DESIGN. Licht en zwevend

Transcriptie

1 DESIGN Licht en zwevend In deze rubriek willen wij een categorie trappen illustreren die moeilijk te duiden zijn omdat het hier eerder gaat om een concept dan om een echte klassering of een specifieke benaming. Om het allemaal eenvoudig en begrijpelijk te houden, hebben we deze trappen onder de noemer zwevende trappen gegroepeerd. Met deze trappen wil men een licht en minimalistisch effect bereiken. 20

2 Deze architecturale zwevende trap met dubbele kwartdraai en twee tussenliggende bordes verbindt drie verdiepingen. Hij heeft een licht en tegelijk robuust voorkomen. De treden van geoliede eik passen perfect bij de trapleuningen, relingen en andere elementen van ruw en opzettelijk verroest metaal. De indrukwekkende geometrie van het geheel creeërt een heel geslaagd hedendaags effect. Er zijn verschillende configuraties mogelijk met dit trapmodel Strada. Realisatie: METALSTEP Het gaat hier om trappen die discreet aanwezig zijn met een heel open structuur om een lichte, luchtige indruk te maken, of om trappen die niet tegen een muur leunen alsof deze trappen letterlijk in de lucht zweven. Dit traptype is dan ook totaal het tegenovergestelde van het traditionele gesloten trappenhuis met een massieve trap in hout of natuursteen. Definitie Eigenlijk bestaat er geen echte definitie voor een dergelijk traptype. In feite kunnen we ze nog het best definiëren door een reeks typische kenmerken op te sommen die alle trappen van deze groep gemeen hebben Wat zijn dan deze kenmerken? Wij tellen er drie en het is juist het samenspel van deze drie kenmerken dat bepaalt dat een trap een zwevende trap is. Geen trapboom: De trapboom is het zijelement van de trapstructuur waarop de uiteinden van de treden rusten. Hierop steunt eventueel ook de leuning aan de kant tegenover de muur of aan de twee kanten wanneer de trap niet 21

3 langsheen een muur naar boven loopt. De trapboom draagt de trap van de ene overloop naar de andere en hij bestaat meestal uit één stuk. De trapboom kan ook centraal (enkel of dubbel) staan. In dat geval zijn de treden overhangend geplaatst. Het bijzondere aan de zwevende trappen die we in deze rubriek voorstellen, is dat ze helemaal geen trapboom hebben, wat ze tot een klasse apart maakt. Geen tegentreden of stootborden: Een tegentrede of een stootbord is de verticale verbinding tussen twee treden. Deze kan recht, convex (bolrond), concaaf (holrond) of schuin afgekant (schuin) zijn, wat de trede dieper maakt. Een trap met tegentreden noemt men een «gesloten» trap. Een trap die geen tegentreden heeft, is een «open» trap. De trappen die we in deze rubriek bespreken, hebben nooit tegentreden en ze zijn dus open trappen. Nochtans is er een uitzondering op deze regel: er zijn zwevende trappen met tegentreden: zij staan los van de muur en de trap vormt één samenhangend geheel dat enkel op de vloer beneden en de vloer boven is verankerd. Treden verankerd in de muur: Derde kenmerk van hangtrappen: de treden zitten elk apart aan een zijde verankerd in de muur. Dit betekent dat deze treden op de ene of de andere manier bevestigd zijn aan de muur waarlangs ze naar boven lopen. Die muur kan dan vlak of gebogen zijn. Een dergelijke bevestiging is onontbeerlijk want zonder een trapboom hebben de treden geen andere structuur om op te steunen. Eén uitzondering op deze regel is een tamelijk zeldzaam trapconcept waarbij de trap vrij staat en letterlijk vast hangt aan twee leuningen die de rol van draagstructuur spelen. Technische aspecten Twee varianten : In de trapcategorie die we hier bespreken, onderscheidt men in werkelijkheid twee aparte groepen: de «hangtrappen» en de zogenaamde «consoletrappen». Volgens de strikte betekenis van het woord is een hangtrap een realisatie waarvan de treden op zijn minst aan één kant met balusters 22 vasthangen aan de armleuning. Aan de andere kant zijn de treden verankerd in de muur; hetzij rechtstreeks, hetzij door middel van een speciale structuur (zie verder). Nochtans zijn er trappen die zelfs geen dragende armleuning hebben. In dat geval zijn de treden met één van hun uiteinden rechtstreeks verankerd in de muur. Dan spreekt men van console- of kraagtrappen. Meestal is de eventuele trapleuning dan bevestigd aan de muur waarlangs de trap loopt. Verschillende materialen: Zwevende trappen kan men met een groot aantal materialen maken: verschillende soorten massief hout, een ruime keuze natuursteen, treden in beton of glas, of een combinatie van meerdere materialen zoals glas en metaal. En het spreekt vanzelf dat men bij consoletrappen die overhangend zijn geplaatst, de weerstand van de gebruikte materialen zorgvuldig moet bestuderen, want door het gebrek aan een steunpunt aan één van hun uiteinden, moeten de treden perfect in staat zijn om hun eigen gewicht en dat van de mensen die erop lopen te kunnen dragen. Daarom is de dikte van de treden meestal specifiek aangepast aan de situatie. Verankeringtechnieken: Hier is het verankeren van de treden in de muur van kapitaal belang, want dat is het voornaamste en soms ook het enige steunpunt van de trap. Bovendien moet men rekening houden met de aard van de draagmuur. Deze muur moet stevig genoeg zijn om het gewicht van de treden te dragen. Vandaar dat men een architect nodig heeft die deze bijzondere techniek door en door kent. Zonder de technische details 4 5 6

