Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf bij startende ho-studenten

Transcriptie

1 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf bij startende ho-studenten Analyses op basis van de Startmonitor 2008 t/m 2015 Onderzoek in opdracht van EP-Nuffic Jules Warps Jessica Nooij ResearchNed april 2016

2 2016 ResearchNed Nijmegen in opdracht van EP-Nuffic. Alle rechten voorbehouden. Het is niet geoorloofd gegevens uit dit rapport te gebruiken in publicaties zonder nauwkeurige bronvermelding. ResearchNed werkt conform de kwaliteitsnormen NEN-EN-ISO 9001:2008 voor kwaliteitsmanagementsystemen en NEN-ISO 20252:2012 voor markt-, opinie- en maatschappelijk onderzoek. 1 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Gap year Internationale contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf Internationaal accent in vooropleiding Herhaalde meting Onderzoeksvragen Doelgroep 6 2 Gap year bij nieuwe studenten Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year per CROHO-sector Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year: gereisd Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year: gereisd per CROHO-sector 10 3 Gap year en studieuitval Globale vergelijking uitval Verschil in vroege uitval tussen studenten in hbo en wo met en zonder gap year 11 4 Overwegingen en opbrengsten gap year Overwegingen voor het nemen van een gap year Opbrengst van een gap year 15 5 Internationale accenten in vooropleiding 21 6 Buitenlandse contacten Contacten via sociale media met leeftijdgenoten in buitenland: frequentie Samenhang gap year en contacten in het buitenland Samenhang internationaal accent in vo en contacten in het buitenland 25 7 Belangstelling voor een buitenlandverblijf Belangstelling voor een buitenlandverblijf: mannen en vrouwen Belangstelling voor een buitenlandverblijf: per sector Belangstelling voor een buitenlandverblijf vs. buitenlandcontacten Belangstelling voor een buitenlandverblijf vs. gap year Belangstelling voor een buitenlandverblijf vs. internationaal accent in vo 31 2 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

4 1 Inleiding Op verzoek van EP-Nuffic werken wij een aantal gegevens uit de Startmonitor uit over studenten die voorafgaand aan hun ho-studie een tussenjaar inlassen en over internationale contacten die beginnende studenten via sociale media onderhouden met leeftijdgenoten in het buitenland. 1.1 Gap year Een deel van de startende studenten in het hoger onderwijs heeft voorafgaand aan hun ho-studie een periode niet gestudeerd en mogelijk gereisd. Dit gegeven is verzameld vanaf de allereerste Startmonitor in september 2008 en is daardoor nu beschikbaar over acht achtereenvolgende studiejaren. Wat was vorig studiejaar je voornaamste bezigheid op studiegebied? Ik zat op school (middelbaar/voortgezet onderwijs). Ik studeerde aan een andere opleiding. Ik studeerde niet, ik heb gewerkt. Ik studeerde niet, ik heb gereisd. Ik studeerde niet, ik had andere. Studenten die in het jaar voor hun ho-studie niet studeerden, is ook gevraagd hoeveel jaren zij buiten het onderwijs doorbrachten. Vanaf studiejaar is bovendien een tweetal verdiepende vragen toegevoegd over de achtergrond en opbrengst van het tussenjaar. Eerder heb je aangegeven dat je in het vorige studiejaar niet studeerde of op school zat. Hebben de volgende overwegingen daar een rol bij gespeeld? Ik volgde vorig studiejaar geen onderwijs, omdat: ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken, etc.). ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn huidige studie, die ik toen al gekozen had. ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. Eerder heb je aangegeven dat je in het vorige studiejaar niet studeerde of op school zat. In hoeverre ben je het eens met de volgende uitspraken over jouw periode buiten het onderwijs? De 'tussenperiode' heeft geleid tot een andere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt. De 'tussenperiode' heeft geleid tot een betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt. Door de 'tussenperiode' werd ik zekerder van mijn studiekeuze. Mijn in de 'tussenperiode' zijn inhoudelijk zinvol voor de opleiding die ik nu volg. De 'tussenperiode' heeft (mede) geleid tot de keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie. De 'tussenperiode' heeft geen enkel effect gehad op mijn studiekeuze. 1.2 Internationale contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf Vanaf studiejaar is ook een vraag toegevoegd over contacten in het buitenland: Heb je via sociale media (Facebook, etc.) contacten met leeftijdgenoten in het buitenland? Nooit Af en toe Maandelijks 3 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

5 Wekelijks of vaker Vanaf studiejaar is een vraag opgenomen over de belangstelling van eerstejaars voor een buitenlandverblijf. Zou je voor je studie een periode in het buitenland willen doorbrengen (bv. stage, vakken, een vervolgstudie)? Zeker niet Waarschijnlijk niet Weet ik nog niet Waarschijnlijk wel Zeker wel 1.3 Internationaal accent in vooropleiding In studiejaar worden voor het eerst de volgende drie extra vragen gesteld over de vooropleiding van de respondenten. Heb je de volgende typen opleiding, programma's of vakken gevolgd? (meer antwoorden mogelijk) Tweetalig Onderwijs (TTO) International Baccalaureate programme (=vervolg op TTO) UNESCO-school ELOS-school Internationale school in Nederland Geen van deze [Indien havo/vwo] Hoeveel moderne vreemde talen heb je [op de havo/in het vwo] gevolgd (Engels, Frans, Duits, Spaans, Arabisch, etc.)? of meer Ben je met je middelbare school naar het buitenland geweest? Nee Ja, met een excursie Ja, met een uitwisseling Ja, anders 1.4 Herhaalde meting In studiejaar worden twee vragen uit de september-enquête nogmaals gesteld aan het einde van het studiejaar: Heb je contact met leeftijdgenoten in het buitenland? Zou je voor je studie een periode naar het buitenland willen? Hierdoor wordt het mogelijk om na te gaan of studenten in hun eerste studiejaar een ontwikkeling hierin doormaken: in welke mate nemen buitenlandcontacten toe en groeit de belangstelling voor een buitenlandverblijf? In het volgende hoofdstuk geven wij aan hoe deze gegevens worden uitgewerkt voor verschillende doelgroepen. 4 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

