TRANSFORMATIE VAN PORTIEKFLAT IN FLEXIBEL GEBOUW MET KLEINSCHALIGE EN GEFASEERDE INGREPEN

Transcriptie

1 TRANSFORMATIE VAN PORTIEKFLAT IN FLEXIBEL GEBOUW MET KLEINSCHALIGE EN GEFASEERDE INGREPEN Bas van Vlaenderen, MArch, MSc Meidoornplein 21 bg 1031 GB Amsterdam drs. J. Singelenberg Kruisplein 25 R 3014 DB Rotterdam

2 STIJGINGSKANSEN EN SOCIALE THERMIEK Achtergrond Sloop van de naoorlogse stadsdelen wordt vaak beargumenteerd vanuit de eenzijdige woningvoorraad en bevolkingssamenstelling. In het Amsterdam van de jaren 70 kampten de 19e eeuwse wijken met hetzelfde probleem. Deze zijn echter in hoofdzaak opgelost in de sociaal geografische dynamiek van de grote stad en de sociale thermiek in deze wijken. Door de instroom van nieuwe bewoners en de vraag naar andere en duurdere woningtypes is hier de woningvoorraad geleidelijk gedifferentieerd. Dit proces voltrekt zich momenteel in de vroeg naoorlogse wijken. Hierbij speelt de historische waarde van de naoorlogse architectuur een cruciale rol. De transformatiestrategie voor een vroeg naoorlogse portiek etageflat in deze folder faciliteert deze opwaardering binnen het bestaande bouwvolume. Gefaseerde en kleinschalige ingrepen voegen, naast ruimtelijke kwaliteiten, vertikale en horizontale flexibiliteit toe aan het casco. Als ook de mogelijkheden voor zelfstandige woningverbetering en kleine investeringen vergroot worden kan, uitgaande van het bieden van stijgingskansen en onder druk van sociale thermiek, een grote diversiteit aan bewoners en bedrijvigheid ontstaan. Casus De foto laat de burgemeester Roëllstraat in Geuzenveld zien in de richting van het centrum van Amsterdam. Het plan is getest op de grote portiek etageflat, rechts op de foto. Het bevat een plint met winkels, een laag met bergingen, vier woonlagen een een kap met zolders. Het bevat in totaal 10 portieken; dus 10 x 4 x 2 = 80 appartementen. Plattegrond laat 4 oorspronkelijke woningen aan 2 portieken zien. Deze fl at is van het meest gangbare type in de naoorlogse portieketage bouw. Aan beide zijden van een portiek liggen twee appartementen van 75 m2 in twee beuken. De gang door het midden van het appartement is de centrale verkeersruimte. De brede beuk bevat aan de zuidkant twee slaapkamertjes en aan de noordzijde een keuken en het sanitair. De smalle beuk bevat de woonkamer aan zuid- en de ouderslaapkamer aan noordzijde. Latere ingrepen in het casco worden gedaan binnen deze maat van 4 appartementen breed. 2

3 INGREPEN EN FASERINGEN Kleinschalige ingrepen en faseringen Om de ingrepen zoveel mogelijk in de bestaande staat uit te kunnen voeren is uitgegaan van kleinschalige ingrepen, waarbij zo min mogelijk woningen betrokken zijn. Er kan uitgegaan worden van het uitvoeren van alle ingrepen in het stempel van 4 woningen breed en 4 woonlagen hoog. De ingrepen zijn echter ook te faseren zodat niet meer dan 8 appartementen voor de betreffende ingreep leeg hoeven te zijn. Vertikale flexibiliteit In de plint wordt een ruime entreehal toegevoegd die aansluit op een nieuw, ruim trappenhuis. Er is plaats voor een lift. Onder de kap is voldoende ruimte voor het aanbrengen van een corridor. De bovenste portiek etagewoningen in het gebouw kunnen nu met de lift en de corridor bereikt worden. De middelste twee portiekwoningen worden met deze ingreep samengevoegd tot een groot appartement van 140 vierkante meter. Deze sluit direct aan op het nieuwe trappenhuis en de lift. De oude portieken kunnen ingezet worden als collectieve ontsluiting voor de bestaande appartementen. De oude portieken voegen echter de vertikale fl exibiliteit toe aan het blok. Met het invoegen van de oude portieken in een woning kunnen zeer eenvoudig woningen over meer lagen, grondgebonden woningen of maisonettes gemaakt worden. Vertikale flexibiliteit Horizontale flexibiliteit Horizontale flexibiliteit De horizontale fl exibiliteit van het casco wordt bereikt met het maken van wat bredere doorbraken in de woningscheidende wanden. Deze ingreep kan kleine schaal gedaan worden, bijvoorbeeld met het vrij maken van twee naast elkaar gelegen appartementen. De mogelijke verkavelingen wordt hiermee enorm vergroot. Kleine tot zeer grote appartementen zijn mogelijk. Latere splitsingen of samenvoegingen zijn eenvoudig uit te voeren. 3

4 NIEUWE RUIMTELIJKE KWALITEITEN Ruimtelijkheid van nieuwe trappenhuizen en oude portieken De ruimtelijkheid van de nieuwe trappenhuizen past op het aanbod van grotere woningtypes. De oude portieken zijn op hun beurt aantrekkelijke en historische elementen binnen een woning. De twee typen trappenhuizen worden ook ingezet om de ontsluiting voor wonen en werken te scheiden; het formele trappenhuis voor de bedrijvigheid en de informele ontsluiting voor de woningen. Corridor onder de kap Ruime hal Doorbraak door het stempel Open en gesloten ruimtes Centrale ruimte Leefkeuken Ruimtelijkheid van de doorbraak Met de doorbraak wordt een aantrekkelijke ruimte aan de woningen toegevoegd. Bij de bredere woningtypes is deze ruime de centrale route in de woning. De fl exibiliteit binnen de woning wordt met deze ingreep enorm vergroot. Dit schema maakt het mogelijk de woning in verschillende domeinen op te te delen ten behoeve van het wonen en het werken aan huis. Het is nu ook mogelijk complete beuken als woonkeuken te benutten. De centrale as doorsnijdt de woning en schakelt de gesloten en open ruimtes aan elkaar. Ineens is deze as de grootste maat in de woning. 4

