HOOFDSTUK 11 MOZES. Dag 1. Dag 2. Dag 3

Transcriptie

1 HOOFDSTUK 11 MOZES Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Onderdrukking van het volk door de farao Exodus 1: 1 22 Mozes geboorte, groeit op aan het hof Exodus 2: 1 10 Vlucht van Mozes naar Midjan Exodus 2: Mozes Knieboek Algemene informatie Deze week wordt er gestart met de verhalen over Mozes. Het volk Israël wordt onderdrukt door de farao van Egypte. Dit is een farao die van Jozef nooit heeft gehoord. De Israëlieten worden een steeds groter volk en de farao ziet dat als bedreiging. Straks is het volk Israël groter en sterker dan Egypte! Daarom komen er maatregelen die dit moeten voorkomen: de Israëlieten moeten werken als slaven en babyjongens moeten worden gedood. Zo hoopt de farao Israël klein en zwak te houden. Ondanks deze voorzorgsmaatregelen blijft het volk zich uitbreiden. God is trouw aan wat Hij beloofd heeft aan Abraham. Hij zorgt voor zijn volk, ondanks de onderdrukking. In de tweede vertelling gaat het vervolgens over Mozes die geboren wordt in een Israëlisch gezin. Zij luisteren niet naar het bevel van de farao, maar houden hun zoontje gespannen drie maanden verborgen. Ze vertrouwen op God en Hij geeft op bijzondere wijze uitkomst! Het jongetje wordt in een mandje tussen het riet van de rivier de Nijl gezet waar de prinses hem vindt. Wat een wonder dat de moeder van Mozes hem tegen betaling mag voeden en hij dus weer thuis komt! Wanneer hij een jaar of drie is, gaat Mozes bij de prinses wonen. Hij groeit als prins op aan het hof en leert er de Egyptische taal, cultuur, leiding geven, schrijven. Kennis en vaardigheden die hij later goed kan gebruiken. Hij wordt een machtig man! De derde vertelling gaat over Mozes als volwassen man. Wanneer hij een kijkje gaat nemen bij zijn eigen volk, gaat het mis. Hij wil het opnemen voor een mede Israëliet en doodt een Egyptenaar. Hij kiest zijn eigen tijd en wacht niet op Gods tijd. Hij denkt deze misstap verborgen te kunnen houden, maar moet toch vluchten voor de woede van de farao. Hij komt terecht in Midjan, trouwt en sticht een gezin. Hij gaat werken als schaapherder en leert zo te overleven in de woestijn. God wil Mozes gebruiken bij Zijn plan om Israël te bevrijden. Naast alle kennis en leiderschapsvaardigheden die hij aan het hof heeft geleerd, leert Mozes in Midjan eigenschappen die hem bij zijn latere taak van pas zullen komen: bescheidenheid, geduld en vertrouwen. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de leerlingen dat de mensen van het volk Israël als slaaf moeten werken; kunnen de leerlingen vertellen waarom de koning van Egypte wil dat de jongetjes in de rivier worden gegooid; weten de leerlingen welk plan de moeder van Mozes bedenkt ; weten de leerlingen hoe Mozes uit het water wordt gered; weten de leerlingen hoe het komt dat Mozes moet vluchten; kunnen de leerlingen vertellen wat voor werk Mozes in Midjan doet. Liederen Psalm 81: 1 - Open maar uw mond Evangelische liedbundel Klein, klein kindje je leven loopt gevaar Opwekking 42 - k Stel mijn vertrouwen Elly & Rikkert - Wees niet bang Liedjes rond de bijbel - Jochebed Levend Water groep 1 1 Hoofdstuk 11 Mozes

2 HOOFDSTUK 11 - DAG 1 ONDERDRUKKING VAN HET VOLK DOOR DE FARAO Exodus 1: 1 22 Pitom en Raämses: voorraadsteden vlakbij de oostelijke grens van Egypte. Hier ligt ook een kanaal tussen de Rode Zee en de Nijl. Op het land werken: de akkers in Egypte moeten kunstmatig worden bevloeid omdat er anders niets groeide. Dit eerste hoofdstuk van Exodus geeft de overgang aan tussen de situatie van de Israëlieten in de periode van Jozef en de periode van deze nieuwe koning. Het volk Israël is flink gegroeid en daardoor worden de vijandige gevoelens van de Egyptenaren steeds groter. De farao doet er alles aan om verdere uitbreiding van het volk te voorkomen. Maar God blijft trouw aan zijn belofte aan Abraham, Isaak en Jakob! Hij gaat door met het plan dat Hij met zijn volk heeft. Het is een verhaal wat bij de jongste kleuters diepe indruk kan achterlaten. Vertel het daarom beschouwend en niet vanuit het perspectief van een persoon. Start de vertelling met het volk Israël. Ze wonen al heel lang in Egypte. Hun familie is groter en groter geworden. Zo groot dat het nu moeilijk is al die mensen te tellen: het is een volk geworden. En steeds worden er weer nieuwe kinderen geboren. Ze vinden het fijn in Egypte. Maar dan komt er een nieuwe koning. En die koning heeft nog nooit gehoord van Jozef. En weet ook niet wat Jozef allemaal heeft gedaan. Nee, die koning ziet alleen maar dat het volk Israël steeds groter wordt en hij maakt zich zorgen. Want straks zijn er meer mensen van het volk Israël en willen zij de baas worden. Hij bedenkt samen met zijn ministers een gemeen plan: de mensen van het volk Israël moeten hun slaven worden. Vertel dat de Israëlieten hard moeten werken, heel hard. Dat ze stenen moeten bakken en het land moeten besproeien. En dat ze niet even mogen uitrusten, of in de schaduw mogen gaan zitten. Er zijn strenge oppassers die erop letten dat ze hard doorwerken. Soms geeft zo n oppasser iemand zelfs een klap met een zweep. Geef aan dat dit heel naar en zwaar is voor het volk Israël. Door dit zware werk zullen ze minder oud worden. Ook zullen ze door vermoeidheid niet snel in opstand komen. Ondanks deze uitbuiting, groeit het volk door. De koning bedenkt dan nog een plan, nog veel gemener. Hij roept de twee vrouwen bij zich die helpen als er een baby wordt geboren. Vanaf nu zorgen jullie niet meer voor de jongetjes als ze geboren worden. Jullie moeten ze doodmaken. Die kleine jongensbaby s meenemen en in de rivier gooien. Dan kunnen dat later geen sterke soldaten worden. Alle meisjes mogen wel blijven leven. Dat is een slecht en gemeen plan. Benadruk dat de beide vrouwen dit niet doen, omdat ze weten dat God dat niet goed vindt. Ze luisteren niet naar de koning! Ondanks alle gemene plannen, blijft de Here heel dichtbij zijn volk. Het volk wordt steeds groter! Sluit het verhaal daarmee af. Hoe komt het dat het volk Israël in Egypte woont? Over dit verhaal (het werken als slaaf) staat er in het knieboek van groep 3 een plaat. Levend Water groep 1 2 Hoofdstuk 11 Mozes

