Laura Slagter Opdracht:
Nadere informatieInitiatiefvoorstel CDA Cranendonck. Cranendonck, krachtige kernen. Voorstel:
Initiatiefvoorstel CDA Cranendonck Cranendonck, krachtige kernen VOORSTEL AAN DE RAAD VAN DE GEMEENTE CRANENDONCK Registratienummer Datum raadsvergadering 11 maart 2014 Naam opsteller Fractie CDA Cranendonck
Nadere informatieWees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger
Jeroen van Urk: Wees eerder volksverbinder en volksverleider, dan volksvertegenwoordiger (Van links naar rechts) Imrat Verhoeven, Petra Tiel en Jeroen van Urk 16 TIJDSCHRIFT Competenties van raadsleden
Nadere informatieRKC Medemblik Opmeer. Notitie onderzoeksopzet
Notitie onderzoeksopzet Rekenkamerrapport: Burgerparticipatie en de rol van de raad 25 mei 2016 Rekenkamercommissie Medemblik - Opmeer 1 Inhoudsopgave 1 Aanleiding onderzoek 3 2 Inleiding, doelstelling
Nadere informatieRAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO GEMEENTE VOORST LOKALE DEMOCRATIE. 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk
RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO LOKALE DEMOCRATIE GEMEENTE VOORST 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk Agenda 19.30 uur Opening door burgemeester 19.35 uur Presentatie foto lokale
Nadere informatieDeelnemers: denktank uit de samenleving, gemeenteraad, college en ambtelijk managementteam
Samen bouwen aan het huis van de democratie in Bloemendaal Verslag werkatelier over participatie en samenspel tussen samenleving en gemeentebestuur op 4 juni 2015 van 20:00 tot 23:00 uur in het Dorpshuis
Nadere informatieEen betrouwbare overheid. Gemeentelijke samenwerking en financiën
Een betrouwbare overheid Gemeentelijke samenwerking en financiën 1 Een betrouwbare overheid Bij de ChristenUnie staat de samenleving centraal. Een samenleving die niet het werk is van de overheid maar
Nadere informatieAanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
De rol van de gemeenteraad. Verslag van de bijeenkomst d.d. 21 januari 2014. Aanwezig: Raadsleden, fractieassistenten, toekomstige raadsleden, bestuurs- en directieleden, managementteam, griffiemedewerkers.
Nadere informatieDORDRECHT. Aan. de gemeenteraad
DORDRECHT Aan de gemeenteraad Gemeentebestuur Spuibouievard 300 3311 GR DORDRECHT Datum 22 februari 2011 Ons kenmerk SBC/529089 Begrotingsprogramma Bestuur en samenwerking Betreft vaststellen Verordening
Nadere informatieSAMEN AAN DE SLAG: BELEIDSREGELS BEWONERSBIJDRAGE GEMEENTE DRIMMELEN 2015
SAMEN AAN DE SLAG: BELEIDSREGELS BEWONERSBIJDRAGE GEMEENTE DRIMMELEN 2015 Het college van Burgemeester en Wethouders, Gelet op de Algemene subsidieverordening Drimmelen 2007; overwegende dat; Het college
Nadere informatieONDERZOEK GEBIEDSGERICHT WERKEN
ONDERZOEK GEBIEDSGERICHT WERKEN Gemeente Oss November 2017 www.ioresearch.nl ONDERZOEKSVRAGEN 1. Hoe is het beleid rondom gebiedsgericht werken vormgegeven? 2. Wat zijn de ervaringen van de intern en extern
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming
Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Samenvatting door een scholier 410 woorden 3 februari 2004 5,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Aantekeningen Hoofdstuk 2 Politieke
Nadere informatieZeggenschap: hoe DOE je dat?
