WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN?

Transcriptie

1 WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN? WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 1/43

2 WOORDJE VOORAF Tegen wil en dank moeten wij vroeg of laat afscheid nemen van iemand die ons erg dierbaar is. Op het moment dat we in ons diepste gevoel geraakt zijn, moeten we toch een aantal beslissingen nemen. In de korte periode tussen overlijden en de uitvaart moet veel geregeld worden. Omdat heel wat mensen zich pas achteraf realiseren dat het afscheid nemen van een geliefde anders had gekund, wensen wij u wat bruikbare informatie te geven. Deze brochure wil u niet alleen informeren omtrent een aantal zakelijke wetenswaardigheden; zij wil u ook een emotioneel houvast en enige goedbedoelde adviezen meegeven. Mocht u nog bepaalde vragen hebben omtrent een aantal onderwerpen die niet erg duidelijk zijn of die wij vergeten zouden hebben, kan u contact nemen met de dienst bevolking en burgerlijke stand op het gemeentehuis en/of met de sociale dienst van het OCMW van uw woonplaats (Hoeselt : ). Op elk OCMW bestaat er ook een juridische dienst die u gratis juridisch advies verleent. In Hoeselt is de juriste elke maandag aanwezig en ook telefonische bereikbaar op tel Voor meer informatie omtrent nalatenschappen en testament neemt u best contact met een notaris. Namens het OCMW, Josy Slechten Secretaris OCMW Carine Moors Voorzitter OCMW WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 2/43

3 ZOEK EEN BONDGENOOT Als iemand overlijdt die u dierbaar is, aarzel dan niet om steun te zoeken bij degenen waar u zich goed bij voelt. Familie, vrienden en kennissen kunnen u helpen de belangrijke periode tussen het overlijden en de uitvaart bewust en intens te beleven. Nodig één persoon uit die mensenkring uit, om u te begeleiden in het nemen van de noodzakelijke en belangrijke beslissingen. Vraag iemand die uw vertrouwen heeft, die betrokken is, maar toch in staat is de zaken nuchter te bekijken om in alle rust en kalmte besprekingen te voeren. Alleen voelt u zich machteloos en kunt u geneigd zijn het ganse gebeuren uit de hand te geven. Dit kan nà de begrafenis een gevoel van onvoldaanheid geven. Rond de overledene cirkelen vele mensen, mensen die emotioneel betrokken zijn en mensen die beroepshalve aanwezig zijn. Door familie, vrienden en kennissen wordt u echt gedragen tijdens deze moeilijke periode. Van beroepsmensen moet u verlangen dat ze u als klant behandelen, met het nodige respect en de noodzakelijke duidelijkheid. Een overlijden moet door een geneesheer worden geconstateerd en bevestigd worden door een wettig attest. De ambtenaar van burgerlijke stand van de gemeente maakt u wegwijs in de wettelijke verplichtingen die een overlijden met zich meebrengt en levert u de noodzakelijke documenten af. Voor een uitvaartplechtigheid kan je kiezen tussen een kerkelijke en een burgerlijke dienst. Van een priester mag u verwachten dat hij zich voldoende kan inleven in het gebeuren en dat hij de betrokken inspraak geeft in het verloop van de misviering en in de keuze van de teksten die hij wil gebruiken. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 3/43

4 DRINGENDE SCHIKKINGEN Omringd door mensen die u op dat ogenblik graag in uw nabijheid hebt, moet u in de volgende uren en komende dagen afspraken maken met verschillende dienstverleners. De herinnering aan het afscheid zou een goede herinnering moeten zijn; één die zo weinig mogelijk verstoord wordt door zaken die anders verliepen dan u zelf wilde. Maak personen die omwille van hun beroep bij de begrafenis betrokken zijn duidelijk dat u enkel na overleg met uw bondgenoot beslissingen neemt. Wij overlopen alvast de meest dringende schikkingen die u dient te treffen. 1. Vaststelling van de dood door een dokter. De wet schrijft voor dat het overlijden officieel moet worden vastgesteld door een arts. Bij een overlijden in een ziekenhuis of op weg ernaar, zorgt het ziekenhuis voor een overlijdensattest. Is er sprake van een overlijden in de huiselijke kring of elders, dan moet er een dokter worden bijgeroepen om de dood vast te stellen. 2. Contacteer een begrafenisondernemer. In de praktijk doen we meestal beroep op een begrafenisondernemer. Onze bondgenoot kan ons begeleiden bij de keuze van de ondernemer en bij het maken van de nodige afspraken. Belangrijke criteria bij die keuze zijn: De ruimte die hij laat voor een eigen inbreng en de hulp die hij hierbij biedt. Zijn houding als respectvolle buitenstaander. De openheid over prijzen vooraf en de gedetailleerde rekening achteraf. Naast de organisatie van de uitvaartplechtigheid, kan de begrafenisondernemer eveneens instaan voor de aangifte van het overlijden, het aanvragen van een grafconcessie, het drukken van doodsbrieven, de publicatie van een overlijdensbericht in de krant enz Voor de begrafenisondernemer is zulks een routineklus; voor de nabestaanden is dit echter een intiem gebeuren. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de familie overal inspraak dient te hebben en dat er met hun wensen rekening dient te worden gehouden. 3. Rouwdrukwerk en rouwadvertentie. Voor rouwdrukwerk bestaan geen wettelijke verplichtingen; alle maten en modellen zijn mogelijk. Rouwdrukwerk geniet bij de post een voorkeursbehandeling en is daarom best herkenbaar. De drukkers hebben een voorbeeldencatalogus voor alle drukwerk met aparte prijsvermelding. Van alle drukwerk wordt eerst een proefdruk gemaakt; na goedkeuring ervan door de betrokkenen wordt het gevraagde definitief gedrukt. De hoeveelheden, de verspreiding en de verzending wordt met de familie besproken. Laat de drukker zijn afspraken noteren: De doodsbrief moet immers op tijd klaar zijn Voor een herdenkingsprentje heb je meer tijd. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 4/43

