Inhoudsopgave. Voorwoord 13 Inleiding 15

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Voorwoord 13 Inleiding 15 1 De eigen plek vanuit beeldend therapeutisch oogpunt Inleiding Het fenomeen de eigen plek De eigen plek als territorium Het menselijk territorium Verschillende territoria; functie en gedrag Territoriaal gedrag en persoonlijkheidsproblematiek Het ontstaan van en de vormgeving aan de eigen plek De ik-ontwikkeling en de relatie tussen het zelf en de objecten De ontwikkeling van de kindertekening en de vormgeving aan het zelf De eigen plek en beeldende therapie De therapiesituatie Aspecten van beeldend werken met betrekking tot de eigen plek De rol van de beeldend therapeut Het terugwinnen van de eigen plek in de meest basale vorm: de psychotische desintegratie Het terugwinnen van en het vormgeven aan de eigen plek bij persoonlijkheidsproblematiek Voordelen van beeldende therapie 32 Literatuur 34 2 Borderlinecliënt: verantwoordelijk en competent!? Wat gebeurt hier nu eigenlijk? Wat is een ernstige cluster-b-persoonlijkheidsstoornis? Behandeling bij een ernstige cluster-b-persoonlijkheidsstoornis en beeldende therapie 41 Opmaak_TB_01.2.indd :50:02

2 6 Niet uitleven maar beleven 2.4 Beeldende therapie bij de borderline persoonlijkheidsstoornis Doelstellingen van beeldende therapie bij borderlinecliënten Specifieke kwaliteiten van beeldende therapie en vertaling naar de doelgroep Het werkstuk en de functies hiervan in het werken met deze doelgroep Tot slot 48 Literatuur 49 3 Verbindend werk Wat is dialectische gedragstherapie? Dialectiek Dialectiek in de beeldende therapie Doelstellingen van beeldende therapie op basis van DGT Emoties leren uiten en reguleren Stabieler zelfbesef bereiken Sociale vaardigheden oefenen Crisisvaardigheden oefenen Een voorbeeld; een oplettendheidsleerwijzer De oplettendheidsleerwijzer in beeldende therapie Eindtermen Nawoord 64 Literatuur 65 4 Imaginatie in beeldende therapie Inleiding Wat is imaginatie? Schemagerichte cognitieve therapie Schema s, meer specifiek Imaginatie Heden Verleden De aard van imaginatie Doelgroepen Introductie van de oefening heden verleden Doelen van de oefening Instructie De evaluatie Conclusie 78 Literatuur 79 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03

3 Inhoud 7 5 Loslaten en vasthouden in beeldende therapie Loslaten en vasthouden in beeldende therapie: de werkvorm de twee stenen De centrale vragen: Waar heb ik last van? Wat wil ik veranderen? Wat moet ik daarvoor opgeven? Wil ik dat wel? Het proces van loslaten en vasthouden, veranderen en accepteren Ervaringen uit beeldende therapie vasthouden Transfer en beeldende therapie Rituelen Integratie; transfer tussen delen van het zelf Transfer bevorderen in breder verband 91 Literatuur 92 6 Niet uitleven maar beleven 95 Ex-cliënt Katja beschrijft haar ervaring na enkele jaren 95 7 Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen in beeldende therapie, wat is de evidentie? Inleiding Beeldende therapie bij persoonlijkheidsstoornissen in de huidige praktijk Zoekgeschiedenis beeldende therapie Diagnostiek Wetenschappelijke onderbouwing van beeldend therapeutische diagnostiek bij persoonlijkheidsstoornissen Overige overwegingen van beeldend therapeutische diagnostiek bij persoonlijkheidsstoornissen Behandeling Wetenschappelijke onderbouwing van beeldend therapeutische behandeling bij persoonlijkheidsstoornissen Overige overwegingen bij beeldend therapeutische behandeling bij persoonlijkheidsstoornissen Comorbiditeit Persoonlijkheidsstoornis en trauma in beeldende therapie Persoonlijkheidsstoornis en eetstoornis in beeldende therapie 114 Literatuur diagnostiek 115 Literatuur behandeling 116 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03