3 HOOFDSTUK 11 - DAG 2 MOZES GEBOORTE, GROEIT OP AAN HET HOF Exodus 2: 1 10 En hield het verborgen, drie maanden lang: Jochebed vertrouwt erop dat God helpt en een oplossing geeft (Hand. 7:20; Hebr. 11:23). Voedster: aan de prinses wordt voorgesteld een vrouw te zoeken die het kind kan voeden. Omdat er zoveel jongetjes worden omgebracht zal deze niet moeilijk te vinden zijn. De essentie van dit verhaal is dat God werkt aan zijn plan met zijn volk. Hij ziet dat zijn volk wordt onderdrukt. Hij wil hen gaan bevrijden en daar wil Hij later Mozes voor gebruiken. Wanneer Mozes opgroeit aan het hof, krijgt hij goede voorbereiding op zijn latere taak. Hij groeit op tot een machtig man (Hand. 7:22) Benadruk in dit verhaal het vertrouwen dat Amram en Jochebed in God hebben. Zij geloven dat God voor een oplossing gaat zorgen en zijn niet bang voor het bevel van de farao. Vertel dit verhaal vanuit het gezichtspunt van Mirjam. Start de vertelling met de zorgen die er zijn in het huis van Mirjam. Er wordt een baby geboren, daar zijn ze allemaal erg blij mee. Mirjam ook, ze is heel blij met haar kleine broertje. Alleen mogen zij en haar broer Aäron aan niemand vertellen over het babybroertje. Het moet geheim blijven, anders moet hij in de rivier worden gegooid. Het gezin verstopt hun baby in hun huis. Hij blijft helemaal geheim. Niemand weet dat ze nu niet meer met vier mensen, maar met vijf in hun huis wonen. Vertel dat het na drie maanden moeilijker wordt om hem te verstoppen. De baby is vaker wakker en kan al harder huilen. Straks wordt hij ontdekt door de soldaten, dan nemen ze hem mee. Daarom bedenkt de moeder een plan. De moeder pakt een mandje van riet waar de baby in kan liggen. De gaten en kieren stopt ze dicht. Het wordt een bootje waar hij in kan varen. Vertel dat de moeder bezig is met het mandje, dat Mirjam toekijkt en er vragen over stelt. Als het mandje klaar is, legt haar moeder haar broertje voorzichtig in het mandje. Samen brengen ze het weg, ze zetten het mandje in de rivier tussen het riet. Mirjam mag ook helpen! Zij moet tussen het riet blijven staan om te kijken wat er gebeurt. Na een poosje ziet Mirjam een paar deftige dames langs de rivier wandelen. Het is de prinses met haar hofdames. Mirjam verstopt zich nog beter! De prinses gaat zich wassen in de rivier. Blijf vertellen vanuit Mirjam. De prinses ziet het mandje en vraagt zich hardop af wat dat nou kan zijn. Gelukkig vindt de prinses de baby lief, ze heeft medelijden omdat hij zo huilt. Als Mirjam dat hoort, komt ze te voorschijn. Zij weet wel iemand die de baby borstvoeding kan geven! Ze rent snel naar huis. Haar moeder gaat natuurlijk snel mee! Wat zijn ze blij! Wilt u deze baby melk geven? Als hij groot is, moet hij bij mij in het paleis komen wonen. Dan doe ik alsof hij mijn zoon is. Ik noem hem Mozes. De prinses wil haar zelfs geld ervoor geven! Wat zijn Mirjam en haar moeder blij! Nu kan hij veilig bij hen blijven! Wanneer Mozes drie jaar is, is hij groot genoeg om in het paleis bij de prinses te gaan wonen. Hij krijgt prachtige kleren, mag in het paleis wonen. Mozes moet ook leren lezen en schrijven. Hij wordt nu een echte prins! God heeft Mozes gered en zorgt voor hem! Wat heeft de farao gezegd over de babyjongetjes die geboren worden? Levend Water groep 1 3 Hoofdstuk 11 Mozes

4 HOOFDSTUK 11 - DAG 3 VLUCHT VAN MOZES NAAR MIDJAN Exodus 2: Volwassen: Mozes is dan 40 jaar (Hand. 7:23). De priester van Midjan: Midjan wordt gevormd door nomadenstammen en zijn nakomelingen van Abraham en zijn vrouw Ketura. Deze man is waarschijnlijk de politiek en religieus leider van een Midjanitische stam. Reüel: betekent vriend van God. Een andere naam voor deze schoonvader van Mozes is Jetro. Dit betekent zijne hoogheid. De essentie van dit verhaal, is dat God aan het werk is met zijn plan om Zijn volk te bevrijden. Hiervoor wil hij Mozes gebruiken. Mozes voelt zich verbonden met het volk en komt voor hen op, maar Gods plannen zijn anders. Mozes moet rustig leren wachten op Gods tijd. Vertel dit verhaal vanuit het gezichtspunt van Mozes. Maak duidelijk dat Mozes een volwassen man is geworden. Net zo oud als de vaders van de leerlingen. Aan het hof heeft Mozes erg veel geleerd. Hij kan schrijven en lezen, Egyptisch praten, leidinggeven. Hij staat bekend als een machtige man! Ondanks zijn Egyptische opvoeding en status, is hij trouw gebleven aan zijn eigen volk. Benadruk dat Mozes heel goed weet dat hij niet echt een prins is. Zijn echte vader en moeder wonen ergens anders en zij moeten erg hard werken voor de farao. Hij denkt vaak aan de mensen van zijn eigen volk. En op een dag, gaat hij er naartoe. Hij wil eens gaan kijken. Wanneer Mozes ziet dat een slaaf, iemand van zijn eigen volk, wordt mishandeld, wordt hij boos. Zonder aarzeling kiest hij de kant van zijn volk. Hij komt voor hen op en slaat de Egyptenaar dood. Hij verstopt het lichaam. Dit doet hij met gevaar voor eigen leven. Mozes laat in dit verhaal zien dat hij moedig is. Hij vindt het erg om iets te zien wat niet eerlijk is. Leg de leerlingen vertellend uit dat ondanks dat Mozes het goed bedoelt, het toch niet goed is wat hij doet. Hij doet het zonder na te denken, overhaast en vraagt niet aan God wat hij moet doen. God wil Mozes gebruiken om Zijn volk te bevrijden, alleen nu nog niet. God wil dat later doen. Dat is Gods plan. De dag nadat hij de Egyptenaar heeft gedood, ziet Mozes een ruzie tussen twee Israëlieten. Mozes grijpt in, maar daar zitten zijn volksgenoten niet op te wachten. Mozes voelt zich wel deel van het volk, maar zo wordt hij door de Israëlieten niet gezien. Voor hen is hij een Egyptische prins! Het is dus toch bekend geworden dat hij een Egyptenaar heeft gedood. Geef aan dat Mozes de woestijn in vlucht omdat de farao woedend is en Mozes wil doden. Vertel dat Mozes niet bang is voor de farao, maar vertrouwt op God. Hij komt in een land, waar mensen met hun familie in tenten wonen. Hij ontmoet daar de dochters van Reüel. Het zijn herderinnen die elke dag hun kudde drinken geven bij een put. Ze worden daar lastig gevallen door andere herders die hen wegjagen. En het water aan hun eigen dieren geven. Mozes ziet weer iets wat niet eerlijk is en helpt de herderinnen. Omdat hij hen helpt, wordt hij uitgenodigd om te komen eten. Hij blijft er wonen en trouwt met Sippora. Hoe komt het dat Mozes een prins is geworden? Levend Water groep 1 4 Hoofdstuk 11 Mozes

5 HOOFDSTUK 11 - DAG 4 MOZES KNIEBOEK Plaat Op de plaat is een dobberend mandje in de Nijl te zien. Vraag de leerlingen hoe dat mandje in de rivier terecht is gekomen. Wat doet het daar? Wie zien ze verder nog op de plaat? Laat de leerlingen vertellen waarom de moeder Mozes in het mandje heeft gedaan en waarom Mirjam tussen het riet zit. Bespreek zo het verhaal en betrek daarin de vragen uit het knieboek. Vragen 1. Wat zie je hier op de plaat? 2. Waarom heeft moeder Jochebed Mozes in het mandje gestopt? 3. Wat gebeurt er als de prinses het mandje ontdekt? 4. Wat zegt Mirjam tegen de prinses? 5. Bij wie gaat Mozes wonen als hij groter wordt? 6. Wat betekent het dat de mensen van Israël slaven zijn? 7. Hoe komt het dat Mozes moet vluchten? 8. Waar gaat Mozes wonen? Levend Water groep 1 5 Hoofdstuk 11 Mozes