5 Drukkers en begrafenisondernemers hebben meestal de gewoonte om ongevraagd reclame onderaan het drukwerk te vermelden. Misschien kan u hieromtrent afspraken maken. Een rouwadvertentie brengt een groter publiek op de hoogte van een overlijden en bevat in verkorte versie dezelfde gegevens als de doodsbrief. De prijs van een advertentie wordt bepaald door de ingenomen plaats en is per cm te betalen. Ook hieronder plaatst de begrafenisondernemer veelal een reclame. Het zou wenselijk zijn indien hij u daarvoor toestemming vraagt. Het Belang van Limburg stelt standformaten voor en publiceert jaarlijks de tarieven. 4. Verzekering met betrekking tot overlijden Steeds meer mensen hebben inmiddels een polis afgesloten voor een verzekering met betrekking tot overlijden. Deze verzekering treft de nodige schikkingen zoals overeengekomen in de polis. Het is dan ook belangrijk om de begrafenisondernemer in kennis te stellen van het feit dat er een verzekering met betrekking tot overlijden is en om deze verzekeringsmaatschappij zo spoedig mogelijk na het overlijden te contacteren. 5. Aangifte van overlijden De aangifte van overlijden gebeurt door een meerderjarige persoon bij de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden werd vastgesteld. Een medisch attest van overlijden moet worden voorgelegd, alsook de identiteitskaart en het trouwboekje van de afgestorvene. Alhoewel er geen wettelijke termijn bestaat waarbinnen de aangifte moet gebeuren, raden wij u toch aan om zulks zo spoedig mogelijk te doen. Het is ook geraadzaam om een aantal uittreksels uit de akte van overlijden te vragen. Deze attesten heeft u later nodig om allerhande administratieve formaliteiten te vervullen (aanvragen pensioen, begrafenisvergoeding ziekenfonds, wezenbijslag, enz ) Wanneer het overlijden buiten de gemeente Hoeselt plaatsvond, krijgt het gemeentebestuur van Hoeselt hiervan later ook bericht om deze akte over te schrijven. De gemeente kan vervolgens een uittreksel uit de overlijdensakte af leveren. In de praktijk is het echter meestal de begrafenisondernemer die deze documenten opvraagt bij het gemeentebestuur. Indien de afgestorvene overleden is in een ziekenhuis, gebeurt de aangifte meestal door de directie van dit ziekenhuis. In de meeste gevallen neemt ook hier de begrafenisondernemer de nodige initiatieven. Indien het overlijden echter in het buitenland heeft plaatsgevonden en u een overlijdensakte wenst te bekomen, dan kunt u best contact opnemen (of laten opnemen) met de Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken, Dienst Burgerlijke Stand Bureel 211 Karmelietenstraat, BRUSSEL Tel Fax Meestal moet deze akte nog vertaald worden. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 5/43

6 6. Contacteer de werkgever van de overledene. De werkgever dient in het bezit gesteld te worden van een uittreksel uit de overlijdensakte. Hij zal dan zorgen dat de nog te betalen lonen of wedden, vergoedingen, premies enz worden uitbetaald. Was de overledene bediende, dan zal zijn werkgever het vakantiegeld rechtstreeks aan de erfgenamen uitbetalen. Was de overledene een arbeid(st)er, dan moet het vakantiegeld aangevraagd worden bij de bevoegde dienst vakantiegeld. Ambtenaren en gepensioneerde ambtenaren hebben recht op een begrafenisvergoeding van de overheid waar zij tewerkgesteld waren. Deze vergoeding vraagt u aan bij het tewerkstellend bestuur of bij de pensioendienst. 7. Wilsbeschikkingen overledene U kan best nagaan of de overledene bepaalde wilsbeschikkingen heeft geuit of bij geschrift heeft nagelaten met betrekking tot de begrafenis (plaats, kerkelijke of burgerlijke begrafenis, crematie, verloop van plechtigheid, enz ). Indien er ter zake een geschrift bestaat, moet de inhoud ervan uitdrukkelijk worden nageleefd voor zover zulks mogelijk is. Zijn hieromtrent mondelinge wensen kenbaar gemaakt, dan hebt u de morele verplichting deze te eerbiedigen. Indien er echter geen wilsuiting bekend is, treft u de nodige schikkingen voor de begrafenis volgens goeddunken. Wij overlopen enkele mogelijke wilsbeschikkingen: Het afstaan van organen of weefsel na de dood. De transplantatie van organen en weefsels van een overledene kan andere, levende mensen helpen. De vraag naar gezonde organen overtreft echter in sterke mate het aanbod. In België kan men in de regel organen van elke overledene wegnemen om ze bij iemand in te planten, tenzij de overledene zich hiertegen uitdrukkelijk heeft verzet tijdens zijn leven. Ook de familieleden in de eerste graad (ouders en kinderen) kunnen zich nog verzetten tegen de verwijdering ervan, tenzij de overledene tijdens zijn leven zijn uitdrukkelijke toestemming voor verwijdering heeft gegeven. Diegene die zich verzet of zijn uitdrukkelijke toestemming wil geven tot het wegnemen van organen of weefsels nà zijn dood, moet dit tijdens zijn leven schriftelijk kenbaar maken. Hij dient hiervoor bij de dienst Bevolking van de gemeente het formulier Wilsuitdrukking inzake wegneming en transplantatie van organen en weefsels na het overlijden aan te vragen en ingevuld af te leveren. Deze wilsuiting wordt opgenomen in het Rijksregister en de betrokkene wordt hiervan op de hoogte gebracht. Zowel het verzet als de uitdrukkelijke toestemming kunnen altijd worden herroepen. De organen mogen pas verwijderd worden nadat de dood door drie artsen is vastgesteld. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 6/43

