Stads- en Wijkmonitor 2009 Deel Stad

Transcriptie

1 Stads- en Wijkmonitor 2009 Deel Stad afdeling Onderzoek en Statistiek (O&S) DWS gemeente Nijmegen

2 Voorwoord Om de twee jaar geeft de afdeling Onderzoek en Statistiek (O&S) met de Stads- en Wijkmonitor een beeld van de staat van de stad en de wijken. Op welke punten zijn er opvallende ontwikkelingen? Wat gaat er goed en wat zijn minpunten? In de monitor vatten we alle informatie, die O&S in de afgelopen periode over de stad, deelgebieden, deelgroepen en beleidsthema s verzameld heeft, samen. Ook leggen we verbindingen tussen verschillende onderzoeksuitkomsten. De Stads- en Wijkmonitor bestaat uit een deel Stad met 17 themateksten en een deel Wijk met 9 teksten over de afzonderlijke stadsdelen en de wijken daarbinnen. Op basis van deze teksten is een samenvattende analyse geschreven. Deze is als boekwerk uitgegeven (Stads- en Wijkmonitor 2009). In het boekwerk is ook een toelichting op de totstandkoming van de monitor opgenomen. Hieronder vindt u een bundeling van de 17 themateksten van deel Stad.

3 Imago stad, buurt en bestuur Nijmegen blijft voor haast iedereen een prettige stad om in te wonen. Weliswaar daalt de waardering voor het eerst licht, maar de meesten vinden de stad schoon en veilig. Zij zien de toekomst met vertrouwen tegemoet en steeds minder mensen vinden dat de stad in de afgelopen jaren achteruit is gegaan. Verkeer is het voornaamste aan te pakken stadsprobleem; veiligheid is dat steeds minder. De waardering voor de buurt is gestegen. Schoonhouden, verkeer en jongeren vormen de buurtproblemen die vooral aandacht moeten krijgen. Dat in het Nijmeegse college 3 linkse partijen zitten, weet net als vorige keer ongeveer de helft. Ook het rapportcijfer blijft met 6,6 stabiel en het vertrouwen in dat college neigt de laatste jaren wat meer naar neutraal. Maar we zien nu wel een groei in de waardering voor de meest zichtbare resultaten van zijn inspanningen. Bij de gemeentelijke dienstverlening zien we een licht stijgende tendens. I.D E NIJMEGENAAR EN ZIJN STAD 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 Rapportcijfer voor de stad daalt licht Aan burgers is gevraagd een rapportcijfer te geven voor Nijmegen als woon en leefgemeente. De Nijmegenaren geven gemiddeld een 7,5. Daarmee hebben we sinds het begin van deze metingen te maken met een trendbreuk. Van 1996 tot en met 2007 was er sprake van een stijging, ook al waren de verschillen tussen de verschillende jaren niet groot. In 2009 is er voor het eerst sprake van een daling, met 0,2 punt ten opzichte van ,2 7,2 7,4 7,4 7,6 7,7 7,5 Weinig beweging in houding ten opzichte van stad In de verschillende Stadspeilingen hebben we Nijmegenaren onder andere om een mening gevraagd over hun houding t.o.v. hun stad. Bijna 80% zegt zich Nijmegenaar te voelen; 8% meer dan in In de metingen daarvoor lag dit percentage onder de 70%. Net als in 2007 is 97% het (helemaal) eens met de uitspraak In Nijmegen is het prettig wonen. Ook de uitspraken Nijmegen is een veilige stad en Nijmegen is een schone stad scoren in de buurt van 2007, na een sterke verbetering van de scores in de periode De aantrekkelijkheid van de binnenstad ten slotte scoort in 2009 op hetzelfde niveau als in de voorgaande peilingen. Een lichte teruggang zien we bij het aandeel bewoners dat trots is op de stad. In 2009 is dat 73%; in 2007 was dat 3% meer. 5,5 5, Illustratie 1: rapportcijfer Nijmegen als stad om in te wonen en te leven Bron: Stadspeiling, O&S Dit waarderingscijfer verschilt weinig tussen groepen binnen de Nijmeegse samenleving. Of je nu kijkt naar leeftijdsklasse, geslacht, inkomensgroep of stadsdeel: bijna nooit wijkt het meer dan 0,1 af van het stedelijke gemiddelde. Enige uitzonderingen zijn de bewoners van Nijmegen Noord en die van Nijmegen Oud West: zij wijken 0,2 af van het gemiddelde. Hun waardering voor Nijmegen als stad om in te wonen en te leven is 7,3 resp. 7,7. in N. is 't pre ttig wo nen N. heeft aantrekk. binnenstad ik ben trots op m'n stad N. is een schone stad N. is e e n veilige stad 75% 75% 75% 73% 73% 76% 71% 68% 69% 68% 57% 49% 64% 66% 52% 39% 97% 97% 96% 95% % 20% 40% 60% 80% 100% 120% Illustratie 2: percentage Nijmegenaren dat het (helemaal) eens is met de desbetreffende uitspraak. Bron: Stadspeiling, O&S O&S Gemeente Nijmegen, november