6 1.5 Onderzoeksvragen Een groot deel van de vragen is in voorgaande jaren al uitgewerkt naar hbo en wo en naar de verschillende croho-sectoren. Deze overzichten worden nu ten dele herhaald c.q. toegepast op de nieuwe onderzoeksgegevens. In deze rapportage worden de volgende resultaten gepresenteerd. Gap year 1. Instromende studenten met een gap year: instroom 2008 t/m 2015, hbo en wo, per studiejaar, per sector. 2. Instromende studenten die in het gap year hebben gereisd: instroom 2008 t/m 2015, hbo en wo, per studiejaar, per sector. 3. Gap year en ho-studieuitval: hbo en wo, onderscheiden naar reizen, werken en andere (cohorten 2008 t/m 2014 samengevoegd). 4. Overwegingen voor het nemen van een gap year: instroom 2011 t/m 2015, onderscheiden naar hbo en wo en naar reizen, werken en andere. 5. Opbrengst van een gap year: instroom 2011 t/m 2015, onderscheiden naar hbo en wo en naar reizen, werken en andere. Vooropleiding 6. Vo-achtergrond instroom 2015, aantal talen in vo, buitenlandbezoek in vo en vo-scholen met internationale oriëntatie. 7. Vo-achtergrond en studieuitval: studieuitval naar vo-talen (<3 vs. 3 talen), buitenlandbezoek met vo-school (wel/niet) en internationale oriëntatie vo-school (wel/niet). Buitenlandse contacten 8. Buitenlandse contacten met leeftijdgenoten: instroom 2012 t/m 2015, onderscheiden naar sector. 9. Buitenlandse contacten met leeftijdgenoten: instroom 2015, hbo en wo, onderscheiden naar gap year (niet/wel, reizen/werken/anders). 10. Buitenlandse contacten met leeftijdgenoten: instroom 2015, onderscheiden naar vo-talen (<3 vs. 3 talen), buitenlandbezoek met vo-school (wel/niet) en internationale oriëntatie vo-school (wel/niet). Belangstelling buitenlandverblijf 11. Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013 t/m 2015, hbo en wo, onderscheiden naar man-vrouw. 12. Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013 t/m 2015, hbo en wo, onderscheiden naar croho-sector. 13. Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013 t/m 2015, hbo en wo, onderscheiden naar wel/niet buitenlandse contacten via sociale media. 14. Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013 t/m 2015, hbo en wo, onderscheiden naar gap year (niet/wel, reizen/werken/anders). 15. Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2015, onderscheiden naar votalen (<3 vs. 3 talen), buitenlandbezoek met vo-school (wel/niet) en internationale oriëntatie voschool (wel/niet). Ontwikkeling in loop van eerste studiejaar 16. Vergelijking buitenlandcontacten en belangstelling voor buitenlandverblijf tussen begin en einde studiejaar , hbo en wo, naar geslacht. 17. Vergelijking buitenlandcontacten en belangstelling voor buitenlandverblijf tussen begin en einde studiejaar , naar gap year (wel/niet), vo-talen (<3 vs. 3 talen), buitenlandbezoek met vo-school (wel/niet) en internationale oriëntatie vo-school (wel/niet). 5 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

7 De onderdelen 6, 7, 10, 15, 16 en 17 zijn nieuw in vergelijking met het vorige onderzoeksjaar. Daarbij geldt dat onderdelen 7, 16 en 17 pas kunnen worden uitgevoerd na de laatste meting van deze Startmonitor, dus pas in september Doelgroep De Startmonitor richt zich op studenten die niet eerder in het hoger onderwijs hebben gestudeerd. De tabellen en conclusies betreffen daarom alleen studenten die voor het eerst aan een opleiding in het hoger onderwijs beginnen. Bij het benaderen van de steekproef van nieuwe studenten in het hoger onderwijs wordt niet geselecteerd naar nationaliteit of herkomst, maar doordat de enquête alleen in het Nederlands wordt aangeboden zal de responsgroep vrijwel uitsluitend uit Nederlandstalige studenten bestaan. Het aantal studenten dat in de acht onderzoeksjaren deelnam aan de Startmonitorenquête in september, staat weergegeven in Tabel 1. Tabel 1 Aantallen respondenten in de septemberenquêtes van de Startmonitor 2008 t/m Studiejaar Totaal Ten slotte worden voor deze analyses als gap-yearstudenten de studenten geselecteerd die één jaar buiten het onderwijs doorbrachten, omdat dit het meest logisch aansluit bij het begrip gap year c.q. tussenjaar. Studenten die een langere tussenperiode buiten het onderwijs doorbrachten, behoren niet tot de doelgroep van deze rapportage. 6 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

8 2 Gap year bij nieuwe studenten 2.1 Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year In Tabel 2 en Figuur 1 geven we eerst weer hoeveel nieuwe studenten instromen in het hbo en wo na een tussenperiode van een jaar (dus letterlijk één gap year). We zien dat het aandeel studenten met een gap year in 2014 al fors was afgenomen, maar dat in 2015 deze afname nog verder doorzet. In het hbo is ten opzichte van twee jaar geleden het aandeel gap-yearstudenten met ongeveer een derde afgenomen, in het wo zelfs met ruim twee derde. Tabel 2 Instromende studenten met een gap year: hbo en wo Totaal ,7% 6,7% 6,7% ,1% 8,0% 8,1% ,8% 8,1% 8,6% ,7% 7,6% 8,4% ,8% 9,7% 9,1% ,5% 9,6% 9,6% ,6% 5,1% 6,1% ,9% 2,9% 4,9% Bron: Startmonitor 2008 t/m Dat het aandeel gap-yearstudenten in 2015 nog verder zou dalen, werd in het voorgaande rapport al voorspeld. Studenten die in cohort 2014 instroomden na een tussenjaar, hadden die keuze een jaar eerder gemaakt in de aanloop naar studiejaar : zij werden in hun oriëntatieproces geconfronteerd met een verwachte invoering van het studievoorschot in Door in 2013 direct in te stromen en geen tussenjaar te nemen, konden zij nog aan een studie beginnen met behoud van de basisbeurs. Echter, zo'n drie maanden voor de start van studiejaar werd bekend dat het studievoorschot werd uitgesteld naar 2015 of later. In die drie maanden voor september 2013 kreeg deze groep dus de mogelijkheid om toch alsnog een tussenjaar in te lassen zonder consequenties voor hun studiefinanciering. De groep studenten die in 2015 instroomt na een tussenjaar en dus ook een jaar eerder al had kunnen starten in het hoger onderwijs is de eerste groep die definitief werd geconfronteerd met de invoering van het studievoorschot. Voor deze groep impliceerde hun keuze voor een tussenjaar definitief het verlies van de basisbeurs. Het is daarom niet meer dan logisch dat deze groep studenten nog vaker afzag van het tussenjaar dan het voorgaande cohort. 7 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

