Economischonzekeretijden

Transcriptie

1 Economischonzekeretijden Arbeidsmarktupdate Q Randstad Nederland, Market Intelligence Maart 2012

2 2 ARBEIDSMARKT: VRAAG

3 Verwachte groei van de werkgelegenheid Vraag Werkgelegenheid De groei van het aantal banen (werkgelegenheid) is naar beneden bijgesteld in de laatste prognoses (CPB december 2011). De verhoudingen tussen regio s blijven veelal intact, door de onderlinge economische en demografische verschillen. Ontwikkeling banen van werknemers per arbeidsmarktregio in afwijking van het landelijk gemiddelde (% per jaar) 0,4% of meer 0,2% tot 0,4% 0% tot 0,2% -0,2% tot 0% -0,4% tot -0,2% minder dan -0,4% Werkgevers zijn terughoudend in het aannemen van vast personeel vanwege economische onduidelijkheden 3 Bron: UWV Werkbedrijf Randstad Market Intelligence

4 Vacaturevraag begint te vertragen Vraag Vacatures Ontwikkeling marktvraag vacatures LBO/MBO (geïndexeerd) Let op: periode 13 bestond in 2009 uit 5 weken ivm weeknr. 53 Bron: Nielsen Adfinders periode Functies Vraag hoger dan landelijke ontwikkeling : Technisch, Zorg, Transport en Logistiek personeel Vraag gelijk aan landelijke ontwikkeling: Productiepersoneel Achterblijvende vraag: Administratief, Beleid, Bouw, ICT, HR, Juridisch, Commercieel en Financieel personeel Sectoren Vraag hoger dan landelijke ontwikkeling: Gezondheidszorg, Handel, Horeca, Industrie, Landbouw, Transport, Zakelijke dienstverlening Vraag gelijk aan landelijke ontwikkeling: Bouw, Energie, Financiële dienstverlening, ICT, Telecom Achterblijvende vraag: Onderwijs, Overheid Bron: Nielsen Adfinders Randstad Market Intelligence

5 Vacatures reageren op verslechterde economische voorspellingen Vraag Vacatures Let op: periode 13 bestond in 2009 uit 5 weken ivm weeknr. 53 Functies Vraag hoger dan landelijke ontwikkeling: Technisch, Zorg, ICT, Commercieel personeel Vraag gelijk aan landelijke ontwikkeling: Landbouw, Communicatie/Marketing Achterblijvende vraag: Administratief, Beleid, Bouw, Horeca, Transport, Onderwijs, HR, Juridisch en Financieel personeel Sectoren Vraag hoger dan landelijke ontwikkeling: Energie, Financiële dienstverlening, Handel, Horeca, Industrie, Landbouw, Telecommunicatie, Transport Vraag gelijk aan landelijke ontwikkeling: Gezondheidszorg, Zakelijke dienstverlening Achterblijvende vraag: ICT, Onderwijs, Overheid Bron: Nielsen Adfinders Randstad Market Intelligence

6 6 ARBEIDSMARKT: AANBOD

7 De potentiële beroepsbevolking gaat vanaf 2012 dalen Arbeidsmarktaanbod Algemeen Vergrijzing: de komende jaren gaat het tempo van de vergrijzing verdubbelen Vergrijzingsratio (2010) Potentiële beroepsbevolking: in Haaglanden, Flevoland en Utrecht blijft echter de potentiële beroepsbevolking groeien Krapte: of de krimp van de potentiële beroepsbevolking leidt tot krapte op de arbeidsmarkt hangt ook af van de vraag naar arbeid. Eventuele kraptes nemen op termijn af, doordat partijen op de arbeidsmarkt zich aanpassen naar een nieuw evenwicht toe. De landelijk gemiddelde vergrijzingsratio is 1,14 7 Bron: CBS; UWV Werkbedrijf Randstad Market Intelligence