6 HOOFDSTUK 12 MOZES NAAR DE FARAO Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Bij de braamstruik Exodus 2: 23 4: 31 Eerste keer bij de farao Exodus 5 6: 1 Tweede keer bij de farao Exodus 6: 2 12 Exodus 6: 28 7: 25 Mozes naar de farao Knieboek Algemene informatie Deze week gaan de vertellingen over Mozes die geroepen wordt om naar de farao te gaan, omdat het volk Israel dat in Egypte in verdrukking leeft. God heeft hun verdriet gezien en gehoord en wil zijn volk bevrijden. Maar de farao erkent Gods macht niet. In de eerste vertelling ontmoet Mozes God in de brandende braamstruik. God wil Zijn volk bevrijden van de farao. Mozes ziet op tegen de opdracht die God hem geeft. Maar God stelt hem gerust. Hij legt uit dat Hij Zijn volk zal bevrijden. In Zijn naam zal Mozes tekenen laten zien en het woord voor Hem doen. God geeft Zijn Naam, want Hij zal doen wat Hij zegt. Maar Mozes blijft twijfelen. Toch stuurt God hem met zijn broer Aäron, als woordvoerder, naar de farao. In de tweede vertelling verzoekt Mozes de farao om het volk feest te laten vieren in de woestijn ter ere van God. Direct valt op hoe wreed de farao is. Hij wil God niet kennen en vindt het volk lui. De Egyptenaren mogen geen stro meer aan het volk leveren om stenen te maken. Ze moeten nu zelf op zoek naar stro om de stenen stevig te maken. De farao maakt het slavenwerk onmogelijk zwaar. Mozes en het volk zijn boos en verdrietig. Ze hopen op bevrijding. God belooft nog een keer dat Hij het volk uit de handen van de farao bevrijdt. In de derde vertelling gaan Mozes en Aäron weer naar de farao toe. De tekenen van God met de slang en de hand maken geen indruk. De farao wil God niet erkennen. Egypte krijgt de eerste straf; het water van de Nijl verandert in bloed. God zal zijn macht laten zien. kennen de leerlingen Gods naam die Hij aan Mozes vertelt; kunnen de leerlingen vertellen dat de farao Mozes niet gelooft en het volk harder laat werken; weten de leerlingen dat God machtiger is dan de farao. Liederen Elly en de Wiebelwagen dl 5, nr. 4 - Je kunt het wel Jan Visser - Mozes, ik roep Opwekking kids 40 - Je hoeft niet bang te zijn Elly en Rikkert - Wie is er (Staat op: Samen. Een boom vol liedjes (deel 3)) Elly en Rikkert - In het heetst van de strijd (Staat op: Een boom vol liedjes (deel 1)) Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de leerlingen dat God Mozes naar de farao stuurt; weten de leerlingen dat Mozes zijn taak heel moeilijk vindt, maar dat God hem altijd helpt; kunnen de leerlingen vertellen hoe het volk reageert op Mozes boodschap; Levend Water groep 1 6 Hoofdstuk 12 Mozes naar de farao

7 HOOFDSTUK 12 - DAG 1 BIJ DE BRAAMSTRUIK Exodus 2: 23 4: 31 Jaren gingen voorbij: het is veertig jaar geleden dat Mozes gevlucht is voor de farao. Ik ben die er zijn zal: God geeft Zichzelf deze naam. Een mens kan God nooit helemaal kennen. God laat zich vanaf dit moment kennen als bevrijder van Zijn volk. Hij heeft een verbond met dit volk. Hij zal voor hen zorgen en het verlossen van zijn vijanden. In dit verhaal schakelt God Mozes in om Zijn volk te bevrijden. God maakt zich bekend en stuurt Hem naar de farao in Zijn naam. Start de vertelling met Mozes die voor zijn schapen zorgt. Hij kijkt zoekend om zich heen. Waar is water. Waar kunnen de schapen gras eten? Het gebied is rotsachtig en heeft weinig begroeiing. Er zijn rondom hem bergen. Mozes is geen jongeman meer. Hij woont nu al zo'n veertig jaar in de woestijn. Doordat hij zo zoekend rondkijkt, ziet hij opeens iets heel vreemds. Een struik die in brand staat. Het vuur slaat omhoog, maar de takken gaan niet kapot. De grond om de struik is heilig, want God verschijnt in de struik en Hij waarschuwt Mozes. De nieuwsgierigheid van Mozes slaat om in eerbied. Leg uit wat eerbiedig zijn is. God is zo groot en zelf ben je klein. Daarom wil je heel netjes zijn en precies doen wat Hij zegt. Vlug trekt hij zijn sandalen uit en slaat zijn handen voor zijn ogen. Benadruk dat Mozes God zo groot vindt, dat hij niet zomaar durft te kijken. Zonder dat Mozes erom heeft gevraagd, krijgt hij een hele belangrijke opdracht. Hij moet naar Egypte gaan, want God heeft het gehuil van het volk gehoord. Hij gaat hen daar weg halen, omdat ze niet in Egypte horen te wonen, maar in het beloofde land. Mozes kent Egypte heel goed en is vaak in het paleis van de farao geweest. Hij weet hoe hij met de farao moet praten en wat netjes is. Maar Mozes schrikt van deze opdracht. Wat, moet hij daar naar toe? Moet hij met de farao gaan praten en het volk daar vandaan leiden? Zal het volk U wel kennen? Weten zij nog wel wie U bent? Met deze vraag krijgt Mozes van God het vertrouwen dat hij er niet alleen voor staat. God, Ik zal er zijn, gaat met Mozes mee. Zijn Naam zegt wie Hij is. Hij is er altijd al en zal er altijd zijn. Mozes blijft heel zenuwachtig. Hoe kan hij dit allemaal gaan doen. Vertel dat God hem wil geruststellen. Hij krijgt wondertekenen mee. Hij schrikt van de stok die in een slang verandert en dat zijn hand heel erg ziek is. Mozes moet erkennen dat voor God niets te wonderlijk is. Laat de wonderen concreet zien door een staf op de grond te gooien en uw hand in of onder een kledingstuk te schuiven. God kondigt gelijk de eerste straf aan. Als de farao niet onder de indruk is van Gods wondertekenen, zal de eerste plaag gebeuren. Ondanks alle geruststelling van God blijft Mozes twijfelen. Hij wil niet naar de farao, want hij vindt het moeilijk om te vertellen wat God wil. Hoe weet ik wat ik moet zeggen? Ik vind het zo moeilijk om uit mijn woorden te komen. Ik kan soms erg stotteren, zeker als ik iets belangrijks moet zeggen. Vertel dat God Mozes nu streng toespreekt. Ik wil dat jij gaat en Ik help jou om alles goed uit te leggen. Jouw broer Aäron mag alle woorden die Ik aan jou vertel, doorvertellen aan de mensen en de farao. Eindig het verhaal dat Mozes vol is van alles wat hij heeft gezien. Hij gaat het aan zijn vrouw Sippora vertellen. Wat gebeurt er met het volk van God in Egypte? Extra suggestie Wandelstok of staf (zo'n stevige stok/tak die je kan gebruiken met bergwandelen) Plaat van het gebied rondom het Sinaigebergte Knieboekplaat groep 3 Levend Water groep 1 7 Hoofdstuk 12 Mozes naar de farao

