BespaarDaar in ontwikkeling

Transcriptie

1 Impuls april 2010 Wisseling van de wacht Wybrand Pieksma gaat met ingang van 1 juni werken als adviseur duurzaamheid bij woningstichting Eigen Haard. Hierdoor verlaat hij het CO2-Servicepunt-team. Wij hebben de inspiratie, inzet en humor van Wybrand gewaardeerd en wensen hem een succesvolle tijd toe bij Eigen Haard. Een mooie plek om verder te bouwen aan de duurzaamheid van Noord- Holland. Marie-Anne van den Dool ( zal het regioconsulentschap van wybrand overnemen. Zij is bij een aantal mensen al bekend als projectleider Innovatiesnelweg. Haar contactgegevens zijn dool@co2- servicepunt.nl of (06) Verder kunt u voor de volgende projecten contact opnemen met: Leertraject Openbare verlichting: Gabrielle Uitbeijerse, (023) , uitbeijerse@co2-servicepunt.nl Verbeteren gemeentelijke gebouwen: Dick van't Slot, (06) , slot@co2-servicepunt.nl BespaarDaar: Henri Bontenbal, (023) , Bontenbal@co2-servicepunt.nl BespaarDaar in ontwikkeling De Noord-Hollandse besparingscampagne BespaarDaar is aan grondige onderhoudsbeurt toe. De afgelopen weken is met diverse partijen nagedacht over de vorm die de verbeterde versie van BespaarDaar zou moeten krijgen. De eerste ideeën zijn ontwikkeld en worden 12 mei voorgelegd aan de klankbordgroep. De resultaten van de enquête die het CO2-Servicepunt onder de klimaatcoördinatoren heeft gehouden, zijn inmiddels bekend. Daaruit blijkt dat een verbetering van BespaarDaar nodig is. De eerste stappen zijn gezet. Welke ideeën zijn er voor de aanpassing van BespaarDaar? Het eerste idee dat we willen voorleggen aan de klankbordgroep, is de gedachte dat elke gemeente een eigen landingsplaats heeft. Dat betekent dat inwoners van een gemeente via de eigen gemeentelijke website worden doorverwezen naar een gemeentelijke BespaarDaar website. Deze gemeentelijke BespaarDaar website wordt door het CO2-Servicepunt onderhouden. Bezoekers die via de algemene BespaarDaar website binnenkomen, kunnen door de postcode in te vullen op de gemeentelijke website terechtkomen. Op de (gemeentelijke) website(s) van BespaarDaar wordt een aantal informatieblokken geplaatst, zoals een energiescan, een subsidiewijzer en een zoekfunctie naar marktpartijen. Daarnaast kan gemeentelijk en regionaal nieuws een plek krijgen en wordt geïnformeerd over energiebesparende maatregelen. Een aantal gemeenten heeft behoefte aan een nog sterker geprofileerde website of volledige integratie in al bestaande gemeentelijke websites. De zojuist omschreven informatieblokken kunnen beschikbaar worden gesteld aan deze gemeenten, die deze informatie kunnen inladen in de gemeentelijke website en een eigen vorm kunnen geven. Deze informatieblokken worden centraal beheerd, zodat de gemeenten deze niet hoeven te onderhouden. De centrale gedachte achter deze werkwijze is: de gemeente is voor de burger een betrouwbare afzender en heeft een duidelijker profiel dan een provinciale afzender. De burger krijgt zijn informatie nog meer op maat.

2 Op 12 mei zal de klankbordgroep bij elkaar komen om de ideeën te bespreken (10:00 uur, Milieudienst IJmond, Beverwijk). Wilt u meedenken? U kunt zich nog aanmelden voor deze bijeenkomst via bontenbal@co2-servicepunt.nl. Klankbordgroep implementatie BouwTransparant Op 26 april jl is de klankbordgroep voor BouwTransparant van start gegaan. De klankbordgroep adviseert over de werking, toepassing en informatievoorziening van Bouwtransparant om het instrument goed aan te laten sluiten op de huidige bouw- en toetsingspraktijk. De groep bestaat uit enkele gemeenten, VROM-inspectie en vertegenwoordigers van brancheorganisaties. De volgende organisaties nemen deel aan de klankbordgroep: Bouwend Nederland, Uneto-VNI, Hogeschool INHolland, Gemeente Koggenland, Gemeente Huizen, Nederlandse Vereniging BWT en VROM Inspectie. Tijdens de eerste bijeenkomst is afgesproken dat de klankbordgroep zich met het volgende bezig gaat houden. 1. advies geven over het verbeteren van de implementatie van het instrument; 2. meedenken in het inbrengen van BouwTransparant in het Lenteakkoord. 3. meewerken om de kennis te verspreiden naar hun achterbannen. Voor meer informatie over de klankbordgroep kunt u terecht bij: Pim van Herk en Jaap Neeleman (06) Gemeenten starten leertraject met bouwers Verschillende gemeenten hebben hun toezicht op de Energie Prestatie Normering (EPN) verbeterd door vlak voor oplevering steekproefsgewijs woningen te inspecteren met BouwTransparant. Vijf gemeenten willen samen met de bouwers ervaring opdoen om fouten in het ontwerp en bij uitvoering eerder te ontdekken en hiervan te leren. Deze trajecten worden door het CO2-Servicepunt gefaciliteerd. Er is nog ruimte voor een of twee bouwprojecten. Het leertraject bestaat uit drie fasen. In de eerste fase wordt het ontwerp bekeken op ontwerpfouten en