7 Het afstaan van het lichaam voor de wetenschap Er is vooral behoefte aan lichamen in het kader van de opleiding van artsen maar ook voor wetenschappelijke doeleinden. De kennisgeving van deze wens dient te gebeuren tijdens het leven van de betrokkene, door middel van een document van een wetenschappelijke instelling naar keuze. Hiertoe neemt de betrokkene bij voorkeur contact op met één van de grote universiteiten van het land. Daar kunnen de precieze modaliteiten onmiddellijk besproken worden en kan alles nauwkeurig op papier worden gezet. Het is aangeraden dat de nabestaanden worden ingelicht over deze terbeschikkingstelling. Rekening houdend met de snelle overbrenging naar de universiteit is er weinig tijd voor afscheid en kan er alleen een herdenkingsdienst zonder lichaam plaatshebben. Na verloop van tijd volgt er dan een verplichte begrafenis of crematie waarbij alle kosten ten laste vallen van de nabestaanden. Concessie, teraardebestelling of crematie Kiest men voor een begrafenis dan heeft men de keuze tussen een teraardebestelling in de volle grond, in concessiegrond of in een grafkelder. Kiest men voor een crematie dan zijn er de volgende mogelijkheden: bijzetting van de urne in het columbarium, een grafkelder of een urnekelder, het begraven van de urne, asverstrooiing of verstrooiing op zee of bewaring van de as op een andere plaats dan de begraafplaats. Men kan deze keuze laten opnemen in een testament of laten registreren door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Deze wilsbeschikking moet uitgevoerd worden nà het overlijden en biedt bijvoorbeeld ingeval van onenigheid onder de nabestaanden een garantie dat iemands laatste wensen worden gerespecteerd. Bij het mondeling kenbaar maken van zijn wensen heeft men deze garantie vanzelfsprekend niet. Indien men bij leven niets heeft laten registreren, kan de familie, met voorrang van de huwelijkspartner of samenwonende, een aanvraag tot cremeren indienen via de begrafenisondernemer. Bij onenigheid van de familieleden kan de rechtbank in kortgeding beslissen onder welke vorm de begrafenis dient te gebeuren. WOORDVERKLARINGEN EN PRIJZEN: Vooraf merken we op dat alle concessies worden verleend voor een periode van 50 jaar en voor één of twee stoffelijke overschotten. (Uitzondering hierop : in een grafkelder kan de plaats van één niet verast lichaam ingenomen worden door vier asurnen) Op vraag van een belanghebbende kan bij een tweede bijzetting een nieuwe concessie verleend worden voor 50 jaar. (Het niet opgebruikte gedeelte van de vorige concessie wordt dan terugbetaald) - VOLLE GROND: Een begraving van lijkkisten in volle, niet-geconcedeerde grond is gratis gedurende een periode van maximaal tien jaar. De begraving in volle grond is voor één persoon en de afmeting van de grafsteen 80 op 180 cm. Andere mogelijkheden hier zijn bewaring van de asurn in het columbarium (slechts voor één persoon) of uitstrooiing van de as in de strooiweide. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 7/43

8 - CONCESSIE IN VOLLE GROND : Kostprijs bedraagt 450 euro(retributie) en de afmeting van de graftekens is bepaald op 80 x 180 cm. - CONCESSIE IN GRAFKELDER: Kostprijs is 450 euro retributie verhoogd met 85 euro grondwerken en 250 euro voor de grafkelder. Totale prijs dus 785 euro. De afmeting van de graftekens is 80 x 180 cm met een maximale hoogte van 100 cm. - CONCESSIE IN COLUMBARIUMZUIL : Kostprijs is 450 euro retributie, inbegrepen de granieten afdekplaat van 47 x 42 cm en een koperen naamplaatje. Op de granieten afdekplaat kan een gravure en/of versiering worden aangebracht. De versiering mag de omtrek van de plaat niet overschrijden. De kostprijs van de gravure en eventuele versiering valt ten laste van de nabestaanden. - CONCESSIE IN URNEKELDER: Kostprijs 450 euro retributie verhoogd met 335 euro voor de kelder en de afdekplaat in Jasberg graniet. Samen dus 785 euro. De afmeting van de graftekens is bepaald op 50 x 50 x 5 cm. Op de granieten afdekplaat (niet ernaast) kan een gravure en/of versiering worden aangebracht. De versiering mag de omtrek van de plaat niet overschrijden en mag niet hoger zijn dan 50 cm. De kostprijs van de gravure en eventuele versiering valt ten laste van de nabestaanden. - ASVERSTROOING: Een asverstrooiing is gratis en gebeurt meestal op de strooiweide van de gemeente. - KINDERGRAVEN (kinderen < 7 jaar) : geen concessie. De afmeting van de graftekens is bepaald op 50 x 100 cm met een maximale hoogte van 100 cm. - KINDEREN LEVENLOOS GEBOREN NA EEN ZWANGERSCHAP VAN 6 MAANDEN : Hiervoor is begraving voorzien op de foetus-weide naast de kinderbegraafplaats. Hiervoor is er geen concessie en zijn er geen graftekens toegestaan. - MEENEMEN VAN URNE: Sinds 01/04/2002 hoeft de asse van een afgestorvene niet meer te worden uitgestrooid of bijgezet in een columbarium. De wet biedt nabestaanden immers de mogelijkheid om de urne mee naar huis te nemen. - ALGEMEENHEDEN : o Een bijkomende retributie van 25 euro wordt aangerekend voor begraving van personen die niet ingeschreven zijn in het bevolkings- of vreemdelingenregister van de gemeente. o Het college van burgemeester en schepenen kan in bepaalde gevallen een ontgraving toestaan. Hiervoor wordt een retributie van 25 euro aangerekend. o Tenzij de overledene anders heeft beschikt of zijn/haar verwanten zich ertegen verzetten, heeft eenieder het recht op het graf van zijn/haar verwante of vriend WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 8/43