9 Figuur 1 Instromende studenten met een gap year: hbo en wo Een voorspelling die we nu al kunnen doen voor het volgende studiejaar, is dat het aandeel studenten met een gap year weer zal toenemen. Studenten, die voor de keuze stonden om direct na hun vooropleiding met een ho-studie te beginnen in september 2015 of eerst een tussenjaar te nemen en pas te beginnen in september 2016, krijgen hoe dan ook te maken met het studievoorschot. Hun keuze om wel of niet een gap year in te lassen maakt geen verschil voor hun studiefinanciering. Naar verwachting kan het aandeel gap-yearstudenten daarom in theorie weer toenemen tot het aandeel uit studiejaar 2013 vóór de aankondiging van het studievoorschot. 2.2 Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year per CROHO-sector Wanneer we in Tabel 3 de gegevens uit Tabel 2 uitsplitsen naar CROHO-sector, dan vinden we in alle sectoren de sterke daling terug in het percentage gap-yearstudenten. Wel zijn het nog steeds dezelfde sectoren waar relatief veel of weinig studenten een gap year nemen. Studenten Taal & cultuur hebben nog steeds veel vaker een tussenjaar gehad dan bijvoorbeeld studenten Techniek of Landbouw. In het wo is het aandeel gap-yearstudenten nog steeds het hoogst in de sectoroverstijgende opleidingen. 8 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

10 Tabel 3 Gap year naar hbo/wo en sector Sectorover stijgend Onderwijs Landbouw Natuur Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij. Taal & Cultuur ,4% 5,9% 4,4% 5,8% 6,6% 10,8% 16,9% ,8% 7,7% 5,9% 7,2% 8,1% 10,0% 20,4% ,9% 8,3% 6,0% 7,1% 8,4% 12,5% 20,7% ,0% 6,7% 7,0% 6,9% 8,1% 11,3% 18,5% ,8% 7,7% 5,8% 7,9% 9,7% 10,5% 16,9% ,1% 7,0% 8,3% 10,0% 9,0% 11,5% 21,1% ,8% 5,5% 5,1% 6,6% 6,5% 8,6% 14,4% ,5% 4,0% 4,6% 6,5% 6,0% 6,2% 15,4% ,2% 5,7% 3,1% 6,1% 5,4% 6,6% 9,6% 10,7% ,1% 4,7% 7,9% 4,1% 7,0% 6,5% 7,5% 10,4% 13,4% ,5% 8,0% 7,4% 4,7% 7,8% 6,6% 6,2% 9,3% 13,3% ,2% 4,8% 7,5% 3,5% 6,9% 6,6% 6,4% 9,2% 12,4% ,1% 4,9% 9,8% 3,9% 6,7% 7,9% 9,2% 14,2% 13,9% ,4% 9,9% 7,6% 4,9% 8,6% 6,5% 7,9% 13,8% 15,0% ,7% 4,8% 5,6% 2,5% 4,0% 4,2% 4,5% 6,4% 6,8% ,3% 1,6% 2,8% 2,2% 2,2% 2,2% 1,7% 3,9% 4,6% Bron: Startmonitor 2008 t/m Ten opzichte van de gap-yearpercentages in 2013 is de daling in 2015 het kleinst in de hbo-sector Onderwijs. Landbouw is ten opzichte van 2014 in 2015 nogmaals fors gedaald, vooral in het wo. Het grootst is de daling echter in de wo-sector Taal & cultuur. 2.3 Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year: gereisd In Tabel 4 zien we hoeveel procent van de eerstejaars in een tussenjaar gereisd hebben. Nog steeds hebben wo-studenten structureel vaker gereisd in hun tussenjaar dan hbo-studenten, ook in Maar het aandeel studenten dat heeft gereisd is minstens zo sterk afgenomen als het totale aandeel studenten met een gap year. Dit effect is het sterkst in het wo, waar het aandeel reizenden in 2015 minder dan een derde is ten opzichte van Tabel 4 Instromende studenten die een jaar hebben gereisd: hbo en wo Totaal ,6% 4,3% 2,4% ,9% 4,5% 2,7% ,0% 5,2% 3,0% ,8% 4,6% 2,6% ,0% 5,6% 3,1% ,2% 5,4% 3,2% ,3% 2,7% 1,7% ,0% 1,6% 1,2% Bron: Startmonitor 2008 t/m Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

11 Figuur 2 Instromende studenten die een jaar hebben gereisd: hbo en wo 2.4 Nieuwe studenten in hbo en wo met een gap year: gereisd per CROHO-sector In Tabel 5 is het aandeel reizenden uitgesplitst naar CROHO-sector. De cijfers kunnen door de jaren heen een wat grillig beeld geven, doordat in deze tabellen relatief kleine aantallen respondenten in percentages worden weergegeven. Maar net als in Tabel 4 blijkt ook hier dat het percentage studenten dat heeft gereisd per sector drastisch is afgenomen. Tabel 5 Gap year reizen naar hbo/wo en sector Sectoroverstijgend Onderwijs Landbouw Natuur Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur ,0% 0,0% 0,6% 1,1% 1,6% 3,2% 4,3% ,1% 1,1% 0,9% 2,0% 2,1% 2,6% 4,0% ,6% 4,5% 0,9% 1,6% 2,3% 2,2% 3,6% ,3% 1,4% 1,0% 1,3% 1,9% 2,5% 3,7% ,4% 1,0% 1,3% 1,8% 2,5% 2,1% 2,8% ,6% 3,2% 1,8% 2,5% 2,4% 2,2% 4,4% ,1% 1,8% 0,8% 1,4% 1,3% 2,0% 0,7% ,8% 0,7% 0,5% 1,1% 1,5% 0,9% 0,8% ,6% 4,7% 2,0% 3,7% 3,4% 3,9% 6,3% 7,0% ,1% 2,7% 4,4% 2,2% 3,9% 4,1% 4,1% 6,1% 6,9% ,0% 6,4% 3,4% 3,1% 5,7% 4,7% 3,2% 5,7% 8,4% ,6% 2,5% 4,3% 2,0% 4,3% 4,0% 4,2% 5,1% 7,7% ,7% 4,6% 5,8% 1,9% 3,9% 4,6% 5,6% 8,0% 7,3% ,3% 4,5% 2,2% 2,7% 5,0% 5,2% 3,3% 7,7% 7,1% ,5% 2,1% 2,9% 1,3% 1,4% 2,7% 2,6% 3,8% 3,1% ,1% 1,0% 1,6% 1,3% 1,6% 1,3% 0,7% 2,3% 1,0% Bron: Startmonitor 2008 t/m Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