relevante aandachtspunten tijdens de uitvoering. Vervolgens gaan vaklieden op excursie bij hun eigen bouwproject, waar aandacht wordt gegeven aan verbeterpunten. De laatste fase bestaat uit het meten, bepalen en waar nodig verbeteren van de energieprestatie (EPC). Op deze manier wordt het maken van fouten voorkomen en kunnen zowel de gemeente, ontwikkelaar als de bouwende partijen leren wat in de praktijk belangrijk is. Gemeente Zaanstad, gemeente Hoorn, gemeente Koggenland, stadsdeel Westerpark en gemeente Huizen zijn gestart met de eerste voorbereidingen van het leertraject. Het CO2-servicepunt heeft nog ruimte voor maximaal twee projecten. Deze moeten aan de volgende voorwaarden voldoen: alleen woningbouwprojecten (grondgebonden of gestapeld) komen in aanmerking; op de bouwplaats wordt een keet ter beschikking gesteld voor enkele overleg- en presentatiemomenten; de gemeente zorgt ervoor dat twee typen woningen met BouwTransparant worden geïnspecteerd. De eerste paal moet tussen nu en oktober 2010 geslagen worden; Het project moet uit meer dan 1 bouwfase bestaan, zodat leerervaringen in volgende fasen kunnen worden meegenomen. Gemeenten kunnen projecten aanmelden bij Jaap Neeleman (link). Het leertraject wordt financieel mogelijk gemaakt door het programma Leren voor Duurzame ontwikkeling (LvDO).

3 Steunpunt Duurzame Gebiedsontwikkeling van start! Begin dit jaar is het CO2-servicepunt begonnen met een nieuw initiatief: het Steunpunt Duurzame Gebiedsontwikkeling. Doelstelling van dit initiatief is om de actoren in een vroeg stadium van het project ertoe te bewegen duurzaamheid als uitgangspunt te nemen voor de realisatie van de ontwikkeling. Een drietal gemeenten wordt nu ondersteund bij het concreet maken van duurzame ambities en het vastleggen van randvoorwaarden in duurzame gebiedsontwikkeling. Zo gaat de wijk Kreekrijk in de gemeente Zaanstad klimaatneutraal worden. In de gemeente Koggenland zijn er plannen om de woonwijk Tuindersweijde in Obdam energieneutraal te realiseren. En ook de gemeente Drechterland heeft grootse plannen voor de wijk Reigersborg Noord 3 in Hoogkarspel. In totaal zullen er in 2010 circa 8 ontwikkelingsprojecten ondersteund worden door het CO2- Servicepunt. De ervaringen die hierbij opgedaan worden zullen aan het eind van het jaar beschikbaar worden gesteld aan alle gemeenten in Noord-Holland. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Myrte Koch koch@co2-servicepunt.nl Helpdesk Dubo voor snelle afhandeling vragen Soms loop je bij het uitvoeren van klimaatbeleid tegen een vraagstuk op waar je netwerk geen goed antwoord op heeft en die te klein is om bij een adviesbureau neer te leggen. De Duboconsulent kan in deze gevallen hulp bieden. Ook dit jaar hebben verschillende gemeenten gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. De vragen die dit jaar aan gemeenten gesteld zijn liepen behoorlijk uiteen. Om een indruk te geven volgt hieronder een impressie: Is het mogelijk om een spouwmuur aan de buitenkant te isoleren als massieve muur? Welke bedrijven richten zich op het kleinschalig aanleggen en exploiteren van WKO-systemen? Kan de sealing van vacuümisolatie smelten bij toepassing in de gevel? Hoe verstandig is het om biomassaverbranding toe te gaan passen bij ons nieuwe gemeentehuis? Gemeenten die dit soort vragen tijdig en adequaat kunnen beantwoorden lopen minder risico een doodlopend spoor in te slaan. Daarom ondersteunt de Provincie gemeenten met een Dubo-consulent bij het vinden van goede antwoorden. Dus... heb je als gemeente vragen op het gebied van duurzaam bouwen, dan kun je deze voorleggen aan Jaap Neeleman neeleman@co2-servicepunt.nl Leertraject Openbare Verlichting De beleidsmedewerkers en beheerders Openbare Verlichting (OVL) hebben een uitnodiging ontvangen voor deelname aan het leertraject OVL Noord-Holland. Het leertraject bestaat uit vijf dagdelen waarin de gemeenten worden ondersteund bij het opstellen van een duurzaam beleidsplan en uitvoeringsplan voor de OVL. Tevens komen nieuwe technieken aan de orde en is er voldoende ruimte om kennis en ervaringen uit te wisselen. Het leertraject OVL maakt deel uit van het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling van het Ministerie van LNV. Het leertraject wordt mede ondersteund door de provincie Noord-Holland en Agentschap NL. Indien u als medewerker van een Noord-Hollandse gemeente of Amsterdams stadsdeel nog geen uitnodiging heeft ontvangen en wel het leertraject wilt volgen, dan kunt u contact opnemen met Gabrielle Uitbeijerse, uitbeijerse@co2-servicepunt.nl

