Schoolgids hart. Het is tijd voor onderwijs waarin... In dit onderwijs... leren methanden hoofd

Transcriptie

1 Schoolgids Het is tijd voor onderwijs waarin... - kinderen leren met hoofd, hart en handen - kinderen hun sociale, cognitieve, emotionele en creatieve vaardigheden oefenen - kinderen meer leren dan rekenen en taal alleen - kinderen hun denken,voelen en willen evenwichtig ontwikkelen - kinderen de seizoenen ervaren door passende jaarfeesten - kinderen het rijke culturele erfgoed van de mensheid ontdekken. In dit onderwijs... - leren kinderen intensief in een boeiende omgeving - worden kinderen gevoed door kunstzinnige vakken - werken kinderen veel met natuurlijke materialen - is voor kinderen het klaslokaal een thuis - leren kinderen voor het leven. Melis Stokelaan HS Roosendaal T administratie@zilverlinde.nu leren methanden hoofd - hart -

2 Vooraf De schoolgids van Basisschool Zilverlinde geeft een beschrijving van het onderwijs en de gang van zaken op deze vrije school. De uitgangspunten en doelen van het vrije schoolonderwijs worden uitgelegd alsmede de wijze waarop die pedagogie tot leven komt in de klas en in de omgang met elkaar. Praktische informatie over bijvoorbeeld schooltijden, de ouderbijdrage en vakanties en vrije dagen kunt u eveneens vinden in het jaarboekje. Roosendaal, juli 2014 Basisschool Zilverlinde Schoolgids 1

3 Inhoudsopgave 1-De school 4 De oprichting 4 Het schoolgebouw 4 Peutergroep Zilverlinde 4 BSO 5 Basisschool Zilverlinde 5 2- De vrijeschool 5 Het begin 5 Het kind 6 Jaarfeesten 7 Lunch in de klas 8 Sociale vaardigheden 8 Actief burgerschap 8 Het vrij van de vrijeschool 9 3- Het onderwijs: De kleuterklassen 9 Samen 10 Impulsen 11 Het leerlingvolgsysteem van de kleuters Het onderwijs: klas 1 t/m 6 12 Leren lezen, Nederlandse taal 12 Rekenen 13 Heemkunde, Aardrijkskunde, Geschiedenis en Biologie 13 Natuurkunde 13 Frans en Engels 13 Computers 13 Kunstzinnig onderwijs 13 Schilderen en tekenen 14 Muziek 14 Handvaardigheid/handwerken/boetseren 14 Euritmie 14 Buitenactiviteiten De zorg 15 Leerlingendossier 15 Leerlingvolgsysteem 15 Schoolrijpheid 15 Schoolverlatersonderzoek 15 Kinderbespreking 16 Getuigschriften 16 Sociale veiligheid voor leerlingen 16 Pestprotocol 17 Specifieke onderwijsbehoeften 17 Basisschool Zilverlinde Schoolgids 2

4 De zorgprocedure 17 Interne Begeleiding (IB) 18 Doubleren 18 Consultatiebespreking 18 Ambulante begeleiding 18 Speciaal onderwijs 19 Het rugzakje 19 Jeugdgezondheidszorg 20 Schoolkeuze voor het voortgezet onderwijs 20 Scholen voor voortgezet vrijeschoolonderwijs 20 Uitstroomgegevens Ouders en leerkrachten 22 Rol van ouders en leerkrachten 22 Het schoolteam 22 Combinatieklassen 22 Scholing van leerkrachten 23 Rapportage aan ouders klas 1 t/m 6 23 Kleuterklas 24 Administratie 24 Communicatie 24 Klassenouder 24 Schoolverzuim 24 Regels voor extra verlof 24 Voedingsbeleid 24 Schoolplan 25 Samenwerking 25 Ouderbijdrageregeling De schoolorganisatie 26 Stichting Pallas 26 De schoolleider 28 De leerkrachten 29 Ondersteunend personeel 29 De medezeggenschapsraad 29 Ouderactiviteiten 29 Mandaatgroep activiteiten 30 Mandaatgroep Public relations 30 Werkgroep schoolkrant 30 Non-discriminatiecode 30 Verzekering van leerlingen 30 Opening van het schooljaar 30 Sponsorbeleid De klachtenregeling 31 Soms gaat het niet goed op school 31 Klachtenregeling Urenrooster en vakantiedagen 35 Schooljaar urenrooster 35 Vakantierooster Jaarfeesten 36 Waarom zou je jaarfeesten vieren 36 De rol van vertellingen 37 Basisschool Zilverlinde Schoolgids 3

5 Voor wie meer wil weten over jaarfeesten De school De oprichting Het begon in 1981 met een klein briefje op een prikbord in de Roosendaalse natuurwinkel De Vlier: Wie heeft er belangstelling voor het oprichten van een vrije school? Na vier jaar peuterochtenden in Het Rozenpoortje in de wijk Westrand, startte in augustus 1985 in een houten gebouwtje aan de Beryldijk de eerste kleuterklas met subsidie van de rijksoverheid en de Bond van Vrije Scholen - een vereniging die de belangen behartigt van de aangesloten (erkende) vrije scholen. Ondertussen was in 1983 de Stichting Vrije School Roosendaal opgericht, die de school exploiteert. In 1989 startte de eerste klas (groep 3), waarna de school ieder jaar met een klas groeide. Al gauw vond de school onderdak in een stenen schoolgebouw in de wijk Westrand. In 1997 verhuisde de school naar de Melis Stokelaan. De naam van de school werd: Rudolf Steinerschool. In de aanloop van schooljaar klonk steeds vaker de roep om een nieuwe, eigentijdse uitstraling, te beginnen met een mooie, passende en aansprekende naam. In deze periode vormde zich een werkgroepje, bestaande uit ouders en medewerkers dat hiermee graag aan de slag wilde. Daarbij werd de hulp ingeroepen van Monique van de Zanden, oud-ouder van de school en nu theatermaakster en kinderboekenschrijfster. Tijdens een aantal bijeenkomsten werd onderzocht welke beelden een naam kan oproepen en wat dan passend zou zijn voor deze school. Zo ontstond de naam: Basisschool Zilverlinde, school met hoofd hart- handen. Vanaf schooljaar is deze naam met passende huisstijl en nieuw logo in gebruik genomen. Schoolgebouw Het schoolgebouw heeft een kleuteringang, een ingang voor de klassen 1 tot en met 6 en een hoofdingang. Er is één kleuterlokaal, één lokaal voor peutergroep het Rozenpoortje, verder zijn er vijf lokalen voor de onderbouw, een gemeenschappelijke ruimte die plaats biedt aan alle kinderen van de school voor gezamenlijke activiteiten. Voorts een ruimte voor Basisschool Zilverlinde Schoolgids 4

