DE JUISTE TOON. Seminar Hout- en Meubileringscollege. afdeling Pianotechniek. 17 december Jan van de Craats
|
|
|
- Bruno Mertens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 DE JUISTE TOON Seminar Hout- en Meubileringscollege afdeling Pianotechniek 17 december 2007 Jan van de Craats Universiteit van Amsterdam, Open Universiteit
2 Deel 1: Tonen en boventonen
3 Wat is een (muzikale) toon?
4 Wat is een (muzikale) toon? Geluid is een luchttrilling. Een muzikale toon is een (bij benadering) periodieke luchttrilling. Voorbeeld:
5 Wat is een (muzikale) toon? Geluid is een luchttrilling. Een muzikale toon is een (bij benadering) periodieke luchttrilling. Voorbeeld:
6 Wat is een (muzikale) toon? Geluid is een luchttrilling. Een muzikale toon is een (bij benadering) periodieke luchttrilling. Voorbeeld: Een klarinettoon C van 258 Hz. De markeringen geven tijdsintervallen van 0.01 seconde aan.
7 Wat is een (muzikale) toon? Tweede voorbeeld: Een pianotoon C van 129 Hz. De markeringen geven tijdsintervallen van 0.1 seconde aan. Duidelijk is het aanzetverschijnsel te zien.
8 Wat is een (muzikale) toon? Een muzikale toon is een periodieke luchttrilling. De karakteristieken van een toon: frequentie amplitude golfvorm aantal trillingen per seconde, gemeten in Hertz (Hz); de frequentie bepaalt de toonhoogte en de naam van de toon maximale uitwijking van de trilling; de amplitude bepaalt de sterkte (luidheid) van de toon de golfvorm bepaalt de klankkleur (het timbre) van de toon;
9 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen:
10 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar
11 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument
12 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp
13 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp stembanden
14 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp stembanden trommelvel
15 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp stembanden trommelvel...
16 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp stembanden trommelvel... Delen van het instrument en de lucht erin gaan meetrillen en die trillingen bereiken via de omringende lucht uiteindelijk het oor van de luisteraar.
17 Wat is een (muzikale) toon? Tonen worden voortgebracht door trillende voorwerpen: gespannen snaar riet in een blaasinstrument lip van een orgelpijp stembanden trommelvel... Delen van het instrument en de lucht erin gaan meetrillen en die trillingen bereiken via de omringende lucht uiteindelijk het oor van de luisteraar. Bij hoorbaar geluid ligt de frequentie tussen 20 en Hz.
18 Tonen en boventonen Trillende voorwerpen kunnen i.h.a. in verschillende frequenties trillen.
19 Tonen en boventonen Trillende voorwerpen kunnen i.h.a. in verschillende frequenties trillen. Bij gespannen snaren en luchtkolommen in blaasinstrumenten verhouden die frequenties zich (bij benadering) als de reeks 1 : 2 : 3 : 4 : 5 : 6 : 7...
20 Tonen en boventonen Trillende voorwerpen kunnen i.h.a. in verschillende frequenties trillen. Bij gespannen snaren en luchtkolommen in blaasinstrumenten verhouden die frequenties zich (bij benadering) als de reeks 1 : 2 : 3 : 4 : 5 : 6 : 7... Zo zijn de mogelijke frequenties bij een pianosnaar met als grondtoon een C van 129 Hz achtereenvolgens 129, 258, 387, 516, 645, 774, Hz
21 Tonen en boventonen Trillende voorwerpen kunnen i.h.a. in verschillende frequenties trillen. Bij gespannen snaren en luchtkolommen in blaasinstrumenten verhouden die frequenties zich (bij benadering) als de reeks 1 : 2 : 3 : 4 : 5 : 6 : 7... Zo zijn de mogelijke frequenties bij een pianosnaar met als grondtoon een C van 129 Hz achtereenvolgens 129, 258, 387, 516, 645, 774, Hz Laagste frequentie: grondtoon. Hogere frequenties: boventonen (harmonischen).
22 Resonantie Als de omringende lucht trilt met een frequentie die overeenkomt met een mogelijke frequenties waarin een voorwerp kan trillen, kan het voorwerp gaan resoneren (meetrillen) in die frequentie.
23 Resonantie Als de omringende lucht trilt met een frequentie die overeenkomt met een mogelijke frequenties waarin een voorwerp kan trillen, kan het voorwerp gaan resoneren (meetrillen) in die frequentie. Resonantieproef op de piano:
24 Resonantie Als de omringende lucht trilt met een frequentie die overeenkomt met een mogelijke frequenties waarin een voorwerp kan trillen, kan het voorwerp gaan resoneren (meetrillen) in die frequentie. Resonantieproef op de piano: F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B
25 Resonantie Als de omringende lucht trilt met een frequentie die overeenkomt met een mogelijke frequenties waarin een voorwerp kan trillen, kan het voorwerp gaan resoneren (meetrillen) in die frequentie. Resonantieproef op de piano: F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Houd de met een pijl aangegeven F-toets stom ingedrukt terwijl je de grijze toetsen kort aanslaat en weer loslaat. De tonen blijven doorklinken, maar nu voortgebracht door de F-snaar. Geen pedaal gebruiken!
26 Resonantie Ook kun je laten horen dat de toon van een snaar verschillende boventonen bevat.
27 Resonantie Ook kun je laten horen dat de toon van een snaar verschillende boventonen bevat. TWEEDE PROEF F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B
28 Resonantie Ook kun je laten horen dat de toon van een snaar verschillende boventonen bevat. TWEEDE PROEF F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Houd nu een of meer van de grijze toetsen stom ingedrukt, terwijl je de met een pijl aangegeven lage F-toets kort aanslaat en weer loslaat. De boventonen brengen de stom ingedrukte snaar of snaren in trilling. Geen pedaal gebruiken!
29 Gebruik van boventonen Een melodie met extra inkleuring van de eerste vijf boventonen: (met dank aan Frans Absil voor dit voorbeeld)
30 Welluidende intervallen freq.verh. naam 1 : 2 octaaf 2 : 3 kwint 3 : 4 kwart 4 : 5 grote terts 5 : 6 kleine terts 3 : 5 grote sext 5 : 8 kleine sext 4 : 7 5 : 7 6 : 7
31 Welluidende intervallen freq.verh. naam 1 : 2 octaaf 2 : 3 kwint 3 : 4 kwart 4 : 5 grote terts 5 : 6 kleine terts 3 : 5 grote sext 5 : 8 kleine sext 4 : 7 5 : 7 6 : 7 Het octaaf fungeert als maateenheid : F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B octaaf
32 De boventonenreeks van een toon F F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F y = 2 log x F F C F A C Es F G A C Es E F Fis G Gis A Bes B C Cis D Es E F
33 De boventonenspiraal van een toon F 90 o 120 o 60 o 180 o 150 o 210 o B A C G F E 30 o 330 o 0 o Spiraaldiagram van de boventonen van een toon F. De spiraal loopt van binnen naar buiten. D 240 o 300 o 270 o
34 Deel 2: Toonsystemen
35 Kwintensystemen Algemeen uitgangspunt bij de vorming van toonsystemen: met elke toon horen ook alle octaaftransposities tot het systeem.