12 3 Gap year en studieuitval 3.1 Globale vergelijking uitval Vallen studenten na een gap year vaker of minder vaak uit in hun eerste jaar hoger onderwijs? De aantallen respondenten die per jaar een gap year hebben gehad en in de Startmonitor gevolgd kunnen worden tot aan het einde van het eerste studiejaar zijn relatief klein. Daarom worden in deze rapporten voor deze analyse ieder jaar zoveel mogelijk jaargangen Startmonitor samengevoegd om zodoende een zo robuust mogelijke onderzoeksgroep te vormen. Nu we het zevende cohort Startmonitor toe kunnen voegen, wordt steeds duidelijker dat een gap year in het algemeen geen samenhang vertoont met studiesucces en studieuitval. Studenten vallen na een gap year even vaak uit als studenten die direct zijn doorgestroomd. Wél maakt het uit wat studenten tijdens hun gap year hebben gedaan: studenten die hebben gereisd vallen significant minder vaak uit (24%) dan studenten in het algemeen (27%). Tabel 6 Gap year en uitval in hoger onderwijs Studeert door Valt uit Geen gap year 73% 27% Gap year Totaal 73% 27% Gap year: Reis 76% 24% Gap year: Werk 72% 27% Gap year: 67% 33% Totaal 73% 27% Bron: Startmonitor 2008 t/m Verschil in vroege uitval tussen studenten in hbo en wo met en zonder gap year In Tabel 7 bestuderen we nogmaals de uitvalpercentages voor studenten met en zonder gap year, maar ditmaal maken we onderscheid tussen hbo en wo. Net als afgelopen jaar vinden wij ook dit jaar een significant verschil tussen hbo-studenten die wel of niet een gap year hebben gehad, als zij andere hadden dan reizen of werken: deze studenten vallen juist vaker uit dan de rest. Tot afgelopen jaar kon in het wo nog worden geconcludeerd dat studenten die een jaar hebben gereisd significant minder vaak uitvallen in hun eerste studiejaar. Dit jaar vinden we dit verschil niet meer significant terug. Met andere woorden, wo-studenten vallen niet minder vaak uit als zij voor de studie een jaar hebben gereisd. 11 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

13 Tabel 7 Gap year en uitval naar hbo/wo Studeert door Valt uit Geen gap year 71% 29% Gap year Totaal 70% 30% Gap year: Reis 69% 31% Gap year: Werk 72% 28% Gap year: 62% 38% Geen gap year 78% 22% Gap year (totaal) 79% 21% Gap year: Reis 81% 19% Gap year: Werk 77% 23% Gap year: 76% 24% Bron: Startmonitor 2008 t/m Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

14 4 Overwegingen en opbrengsten gap year 4.1 Overwegingen voor het nemen van een gap year In Tabel 8 t/m Tabel 12 is voor de instroom in 2011 t/m 2015 weergegeven welke redenen de studenten met een gap year hadden voor het inlassen van hun tussenjaar. Deze redenen zijn afzonderlijk weergegeven naar de drie activiteiten in het tussenjaar: werken, reizen en andere. In het laatste onderzoeksjaar is één motief niet meer voorgelegd (beter voorbereiden op al gekozen studie). Van de drie specifieke redenen die in de enquête worden voorgelegd is duidelijk de belangrijkste dat zij zich langer kunnen oriënteren om eerst een betere studiekeuze te kunnen maken. Het niet toegelaten worden tot de opleiding van eerste keuze was vaker de aanleiding voor het tussenjaar voor degenen die in dat jaar gingen werken dan voor degenen die gingen reizen. In alle groepen zien we dat er nog meer of andere redenen voor het tussenjaar moeten zijn geweest het vaakst bij de studenten die een jaar gingen reizen. Als we specifiek kijken naar verschuivingen tussen 2014 en 2015 (resp. Tabel 11 en Tabel 12), dan lijken in 2015 studenten vaker een tussenjaar te hebben genomen omdat zij waren uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van hun keuze, dan in het jaar daarvoor. Tabel 8 Motieven gap year 2011 naar activiteit en hbo-wo (%) Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 57% 56% 62% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 10% 13% 21% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 21% 7% 10% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 58% 78% 69% Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 61% 54% 52% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 6% 6% 13% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 27% 12% 5% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 52% 88% 81% Ho totaal Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 58% 55% 60% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 10% 9% 20% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 22% 10% 9% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 57% 83% 71% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

15 Tabel 9 Motieven gap year 2012 naar activiteit en hbo-wo (%) Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 63% 64% 66% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 16% 14% 21% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 18% 6% 17% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 58% 78% 69% Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 81% 64% 60% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 8% 9% 2% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 29% 4% 9% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 59% 89% 74% Ho totaal Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 67% 64% 64% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 15% 11% 14% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 20% 5% 14% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 58% 84% 71% Bron: Startmonitor Tabel 10 Motieven gap year 2013 naar activiteit en hbo-wo (%) Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 65% 63% 65% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 18% 11% 23% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 17% 7% 8% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 55% 81% 68% Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 73% 59% 50% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 7% 12% 13% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 21% 7% 18% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 62% 83% 80% Ho totaal Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 67% 61% 60% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 16% 12% 19% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 18% 7% 11% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 56% 82% 72% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