Zeggenschap: hoe DOE je dat? Werken aan nieuwe democratie startdocument bij de partijbrede discussie Harmen Binnema 22 maart 2016 Waar gaat het over? GroenLinks heeft een brede agenda van democratisering,
Nadere informatieMONITOR BURGERPARTICIPATIE 2013 ENQUÊTE
MONITOR BURGERPARTICIPATIE 2013 ENQUÊTE De Monitor Burgerparticipatie wordt tweejaarlijks uitgevoerd om het gemeentelijk beleid en activiteiten op het gebied van burgerparticipatie landelijk in kaart te
Nadere informatieG EMEENTE. Samenleven. in de buitenruimte
G EMEENTE Samenleven in de buitenruimte Wethouder Jan Overweg De openbare ruimte is van ons allemaal. Dus hoe mooi zou het zijn als iedereen in Leusden zich verantwoordelijk voelt voor zijn of haar woonomgeving.
Nadere informatieHard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen (Tilburg
Hard naar het college, zacht naar de samenleving. Julien van Ostaaijen (Tilburg University) @ostaaijen Opzet Verbindende rol van de raad onder druk Verdieping van de klassieke rollen Hard naar het college,
Nadere informatieReactie en advies op uitwerking regionale woonagenda Gemeente Aalten Gemeente Aalten geeft je de ruimte. dd.
Reactie en advies op uitwerking regionale woonagenda Gemeente Aalten 2016-2025 Gemeente Aalten geeft je de ruimte dd. 12 januari 2016 Adviesraad voor sociaal domein Februari 2016 1 Inhoudsopgave Paragraaf
Nadere informatieWerken aan onze toekomst!
Samen sterk Werken aan onze toekomst! mijn Dorp 2030 Tubbergen Februari 2017 U en Mijn Dorp 2030 Evaluatie themabijeenkomst Mijn Dorp 2030 Volop aan de gang! Zo ongeveer een jaar geleden zijn we gestart
Nadere informatieBURGERPARTICIPATIE April 2013 (2 e versie)
BURGERPARTICIPATIE April 2013 (2 e versie) Inleiding: De gemeente Zederik wil haar burgers betrekken bij het beleid met als motto: De burger centraal. Deze nota gaat over de rol van de gemeente in relatie
Nadere informatieRuimte voor burgers en een nieuwe overheid. Bas Denters Hoogleraar Bestuurskunde Universiteit Twente
Ruimte voor burgers en een nieuwe overheid Bas Denters Hoogleraar Bestuurskunde Universiteit Twente 1 Wij bieden ruimte aan kleinschalige (en eventueel tijdelijke) initiatieven: de spontane stad. In de
Nadere informatieNieuwe fase in samenwerking in de regio
Nieuwe fase in samenwerking in de regio Presentatie voor de gemeenteraad Opbouw MRDH en Afbouw Haaglanden 2 september 2014 Aanleiding voor de presentatie MRDH: Consultatiepakket gemeenten om daadwerkelijke
Nadere informatieParticipatiesamenleving: retoriek of realiteit?
Participatiesamenleving: retoriek of realiteit? De betekenis van gezondheid voor burgerparticipatie Prof. dr. Kim Putters 11 april 2014 Inhoud 1. De Sociale Staat van Nederland 2013 2. Minder verzorgingsstaat,
Nadere informatie12 mei Piet van Mourik. Welke weg slaat de Rekenkamer in?