36 Kwintensystemen Algemeen uitgangspunt bij de vorming van toonsystemen: met elke toon horen ook alle octaaftransposities tot het systeem. In veel culturen: toonsystemen gebaseerd op een rij van geschakelde kwinten.
37 Kwintensystemen Algemeen uitgangspunt bij de vorming van toonsystemen: met elke toon horen ook alle octaaftransposities tot het systeem. In veel culturen: toonsystemen gebaseerd op een rij van geschakelde kwinten. Pentatoniek: vier geschakelde kwinten, bijvoorbeeld F C G D A
38 Kwintensystemen Algemeen uitgangspunt bij de vorming van toonsystemen: met elke toon horen ook alle octaaftransposities tot het systeem. In veel culturen: toonsystemen gebaseerd op een rij van geschakelde kwinten. Pentatoniek: vier geschakelde kwinten, bijvoorbeeld F C G D A Na transpositie over een halve toon omhoog zijn dit precies de zwarte toetsen van het pianoklavier: Fis Cis Gis Dis Ais
39 Kwintensystemen Algemeen uitgangspunt bij de vorming van toonsystemen: met elke toon horen ook alle octaaftransposities tot het systeem. In veel culturen: toonsystemen gebaseerd op een rij van geschakelde kwinten. Pentatoniek: vier geschakelde kwinten, bijvoorbeeld F C G D A Na transpositie over een halve toon omhoog zijn dit precies de zwarte toetsen van het pianoklavier: Fis Cis Gis Dis Ais Voorbeeld: G ˇ ˇ Éɡ ˇ ˇ Čȡ ˇ ˇ Éɡ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ˇ ϡ ČČ Éɡ ˇ`
40 Kwintensystemen Zes geschakelde kwinten: F C G D A E B vormen het Pythagoras-toonsysteem F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Dit zijn de witte toetsen van het pianoklavier.
41 Kwintensystemen Zes geschakelde kwinten: F C G D A E B vormen het Pythagoras-toonsysteem F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Dit zijn de witte toetsen van het pianoklavier. Omdat een evenredigzwevende kwint vrijwel gelijk is aan een zuivere kwint, komt de pianostemming vrijwel overeen met die van het Pythagoras-toonsysteem.
42 Kwintensystemen Zes geschakelde kwinten: F C G D A E B vormen het Pythagoras-toonsysteem F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Dit zijn de witte toetsen van het pianoklavier. Omdat een evenredigzwevende kwint vrijwel gelijk is aan een zuivere kwint, komt de pianostemming vrijwel overeen met die van het Pythagoras-toonsysteem. Maar let op: de zuivere kwint (frequentieverhouding 2 : 3) is iets groter dan de evenredigzwevende kwint van de piano!
43 Kwintensystemen De kwintenrij kan naar beide kanten worden voortgezet:...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis...
44 Kwintensystemen De kwintenrij kan naar beide kanten worden voortgezet:...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis... Wat gebeurt er als je de rij nog verder voortzet?
45 Kwintensystemen De kwintenrij kan naar beide kanten worden voortgezet:...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis... Wat gebeurt er als je de rij nog verder voortzet? Omdat (3/2) = 2 7 is 12 zuivere kwinten omhoog iets meer dan 7 octaven omhoog.
46 Kwintensystemen De kwintenrij kan naar beide kanten worden voortgezet:...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis... Wat gebeurt er als je de rij nog verder voortzet? Omdat (3/2) = 2 7 is 12 zuivere kwinten omhoog iets meer dan 7 octaven omhoog. Na octaaftranspositie is daarom (bijvoorbeeld) de toon Dis iets hoger dan de toon Es.
47 Kwintensystemen De kwintenrij kan naar beide kanten worden voortgezet:...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis... Wat gebeurt er als je de rij nog verder voortzet? Omdat (3/2) = 2 7 is 12 zuivere kwinten omhoog iets meer dan 7 octaven omhoog. Na octaaftranspositie is daarom (bijvoorbeeld) de toon Dis iets hoger dan de toon Es. Op de piano hebben we maar 12 toetsen per octaaf. Daarom: evenredigzwevende stemming en kwintencirkel, waarin (bijv.) Dis en Es gelijk zijn.
48 De kwintenspiraal over zeven octaven Gisis Cisis Fisis Disis A D G Bis E Fes C Aisis B Ces F Eis Fis Ges Des As Es Bes Ais Eisis Cis Gis Dis Bisis
49 De kwintenspiraal binnen één octaaf Gisis Gis Fisis Eisis Aisis Ais B Bis A As Bes Ces C Des D Cis G Fis Ges F Fes E Es Dis Eis Disis Cisis 1100 Bisis
50 Zwevingen Zwevingen ontstaan bij het gelijktijdig klinken van tonen (of boventonen) met ongeveer dezelfde sterkte en vrijwel (maar niet helemaal!) dezelfde toonhoogte (frequentie). Zwevingen treden op in de verschilfrequentie
51 Zwevingen Zwevingen ontstaan bij het gelijktijdig klinken van tonen (of boventonen) met ongeveer dezelfde sterkte en vrijwel (maar niet helemaal!) dezelfde toonhoogte (frequentie). Zwevingen treden op in de verschilfrequentie Zwevingen van boventonen op de piano: F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Houd de lage F-toets en de lage A-toets tegelijk stom ingedrukt, terwijl je de grijze A-toets (twee octaven hoger) kort aanslaat en weer loslaat.
52 Zwevingen Zwevingen ontstaan bij het gelijktijdig klinken van tonen (of boventonen) met ongeveer dezelfde sterkte en vrijwel (maar niet helemaal!) dezelfde toonhoogte (frequentie). Zwevingen treden op in de verschilfrequentie Zwevingen van boventonen op de piano: F G A B C D E F G A B C D E F G A B C D E F G A B Houd de lage F-toets en de lage A-toets tegelijk stom ingedrukt, terwijl je de grijze A-toets (twee octaven hoger) kort aanslaat en weer loslaat. F: Hz. 5e boventoon: Hz A: Hz. 4e boventoon: Hz Verschilfrequentie: 1.73 Hz
53 De valse grote terts Ook in de zuivere kwintenstemming is de grote-terts F A vals: de frequentieverhouding is (3 : 2) 4 (1 : 2) 2 = 81 : 64 = 80 : 64 = 5 : 4 A A G C F D
54 De valse grote terts Ook in de zuivere kwintenstemming is de grote-terts F A vals: de frequentieverhouding is (3 : 2) 4 (1 : 2) 2 = 81 : 64 = 80 : 64 = 5 : 4 A A G C F D Dit resulteert in zwevingen: de grote terts is vals.
55 Kwinten-tertsensystemen Oplossing voor muziek waarin zowel de kwint als de grote terts een belangrijke rol spelen:
56 Kwinten-tertsensystemen Oplossing voor muziek waarin zowel de kwint als de grote terts een belangrijke rol spelen: Vorm een toonsysteem waarin zowel de zuivere kwint als de zuivere grote terts als bouwsteen optreden.