4 Imago stad, buurt en bestuur Stad nog steeds meer voor dan achteruit Sinds de eeuwwisseling (met in die periode de aanpak van het stadscentrum) oordelen Nijmegenaren overwegend positief over de ontwikkelingen in hun stad. In 2009 vinden burgers minder vaak dan in de voorgaande metingen dat hun stad vooruit is gegaan. Maar dit deel blijft duidelijk groter dan het aandeel dat vindt dat de stad achteruit is gegaan % 10 % 13 % 19 % 13 % 47% 45% 46% 44% 52% % 13 % 35% 39% % 47% % 32% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% % 43% stad zal vooruit gaan stad zal achteruit gaan % 22% 33% 35% 41% 55% % 22% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% stad is vooruit gegaan stad is achteruit gegaan Illustratie 3: percentage Nijmegenaren dat vindt dat stad in het afgelopen jaar voor of achteruit is gegaan Bron: Stadspeiling, O&S Illustratie 4: percentage Nijmegenaren dat verwacht dat de stad in de komende jaren voor of achteruit zal gaan Bron: Stadspeiling, O&S Interesse wijkaangelegenheden blijft groot Net als 2007 zeggen 2 op de 3 burgers de berichten over ontwikkelingen in de eigen wijk met interesse te volgen. Voor een aantal voorgelegde ontwikkelingen op stadsniveau gaat de meeste belangstelling uit naar de nieuwe stadsbrug, bijna de helft. Waalfront West en het Topsportcentrum scoren daaronder: meer dan de helft zegt daarin niet geïnteresseerd te zijn. In 2001 noemde meer dan 40% van alle Nijmegenaren de aanpak van het centrum als positieve ontwikkeling in het laatste jaar. In dat jaar werd ook het meest positief over de ontwikkeling van Nijmegen geoordeeld: 55% zag toen vooruitgang. o ntwikkeling wijk stadsbrug 45% 67% 29% 21% 27% 13 % In de jaren daarna, als de grote ingrepen in het centrum al een tijd achter de rug zijn, blijft de groep burgers die vindt dat de stad vooruitgaat, nog steeds aanzienlijk: tot aan 35% in Volgens de respondenten speelt in dit oordeel de opknap van het stadscentrum de grootste rol en in mindere mate de nieuwbouw, het onderhoud van de wegen, de (nieuwe) winkels en de opknap / het onderhoud van de buurten. De groep pessimisten neemt stilaan af: steeds minder mensen vinden dat de stad achteruit is gegaan. Voor hen komt dat achteruitgaan vooral door verloedering, slechte bereikbaarheid / parkeermogelijkheid en door het kwalitatief lage winkelaanbod. Ook voor de toekomst zijn de verwachtingen overwegend positief. Vooruit zeggen krap 5 op 10. En ook hier is de groep pessimisten verder afgenomen: rond 1 op de 10 verwacht dat de stad achteruit zal gaan. wa a lfro nt we s t topsportcentrum 21% 18 % 25% 23% 54% 58% 0% 20% 40% 60% 80% 100% met interesse oppervlakkig niet Illustratie 5: mate waarin Nijmegenaren berichten volgen over een aantal voorgelegde onderwerpen; in procenten Bron: Bestuursmonitor, O&S Verkeer blijft belangrijk als beleidsthema Tussen 1993 en 2009 hebben we de Nijmegenaren 6 maal gevraagd welke problemen volgens hen met voorrang door de gemeente zouden moeten worden aangepakt. In wat zij door de jaren heen als eerste noemen, zien we twee trends. O&S Gemeente Nijmegen, november

5 Imago stad, buurt en bestuur Allereerst onveiligheid / criminaliteit. In 1993 stak dit thema nog met kop en schouders (61%) boven alle andere genoemde problemen uit. Maar in de peilingen van déze eeuw wordt dit thema door steeds minder Nijmegenaren genoemd: in 2003 nog door 34%, in 2007 door 17% en dit jaar door 12%. Dit sluit aan bij wat we hiervoor al zagen: meer bewoners dan in 2003 zien Nijmegen als een veilige stad. De tweede ontwikkeling geldt het verkeer. Het gewicht dat burgers aan het aanpakken van verkeersproblematiek geven, is flink toegenomen, tot 35% in In 2009 blijft verkeer met 35% met afstand het belangrijkste thema. Genoemde elementen in die verkeersproblemen zijn vooral de slechte bereikbaarheid / verkeersdoorstroming en de filevorming, en veel minder de verkeersveiligheid. verkeer parkeren veiligheid schoonhouden jongeren fietsvoorzieningen woningnood beleid en financiën werk en inkomen allure/ archtitectuur onderhoud wegen groen openbaar vervoer integratie leefbaarheid wijken 10% 7% 4% 6% 5% 3% 3% 6% 5% 5% 4% 2% 4% 4% 5% 5% 4% 3% 3% 5% 4% 2% 3% 1% 4% 3% 4% 4% 2% 3% 3% 2% 1% 1% 1% 10% 12 % 10 % 7% 5% 7% 7% 8% 5% 5% 8% 4% 6% 12% 23% 19 % 16% 16 % 21% 18 % 17% 19 % 35% 35% 34% % 10% 20% 30% 40% Parkeren scoort met 16% in 2009 als aanpakprobleem gelijk aan de voorgaande peiling en gaat veiligheid / criminaliteit voorbij. Het aanpakken van verpaupering, verloedering en rommel op straat, samengevat onder de noemer schoonhouden van de stad blijft rond de 10% scoren. De overige aandachtpunten komen niet boven de 10% uit. Bij jongeren (vooral problemen m.b.t. hangjongeren, ook een tekort aan voorzieningen) zien we daarbij de meeste beweging: van 4% in 2005 naar 10% nu. Naar en in Nijmegen Nijmegenaren vragen dus nogal wat aandacht voor bereikbaarheid en doorstroming. In deze stadspeiling 2009 is hun voor de eerste maal gevraagd om hun eigen ervaringen met reizen naar en in de stad met een cijfer te waarderen. Per auto scoort bij beide vragen niet goed: tweemaal een 6 min. De fiets doet het met 2 punten méér duidelijk beter. De bus blijft daar met een dikke 7 wat achter. per fiets met de bus met de auto 5,9 5,7 7,2 7,2 7,6 7, naar Nijmegen in Nijm e gen Illustratie 7: waarderingscijfers voor vervoer naar en in Nijmegen Bron: Stadspeiling, O&S Dit beeld zien we in alle stadsdelen terug. Grote verschillen zijn er niet. Alleen in Nijmegen Noord: de inwoners zijn daar met 4,6 duidelijk negatiever over de bereikbaarheid van de stad. Hoe zouden deze bereikbaarheid en verkeersdoorstroming beter kunnen? Twee op drie hebben daar geen concrete ideeën voor of wijzen nog eens op de drukte. Meeste baat zien de anderen bij een beter openbaar vervoer of bij het omleiden van het verkeer om de stad heen. Illustratie 6: met / bij voorrang door gemeente aan te pakken stadsproblemen volgens burgers Bron: Stadspeiling, O&S O&S Gemeente Nijmegen, november