4 Duurzaam collectief energiesysteem voor Het Breed Society Duurzaam collectief energiesysteem voor Het Breed - Met een scala aan maatregelen wordt in Woningcomplex Het Breed flink bespaard op het energieverbruik. In februari 2010 zijn de eerste 350 m2 van het zonnecollectorsysteem in gebruik genomen. Woningcomplex Het Breed in Amsterdam-Noord is een bijzonder wooncomplex. Het is ontworpen door architect Frans van Gool en werd eind jaren zestig opgeleverd. Het complex bestaat uit 1170 woningen, verdeeld over elf blokken met vijf woonlagen. Veertig jaar na de oplevering krijgt Het Breed een opknapbeurt. Op dit moment bereiden de woningcorporaties Eigen Haard en Ymere, samen met de bewoners, de werkzaamheden van Het Breed in Amsterdam-Noord voor. Belangrijk onderdeel is de verduurzaming van het collectieve energiesysteem door Eneco. Portefeuillehouder milieu, Kees Diepeveen: Ik volg het project op de voet omdat het een goed voorbeeld is van energiebesparing in de bestaande bouw, die hopelijk anderen doet volgen. Dit project draagt bij aan de milieuambities van stadsdeel Amsterdam-Noord. Warm water dankzij de zon De oude cv-ketels in de vier centrale ketelhuizen worden stuk voor stuk vervangen door hoogrendement ketels. Ook alle cv-leidingen en waterleidingen in de plafonds van de galerijen worden vervangen. Voor de warmwatervoorziening plaatst Eneco op de daken van de gebouwen in totaal m 2 zonnecollectoren. De vloeistof in de collectoren wordt opgewarmd door de zon en door geïsoleerde leidingen van en naar een warmtewisselaar getransporteerd. De warmtewisselaar geeft de warmte af aan het leidingwater in een boiler. Wanneer er warm tapwater gevraagd wordt, stroomt het leidingwater via de cv-ketel naar de woningen. Als het nodig is verwarmt de cv-ketel het water verder tot de gewenste temperatuur. In februari van dit jaar zijn de eerste 350 m 2 van het zonnecollectorsysteem in gebruik genomen voor de woonblokken die op één van de vier centrale ketelhuizen zijn aangesloten. In de komende maanden worden zonnecollectoren op de andere woonblokken geplaatst en in gebruik genomen. Dit gebeurt steeds nadat de oude cv-ketel is vervangen door een hoogrendement ketel. Betere isolatie van gevels, daken en vloeren Daarnaast zijn er maatregelen in de woningen gepland, die starten na instemming van de bewoners. De isolatie van gevels, daken en vloeren van de woningen wordt verbeterd. Voor een prettig binnenklimaat worden nieuwe ventilatiesystemen geïnstalleerd. In de woningen komen nieuwe radiatoren met thermostaatknoppen. Ten slotte krijgt iedere woning een warmtemeter en een warm tapwatermeter. De bewoners gaan betalen voor wat ze individueel verbruiken vanaf het moment dat het systeem in zijn geheel in gebruik is genomen. Samenwerking in Europees verband Woningcomplex Het Breed maakt onderdeel uit van het Europese subsidie- en demonstratieproject Staccato. Naast het project in Amsterdam-Noord worden vergelijkbare projecten in Boedapest (Hongarije) en Sofia (Bulgarije) uitgevoerd. In totaal worden ruim bestaande woningen geïsoleerd en voorzien van duurzame energiesystemen. Staccato, dat staat voor sustainable technologies and combined community approaches take off, draagt bij aan de financiering van de energiemaatregelen in de drie projecten en aan kennisspreiding van duurzame renovatietechnieken. Bron:

5 Noord-Holland maakt licht uit koeienmest Gedeputeerde Bart Heller (duurzame energie) presenteerde donderdag 1 april de Noord- Hollandse ambities op het gebied van biomassa. Op informatieboerderij Zorgvrij in Velsen-Zuid demonstreerde hij hoe een schemerlamp kan branden op energie uit koeienmest. Daarnaast presenteerde Heller het Uitvoeringsprogramma Biomassa, op 30 maart 2010 vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Energie uit biomassa is één van de drie speerpunten waarop de provincie inzet om over te schakelen naar een duurzame energievoorziening. Gedeputeerde Heller: De komende jaren moet het gebruik van energie uit biomassa een forse impuls krijgen; streven is dat in 2020 meer dan de helft van de hoeveelheid duurzame energie in de provincie afkomstig is uit biomassa. Bio-energie uit afval Veel materialen die wij als afval zien, bevatten eigenlijk nog veel energie. Een deel van die energie wordt benut door afval te verbranden, waarbij elektriciteit uit de vrijgekomen warmte wordt opgewekt. Voor sommige afvalstromen (met name biomassa) geldt echter dat er met andere technieken meer energie uit gehaald kan worden; bio-energie. Een goed voorbeeld daarvan is elektriciteit uit mest. Dit wordt opgewekt door mest samen met andere producten te vergisten. Elektriciteit uit mest De mest wordt in een grote tank gedaan. Daarin ontstaat een natuurlijk gistingsproces waarbij gas vrijkomt; zogeheten biogas. Dit biogas wordt vervolgens in een warmtekrachtkoppeling (WKK) verstookt. Daarbij komen elektriciteit en warmte vrij. Die warmte kan gebruikt worden om bijvoorbeeld huizen of stallen te verwarmen. De elektriciteit wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Of gebruikt om een lamp te laten