57 Kwinten-tertsensystemen Oplossing voor muziek waarin zowel de kwint als de grote terts een belangrijke rol spelen: Vorm een toonsysteem waarin zowel de zuivere kwint als de zuivere grote terts als bouwsteen optreden. Voorbeeld: A E B F C G D
58 Kwinten-tertsensystemen Oplossing voor muziek waarin zowel de kwint als de grote terts een belangrijke rol spelen: Vorm een toonsysteem waarin zowel de zuivere kwint als de zuivere grote terts als bouwsteen optreden. Voorbeeld: A E B F C G D Voordeel: drie zuivere grote tertsen.
59 Kwinten-tertsensystemen Oplossing voor muziek waarin zowel de kwint als de grote terts een belangrijke rol spelen: Vorm een toonsysteem waarin zowel de zuivere kwint als de zuivere grote terts als bouwsteen optreden. Voorbeeld: A E B F C G D Voordeel: drie zuivere grote tertsen. Nadeel opengeknipte kwint D A is (veel) te klein (wolfskwint).
60 Kwinten-tertsensystemen Uitgebreid tot 12 tonen per octaaf: A E B Fis F C G D Des As Es Bes Nadeel opengeknipte kwinten D A en Bes F zijn (veel) te klein (wolfskwinten).
61 Kwinten-tertsensystemen Uitgebreid tot 12 tonen per octaaf: A E B Fis F C G D Des As Es Bes Nadeel opengeknipte kwinten D A en Bes F zijn (veel) te klein (wolfskwinten). Meer hierover, o.a. over grote- en kleine-tertstoonsystemen, modulaties, harmonische analyses van muziekstukken, etc., zie mijn boekje De juiste toon, hoofdstuk 4.
62 Het kwinten-tertsenrooster Fis 2 Cis 2 Gis 2 Dis 2 Ais 2 Eis 2 Bis 2 Fisis 2 Cisis 2 D 1 A 1 E 1 B 1 Fis 1 Cis 1 Gis 1 Dis 1 Ais 1 Bes 0 F 0 C 0 G 0 D 0 A 0 E 0 B 0 Fis 0 Ges -1 Des -1 As -1 Es -1 Bes -1 F -1 C -1 G -1 D -1 Eses -2 Beses -2 Fes -2 Ces -2 Ges -2 Des -2 As -2 Es -2 Bes -2
63 Deel 3: Stemmen van toetsinstrumenten
64 Twaalf tonen per octaaf Bij zang, strijk- en blaasinstrumenten kun je de intonatie aan de toonsoort aanpassen.
65 Twaalf tonen per octaaf Bij zang, strijk- en blaasinstrumenten kun je de intonatie aan de toonsoort aanpassen. Bij toetsinstrumenten met twaalf tonen per octaaf is dat lastiger. Met name bij orgels.
66 Twaalf tonen per octaaf Bij zang, strijk- en blaasinstrumenten kun je de intonatie aan de toonsoort aanpassen. Bij toetsinstrumenten met twaalf tonen per octaaf is dat lastiger. Met name bij orgels. Probleem: juiste intonatie via kwinten en grote tertsen resulteert in een aantal valse intervallen. Daardoor kun je in sommige toonsoorten niet goed spelen.
67 Twaalf tonen per octaaf Bij zang, strijk- en blaasinstrumenten kun je de intonatie aan de toonsoort aanpassen. Bij toetsinstrumenten met twaalf tonen per octaaf is dat lastiger. Met name bij orgels. Probleem: juiste intonatie via kwinten en grote tertsen resulteert in een aantal valse intervallen. Daardoor kun je in sommige toonsoorten niet goed spelen. Evenredigzwevende stemming is al vroeg voorgesteld, maar werd tot ver in de achttiende eeuw verworpen wegens de valse grote tertsen.
68 Twaalf tonen per octaaf Bij zang, strijk- en blaasinstrumenten kun je de intonatie aan de toonsoort aanpassen. Bij toetsinstrumenten met twaalf tonen per octaaf is dat lastiger. Met name bij orgels. Probleem: juiste intonatie via kwinten en grote tertsen resulteert in een aantal valse intervallen. Daardoor kun je in sommige toonsoorten niet goed spelen. Evenredigzwevende stemming is al vroeg voorgesteld, maar werd tot ver in de achttiende eeuw verworpen wegens de valse grote tertsen. Daarom tal van compromisstemmingen.
69 Middentoonstemming A F C G D
70 Middentoonstemming A F C G D Stem eerst F, C, G, D via zuivere kwinten, en F A als een zuivere grote terts.
71 Middentoonstemming A F C G D Stem eerst F, C, G, D via zuivere kwinten, en F A als een zuivere grote terts. Pas de stemming van de tonen C, G en D zo aan, dat de verkleinde kwinten F C, C G, G D en D A gelijk worden. (allemaal iets meer dan 5 cent te klein).
72 Middentoonstemming A A G C F D
73 Middentoonstemming Via zuivere grote tertsen krijgen we Cis Gis Dis Ais A E B Fis F C G D Des As Es Bes
74 Middentoonstemming Middentoonspiraal: E Es Dis D F Des Cis Fis C G B Gis As A Ais Bes
75 Middentoonstemming Bij twaalf tonen per octaaf kies je hieruit een geschikt segment, bijvoorbeeld...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis...
76 Middentoonstemming Bij twaalf tonen per octaaf kies je hieruit een geschikt segment, bijvoorbeeld...es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis... Maar... nu vier valse grote tertsen en één valse kwint: Fis Gis Bes Cis Es Fis Gis Bes Cis Es F G A B C D E F G A B C D E
77 Andere compromisstemmingen (selectie) 1. Rameau (1725): Zuivere kwinten op B, Fis en Cis, middentoonkwinten ( cents) op Bes, F, C, G, D, A, E, overmatige kwinten ( cents) op Gis en Es.
78 Andere compromisstemmingen (selectie) 1. Rameau (1725): Zuivere kwinten op B, Fis en Cis, middentoonkwinten ( cents) op Bes, F, C, G, D, A, E, overmatige kwinten ( cents) op Gis en Es. 2. Werckmeister III (1691): Vrijwel zuivere kwinten ( cents) op Es, Bes, F, A, E, Fis, Cis, Gis, middentoonkwinten ( cents) op C, G, D en B.
79 Andere compromisstemmingen (selectie) 1. Rameau (1725): Zuivere kwinten op B, Fis en Cis, middentoonkwinten ( cents) op Bes, F, C, G, D, A, E, overmatige kwinten ( cents) op Gis en Es. 2. Werckmeister III (1691): Vrijwel zuivere kwinten ( cents) op Es, Bes, F, A, E, Fis, Cis, Gis, middentoonkwinten ( cents) op C, G, D en B. 3. Kirnberger III (1779): Zuivere kwinten op Es, Bes, F, E, B, Cis, Gis, evenredig zwevende kwint (700 cents) op Fis, middentoonkwinten ( cents) op C, G, D en A.