9 een grafteken te laten plaatsen zonder evenwel afbreuk te doen aan het recht van de concessiehouder; o Het is niet toegelaten grafstenen of andere gedenktekens te plaatsen die door hun vorm, afmetingen, opschriften of aard van de materialen de reinheid, gezondheid, veiligheid en rust op de begraafplaats kunnen verstoren. Voor meer informatie over de vermelde prijzen en regelingen kan u terecht bij de dienst bevolking van de gemeente Dorpsstraat Hoeselt tel. 089/ Burgerlijke of godsdienstige plechtigheid Zowel een kerkelijke als een burgerlijke plechtigheid, een begrafenis of een crematie, kunnen zeer persoonsgericht verlopen. Hierbij zal de persoonlijkheid van de overledene centraal staan. Dit zal des te meer mogelijk zijn naarmate de overledene zelf duidelijke wensen omtrent zijn afscheid en zeker omtrent zijn uitvaart of begrafenis kenbaar maakte. De nabestaanden kunnen in deze uitvaart tot uiting brengen wat de overledene voor hen heeft betekend, nog betekent en zal blijven betekenen. Sommigen opteren voor een niet-kerkelijke begrafenis omdat het christendom of de Kerk hen niets zegt. Bij anderen gaat het om een gerichte beslissing tegen het christendom en de hele kerkelijke institutie. Het gaat dan meer bepaald om een duidelijke atheïstische, humanistische, vrijzinnige of zelfs antikerkelijke beslissing. Ook bij burgerlijke begrafenissen komt meer en meer een ritueel rond de dood op gang. Het is niet onbelangrijk om tijdens de plechtigheid iemand te vragen toezicht te houden op de woning aangezien er meer en meer inbraken worden vastgesteld tijdens de uitvaartplechtigheden. Het testament Iedereen sterft en moet zijn bezit nalaten, hoe futiel of immens het ook is. Vooral rijken met veel bezit hebben het lastig afstand te moeten doen van hun vele aardse bezittingen, die helaas voor anderen zullen achterblijven. Ook uw lichaam is uw eigen bezit, in die optiek is het normaal dat iemand zelf kan beslissen wat er met zijn of haar lichaam nà het overlijden gebeurt. Voor wij bijzondere wensen heeft voor nà zijn dood, van welke aard ook, kan het opmaken van een testament nuttig of zelfs van groot belang zijn. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 9/43

10 1. Deblokkering van spaarboekjes, effecten, enz FINANCIELE SCHIKKINGEN Bij het overlijden blokkeren de financiële instellingen alle spaarboekjes, effecten, enz, zowel deze op naam van de overledene als deze op uw eigen naam en op naam van de gemeenschap. De bank doet hiervan aangifte bij het ontvangkantoor voor registratie en domeinen (in Bilzen). Ook de kluis wordt dadelijk verzegeld en pas geopend in aanwezigheid van een ambtenaar van het ontvangkantoor. Bij gebrek aan contant geld kunt u hierdoor in moeilijkheden geraken. Het is aangewezen bij overlijden onmiddellijk met de financiële instelling contact op te nemen om te vernemen welke formaliteiten moeten worden vervuld en welke documenten voorgelegd moeten worden om in het bezit te komen van wat aan de bank werd toevertrouwd. Immers, ter zake bestaat geen algemene regel: de ene bank treedt soepeler op dan de andere. De bank moet weten wie de erfgenamen zijn en wat aan wie mag worden overhandigd. Als u bewijst de overlevende echtgeno(o)t(e) te zijn en de rekening van de begrafenisondernemer op uw naam is opgemaakt, zal de bank het bedrag hiervan wellicht onmiddellijk vrijgeven. Indien de geblokkeerde waarden een bepaald bedrag (vb ) niet overschrijden, gaan de meeste banken akkoord de gelden vrij te maken op verzoek van een notaris; men gaat er dan van uit dat deze notaris belast is met de vereffening van de nalatenschap en verantwoordelijk is voor de verdeling van de gelden. U kan ook op het gemeentehuis een erfrechtverklaring vragen; vele banken achten dit attest voldoende om betrekkelijk kleine bedragen te deblokkeren (tot 750 ). Meest gebruikelijk en dienstig voor alles is evenwel de akte van bekendheid, af te leveren door de vrederechter, het kantoor van registratie of door een notaris. Met deze akte, die al de erfgenamen vermeldt, kunnen alle tegoeden, nog te ontvangen achterstallen en eisbare schuldvorderingen op naam van de overledene opgevraagd worden. Het kan ook voorkomen dat er nog gelden van de rechthebbende dienen geïnd te worden (vb. teruggave teveel betaalde belastingen, achterstallige uitkeringen enz ). o Tot 750 (wordt soms ook aangenomen tot 2500 bij middel van een erfrechtverklaring, af te halen bij het gemeentebestuur) o Boven 750 met een Akte van bekendheid van overlijden, te bekomen bij het Vredegerecht te Bilzen Om te informeren wat u moet meenemen, is het aangeraden om vooraf telefonisch contact te nemen op het nummer 089/ Voor de akte zelf dien je 30 te betalen. o Momenteel kan u hiervoor onder bepaalde voorwaarden (tot maximum vrij te geven door de bank) terecht bij het Ontvangkantoor van de Registratie te 3740 Bilzen, Brugstraat, 2 Tel. 089/ Hiervoor kunt u best vooral een telefonische afspraak te maken. U dient alvast in het bezit te zijn van een originele overlijdensakte en mogelijk van het trouwboekje. Maakt eveneens afspraken over wie moet meekomen om bepaalde documenten te ondertekenen. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 10/43