8 HOOFDSTUK 12 - DAG 2 EERSTE KEER BIJ DE FARAO Exodus 5 6: 1 Stoppels: dit zijn de resten van de aren die achterblijven op het land na het oogsten. Het kost veel werk om het van het land af te halen. Deze tijd heeft het volk niet als ze dezelfde hoeveelheid stenen moeten leveren voor de farao. Het stro geeft stevigheid aan de stenen. In dit verhaal krijgt Gods volk nieuwe hoop. God laat van Zich horen via Mozes en Aäron. Maar eerst wordt de farao veel gemener tegen de mensen. De mensen moeten harder werken. Begin het verhaal dat Mozes op weg gaat. Onderweg ontmoet hij zijn broer Aäron. Het is geweldig om elkaar weer te zien na 40 jaar. Blij vertellen ze aan elkaar dat God weer van Zich laat horen. Hij gaat het volk bevrijden! Samen vertellen ze aan de oudsten van het volk Gods boodschap. God zal voor ons zorgen. Hij zal ervoor zorgen dat we niet meer als slaven voor de farao moeten werken. Leg uit dat de mensen stenen voor de farao maken. Ze gebruiken klei en stro om stevige stenen te maken. Met de stenen worden gebouwen gemaakt. Vertel dat Mozes en Aäron naar de farao gaan. Mozes kent het paleis nog goed. Vertel dat hij rondkijkt en terugdenkt aan de tijd dat hij er woonde. Maar de vorige farao is er niet meer. Direct valt op dat de farao niks van God wil weten. Wie is Hij? Jullie verzinnen smoesjes om minder te kunnen werken. Hun vraag is om het volk te laten gaan, maar de farao is wreed. Hij wil niet luisteren naar hun vraag en verzint zelfs een straf om het volk een lesje te leren. Nog op dezelfde dag moeten de Egyptenaren stoppen met het geven van stro. Dat heeft het volk wel nodig om de stenen te maken, want zonder de stro zijn de stenen niet meer stevig. Beschrijf de verwarring bij het volk. Hoe moeten we nu stenen maken? Moeten we zelf op zoek naar stro? Overal moeten ze zoeken. Het erge is dat ze nog steeds evenveel stenen moeten maken. Het is een onmogelijk taak om net zoveel stenen te maken! Vertel dat het volk zelf naar de farao gaat om te vragen waarom ze geen stro meer krijgen. Ze worden helemaal uitgescholden dat ze zo lui zijn. Ze zijn lui, omdat ze feest willen vieren voor hun God. Boos en verdrietig zijn de mensen als ze Mozes en Aäron ontmoeten. Wat moeten we nu? Het werk is veel te zwaar! De farao wil ons dood hebben. Ook Mozes begrijpt het niet. Door de boodschap die hij moest doorgeven, wordt het volk nog slechter behandeld. Weer kondigt God aan dat de farao eerst zwaar gestraft wordt, voordat hij het volk laat gaan. God zal hen echt bevrijden. Wat is er gebeurd bij de brandende braamstruik? Levend Water groep 1 8 Hoofdstuk 12 Mozes naar de farao

9 HOOFDSTUK 12 - DAG 3 TWEEDE KEER BIJ DE FARAO Exodus 6: 2 12 Exodus 6: 28 7: 25 Water uit de Nijl: wordt gebruikt voor de landbouw, wassen en drinken van de mensen. Het is een eerste levensbehoefte waar de Egyptenaren tijdens de eerste plaag geen gebruik van kunnen maken. De Nijl is zo belangrijk voor de mensen dat ze er zelfs liederen voor zingen en offers aan brengen. In dit verhaal gaat Mozes weer naar de farao. De farao vindt God niet zo machtig en wil niet luisteren, maar de farao zal uiteindelijk moeten erkennen dat God groter is dan hij. Start de vertelling dat Mozes met zijn hoofd in zijn handen zit na te denken. Het volk vindt het nu zo moeilijk om in Gods boodschap te geloven. De mensen worden zo zwaar gestraft door de farao. Waarom heeft God hem naar farao toe laten gaan? Wat moeten er nu gebeuren? God komt opnieuw met Zijn belofte naar Mozes toe. God komt dichtbij, want Hij heeft het gehuil gehoord. Het volk is van Hem. Iedereen zal dit weten, want Hij gaat het volk bevrijden van de farao. God gaat de farao en heel Egypte straffen. Dit geeft Mozes hoop en hij gaat het nieuws aan het volk vertellen. Maar de mensen willen niet luisteren. Kijk dan Mozes, het werk is veel te zwaar. Na jouw bezoek aan de farao moeten wij veel harder werken! Voor Mozes is het heel moeilijk om naar de farao te gaan. Hij weet van tevoren dat de farao niet wil luisteren. God zegt ook Zelf dat de farao eerst alles zal weigeren en dat hij daarom zwaar gestraft wordt. Het zal nog lang duren, voordat de farao hen laat gaan. Daar lopen ze dan, weer naar het paleis van de farao. Vertel dat Mozes aan Aäron uitlegt wat hij moet zeggen. Alle woorden die Mozes van God krijgt, vertelt Aäron door aan farao. In het paleis staan ze samen voor de farao. De farao kijkt Mozes en Aäron streng aan. Durven jullie terug te komen? Wat denken jullie wel. Nog altijd te lui om te werken. Dan laten Mozes en Aäron Gods wondertekenen zien. Beeld het concreet uit door de staf die Aäron vast houdt op de grond te gooien. Ah, dat kunnen mijn tovenaars ook. De farao denkt dat hij net zo machtig is, maar de slangen worden opgegeten door de slang van God. Hij blijft boven de farao staan. Ook al is de farao nog zo onverzettelijk. De volgende morgen staan Mozes en Aäron al vroeg langs de oever van de Nijl. Vertel, en laat eventueel zien met een staf, dat Aäron zijn staf uitstrekt wanneer de farao langs de Nijl staat. Aäron roept: Laat het volk gaan om feest te vieren voor God in de woestijn. U wilt niet naar ons luisteren, daarom krijgt u en heel Egypte straf. Al het water van de rivier de Nijl wordt bloed. Wel zeven dagen lang. Niemand kan zich meer wassen in de Nijl of water drinken. Er kan niet meer in de Nijl worden schoongemaakt en alle vissen gaan dood. Maar de farao is nog steeds niet onder de indruk. Zijn eigen tovenaars kunnen water ook veranderen in bloed. Hij hoeft toch niet bang te zijn voor God als zijn tovenaars hetzelfde kunnen. Eindig het verhaal dat God wel machtiger is dan de farao. De farao zal dat ook gaan merken door alle straffen die zullen komen, omdat hij niet naar God luistert. Wat gebeurt er als Mozes tegen de farao zegt dat hij het volk moet laten gaan? Extra suggestie: Wandelstok of staf (zo'n stevige stok/tak die je kan gebruiken met bergwandelen) Levend Water groep 1 9 Hoofdstuk 12 Mozes naar de farao

10 HOOFDSTUK 12 - DAG 4 MOZES NAAR DE FARAO KNIEBOEK Plaat Bekijk met de leerlingen de plaat. Mozes en Aaron zijn op bezoek bij de farao. Laat de leerlingen vertellen welk wonder God laat zien. Hoe laat God zien dat Hij sterker is dan de magiërs van de farao? Weten de leerlingen hoe de farao reageert op de boodschap van Mozes en Aäron? Leg uit dat God telkens aan de farao gaat laten zien hoe sterk en machtig Hij is. Vragen Bespreek de volgende vragen: 1. Wat ziet Mozes in de woestijn? 2. Wat doet Mozes bij de brandende braamstruik? 3. Welke opdracht geeft God aan Mozes bij de brandende braamstruik? 4. Wat vindt Mozes van de opdracht van God? 5. Hoe helpt God Mozes om naar de farao te gaan? 6. Hoe noemt God Zichzelf? 7. Wat voor wonderen doet Mozes voor de farao? 8. Hoe laat God zien dat Hij veel sterker is dan de farao? Levend Water groep 1 10 Hoofdstuk 12 Mozes naar de farao