80 Andere compromisstemmingen (selectie) 1. Rameau (1725): Zuivere kwinten op B, Fis en Cis, middentoonkwinten ( cents) op Bes, F, C, G, D, A, E, overmatige kwinten ( cents) op Gis en Es. 2. Werckmeister III (1691): Vrijwel zuivere kwinten ( cents) op Es, Bes, F, A, E, Fis, Cis, Gis, middentoonkwinten ( cents) op C, G, D en B. 3. Kirnberger III (1779): Zuivere kwinten op Es, Bes, F, E, B, Cis, Gis, evenredig zwevende kwint (700 cents) op Fis, middentoonkwinten ( cents) op C, G, D en A. 4. Valotti (1779): Zuivere kwinten op Es, Bes, B, Fis, Cis, Gis, verkleinde kwinten ( cents) op F, C, G, D, A, E.
81 Andere compromisstemmingen (selectie) M R W K V Es Bes F C G D A E B Fis Cis Gis Afwijkingen van de evenredig zwevende stemming, afgerond op gehele cents. Achtereenvolgens: de middentoonstemming (M), Rameau (R), Werckmeister (W), Kirnberger (K) en Valotti (V).
82 Andere compromisstemmingen (selectie) E Es D F Cis Fis C G M R W B Gis K V A Bes
83 Andere compromisstemmingen (selectie) Literatuur: Fred Bettenhaussen en Frits en Hans van Krevelen, Clavecimbel, clavichord en pianoforte stemmen, stemmingen en onderhoud, Uitg. De Toorts, Haarlem, 1984 Jan van de Craats, De juiste toon. Epsilon Uitgaven, Utrecht, 2003
84 Andere compromisstemmingen (selectie) Literatuur: Fred Bettenhaussen en Frits en Hans van Krevelen, Clavecimbel, clavichord en pianoforte stemmen, stemmingen en onderhoud, Uitg. De Toorts, Haarlem, 1984 Jan van de Craats, De juiste toon. Epsilon Uitgaven, Utrecht, 2003 Zie ook mijn homepage craats
85 Andere compromisstemmingen (selectie) Literatuur: Fred Bettenhaussen en Frits en Hans van Krevelen, Clavecimbel, clavichord en pianoforte stemmen, stemmingen en onderhoud, Uitg. De Toorts, Haarlem, 1984 Jan van de Craats, De juiste toon. Epsilon Uitgaven, Utrecht, 2003 Zie ook mijn homepage craats DANK!
WISKUNDE EN MUZIEK. Natuurkundig Gezelschap Middelburg februari Jan van de Craats. Universiteit van Amsterdam
WISKUNDE EN MUZIEK Natuurkundig Gezelschap Middelburg 1780 5 februari 2016 Jan van de Craats Universiteit van Amsterdam Deel 1: Tonen en boventonen Wat is een (muzikale) toon? Wat is een (muzikale) toon?
De opbouw van notenladders
De opbouw van notenladders Door Dirk Schut Voorwoord Iedereen kent de notennamen wel: a, bes, b, c, cis, d, es, e, f, fis, g en gis, maar wat stellen deze namen voor en waarom vinden we juist deze noten
GELUIDSLEER 1. TRILLINGEN
GELUIDSLEER 1. TRILLINGEN Geluiden zijn trillingen in de lucht, uiterst kleine en snelle schommelingen van de luchtdruk. Deze trillingen worden opgewekt door geluidsbronnen, en planten zich voort zoals
Floris Takens Vakgroep Wiskunde, Universiteit Groningen Postbus 800, 9700 AV Groningen F.Takens@math.rug.nl. De juiste toon, de
36 NAW 5/2 nr. 2 juni 200 De juiste toon, de juiste stemming Jan van de Craats, Floris Takens Jan van de Craats Koninklijke Militaire Academie Postbus 9054, 4800 RG Breda J.vd.Craats@mindef.nl Floris Takens
Tabel 1 Naam van de toon voor een 4-snarige basgitaar als functie van de snaar en de positie voor de wittetoetstonen
Akkoorden voor basgitaar en contrabas Adriaan Kragten, Sint-Oedenrode 22-10-2007 In dit rapport worden de posities gegeven voor de tonen van veertien type akkoorden zoals die gespeeld kunnen worden op
Adriaan Kragten, Sint-Oedenrode, , herzien Een notenschrift zonder mollen en kruizen. 1 Inleiding
Een notenschrift zonder mollen en kruizen 1 Inleiding Adriaan Kragten, Sint-Oedenrode, 21-3-2013, herzien 27-3-2017 Het notenschrift stamt uit de elfde eeuw toen de muziek nog bijna helemaal diatonisch
EEN SELECTIE UIT: Algemene Muziekleer. Ch.Hendrikx & L.Jakobs
EEN SELECTIE UIT: Algemene Muziekleer Ch.Hendrikx & L.Jakobs versie 2009 Inhoud Notatie... 2 Sleutels, hulplijnen,... 2 Octaafaanduiding... 3 Voortekens... 4 Notenwaarden en rusten... 8 Toonladders...
Muziektheorie. Uitgave januari 2004. Tekst: DIRK VIAENE
Uitgave januari 2004 Tekst: DIRK VIAENE Inhoud 1 Inhoud 1 Inhoud... 1 2 Toonsysteem en toonnotatie...4 3 Tonaliteit en toonladders...5 3.1 Tonaliteit...5 3.2 Toonladders...5 3.2.1 Stamtoonladders...5 3.2.2
Intervallen. Een interval is de afstand tussen twee tonen. Dit kan melodisch of harmonisch zijn.
Intervallen Intervallen Een interval is de afstand tussen twee tonen. Dit kan melodisch of harmonisch zijn. De benaming is hetzelfde voor zowel melodisch als harmonisch. Voor de uitleg gebruik ik C groot.
Les 2. Als je op een piano alleen de witte toetsen gebruikt, kun je meteen de majeur- toonladder van C spelen: C D E F G A B C.
Les 2 TOONLADDERS Witte toetsen Als je op een piano alleen de witte toetsen gebruikt, kun je meteen de majeur- toonladder van C spelen: C D E F G A B C. De majeur-toonladder Je hebt het al gezien in het
sinusfuncties geluid muziek
sinusfuncties geluid muziek Een wiskundige en muzikale zoektocht naar welluidendheid door Chris Cambré chris.cambre@telenet.be http://wiskunde-interactief.be uitgewerkt voor wie over het muurtje van de
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK VIER SEPTIEMAKKOORDEN
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK VIER SEPTIEMAKKOORDEN Verwijzingen naar deze tekst graag als volgt: Rudolf Rasch,
Week 4 Noten in G-sleutel
LEER NOTEN LEZEN WEEK 4 NOTEN IN G-SLEUTEL Week 4 Noten in G-sleutel Alle noten In deze les geef ik je alle noten van de de G-sleutel. Het zijn er veel, omdat je alle kruizen en mollen leert die je nog
Muzikale structuren. Grondbeginselen
Muzikale structuren Grondbeginselen Woord vooraf Deze tekst is niets meer dan een strikt rationele beschrijving van elementen en structuren in de muziek, waarmee een componist, een dirigent, een muzikant
algemene muziekleer voor het schriftelijke examen ALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET C-EXAMEN
ALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET C-EXAMEN 1 INHOUDSOPGAVE VOORTEKENS... 3 DE KWINTENCIRKEL... 4 DE KWINTENCIRKEL - HULP... 5 ARTICULATIE... 5 INTERVALLEN CONSONANT EN DISSONANT... 7 DE STAMTONEN EN DE MAJEUR-
Les 1 C 1 D 1 E 1/2 F 1 G 1 A 1 B 1/2 C. Zeven letters voor alle noten. De zwarte toetsen. Deze kom je niet vaak tegen!