6 Imago stad, buurt en bestuur II.D E NIJMEGENAAR EN ZIJN BUURT Rapportcijfer buurt stijgt naar 7,5 De meeste mensen voelen zich min of meer betrokken bij de buurt. In 2009 is dat voor 34% sterk het geval en voor 36% enigszins. Twee jaren geleden waren die cijfers 31 resp. 38%. Door de verschillende metingen heen lag het cijfer dat de Nijmegenaar voor zijn of haar woonomgeving gaf, vrij vast op 7,3. Nu, in 2009, zien we een kleine stijging naar 7,5. N-Oost N-Noord Centrum N-Midden N-Zuid 7,9 7,8 7,7 7,7 7,6 7,6 7,5 7,5 7,4 7,2 7,5 7,3 7,3 7,3 7,2 7,3 7,3 7,5 Dukenburg 7,1 7,4 7,0 6,5 6,0 5,5 5, Illustratie 8: rapportcijfer woonomgeving Bron: Stadspeiling, O&S Buurt gehechtheid op zelfde niveau Ten opzichte van 2007 is er nauwelijks verschil in hoe gehecht Nijmegenaren aan hun buurt zeggen te zijn. Nu is dat 67%, toen was het 65%. Kijken we naar de stadsdelen, dan zien we dat in Nijmegen Oost de buurtgehechtheid boven (79%) en in Nijmegen Nieuw West plus Nijmegen Oud West benedengemiddeld is (59%). Stad gehechtheid groter dan buurt gehechtheid In de Stadspeiling 2009 is niet alleen gevraagd naar gehechtheid aan de buurt, maar ook naar gehechtheid aan de stad. Als we de resultaten hiervan met elkaar vergelijken, dan valt op dat Nijmegenaren meer binding voelen met de stad (84% gehecht ) dan met hun buurt (67%). Het verschil is het grootst (27%) in Nijmegen Oud West, het kleinst in Nijmegen Noord (4%). Lindenholt N-Nieuw-West N-Oud-West 6,7 7,4 7,2 7,2 7,1 7,1 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 Illustratie 9: waardering woonomgeving per stadsdeel Bron: Stadspeiling, O&S Buurtontwikkeling: vooral gelijk... Eerder zagen we dat 35% van de Nijmegenaren vindt dat de stad als totaal in het afgelopen jaar vooruit is gegaan. Voor de eigen buurt ligt dit percentage lager: 21% van de bewoners heeft de buurt in de laatste tijd vooruit zien gaan. Voor de vooruitgang worden verschillende argumenten aangedragen. Op de eerste plaats is dat de betere sfeer in de buurt (contacten, buren, activiteiten e.d.), gevolgd door het renovatie / nieuwbouw, het verzorgdere beeld van de buurt (beter onderhoud, minder zwerfvuil), meer / beter onderhouden groen, beter onderhoud van de wegen / fietspaden en meer voorzieningen voor de jeugd. Bij de achteruitgang staat een slechtere sfeer eveneens op 1, gevolgd door meer rommel / zwerfvuil en meer hangjongeren. Overigens vormt gelijk gebleven zowel voor stads als buurtontwikkeling de grootste groep: 39 respectievelijk 61% ziet vooruit noch achteruitgang. Nijmegen Oost 7,9, Nijmegen Oud West 7,1 Bij het gemiddelde van 7,5 lopen de cijfers tussen de Nijmeegse stadsdelen uiteen van 7,1 (voor Nijmegen Oud West) tot 7,9 (voor Nijmegen Oost). Ten opzichte van de vorige metingen zien we in 2009 geen verslechtering, maar bij de meeste stadsdelen een lichte verbetering. Het meest bij Nijmegen Oud West en bij Dukenburg. O&S Gemeente Nijmegen, november