branden! (zie foto) Gedeputeerde Heller laat een lamp branden op energie uit koeienmest Waarom biomassa? De provincie wil de komende jaren meters maken in energie uit biomassa! Tot op heden worden in Noord-Holland relatief weinig bio-energieprojecten gerealiseerd. Dat is zonde, omdat bio-energie een grote bijdrage kan leveren aan het verduurzamen van onze energievoorziening. Dit is hard nodig vanwege klimaatverandering, maar ook omdat fossiele brandstoffen snel opraken. Tegelijkertijd stijgt de wereldwijde vraag naar energie nog steeds in recordtempo. De provincie Noord-Holland kent veel kansrijke sectoren als het gaat om energie uit biomassa, waaronder de voedingsindustrie in de Zaanstreek, de agrarische sector in de Kop van Noord-Holland en de glastuinbouw. Bron: Provincie Noord-Holland Regeling Groenprojecten 2010 gepubliceerd Op 29 maart 2010 is in de staatscourant de nieuwe regeling Groenprojecten gepubliceerd. Door aanpassing van de regeling zijn er meer mogelijkheden gekomen voor het goedkoop financieren van investeringen in duurzaamheid. Opvallende wijzigingen zijn: Voor nieuwe duurzame utiliteitsbouw komt nu een bedrag van 600,- in aanmerking voor een Groenverklaring. Het maximum op het aantal vierkante meters is komen te vervallen (was: 400/m 2 ). Nieuwe woningen komen nu in aanmerking als de EPC maximaal 65% van de norm is (was: 90%). Er is een categorie toegevoegd voor de realisatie van energiezuinige verlichting. Systemen voor bodemwarmte en aquifers komen alleen nog in aanmerking voor een Groenverklaring mits deze gecombineerd met een warmtepomp worden toegepast. Voor de renovatie van vastgoed (woningen en utiliteit) is de hoogte van het bedrag afhankelijk van de bereikte verbetering van de Energie-Index.

6 Voor een overzicht van alle categorieën waarvoor een Groenverklaring kan worden aangevraagd op de thema's duurzame energie, energiebesparing en utiliteit, wordt verwezen naar de bijlage bij dit bericht. Met de Groenverklaring kan bij een bank met een Groenfonds een goedkopere lening worden afgesloten met een rentevoordeel van ongeveer 1%. PROVINCIENIEUWS Nieuws van AgentschapNL Facility managers en gebouwbeheerders, dat kan slimmer! Door het nemen van de juiste energiebesparende maatregelen neemt het comfort in gebouwen toe, daalt het ziekteverzuim en gaat de energierekening omlaag. Genoeg redenen om meteen aan de slag te gaan met Duurzaam inkopen Duurzaam inkopen is het rekening houden met milieu- en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces. Bij milieuaspecten gaat het om het effect van een product, dienst of werk op het milieu, bijvoorbeeld door energie of materiaalgebruik. Bij sociale aspecten kunt u denken aan thema s als kinderarbeid of mensenrechten, zie ook Doordat de volledige overheid duurzaam gaat inkopen, moet de markt in beweging komen en zullen de prijzen voor duurzame producten en diensten op den duur vergelijkbaar of zelfs goedkoper worden dan niet-duurzame producten. Bovenstaande twee onderwerpen komen samen bij de gebouwbeheerder die maatregelen moet nemen bij het beheer en onderhoud van de gemeentelijke gebouwen. Agentschap NL komt graag in contact met deze hoofden huisvesting, facility managers, gebouwbeheerders. Op deze manier kunnen we u voorzien van alle mogelijkheden om in tijden van crisis op zo'n voordelig mogelijke manier energie te besparen en duurzaam in te kopen. In de volgende korte enquête (invullen duurt ± 5 minuten) zal worden gevraagd naar de energiebesparing in de gemeentelijke gebouwen en wie zich daarmee bezighouden. Klik hier om te starten: We kijken uit naar uw spoedige reactie. U kunt tot en met 18 mei deze vragenlijst invullen. De gegevens die u in deze lijst achterlaat, zal Agentschap NL gebruiken om bovenstaande thema's Slimme Energie en Duurzaam Inkopen onder de aandacht te brengen. Website Energieneutraal Bouwen In 2020 moet Nederland energieneutraal bouwen. Hiervoor is innovatie van bouwproces, technieken en financiering noodzakelijk. NL Energie & Klimaat, onderdeel Agentschap NL, heeft een nieuwe website voor dit thema gelanceerd: Professionals in de bouw kunnen hier onafhankelijke en objectieve informatie vinden over zeer energiezuinig en energieneutraal bouwen en renoveren. U vindt op de website: 1 De DigiGids met op trefwoord (van Aanbesteden tot Zonnewoning) uitleg en doorverwijzing naar actuele informatie over het onderwerp. 2 Inspirerende Praktijkvoorbeelden van energieneutrale en zeer energiezuinige projecten. 3 Nieuwe onderzoeken zoals de studie Schatgraven in de bestaande woningbouw ; 4 Interessante links, agenda-items en nieuwsberichten over energieneutraal bouwen. Energieneutraal Bouwen is een samenwerking van verschillende programma s Duurzame Energie Nederland, Energie & Gebouwde Omgeving en Energie Onderzoek Subsidies - binnen NL Energie & Klimaat.