8 De potentiële beroepsbevolking gaat dalen, arbeidsaanbod groeit door toenemende participatie Arbeidsmarktaanbod Algemeen Arbeidsaanbod Demografie: daling Participatie: stijging Vergrijzing en ontgroening zijn belangrijke factoren waardoor het arbeidsaanbod licht daalt op langere termijn Arbeidsaanbod verandert: meer ouderen, meer vrouwen, meer allochtonen Toenemende participatie van vrouwen en ouderen Stimulering van bepaalde groepen om participatie te verhogen: vergroting aantal werkende uren én niet-werkend naar wel-werkend Conjunctuur: drukkend effect discouraged worker effect : vanwege verminderde werkgelegenheid bieden mensen zich niet aan op arbeidsmarkt. In betere tijden gaan zij weer actief op zoek naar een baan; bv. hogeropgeleide vrouwen (opnieuw participeren), jongeren (minder doorleren), ouderen (eerder uitstappen) Randstad Market Intelligence

9 Ondanks economisch onzekere tijden, tekorten op de arbeidsmarkt Arbeidsmarktaanbod Algemeen De afzwakking van de economie heeft effect op de arbeidsmarkt, maar langetermijn effecten spelen ook mee: Korte termijn effecten: Werkloosheid: volgens de prognoses loopt de werkloosheid op in Arbeidsvraag: Door vraaguitval zullen bedrijven voorzichtiger zijn om mensen in (vaste) dienst aan te nemen. Middellange termijn effecten: Vergrijzing: De vervangingsvraag agv vergrijzing is circa 4% per jaar (gemiddelde voor de periode ). Dit betekent dat er veel mensen uitstromen en dat de jongeren die de arbeidsmarkt op komen, dit maar deels compenseren. Tekorten: Door deze vergrijzing en door upgrading van profielen (steeds hogere eisen aan profielen) zijn er kwantitatieve of kwalitatieve tekorten. Ondanks de economie zullen deze tekorten blijven bestaan. Meer banen: ondanks de stijgende werkloosheid op korte termijn, wordt er voor de periode 2012 tot 2016 een werkgelegenheidsgroei verwacht van 0,4% Bron: CPB, ROA Randstad Market Intelligence

10 Arbeidsmarktaanbod Vergrijzing Vooral landbouw en onderwijs hebben een probleem met hun vergrijsde personeelsbestand De oplopende vergrijzing speelt vooral een rol in de jaren 2010 t/m 2025 Generatie-index per sector (2010) Totale bedrijvigheid Landbouw, bosbouw en visserij Industrie Energievoorziening Waterbedrijven en afvalbeheer Bouwnijverheid Handel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële dienstverlening Verhuur en handel van onroerend goed Specialistische zakelijke diensten Verhuur en overige zakelijke diensten Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 0 0,5 1 1,5 Bron: CBS Generatie-index > 1 = aantal jarigen in de meerderheid De generatie-index geeft de verhouding weer tussen het aantal jarigen en jarigen 10 Bron: CBS Randstad Market Intelligence

11 De werknemer heeft minder vertrouwen in de arbeidsmarkt: kans op ontslag is groter Arbeidsmarktaanbod Mobiliteit Uit ons eigen onderzoek, de Randstad Werkmonitor, blijkt dat als werknemers minder vertrouwen hebben in de arbeidsmarkt, ze ook minder bezig zijn met het zoeken naar een nieuwe baan Bijna tweederde (65%) van de werknemers heeft vertrouwen in het vinden van een nieuwe baan binnen een half jaar. Vergeleken met de zomer van 2011 is het vertrouwen niet verder gedaald, maar blijft dit op hetzelfde niveau Echter, de kans op ontslag wordt veel hoger ingeschat. 30% Kans op ontslag 25% 20% 15% 10% 5% 0% jun aug okt nov feb apr sep nov mrt mei sep nov mrt mei jul nov feb jun Bron: Werkmonitor sept dec mrt jun aug dec % groot + % niet groot, maar ook niet klein % groot Werknemers hebben minder vertrouwen in het behouden van hun huidige baan. In Q wordt de kans op ontslag groter ingeschat: 25% acht de kans aanwezig. Bron: Randstad Werkmonitor Randstad Market Intelligence