6 de Intern Begeleider, computeronderwijs, administratie/ schoolleiding, lerarenkamer en keukentje. De kleuterklas, de eerste en tweede klas en het vaklokaal zijn op de begane grond, de overige klassen en ruimtes op de eerste verdieping. Deze zijn via twee trappenhuizen bereikbaar. Op de begane grond is ook de bibliotheek voor de ouders gehuisvest. Op de eerste verdieping is de leerlingenbibliotheek. De benedenverdieping van het schoolgebouw is toegankelijk voor kinderen in een rolstoel. Er is een rolstoeltoilet. Rondom het schoolgebouw liggen de speelruimte en de schooltuin. Peutergroep Zilverlinde De werkwijze in de peutergroep Zilverlinde is gebaseerd op de uitgangspunten van het vrije schoolonderwijs. Peuters vanaf 2 jaar kunnen op Het Rozenpoortje terecht om in een huiselijke sfeer te spelen, te ontdekken, te zingen, te knutselen, naar verhalen te luisteren, samen te eten en vele andere peuterspelletjes te doen. Voor informatie kunt u contact opnemen met de Vrije Peutergroep Zilverlinde Melis Stokelaan HS Roosendaal Peutergroep Zilverlinde valt onder de overkoepelende organisatie: BSO Voor het verzorgen van BSO heeft de school afspraken gemaakt met Kober kindercentra; een leidster van Kober haalt de kinderen die naar de BSO gaan om u op school op en loopt met hen naar Villa Vondel, alwaar de opvang geregeld is. Voor de kleuters die al vanaf van opvang gebruikmaken heeft de school een voorziening ingericht, een Tussenschoolse Opvang. Ook deze kinderen gaan vanaf uur naar Villa Vondel. Basisschool Zilverlinde De school heeft zich begin 2007 aangesloten bij Stichting Pallas. Meer informatie over deze stichting kunt u lezen op pag.26. Op veel vrije scholen wordt gesproken over kleuterklassen en klas 1 tot en met 6. in plaats van groep 1 t/m 8. Het vrije schoolonderwijs vindt het pedagogische onderscheid tussen kleuters en onderbouwleerlingen belangrijk. Basisschool Zilverlinde heeft één kleuterklas en de combinatieklassen klassen 1/2, 3/4 en 5/6. De school telt ongeveer 80 leerlingen. Stichting Peuterspeelzalen Vijfhuizenberg AJ Roosendaal Basisschool Zilverlinde Schoolgids 5

7 2 - De vrije school De vraag is niet, wat de mens moet kunnen en weten teneinde zich in de bestaande sociale orde te kunnen invoegen: maar wel, wat er in aanleg in de mens aanwezig is en in hem ontwikkeld kan worden. Pas dan kan de opgroeiende generatie de maatschappij steeds opnieuw met nieuwe krachten verrijken. Vrij geparafraseerd naar Rudolf Steiner. Het begin Emiel Molt, directeur van een sigarettenfabriek in Stuttgart, was rond 1919 sterk betrokken bij de sociale problemen van zijn tijd. Hij wilde een school voor de kinderen van zijn arbeiders. Die school moest een strikt pedagogisch uitgangspunt hebben en losstaan van politieke en economische doelen. In het onderwijs zou het kind centraal moeten staan. Hij vond een medestander in Rudolf Steiner ( ) die toentertijd veel publiceerde en in het openbaar sprak over sociale vraagstukken. Steiner, de grondlegger van de antroposofie, maakte onder meer een onderscheid tussen het politieke leven, het rechtsleven en wat hij noemde het geestesleven. Tot het geestesleven behoort de cultuur, de wetenschap, maar ook het onderwijs. Dat geestesleven moet zich vrij kunnen ontwikkelen, los van andere belangen. Molt vroeg aan Steiner om vanuit dat gezichtspunt een school in te richten. Steiner ontwikkelde toen op basis van zijn antroposofie een nieuwe pedagogiek, het vrije schoolonderwijs. Hij opende vervolgens in 1919 in Stuttgart de eerste vrije school. Momenteel bestaan er wereldwijd ongeveer 600 vrije scholen, waarvan ruim 80 in Nederland. In 1923 opende in Den Haag de eerste Nederlandse vrije school haar deuren. Het onderwijs op een vrije rschool is gebaseerd op de antroposofie. Antroposofie betekent letterlijk: wijsheid over de mens. Volgens de antroposofie heeft de mens een lichaam, een ziel en een geest en onderscheidt hij zich van andere wezens doordat hij kan denken, voelen en willen. Bij zijn geboorte krijgt ieder mens een schat aan mogelijkheden mee op sociaal, intellectueel en op kunstzinnig gebied. Iedere mens heeft zijn eigen unieke kiem. Deze visie komt tot leven in het onderwijs. Het vrije schoolonderwijs streeft ernaar kinderen op te voeden tot mensen bij wie het denken, het voelen en het willen harmonisch tot ontwikkeling komen en die respect hebben voor alles om hen heen. Het is belangrijk dat een kind zich op alle drie de gebieden kan ontplooien. Daarom is het vrije school-onderwijs doortrokken van het leren met hoofd, hart en handen De antroposofie is echter geen leerstof, er wordt echter gewerkt vanuit de uitgangspunten van de antroposofie. Basisschool Zilverlinde Schoolgids 6