7 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Harmke Bekkema, Harmke.Bekkema@agentschapnl.nl Noord-Hollandse Energie Coöperatie van start Maandag 26 april 2010 is de NHEC van start gegaan. 's Avonds opende Enno Bromet, als voorzitter van de Noord-Hollandse Energie Coöperatie (NHEC), de bijeenkomst met de opmerking blij te zijn met dit feit. NHEC is een coöperatie van en voor de regio met in de toekomst duurzame opwekking van energie in de regio. Met de start van de NHEC zijn we het praatstadium voorbij en gaan we het gewoon doen als een van de weinigen in de Nederland. Daarmee wil de coöperatie een bijdrage leveren aan 50% duurzame energie in Cramer: "Op mij kunt u rekenen" Jacqueline Cramer nam de opening over met de woorden "De Noord-Hollandse Energie Coöperatie is een prima initiatief; een nieuw energiebedrijf dat al haar winst wil investeren in duurzame energie in Noord-Holland. Daarmee levert ze een bijdrage aan de transitie naar een duurzame energiehuishouding ter voorkoming van de opwarming van de aarde en draagt ze bij aan een betrouwbare energievoorziening. Transitie betekent anders denken, andere systemen et cetera", aldus Cramer. "Een energiecoöperatie is zo n initiatief dat past in een transitie. Een transitie die we nodig hebben om de doelen, 20% duurzame energie in 2020, die we met elkaar hebben afgesproken te realiseren. Dit initiatief toont in ieder geval aan dat de markt het zelf kan, maar de overheid wel moet blijven sturen en zekerheid blijven bieden aan de markt. De NHEC kenmerkt zich door een langere termijn horizon, lagere rendementen, lokaal duurzame energie opwekken en leveren plus met de rendementen ervan in meer duurzame energie investeren. Het draagt daarmee meer en in betere mate bij aan duurzame energie dan de traditionele energiebedrijven. Cramer stelde zich wel de vraag: "Hoe kunnen we dit navolging geven in Nederland en hoe krijgen we de traditionele energiebedrijven hierin mee? De komende jaren moeten we blijven bewegen en blijven versnellen. Het is onze uitdaging om de huidige energieproductie om te zetten in duurzame energieproductie. Op mij kunt u rekenen en ik hoop wij op u," aldus Cramer. Maarten de Wit, HVC Energie: "Het verschil zit in de rendementseis" HVC Energie wil graag op een kostenefficiënte wijze bijdrage aan de CO 2 -reductiedoelstellingen van haar aandeelhouders (56 gemeenten) en daarmee een bijdrage leveren aan de transitie naar een decentrale duurzame energievoorziening. Hiervoor heeft HVC het CQ-team opgericht dat voor de aandeelhouders en andere gemeenten op commerciële basis de CO 2 -footprint en uitvoeringsprogramma kan maken. Tijdens het maken van het uitvoeringsprogramma staat HVC inmiddels klaar om aan de slag te gaan voor de realisatie van projecten volgens de standaardaanpak van hun projectorganisatie. Het onderscheid dat HVC hierbij maakt ten opzichte van de traditionele energiebedrijven is lagere rendementseisen op projecten. Ten langen leste wil HVC op deze manier ook als partner participeren in de Noord-Hollandse Energie Coöperatie. Rolf Heynen, NHEC: "We zijn terug bij het oude energiebedrijf" "Hier staan we dan eindelijk, na maanden achter de schermen bezig te zijn geweest", aldus Rolf Heynen. De ambities zijn groot. Onafhankelijk worden van conventionele energievormen. Bewust, betrouwbaar en betrokken, dat zijn de kernwoorden die de Noord Hollandse Energie Coöperatie moeten kenmerken. De NHEC: uw eigen energiebedrijf waar u trots op bent! De handelsmaatschappij; klantenservice en levering van gas en elektriciteit staat. Het uiteindelijke doel is de productie van duurzame energie van eigen bodem. Duurzame energie met als bron zon, wind, warmte et cetera. De belangrijke partners in de NHEC zijn Trianel en HVC Energie, omdat zij de visie van NHEC delen. Op deze avond kregen de eerste coöperanten uit handen van de NHEC een klein presentje en gaf Heynen aan ernaar uit te kijken om met de coöperanten de levering en opwekking van duurzame energie te bewerkstelligen. Bromet sloot de avond af met de woorden: "De Noord-Hollandse Energie Coöperatie is een feit".