11 2. Levensverzekering Indien de overledene een levensverzekering had afgesloten, moet u de verzekeringsmaatschappij dadelijk op de hoogte stellen van het overlijden; een uittreksel uit de akte van overlijden moet worden ingestuurd. 3. Schuldsaldoverzekering Een schuldsaldoverzekering wordt afgesloten om te voorkomen dat leningsschulden, aangegaan voor het overlijden van de ontlener en niet helemaal afgelost op het ogenblik van overlijden, voort zouden moeten aangezuiverd worden. De meeste hypothecaire leningen (b.v. voor bouw of aankoop van woning, grond) zijn gedekt door zulke verzekering. Trouwens, de meeste kredietmaatschappijen eisen van de ontlener een schuldsaldoverzekering. Bij overlijden van de ontlener betaalt de verzekeringsmaatschappij het overblijvend schuldsaldo aan de kredietvennootschap, zodat de overlevende echtgenoot van deze schuld bevrijd wordt. Indien de overledene zulke schuldsaldoverzekering had, moet dadelijk de kredietmaatschappij op de hoogte worden gesteld van het overlijden en moet een uittreksel uit de overlijdensakte worden opgestuurd. 4. Ziekteverzekering o Begrafenisvergoeding Wanneer de overledene loontrekkende was, betaalt het RIZIV een begrafenisvergoeding ten bedrage van 148,74. De aanvraag dient ingediend te worden bij uw ziekenfonds. Hierbij dient u de volgende documenten voor te leggen: o Factuur van de begrafenis (voor voldaan getekend) o Overlijdensbericht o SIS-kaart overledene Indien de overledene een wedde of een pensioen ontving ten laste van de Staat, wordt, bij wijze van begrafenisvergoeding, nog één maand wedde of pensioen uitgekeerd. Voor hogere pensioenen en wedden is het bedrag evenwel begrensd. o Voorkeursregeling weduwen invaliden gepensioneerden wezen Wanneer uw bruto-inkomen niet hoger is dan ,34 (op 01/06/2007), verhoogd met 2.452,25 per persoon ten laste, kan u aanspraak maken op de voorkeursregeling inzake ziekteverzekering. De voorkeursregeling bestaat hierin dat u een hoger percentage van de tarieven voor geneeskundige verzorging krijgt. Uw ziekenfonds zal u hierover verder inlichten. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 11/43

12 PENSIOENEN 1. Overlevingspensioen De overledene genoot reeds een rustpensioen. A. Als loontrekkende of zelfstandige In dat geval wordt het overlevingspensioen ambtshalve (= zonder nieuwe aanvraag), toegekend. Het is eveneens aangewezen om de buitenlandse instellingen die instaan voor de betaling van sociale uitkeringen in te lichten over het overlijden. B. Als staatsambtenaar In dat geval moet het overlevingspensioen aangevraagd worden bij de Pensioendienst van de Federale Overheidssector, Ontvangst van de briefwisseling, Victor Hortaplein, 40 bus BRUSSEL Tel Fax website : ap.fgov.be info@ap.fgov.be Bij de aanvraag voegt men de volgende documenten: o Uittreksel overlijdensakte o Brevetnummer(s) van de overledene Het pensioen gaat in op de eerste dag van de maand volgend op het overlijden. De overledene genoot geen rustpensioen A. Als loontrekkende of zelfstandige In dat geval moet het overlevingspensioen door de langstlevende echtgenoot worden aangevraagd worden bij het gemeentebestuur Dienst burgerzaken tijdens de openingsuren. De aanvraag kan ook door een gevolmachtigde gebeuren. Het is best om na te gaan waar en wanneer de overledene tijdens zijn leven tewerkgesteld was. De aanvraag gaat in vanaf de eerste dag van de maand van het overlijden. B. Als staatsambtenaar In dat geval moet het overlevingspensioen aangevraagd worden bij de Pensioendienst van de Federale Overheidssector, Ontvangst van de briefwisseling, Victor Hortaplein, 40 bus BRUSSEL Tel Fax website : ap.fgov.be info@ap.fgov.be Bij de aanvraag voegt men de volgende documenten: o Uittreksel overlijdensakte o Brevetnummer(s) van de overledene Het pensioen gaat in op de eerste dag van de maand volgend op het overlijden. Indien de afgestorvene ooit een politiek mandaat heeft uitgeoefend (burgemeester, schepen of OCMW-voorzitter) kan u een overlevingspensioen aanvragen bij het bestuur waar hij/zij het laatst een mandaat uitoefende. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 12/43

13 Ook in geval van een uitsluitende tewerkstelling in het buitenland moet men een overlevingspensioen aanvragen bij het gemeentebestuur dienst burgerzaken. Voor bijkomende inlichtingen omtrent een pensioen uit Nederland kan u terecht bij de volgende diensten: Sociale Verzekeringsbank S.V.B Graadt van Roggenweg, 400 Postbus NL 3501 CA UTRECHT (Nederland) Tel Fax Stichting Bureau voor Belgische Zaken Rat Verlegstraat, 2 Postbus NL 4800 RC BREDA (Nederland) Tel Nationale-Nederlanden Levensverzekering Maatschappij NV Akerstraat, 92 Postbus 4471 NL 6401 CZ HEERLEN (Nederland) Tel Achterstallig pensioen Wanneer de afgestorvene reeds een pensioen genoot, worden de onbetaald gebleven achterstallen van de maand van het overlijden enkel aan de overlevende echtenoot uitgekeerd. Andere mogelijke rechthebbende erfgenamen komen hiervoor niet in aanmerking. Indien er echter achterstallen verschuldigd zijn van maanden vòòr het overlijden, worden deze: - Ambtshalve (=automatisch) uitbetaald aan de overlevende echtgenoot of, indien deze er niet meer is, in volgende orde aan: o De kinderen met wie de gerechtigde leefde op het ogenblik van het overlijden; o De persoon die de hospitaalkosten betaalde; o De persoon die de begrafeniskosten betaalde - Op aanvraag binnen de zes maanden nà het overlijden aan andere personen. Deze aanvraag moet gericht zijn aan de Rijksdienst voor Pensioenen, Zuidertoren, 1060 Brussel, op een vastgesteld model. De burgemeester moet de juistheid van de erop vermelde inlichtingen bevestigen. 3. Voorschot op pensioen Wanneer het pensioen op zich laat wachten waardoor u in financiële moeilijkheden komt, neemt u even contact met het OCMW van Hoeselt Tel. 089/ Er wordt u probleemloos een terugvorderbaar voorschot uitbetaald. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 13/43