7 Imago stad, buurt en bestuur 70% 60% 50% 40% 35% 39% 61% gemiddelde. Lindenholt is dat voor de eigen buurt, maar scoort voor de rest gemiddeld. Nijmegen Noord ten slotte is wat somberder over de eigen toekomst en vindt minder vaak dat de stad in de laatste jaren erop vooruit is gegaan. 30% 20% 10% 0% 21% 13 % 13% 12 % 6% Nijmegen buurt vooruit achteruit gelijk weet niet Buurt: schoonhouden en verkeer belangrijkste problemen Welke buurtproblemen moeten in de ogen van de Nijmegenaren het eerst worden aangepakt? Bij de vorige peiling kwam schoonhouden van de wijk (rommel / zwerfvuil, hondenpoep) als eerste uit de bus, vóór verkeer (drukte, veiligheid). Illustratie 10: is stad of buurt het afgelopen jaar voor of achteruit gegaan?; in procenten Bron: Stadspeiling, O&S Nu, in 2009, is dat weer zo. Jongeren blijft groeien en staat nu op 3. Daarna volgen parkeren en veiligheid.... ook voor de toekomst Wat denken Nijmegenaren van de toekomst van hun buurt? Eerder zagen we dat bijna de helft denkt dat de stad vooruit zal gaan. Voor de eigen buurt is dat ruim een kwart minder. De helft denkt dat de buurt niet vooruit noch achteruit zal gaan. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 46% 11% 24% 18% 27% 13% 48% 13% schoonhouden wijk verkeer jongeren parkeren veiligheid onderhoud we gen 20% 22% 18 % 18 % 18 % 19 % 19 % 20% 16 % 15 % 13 % 11% 13 % 16 % 16 % 14 % 10 % 16 % 14 % 19 % 9% 12 % 12 % 19 % 0% Nijmegen buurt vooruit achteruit gelijk weet niet Illustratie 11: zal de stad of buurt in de komende jaren voor of achteruitgaan?; in procenten Bron: Stadspeiling, O&S groen overlast sfeer 1% 8% 6% 7% 6% 9% 6% 6% 6% 5% 5% 3% Hoe doen de afzonderlijke stadsdelen het voor wat betreft de recente ontwikkeling en voor wat gaat komen? Nijmegen Nieuw West en Nijmegen Midden wijken nauwelijks af van de gemiddelde cijfers voor recente ontwikkeling en toekomst. speelvoorz. integra tie 3% 5% 4% 1% 3% 2% 2% 10 % Nijmegen Centrum en Nijmegen Oud West kijken optimistischer vooruit. In beide stadsdelen vinden de bewoners trouwens ook vaker dat de stad vooruit is gegaan. Nijmegen Oost ziet in de buurt weinig ontwikkeling niet in het voorgaande jaar en niet voor de toekomst; Nijmegen Zuid ziet wat meer achteruitgang in de eigen buurt, in het voorgaande jaar en voor de komende periode. Dukenburg is voor de toekomst negatiever dan het 0% 5% 10% 15% 20% 25% Illustratie 12: percentage Nijmegenaren dat een buurtaanpakprobleem noemt Bron: Stadspeiling, O&S O&S Gemeente Nijmegen, november

8 Imago stad, buurt en bestuur In de top 5 van buurtaanpak zien we dezelfde onderwerpen zoals we die wij zagen bij aanpakproblemen stad (Illustratie 5); alleen de volgorde is anders. Schoonhouden en jongeren blijken binnen de buurt belangrijker dan op stadsniveau. De cijfers uit de vorige figuur zijn die voor de stad als geheel. Zijn er verschillen op stadsdeelniveau? Als we kijken naar wat men als eerste buurtprobleem aanhaalt dan zien we bij de top 5 van die problemen dat: schoonhouden van de wijk het vaakst in Lindenholt wordt genoemd, het minst vaak in Nijmegen Noord en Nijmegen Centrum; problemen met de verkeerssituatie in alle wijken spelen, maar sterker in Nijmegen Noord en Nijmegen Midden; problemen met jongeren weinig worden gemeld in Nijmegen Oost, maar meer in Dukenburg en Nijmegen Nieuw West; parkeerproblemen het meest in Nijmegen Centrum spelen, het minst in Nijmegen Nieuw West; problemen met veiligheid vooral in Nijmegen Centrum worden genoemd en nauwelijks in Nijmegen Noord. Kijken we naar welke aanpakproblemen zich in de stadsdelen in die top 5 nestelen dan blijkt dat: Nijmegen Centrum na parkeren en veiligheid, overlast als belangrijkste punt noemt; wegonderhoud vaker wordt genoemd in Nijmegen Zuid, Dukenburg en Lindenholt en staat alleen in deze stadsdelen in de top 5; in Lindenholt in de top 5 (naast wegonderhoud ) ook sfeer en groen voorkomen; in Nijmegen Noord voorzieningen als tweede aanpakprobleem wordt genoemd na verkeer. III.DE NIJMEGENAAR EN ZIJN BESTUUR De helft weet welke partijen in college zitten Vanaf het voorjaar van 2002 heeft de stad een college met wethouders van de PvdA, GroenLinks en de Socialistische Partij. Tussen 2002 en 2007 is dat stilaan bekender geworden bij de burgers. Bij de eerste meting wist 45% de partijen te benoemen; nu, in 2009, is dat net als in % weet partijen in college 45% 47% 51% 51% Illustratie 13: bekendheid samenstelling college, in procenten Bron: Bestuursmonitor, O&S De overigen zeggen niet te weten welke partijen er in het college zitten (42%) of noemen een niet correcte coalitie. Contact met college: één op de vijf Net als bij de vorige meting, zegt zo n 20% van de respondenten in de afgelopen 3 jaar wel eens of vaak contact te hebben gehad met de burgemeester of wethouders. In 2009 gaat het in die contacten vooral om privézaken, ontmoetingen tijdens wijkbezoeken en om contacten vanuit werk en/of beroep in die volgorde. Inzet college nog steeds positief gewaardeerd De waardering van Nijmegenaren voor de intenties van het college blijft overwegend positief, zij het dat we in de loop van de tijd wel een licht dalende tendens zien. Ruim 60% vindt nu dat het college zich over het algemeen wel bekommert om de problemen in de Nijmeegse wijken (2007: 67%). Bij stellingen als college zoekt veel contact met burgers, college betrekt burgers bij beleid, weet i.h.a. goed wat er leeft onder de mensen ) ligt dat percentage lager: 3 à 4 op de 10 zijn het daarmee eens. In de Stadspeiling is gevraagd of men vindt of de gemeente voldoende aandacht voor de problemen in de buurt heeft. Het percentage burgers, dat van mening is dat die aandacht voldoende is, komt steeds meer in de buurt te liggen van het aandeel dat vindt dat de gemeente te weinig aandacht heeft voor problemen in de buurt. Sinds 2003 is de groep die positief is over de gemeente aandacht, gegroeid van een kwart naar ruim een derde (37%). Het deel met als mening dat de gemeente te weinig aan de buurtproblemen doet, daalde in diezelfde periode van 57% naar 42%. O&S Gemeente Nijmegen, november