8 Draaiboeken voor energiebesparing bestaande bouw `Breda Bespaart!', `Warm welkom in Rivierenland' en `Duurzaam Den Haag'. Bij veel gemeenten staat energiebesparing in de gebouwde omgeving hoog op de agenda. Om te zorgen dat niet elke gemeente het bekende wiel hoeft uit te vinden, werkten meerdere organisaties samen. Meer Met Minder en Agentschap NL ontwikkelden een aantal handige draaiboeken om energiebesparingsprojecten efficiënt op te zetten en effectief uit te voeren. Om energiebesparing goed van de grond te krijgen, is inspanning van gemeenten essentieel", stelt Annelies Kronenberg van Meer Met Minder. "Zij fungeren als vliegwiel om op lokaal niveau vraag en aanbod van energiebesparende maatregelen aan te jagen." Vier draaiboeken "De meest voor de hand liggende doelgroepen, aan de vraagzijde, zijn de particuliere woningeigenaren, Verenigingen van Eigenaren (VvE), woningcorporaties en scholen", vult Greet Ruitenberg van Agentschap NL aan. "Het stimuleren van energiebesparing, vereist bij elk van deze doelgroepen een andere aanpak en betekent een verschillende rol voor de gemeente. Vandaar dat we vier verschillende draaiboeken ontwikkeld hebben." Goede ervaringen Het draaiboek om energiebesparing bij particuliere woningeigenaren te bereiken, verscheen begin Het bevat veel concrete handvatten, zoals voorbeeldteksten voor folders en brieven en een draaiboek voor bewonersbijeenkomsten. Kronenberg: "De ervaringen met het draaiboek zijn positief. Gemeenten kunnen er goed mee uit de voeten. We hebben deze dan ook gebaseerd op ervaringen in de praktijk bij onze vele proefprojecten. Natuurlijk zijn er altijd nieuwe ontwikkelingen of verbeterpunten dus verschijnt er regelmatig een update." Handvatten voor gemeenten De drie nieuwe draaiboeken, gericht op woningcorporaties, VvE's en scholen, zijn niet alleen gebaseerd op praktijkervaringen, maar ook op bijdragen van brancheorganisaties. Deze draaiboeken zijn beschrijvend van aard. Bijvoorbeeld als het gaat om de knelpunten waarmee corporaties te maken hebben en handvatten voor gemeenten om hierop in te spelen. Daarnaast bevatten de draaiboeken beschrijvingen van voorbeeldprojecten en verwijzingen naar websites voor meer informatie. Bron: Agentschapnl Helft duurzame energie uit biomassa in 2020 De komende jaren moet het gebruik van energie uit biomassa in de provincie Noord-Holland een forse impuls krijgen; streven is dat in 2020 meer dan de helft van de hoeveelheid duurzame energie in de provincie afkomstig is uit biomassa. Dat staat in het Uitvoeringsprogramma Biomassa, dat door Gedeputeerde Staten is vastgesteld. De provincie wil de komende jaren meer inzetten op energie uit biomassa. Tot op heden worden in Noord-Holland relatief weinig bio-energieprojecten gerealiseerd. In Noord-Holland zijn verschillende sectoren interessant als het gaat om energie uit biomassa, waaronder de voedingsindustrie in de Zaanstreek, de agrarische sector in de Kop van Noord-Holland en de glastuinbouw. Het uitvoeringsprogramma van het Biomassaplatform Noord-Holland kent zes ontwikkelsporen: 1. Groen Gras 2. Duurzame Mest 3. Biomassa Conversie Testveld 4. Nieuwe Biomassa 5. Bioport Den Helder 6. Bio-ethanol door Bioraffinage Bron: Noord Holland/Food Holland/Biomassa Platform

9 Stad van de Zon is Nederlandse inzending EURPA Als Nederlandse inzending voor de EURPA 2010 koos de Nederlandse jury op 10 februari j.l. uit vier inzenders voor Stad van de Zon (SunCity) van Kuiper Compagnons en de gemeente Heerhugowaard. Naast de criteria die de ECTP op alle inzendingen zal toepassen hanteerde de Nederlandse jury ook een niet-olympische criterium: welke inzending heeft de grootste kans om zich, te midden van inzendingen uit alle andere landen, door de combinatie van inhoud en presentatie te onderscheiden voor de eindoverwinning? Op criteria zoals duurzaamheid, originaliteit, professionaliteit en de rol van (jonge) stedenbouwkundig ontwerpers en planners kan Nederland met Stad van de Zon goed voor de dag komen. EURPA De EURPA wordt om de twee jaar georganiseerd door de ECTP. Met deze prijs wil de ECTP aandacht vragen voor ruimtelijke strategieën of ontwikkelingsprojecten die een bijzondere toegevoegde waarde geven aan de kwaliteit van leven in steden en plattelandsgebieden in Europa. De ECTP, opgericht in 1985, verenigt 26 professionele planologische en stedenbouwkundige verenigingen en instituten uit 24 Europese landen. Prijsuitreiking De European Urban and Regional Planning Awards 2010 worden dit najaar uitgereikt aan de inzenders van succesvolle en innovatieve Europese plannen. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens de algemene vergadering van de ECTP-CEU in Brussel. Nederlandse jury De Nederlandse jury bestond dit jaar uit: Tjerk Ruimschotel (senior stedenbouwkundig ontwerper bij de afdeling Ruimtelijke Plannen van de dienst Ruimtelijke Ordening en Economische Zaken Groningen); Wilger van Aalst (projectleider bij de gemeente Ede); Roos Stolker (zelfstandig adviseur en associé bij Boer & Croon te Amsterdam); Jean Stevens (directeur van Croonen Adviseurs te Rosmalen); Wil Zonneveld (hoogleraar en programmaleider van de OTB 'Urban Studies' onderzoeksgroep); Lex Kwee (secretaris, directeur van de BNSP en van bureau ZI). Meer informatie over de EURPA prijs is te vinden op de websites van de ECTP en de BNSP. Bron: Texel Energie beste nieuwe Nutsbedrijf Texel Energie heeft gisteren de P-Nuts award gewonnen als beste Nieuwe Nutsbedrijf. Met nieuwe nutsbedrijven worden lokale duurzame energiebedrijven bedoeld. Deze zijn erg in opkomst. In Nederland zijn er al meer dan 80, en 24 daarvan hadden zich aangemeld voor de P- Nuts Awards. Herman en Herma Wijffels overhandigden de prijzen tijdens de conferentie 'Succesvol opzetten van uw lokale duurzame energiebedrijf', die gisteren in Driebergen werd gehouden. Texel Energie won de prijs mede vanwege het slimme businessmodel: Texel Energie is begonnen met het werven van klanten voor groene stroom en duurzaam gas, zodat er al een cash flow was. Duizenden Tesselaars (zoals de inwoners van Texel ook wel worden genoemd) hebben zich als lid aangemeld. Vooral de betrokkenheid van het eigen energiebedrijf in de buurt is voor Tesselaars vaak de reden om energie af te nemen van Texel Energie: bij vragen over meterstanden en facturering lopen ze direct binnen bij het kantoortje van Texel Energie op het eigen eiland. De volgende stap is het opwekken van duurzame energie op Texel zelf. Peter Oei van InnovatieNetwerk roemde de bereidheid tot het delen van kennis en het ver buiten de landsgrenzen zoeken van beschikbare robuuste technologie. Zo is directeur Brendan de Graaf nu bezig met vergassingstechnologie uit India, die warmte, elektra en houtskool oplevert. De houtsnippers van het eiland hoeven in de toekomst niet meer naar het vasteland. Samen met andere

10 Nieuwe Nutsbedrijven zoals Thermo Bello uit Culemborg werkt Texel Energie nu aan een handzame publicatie van InnovatieNetwerk over deze Indiase technologie, die veel goedkoper is dan het aanbod in West-Europa. De criteria voor Nieuwe Nuts bedrijven zijn: het gebruikmaken van lokaal beschikbare biomassa of energiestromen door een bedrijf, waarbij de afnemers minimaal 51% zeggenschap hebben. Op heeft InnovatieNetwerk 10 minidocumentaires geplaatst over verschillende aspecten van Nieuwe Nutsbedrijven (zoekwoord: Nieuwe Nuts). Kijk ook hier voor meer info: De genomineerden voor de P-Nuts Awards waren: Amsterdam: BoerENbuur boerderijen leveren energie aan buren Amsterdam: Schoonschip, plan voor drijvende wijk van energieproducerende woonboten Beetsterzwaag: houtoven op houtwallen - warmtelevering aan school en zorgcentrum Boijl: veerboten op plantaardige olie Bronsbergen: vakantiepark met smart grid voor optimale distributie van zelf opgewekte energie Culemborg: Thermo Bello - warmtewinning voor de wijk Ferwerderadiel: fonds voor stimuleren lokale energieproductie en innovatie Heerhugowaard: Kennemerwind Heerlen: warmtewinning uit mijnwater Oude Tonge: Deltawind Texel Energie: Texel zelfvoorzienend Westland: energieproducerende kas Bron: Innovatienetwerk Durghorstplantsoen te Krommenie In Krommenie realiseert Parteon Projectontwikkeling samen met ZON Energie Groep het complex Durghorstplantsoen. Een project waarbij Parteon Projectontwikkeling en ZON Energie Groep samen een appartementencomplex van 79 zorgappartementen met een bijbehorend atrium tot stand brengen. Parteon ontwikkelt het bouwtechnische deel. Een duurzame installatie, bestaande uit een gesloten bron, warmtepompen, en zonnecollectoren, is ontwikkeld door en is eigendom van ZON Energie Groep. De duurzame installatie levert via de vloerverwarming en koeling een comfortabel en gezond binnenklimaat, zorgt voor een energiebesparing en geeft daardoor reductie van de CO 2 -uitstoot. Na oplevering blijft ZON Energie Groep de prestaties van de duurzame installatie nauwlettend volgen. Enerzijds voor de door ZON uit te voeren facturering van het energieverbruik, anderzijds door de installatie optimaal te kunnen monitoren en optimaliseren. Verkregen gegevens worden gebruikt voor nadere analyses en zijn de basis voor volgende duurzame installaties. De bouw van het Durghorstplantsoen bevindt zich in de fase van oplevering en droogstoken. De eerste bewoners zullen in het 2e kwartaal van 2010 hun intrek nemen. Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw projecten? Neem dan geheel vrijblijvend contact met ons op via info@zonenergie.nu of via telefoonnummer: Duurzame totaaloplossingen van ZON Energie Groep, Winst voor u, de bewoners en het milieu! Eerste windturbine in Alkmaar een feit Boekelermeer duurzaam en groen energiepark - De Boekelermeer krijgt de komende jaren vier windturbines. De eerste wordt momenteel gebouwd iets ten noorden van het bestaande bedrijventerrein De Boekel en wordt rond 1 april in gebruik genomen. De windturbine wekt jaarlijks 4½ miljoen kilowattuur op. Dat is voldoende om huishouders van