8 Het kind Het vrije schoolonderwijs volgt de ontwikkeling van het kind op de voet. In die ontwikkeling, vanaf geboorte tot aan volwassenheid, worden drie fasen onderscheiden. Het zijn periodes van ongeveer zeven jaar. De eerste fase is van de geboorte tot de tandenwisseling. In deze periode bouwt het kind een gezond lichaam op. Het kind neemt veel waar en probeert wat het waarneemt na te bootsen. Zo ontwikkelt zich het wilsleven. De tweede fase is van de tandenwisseling tot de puberteit. In deze fase werkt het kind aan de ontwikkeling van de ziel. Vooral het gevoelsleven staat hier centraal. Het kind wil veel kennen en kunnen en leert dit via de gevoelsmatige beleving van de wereld. De derde fase is van de puberteit tot de volwassenheid. In deze fase ontwikkelt zich de menselijke geest. Het denken staat centraal. De jonge mens is op zoek naar levensinzicht en zelfkennis. Om het denken, het voelen en het willen bij de kinderen te ontwikkelen, staat het leren met hoofd, hart en handen centraal. Daarom krijgen ze niet alleen cognitieve vakken ( hoofd - onderwijs), maar ook kunstzinnige, handvaardigheids- en bewegingsvakken. Vooral de samenhang tussen het wilsleven en het bewegen van de ledematen staat in de klas dagelijks centraal. Zowel in de kleuterklas als in de onderbouw, en zowel in het vrije spel als in het ambachtelijke onderwijs en het rekenen. De kinderen gebruiken leesboeken, naslagwerken en op beperkte schaal in de hogere klassen leerboeken. Computers worden vanaf de vierde klas gericht gebruikt. Bij het opvoeden en onderwijzen staat de levende overdracht van volwassene naar kind centraal. De kinderen verwerken de leerstof in hun periodeschriften en maken zo hun eigen lesboeken. Zoals gezegd geeft een vrije school het onderwijs een vorm die past bij de ontwikkeling van het kind. Zo verloopt het leren lezen en schrijven op een andere, en aanvankelijk misschien wat tragere manier dan in het regulier onderwijs, om uiteindelijk op cognitief niveau gelijk te eindigen met het reguliere basisonderwijs. Bovendien krijgen vrije schoolkinderen zes jaar onderwijs in Engels en Frans en zijn ze in tekenen, schilderen, toneel, muziek, voordracht en recitatie sterk gevormd. Basisschool Zilverlinde geeft veel aandacht aan de sociale ontwikkeling van de kinderen. Jaarfeesten Een kind leeft in het ritme van het jaar, het beleeft het jaar. Van kastanjes rapen in de herfst, via Sinterklaas naar Kerstmis, van ijspret naar boterbloemen plukken en zonder jas naar buiten... en weer terug naar de gekleurde blaadjes aan de bomen. De vier seizoenen geven kleur aan het leven door het jaar heen. Elk jaargetijde heeft zijn eigen kenmerken. En van oudsher worden de belangrijkste hoogtepunten in dit natuurritme door de mensen gevierd. Denk bijvoorbeeld aan de oogstfeesten. De christelijke Basisschool Zilverlinde Schoolgids 7

9 traditie heeft later haar eigen feesten onder meer op die feesten geënt. Zo ontstonden de grote jaarfeesten. Kinderen leren zo te functioneren in een sociaal verband. De eigen klas speelt hierin de belangrijkste rol. Het overblijven is kosteloos omdat het onder leiding staat van de leerkracht. Op Basisschool Zilverlinde worden de volgende jaarfeesten gevierd: Herfst Michaëlsfeest, Sint Maarten Advent, Sint Nicolaas Winter Kerstmis, Drie Koningen Maria-Lichtmis, Carnaval Lente Palmpasen, Pasen, Pinksteren Zomer Sint Jan De viering van de jaarfeesten is niet bedoeld als godsdienstonderwijs, hoewel de vrije school ze wel viert vanuit de christelijke traditie. Het beleven van de natuur en het beleven van rijke spirituele beelden door de verhalen en de rituelen staan voorop. Ze geven het kind een innerlijke rijkdom mee om later een evenwichtig mens te kunnen zijn. Zie ook hoofdstuk 10 Lunch in de klas Alle kinderen lunchen tussen de middag met hun klas en leerkracht. De kleuters eten elke morgen ook samen in de klas. Het samen eten is belangrijk in het vrije schoolonderwijs. Sociale vaardigheden De school wil kinderen een waardevolle en blije schooltijd geven, waarin ze met overgave en enthousiasme spelen en leren. De school streeft ernaar ze gevoelens van dankbaarheid, eerbied en liefde voor medemens en schepping bij te brengen. De school vindt het haar taak om kinderen sociale vaardigheden bij te brengen zodat zij straks kunnen omgaan met de veelvormigheid van onze samenleving. Door het gezamenlijk vieren van veel jaarlijks terugkerende feesten, zoals Kerstmis, Sint Maarten en Sint Jan, leren zij zich te bewegen in een sociale gemeenschap. Actief burgerschap en sociale integratie. Sinds februari 2006 zijn scholen verplicht om aandacht te besteden aan actief burgerschap. Actief burgerschap: de bereidheid en het vermogen deel uit te maken van een gemeenschap en daar een actieve bijdrage aan te leveren. Op Basisschol Zilverlinde werken we heel nadrukkelijk aan de bereidheid en het vermogen deel uit te maken van een Basisschool Zilverlinde Schoolgids 8