5 DRIE VOORBEELDVERKAVELINGEN Stijgingskansen: woon- en werkruimte Deze drie-beukige appartementen van 120 vierkante meter [geel] worden ontsloten met de oude portieken. Ze zijn eenvoudig met deze portieken tot grondgebonden woningen of maisonnettes uit te breiden. Tussen deze appartementen liggen 11/2 klusbeuk [roze]. Deze werkruimte kan aan de naastgelegen appartementen toegevoegd worden. Het nieuwe, ruimere trappenhuis ontsluit en schakelt deze werkruimtes. Deze optie is met name geschikt voor de onderste woonlagen in combinatie met de herontwikkeling van de bergingenlaag tot kleinschalige werkruimtes. Samenwonend, grote eetkamer, badkamer Klusbeuken Gezin, 4 slaapkamers Starters: uitbreidbare appartementen Een groot 31/2 beukig appartement van 140 vierkante meter [lichtgroen] wordt ontsloten met het nieuwe trappenhuis en de lift. De centrale ligging van de ontsluiting maakt het het opsplitsen van het huis in 2 aparte domeinen en het organiseren van werk aan huis mogelijk. De twee beukige starterswoningen van 75 vierkante meter [lichtgeel] zijn uit te breiden tot een eengezinswoning van 2- of meer verdiepingen. Ook de bergingenlaag en kap kunnen aan deze woningen toegevoegd worden. Starters Zeer grote woning, werk aan huis Starters Doorstromers: zeer grote eengezinswoningen met een luxe ontsluiting Aan weerzijde van een ruime hal, aan een trappenhuis met lift, liggen een groot, vier beukig appartement van 150 vierkante meter [donkergroen] en een 3 beukig appartement van 120 vierkante meter [geel]. Deze appartementen zijn eenvoudig met de oude portieken te vergroten tot zeer grote eengezinswoningen of bedrijfswoningen over 2 lagen. Dat kan door het open maken van de ruimte van het oude portiek (deze doet in een appartement dienst als berging) en het plaatsen van een trap. Ook de ruimtes in de bergingenlaag en de kap kunnen nu volledig aan de woningen toegevoegd worden. 5 Zeer grote eengezinswoning, 2 slaapkamers Ruime hal Grote woning, 2 slaapkamers

6 DUURZAME TRANSFORMATIE, FUNCTIEMENGING, DIVERSIFICATIE Divers aanbod binnen de bergingenlaag, 4 woonlagen en kapverdieping De combinatie van horizontale en vertikale fl exibiliteit maakt een zeer groot scala aan woningtypes mogelijk, van 1 tot 4,5 beuken, van 1 tot 4 verdiepingen. Latere transformaties zijn zeer eenvoudig uit te voeren. De gebruiksoppervlakken en het aantal mogelijke domeinen, dus ook de mogelijkheden van de woning is heel variabel. Met het aanleggen van de nieuwe trappenhuizen voldoen de ontsluitingen aan de eisen ten aanzien van de veiligheid. 6

7 ZELFREDZAAMHEID EN INVESTERINGEN IN DE INBOUW Zelfredzaamheid en investeringen in de inbouw Naast diversiteit en fl exibiliteit vergroot ook de zelfstandige woningverbetering of particuliere investering in de inbouw de mogelijkheden voor wooncarrières. Hierdoor groeit ook geleidelijk de waarde van het vastgoed. Licht stalen voorspanbalkons voor de renovatie van naoorlogse bouwsystemen In samenwerking met NromTEQ BV uit Hengelo zijn balkonsystemen voor renovatie van naoorlogse woningbouw uitgewerkt. Deze kunnen in bewoonbare staat worden aangebracht. De systemen bestaan in principe uit stalen liggers die door middel van een aantal voorspan-wapeningstrengen in een in de vloer geboord gat van rond 40 mm met een diepte van 1000 mm worden afgespannen. Het aantal strengen is afhankelijk van de breedte en uitkraging van het balkon. Aan en op de stalen liggers kan naar wens een afwerking worden aangebracht van staal, hout of beton. Er zijn varianten ontwikkeld voor lichte stapelbouw (MUWI) en zwaardere giet-of montagebouw (BMB-RBM). Met een zorgvuldig ontwerp van de balustrades is het gevelbeeld aan te passen. Het balkon zelf kan door de huurder of koper op maat besteld worden. De ontwikkeling van de vastgoedmarkt door de sociale thermiek in volkswijken In het fl exibele gebouw kan het aanbod reageren op de sociale thermiek in het stadsdeel en een veranderende woningmarkt. Woningtypes en bijhorende fi nancieringsvormen, huursommen en verkoopprijzen zijn geleidelijk aan deze groei aan te passen. Door het integreren van deze waardestijging in de exploitatie wordt deze strategie rendabel. 7

8 Bas van Vlaenderen, MArch, MSc Meidoornplein 21 bg 1031 GB Amsterdam drs. J. Singelenberg Kruisplein 25 R 3014 DB Rotterdam