12 Werkloosheid gestegen, maar de beroepsbevolking neemt nog meer toe Arbeidsmarktaanbod Werkloosheid Deze situatie is duidelijk afwijkend van bijvoorbeeld 2009, toen de hogere werkloosheid werd veroorzaakt doordat mensen hun baan kwijtraakten. Op dit moment komt de stijging doordat meer mensen willen werken en zich aanbieden op de arbeidsmarkt Ontwikkeling beroepsbevolking (seizoensgecorrigeerd) Bron: CBS Beroepsbevolking (internationale definitie) Ontwikkeling werkloosheid (seizoensgecorrigeerd) 50 Bron: CBS Werkloze beroepsbevolking (internationale definitie) Internationale definitie beroepsbevolking = jarigen, met een baan van minimaal 1 uur per week Internationale definitie werkloosheid = jarigen die willen werken. Iemand moet binnen twee weken kunnen beginnen in een baan Randstad Market Intelligence

13 Werkloosheid in januari opgelopen tot 5%; groei is echter wel gedaald Arbeidsmarktaanbod Werkloosheid In 2011 gemiddeld werkloosheidspercentage onder 15 tot 25 jarigen lager en onder 25- plussers hoger dan in Met name aantal werkloze mannen gestegen. 60 Mutaties werkloze beroepsbevolking naar leeftijdsklasse ( ) Mutaties werkloze beroepsbevolking naar geslacht ( ) x 1.000) (x 20 0 (x ) Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q Bron: CBS Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q tot 25 jaar 25 tot 45 jaar 45 tot 75 jaar Mannen Vrouwen Internationale definitie werkloosheid = jarigen die willen werken. Iemand moet binnen twee weken kunnen beginnen in een baan Randstad Market Intelligence

14 14 ECONOMISCHE ONTWIKKELING

15 De economische situatie wordt sterk bepaald door de huidige onzekerheden Economie Algemeen Op dit moment is sprake van een afzwakking van de economie: 1. Lagere groeiversnelling van de wereldeconomie (verminderde wereldhandel en fors neerwaarts bijgestelde groeicijfers van de VS): is direct van invloed op open Nederlandse economie 2. Consumenten- en producentenvertrouwen daalt: hierdoor daalt orderontvangst 3. Financiële markten zijn sinds begin augustus sterk onderuit gegaan en erg in beweging. Bron: CBS, CPB Randstad Market Intelligence

16 Vertrouwen in economie neemt af Economie Algemeen 40 Verwachting economisch klimaat (Q4 2012) ,3-37,5-36,3-43,7-53, ,8-48,2-51,2-57,9-19, ,1-44,1-53,9-26,5-25,9-32,4-34,3-56,8 26,8 27,3 27,5 25,1 15,5 17,1 14,6 11,2 8,1 9,4 8,3 5,2 4,6 5,8 6,7 1,3 2,3 2,9 3,6 0,3 1,4-3,6-2 -8,3-8,6-10,8-13,4-11,6-22,1-22,3-21, ,4-43,2-41,7 12,6 13,1 0,3-4, ,7-18,6-29,9-52,7 Bron: CBS Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q4 Industrie Bouw Vervoer en Communicatie IT Groothandel Uitleg: De uitspraak is gedaan door werkgevers in de periode zoals vermeld op de x-as. Bij een uitspraak over verwachting heeft de uitspraak betrekking op het kwartaal erop (dus in oktober is de uitspraak gedaan voor Q4 2010) NB. De getoonde waarden bij de verwachting is het saldo van de positieve en negatieve verwachtingen van de werkgevers 16 Bron: CBS Conjunctuurenquête Randstad Market Intelligence

17 wat ook wordt weerspiegeld in het aantal verwachte orders Economie Algemeen Groothandel en ICT-sector zijn het meest positief over de groei in het aantal orders 60 Saldo orders komend kwartaal (Q4 2011) Q Q Q Q Q Q Q Q4 Bron: CBS Industrie Bouw Vervoer en Communicatie IT Groothandel 17 Bron: CBS Conjunctuurenquête Randstad Market Intelligence