10 gemeenschap en leveren daar een actieve bijdrage aan door middel van het stimuleren van dat gemeenschapsgevoel en door het lesprogramma. Wij zien de school als de wereld in het klein. Daarom is de school een oefenplaats en een leerplek voor actief burgerschap en sociale intergratie bij uitstek. Kinderen hebben de behoefte om nodig te zijn. Als school streven we ernaar om kinderen het gevoel te geven dat ze nodig zijn in de schoolgemeenschap. Voor een goed klimaat in de klas en in de school is het nodig dat er een gevoel van verbondenheid heerst. Om die binding te stimuleren tussen klassen onderling werken de klassen regelmatig samen, assisteren oudere kinderen de jongere kinderen bij tal van gebeurtenissen en vieren we gezamenlijk de jaarfeesten. Ook zijn er regelmatig klassenpresentaties voor andere klassen en ouders. Om het gemeenschapsgevoel te versterken, laten we de kinderen in alle klassen nadenken over welke taken en verantwoordelijkheden zij in de klas zelf op zich zouden kunnen (en willen) nemen. In de hogere klassen bedenken de kinderen ook taken en verantwoordelijkheden, die leerlingen in de school kunnen krijgen. En in klas 6 kijken we met de leerlingen welke bijdrage zij kunnen leveren aan de buurt. De uitdaging is om de leerlingen ook zélf de organisatie van de taken in handen te geven. Ze moeten eigenaar worden dus verantwoording dragen en afleggen. Het gaat namelijk niet zo zeer om de taak zelf, maar om het hogere pedagogische doel: verantwoordelijkheid voor (en betrokkenheid bij) de gemeenschap. Daarnaast gaan we met de leerlingen in verschillende klassen ook op stap. Bijvoorbeeld gaan we met kerst zingen in een bejaardenhuis of spelen een toneelstuk voor hen. Met Sint Maarten maakt de vierde klas een mandje waarin het fruit zit wat is opgehaald tijdens hun tocht; dit delen ze uit in een bejaardenhuis. De markten die wij organiseren en het kerstspel dat jaarlijks wordt gespeeld is niet alleen voor de ouders en leerlingen van de school te toegankelijk maar via advertenties in kranten wordt de Roosendaalse gemeenschap uitgenodigd. We doen jaarlijks mee aan projecten als Jantje Beton en bijvoorbeeld actie schoenendoos. Door ons lesprogramma dragen wij actief bij aan het bewustzijn over de verschillende culturen en religies. Zo worden in de geschiedenislessen de Islam, Hindoeïsme, Boeddhisme het Christendom, het Jodendom en de culturen waarin zij zijn ontstaan behandeld. In de (economische) aardrijkskunde krijgen leerlingen zicht op productontwikkeling en hoeveel mensen nodig zijn om bijvoorbeeld één product op tafel te krijgen. Daarnaast behandelen we Basisschool Zilverlinde Schoolgids 9

11 bijvoorbeeld de rivieren en hoe we afhankelijk van elkaar zijn om over schoon drinkwater te kunnen beschikken. Zo laten we aan de kinderen weten dat we ze nodig hebben, dat ze belangrijk zijn, dat ze iets kunnen bijdragen aan de gemeenschap. En ze leren zo, door te doen, allerlei vaardigheden die ze nodig hebben als (toekomstig) burger in onze democratische samenleving. De klas en de school als een oefenplaats voor democratisch, actief burgerschap! Het vrij van de vrije school In de oprichtingsfase van vrije scholen in het begin van de vorige eeuw wilden de pioniers zonder overheidsbemoeienis kunnen werken. Zij wilden een staatsvrije school zijn. De bekostiging van de school vond plaats door de ouders van de kinderen en weldoeners uit de omgeving van de school. Er werd geen gebruik gemaakt van subsidie van het rijk of gemeente. Dit alleen is de verklaring van het woord vrij als voorvoegsel bij scholen zoals de onze. Inmiddels worden vrije scholen op dezelfde wijze bekostigd als het overige basisonderwijs. 3 - Het onderwijs in de kleuterklassen Kleuters mogen spelend de wereld leren kennen De kleuterklas heeft een huiselijke sfeer. Iedere ochtend komen de kleuters in dezelfde zorgvuldig ingerichte klas aan. Poppen in opgedekte bedjes, een nette keuken, huisjes van rekken en doeken, materialen om mee te spelen verzameld in kisten en mandjes. Deze sfeer geeft de kinderen een gevoel van geborgenheid en veiligheid. Hierdoor komt het kind tot spelen. Zo ontwikkelt het zich op zijn eigen manier, via het spel en de fantasie. Het echte leren komt in de eerste klas, als het kind leerrijp is. Dat wil niet zeggen dat de kleuter alleen maar speelt en niets leert. Spelend legt hij de basis voor de jaren die komen gaan. Eenvoudige middelen zijn al voldoende om de fantasie en het vrije spel in gang te zetten: speelgoed van natuurlijke materialen, zoals hout, lappen stof, stenen, schelpen, zand, water, kastanjes, eikels en dennenappels. Juist deze eenvoudige speeltjes nodigen de kleuters uit hun fantasie te gebruiken. Dit vrije spel wordt wél gespeeld binnen grenzen. Een van die grenzen is niet te veel speelgoed. Te veel speelgoed maakt een kind onrustig, het vliegt van het ene naar het andere speeltje. De kleuterleidster kijkt tijdens het vrije spel goed naar de kinderen. Soms moet een kind geholpen, aangemoedigd, of juist afgeremd worden. Samen De leidster observeert de kinderen in het omgaan met de materialen en hoe bij de oudere kleuters de sociale contacten in het Basisschool Zilverlinde 10 Schoolgids