4 1 & 2. Een vloeiend en licht vormenspel voor deze open trap. Elk recht trapdeel sluit aan op een overloop. De massieve treden (geolied eiken, 5 cm dik) worden aan één kant opgehangen aan verticale platte stalen latten die chemisch verankerd zijn aan het betonnen plafond. Aan de kant van de muur heeft men stalen L- profielen bevestigd om de treden te ondersteunen. Het staal is ter plaatse wit gelakt. Creatie: Bulk architecten 3 & 4. Deze open trap is een opvallende verschijning door zijn ogenschijnlijk zwevende treden met een heel aparte vorm in kunsthars. Deze specifieke treden hebben een maximale breedte van 120 cm. De inox trapleuning met horizontale assen, geeft aan het geheel een extra geraffineerde toets. Trappen Marretti 5. Hout en beton, warm en koud komen elkaar tegemoet bij deze realisatie: het onderste trapdeel (1/3 van het geheel) is van beton en op de vloer in betontegels afgestemd. Hierop steunt een «zwevende» trap van ongeveer 350 kg in massief wengéhout die aansluit op de wengé parketvloer van de verdieping. Deze trap vormt een echt beeldend kunstwerk in huis. Concept: Architect Wim De Reviere. Béton Ambuton. Schrijnwerk: Steven Vercammen «Design@home» 6. Een ware hulde aan het minimalisme is deze «Swing» hangtrap die letterlijk in de ruimte zweeft dankzij een gecertificeerd montagesysteem. De treden in massief getint beukenhout (meerdere tinten) met een breedte van 600 tot 1000 mm, zijn in de draagmuur bevestigd met speciale bevestigingen die volledig verborgen zijn. De trapneuzen zijn van inox. L Echelle européenne 23