12 mei 2017 Piet van Mourik Welke weg slaat de Rekenkamer in? Sterke Democratie in Dynamische Samenleving! Waarom? WERKEN AAN BESTUUR SAMEN MET DE BUITENWERELD Effectief STUREN EN BESLISSEN Beleid Uitvoering
Nadere informatieRaadsvoorstel en besluitnota
2016/197661 Raadsvoorstel en besluitnota Onderwerp Visie op de opvang en integratie van vluchtelingen in Zaanstad Gevraagd besluit 1. De visie inzake de opvang en integratie van vluchtelingen in Zaanstad
Nadere informatiegemeente Tiel ontvangen op:
gemeente Tiel ontvangen op: 05-06-2018 **ID18.04370 ID18.04370 Van: Ans Borninkhof [mailto:burgerschapsvormingadvies@gmail.com] Verzonden: dinsdag 5 juni 2018 20:36 Aan: Smb TL Gemeente
Nadere informatieBESLUITEN. B&W-nr.: d.d. 29 april 2005
B&W-nr.: 05.0573 d.d. 29 april 2005 Onderwerp Antwoord schriftelijke vragen van het raadslid P. Van Meenen (D66) inzake ambtelijke procedure beantwoording schriftelijke raadsvragen. BESLUITEN Behoudens
Nadere informatie: Opvang Vluchtelingen
24-03-2016: Opvang Vluchtelingen Raadsvergadering 10-03-2016: Agendapunt 5: Vluchtelingen Aanpak communicatie kleinschalige opvang. Voorzitter, Gemeentebelangen is niet blij met de komst van maximaal 4
Nadere informatieGEMEENTEBLAD Officiële publicatie van Gemeente Houten (Utrecht)
Het college van burgemeester en wethouders heeft op 3 december 2013 de hiernavolgende Beleidsregels Fonds Maatschappelijke Ontwikkeling Houten -2015 vastgesteld. Fonds Maatschappelijke Ontwikkeling Houten
Nadere informatieNieuwsbrief December 2018
Nieuwsbrief December 2018 Beste Lezer, Voor Trots waren volgende onderwerpen die in de maand december erg belangrijk. Dat waren: 1- Zienswijze deelname MRDH in coöperatieve vereniging NDOV 2- Startnotitie
Nadere informatieGEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2014
GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN 2014 BEÏNVLOEDING TOEKOMSTIG GEMEENTELIJK BELEID In maart 2014 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Het is daarom van belang dat u nu al begint met het uitoefenen van belangenbehartiging
Nadere informatieEen paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik wel vaker, maar dit was echt een burgemeester 2.0.
Welkomstwoord Commissaris van de Koningin drs. Ank Bijleveld-Schouten bij de Dag van de ambtenaar 2.0 op 6 februari 2013 te Zwolle. Een paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik
Nadere informatieGebieds- en Stedelijke Programma s. Leiding en Staf Stedelijke Programma s. Gemeente Vlaardingen RAADSVOORSTEL
RAADSVOORSTEL Registr.nr. 1423468 R.nr. 52.1 Datum besluit B&W 6juni 2016 Portefeuillehouder J. Versluijs Raadsvoorstel over de evaluatie van participatie Vlaardingen, 6juni 2016 Aan de gemeenteraad. Aanleiding
Nadere informatieGEWOON OF JUIIST HEEL ONGEWOON?
GEWOON OF JUIIST HEEL ONGEWOON? Zelfsturing in de gemeente Peel en Maas Gabriel van den Brink 31-3-2017 Helden 1 Peel en Maas als schoolvoorbeeld Een feest van herkenning Lezen rapportage voelde als thuiskomen:
Nadere informatieLOKAAL SAMENSPEL. enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden
LOKAAL SAMENSPEL enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden 1 ALGEMEEN BEELD geen onverklaarbare uitkomsten verschillen in waardering van het samenspel intern en extern, en
Nadere informatieTrendsportal Slimme mobiliteit voor morgen
Trendsportal Slimme mobiliteit voor morgen Geachte partijprogrammamakers voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2018, U werkt momenteel aan het verkiezingsprogramma van uw partij voor de gemeenteraadsverkiezingen
Nadere informatieDuurzaam samenwerken in een buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen
Duurzaam samenwerken in een buurtgericht netwerk voor kinderen en gezinnen Welke uitdagingen liggen er? Het lokaal geïntegreerd gezinsbeleid neemt een belangrijke plaats in binnen het lokaal sociaal beleid,
Nadere informatieVerslag van de bijeenkomst Mannen Emancipatie in het Turks Museum d.d. 30 november 2013
Verslag van de bijeenkomst Mannen Emancipatie in het Turks Museum d.d. 30 november 2013 Aanwezig ca. 100 personen. Sprekers: Vz. Turks Museum Rustem Akarsu, Vz. Platform Allochtone Ouderen de heer R. Ramnath,
Nadere informatieVan verzorgingsstaat naar
1. Van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving Het is onmiskenbaar dat mensen in onze huidige netwerk- en informatie-samenleving mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak
Nadere informatieTerugblik op de Kennisdag Participatie voor gemeenten En wat vinden de burgers ervan?