12 spel ontstaan. Bij de jonge kleuters hebben de contacten in het spel vaak iets toevalligs en wordt er naast elkaar gespeeld. De oudere kleuters willen graag samen het onderwerp van hun spel bedenken, bijvoorbeeld winkeltje spelen. Hierbij komt het sociale aspect om de hoek kijken. Het samen spelen en het samen delen. Alles wat anderen doen, doen kleuters na. Hun leergierigheid uit zich in het nadoen. Daarom schept de kleuterleidster voorwaarden voor een omgeving die na te bootsen is. De kleuterleidster maakt bijvoorbeeld bewegingen die passen bij een liedje over de golven van de zee. De kleuters doen de golvende beweging onder het zingen na. In het vrije spel is het kind vrij om in het lokaal of op de speelplaats, binnen gestelde grenzen, te gaan en te staan waar het wil. Zo komt de leidster het kind tegemoet in zijn natuurlijke behoefte om te bewegen en kan zij zijn motoriek beoordelen op onder meer coördinatie. Eventuele correcties op de motoriek vinden niet tijdens het vrije spel plaats, maar tijdens de meer geleide activiteiten als kringspelletjes. Impulsen De oudste kleuters hebben naast het vrije spel individuele impulsen nodig. Deze kleuters krijgen vaak opdrachten om wol- en weefwerkjes te maken. Zij mogen ook extra schilderen en tekenen of extra huishoudelijk werk doen. Het gezamenlijk opruimen van de klas en op een vaste plaats opbergen van de spelmaterialen, gebeurt met aandacht en hoort bij de groepsactiviteiten. Een enkele keer kan een bouwwerk blijven staan omdat de oudere kleuters daarmee de volgende dag verder willen gaan. Het ontwikkelen van de taal krijgt veel aandacht in de kleuterklas. De kinderen horen een aantal dagen achter elkaar hetzelfde verhaal zodat zij er beelden bij kunnen bedenken. Ze oefenen taal in combinatie met bewegingen, bijvoorbeeld door eenvoudige vingerspelletjes, versjes bij de bewegingsspelletjes en het poppenkast spelen. De vertellingen worden in de oorspronkelijke vorm, dat wil zeggen monotoon en met weinig gebaren gebracht. De kinderen moeten in rust kunnen luisteren. Kleuters kunnen niet veel dingen tegelijk, ze zijn door kleinigheden afgeleid. De taal, die bij verhalen wordt gebruikt, is mooi, rijk en zuiver met een gevoelige voordracht. Het eenvoudige taalgebruik van het kind op die leeftijd wordt overstegen. Door vele malen het verhaal te herhalen, begrijpen de kleuters op den duur wat een moeilijk, onbekend woord wil zeggen. Naast de gewone verhalen worden de volkssprookjes uit de Europese landen gebracht. Deze worden meestal niet voorgelezen, maar verteld. Dat verlevendigt het verhaal. Het vertellen is er niet in de eerste plaats op gericht dat de kleuters alles begrijpen, maar dat ze geboeid zijn door vorm en inhoud van het verhaal. Bij de beelden die de sprookjes oproepen, Basisschool Zilverlinde Schoolgids 11

13 kan iedere kleuter bij het luisteren zijn fantasie de vrije loop laten. De leidster oefent met de kleuters bewegingsvormen. Aan de hand van gedichtjes, liedjes en verhaaltjes maken ze bewegingen met de handen, de armen en de vingers. Huppelen, dansen, galopperen, sluipen, wiegen en hard of zacht lopen doen ze ook. Bijvoorbeeld door het lopen van kabouters door het bos na te doen. Ze leren door bewegingen wat groter, kleiner, zwaarder en lichter is. De kinderen ontwikkelen hun muzikale gevoel door te luisteren, te zingen en muziek te maken. Een aantal keren per week wordt er getekend. Minstens een keer in de week schilderen de kleuters samen, met waterverf op nat papier. Daarnaast boetseren de kleuters met bijenwas, en gaan ze onder meer plakken, knippen en scheuren. De wat oudere kleuters maken zelf popjes, weven en borduren. Hierdoor krijgt het kind gevoel voor kleur en vorm. De kleuters helpen met huishoudelijke werkjes zoals afwassen, wassen van kleedjes en poppenkleren, stoffen, vegen, opruimen, koken, bakken. Ze eten dagelijks met elkaar. Het leerlingvolgsysteem van de kleuters Twee keer per jaar wordt er voor de kleuters een volgsysteem ingevuld. Gevolgd worden: de motorische-, gevoels-, taal-, en rekenontwikkeling. Doelen hiervoor zijn gekoppeld aan de leeftijd. In het tweede kleuterjaar toetsen we eenmaal op taal- en rekengebied de vaardigheden met behulp van een CITO- toets. 4 - Het onderwijs: klassen 1 t/m 6 Kunstzinnig onderwijs als basis voor de ontwikkeling van het denken, voelen en willen Het vrijeschoolonderwijs werkt in de ochtend tot de eerste pauze in periodes. In periodes van drie à vier weken begint elke schooldag met hetzelfde vak. Tijdens dit deel van de schooldag komen met name de cognitieve vakken aan bod, zoals taal, rekenen en zaakvakken. De kinderen zijn aan het begin van de dag nog fris en door een aantal weken achter elkaar intensief met één vak bezig te zijn, kunnen ze zich goed in deze stof verdiepen. Later in het jaar komt de stof opnieuw verrijkt en verdiept aan bod. Basisschool Zilverlinde 12 Schoolgids