14 WEZENBIJSLAG Als één van de ouders overlijdt, wordt er wezenbijslag uitbetaald voor de kinderen die kinderbijslag genieten. Hierbij wordt het volgende onderscheid gemaakt: 1. Stelsel loontrekkenden: De wezenbijslag moet worden aangevraagd bij de kas die de gewone kinderbijslag uitbetaalt. 2. Stelsel zelfstandigen: De wezenbijslag moet worden aangevraagd bij de Sociale Verzekeringskas waar men als zelfstandige is aangesloten. Indien de overlevende echtegenote echter als loontrekkende tewerkgesteld is of een vervangingsinkomen geniet, kan de wezenbijslag aangevraagd worden via de kas van de laatste werkgever. 3. Overheidsdienst: De wezenbijslag moet worden aangevraagd bij de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers Dienst Speciale Rechten Trierstraat, 70 te 1040 BRUSSEL Tel Grensarbeiders in Nederland: Indien de vader vroeger in België werkzaam was als loontrekkende, dient de wezenbijslag te worden aangevraagd bij het kinderbijslagsfonds van de laatste werkgever in België. Indien de overleden vader nooit in België heeft gewerkt, wordt de kinderbijslag betaald door de Raad van Arbeid van het district van de werkgever uit Nederland. Het lijkt om eveneens geraadzaam om laten na te gaan of er geen recht kan geopend worden op Belgisch wezengeld ingevolge de arbeidsprestaties van de moeder. Deze aanvraag dient best zo snel mogelijk te gebeuren bij het kinderbijslagfonds dat de kinderbijslag uitbetaalde. U neemt hiervoor best telefonisch contact om het aanvraagformulier te verkrijgen. Welke documenten dienen bij de aanvraag te worden gevoegd? Uittreksel uit de overlijdensakte Uittreksel uit de geboorteakte (aan te vragen in de gemeente waar het kind geboren is), met vermelding van de afstamming of in geval van adoptie een homologatieafschrift van de adoptieakte(n) die u kan bekomen bij de jeugdrechtbank te Tongeren Gerechtsgebouw, Predikherenstraat, 8 te 3700 Tongeren - (Tel & 63) ofwel het beschikkend gedeelte ervan dat u kan bekomen op het gemeentehuis. Vergeet zeker niet het dossiernummer te vermelden. De Gezinsbond betaalt aan haar leden (bij het overlijden van één van de ouders) ook een vergoeding uit. Deze moet weliswaar binnen de 6 maanden worden aangevraagd via de plaatselijke afdeling. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 14/43

15 VOOGDIJ MINDERJARIGE KINDEREN Nà het overlijden van een ouder komt de voogdij over de minderjarige en niet-ontvoogde kinderen van rechtswege aan de overlevende ouder toe. U kunt enkel in zeer bepaalde gevallen op eigen verzoek hiervan ontslagen worden, b.v. indien u ernstig ziek bent of meer dan 65 jaar oud. Feitelijk behelst de opdracht van de voogd in zekere mate de voortzetting van de ouderlijke taak: de zorg over de persoon van de minderjarige, de opvoeding, het beheer van zijn goederen en zijn vertegenwoordiging in burgerlijke zaken. Ter inlichting: voogdij over volle wezen. De langstlevende van de ouders kan bij testament of in een verklaring voor de vrederechter iemand als voogd aanduiden die deze taak op zich neemt. Werd hierover niets bepaald, dan is het de vrederechter die iemand aanduidt. Ter inlichting: openvallen van nalatenschap. In toepassing van de nieuwe voogdijwetgeving dient de overlevende ouder in eerste instantie de nalatenschap namens de minderjarige kinderen te aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of eenvoudig te verwerpen. Zowel de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving als eenvoudig verwerpen van de nalatenschap is enkel mogelijk na bijzondere machtiging van de vrederechter. Het is eveneens aangewezen dat u vraagt of hiervan een bericht van bekendmaking gepubliceerd dient te worden in het Belgisch Staatsblad zodat de mogelijke schuldeisers zich binnen de 3 maanden kenbaar kunnen maken. Voor de publicatie dient u echter zelf in te staan en kan u contact nemen met de Drukkerij van het Belgisch Staatsblad, Dienst Aankondigingen, Leuvenseweg, te 1000 Brussel (Tel. 02/ ). Met vragen kan je best terecht bij de griffie van het vredegerecht te Bilzen Tel. 089/ of Fax 089/ , bij de Rechtbank van Eerste Aanleg (Tel ) of bij de notaris. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 15/43