11 HOOFDSTUK 13 GOD STRAFT DE FARAO Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Plaag twee tot en met negen Exodus 7: Exodus 8 11 Plaag tien en Pesach Exodus 12 Exodus 13: 1-16 Doortocht door de Rietzee Exodus 13: 17 15: 21 God straft de farao Knieboek Algemene informatie Deze week gaan de verhalen over God die Zijn volk bevrijdt van de Egyptenaren. Op de eerste dag wordt verteld dat God hard optreedt tegen de Egyptenaren, door nog acht andere plagen te sturen. Hij laat zien dat Hij alle macht heeft. Hij laat het niet alleen zien aan de farao, maar ook aan Zijn eigen volk. De farao weigert de macht van God te erkennen en blijft zich tegen God verzetten. De tweede dag wordt verteld van de laatste plaag. Het is een verschrikkelijke plaag: de engel van God gaat alle huizen in Egypte binnen en doodt overal de oudste zoon. Maar waar bloed van een lammetje aan de deur zit, daar gaat de engel niet naar binnen, daar gaat de engel voorbij. Dat is alleen het geval in Gosen. Het volk Israël heeft de opdracht gekregen het Pesachfeest te vieren. De voorbereidingen zijn hiervoor getroffen. God wil dat Zijn volk door deze maaltijd -ook later in Kanaän- denkt aan de bevrijding uit Egypte. Gods grote daden mogen de mensen nooit vergeten en het moet worden doorverteld aan de komende generaties. In de derde vertelling bevrijdt God Zijn volk voorgoed van de Egyptenaren. In een lange geordende stoet volgt het volk Mozes. De wolk wijst hen de weg. De farao met zijn leger zet de achtervolging in. Het lijkt of het volk Israël geen kant op kan, maar God maakt een pad door de zee. Zijn volk leidt Hij daar droog doorheen. Maar de Egyptenaren verdrinken. God toont Zijn grote macht! begrijpen de leerlingen dat de Heer het is die Zijn volk heeft bevrijd; weten de leerlingen dat God toen en nu alle macht heeft. Liederen Psalm 136: 1 - Looft de Heer want Hij is goed Alles wordt nieuw Met Mozes zijn wij meegegaan Alles wordt nieuw De koning van Egypteland Opwekking Machtig God sterke rots Elly en Rikkert - Hij is machtig (Staat op: Bellen blazen, Weet je dat de lente komt, De steen is weg.) Bijbelliedjes - Hoe kwam Mozes door de Rode zee? Jan Visser - O, farao Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: kunnen de leerlingen iets vertellen over de plagen in Egypte; weten de leerlingen wat de tiende plaag is; kunnen de leerlingen iets vertellen over de Pesachmaaltijd; kunnen de leerlingen vertellen wat er gebeurt als de farao met zijn leger de achtervolging inzet; Levend Water groep 1 11 Hoofdstuk 13 God straft de farao

12 HOOFDSTUK 13 - DAG 1 PLAAG TWEE TOT EN MET NEGEN Exodus 7: Exodus 8 11 Zijn staf: de herdersstaf van Mozes speelt een belangrijke rol bij de verschillende plagen. Bij zijn roeping kreeg Mozes de opdracht van God deze staf mee te nemen en daarmee de wonderen te doen. Om in Egypte al deze wonderen te kunnen doen: de Egyptenaren aanbidden vele goden. Iedere god wordt afgebeeld als een dier, een ding of iets uit de natuur. De kikvors wordt in Egypte bijvoorbeeld als god vereerd, ook is er de rundergod en de zonnegod. God laat met de plagen zien (de kikkers, de veepest en de duisternis) dat Hij machtiger is dan al de goden van Egypte. God treedt hard op tegen de Egyptenaren: acht verschrikkelijke plagen treffen hen. Met deze wonderen laat God Zijn macht zien. Hij laat het zien aan de farao en de Egyptenaren, maar ook aan Zijn eigen volk. Iedereen moet inzien dat Hij de Heer is! God gaat Zijn volk bevrijden! Bij de vertelling kan de plaat van het knieboek van groep 3 (hoofdstuk 15) gebruikt worden, daarop staan de plagen afgebeeld. Start de vertelling met Mozes en Aäron die naar het paleis van de farao lopen. Ze hebben een boodschap van God voor de farao. Laat Mijn volk gaan, anders zal Ik u straffen. Dan zal Ik heel veel kikkers sturen. De farao is de baas over het land Egypte en alle mensen die daar wonen. Wie is die God van Mozes en Aäron?! Daar gaat hij echt niet naar luisteren, hij luistert naar niemand. Hij laat het volk echt niet gaan! De farao kent de God van Mozes en Aäron niet, de Egyptenaren geloven in heel veel andere goden die machtig zijn. Laat in de loop van de vertelling duidelijk uitkomen, dat de God van het volk Israël sterker is dan de goden van Egypte. Laat bij alle plagen ook duidelijk uitkomen dat de farao zich niet wil onderwerpen aan God. Hij is heer en meester over Egypte en gaat de strijd met de God van Mozes en Aäron aan, die hij uiteindelijk zal verliezen. Vertel beeldend van de verschillende plagen. Bijvoorbeeld van de kikkers die overal rondspringen, de steekvliegen die prikken, de angst van de mensen in de duisternis. Ook de farao in zijn paleis heeft er last van. Hij moet wel steeds aan Mozes en Aäron vragen of ze tot hun God willen bidden, dat Hij een eind maakt aan de plagen. Toch laat hij het volk steeds niet gaan. Dat is het refrein bij alle acht plagen. Vanaf de vierde plaag (de steekvliegen) is het land Gosen vrij van de plagen. God laat hiermee aan de farao nog duidelijker zien, dat Hij deze plagen stuurt. Hij kan ervoor zorgen dat Zijn eigen volk hier geen last van heeft. Hij heeft alle macht! De farao wil niet toegeven dat God alle macht heeft, ook al kan hij bijna niet anders dan dit toegeven. Hij blijft weigeren het volk te laten gaan. Na de negende plaag stuurt hij Mozes en Aäron weg: Ik wil jullie nooit meer zien! Mozes kondigt namens God de laatste plaag aan. God gaat door met Zijn volk te bevrijden! Hij zal ervoor zorgen dat de Egyptenaren zullen smeken dat het volk Israël zal vertrekken uit Egypte. Eindig het verhaal door te vertellen dat God machtiger is dan de farao en alle goden waarin de Egyptenaren geloven. God gaat zijn volk echt bevrijden: Hij is de sterkste! Wat hebben Mozes en Aäron tegen de farao gezegd? Levend Water groep 1 12 Hoofdstuk 13 God straft de farao