14 Door het jaar heen zijn er verschillende periodes, afhankelijk van het leerjaar. Het periodeonderwijs kent de vakken rekenen, Nederlandse taal, heemkunde, meetkunde, mens- en dierkunde, plantkunde, aardrijkskunde, geschiedenis en natuurkunde. De periodetijd bestaat niet alleen uit cognitieve leerstof. De kinderen verwerken de lesstof ook door middel van tekenen, schilderen, toneelspelen en het maken van opstellen. Dit kan per klas en per onderwerp verschillen. Na de periodeles volgen de oefenuren en vaklessen. De leerlingen krijgen vreemde talen, handwerken, handvaardigheid, vormtekenen, schilderen en muziek en tijdens de oefenuren worden de reken- en taalvaardigheden verder ingeoefend. Elke schooldag wordt bij de kinderen het denken, voelen en willen aangesproken. In het periodeonderwijs aan het begin van de ochtend krijgen ze de cognitieve vakken die het denken aanspreken. Na de ochtendpauze komen de kunstzinnige, bewegings- en handvaardigheidsvakken aan bod. Hierin krijgen het voelen en willen van de kinderen meer aandacht. Leerkrachten vertellen verhalen die passen bij de leeftijd van de kinderen. Deze verhalen zijn als volgt over de jaren verdeeld: Kleuters Sprookjes Klas 1 Sprookjes Klas 2 Fabels en legenden Klas 3 Verhalen uit het Oude Testament Klas 4 Verhalen uit de Noorse mythologie Klas 5 Verhalen uit de Griekse mythologie Klas 6 Verhalen uit de Romeinse mythologie en de Middeleeuwen. Leren lezen, Nederlandse Taal Bij aanvang in de eerste klas maken de kinderen kennis met de letters vanuit een beeld. Zo herkennen de kinderen de Laarsletter, de Koningsletter, de Michaëlletter, Parallel daaraan start meteen het aanvankelijk leesonderwijs, dit met behulp van een methode. Door het oefenen in vertellen, voordragen, toneelspelen en het werken met gedichten, ontwikkelen de kinderen een groot taalgevoel, een rijke woordenschat en spreken ze doorgaans makkelijk in het openbaar. Rekenen Het rekenen wordt spelenderwijs aangeboden waarbij een grote nadruk ligt op het handelen; al doende en oefenend krijgen de kinderen inzicht in de getallenwereld en vullen zich de begrippen meer/minder/erbij/eraf enz. Bewegingsoefeningen ondersteunen het rekenonderwijs. De kinderen lopen onder het tellen ritmisch voor-, achter- en zijwaarts en klappen en stampen om tot in de botten de getallenwereld te ervaren. Basisschool Zilverlinde 13 Schoolgids

15 Heemkunde, aardrijkskunde, geschiedenis en biologie In de eerste drie klassen richten de kinderen zich tijdens de periodes heemkunde op hun eigen directe omgeving. Vanaf de vierde klas gaan ze steeds verder van huis en haard. Dit gebeurt in de lessen aardrijkskunde, geschiedenis en biologie. Zij maken kennis met dierkunde, plantkunde en mineralogie. Via eigen stad, provincie en land, via delta en grote rivieren ontdekken zij de rest van Europa. Via producten uit het dagelijkse leven, bijvoorbeeld chocoladepasta en brood, leren zij hoe mensen over de hele wereld zich inzetten voor elkaar en hoe diezelfde mensen afhankelijk zijn van de soms grillige elementen en kosmische werkingen die de aarde beïnvloeden. In klas 5 maken de kinderen kennis met de grote culturen uit het Avondland; het boeddhisme, de Egyptische en Perzische culturen. In klas 6 komen delen uit de Westeuropese geschiedenis aan bod waaronder de kerstening en de Middeleeuwen. Natuurkunde In de natuurkundeperiodes in de zesde klas leren de leerlingen over geluid, licht, magnetisme en elektriciteit, dit door de fenomenen waar te nemen en te beschrijven. Frans en Engels Vanaf de eerste klas krijgen de kinderen onderwijs in vreemde talen. Er worden gedichtjes geciteerd, liedjes gezongen, spelletjes en kleine toneelstukjes gedaan. Alles wordt mondeling geleerd vanuit de nabootsing. Vanaf klas vier komt daar ook het schriftbeeld bij. In eerste instantie wordt datgene wat mondeling bekend is opgeschreven en gelezen. In de hogere klassen komt eenvoudige grammatica aan de orde, ook het voeren van eenvoudige gesprekjes wordt geoefend. Het doel van de vreemde talen in het basisonderwijs is het ontwikkelen van een genuanceerd taalgevoel. Computers De school beschikt over een ruimte waarin computeronderwijs wordt gegeven aan klas 4, 5 en 6. Leerlingen leren via internet en cd-roms zoeken naar informatie voor werkstukken en spreekbeurten. Kunstzinnig onderwijs Het vrijeschoolonderwijs is kunstzinnig onderwijs. De kunstzinnige vakken zijn even belangrijk als de cognitieve vakken. Het kunstzinnig onderwijs vormt de basis voor de (cognitieve) ontwikkeling van het kind. De kinderen ontwikkelen daardoor gevoel voor schoonheid, vorm, kleur, toon en verhoudingen. Het spreekt de kinderen aan in het gevoelsleven, een gebied waarin kinderen graag werkzaam zijn. Toneel en poppenspel worden vaak gebruikt bij de jaarfeesten en bij de taallessen. Basisschool Zilverlinde Schoolgids 14