16 Tabel 11 Motieven gap year 2014 naar activiteit en hbo-wo (%) Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 58% 57% 50% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 19% 13% 17% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 15% 3% 23% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 61% 83% 73% Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 71% 58% 63% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 5% 12% 19% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 19% 7% 5% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 72% 88% 84% Ho totaal Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 60% 57% 55% Omdat ik mij eerst beter wilde voorbereiden op mijn toen al gekozen studie. 17% 12% 18% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 15% 5% 16% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 63% 85% 77% Bron: Startmonitor Tabel 12 Motieven gap year 2015 naar activiteit en hbo-wo (%) Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 55% 64% 53% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 17% 8% 32% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 58% 77% 64% Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 62% 53% 59% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 24% 10% 18% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 75% 85% 72% Ho totaal Omdat ik dan eerst een betere studiekeuze kon maken (oriënteren, nadenken). 56% 59% 54% Omdat ik was uitgeloot of niet toegelaten tot de opleiding van mijn keuze. 18% 9% 29% Om andere redenen die niets met mijn studie(keuze) te maken hebben. 60% 81% 65% Bron: Startmonitor Opbrengst van een gap year De opbrengsten van het tussenjaar voor de cohorten 2011 t/m 2015 staan in Tabel 13 t/m Tabel 17. Ook hier is het aantal items in 2015 teruggebracht en worden in het laatste onderzoeksjaar nog vier mogelijke opbrengsten voorgelegd. De vaakst genoemde opbrengst van het tussenjaar is dat de studenten zekerder zijn van hun studiekeuze; twee derde tot drie kwart van de respondenten geeft dit aan. Ook nog door vier à vijf op de tien respondenten wordt genoemd dat de in de tussenperiode zinvol waren voor de opleiding die zij nu volgen. 15 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

17 Minder vaak dan de andere opbrengsten wordt genoemd dat het gap year leidde tot de keuze voor een meer internationaal georiënteerde opleiding. Deze opbrengst geldt echter zowel in hbo als wo duidelijk vaker voor de studenten die reisden (ongeveer de helft), dan voor de studenten die werkten en met andere. Plus minus een vijfde van de studenten met een gap year geeft ten slotte aan dat dit helemaal geen effect had op de studiekeuze. Wanneer we de vijf onderzoeksjaren vergelijken, dan vallen een paar ontwikkelingen op. In de eerste plaats is het percentage studenten dat reisde en daardoor zekerder is geworden van de keuze, langzaam maar zeker toegenomen van 65 naar 74 procent. In de tweede plaats vinden studenten ook vaker dat de in het tussenjaar zinvol zijn voor de gekozen opleiding; deze opbrengst groeit bij de werkende studenten van 31 naar 41 procent en bij de reizende studenten van 43 naar 56 procent. Opmerkelijk is dat naast deze toename in gerapporteerde opbrengsten tegelijkertijd ook het percentage studenten stijgt dat werkte in het tussenjaar en vindt dat dit geen enkel effect had op de studiekeuze: van 12 naar 22 procent. Bij de reizende respondenten zien we ook in het laatste onderzoeksjaar een stijging. Als zowel het aandeel studenten groeit dat opbrengsten rapporteert als het aandeel dat juist vindt dat er geen opbrengsten zijn, dan betekent dit in ieder geval dat studenten steeds uitgesprokener zijn in hun mening over het tussenjaar. Tabel 13 Opbrengsten gap year 2011 naar activiteit en hbo-wo (%) studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 37% 33% 49% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 47% 51% 56% Zekerder van mijn studiekeuze 70% 73% 83% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 31% 47% 46% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 11% 51% 27% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 13% 16% 13% studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 49% 22% 26% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 57% 41% 30% Zekerder van mijn studiekeuze 80% 58% 55% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 33% 39% 47% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 22% 41% 15% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 10% 27% 42% Ho totaal studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 39% 27% 45% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 49% 45% 51% Zekerder van mijn studiekeuze 72% 65% 78% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 31% 43% 46% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 13% 45% 25% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 12% 22% 18% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

18 Tabel 14 Opbrengsten gap year 2012 naar activiteit en hbo-wo (%) studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 39% 38% 39% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 51% 49% 53% Zekerder van mijn studiekeuze 71% 67% 61% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 38% 54% 32% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 17% 46% 22% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 17% 14% 12% studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 41% 29% 46% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 65% 45% 59% Zekerder van mijn studiekeuze 76% 68% 68% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 25% 44% 44% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 18% 43% 22% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 11% 15% 21% Ho totaal studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 39% 32% 41% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 53% 47% 55% Zekerder van mijn studiekeuze 72% 68% 64% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 35% 48% 36% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 17% 45% 22% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 16% 14% 15% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

19 Tabel 15 Opbrengsten gap year 2013 naar activiteit en hbo-wo (%) studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 36% 34% 48% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 49% 52% 56% Zekerder van mijn studiekeuze 69% 75% 66% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 38% 57% 55% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 19% 43% 14% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 19% 10% 19% studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 44% 32% 43% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 58% 45% 57% Zekerder van mijn studiekeuze 70% 70% 73% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 26% 50% 32% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 16% 46% 22% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 14% 17% 14% Ho totaal studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 38% 33% 46% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 50% 48% 56% Zekerder van mijn studiekeuze 69% 72% 68% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 35% 53% 47% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 18% 44% 17% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 18% 14% 18% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

20 Tabel 16 Opbrengsten gap year 2014 naar activiteit en hbo-wo (%) studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 34% 37% 31% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 51% 47% 43% Zekerder van mijn studiekeuze 70% 67% 62% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 41% 51% 43% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 17% 49% 17% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 17% 14% 18% studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 49% 43% 47% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 54% 50% 40% Zekerder van mijn studiekeuze 67% 72% 66% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 33% 50% 49% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 15% 48% 37% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 17% 13% 14% Ho totaal studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 36% 40% 37% Betere studiekeuze dan ik aanvankelijk zou hebben gemaakt 52% 49% 42% Zekerder van mijn studiekeuze 70% 70% 63% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 40% 51% 46% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 16% 48% 24% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 17% 14% 17% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

21 Tabel 17 Opbrengsten gap year 2015 naar activiteit en hbo-wo (%) Zekerder van mijn studiekeuze 70% 77% 64% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 41% 59% 53% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 15% 57% 18% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 22% 14% 19% Zekerder van mijn studiekeuze 77% 70% 67% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 41% 54% 59% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 14% 44% 4% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 20% 23% 17% Ho totaal Zekerder van mijn studiekeuze 71% 74% 64% Bezigheden in tussenperiode inhoudelijk zinvol voor opleiding 41% 56% 54% Keuze voor een meer internationaal georiënteerde studie 15% 51% 16% Geen enkel effect op mijn studiekeuze 22% 18% 19% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