13 HOOFDSTUK 13 - DAG 2 PLAAG TIEN EN PESACH Exodus 12 Exodus 13: 1-16 Het pesachmaal: pesach betekent voorbijgaan. Er wordt feest gevierd, omdat de engel voorbijgaat aan de deuren van de Israëlieten. Door het bloed van het lammetje aan de deurpost gaat de engel voorbij. In deze vertelling gaat het erom dat God Zijn volk bevrijdt van de Egyptenaren: de engel van God doodt in elk huis de oudste zoon. Ondertussen eten de Israëlieten de Pesachmaaltijd: zij vieren feest omdat de engel hun huis met bloed aan de deurvoorbij gaat. Start de vertelling met Mozes die alle oudsten van Israël bij elkaar roept. Mozes vertelt dat ze binnenkort echt zullen vertrekken uit Egypte. God stuurt de laatste plaag en dan zal de farao het volk laten gaan. God zal in de laatste nacht een engel sturen die langs alle huizen in Egypte gaat. Hij zal naar binnengaan en overal de eerstgeborene doden, zowel bij mensen als dieren. Het volk Israël kan gered worden: als er bloed van een lammetje op de deurposten gestreken is, dan zal de engel voorbij gaan en dan zal er dus niemand sterven in dat huis. Mozes vertelt precies wat de mensen moeten doen. Vertel hoe een vader aan het werk gaat, terwijl hij aan zijn zoon uitlegt wat hij doet. Hij kiest een lam of een bokje uit de kudde en slacht dit. Het vlees wordt geroosterd. Het bloed van het lammetje wordt opgevangen in een schaal. Met een kwast (gemaakt van takjes) strijkt de vader (terwijl de zoon toekijkt) het bloed van het lammetje aan de deurposten van hun huis. De zoon stelt vragen die de vader beantwoordt. Ook de moeders zijn aan het werk: ze bakken broden. Die broden zien er anders uit dan de kinderen gewend zijn: ze zijn plat. Er was niet zoveel tijd om de broden te bakken. De kinderen hoeven deze nacht niet naar bed. De vaders en moeders vertellen: Deze nacht gaat God ons bevrijden uit Egypte. We gaan straks op reis. Trek je jas maar vast aan en je schoenen. Vertel hoe het gezin aan tafel staat te eten. De maaltijd bestaat uit platte broden, kruiden die bitter smaken en het vlees van het lammetje. Ook staat er een beker met wijn op de tafel. In grote haast wordt gegeten, want ze gaan bijna vertrekken. Terwijl de mensen van het volk Israël aan het eten zijn, komt de engel van de Here God uit de hemel. Alle huizen in Egypte gaat hij langs en daar doodt hij de oudste. Ook in het paleis van de farao. De engel gaat ook naar de huizen in Gosen. Waar bloed aan de deuren zit, daar gaat de engel niet naar binnen: hij gaat voorbij! De Egyptenaren worden wakker en merken dat er iets verschrikkelijks is gebeurd. Overal huilen mensen. Ze weten allemaal hoe dit komt; dit heeft de God van Israël gedaan!.ze rennen naar de huizen in Gosen en smeken de Israëlieten om weg te gaan. Ze geven hun zelfs gouden en zilveren sieraden mee. Als ze maar weggaan. Ook de farao wil dat het volk direct weggaat. Nu is het zover: de Israëlieten pakken de laatste spullen en dan verlaten ze hun huizen. Uit alle huizen in Gosen komen de mensen lopen, ook de dieren gaan mee. Een hele lange rij met mensen. Ze gaan weg uit Egypte op weg naar het beloofde land! God heeft ervoor gezorgd dat ze eindelijk weg mogen uit Egypte. Welke plagen waren er in het land Egypte? Levend Water groep 1 13 Hoofdstuk 13 God straft de farao

14 HOOFDSTUK 13 - DAG 3 DOORTOCHT DOOR DE RIETZEE Exodus 13: 17 15: 21 Wolkkolom: een zichtbaar symbool van Gods aanwezigheid en van zijn bescherming. Benadruk in deze vertelling Gods grote macht: Hij maakt een pad door de zee en bevrijdt zijn volk voorgoed van de Egyptenaren! Daar lopen de mensen van het volk Israël. Mozes loopt voorop, mannen, vrouwen, kinderen en dieren komen er in een lange rij achteraan. Ze hebben alles meegenomen, ook tenten voor onderweg. Ze zijn op weg naar het beloofde land. Vertel hoe blij de mensen zijn. Eindelijk geen slaven meer, maar vrij! Ze zijn nog rijk ook: ze hebben allemaal gouden en zilveren sieraden meegekregen. God heeft ervoor gezorgd dat de farao hen heeft laten gaan. Ze zijn niet bang meer voor de farao. Ze hebben een machtige God die hen heeft bevrijd! Helemaal voorop gaat de wolk van de Here, die wijst de weg. Als het donker wordt, dan geeft de wolk licht en kunnen ze toch nog verder lopen. God zorgt ervoor dat ze het vol kunnen houden. Na een paar dagen stopt de wolk. Mozes vertelt de mensen dat ze hun tent mogen opzetten, ze mogen even uitrusten. Ze zijn dicht bij de zee. Ondertussen loopt de farao boos rond in zijn paleis. Hij heeft er spijt van dat hij het volk Israël heeft laten gaan. Nu zijn we onze slaven kwijt! Wie moet er nu voor ons werken? We hadden ze nooit moeten laten gaan. Vertel hoe er een knecht bij de farao komt. Hij vertelt dat het volk Israël hun tenten heeft opgezet om uit te rusten. Als de farao hoort op welke plaats ze dat hebben gedaan, denkt hij dat ze zijn verdwaald. Hij roept zijn grote leger bij elkaar en gaat het volk Israël achterna. Hij zal ze wel eens even terughalen. De Israëlieten zitten bij hun tenten, de kinderen spelen in het zand. Ineens horen ze een vreemd geluid; gedreun? Ze zien stofwolken. Wat gebeurt er? Al snel begrijpen ze dat het grote leger van de farao eraan komt. Vertel van de angst die ontstaat, ze kunnen geen kant op. Alleen maar bergen en de zee, waar moeten ze heen? Boos en angstig gaan ze naar Mozes. Mozes, hoe moet dat nu? Moeten we hier allemaal sterven? Dan hadden we beter slaven kunnen blijven! Mozes stelt het volk gerust. Wees niet bang. De Here zal voor ons vechten, we hoeven zelf niets te doen. Mozes geeft de opdracht rustig te blijven en de tenten in te pakken. Ze gaan verder trekken. De mensen pakken snel hun spullen bij elkaar. Vertel hoe de wolk van God nu niet meer voorop gaat, maar achteraan. De wolk gaat tussen de Egyptenaren en het volk Israël in. Aan de kant van de Egyptenaren is de wolk heel donker, zodat ze daar bijna niks kunnen zien. Aan de kant van het volk is het licht. Mozes gaat voorop. Hij loopt door tot hij bij de zee staat. Dan strekt hij zijn arm met de staf uit boven de zee. De zee wijkt terug; er komt een pad! Het water staat links en rechts als een muur. Zo trekt het volk dwars door de zee! Vertel hoe de farao er achteraan gaat en uiteindelijk met heel zijn leger verdrinkt. Het hele volk Israël komt veilig aan de kant. De mensen weten nu dat God hen echt heeft bevrijd van de Egyptenaren, ze hebben zelf niks gedaan: wat een machtige God! Ze zingen een lied om God te bedanken! Wat is er gebeurd in de laatste nacht? Levend Water groep 1 14 Hoofdstuk 13 God straft de farao

15 HOOFDSTUK 13 - DAG 4 GOD STRAFT DE FARAO KNIEBOEK Plaat Bekijk samen met de leerlingen de plaat: wat zie je allemaal? Daarna kan vraag 7 gesteld worden. Bespreek het moment van het verhaal dat hierbij past. Hebben de leerlingen wel eens bij de zee gestaan? Of erin gezwommen? Kun je overal in het water staan? Wat doen de golven? Laat het wonder goed uitkomen: God maakt een pad door de zee! Het volk gaat met droge voeten naar de overkant: wat een wonder! Vraag 8 gaat over de farao, hoe het met hem afloopt. Bespreek ook de andere vragen. Maak duidelijk dat God doet wat Hij belooft: Hij brengt Zijn volk naar het beloofde land. Hij bevrijdt Zijn volk van de farao en Zijn soldaten! Ook mag naar voren komen dat God toen en nu alle macht heeft. Vragen 1. Welke straffen komen er in Egypte? 2. Wat wil God duidelijk maken met alle plagen? 3. Wat is de tiende plaag die Egypte treft? 4. Wat doet het volk Israël in de avond voor ze gaan vertrekken? 5. Wanneer vertrekt het volk Israël uit Egypte? 6. Wat doet de farao als het volk vertrokken is? 7. Waar is het volk op de plaat? Wat is er gebeurd? 8. Hoe loopt het af met de farao en zijn leger? Levend Water groep 1 15 Hoofdstuk 13 God straft de farao