9 Imago stad, buurt en bestuur Meer waardering voor meest zichtbare college inspanningen Voor de inspanningen van het college voor schone / hele straten en veiligheid wijk / stad hebben Nijmegenaren de meeste waardering. Zo n 2 op de 3 van hen en dat is méér dan bij vorige metingen vinden die inspanningen goed of voldoende. Ook bij de inspanningen voor het terugdringen van overlast jongeren is er sprake van een groeiende waardering. Bereikbaarheid stad en variatie woningaanbod blijven met 50% vrijwel constant. Een daling zien we bij de waardering voor het scheppen van meer werkgelegenheid. Met 31% ligt zij weer op het niveau van vóór Veel mensen zeggen zich hier geen oordeel over te kunnen vormen; kennelijk is deze inspanning van het college minder zichtbaar. schone / hele straten veiligheid in wijk en stad gevarieerd woningaanbod betere bere ikbaa rheid stad terugdringen overlast jongeren meer werkgelegenheid 48% 40% 33% 31% 29% 50% 51% 50% 42% 41% 50% 51% 53% 64% 59% 59% 70% 67% % 20% 40% 60% 80% Illustratie 14: waardering inspanningen college, in procenten goed of voldoende Bron: Bestuursmonitor, O&S Vertrouwen: meer naar neutraal Door de jaren heen zijn de meeste Nijmegenaren vertrouwen in het college blijven hebben. In 2009 is dat niet anders. Maar we zien wel dat vanaf 2003 de groep met veel vertrouwen kleiner wordt en dat respondenten met het verstrijken van de tijd steeds vaker de middengroep ( neutraal ) opzoeken en zich steeds minder vaak uitspreken voor wel of geen vertrouwen. Vertrouwen: ja daalt daardoor van 61 naar 53%; vertrouwen: nee gaat van 14 naar 9% % 19 % 26% 28% 37% 41% 36% 33% 39% 30% 24% 25% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 8% 6% 7% 5% veel enige mate neutraal niet veel geen Illustratie 15: percentage Nijmegenaren met wel / geen vertrouwen in college Bron: Bestuursmonitor, O&S Voor het ontbreken van vertrouwen in het college voeren burgers, net als in 2007, vooral een algemeen gevoel van wantrouwen ten opzichte van politici (45%) aan. Op enige afstand volgen de aanpak van grote problemen (29%) en politieke beslissingen (20%). Bij dat laatste gaat het vooral om verkeerssituaties (o.a. in Nijmegen Noord) en om ervaringen in de privé sfeer. In het beeld van meer of minder vertrouwen zit weinig beweging. Veruit het grootst blijft de groep met evenveel vertrouwen : 78% in 2007, 81% nu. Meer vertrouwen blijft op 9% en minder scoort met 10% 2 procentpunten minder. Belangrijkste redenen voor meer vertrouwen zijn je ziet ze steeds meer en ze luisteren goed naar de burgers. Minder vertrouwen komt vooral doordat resultaten uitblijven of verwachtingen niet worden waargemaakt. Waarderingscijfer college blijft constant Het waarderingscijfer dat de Nijmegenaren voor dit college geven, lag in de afgelopen metingen gemiddeld op 6,6 met een maximale afwijking van 0,1. In 2009 is dat niet anders: het college krijgt ook nu weer een 6,6. Dienstverlening Als burgers een beroep doen op gemeentelijke dienstverlening, dan hebben ze niet zozeer contacten met het bestuur, als wel met het ambtelijk apparaat. Jaarlijks meten we bij verschillende loketten en balies hoe de burgers die contacten waarderen. Daaruit rollen per balie verschillende cijfers. Zo groeit Burgerzaken (paspoort en zo) van een jarenlange 8,2 naar een 8,3 in dit jaar, haalt de bezwaarschriftenbehandeling door DIW een 6, het Regionaal Archief een kleine 8 en Zorg / Werk / Inkomen een ruime 7. O&S Gemeente Nijmegen, november

10 Imago stad, buurt en bestuur Ook vragen we Nijmegenaren regelmatig hoe ze in het algemeen tegen de dienstverlening aankijken. Over goed luisteren naar de klant stijgt door de jaren de tevredenheid, tot 2 op de 3 in Groei zien we ook bij de tevredenheid over nakomen van afspraken, snelheid van handelen en meewerken aan burgerplannen, maar deze scores liggen in 2009 zo n 10 tot 20% onder die van luisteren. Openingstijden en klachtenafhandeling dalen in tevredenheid zo n 5% ten opzichte van de vorige meting, na een stijging in de metingen daarvoor. Tevredenheid over afhandeling van brieven beweegt zich door de jaren heen rond de 30%. de gemeente nijmegen heeft medewerk(st)ers die goed naar je luisteren 54% 60% 63% 67% heeft goede openingstijden 54% 61% 69% 64% komt haar afspraken na 34% 41% 53% 54% werkt snel en efficiënt 27% 36% 47% 47% werkt meestal goed mee aan plannen en wensen van haar burgers 31% 29% 41% 43% handelt haar brieven vlot en correct af 29% 33% 29% 29% handelt klachten zorgvuldig en discreet af 20% 23% 24% 18% Illustratie 16: percentage Nijmegenaren dat vindt dat de desbetreffende uitspraak over het algemeen juist is Bron: Dienstverleningsmonitor 2007, Klantenonderzoek Elckerlijc 2009, O&S Bronnen Bestuursmonitor, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2009; O&S Burgerzakenmonitor, 2009; O&S Stadspeiling 1993, 1996, 1998, 2003, 2005, 2007; O&S Diverse klantenonderzoeken; O&S O&S Gemeente Nijmegen, november