22 5 Internationale accenten in vooropleiding In 2015 is studenten voor het eerst gevraagd naar internationale accenten in hun vooropleiding. Uit Tabel 18 blijkt vanzelfsprekend dat vwo'ers vaker twee of meer vreemde talen in hun profiel hadden, aangezien voor hen naast Engels een tweede moderne vreemde taal verplicht is 1. Zowel in havo als vwo heeft ruim 40 procent drie of meer vreemde moderne talen, wat in alle gevallen een eigen keuze moet zijn. Als we kijken naar de internationale oriëntatie van vo-scholen blijkt dat in totaal maar tien procent van de respondenten op een school met een internationale oriëntatie zat, en vwo'ers veel vaker dan havisten. Het vaakst schuilt dit internationale aspect in tweetalig onderwijs en het daarop volgende International Baccalaureate. Zowel in havo als vwo is de overgrote meerderheid wel eens met de middelbare school naar het buitenland geweest. Het vaakst gebeurt dit in de vorm van een excursie (ongeveer twee derde van de respondenten). Uitwisselingsprogramma s komen in het vwo bijna twee keer zo vaak voor als op havoscholen (ongeveer een op de vijf, tegen een op de tien). Tabel 18 Internationale accenten in vooropleiding (alleen havisten en vwo'ers) Aantal moderne vreemde talen Havo Vwo Totaal 1 taal 31% 8% 20% 2 talen 27% 48% 37% 3 of meer talen 42% 44% 43% Vo-school met internationale oriëntatie Tweetalig Onderwijs (TTO) 4% 12% 8% International Baccalaureate (vervolg TTO) 1% 9% 5% UNESCO-school 1% 1% 1% ELOS-school 1% 2% 1% Internationale school in Nederland 1% 0% 0% Totaal vo- school met internationale oriëntatie 7% 14% 10% Met vo-school naar buitenland geweest? Niet met vo-school naar buitenland 10% 3% 7% Ja, met een excursie 68% 67% 68% Ja, met een uitwisseling 11% 21% 16% Ja, anders 11% 8% 10% Bron: Startmonitor M.u.v. gymnasiasten met Grieks en/of Latijn. 21 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

23 6 Buitenlandse contacten 6.1 Contacten via sociale media met leeftijdgenoten in buitenland: frequentie Vanaf studiejaar wordt alle studenten in de Startmonitor gevraagd of zij via sociale media contact onderhouden met leeftijdgenoten in het buitenland (Tabel 19 t/m Tabel 22). In het wo geven studenten vaker aan dit maandelijks of wekelijks te doen dan in het hbo. In hbo en wo onderhouden studenten Taal & cultuur relatief vaak buitenlandse contacten, maar in het wo is het aandeel bij studenten in sectoroverstijgende opleidingen nog aanzienlijk groter. In de sector Landbouw is het aandeel studenten met buitenlandcontacten juist relatief klein. Samen zijn de groepen die maandelijks of wekelijks buitenlandse contacten onderhouden veruit in de minderheid ten opzichte van de groepen die dit maar af en toe of nooit doen. Als we de resultaten vergelijken tussen de vier onderzoeksjaren, dan blijken eerstejaars studenten steeds minder vaak contact te hebben met leeftijdgenoten in het buitenland. Het percentage van de totale groep dat nooit contact heeft, stijgt van 43 procent in 2012 naar 51 procent in Tabel 19 Nieuwe studenten in 2012, die contact onderhouden met leeftijdgenoten in buitenland, naar sector (%) Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur Totaal Nooit 51% 56% 47% 53% 44% 49% 27% 47% Af en toe 31% 29% 34% 33% 37% 35% 49% 35% Maandelijks 7% 5% 5% 6% 6% 7% 9% 6% Wekelijks/vaker 10% 10% 14% 8% 13% 10% 15% 12% Nooit 13% 44% 41% 45% 39% 34% 41% 37% 34% 37% Af en toe 25% 37% 35% 37% 41% 38% 37% 40% 35% 37% Maandelijks 18% 6% 10% 8% 8% 9% 8% 9% 12% 9% Wekelijks/vaker 45% 14% 15% 11% 13% 19% 14% 14% 18% 16% Ho totaal Nooit 13% 51% 52% 41% 46% 48% 42% 41% 44% 31% 43% Af en toe 25% 31% 32% 35% 35% 36% 37% 37% 37% 42% 36% Maandelijks 18% 7% 5% 10% 6% 7% 7% 8% 7% 11% 7% Wekelijks/vaker 45% 10% 11% 15% 13% 9% 14% 14% 11% 17% 13% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

24 Tabel 20 Nieuwe studenten in 2013, die contact onderhouden met leeftijdgenoten in buitenland, naar sector (%) Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur Totaal Nooit 47% 50% 46% 51% 43% 47% 28% 45% Af en toe 34% 34% 35% 35% 38% 38% 42% 37% Maandelijks 6% 4% 6% 5% 7% 6% 11% 6% Wekelijks/vaker 13% 11% 14% 9% 13% 10% 19% 12% Nooit 16% 38% 45% 45% 40% 37% 36% 35% 35% 38% Af en toe 31% 45% 36% 34% 40% 38% 45% 41% 39% 39% Maandelijks 10% 5% 6% 8% 8% 7% 7% 8% 8% 8% Wekelijks/vaker 43% 12% 13% 13% 12% 18% 12% 16% 18% 16% Ho totaal Nooit 16% 47% 46% 45% 46% 47% 42% 36% 42% 31% 43% Af en toe 31% 34% 38% 36% 34% 37% 38% 45% 39% 41% 37% Maandelijks 10% 6% 5% 6% 6% 6% 7% 7% 6% 10% 7% Wekelijks/vaker 43% 13% 12% 13% 13% 10% 14% 12% 12% 18% 14% Bron: Startmonitor Tabel 21 Nieuwe studenten in 2014, die contact onderhouden met leeftijdgenoten in buitenland, naar sector (%) Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur Totaal Nooit 49% 57% 49% 51% 44% 52% 29% 47% Af en toe 35% 30% 34% 36% 38% 33% 43% 36% Maandelijks 6% 5% 4% 5% 5% 5% 9% 5% Wekelijks/vaker 11% 8% 13% 8% 14% 9% 20% 12% Nooit 16% 53% 42% 48% 40% 40% 42% 38% 31% 40% Af en toe 43% 30% 37% 33% 41% 36% 36% 42% 43% 38% Maandelijks 9% 9% 7% 6% 8% 8% 9% 8% 9% 8% Wekelijks/vaker 31% 8% 13% 12% 11% 16% 13% 12% 17% 14% Ho totaal Nooit 16% 49% 56% 42% 49% 47% 43% 42% 47% 30% 45% Af en toe 43% 35% 30% 37% 34% 38% 37% 36% 36% 43% 37% Maandelijks 9% 6% 6% 7% 5% 6% 5% 9% 6% 9% 6% Wekelijks/vaker 31% 11% 8% 13% 13% 9% 14% 13% 10% 18% 13% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