Terugblik op de Kennisdag Participatie voor gemeenten En wat vinden de burgers ervan? Op donderdag 7 juni jl. werd de jaarlijks Kennisdag Participatie voor gemeenten georganiseerd. Een dag bedoeld voor
Nadere informatieOp VVD Aalsmeer kun je rekenen
Op VVD Aalsmeer kun je rekenen De lokale VVD-fractie Aalsmeer/Kudelstaart Verkiezingsprogramma 2018-2022 1 Wat heeft VVD Aalsmeer de afgelopen jaren voor jou bereikt? Vanaf 2010 heeft de gemeenteraadsfractie
Nadere informatieOmdat ik bij deze partij oplossingsgericht bezig kan zijn voor de lokale belangen.
VRAGENLIJST GEMEENTERAADSVERKIEZING 2018 Naam, partij en plaats op de kieslijst: Dorien Sijbenga-v.d. Outenaar Partij: Anders! Nr.1 Woonplaats: Middenmeer Geboortedatum:19-02-1954 Beroep: Directeur Gezondheidscentrum
Nadere informatieLoslaten is het nieuwe vasthouden. Hoofdstuk 9
Hoofdstuk 9 Ik geloof in een bescheiden opstelling als gemeentelijke organisatie in combinatie met een gulle benadering als het gaat om het faciliteren van de lokale gemeenschap zelf. We zijn nog steeds
Nadere informatieBERICHTEN UIT DE PRAKTIJK. Voorbeelden van hoe je een bericht voor een verkiezingsprogramma kunt schrijven
BERICHTEN UIT DE PRAKTIJK Voorbeelden van hoe je een bericht voor een verkiezingsprogramma kunt schrijven Politieke partijen schrijven op dit moment hun verkiezingsprogramma s. Ze staan daarbij ook open
Nadere informatieWat vinden vrijwilligersprojecten van de samenwerking
Wat vinden vrijwilligersprojecten van de samenwerking met gemeenten? Resultaten peiling onder inschrijvingen Meer dan handen vrijwilligersprijzen 2015 en 2016. De Meer dan Handen vrijwilligersprijzen zijn
Nadere informatieGemeenten krijgen vanaf 2015 veel meer verantwoordelijkheid:
2 juni 2014 Sociaal Domein Gemeenten krijgen vanaf 2015 veel meer verantwoordelijkheid: Jeugdzorg, AWBZ-begeleiding naar Wmo, Participatiewet. Samenhang met ontwikkelingen Publieke Gezondheidszorg en Passend
Nadere informatieMaak je sterk VOOR WERK. Stappenplan
Maak je sterk VOOR WERK Stappenplan 1 Stappenplan voor lokale belangenbehartiging Goede belangenbehartiging staat of valt met goede voorbereiding. Dat is een hele klus en kost veel tijd. Wees dus realistisch
Nadere informatieInitiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van
Gemeenteblad Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van.. Jaar 2015 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel 23 oktober 2015 Onderwerp Initiatiefvoorstel ter instemming
Nadere informatieNieuwjaarstoespraak 2017 Burgemeester Visser. Beste inwoners van Twenterand, jong en oud, dames en heren,
Nieuwjaarstoespraak 2017 Burgemeester Visser Beste inwoners van Twenterand, jong en oud, dames en heren, Van harte welkom in de vernieuwde Zandstuve, hier in Den Ham. Zoals u inmiddels weet, is het voor
Nadere informatieNieuwjaarstoespraak burgemeester mr. W.P.M. Urlings d.d. 8 januari 2015
Nieuwjaarstoespraak burgemeester mr. W.P.M. Urlings d.d. 8 januari 2015 Beste mensen, Hartelijk welkom op deze nieuwjaarsvisite. Raad, college en ambtelijke diensten van de gemeente wensen u een oprecht
Nadere informatieNIEUWSBRIEF18. Wij stáán er voor VAN HET BESTUUR NIEUWE LEDEN: www.sgpgeldermalsen.nl 4/2015. Voor in uw agenda: NAJAARSVERGADERING 25 NOVEMBER