Zeven letters voor alle noten Les 1 HET MUZIKALE ALFABET We gebruiken de eerste 7 letters van het alfabet om de muzieknoten een naam te geven: A, B, C, D, E, F en G. Als je die op een piano speelt, gebruik
Muzikale structuren. Grondbeginselen
Muzikale structuren Grondbeginselen Woord vooraf Deze tekst is niets meer dan een strikt rationele beschrijving van elementen en structuren in de muziek, waarmee een componist, een dirigent, een speler
Copyright Co Atpress
Het Ei van Co Beknopte gebruiksaanwijzing Akkoordenschuifsysteem van Co Atpress (Kees Jaspers) Het in twee kleuren uitgevoerde akkoordenschuifsysteem Het Ei van Co berust geheel op algemene muziektheoretische
2 punten. 3 punten. 4 punten. 1 punt. 3 punten
Speel het vierde stuk uit één van je boeken. Hoeveel verschillende tonen kennen we. 1 2 Schrijf in ritme het woord pianoleerling in kwarten en achtsten. Is dit het ritme van Kortjakje, Vader Jacob, Zie
Algemene Muziektheorie
Algemene Muziektheorie C-examen Samenstelling: Hans Buld Hans Hilgerink Rob Holleman 1 Inhoud 1. Eenvoudige geluidsleer 3 2. Toonladders 6 1. De chromatische toonladder 6 2. De zigeunertoonladder 7 3.
Algemene muziektheorie. Algemene. B-examen. Muziektheorie
Algemene muziektheorie Algemene B-examen Muziektheorie 20 1 Intervallen Bij het A-examen heb je al geleerd dat een interval een afstand is tussen twee tonen. Je kent de: Prime (1) Secunde (2) Terts (3)
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK TWEE INTERVALLEN
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK TWEE INTERVALLEN Verwijzingen naar deze tekst graag als volgt: Rudolf Rasch, Nootzaken:
Toonladders en 3-klanken. Toonladders en 3-klanken. Toonladders en 3-klanken. PHCC-G Walk-in. Beginselen van muziek-theo-rie.
Toonladders en 3-klanken PHCC-G Walk-in Beginselen van muziek-theo-rie Noodzakelijke kennis bij gebruik van muziekprogramma's Akkoorden-hulpje bij melodiën Theo Henrichs - 29 Toonladders en 3-klanken Agenda
Suggesties voor demo s golven
Suggesties voor demo s golven Paragraaf 1 Demo s verschillende trillingsvormen Denk aan een massa-veer-systeem, een slinger, een liniaal die aan een kant op de tafel is geklemd. Projectie van cirkelbeweging
1. Het ritme wat ik voor ga spelen bestaat uit twee bouwstenen en extra halve noot. Schrijf de nummers van de goede bouwstenen op de juiste plek.
Werkblad B Les 1 Naam:. 1. Het ritme wat ik voor ga spelen bestaat uit twee bouwstenen en extra halve noot. Schrijf de nummers van de goede bouwstenen op de juiste plek.. Het ritme wat ik voor ga spelen
1. Een beetje (Westerse) geschiedenis
1. Een beetje (Westerse) geschiedenis Alle culturen maken gebruik van geluid, vanzelfsprekend bij spreken (en zingen), maar ook voor communicatie over grotere afstanden (trommels, tam tam) en bij dans
Hoofdstuk 9 Golven. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 9 Golven Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 9.1 Lopende golven Transversale en longitudinale golven Rekenvoorbeeld Welk van de onderstaande afbeeldingen kan absoluut geen transversale
Adriaan Kragten, Sint-Oedenrode, , herzien Een notenschrift zonder mollen en kruizen. 1 Inleiding
Een notenschrift zonder mollen en kruizen 1 Inleiding Adriaan Kragten, Sint-Oedenrode, 21-3-2013, herzien 12-1-2018 Het notenschrift stamt uit de elfde eeuw toen de muziek nog bijna helemaal diatonisch
sample L E S 18 â. " % O O O O \ \ % O O O O . =75 Uit het fragment For Children :
Uit het fragment For Children : a) Noteer de maatcijfers b) oorstreep wat fout is: For Children bevat veel maatwisselingen c) Verklaar de dynamische tekens maatveranderingen F = forte (luid, sterk) accent,
ANTWOORDBLAD D-EXAMEN THEORIE 2017
ANTWOORDBLAD D-EXAMEN THEORIE 017 LUISTERVRAGEN Je hoort vier drieklanken. Geef aan of ze majeur, mineur, overmatig of verminderd zijn Punten 1 1. majeur mineur overmatig verminderd. majeur mineur overmatig
Stemmingen verschillende toonsystemen in de muziekpraktijk
Stemmingen verschillende toonsystemen in de muziekpraktijk Inleiding Verschillende toonsystemen in de muziekpraktijk is als onderwerp één en al glad ijs. Voor velen bestaat bijvoorbeeld al de misleidende
Hoofdstuk 9 Golven. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 9 Golven Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 9.1 Lopende golven Transversale en longitudinale golven Rekenvoorbeeld Welk van de onderstaande afbeeldingen kan absoluut geen transversale
1. Inleiding. Ik wens een ieder veel leesplezier toe en houd me graag aanbevolen voor reacties. Urk, augustus 2007
Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Een millennia oud probleem 3 3. De oplossing van Pythagoras 5 4. De middentoonstemming als oplossing voor vroeg-polyfonisch gebruik 7 5. Korte beschouwing op drie latere
THEORIE D. Begrippen : toonsoort,toonladder,akkoord,drieklank,vierklank,grondtoon,leidtoon,mineur, majeur,modaal.