25 Tabel 22 Nieuwe studenten in 2015, die contact onderhouden met leeftijdgenoten in buitenland, naar sector (%) Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur Totaal Nooit 55% 59% 52% 65% 52% 60% 38% 55% Af en toe 29% 26% 31% 25% 30% 28% 39% 29% Maandelijks 6% 6% 5% 4% 6% 4% 5% 5% Wekelijks/vaker 10% 9% 12% 6% 13% 8% 18% 11% Nooit 24% 50% 43% 45% 46% 45% 43% 47% 38% 44% Af en toe 42% 36% 37% 36% 39% 34% 38% 37% 37% 37% Maandelijks 8% 7% 7% 7% 6% 6% 6% 6% 8% 7% Wekelijks/vaker 25% 8% 13% 12% 9% 15% 13% 10% 17% 12% Ho totaal Nooit 30% 55% 55% 43% 50% 57% 50% 44% 55% 38% 51% Af en toe 37% 29% 31% 37% 33% 30% 31% 37% 32% 37% 32% Maandelijks 7% 6% 6% 7% 5% 5% 6% 6% 5% 7% 6% Wekelijks/vaker 26% 10% 8% 13% 12% 7% 13% 13% 9% 18% 11% Bron: Startmonitor Samenhang gap year en contacten in het buitenland In Tabel 23 t/m Tabel 26 zien we dat studenten met een gap year veel vaker contacten met leeftijdgenoten in het buitenland hebben dan studenten zonder gap year, en dat dit bovendien veruit het vaakst geldt voor studenten die in dat gap year hebben gereisd. Slechts drie procent van de groep die reisde heeft geen contacten en liefst 45 procent (in 2015) wekelijks of vaker. De vraag dient zich aan, of studenten met veel buitenlandse contacten vaker een jaar gaan reizen, of dat omgekeerd studenten die een jaar reizen hier hun buitenlandse contacten aan overhouden. Tabel 23 Samenhang contact met leeftijdgenoten in buitenland en gap year: instroom Geen gap year Gap year totaal Nooit 45% 25% 5% 38% 32% Af en toe 36% 35% 26% 42% 34% Maandelijks 7% 14% 25% 8% 8% Wekelijks/vaker 12% 25% 44% 12% 26% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

26 Tabel 24 Samenhang contact met leeftijdgenoten in buitenland en gap year: instroom Geen gap year Gap year totaal Nooit 44% 27% 5% 40% 31% Af en toe 38% 35% 25% 39% 42% Maandelijks 6% 11% 20% 6% 9% Wekelijks/vaker 12% 27% 50% 15% 18% Bron: Startmonitor Tabel 25 Samenhang contact met leeftijdgenoten in buitenland en gap year: instroom Geen gap year Gap year totaal Nooit 46% 30% 8% 40% 34% Af en toe 37% 33% 21% 39% 34% Maandelijks 6% 10% 19% 7% 7% Wekelijks/vaker 12% 26% 52% 14% 26% Bron: Startmonitor Tabel 26 Samenhang contact met leeftijdgenoten in buitenland en gap year: instroom Geen gap year Gap year totaal Nooit 51% 32% 3% 44% 32% Af en toe 32% 35% 28% 35% 43% Maandelijks 6% 9% 24% 4% 4% Wekelijks/vaker 12% 24% 45% 16% 21% Bron: Startmonitor Samenhang internationaal accent in vo en contacten in het buitenland In Tabel 27 is nagegaan of het contact met leeftijdsgenoten in het buitenland mogelijk samenhangt met internationale accenten die de studenten in hun vooropleiding hebben ervaren. Studenten die in het vo drie of meer vreemde talen hadden, hebben iets vaker contact met leeftijdgenoten in het buitenland, maar dit verschil is klein. Duidelijker is dit verschil bij studenten afkomstig van een vo-school met een internationaal accent. Vooral de groep die 'af en toe' contact heeft is groter na internationaal georiënteerd vo, en de groep die nooit contact heeft beduidend kleiner. Tussen studenten die wel en niet met hun vo-school naar het buitenland gingen, zien we geen eenduidig verschil. Tabel 27 Samenhang contact met leeftijdgenoten in buitenland, met internationale accenten in vo (alleen havisten en vwo'ers, instroom 2015). Vreemde moderne talen in vo Vo-school met internationaal accent Naar buitenland met voschool Minder dan 3 3 of meer Niet Wel Niet Wel Nooit 51% 47% 51% 35% 52% 49% Af en toe 32% 33% 31% 43% 29% 33% Maandelijks 5% 6% 6% 6% 4% 6% Wekelijks of vaker 12% 14% 12% 17% 15% 12% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

27 7 Belangstelling voor een buitenlandverblijf 7.1 Belangstelling voor een buitenlandverblijf: mannen en vrouwen Een voor de hand liggende vraag in deze context is of eerstejaars studenten bij de start van hun studie al belangstelling hebben voor een buitenlandverblijf tijdens hun opleiding. In Tabel 28 t/m Tabel 30 zien we dat deze belangstelling groter is onder vrouwen dan onder mannen en in het wo nog wat groter dan in het hbo. Alles bij elkaar zou ruim de helft van de hbo- en twee derde van de wo-studenten wel voor de studie naar het buitenland willen. Er is in de drie jaren geen eenduidige ontwikkeling zichtbaar in de belangstelling voor een buitenlandverblijf. Tabel 28 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013, hbo en wo, onderscheiden naar man-vrouw. Man Vrouw Totaal (Waarschijnlijk) niet 17% 16% 17% Weet ik niet 26% 23% 24% (Waarschijnlijk) wel 57% 61% 59% (Waarschijnlijk) niet 12% 9% 10% Weet ik niet 24% 21% 22% (Waarschijnlijk) wel 65% 70% 68% Bron: Startmonitor Tabel 29 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2014, hbo en wo, onderscheiden naar man-vrouw. Man Vrouw Totaal (Waarschijnlijk) niet 20% 18% 19% Weet ik niet 27% 25% 26% (Waarschijnlijk) wel 53% 57% 55% (Waarschijnlijk) niet 11% 9% 10% Weet ik niet 26% 20% 23% (Waarschijnlijk) wel 63% 71% 67% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