18 Economie verslechtert: vacatures dalen, werkloosheid loopt op Economie Algemeen 6% 60% 4% 40% i en Werkloosheid Economische groei 2% 0% -2% % 0% -20% Mutaties vac catures (in %) -4% -40% -6% Bron: CBS Economische groei Werkloosheid (internat. def.) (seizoensgecorrigeerd) Groei vacatures (seizoensgecorrigeerd) -60% De economie kromp 0,7% in het vierde kwartaal 2011 t.o.v. het jaar ervoor Als gevolg hiervan zijn de vacatures ook gekrompen De werkloosheid is gestegen van 4,9% in het vierde kwartaal naar 5% in de maand januari 18 Bron: CBS Randstad Market Intelligence

19 Lagere economische groei resulteert in verminderde arbeidsvraag Arbeidsvraag als resultaat van economische groei: sectoren Economie Arbeid Herstel op een lager niveau Q Bouw Groei later en op een lager niveau Retail Financiële dienstverlening Herstel begin 2011 Horeca Vroegcyclisch herstel begin 2010 Zakelijke dienstverlening IT & Telecom Industrie Groothandel Transport & Logistiek Arbeidsvraag als resultaat van economische groei: beroepen Bron: Nielsen Adfinders, analyse MI RNL Herstel op een lager niveau Vroegcyclisch herstel begin 2010 Herstel begin 2011 Financieel ICT Commecieel Technici Onderhoud Transport & Logistisk Productie Bron: Nielsen Adfinders, analyse MI RNL Q Groei later en op een lager niveau Bouw Administratief 19 Bron: Nielsen Adfinders Randstad Market Intelligence

20 Economie Sectoren Branches Volumegroei 2012* Volumegroei 2013 Landbouw en visserij Industrie Bouw Energie Detailhandel Groothandel Horeca Transport & logistiek Telecommunicatie IT dienstverlening Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidszorg * in prod/dienstvolumes, geen arbeidsmarkt groei > -1% < 1% krimp Bron: ING; EIM; Rabobank; bewerking MI Randstad Market Intelligence

21 Vier factoren bepalen grotendeels de conjuncturele ontwikkelingen in de bedrijfssectoren Economie Sectoren Sectoren Landbouw Industrie Transport Groothandel van invloed op Wereld handel Overheids bestedingen van invloed op Sectoren Bouw Overheid Onderwijs Zorg & Welzijn Sectoren Sectoren Industrie van invloed op Handel IT Financiële dienstverlening Zakelijke dienstverlening Bedrijfsinves teringen Consumptie van invloed op Detailhandel Horeca Financiële dvl Zakelijke dvl Afhankelijk van de ontwikkelingen in deze factoren, kan de invloed op specifieke sectoren worden voorspeld Randstad Market Intelligence

22 Overheid Economie Sectoren MACRO Door de economische situatie moeten er veel bezuinigingen worden doorgevoerd. TRENDS Decentralisatie: hoewel ook de lokale overheid moet bezuinigen worden steeds meer taken decentraal belegd. Hierdoor worden naar kostenbesparende oplossingen gezocht zoals: scherper inkopen, gezamenlijk inkopen en taken uitbesteden. Marktgerichter werken en productiviteitsverbetering. Schaalvergroting. egovernement. ARBEIDSMARKT De bezuinigingen en het afbouwen van het ambtenarenapparaat zullen de werkgelegenheid doen dalen. Tegelijkertijd worden er steeds vaker nieuwe vaardigheden gevraagd door meer marktgericht opereren van de overheid en het ontstaat van de digitale overheid. De overheid heeft eveneens te maken met een groot deel van het personeelsbestand dat jaar oud is. Vaak relatief oud om van baan te veranderen (ook door specialistische kennis), maar te jong om uit te treden. Bron: CBS, RWI, ABN Amro, Rabobank Randstad Market Intelligence

23 23 UITZENDBRANCHE

24 De afzwakkende economische groei heeft zijn weerslag op het uitzendvolume Uitzendbranche Algemeen Urenontwikkeling ABU-markt ( ) 30% 6% 20% 4% Urenontwikkeling (per kwartaal) 10% 0% % 2% 0% -2% i (in %) Economische groei -20% -4% -30% Bron: ABU Marktmonitor; CBS -6% Economische groei Urenontwikkeling uitzendmarkt 24 Bron: ABU Marktmonitor Randstad Market Intelligence