5 wanneer de treden «op een console» zijn geplaatst (kraagtrap, dus). Sommige trappen van deze categorie zijn zodanig tot de essentie teruggebracht dat ze geen armleuning hebben, of toch op zijn minst aan de open zijde. Bij een dergelijk concept is de plaatsing van een armleuning aan de muurzijde het strikte minimum. Het feit dat er geen armleuning of borstwering aan de open trapzijde is, vormt een bepaald risico. Vandaar dat u deze oplossing best vermijdt, of toch zeker wanneer er kinderen en/of oudere mensen in de woning leven. Sterke en zwakke punten op te sommen waarover alleen uw gespecialiseerde trappenmaker u meer uitleg kan geven, kunnen we twee grote groepen muurverankeringen onderscheiden: rechtstreekse en onrechtstreekse. Bij een rechtstreekse verankering is er geen opening tussen de muur en de treden. Deze laatste zijn aan de zijkant met één van hun uiteinden in de muur vast gemetst. Meestal is deze verankering versterkt met stalen bouten waarvan sommige voorzien zijn van kussentjes met geluidsisolatie. Bij een onrechtstreekse verankering bestaat de bevestiging uit een structuur of een metalen console die in de muur bevestigd is en waarop de trede rust. Bij sommige modellen biedt deze structuur de mogelijkheid om een opening tussen de trede en de muur te laten. Veiligheid Zwevende trappen mogen dan even veilig en zeker zijn als eender wel traditioneel traptype, toch wordt de veiligheid enigszins een probleem Eenvoudig, strak design: Omdat de trap enkel en alleen uit treden bestaat, is het resultaat een heel luchtige stijl waarvan de uitgepuurde vormgeving in de smaak valt bij liefhebbers van moderne architectuur die naar eenvoud streven. Behoud van veel licht en ruimte: Omdat de structuur van dit traptype zo licht is, krijgt de lichtinval vrij spel. De trap vormt immers geen hindernis meer voor het binnenvallende licht. En omdat de trapstructuur helemaal niet zwaar is, heeft men de indruk dat er meer plaats en diepte is, vooral in kleine ruimtes. Meer comfort: Door het ontbreken van de trapboom wordt de breedte van de treden optimaal uitgespeeld, terwijl het ontbreken van tegentreden de diepte van de treden optimaal laat uitkomen. Bovendien zorgt de combinatie van deze twee elementen ervoor dat de trap minder kraakt, want dat wordt vaak veroorzaakt door het tegen elkaar wrijven van de verbindingen van de verschillende elementen. We kunnen er zelfs nog aan toevoegen dat men voor zo n lichte trap geen zware en volumineuze stukken moet vervoeren. Gemakkelijk onderhoud: Omdat er geen hoeken en uitsteeksels zijn, blijft er minder stof zitten, zodat men de treden veel gemakkelijker kan schoonmaken. Ook bij een herstelling zijn dergelijke trappen handig: alleen de te herstellen trede wordt vervangen, zonder dat men iets aan de andere treden hoeft te doen. En dat scheelt uiteraard in de portemonnee. 24

6 1. De zelfde lichte indruk maakt deze open «hangtrap» met treden in gelaagd hout (verschillende tinten) die rechtsreeks in de draagmuur worden verankerd. Bloktrede op maat. Breedte van de trede: 600 tot 1000 mm. L Echelle européenne 2. Een ware technische krachttoer is deze grafische trap die een optische illusie creëert. De in de muur verankerde uitspringende treden zijn van Nero Assoluto graniet, een robuust en zwaar materiaal bij uitstek. En toch... lijkt elke trede als een veertje in de lucht te zweven en de zwaartekracht te tarten! Trappen Wachenfeld 3. Een heel sobere vormgeving voor deze designtrap in architectonisch beton. Hij bestaat uit een opeenvolging van consoletreden met een breedte van 90 cm, telkens voorzien van een antislipprofiel. De treden worden geprefabriceerd op de werf geleverd en tijdens de ruwbouwwerken in de muur gemetst. Om het gewicht ervan te kunnen dragen, is de bestaande gemene muur verstevigd met een extra wand. Dit maakt dat de treden uiteindelijk verankerd zijn tot op een diepte van 30 cm. Architect Pieter Verbist Nadelen: We hebben al gezegd dat we onze bedenkingen hebben over de veiligheid van consoletrappen. Dit probleem is één van de zeldzame zwakke punten van dergelijke trappen. Nog een kleine valse noot is volgens ons de stevigheid van dergelijke constructies. Want ook al zijn de kwaliteit en de stevigheid van een zwevende trap veel beter dan het gemiddelde, dan nog is het evident dat de draagkracht niet dezelfde is als deze van een vaste, betonnen trap bijvoorbeeld