28 Tabel 30 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2015, hbo en wo, onderscheiden naar man-vrouw. Man Vrouw Totaal (Waarschijnlijk) niet 18% 16% 17% Weet ik niet 27% 24% 26% (Waarschijnlijk) wel 55% 59% 57% (Waarschijnlijk) niet 8% 8% 8% Weet ik niet 25% 20% 22% (Waarschijnlijk) wel 67% 72% 69% Bron: Startmonitor Belangstelling voor een buitenlandverblijf: per sector De belangstelling voor een buitenlandverblijf is eigenlijk in alle CROHO-sectoren groot (Tabel 31 t/m Tabel 33). Ook in sectoren met de minste belangstelling Gedrag & maatschappij en Onderwijs in het hbo, Natuur en Techniek in het wo wil nog altijd minstens de helft van de eerstejaars waarschijnlijk of zeker wel naar het buitenland. In het hbo is de belangstelling het grootst onder studenten Landbouw, in het wo onder studenten in de sectoroverstijgende opleidingen. Interessant is, dat de belangstelling juist het hoogst is in een van die sectoren waar studenten eerder het minst vaak voor een gap year hebben gekozen, namelijk in de sector Landbouw. In 2015 is dit in het hbo met afstand de groep met de grootste belangstelling. Tabel 31 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013, hbo en wo, onderscheiden naar croho-sector. Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur (Waarschijnlijk) niet 20% 10% 16% 18% 15% 21% 9% Weet ik niet 26% 13% 27% 26% 22% 26% 21% (Waarschijnlijk) wel 54% 77% 57% 56% 63% 53% 70% (Waarschijnlijk) niet 4% 7% 18% 11% 7% 9% 9% 12% 9% Weet ik niet 8% 22% 27% 27% 22% 19% 23% 24% 18% (Waarschijnlijk) wel 88% 72% 54% 62% 70% 72% 68% 65% 73% Bron: Startmonitor Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

29 Tabel 32 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2014, hbo en wo, onderscheiden naar croho-sector. Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur (Waarschijnlijk) niet 23% 11% 20% 19% 17% 23% 7% Weet ik niet 28% 15% 28% 31% 23% 29% 27% (Waarschijnlijk) wel 48% 74% 52% 50% 60% 48% 66% (Waarschijnlijk) niet 3% 8% 13% 12% 9% 10% 11% 12% 6% Weet ik niet 10% 20% 26% 27% 22% 20% 22% 25% 21% (Waarschijnlijk) wel 88% 72% 61% 61% 69% 70% 67% 63% 73% Bron: Startmonitor Tabel 33 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2015, hbo en wo, onderscheiden naar croho-sector. Natuur Combinatie Onderwijs Landbouw Techniek Gezondheid Economie Recht Gedrag & Mij Taal & Cultuur (Waarschijnlijk) niet 21% 7% 17% 18% 16% 22% 9% Weet ik niet 28% 16% 29% 30% 22% 29% 23% (Waarschijnlijk) wel 51% 76% 55% 52% 62% 50% 68% (Waarschijnlijk) niet 4% 5% 13% 11% 7% 6% 7% 9% 8% Weet ik niet 10% 24% 28% 26% 21% 19% 22% 25% 19% (Waarschijnlijk) wel 85% 72% 59% 64% 71% 75% 71% 66% 74% Bron: Startmonitor Belangstelling voor een buitenlandverblijf vs. buitenlandcontacten Hoe frequenter eerstejaars contact onderhouden met leeftijdgenoten in het buitenland, hoe vaker zij graag naar het buitenland willen voor hun studie. Ongeveer vier op de vijf respondenten iets minder in het hbo, iets meer in het wo wil dit (Tabel 34 t/m Tabel 36). Maar ook hier geldt dat in de groep met de laagste belangstelling de groep die nooit buitenlandse contacten heeft nog altijd grofweg de helft voor de studie naar het buitenland wil. 28 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf

30 Tabel 34 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2013, hbo en wo, onderscheiden naar wel/niet buitenlandse contacten via sociale media. Nooit contact Af en toe Maandelijks Wekelijks of vaker (Waarschijnlijk) niet 23% 13% 8% 6% Weet ik niet 29% 23% 17% 14% (Waarschijnlijk) wel 48% 63% 75% 80% (Waarschijnlijk) niet 17% 8% 5% 4% Weet ik niet 30% 20% 15% 11% (Waarschijnlijk) wel 53% 72% 80% 85% Bron: Startmonitor Tabel 35 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2014, hbo en wo, onderscheiden naar wel/niet buitenlandse contacten via sociale media. Nooit contact Af en toe Maandelijks Wekelijks of vaker (Waarschijnlijk) niet 26% 15% 10% 7% Weet ik niet 31% 24% 20% 16% (Waarschijnlijk) wel 43% 61% 69% 77% (Waarschijnlijk) niet 15% 8% 3% 7% Weet ik niet 30% 22% 15% 9% (Waarschijnlijk) wel 55% 70% 82% 84% Bron: Startmonitor Tabel 36 Belangstelling voor een buitenlandverblijf tijdens studie: instroom 2015, hbo en wo, onderscheiden naar wel/niet buitenlandse contacten via sociale media. Nooit contact Af en toe Maandelijks Wekelijks of vaker (Waarschijnlijk) niet 22% 13% 6% 8% Weet ik niet 29% 24% 18% 15% (Waarschijnlijk) wel 48% 63% 76% 77% (Waarschijnlijk) niet 12% 7% 4% 3% Weet ik niet 29% 20% 14% 13% (Waarschijnlijk) wel 59% 73% 83% 84% Bron: Startmonitor Belangstelling voor een buitenlandverblijf vs. gap year In Tabel 37 en Tabel 38 vinden we een nog sterker verband met de belangstelling voor een buitenlandverblijf. Studenten met een gap year gaan vaker graag naar het buitenland, maar dit verschil wordt vrijwel volledig veroorzaakt door de studenten die in dat gap year al gereisd hebben: meer dan negen op de tien studenten die reisden voorafgaand aan hun ho-studie willen ook tijdens hun studie nog een keer naar het buitenland. De conclusie is dus eigenlijk niet dat studenten met een gap year vaker belangstelling hebben voor een buitenlandverblijf tijdens de studie, maar dat studenten die 29 Gap year, buitenlandse contacten en belangstelling voor buitenlandverblijf