VAN HET BESTUUR Het zomerreces is weer voorbij. Als u deze nieuwsbrief leest zijn de eerste commissievergaderingen en raadsvergaderingen al weer achter de rug. Er is veel wat aandacht vraagt, de zondagsontheiliging
Nadere informatieONDERZOEKSPLAN HULP BIJ HET HUISHOUDEN
ONDERZOEKSPLAN HULP BIJ HET HUISHOUDEN Rekenkamer Utrecht, 15 februari 2016 AANLEIDING Rijksbeleid Op 1 januari 2015 is de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015) van kracht geworden. Op grond
Nadere informatieKanteling en overheidsparticipatie
Kanteling en overheidsparticipatie perspectief van de veranderde samenleving Vervolgstappen in een gemeentelijk ontwikkelproces Procesnotitie voor behandeling gemeenteraad Tytsjerksteradiel 26 maart 2015
Nadere informatieActiviteiten Jaarverslag 2013
Activiteiten Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave 1 Een bezoek van de wethouder 2 Project Kunst en Cohesie 3 Bewonersdag 4 Bijeenkomst met de wijkbewoners 5 Burendag 6 Culturele thee avonden 7 De tafel van één
Nadere informatieBurgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad
Burgerparticipatie en de rol van de gemeenteraad 5 juli 2018 Raadswerkgroep Burgerparticipatie In november 2017 heeft een aantal raadsleden zich opgegeven om de Raadswerkgroep Burgerparticipatie te vormen
Nadere informatieMeerjarenprogramma begroting 2015-2017 en 2 e concernbericht 2013.
Meerjarenprogramma begroting 2015-2017 en 2 e concernbericht 2013. Voorzitter, college, collega raadsleden, mensen op de publieke tribune, luisteraars van de Zuidwest FM en lezers van onze GBWP bijdrage.
Nadere informatieKaders voor burgerparticipatie
voor burgerparticipatie 1 Inhoud Pagina Hoofdstuk 3 1. Inleiding 1.1 Doel van deze notitie 1.2 Opbouw van deze notitie 4 2. Algemeen 2.1 Twee niveaus: uitvoering en meedenken over beleid 2.2 Tweerichtingsverkeer
Nadere informatieSAMEN AAN DE SLAG: BELEIDSREGELS BEWONERSBIJDRAGE GEMEENTE DRIMMELEN 2019
SAMEN AAN DE SLAG: BELEIDSREGELS BEWONERSBIJDRAGE GEMEENTE DRIMMELEN 2019 Het college van Burgemeester en Wethouders, Gelet op de Algemene subsidieverordening Drimmelen 2007; overwegende dat; Het college
Nadere informatieIntroductie. 1. Uw persoonlijke situatie. Voorbeeldvragenlijst COB-kwartaalenquête 2011
Introductie Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Met de resultaten wil het bureau het kabinet en de politiek in het algemeen informeren over zorgen en wensen
Nadere informatieInteractief bestuur. Omnibus 2009
Interactief bestuur Omnibus 2009 O&S Januari 2010 2 Kort samengevat Najaar 2009 is door de afdeling Onderzoek & Statistiek een omnibusonderzoek gehouden. In dit onderzoek is de bewoners van de gemeente
Nadere informatieLokale binding in de provincie Groningen. Een vergelijking tussen stad en platteland
Lokale binding in de provincie Groningen. Een vergelijking tussen en Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat de betrokkenheid in de dorpen niet altijd even vanzelfsprekend
Nadere informatieSociale samenhang in Groningen
Sociale samenhang in Groningen Goede contacten zijn belangrijk voor mensen. Het blijkt dat hoe meer sociale contacten mensen hebben, hoe beter ze hun leefsituatie ervaren (Boelhouwer 2013). Ook voelen
Nadere informatieHoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam?