16 Schilderen en tekenen Vanaf de kleuterklas krijgen de kinderen nat-in-nat schilderen: met waterverf schilderen op vochtig papier. Tekenen krijgen ze op verschillende manieren. Een belangrijk onderdeel is het vormtekenen voor de kinderen vanaf klas 1. Hiermee ontwikkelen de kinderen gevoel voor vormen en leren zij deze uit de hand te tekenen. Het vormtekenen is een belangrijke ondersteuning bij de ontwikkeling van het handschrift en vormt de basis voor de meetkunde. Muziek Vanaf de kleuterklas tot en met de zesde klas is zingen belangrijk. Dit gebeurt in de klassen apart en gezamenlijk met jaarfeesten. Vanaf de eerste klas krijgen alle leerlingen fluitles. Meerstemmig zingen en musiceren wordt in de hoogste klassen beoefend. In de vierde klas komt het notenschrift aan de orde. Muziek maken met elkaar is goed voor de sociale vorming. Klas vormen een schoolkoor; tijdens verschillende gelegenheden treden zij graag op! Handvaardigheid/handwerken/boetseren Doel van de vakken handwerken en handenarbeid is dat de leerlingen handig worden en gebruiksvoorwerpen leren maken. Het op jonge leeftijd zinvol met de handen bezig zijn, bevordert de concentratie en het ruimtelijk voorstellingsvermogen. De vakken handwerken en handvaardigheid stimuleren het beweeglijk en creatief denken en zijn goed voor de wilsvorming en voor de motorische ontwikkeling. In de lessen handwerken leren de kinderen breien, haken, borduren, vlechten, naaien. Voorbeelden van werkstukken zijn zakken voor de blokfluit, etui, dieren en poppen. In de lessen handvaardigheid wordt gewerkt met allerlei soorten papier. Vanaf de vijfde klas is er ook houtbewerken. In de lagere klassen boetseren de kinderen met bijenwas en vanaf de tweede klas ook met boetseerklei. In alle klassen wordt veel met natuurlijke materialen gewerkt, met name voor de verschillende jaarfeesten. Euritmie Euritmie is een vorm van onderwijs waarin de beweging centraal staat. Het wordt uitsluitend op vrije scholen gegeven. Ondersteund door muziek, gedichten, ritmes, zang of vertellingen maken de kinderen onder begeleiding van de euritmiedocent bewegingen. Het vak vraagt veel concentratie en wilskracht van de kinderen en draagt bij tot het ontwikkelen van het voelen. Buitenactiviteiten In alle leerjaren vinden verschillende buitenactiviteiten plaats. Basisschool Zilverlinde 15 Schoolgids

17 De klassen 1 tot en met 6 werken tijdens de lessen heemkunde, aardrijkskunde en biologie vaak buiten. Er vinden excursies plaats, bijvoorbeeld een bezoek aan bibliotheek, museum, steengroeve of boerderij. Jaarlijks is er een sportdag. Verder zijn er een aantal jaarfeesten met buiten activiteiten. 5- De zorg Leerlingdossier De school legt van elk kind een dossier aan. Hierin zitten persoonlijke gegevens, verslagen van vorderingen, onderzoeken, kinderbesprekingen en oudergesprekken. Het dossier stelt het onderwijsteam in staat de ontwikkeling van het kind goed te volgen. Het dossier is voor ouders ter inzage op aanvraag bij de eigen leraar of intern begeleider. Het dossier kent een papieren deel en een digitaal deel. Leerlingvolgsysteem De vrije school kent twee fundamentele verschillen in pedagogische benadering ten opzichte van de reguliere basisschool. Eén: de leerstof is geen doel maar ontwikkelingsstof. Twee: leren doe je met je hoofd, hart en handen; elk gebied krijgt evenveel en gelijkwaardige aandacht. Vanzelfsprekend vraagt dit om een andere toetsing van kinderen. De school kent de toetsing van de periodedoelen en daarnaast twee keer per jaar de methode onafhankelijke toetsen (CITO) die we noteren in een digitaal leerlingvolgsysteem. Een keer per jaar wordt de sociaal-emotionele ontwikkeling in kaart gebracht. Bij overgangsmomenten worden de kinderen extra goed bekeken. Dit gebeurt in het tweede kleuterjaar, i.v.m leerrijpheid en in de zesde klas als advies naar het voortgezet onderwijs. Schoolrijpheid Het is niet vanzelfsprekend dat een kleuter na 1,5-2 jaar doorstroomt naar de eerste klas. Daarom wordt van het kind tijdens de kleuterjaren de motorische, sociale en emotionele ontwikkeling bijgehouden. Zo ontstaat zicht op de ontwikkeling en op eventueel te verwachten problemen. Aan het eind van de kleutertijd krijgt iedere kleuter een leerrijpheidsonderzoek. Dit onderzoek voert de eigen kleuterleidster samen met de intern begeleider uit. Is een kleuter niet leerrijp, dan kan het advies aan de ouders zijn om het kind nog een jaar te laten kleuteren. Hiervoor hanteert de school een vaste procedure, deze staat beschreven in het zorgdocument. Basisschool Zilverlinde 16 Schoolgids

18 Schoolverlatersonderzoek In de zesde klas krijgen alle kinderen een advies voor het vervolgonderwijs. Dit schooladvies is gebaseerd op het Citoleerlingvolgsysteem wat gedurende zes jaar is ingevuld en de uitslag van het Drempelonderzoek. Samen met het beeld dat de klassenleerkracht van de leerling heeft, de mening van de ouders en van het kind zelf, vormt het een degelijke basis voor de keuze van de middelbare school. Kinderbespreking In de wekelijkse pedagogische vergadering bespreken de leerkrachten met enige regelmaat leerlingen. Als een kind apart ter sprake komt, wordt dit vooraf aan de ouders gemeld. In deze kinderbesprekingen legt het onderwijsteam alle waarnemingen naast elkaar; zo ontstaat er een zo compleet moge lijk beeld van het kind. Op basis hiervan worden afspraken gemaakt over pedagogische en andere maatregelen om het kind te ondersteunen in zijn ontwikkeling. Leerkrachten kunnen zich hierbij laten adviseren door externe deskundigen. Op dezelfde wijze als bij de kinderbespreking worden in de pedagogische vergadering ook klassen als groep besproken. Elke klas is anders en vraagt daarom om een eigen benadering. Getuigschriften 0p onze school krijgen kinderen geen rapport met cijfers. Aan het eind van ieder schooljaar ontvangen zij een getuigschrift. Dit is een verslag waarin de leerkracht uitvoerig beschrijft hoe de ontwikkeling van hun kind dat jaar is verlopen, zowel in sociaalemotionele zin als per vak. Voor nadere toelichting: zie blz. 23, rapportage klas 1 t/m 6. Sociale veiligheid voor leerlingen Uitgangspunt is dat wij onszelf moeten opvoeden om de leerlingen te kunnen opvoeden. De medewerkers van de school willen dat de leerlingen met plezier naar school gaan en zich veilig voelen. Wij vinden het belangrijk dat leerlingen leren hun grens aan te geven en leren nee zeggen. We leren elkaar en andermans grenzen te respecteren. In gesprekken met leerlingen blijkt dat zij het niet fijn vinden als: - leerlingen zomaar aan hun spullen zitten. - er grove taal gebruikt wordt mondeling of schriftelijk. - als ze worden buitengesloten. - als er geweld gebruikt wordt. Wanneer leerlingen over de grens gaan volgen onderstaande stappen. De stappen volgen elkaar op als dit binnen een maand Basisschool Zilverlinde 17 Schoolgids