THEORIE D Wat moet je leren : Begrippen : toonsoort,toonladder,akkoord,drieklank,vierklank,grondtoon,leidtoon,mineur, majeur,modaal. De grote en kleine terts toonladders. Kerktoonladders : dorisch. De
Annemarijn Verbeeck,
DEEL II 1. Akoestika 1.1 Geluid Definitie Menselijk gehoor Trilling Eigenschappen van toon Annemarijn Verbeeck, 2011 10 Combinatietonen Combinatietonen zijn tonen die zacht meeklinken bij 2 of meerdere
Viool RVDH Rob van der Haar Sneek Blz. 1
Viool RVDH 2012 Akoustische analyse van deze viool: Blz 2 en 3 uitleg van de methode Blz 4 algemene metingen klankkast Blz 5 t/m 8 metingen per snaar Blz 9 conclusies 2017 Rob van der Haar Sneek Blz. 1
samengesteld bovenste cijfer is 4 of meer
Werkblad C Les 1 Naam:.. enkelvoudig bovenste cijfer is 2 of samengesteld bovenste cijfer is 4 of meer regelmatig onregelmatig 2-delig (binair) -delig (ternair) 2 2 2 2 4 8 2 4 8 4 4 4 6 6 12 4 2 8 4 8
Toonladders en toonsystemen 5 havo
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Paul van der Heijden 27 march 2019 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/97186 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
SOLFEGE GEHOORVORMING
SOLFEGE GEHOORVORMING TIPS & TRICKS ArtEZ Conservatorium Reinier Maliepaard 1 INHOUDSOPGAVE 1. intervallen 2. toonladders 3. melodie 4. meerstemmigheid 5. horen en lezen ArtEZ Conservatorium Reinier Maliepaard
Examentraining Natuurkunde havo Subdomein B1. Informatieoverdracht
Examentraining Natuurkunde havo 2015 Subdomein B1. Informatieoverdracht Een trilling is een periodieke beweging rond een evenwichtsstand Kenmerkende grootheden: trillingstijd T (in s). Uit T is de frequentie
?Theorie. Kort overzicht met de belangrijkste dingen die je wilt of moet weten over muzieknotatie.
?Theorie Kort overzicht met de belangrijkste dingen die je wilt of moet weten over muzieknotatie Deel2: Muziektheorie Tom Overtoom - De Muziekclub TH - pag 27 Noten en notatie = hele noot ( tellen) = hele
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK DRIE DRIEKLANKEN
RUDOLF RASCH MIJN WERK OP INTERNET, DEEL TWEE NOOTZAKEN BASISBEGRIPPEN UIT DE THEORIE VAN DE WESTERSE MUZIEK HOOFDSTUK DRIE DRIEKLANKEN Verwijzingen naar deze tekst graag als volgt: Rudolf Rasch, Nootzaken:
, 7 traptreden (een septet heeft 7 spelers) Het octaaf is het interval tussen bijvoorbeeld een lage d en een hoge d, of een lage gis en een
De intervallen De afstand tussen twee tonen noem je een interval. Ze hebben eeuwenoude namen: prime, secunde, terts, kwart en kwint die afstammen van de Latijse rangtelwoorden (primus: eerste, secundus:
Een handige link met wat basisinformatie over akkoorden is: http://studwww.ugent.be/~mfvhauwe/wauter/reason/notenenakkoorden.html
Een handige link met wat basisinformatie over akkoorden is: http://studwww.ugent.be/~mfvhauwe/wauter/reason/notenenakkoorden.html Ze gaan er helaas er niet zo diep op in, maar om snel wat dingen duidelijk
Thema: Multimedia/IT. Audio
Audio OPDRACHTKAART MM-02-07-01 Wat is geluid? Voorkennis: Je hebt Multimedia-opdrachten 1 tot en met 4 (MM-02-03 t/m MM-02-06) afgerond. Intro: Een multimediaproductie zonder geluid is bijna niet voor
1 Voorwoord 2. 2 Inleiding Tonen Intervallen en akkoorden Stemmingen... 5
Inhoudsopgave Voorwoord 2 2 Inleiding 3 2. Tonen............................... 3 2.2 Intervallen en akkoorden..................... 3 2.3 Stemmingen............................ 5 3 Probleemstelling 8 3.
Geluid : hoe en wat? 1. Wat is Geluid
Geluid : hoe en wat? Het moet zowat eind jaren 70 geweest zijn dat ik mij, mede door de opkomst van de Tascam en Fostex portastudio s en multitrackers, begon bezig te houden met het opnemen van instrumenten
Als de lijn een sinusvorm heeft spreek je van een harmonische trilling of een zuivere toon.
muziek; trillingen en golven Geluidsbron: alles dat geluid maakt. Een geluidsbron maakt geluid door te trillen. Periodieke beweging: een heen en weer beweging van een geluidsbron. Een zo een heen en weer
Acoustics. The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra
Acoustics The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra Onderwerpen: Wat is geluid? Een stukje theorie. Acoustics. Toepassingen. Vragen? Bedankt. Wat is geluid? Geluid is een verstoring van de atmosfeer
De natuurlijke rij van de tonen Hoe de natuurlijke rij de toon kleurt, de harmonie bepaalt en de melodie mogelijk maakt
a in dialoog met Mathematica - 1 - De natuurlijke rij van de tonen Hoe de natuurlijke rij de toon kleurt, de harmonie bepaalt en de melodie mogelijk maakt Jeroen Vanesser lector muziek, KHLim dep. Lerarenopleiding,
Introductie in de muziektheorie oftewel Hoe zit muziek nou in elkaar?
Introductie in de muziektheorie oftewel Hoe zit muziek nou in elkaar? Tom Overtoom - e Muzelinck Inleiding Muziek klinkt zo vanzelfsprekend dat we er vaak niet bij stilstaan dat wat wij heel gewoon vinden
Opgave 1 Onder de uitwijking verstaan we de verschuiving ten opzichte van de evenwichtsstand.
Uitwerkingen 1 Opgave 1 Onder de uitwijking verstaan we de verschuiving ten opzichte van de evenwichtsstand. Opgave 2 Periode Opgave 3 1 f T Opgave 4 Dan is het geluid een zuivere toon. Opgave 5 Een harmonische
INSTITUUT VOOR DEELTIJD HTO
INSTITUUT VOOR DEELTIJD HTO Hogeschool van Amsterdam Studentenhandleiding Eigenschappen van klanken OPLEIDING ELEKTROTECHNIEK Project: Behorend bij blok I-3 Opgesteld door: Pieter Beerthuizen Datum: Oktober
Toonladders en akkoorden
Een toonladder is een omhoog of omlaag lopende opeenvolgende reeks tonen. Het karakter en de benaming van een toonladder wordt bepaald door de begintoon en het patroon van hele en halve toonsafstanden
Dit keer ga je aan de slag met het fantastische stuk River flows van Yurima waarin je zult ontdekken;
River flows Yiruma Dit keer ga je aan de slag met het fantastische stuk River flows van Yurima waarin je zult ontdekken; - dat het eigenlijk uit 2 thema s bestaat waarop gevarieerd wordt - de basistheorie
Theorie A examen G I T A A R
Theorie A examen G I T A A R De stemming van de gitaar is e b g D A E E E N P A A R S P E C I A L E E F F E C T E N Z I J N : G O L P E : T I K O P D E K L A N K K A S T G L I S S A N D O : H O O R B A
Toonhoogte. Toonaarden Groot of klein
Toonhoogte Een klank ontstaat door trilling. Een snaar, een riet, een trommelvel, wordt aan het trillen gebracht, en deze trilling doet ook luchtdeeltjes trillen, waardoor het geluid zich voortplant. Hoe
De notenbalk met vijf lijntjes
Klas 2 Het notenschrift Ieder land heeft zijn eigen taal. In Frankrijk spreken ze Frans, in Engeland Engels en in Nederland Nederlands. Er is één taal die in ieder land gesproken wordt: Het notenschrift!