16 DIVERSEN 1. Studietoelagen Om het recht op een studietoelage te bepalen houdt de Dienst voor Studietoelagen rekening met het gezinsinkomen van twee jaar terug. Wanneer uw gezinssituatie echter verandert door een overlijden, dan moet u dit meedelen aan de Dienst voor Studietoelagen, die rekening zal houden met het vermoedelijk inkomen van het jaar waarvoor de toelage werd aangevraagd. Inlichtingen hieromtrent zijn te bekomen bij het secretariaat van de onderwijsinstelling of bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Dienst voor Studietoelagen, Hendrik Consiencegebouw, Koning Albert II-laan, 15 te 1210 Brussel (Tel. 02/ & 68). 2. Huishuur Het huurcontract kan niet automatisch worden beëindigd door het overlijden van de huurder of de verhuurder. Het overlijden van één van beide partijen is dus geen oorzaak van opzegging. Als de huurder overlijdt, worden zijn rechten en verplichtingen overgedragen op zijn erfgenamen. Zo ook met de eigenaar. De erfgenamen kunnen de overeenkomst dan slechts beëindigen door de naleving van de gewone opzeggingsmodaliteiten, net zoals de huurder of de verhuurder had kunnen doen. Indien er een clausule in de huurovereenkomst vermeldt dat de huurovereenkomst automatisch wordt ontbonden in geval van overlijden, dan is deze clausule nietig. Zij kan niet worden ingeroepen. Enkel de vrederechter kan de ontbinding uitspreken. 3. Uw echtgeno(o)t(e) overleed ten gevolge van een arbeidsongeval of een beroepsziekte In dat geval voorziet de arbeidsongevallen- en beroepsziektenwetgeving volgende tussenkomsten: Een vergoeding voor begrafeniskosten (30 x gemiddeld dagloon) De overbrenging van het stoffelijk overschot naar de plaats waar de familie het wenst te laten begraven. Een schadevergoeding in de vorm van renten: - aan de overlevende echtgeno(o)te(e): de rente is gelijk aan 30 % van het basisloon van het slachtoffer. - Aan de kinderen: zij ontvangen een rente ten minste tot hun 18 jaar en zo lang zij gerechtigd zijn op kinderbijslagen; deze rente bedraagt 15% van het basisloon. De renten van de overlevende echtgeno(o)t(e) en de kinderen mogen samen niet meer dan 75 % van het basisloon bedragen. In geval van beroepsziekte moet de aanvraag gebeuren bij het Fonds voor Beroepsziekten Sterrekundelaan, BRUSSEL Tel Nabestaanden van slachtoffers van een dodelijk arbeidsongeval (inbegrepen op weg naar en van het werk) kunnen recht openen op een éénmalige tegemoetkoming van 900, eventueel verhoogd met 300 per kind ten laste. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 16/43

17 Bijkomende inlichtingen hieromtrent kunnen bekomen worden bij het Provinciebestuur van Limburg Fonds Limburg Helpt Universiteitslaan, HASSELT Tel of bij het Fonds voor Arbeidsongevallen Idalie II, Troonstraat, BRUSSEL (Tel. 02/ ). Bij een dodelijk arbeidsongeval wordt soms ook door een Fonds voor Bestaanszekerheid (bijvoorbeeld dit van het Bouwbedrijf of van de Metaalverwerkende nijverheid) vergoedingen uitgekeerd. Nuttige adressen: o Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit het Bouwbedrijf Koiningsstraat, BRUSSEL (Tel. 02/ ) o Fonds voor Bestaanszekerheid van de Werklieden uit de Metaalverwerkende Nijverheid Ravensteingalerij, 27 bus BRUSSEL (Tel ) o Secretariaat van de vakbond waarbij de overledene was aangesloten. o Centrum voor Hulp aan Slachtoffers Wijngaardstraat, TONGEREN (Tel. 012/ ). 4. Ongeval gemeen recht Indien de overledene slachtoffer werd van een ongeval waarvoor een derde persoon aansprakelijk was, moet een eis tot schadeloosstelling tegen deze persoon worden ingediend. Misschien hebt u een uitgebreide polis Rechtsbijstand? (zie ook Familiale Verzekering ) In dat geval moet u dadelijk aan uw eigen verzekeringsmaatschappij vragen of zij uw belangen kan behartigen voor wat de vordering tot schadevergoeding betreft. Is zo n polis niet voorhanden is het aanbevolen om een advocaat aan te stellen. Als u minvermogend bent kunt u vragen om gratis rechtsbijstand door een Pro Deo-advocaat. Het meest eenvoudige is om hierover even langs te komen bij de juridische dienst van het OCMW. Onze juriste, Mevr. Nele PENDERS is op het OCMW bereikbaar elke maandag van 09u00 tot 12u00 en maandagnamiddag op afspraak. Meestal zal de verzekeringsmaatschappij van de tegenpartij een bedrag als schadeloosstelling voorstellen. Er moet dan goed nagegaan worden of dit bedrag als voldoende mag worden beschouwd. Immers, voor zulke schadevergoeding bestaan geen vaste tarieven. Men houdt o.m. rekening met de leeftijd van het slachtoffer, de vermindering van het huidig inkomen, het wegvallen van toekomstige inkomsten, morele schade, enz. Om deze redenen, en ook omdat het om hoge bedragen kan gaan, is degelijke juridische voorlichting en bijstand nodig. Indien in der minne geen vergelijk kan worden getroffen, moet uw eis voor de rechtbank worden gebracht. 5. Belastingen Indien het overlijden gebeurt voor 30 juni (datum dat de aangiften van de belastingen moeten binnen zijn), is het wenselijk dat de datum van overlijden wordt vermeld op de aangifte en dat er een overlijdensakte wordt meegestuurd. In de loop van het volgend jaar krijgt u twee aangiften toegestuurd. De ene heeft betrekking op de periode vanaf 01 januari tot aan de datum van overlijden. De tweede heeft betrekking op de resterende periode (tot 31 december). WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 17/43