11 Bevolking Het inwoneraantal van Nijmegen stijgt al jarenlang. De groep twintigers/studenten is binnen de Nijmeegse bevolking het sterkst aanwezig. De groep vijftigers is de afgelopen 10, 20 jaar het sterkst gegroeid. De groei van de niet westerse allochtonen is de laatste jaren sterk afgenomen. Veel van de demografische kenmerken van Nijmegen hangen samen met het studentenstadkarakter van de stad. Er vestigen zich veel jongeren, het geboortecijfer is laag en er zijn veel kleine huishoudens. In toekomst zal Nijmegen te maken blijven houden met bevolkingsgroei. Die toename kan in horten en stoten plaats hebben o.a. als gevolg van de huidige economische crisis. I.OMVANG EN LEEFTIJDSOPBOUW VAN DE N IJMEEGSE BEVOLKING Inwoneraantal stijgt al bijna 20 jaar Op 1 januari 2009 stonden er in Nijmegen bijna mensen ingeschreven. Sinds 1990, toen Nijmegen ongeveer inwoners telde, gaat het inwoneraantal gestaag omhoog geboorteoverschot 2007 vestigingsoverschot 2006 toevoeging Illustratie 2: componenten bevolkingsontwikkeling Nijmegen Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Illustratie 1: inwoneraantal Nijmegen Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Die bevolkingsgroei kent verschillende achtergronden: Nijmegen heeft jaarlijks een geboorteoverschot van personen De toevoeging van Lent aan Nijmegen zorgde rond 1997 voor een toename van de bevolking met ruim mensen De groei in Nijmegen is sterker dan landelijk gemiddeld: in Nijmegen nam het inwoneraantal sinds 2000 met ruim 6% toe, in Nederland bedroeg de groei in deze periode ongeveer 4%. Door opleidingen veel twintigers De Radboud Universiteit en de Hogeschool Arnhem Nijmegen trekken veel jongeren naar Nijmegen. Vergeleken met de Nederlandse bevolking wonen er hier veel twintigers: 11% van de bevolking is tussen de 20 en 24 (landelijk 6%), 9% tussen de 25 en 30 (landelijk 6%). In de jaren 90 kende Nijmegen de meeste jaren nog een vertrekoverschot. Tussen 2000 en 2006 kwamen er jaarlijks meer mensen naar Nijmegen dan er vertrokken. De laatste 2 jaar ligt het migratiesaldo rond 0. De opleidingsinstellingen in Nijmegen maakten een forse groei door. Zo steeg het aantal studenten aan de Radbouduniversiteit van ruim in naar bijna jaar later. Hoewel lang niet alle studenten in Nijmegen wonen zorgt de toename van RU en HAN voor een verhoogde toestroom van jongeren naar Nijmegen. O&S Gemeente Nijmegen, november

12 Bevolking Nederland Nijmegen Illustratie 3: leeftijdsopbouw Nijmegen en Nederland, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie en CBS Er zijn vooral veel vrouwen in deze leeftijdsklasse, omdat aan de Nijmeegse opleidingen duidelijk meer vrouwen dan mannen studeren. Ook andere steden met een opleidingsfunctie hebben relatief veel twintigers binnen hun bevolking jr e.o jr jr jr jr jr jr jr 0-9 jr Jeugdigen (tussen de 0 en 14 jaar) en mensen vanaf 35 jaar wonen er in Nijmegen juist wat minder dan gemiddeld. Sturende processen in ontwikkeling leeftijdsopbouw De sterke aanwezigheid van inwoners rond de 20 doet zich al tientallen jaar voor in Nijmegen, al zolang er grote stromen studerenden naar de stad komen. Daarnaast zijn er nog twee demografische processen die grote invloed hebben op de omvang van de verschillende leeftijdsklassen: De naoorlogse geboortegolf De geboortegeneraties uit de jaren zijn erg groot. Ieder keer wanneer deze groep een nieuwe leeftijdsklasse binnenschuift neemt die flink toe. Het inzakken van de geboortecijfers in de jaren 70 Het omgekeerde effect zie je bij de geboortegeneraties uit de jaren 70. In enkele jaren tijd halveerden de geboortecijfers in Nijmegen. Wanneer deze groep een bepaalde leeftijdsklasse bereikt zakt het aantal mensen in die categorie. Toename vijftigers en zestigers Zo zie je de laatste 20 jaar een toename van het aantal mensen in de middelbare leeftijdsklassen. In de jaren groeide het aantal veertigers en vijftigers. De laatste 10 jaar zit de groei vooral bij de vijtigers en zestigers. Illustratie 4: leeftijdsopbouw Nijmegen, 1989, 1999 en 2009 Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Stadsdelen hebben een eigen leeftijdsprofiel Er zijn tussen de stadsdelen van Nijmegen behoorlijke verschillen in leeftijdsopbouw, die de ouderdom, de geschiedenis, de woningvoorraad en het karakter van de gebieden weerspiegelen. In Nijmegen Centrum is bijna de helft van de inwoners tussen de 15 en 29 jaar oud. Het woonmilieu hier, met veel levendigheid, voorzieningen en drukte, en de woningvoorraad, met veel etagewoningen en verkamerde panden, is juist voor deze leeftijdsgroep aantrekkelijk. Ook in Oost is deze leeftijdsklasse sterk vertegenwoordigd. In Lindenholt en vooral in Noord (Waalsprong), de jongste wijken van Nijmegen, wonen relatief veel jeugdigen (0 14). Nijmegen Zuid, gebouwd in de jaren 50 en 60, is het meest vergrijsde gebied van Nijmegen. Dukenburg en Lindenholt zijn gebouwd in de jaren 70 en 80. Vooral in Dukenburg en iets later in Lindenholt is de vergrijzing aanstaande. De leeftijdsklasse is hier sterk vertegenwoordigd. Daar tegenover staat de afname van de leeftijdsklasse waar de geboortegeneratie uit jaren 70 zich bevindt: tussen 1989 en 1999 zakt het aantal twintigers. Tussen 1999 en 2009 neemt het aantal dertigers af. O&S Gemeente Nijmegen, november