Samenvatting Muziek Muziek theorie B-examen
Samenvatting Muziek Muziek theorie B-examen Samenvatting door een scholier 640 woorden 5 april 2004 6,5 110 keer beoordeeld Vak Methode Muziek Centraal examen Theorie uit B- examen voor piano. Tempo: Zeer
Reinier Maliepaard: kerktoonsoorten ofwel modi
Reinier Maliepaard: kerktoonsoorten ofwel modi 1.1. Systematisering Lang nadat de Gregoriaanse melodieën al ingeburgerd waren, werden deze gesystematiseerd tot in 8 kerktoonsoorten ofwel modi. De volgende
THEORIE B. Begrippen : toonsoort,toonladder,akkoord,drieklank,grondtoon,leidtoon. Een melodie die voorgespeeld wordt opschrijven (melodisch dictee).
THEORIE B Wat moet je leren : Basisstof (laatste twee bladen). Begrippen : toonsoort,toonladder,akkoord,drieklank,grondtoon,leidtoon. De grote terts toonladders t/m drie kruizen en mollen. Voortekens van
Opgave 2 Amplitude = afstand tussen de evenwichtsstand en de uiterste stand.
Uitwerkingen 1 Als dit heen en weer beweegt om de evenwichtsstand. Amplitude = afstand tussen de evenwichtsstand en de uiterste stand. Een trilling = de beweging van een voorwerp tussen twee opeenvolgende
3. Tritonus vervanging
3. Tritonus vervanging De verhoogde IV e trap wordt gespeeld om een extra leidtoon te krijgen voor de V e trap. In C majeur wordt de f verhoogd (fis). De cadens I IV +IV V I (C F F# G C) wordt geharmoniseerd
NaSk overal en extra opgaven
NaSk overal en extra opgaven Opg. 1. Extra opgaven Deel 1: Opgave 1: In de les heeft je docent een experiment uitgevoerd, waarbij een metalen liniaal in trilling gebracht werd. Bij het eerste experiment
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Geluid 10/6/2014. dr. Brenda Casteleyn
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Geluid 10/6/2014 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm), Leen
Deel 1: Gitaarsnaren. MAES Frank MAES Frank Mei 2015 Gitaarsnaren
Deel 1: Gitaarsnaren MAES Frank Frank.maes6@telenet.be 0476501034 MAES Frank Mei 2015 Gitaarsnaren 1 Inleiding In deze presentatie ga ik proberen uit te leggen hoe we aan de verschillende klanken kunnen
Basale muziektheorie. Basale Muziek Theorie.
Basale muziektheorie Basale Muziek Theorie www.rogierijmker.nl 2 Inleiding 3 De notenbalk 4 Het systeem 4 De sleutels 5 De notennamen 5 Voortekens 6 Notenwaarden 8 Verbindingsbogen en legatobogen 10 Herhalingstekens
Goed voorbeeld is muziekinstrumenten. Snaar gitaar trilt, blokfluit lucht trilt, trommel, vlies trilt.
Samenvatting door een scholier 1120 woorden 21 maart 2005 6,1 89 keer beoordeeld Vak NaSk Horen en gehoord worden (geluid) Geluid heeft alles te maken met trillingen hoeft niet altijd direct te worden
deel 2 Invariantie Constructie planimetrie toetsenbord.
deel 2 Invariantie Constructie planimetrie toetsenbord. Als eerste opzet construeren we 2 soorten kolommen, type I en type II, uitgaande van het gegeven dat iedere toets wordt omgeven door 6 andere toetsen,
Over afstanden in een toonladder, majeur en mineur (noodzakelijk voorproefje)
Gelders Projectkoor / Project van huis en haard / info Wat maakt muziek westers of oosters/arabisch? De verklaring hiervoor vanuit de muziektheorie is interessant in het project van huis en haard. Daarom
Golven. 4.1 Lopende golven
Golven 4.1 Lopende golven Samenvatting bladzijde 158: Lopende golf Transversale golf http://www.pontes.nl/~natuurkunde/vwogolf164/transversale_golfsimulation.html Longitudinale golf http://www.pontes.nl/~natuurkunde/vwogolf164/longitudinale_golfsimulation.html
ALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET B-EXAMEN
ALGEMENE MUZIEKLEER VOOR HET B-EXAMEN INHOUDSOPGAVE TEMPO AANDUIDINGEN... 3 INTERVALLEN... 4 MAATSOORTEN EN RITME TRIOLEN... 5 MAATSOORTEN EN RITME - SYNCOPEN... 6 MAATSOORTEN EN RITME - HET SWINGRITME...
De horizontale lijnen geven de normale luchtdruk weer. Boven de horizontale lijn verhoogt de luchtdruk, onder de lijn vermindert de luchtdruk.
Audio Introductie Geluid is een trilling van deeltjes, die zich voortplant in lucht of in een ander medium, zoals water. Een andere definitie: geluid is een voortschrijdende verandering van luchtdruk.
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Geluid. 4 november Brenda Casteleyn, PhD
Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Geluid 4 november 2017 Brenda Casteleyn, PhD Met dank aan: Atheneum van Veurne, Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) 1. Inleiding Dit oefeningenoverzicht
THEORIEBOEK fase 1. Inhoudsopgave
THEORIEBOEK fase Inhoudsopgave Het notenstelsel Waarde van noten en rusten 3 Verlenging van noten en rusten 4 Metrum, maat en ritme 5 Maatsoorten 6 Maatsoorten voorbeelden 7 Toonsterkte 8 Articulatie 9
MUZIEK EN WISKUNDE: samen klinkt het goed! INTERVALLEN: KWINT EN OCTAAF
LES 1 INTERVALLEN: KWINT EN OCTAAF Basis notenleer We hebben 7 notennamen: do re mi fa- sol la si (-do) Deze notennamen kunnen we ook wel in letters weergeven: C D E F G A B (-C) Als we dan terug bij do
Suggesties voor demo s golven
Suggesties voor demo s golven Paragraaf 1 Demo s verschillende trillingsvormen Denk aan een massa-veer-systeem, een slinger, een liniaal die aan een kant op de tafel is geklemd. Projectie van cirkelbeweging
Grepen, gaten en tonen
Grepen, gaten en tonen Over de grepen, de gaten en de gevormde tonen op fluit, hobo, klarinet en fagot M.E. Mobach studentnummer: 0010286 Bilthoven, januari 2006 begeleider: dr. R.A. Rasch doctoraalscriptie
Inleiding. Beste cursist, ... Waarom deze cursus?