16 HOOFDSTUK 14 IN DE WOESTIJN Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Mara en Elim Exodus 15: 22 16: 31 Bij de berg Sinai Exodus 19 Het gouden kalf Exodus 32 In de woestijn Knieboek Opwekking kids 17 - Kinderen van de Vader Opwekking kids 69 - Uw Woord is een lamp voor mijn voet Algemene informatie Deze week gaan de vertellingen over de tocht van de Israëlieten door de woestijn. In de eerste vertelling gaat het over het volk dat dorst heeft en naar water verlangt. Als ze eindelijk water vinden, is het water te vies om te drinken. Door hout in het water te gooien, wordt het water zoet en kunnen ze er van drinken. Ook de zorg van God voor zijn volk komt in dit verhaal naar voren. God geeft de mensen elke dag brood en vlees. In de tweede vertelling gaat het over de ontmoeting van God met zijn volk. Wat een indrukwekkende gebeurtenis! God daalt af en met veel vuur, rook, gedonder en bliksem mogen de Israëlieten God ervaren bij de berg Sinai. In de laatste vertelling gaat het over het volk dat heel snel God en zijn geboden vergeet. Wanneer Mozes lang wegblijft, halen ze Aäron over om een gouden beeld te maken. Aäron maakt een gouden kalf. Het volk viert een groot feest bij dit beeld. Als Mozes van de berg afkomt, is hij zeer boos. Ook God is ontzettend boos en wil niet meer mee met zijn volk. Het volk wordt gestraft. Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: kunnen de leerlingen vertellen dat de Israëlieten klagen tijdens de tocht over eten en drinken; kunnen de leerlingen vertellen dat God voor zijn volk zorgt en hen eten en drinken geeft; kunnen de leerlingen vertellen dat God zijn volk ontmoet bij de berg Sinai; weten de leerlingen dat Aäron een gouden kalf maakt; kunnen de leerlingen vertellen dat God en Mozes ontzettend boos zijn op Aäron en de Israëlieten. Liederen Alles wordt nieuw Met Mozes zijn wij meegegaan Opwekking 51 - Dit is mijn gebod Opwekking 59 - Mogen de woorden Levend Water groep 1 16 Hoofdstuk 14 In de woestijn

17 HOOFDSTUK 14 - DAG 1 MARA EN ELIM Exodus 15: 22 16: 31 Daar waren de vleespotten tenminste gevuld: in Egypte zijn de Israëlieten gewend geraakt aan het goede eten: vis, vlees en allerlei groentes. In de woestijn hebben ze dit eten niet. Omer: ongeveer 2,2-4,5 liter Manna: het manna lijkt op brood en smaakt als een wafel met honing. Elke morgen is de grond bedekt met manna schilfers, behalve op de sabbat. Veertig jaar lang, zes dagen in de week, ligt dit eten voor het oprapen. In dit verhaal gaat het over de zorg van God voor zijn volk. Ondanks het gemopper van de Israëlieten, blijft God voor ze zorgen en geeft ze op Zijn tijd eten en drinken. Begin de vertelling vanuit een kind dat graag iets wil drinken. Hij krijgt geen drinken, want het drinken is op. Al drie dagen lang hebben papa en mama de kruiken niet kunnen vullen met drinken. Ook de andere gezinnen hebben geen water meer. Dan zien de mensen die vooraan lopen gelukkig water. Vertel hoe blij ze zijn. De kinderen en de grote mensen rennen erop af. Er is eindelijk drinken. Vertel dan beeldend dat ze water drinken en het meteen weer uitspugen, want het water is bitter. Het smaakt vies en is niet te drinken. De mensen klagen en mopperen tegen Mozes, dat ze na drie dagen eindelijk drinken hebben gevonden en nu kunnen ze het niet drinken. Vertel hoe Mozes met God praat en hoe God Mozes helpt. Mozes gooit een stuk hout in het water en het water wordt zoet. Eindelijk kan iedereen drinken en de kruiken vullen met water. Even later komen ze op een mooie plek aan in de woestijn. Er zijn wel twaalf waterbronnen en zeventig bomen. Wat een schaduw en er is genoeg drinken voor iedereen. Vertel hoe het volk hier lekker kan uitrusten en bijkomen van de lange reis. Wanneer het volk weer verder trekt, beginnen ze al snel weer te klagen. Vertel beeldend hoe ze mopperen tegen Mozes. Het eten is op. Hoe komen we aan brood? Hier in de woestijn is niets te vinden. In Egypte hadden we genoeg te eten en hadden we lekker vlees. Vertel dat Mozes het gemopper bij de Heer brengt. Hij vraagt God om een oplossing. God geeft het volk eten. Hij geeft brood uit de hemel: manna. s Morgens zien de Israëlieten witte korrels op de grond bij de tenten liggen. Het smaakt naar honing. Elke dag zien de Israëlieten dat God voor ze zorgt. Ze verzamelen elke dag het manna en op vrijdag verzamelen ze twee keer zoveel. Op de sabbat is er geen manna. s Avonds stuurt God kwakkels, zodat ze ook lekker vlees kunnen eten. Wanneer heb je wel eens hele erge dorst? Wat doe je dan? Wat doe je als er geen drinken in de buurt is? Levend Water groep 1 17 Hoofdstuk 14 In de woestijn

18 HOOFDSTUK 14 - DAG 2 BIJ DE BERG SINAI Exodus 19 Hoe ik je op adelaarsvleugels gedragen heb: de vrouwtjesadelaar draagt haar kleintjes op haar vleugels als zij vliegt. Het verwijst hier naar de manier waarop de Heer voor zijn volk zorgt. Hij heeft ze uit het land Egypte bevrijd en elke dag in de woestijn voor ze gezorgd. Stel je voor dat volgende week de koning(in) op bezoek komt in de klas. Hoe gaan we ons dan klaarmaken? (alles netjes opruimen, schoonmaken, mooie kleren aan) In deze vertelling gaat het over de ontmoeting van God met Zijn volk. Begin het verhaal dat de Israëlieten bij de berg Sinaï zijn aangekomen. Ze mogen hun tenten opzetten en uitrusten. Ze blijven een jaar lang op deze plek. Vertel dat Mozes de berg opklimt en praat met God. Mozes moet aan het volk vragen of het volk wil luisteren naar God. Als ze ja-zeggen en willen luisteren naar God, dan belooft God dat Hij altijd de God van Israël zal blijven. Mozes gaat van de berg af en vertelt tegen het volk wat God verteld heeft. Het volk zegt allemaal tegelijk: We zullen alles doen wat de Heer heeft gezegd. Als Mozes dit tegen God vertelt, zegt God dat Hij naar zijn volk toekomt. Voor deze ontmoeting moeten de mensen zich wassen en hun kleren wassen. Vertel beeldend hoe iedereen in het tentenkamp druk is met wassen van kleren en zichzelf wassen. En dat ze alles mooi en schoonmaken, want over drie dagen zullen ze God ontmoeten. Vertel beeldend hoe God zijn volk ontmoet: met donderslagen, bliksemschichten, in de wolk, met vuur en rook, er is een zware aardbeving. Iedereen beeft. De mensen mogen niet dicht bij de berg komen. Niemand, ook de dieren niet, mogen de berg aanraken, want God is daar. God is heilig. Het volk luistert goed naar al deze opdrachten en vol eerbied blijven ze op afstand kijken naar de berg. Iedereen beeft. Vol ontzag ontmoeten ze hun God. Even later mag Mozes samen met zijn broer Aäron de berg op. Op de berg vertelt God aan Mozes de tien woorden. Dit is de wet, zoals we die elke week in de kerk mogen horen. Levend Water groep 1 18 Hoofdstuk 14 In de woestijn