13 Bevolking 0 14 jaar jaar jaar jaar 70 jaar e.o. Nijmegen 15% 26% 21% 29% 9% N Centrum 4% 47% 20% 22% 6% N Oost 11% 33% 19% 28% 9% N Oud West 14% 27% 24% 29% 6% N Nieuw West 15% 24% 21% 27% 13% N Midden 15% 26% 19% 30% 10% N Zuid 14% 21% 19% 31% 15% Dukenburg 16% 18% 21% 34% 11% Lindenholt 19% 22% 24% 32% 3% N Noord 26% 17% 33% 20% 4% II.ALLOCHTONE EN AUTOCHTONE NIJMEGENAREN Aantal niet westerse Nijmegenaren laatste 5 jaar weinig gegroeid Ongeveer Nijmegenaren hebben een nietwesterse achtergrond. Rond de eeuwwisseling nam deze groep sterk in omvang toe. De laatste 5 jaar is de groei echter flink afgevlakt Illustratie 5: leeftijdsopbouw per stadsdeel, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Vervuiling in bevolkingsbestand De laatste paar jaar is het aantal buitenlandse studenten dat naar Nijmegen komt om hier gedurende korte tijd te studeren flink toegenomen. Deze studenten schrijven zich vaak wel in bij de burgerlijke stand, maar niet meer uit. Naar schatting gaat het om ongeveer 1000 studenten die ingeschreven staan op complexen van de SSHN maar daar niet meer wonen. Voor het totaalbeeld van de inwoners in Nijmegen is het effect van deze vervuiling (nog) relatief beperkt. In sommige wijken (Galgenveld, Groenewoud, Lent), waar door SSHN veel buitenlandse studenten worden geplaatst, kan de vertekening echter al behoorlijk groot worden niet-westers wes ters Illustratie 6: aantal westerse en niet westerse allochtonen in Nijmegen, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie De groep allochtone Nijmegenaren met een westerse 1 achtergrond is net zo groot als de groep niet westerse inwoners. 1 We gebruiken de CBS indeling van etniciteit, Oost Europa, voormalig Joegoslavië en Indonesië worden daarin tot de westerse landen gerekend. O&S Gemeente Nijmegen, november

14 Bevolking Geboorteoverschot compenseert vertrekoverschot De belangrijkste reden voor het afvlakken van de groei van de niet westerse Nijmegenaren ligt in het verdwijnen van het vestigingsoverschot van deze groep. Rond de eeuwwisseling vestigden zich veel meer niet westerlingen in Nijmegen dan er uit de stad vertrokken. In de jaren 2004, 2005 en 2006 was er echter een vertrekoverschot van nietwesterlingen. Doordat er in deze groep veel meer kinderen geboren worden dan er mensen sterven was er overall nog wel sprake van lichte toename. In 2007 en 2008 is er weer sprake van een klein vestigingsoverschot. Surinaams Arub/Antill. Marokkaans Turks niet-wes ters natuurlijk 726 migratie Illustratie 7: bevolkingstoe en afname door natuurlijk groei (geboorteoverschot) en door migratie (vestigings/ vertrekoverschot), periode Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Veel jongeren, weinig ouderen Gezien de geschiedenis van de groep niet westerse Nijmegenaren (veel geboortes, veel vestiging van jonge mensen in de jaren 90) is het niet verwonderlijk dat de leeftijdsopbouw behoorlijk afwijkt van het Nijmeegs gemiddelde. 95 jr e.o jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr 5-9 jr 0-4 jr 0% 0% 1% 1% 1% 2% 2% 3% 3% 3% 3% 4% 4% 5% 5% 5% 5% 6% 6% 7% 7% 7% 7% 7% 7% 8% 8% niet-westers alle Nijmegenaren 9% 8% 9% 9% 9% 9% 10 % 10 % 11% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% Illustratie 8: leeftijdsopbouw alle Nijmegenaren en Nijmegenaren niet westers, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Van de niet westerse inwoners is 34% jonger dan 20 jaar, van alle Nijmegenaren 21%. Andersom is van de niet westerlingen 6% ouder dan 60, terwijl dat percentage voor de hele stad op 19% ligt. 40% niet westerlingen geboren in Nederland 40% van de niet westerse Nijmegenaren is tweede generatie, is geboren in Nederland. Vooral onder de jongeren heeft het aandeel tweede generatie de overhand. Boven de 40 zijn niet westerse inwoners bijna altijd geboren in het buitenland. O&S Gemeente Nijmegen, november

15 Bevolking 95 jr e.o jr jr jr jr geboren in Nederland geboren elders Ook binnen wijken kunnen er behoorlijke verschillen bestaan in het aandeel niet westerse bewoners. Zo ligt in delen van Heseveld, Hatert en de Kamp het percentage niet westerse bewoners (dat soms 30 40% bedraagt) ruim boven het stedelijke gemiddelde jr jr jr jr jr Globaal bezien is het aandeel niet westerse allochtonen hoog aan de westkant van de stad (met uitzondering van Hees en Weezenhof) en relatief laag aan de oost en noordkant jr jr jr jr jr jr jr jr Aandeel allochtonen in Nijmegen is niet bijzonder Het aandeel niet westerse allochtonen in Nijmegen ligt boven het landelijke gemiddelde. Het verschil is echter niet groot. In veel steden wonen, net als in Nijmegen, relatief veel allochtonen. In het platteland en in kleinere plaatsen wonen vaak juist weinig allochtonen. 5-9 jr 0-4 jr Illustratie 9: niet westerse Nijmegenaren, naar geboorteland, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Witte en zwarte wijken Het aandeel niet westerse allochtonen verschilt sterk van wijk tot wijk. Bij een gemiddeld aandeel van 12,3% scoort de wijk Meijhorst (31,6%) het hoogst. Maar ook de wijken Malvert, Neerbosch Oost, Nije Veld, Aldenhof en Wolfskuil hebben meer dan 20% niet westerse allochtonen onder hun bewoners. Rotterdam 36,5% Amsterdam 34,7% Den Haag 33,2% Utrecht 21,3% Arnhem 17,7% Leiden 14,8% Enschede 14,6% Haarlem 13,5% Nijmegen 12,3% Nederland 11,0% Breda 10,6% Den Bosch 10,3% Groningen 9,7% Maastricht 7,5% Apeldoorn 7,1% Illustratie 11: percentage niet westerse allochtonen, Bron: CBS Illustratie 10: postcodegebieden met absoluut en relatief veel nietwesterse allochtonen, Bron: Gemeentelijke Basis Administratie O&S Gemeente Nijmegen, november