18 Na het overlijden krijgt de overlevende partner een (overlevings)pensioen uitbetaald. Wanneer de afgestorven voor zijn overlijden geen pensioen ontving, kan het soms wel enkele maanden duren vooraleer de achterstallen worden uitbetaald. Wij stellen regelmatig vast dat er geen of te weinig belastingen worden ingehouden op deze achterstallen. Het is dan ook geraadzaam om te laten uitrekenen hoeveel belastingen je nog dient te betalen en eventueel één of meer voorafbetalingen te doen. 6. Wat met de wagen? Misschien bezat de afgestorvene een autonummerplaat (en wagen). U kunt deze nummerplaat (en wagen) op uw eigen naam overnemen. Het voertuig moet dan zo vlug mogelijk nà overlijden ingeschreven worden op naam van de weduwe(naar). De procedure is net dezelfde alsof het gaat om de aankoop van een tweedehands voertuig, behalve dat de wagen GEEN technische controle moet ondergaan en er geen B.T.W. verschuldigd is. Er dient een inschrijvingsformulier voor gebruikt voertuig te worden ingevuld op naam van de weduwe(naar). Dit formulier kun u bekomen bij de garagist, de verzekeringsbemiddelaar, het station voor technische controle of bij de Dienst voor het Wegverkeer. Het plaatnummer van de overledene wordt op het formulier ingevuld. Op het formulier wordt geschreven Overlijden van de titularis. Overdracht op naam van de echtgenoot. Verder dient het formulier voorzien te zijn van de zegel van de verzekeraar. De stempel van de technische controle is NIET vereist. Samen met het inschrijvingsformulier moeten volgende formulieren naar de Federale Overheidsdienst van Verkeerswezen, D.I.V., Vooruitgangstraat, BRUSSEL (Tel. 02/ ) verzonden worden: o Het inschrijvingsbewijs van het voertuig op naam van de overledene; o Een gelegaliseerd afschrift van de overlijdensakte, afgeleverd door het gemeentebestuur. Doorgaans wordt dit kosteloos verstrekt als men vermeldt dat het vereist is om sociale redenen. Dit schrift moet duidelijk vermelden dat de aanvrager de echtgeno(o)t(e) was van de overledene. De naam moet volledig identiek zijn (ook de voornaam!!) met de naam op het inschrijvingsbewijs van de overledene. Een fotokopie van de overlijdensakte wordt NIET aanvaard. Het niet strikt volgen van deze procedure heeft tot gevolg dat de aanvraag teruggezonden zal worden, hetgeen niet wil zeggen dat naamoverdracht van het voertuig niet mogelijk is, doch dat de procedure opnieuw in verbeterde toestand dient te gebeuren. Indien u de autoplaat niet wenst te behouden dient deze onmiddellijk voor schrapping te worden overgemaakt aan de Dienst voor het Wegverkeer. De verkeersbelasting wordt slechts geschorst op de dag dat de plaat toekomt op deze dienst. Het inschrijvingsbewijs, het gelijkvormigheidattest en het schouwingsbewijs moeten evenwel bij de wagen blijven. Indien de wagen door de erfgename(n) wordt verkocht moet de nummerplaat dadelijk naar het de Federale Overheidsdienst van Verkeerswezen, D.I.V., Vooruitgangstraat, BRUSSEL (Tel. 02/ ) verzonden worden. Het gelijkvormigheidattest en het schouwingsbewijs moeten bij de auto blijven. Vanzelfsprekend moet de nieuwe eigenaar in het bezit worden gesteld van het inschrijvingsboekje van de wagen om alle formaliteiten te kunnen vervullen om het voertuig opnieuw ingeschreven te krijgen bij de Dienst van het Wegverkeer. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 18/43

19 Wij vermelden er nog even bij dat het rijbewijs van de overledene, zo vlug mogelijk, moet ingeleverd worden bij het gemeentebestuur. Indien de afgestorven een parkeerkaart en/of een BTW-verminderingskaart had, dienen teruggezonden worden naar de instelling die ze uitgereikt heeft. 7. Aangifte overlijden bij toeleveringsbedrijven Het is aan te bevelen dat de maatschappijen waar je regelmatig rekeningen van ontvangt in kennis worden gesteld van het overlijden (toesturen van fotokopie overlijdensakte) zodat de namen en (eventueel) adressen worden aangepast. Wij zetten de belangrijkste even voor u op een rijtje: o WATER Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening Runkstersteenweg, HASSELT Tel o ELECTRICITEIT + GAS + KABELTELEVISIE Interelectra Trichterheidestraat, HASSELT Tel o TELEFOON Belgacom Maastrichterstraat, TONGEREN Tel Telenet NV Liersesteenweg Mecehelen 015/ GSM-operatoren Het is eveneens aan te bevelen dat er contact wordt genomen met de Posterijen (Postkantoor Hoeselt Tel. 089/500670) waarbij afgesproken wordt dat de briefwisseling voor de overledene bezorgd wordt aan iemand van de erfgenamen. WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 19/43

20 NALATENSCHAP 1. Nalatenschap Waar indienen? Begrip fiscale woonplaats De fiscale woonplaats is de plaats waar de overledene werkelijk woonde in de gebruikelijke betekenis van het woord. De fiscale woonplaats is niet noodzakelijk de gemeente waar de overledene in het bevolkingsregister ingeschreven is. Belang van de fiscale woonplaats De fiscale woonplaats bepaalt welke wetgeving van toepassing is. Elke gewest heeft immers eigen tarieven, vrijstellingen, enz.. De fiscale woonplaats bepaalt waar u de aangifte moeten indienen. Als de overledene gedurende vijf jaar voor zijn overlijden altijd zijn fiscale woonplaats in éénzelfde gewest had, niet altijd zijn fiscale woonplaats in éénzelfde gewest had, Bijvoorbeeld: De overledene woonde van: 1/1/1997 1/1/1999 in Namen 1/1/1999 1/1/2000 in Brussel, 1/1/2000 1/1/2001 in Gembloux, 1/1/2001 1/1/2002 in Antwerpen Waals gewest Brussels Hoofdsted. Gewest Vlaams gewest jaar 1 jaar 1 jaar De aangifte moet worden ingediend in het Waalse Hoofdstedelijk Gewest in het registratiekantoor van Gembloux (laatste woonplaats in het Waalse gewest. dan moet u de aangifte indienen in het registratiekantoor van de fiscale woonplaats. Voor onze gemeente is dit het Ontvangkantoor voor Registratie en Domeinen Brugstraat, 2 te 3740 BILZEN Tel moet u de respectievelijke periodes waarin de overledene in éénzelfde geweest woonde, samentellen. De wetgeving van het gewest waar de overledene het langst zijn fiscale woonplaats had, is van toepassing. In dat gewest moet u de aangifte indienen in het registratiekantoor van de laatste fiscale woonplaats. Vrijstelling WAT TE DOEN BIJ OVERLIJDEN OCMW HOESELT - 20/43