19 gebeurt. Als een leerling na de 1 e keer niet meer over grenzen gaat in een maand dan is er sprake van een nieuwe start. 1 e keer: een gesprek met de leerkracht 2 e keer: een gesprek met de schoolleider 3 e keer: een gesprek met de ouders en de leerkracht 4 e keer: time out of schorsing. Doel is om de leerling te laten ervaren dat wij het zeer serieus nemen en dat we leerlingen handvatten geven hoe zij kunnen voorkomen dat het nogmaals gebeurt. In het gesprek met de leerling wordt het volgende besproken: Wat is er gebeurd? Leerlingen die ermee te maken hebben worden erbij betrokken zodat de oorsprong van de gebeurtenis helder is. Hoe kun je het een volgende keer oplossen of voorkomen? Leraren hebben regelmatig met de leerlingen gesprekken om na te gaan hoe het staat met de sociale veiligheid. Eenmaal per jaar volgen wij de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen door het invullen van een lijst en deze te bespreken in het zorgoverleg en indien nodig in de pedagogische vergadering. Tevens worden er eens in de vier jaar een ouderenquête en een leerlingenenquête gehouden om na te gaan hoe de ouders en de leerlingen de sociale veiligheid op onze school ervaren. Naar aanleiding van de uitkomst kan het zijn dat wij ons beleid moeten bijstellen. Van ouders horen wij graag als er iets speelt dat wij over het hoofd hebben gezien. Pestprotocol Als er gepest wordt op school treedt het pestprotocol in werking. Het pesten is niet altijd door de leraren te zien of te horen. Wij willen u vragen indien er gepest wordt dit aan de betreffende leraar te melden zodat wij actie kunnen ondernemen. Het pestprotocol is te downloaden via de website: In de speelpauzes is er pleinwacht. De pleinwacht is aanspreekpunt voor de kinderen. Soms worden kinderen naar de schoolleider verwezen. Specifieke onderwijsbehoefte Om verschillende redenen kunnen leerlingen specifieke onderwijsbehoeften hebben: zwakke of juist hoge begaafdheid, een niet-nederlandse thuistaal, langdurig verblijf in een ziekenhuis etc. De school beschrijft in haar zorgplan uitvoerig hoe het onderwijs voor deze leerlingen is ingericht: visie, procedures, beschikbare specifieke leermiddelen, enz. U kunt dit opvragen bij de administratie. Basisschool Zilverlinde 18 Schoolgids

20 De zorgprocedure Als een kind leerproblemen heeft, extra begaafd is of lichamelijke of sociaal-emotionele problemen heeft volgt de school de volgende procedure: Er is overleg tussen de leerkracht en de ouders. Leerkracht maakt hiervoor een afspraak met de ouders. Het kind komt in de kinderbespreking. Het kind kan door de leerkracht aangemeld worden bij de Intern Begeleider voor een extra onderzoekje. De leerkracht kan het kind aanmelden voor een consultatie bij de schoolbegeleidingsdienst. Hoogbegaafde kinderen krijgen de mogelijkheid zich op andere wijze met de leerstof te verbinden, zodat zij zich aangesproken blijven voelen en niet onder hun niveau gaan presteren. Bij ernstige gedragsproblemen waarbij de veiligheid in het geding komt treedt het protocol voor schorsing en verwijdering in werking. Dit protocol is op te vragen bij de schoolleider. Aan de hand van een of meerdere van bovenstaande besprekingen is het mogelijk om: óf een (nieuw) handelingsplan te schrijven óf ambulante begeleiding aan te vragen óf een onderzoek aan te vragen bij de reguliere of de Vrije schoolbegeleidingsdienst óf de ouders te adviseren extern hulp te zoeken (speltherapie, logopedie, fysiotherapie, arts, enz.). De school probeert zoveel mogelijk contact te onderhouden met een eventuele externe therapeut. Wanneer leraren externe hulp inroepen, melden ze dit aan de ouders. Het gaat daarbij vaak om het opsporen en de aard van de moeilijkheden, het vinden van een goede aanpak en het uitzetten van behandeling. Vaak bestaat de hulp ook in een advies voor aanpak in de klas en wordt met name de leerkracht ondersteund die met het kind werkt. Voor een succesvolle begeleiding is intensieve samenwerking tussen IB-er, klassenleerkracht en dikwijls de ouders een vereiste. Soms krijgt het kind oefeningen mee die ook thuis gedaan moeten worden. Interne begeleiding [IB] De intern begeleider adviseert en controleert de leerkrachten bij alles wat met leerlingenzorg te maken heeft. De intern begeleider volgt de ontwikkeling van alle kinderen. Zij is ook verantwoordelijk voor het bespreken van de toetsresultaten. De IB-er van Basisschool Zilverlinde neemt deel aan de netwerken van IB-ers van alle Roosendaalse basisscholen. Doubleren Binnen onze school laten we soms een kind doubleren wanneer we dit in het belang van het kind vinden. Basisschool Zilverlinde 19 Schoolgids