Hoeveel potentie tot buurtparticipatie in Amsterdam? Met een terugtrekkende overheid die niet meer alle zorg kan en wil dragen, doet men steeds meer een beroep op de verantwoordelijkheid van de burgers.
Nadere informatieSamenvatting Resolutie. Democratie van Nu. D66 krijgt het voor elkaar
Samenvatting Resolutie Democratie van Nu D66 krijgt het voor elkaar 20190115162135_1090.adpro.indd 1 1/15/2019 4:21:51 PM Samenvatting Democratie van Nu 3 De oprichters van D66 maakten zich zorgen. Ze
Nadere informatieRaadsvoorstel. Wij stellen voor: Transformatieagenda Wmo en haar omgeving. besluitvormend de raad van de gemeente Teylingen
Raadsvoorste l Raadsvoorstel Transformatieagenda 2017-2018 Wmo en haar omgeving doel: aan: besluitvormend de raad van de gemeente Teylingen zaaknummer: 161900 datum voorstel: 23 november 2016 datum collegevergadering:
Nadere informatieSociale kracht in Houten Burgerpeiling 2014
in Houten Burgerpeiling 2014 Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Houten Projectnummer 598 / 2015 Samenvatting Goede score voor Sociale Kracht in Houten Houten scoort over het algemeen goed als
Nadere informatieWeinig mensen sociaal aan de kant
Weinig mensen sociaal aan de kant Tevredenheid over de kwaliteit van relaties Hoge frequentie van contact met familie en vrienden Jongeren spreken of schrijven hun vrienden elke week 15 Drie op de tien
Nadere informatieDemocratisch toetsingskader bij bewonersinitiatieven
Democratisch toetsingskader bij bewonersinitiatieven Werkvorm ter vernieuwing van de lokale democratie Anja B.M. Smits december 2017 Inwoners ontplooien steeds vaker initiatieven voor hun eigen leefomgeving,
Nadere informatieGezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen
Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 000 VII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2019 Nr. 80
Nadere informatieEnquête & Toekomstvisie Voorjaar 2011
Vereniging Maarlandbewoners Enquête & Toekomstvisie Voorjaar 2011 1/36 Waarom een enquête? In de algemene ledenvergadering van 2009 is het bestuur gevraagd naar een toekomstvisie. 2/36 Huidigige visie
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie Democratie en www.rijksoverheid.nl www.facebook.com/minbzk www.twitter.com/minbzk Uw kenmerk Datum 14 december
Nadere informatieUitslagen enquête onder raadsleden Provincie Gelderland
Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Gelderland Februari 2015 Inleiding Stichting Politieke Academie deed in opdracht van Nederland Lokaal onderzoek naar de mening van gemeenteraadsleden. Aan hen
Nadere informatieUitslagen enquête onder raadsleden Provincie Noord- Holland
Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Noord- Holland Februari 2015 Inleiding Stichting Politieke Academie deed in opdracht van Nederland Lokaal onderzoek naar de mening van gemeenteraadsleden. Aan
Nadere informatieExamen HAVO. maatschappijwetenschappen (pilot) tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een bijlage.
Examen HAVO 2015 tijdvak 2 dinsdag 16 juni 13.30-16.30 uur maatschappijwetenschappen (pilot) Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 24 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 56 punten
Nadere informatie