4 8 Niet uitleven maar beleven Werkboek 119 Inleiding 121 Productbeschrijving 128 persoonlijkheidsstoornissen, ambulante behandeling of deeltijdbehandeling 128 Samenvatting dialectische gedragstherapie 131 Module Kernoplettendheid 135 Samenvatting theorie kernoplettendheid 136 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Geestesgesteldheden/cirkels Oefening bewustwording Actueel thema behandeling Hard zacht tegenstelling in klei Tegenstelling in lijnen Hersens en hart Blind portret Voeltekening Krijtkriebels Silhouet individueel Vier oefeningen rondom waarnemen Kleibol Basale vormen Imaginatie: het zaadje Kernkwadrant in beeld Imaginatie: de lopende band Krastekening Schilderserie van drie Florence Cane techniek Aquarelbeeld Verfexperiment Scheurwerk 173 Module Emotieregulatie 175 Samenvatting theorie emotieregulatie 176 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Emotiedagboek Jezelf en een belangrijke ander Landschapfantasie 182 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03

5 Inhoud 9 4 Emotie in klei en een ander materiaal Macht onmacht Zelfportret 4 zinnen De vier elementen Lijnen cirkel mensfiguur Zes basisemoties Zwarte inktmonsters Onder en boven het oppervlak De muur Levenslijn Vervolg levenslijn Zwart-wit scheuropdracht Huis van emoties Twee stenen; loslaten en vasthouden Elfje Mensfiguur en geometrische vorm Gevoelseiland plattegrond Keuzes maken Schilderij laten ontstaan Zelfportret, binnen- en buitenkant 210 Invulblad emotieregulatie evaluatie 211 Module Intermenselijke vaardigheden 213 Samenvatting theorie Intermenselijke vaardigheden 214 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Wat zoek je in (materiaal)contact? Sociogram Samenwerken in tweetallen ansichtkaarten Emotie en samenwerking Drie vellen naar elkaar toe Gipshanden Aansluitende tuin Boom en landschap Onderwaterlandschap Kleihuizendorp Contact vanuit de eigen plek Stilleven oefening; vragen en weigeren Klei eiland Zwarte lijnen groepsopdracht Rollenspel met opdracht Groepsschilderij met doelen 241 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03

6 10 Niet uitleven maar beleven 17 Silhouetten groepsopdracht Matisse-kwasten Boot met bemanning Toren van krant met handicap Tekendialoog 250 Module Crisisvaardigheden 253 Samenvatting theorie crisisvaardigheden 254 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Klei in de zak Probleemoplossingen Feedback geven en ontvangen Positief boekje (vervolg op feedback geven en ontvangen) Helpend symbool Prettige plek 3D Pannenschema in beeld Koestering van iets moois Vakantie van de volwassenheid Droomvakantie Zintuigen sensaties Meditatiebeeld Naschilderen schilderij Geheime kamer in jezelf Iets moois voor de ander Pijn Trots! Het blaadje Lichaamsbeeld van de emotie 283 Module Introductie schemagerichte therapie 285 Samenvatting theorie schemagerichte therapie 286 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Beeld kindertijd Kleien in de groep Grote zelf en kleine zelf Modi in beeld Imaginatieoefening heden verleden 301 Invulformulier Imaginatieoefening heden verleden Zorg voor het kind in jezelf Foto van vroeger en nu 307 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03

7 Inhoud 11 8 De kwelgeest Ontmoeting in het bos Jij en je vader of moeder De bril waardoor je kijkt 312 Module Werkvormen speciale situaties 315 Inleiding speciale situaties 316 Multidisciplinaire samenhang in het behandelaanbod Observatie: Kennismakingscollage Observatie: Dit ben ik Observatie: Mensfiguur in een cirkel Observatie: Vaartuig op het water Crisis: Beeld van de groep Crisis: De klaagmuur Evaluatie: Reflectie einde module Evaluatie: De rode draad Evaluatie: Wat neem je mee wat laat je achter? Afscheid: Afscheidsritueel 328 Bijlage Bijlage Bijlage Dankwoord 342 Over de auteur 343 Opmaak_TB_01.2.indd :50:03