19 HOOFDSTUK 14 - DAG 3 HET GOUDEN KALF Exodus 32 Smolt hij om: Aäron smelt de gouden sieraden, om deze te gebruiken voor het beeld. Het gaat waarschijnlijk om een houten beeld met goud overtrokken. Jouw volk: God noemt het niet meer Mijn volk, maar zegt tegen Mozes jouw volk. God neemt afstand van zijn volk. In dit verhaal gaat het over het volk dat onder leiding van Aäron een gouden kalf maakt, als Mozes op de berg Sinai is. Begin het verhaal met te vertellen dat Mozes al 40 dagen en 40 nachten weg is (bijna een hele zomervakantie). Hij is de berg opgeklommen en is nog niet teruggekomen. Vertel dat het volk ongeduldig wordt. Waar blijf Mozes? Hij is al zolang weg! Wie brengt hen verder door de woestijn naar het beloofde land als Mozes niet terugkomt? De mensen willen graag zelf hun God zien. De mensen gaan naar Aäron toe en zeggen dat ze god willen zien. Aäron moet een god voor ze maken. Vertel dat Aäron meegaat in het plan van het volk. Aäron vergeet om God eerst te vragen wat hij moet doen. Hij verzamelt goud en smelt het om tot een kalf. De mensen hebben gouden sieraden genoeg. Die hadden ze gekregen van de Egyptenaren toen ze het land uitvluchtten. Wanneer het beeld klaar is, gaan de mensen er voor knielen. Iedereen, ook Aäron, is de geboden van God vergeten. Ze gaan zelfs een feest vieren bij het beeld! God zegt tegen Mozes dat hij naar het volk terug moet gaan en maar moet kijken wat daar voor ergs gebeurt. Vertel het handelen van Mozes beeldend. Mozes komt naar beneden van de berg af met de twee stenen platen. Hij ziet het gouden kalf en ziet en hoort het feest dat de mensen er voor geven. Mozes is woedend. Hij is zo boos dat hij de twee stenen platen, die hij van God heeft gekregen, aan de voet van de berg stukgooit. Dan grijpt Mozes het gouden beeld en gooit het in het vuur en maakt het helemaal stuk. Het as dat overblijft, gooit hij in water en dit water moeten de mensen opdrinken. De Here God wil geen God meer zijn van het volk. Maar Mozes praat met God en vraagt om vergeving. Maar God geeft het volk een straf. Hij gaat niet meer verder mee met het volk, maar hij stuurt een engel om het volk verder de weg te wijzen. Neem een beeld(je) mee. En vraag aan de kinderen: bidden wij tot een beeld(je)? Kan een beeld luisteren en je horen? Praat er even kort over door. Levend Water groep 1 19 Hoofdstuk 14 In de woestijn

20 HOOFDSTUK 14 - DAG 4 IN DE WOESTIJN KNIEBOEK Plaat Bespreek de plaat. Wat doen de mensen op de plaat? Wat rapen ze op? Hoe komt het daar? Ga even kort door op het leven in de woestijn wonen in tenten, rondtrekken etc. Bespreek vervolgens de vragen. Vragen 1. Waar mopperen de Israëlieten over als ze door de woestijn lopen en op weg zijn naar het beloofde land? 2. Hoe zorgt God dat het bittere water lekker gaat smaken? 3. Welk eten geeft God de Israëlieten elke dag? 4. Komt er elke dag manna uit de hemel? Welke regels geeft God ze voor het rapen van de manna? 5. Bij welke berg mag het volk heel lang uitrusten? 6. God wil het volk ontmoeten. Hoe maken de mensen zich klaar? 7. Wat gebeurt er als God het volk ontmoet? 8. Wat geeft God aan Mozes op de berg? Levend Water groep 1 20 Hoofdstuk 14 In de woestijn

21 HOOFDSTUK 15 BIJNA IN HET BELOOFDE LAND Dag 1 Dag 2 Dag 3 Dag 4 Tabernakel Exodus 25: 1 9 Exodus 35: 4 36: 7 De twaalf verspieders Numeri 13: 1 14: 38 Water van Meriba en dood Aäron Numeri 20: 2 13 en Bijna in het beloofde land Knieboek Algemene informatie In deze week zijn de tegenstellingen tussen de verhalen groot. Uit het verhaal van de tabernakel blijkt dat het volk voor God leeft en daarna lijkt het of ze het zijn vergeten. God wil voor Zijn volk zorgen en komt dichtbij. Maar het volk vindt het moeilijk om op Hem te blijven vertrouwen. In de eerste vertelling maakt het volk de tabernakel. God legt precies uit hoe alles eruit moet zien. Het volk geeft enorm veel bezittingen en maakt prachtige voorwerpen voor God. Alles in de tabernakel heeft betekenis en is tot eer van God. De mensen krijgen een plaats om God te eren en om vergeving te vragen. In de tweede vertelling worden er twaalf verspieders uitgestuurd om het beloofde land te bekijken. Het land is prachtig, maar er wonen ook sterke mensen. De verspieders Kaleb en Jozua geloven dat God dit land aan hen geeft. God zal helpen om er te gaan wonen. Maar de andere tien verspieders zorgen ervoor dat het volk gaat twijfelen en dat ze bang worden. Hun vertrouwen in God is weg en ze willen Jozua en Kaleb zelfs doden. God is woedend over ongeloof en wil alleen verder met Mozes. Mozes treedt op als middelaar. Het volk wordt niet gedood, maar krijgt straf. De eerste veertig jaar moet het volk in de woestijn blijven en de meesten zullen sterven. Alleen Jozua en Kaleb zullen blijven leven, omdat zij wel hebben geloofd. In het derde verhaal is er geen water meer. Het volk is ongerust en vertrouwt niet op Gods zorg. God vertelt precies aan Mozes hoe het wonder moet gebeuren, maar uit frustratie handelt Mozes anders. God krijgt niet de eer voor dit wonder, daarom krijgt Mozes straf. Hij mag het beloofde land niet binnengaan. kunnen de leerlingen vertellen wat de twaalf verspieders in het beloofde land zien en meenemen; weten de leerlingen waarom het volk het beloofde land niet in mag; kunnen de leerlingen vertellen wat Mozes en Aäron verkeerd hebben gedaan bij Meriba; weten de leerlingen dat God nog steeds voor ons zorgt en dichtbij is. Liederen Alles wordt nieuw IV, 2 - Mozes Jan Visser - Verspieders Timotheüs deel 1, nr.82 - Twaalf verspieders Timotheüs deel 2, nr Is je deur nog op slot Timotheüs deel 2, nr Weet je 't wel, je bent een tempel Extra suggestie boekje 'Het huis van Goud' Doelstellingen Na afloop van dit hoofdstuk: weten de leerlingen dat God dichtbij het volk wil wonen; weten de leerlingen dat God precies zegt hoe de tabernakel eruit moet zien; Levend Water groep 1 21 Hoofdstuk 15 Bijna in het beloofde land