LEER NOTEN LEZEN INLEIDING Inleiding Beste cursist, Waarom deze cursus? Er kunnen verschillende redenen zijn waarom je wilt leren noten lezen: Misschien ben je een zanger(es) die het fijn vindt om mee
De namen van de noten komen uit het alfabet. We gebruiken de eerste zeven letters: A B C D E F G Na de G komt opnieuw de noot A.
blz. 1 Toonhoogte a Eeuwen lang hebben mensen gezocht naar een goede manier om muziek op te schrijven. De eerste voorbeelden van genoteerde muziek komen uit de 9e eeuw. Deze vorm van muziekschrift was
Theorie voor het HAFABRA examen A
Theorie voor het HAFABRA examen A Versie 1 - oktober 2009. Theorie voor het HAFABRA examen A Inleiding... 3 Hoofdstuk 1: noten, notennamen, notenbalk en sleutels... 4 1.1 Stamtonen, notenbalk en sleutels...
4 Geluid. 4.1 Een knikker als lawaaimaker 4.3 Zelf een muziekinstrument maken
4 Geluid DO-IT Datum 4. Een knikker als lawaaimaker 4.3 Zelf een muziekinstrument maken PARAGRAFEN Datum 4. Opdrachten -9 4.2 Opdrachten -24 4.3 Opdrachten -27 4.4 Opdrachten -8 Test jezelf 4 PRACTICUM
Klas 1 vmbo-t. Docent:...
Klas 1 vmbo-t Naam: Klas: Docent:... Inleiding In deze reader behandelen we Algemene Muziekleer, Solfège en Instrumentenleer. Deze onderdelen worden elk jaar meer uitgebreid. In de reader vind je de lesstof
wiskunde C vwo 2019-II
De piano figuur 1 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 C D E F G A B C D E F G A B C In figuur 1 staat een gedeelte van het toetsenbord van een piano afgebeeld. De witte en de zwarte toetsen stellen allemaal verschillende
Hoe hoog of laag je de toon moet spelen kun je zien aan de plek van de noot op de notenbalk.
Als je muziek gaat opschrijven moet je van elke toon het volgende aangeven: De toonhoogte: - Hoe hoog/laag moet je de toon spelen Het ritme: - Hoe lang moet je de toon laten doorklinken - Wanneer precies
Theorie voor het HAFABRA examen B
Theorie voor het HAFABRA examen B Versie 1 - oktober 2009. Theorie voor het HAFABRA examen B Inleiding... 3 Hoofdstuk 1: maat en ritme... 4 1. Maataccenten. Zware en lichte maatdelen... 4 Dus:... 6 1.2
Het Notenstelsel. Noten worden geschreven door of tussen de lijnen van de notenbalk.
Het Notenstelsel Voor notennamen gebruiken we de eerste zeven letters van het alfabet: A, B, C, D, E, F en G. Na de G komt weer de A. Noten worden geschreven en kun je dus zien. Tonen zijn klanken die
INLEIDING KLASSIEKE EN ALTERNATIEVE TOONSYSTEMEN
Dr.Godfried-Willem RAES Stemmingen en Temperamenten Hogeschool Gent : Departement Muziek. Vakgroep Scheppende Muziek INLEIDING KLASSIEKE EN ALTERNATIEVE TOONSYSTEMEN Voor de eenduidige aanduiding van noten
Begrippenlijst muziektheorie
Begrippenlijst muziektheorie Hieronder staat de begrippenlijst muziektheorie. De meeste begrippen worden uitgelegd in diverse video s op pabowijzer als onderdeel van het boek Nieuw Geluid. ISBN: 978 90
Algemene muziektheorie. Algemene. A-examen. Muziektheorie. Samenstelling: Hans Buld Hans Hilgerink Rob Holleman 1
Algemene muziektheorie Algemene A-examen Muziektheorie Samenstelling: Hans Buld Hans Hilgerink Rob Holleman 1 Inhoud A-examen 1 Noten en notenbalken 5 2 Sleutels 6 4 De maat 8 5 Maatsoorten 8 6 De opmaat
Hierin is λ de golflengte in m, v de golfsnelheid in m/s en T de trillingstijd in s.
Inhoud... 2 Opgave: Golf in koord... 3 Interferentie... 4 Antigeluid... 5 Staande golven... 5 Snaarinstrumenten... 6 Blaasinstrumenten... 7 Opgaven... 8 Opgave: Gitaar... 8 Opgave: Kerkorgel... 9 1/10
De afgelopen weken hebben we ons in TIPS & TRUCS vooral gericht op het bewerken
De afgelopen weken hebben we ons in TIPS & TRUCS vooral gericht op het bewerken en het verbeteren van het geluid, o.a. door middel van effecten en processoren. Welke microfoon het beste is in welke situatie,
Kempische Steenweg 400 3500 Hasselt Tel. : 011 27 84 60 www.musart.be. Basistheorie m.b.t. de toelatingsproeven voor het 4 e en 5 e jaar
Kempische Steenweg 400 3500 Hasselt Tel. : 011 27 84 60 www.musart.be Basistheorie m.b.t. de toelatingsproeven voor het 4 e en 5 e jaar 1. INTERVALLEN OF TOONAFSTANDEN 1.1. Inleiding De onderlinge verhouding
Een snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde bove
Een snaar vertoont de bovenstaande staande trilling. Met welke toon hebben we hier te maken? 1. De grondtoon; 2. De vijfde boventoon; 3. De zesde boventoon; 4. De zevende boventoon. Een snaar vertoont
Wiskunde in muziek: voormiddag. WiskuNde in-zicht. Pieter Belmans Matthias Roels
Wiskunde in muziek: voormiddag WiskuNde in-zicht Pieter Belmans (pieter.belmans@uantwerpen.be) Matthias Roels (matthias.roels@uantwerpen.be) Wat gaan we vandaag doen? Voormiddag Waarom do-re-mi-fa-sol-la-si?
Plaats van de frets op een gitaar
Plaats van de frets op een gitaar Praktische Opdracht Wiskunde Door: Martijn de Bruijn en Ramon Handulle Klas: 4HN5 Bronnen. Encyclopie van muziekinstrumenten, uitgeverij Helmond B.V. Helmond 977. Bladzijde
Suggesties voor demo s golven
Suggesties voor demo s golven Paragraaf 1 Demo s verschillende trillingsvormen Denk aan een massa-veer-systeem, een slinger, een liniaal die aan een kant op de tafel is geklemd. Projectie van cirkelbeweging
. Dat kun je het beste doen in een donkere ruimte. Dan gebruik je een stroboscooplamp die de hele korte licht fitsen maakt van 0,5 sec.
Samenvatting door Jelino 1367 woorden 19 oktober 2015 7 3 keer beoordeeld Vak NaSk Natuur-scheikunde H7 + H8 7.1 beweging vastleggen Bewegingen vastleggen doe je met een stroboscoopcamera. Dat kun je het
Wiskunde in muziek: voormiddag. WiskuNde in-zicht. Pieter Belmans Matthias Roels
Wiskunde in muziek: voormiddag WiskuNde in-zicht Pieter Belmans (pieter.belmans@uantwerpen.be) Matthias Roels (matthias.roels@uantwerpen.be) Wat gaan we vandaag doen? Voormiddag Waarom do-re-mi-fa-sol-la-si?