11 elektrische energie te voorzien, vertelt Ronald Wiecherink, projectmanager bij WCI, een samenwerking tussen Ballast Nedam en Wind Energie Nederland. Bij vier turbines gaat het om huishoudens. De jaarlijkse besparing aan uitstoot van CO 2 bedraagt per windturbine ton. Duurzaam en groen De komst van de windturbines is een initiatief van de gemeente Alkmaar en past in het streven om van de Boekelermeer een zo duurzaam en groen mogelijk industriepark te maken. Wethouder Simon Binnendijk: Ik ben opgetogen dat de eerste windturbine in Alkmaar een feit is. Het klimaat is het speerpunt van het milieubeleid van Alkmaar. Het doel is om 3% per jaar te besparen. Hiervoor zijn investeringen nodig in bestaande bouw, nieuwbouw, verkeer en duurzame energie. In de Boekelermeer hebben de inspanningen al effect. Er is een ecozone met een beschermde rugstreeppad. Het AZ Stadion en een aantal andere bedrijven maken gebruik van de restwarmte van de huisvuilcentrale HVC. En nu een forse CO 2 besparing door deze windturbines. Windturbines De vier windturbines van het Duitse fabrikaat Enercon hebben elk een mast van 85 meter en drie rotorbladen van 35 meter. De rotordiameter bedraagt daardoor 70 meter. Het bijzondere aan deze windturbines is dat ze geen tandwielkasten hebben. Ze zijn qua afmetingen ongeveer vergelijkbaar met de windturbine in Heemskerk. Twee komen te staan ten zuiden van de vuilstort. De komende tijd wordt de afvalberg kleiner gemaakt. Daardoor komt er ten noorden op de huidige stortplaats óók ruimte voor twee windturbines die in opdracht van Sortiva worden gebouwd. Zonnepanelen op sporthal Harenkarspel De gemeente Harenkarspel overweegt ,- beschikbaar te stellen om op het dak van Sporthal Harenkarspel zonnepanelen aan te leggen. De panelen kunnen op jaarbasis kwh stroom opwekken. Dat is ongeveer 22% van het totale stroomgebruik van de hal. De gemeente wil het project gelijktijdig uitvoeren met een dak- en gevelrenovatie van de hal. Het dak en de gevelbeplating zijn 27 jaar oud en aan vervanging toe. Of de zonnepanelen er komen is afhankelijk van de SDE-subsidieregeling. Die regeling houdt in dat van elke kwh stroom die wordt opgewekt er 0,45 cent wordt gegeven. Volgens de gemeente is de installatie alleen rendabel te maken met deze subsidie. Of Harenkarspel de subsidie krijgt is nog niet duidelijk. De regeling bestaat sinds april Harenkarspel diende direct een subsidieverzoek in. De regeling werd echter 44 keer overschreven. De gemeente wil het project gelijktijdig uitvoeren met een dak- en gevelrenovatie van de hal. Het dak en de gevelbeplating zijn 27 jaar oud en aan vervanging toe. Of de zonnepanelen er komen is afhankelijk van de SDE-subsidieregeling. Die regeling houdt in dat van elke kwh stroom die wordt opgewekt er 0,45 cent wordt gegeven. Volgens de gemeente is de installatie alleen rendabel te maken met deze subsidie. Of Harenkarspel de subsidie krijgt is nog niet duidelijk. De regeling bestaat sinds april Harenkarspel diende direct een subsidieverzoek in. De regeling werd echter 44 keer overschreven. Eerste deel subsidieprogramma industrie opengesteld Het Programma industriële warmtebenutting is gepubliceerd. Doel van het programma is het stimuleren van de reductie of het gebruik van restwarmte/koude die vrijkomt in industriële processen. Voor de eerste tender is een budget van 2,5 miljoen beschikbaar voor haalbaarheidsonderzoeken en 8 miljoen voor investeringsprojecten. Op basis van de regeling is subsidie beschikbaar voor:

12 haalbaarheidsonderzoek: een studie naar de technische, economische en organisatorische haalbaarheid van het gebruiken van restwarmte en -koude van een industriële onderneming op een bestaande productielocatie. De subsidie voor een haalbaarheidsproject bedraagt 50% van de subsidiabele kosten tot een maximumbedrag van ,- per haalbaarheidsonderzoek warmtereductie; investeringsproject: een investeringsproject waarbij het nuttig gebruik van restwarmte of het nuttiger gebruik van warmte van een andere industriële onderneming of van een datahotel, wordt gerealiseerd in het productieproces van de subsidieaanvrager of waarbij hernieuwbare warmte afkomstig van de subsdieaanvrager wordt ingevoed in een bestaand warmtenet. De subsidie voor een investeringsproject bedraagt 40% van de subsidiabele kosten tot een maximumbedrag van 1 miljoen per subsidieontvanger. Subsidie in het kader van een haalbaarheidsproject kan worden verleend aan een ondernemer die een industriële onderneming in stand houdt of een deelnemer in een samenwerkingsverband waar zo'n deelnemer deel van uitmaakt. Subsidie in het kader van een investeringsproject kan worden verleend aan een ondernemer die een industriële onderneming in stand houdt. Indientermijnen Voor haalbaarheidsonderzoeken loopt de aanvraagperiode van 13 maart tot en met 29 oktober Deze worden beoordeeld op volgorde van binnenkomst, mede aan de hand van een protocol dat in de regeling is opgenomen. Aanvragen voor investeringsprojecten kunnen van 15 maart tot en met 19 augustus 2010 worden ingediend. Deze aanvragen worden beoordeeld en gerangschikt door de Adviescommissie die ook de EOS DEMO en UKP-projecten beoordeelt. De regeling valt onder het kaderbesluit EZ, subsidie, onderdeel Subsidieregeling energie en innovatie. Contact CO2-Servicepunt Noord-Holland Postbus DA HAARLEM T (023) E info@co2-servicepunt.nl I