16 Bevolking III.OVERIGE KENMERKEN NIJMEEGSE BEVOLKING Vooral jongeren komen naar Nijmegen Jaarlijks verhuizen rond de mensen naar Nijmegen. De helft daarvan is rond de 20. Dat zijn vooral mensen die naar Nijmegen komen om daar een opleiding te volgen. Een bijna even grote groep vertrekt jaarlijks uit Nijmegen. Bij deze groep ligt het zwaartepunt rond de 30 jaar. Onder hen veel mensen die na hun opleiding uit Nijmegen vertrekken om elders te gaan wonen of werken saldo vestigers vertrekkers jr e.o jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr jr 5-9 jr 0-4 jr Illustratie 12: vestiging, vertrek en migratiesaldo in 2008 naar leeftijd Bron: Gemeentelijke Basis Administratie De laatste 10 jaar is het aantal mensen dat zich in Nijmegen vestigt steeds toegenomen, van ongeveer in 1999 tot ruim in Die toename is ook voor een belangrijk deel te plaatsen bij de leeftijdsklasse rond de 20 jaar. Illustratie 13: leeftijdsopbouw vestigers, 1999 en 2008 Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Aantal sterfgevallen loopt terug Sinds een jaar of acht daalt het aantal sterfgevallen in Nijmegen. In 2000 stierven er bijna Nijmegenaren, in 2008 waren dat er 200 minder. De daling in de sterftecijfers is een ontwikkeling die ook landelijk te zien is. Door het uitblijven van grote koude en griepgolven tussen 2000 en 2008 is het aantal sterfgevallen, vooral onder ouderen, laag. Het gestandaardiseerde 2 sterftecijfer voor vrouwen ligt in Nijmegen rond het landelijk gemiddelde, en daalt ook mee in het landelijke tempo. Het sterftecijfer voor mannen daalt ook in het landelijk tempo, maar ligt al die jaren, op tamelijk constante afstand, boven het landelijk gemiddelde. 2 In het gestandaardiseerd sterftecijfer worden effecten van verschillen in leeftijdsopbouw verrekend O&S Gemeente Nijmegen, november

17 Bevolking 10 9,5 9 8,5 8 7,5 7 Nijm. m a n Ned. vrouw Ned. man Nijm. vro uw Illustratie 14: gestandaardiseerd sterftecijfer per 1000 inwoners, Nijmegen en Nederland Bron: CBS Toename 1 persoonshuishoudens Het meest voorkomende huishoudenstype in Nijmegen is het 1 persoonshuishouden: bijna mensen wonen alleen in een woning. Daarnaast zijn er ook nog tot vooral jongere Nijmegenaren die in onzelfstandige eenheden van de SSHN of in verkamerde panden wonen. Ook zij leven over het algemeen als 1 persoonshuishouden. alleenwonend Geboortecijfer Nijmegen extreem laag In Nijmegen worden ieder jaar ongeveer kinderen geboren. Dat is een erg laag cijfer wanneer je het relateert aan het aantal vrouwen in de vruchtbare leeftijd dat in Nijmegen woont. Het totaal vruchtbaarheidscijfer 3 in Nijmegen ligt net boven de 1,3, terwijl het voor Nederland als geheel 1,7 is. Alleen andere studentensteden (Leiden, Maastricht, Groningen) hebben vergelijkbaar lage geboortecijfers. 2 1,7 5 1,5 1, ,75 0,5 0,25 0 1,5 3 1,2 3 Nederland 1,7 2 Nijmegen 1, Illustratie 16: totaal vruchtbaarheidscijfer Nijmegen en Nederland Bron: Gemeentelijke Basis Administratie en CBS echtpaar/ samenwonend 1-o uder-gezin Halverwege de jaren 90 was het geboortecijfer lager dan nu. Zowel in Nederland als in Nijmegen is dit cijfer sindsdien wat gestegen. Het verschil tussen Nijmegen en Nederland is iets groter geworden. 2-o uder-gezin vrij huis anders Illustratie 15: zelfstandig wonende huishoudenstypen in Nijmegen, 1999 en 2009 Bron: Gemeentelijke Basis Administratie Vooral de Nijmeegse vrouwen tot 34 jaar krijgen relatief weinig kinderen. Bij deze jonge vrouwen zijn er veel die nog een opleiding volgen of die, hoog opgeleid, pas kort aan het werk zijn. Oudere vrouwen (35+) in Nijmegen krijgen in verhouding tot het Nederlandse gemiddelde juist wat meer kinderen. Deze Nijmeegse afwijking bestaat al jaren. Ook in de toekomst zal Nijmegen een relatief laag geboortecijfer blijven houden. De groei van het aantal huishoudens is vooral een groei van het aantal 1 persoonshuishoudens. Tussen 1999 en 2009 namhet totale aantal zelfstandig wonende huishoudens met ongeveer toe, waarvan alleenwonenden. Toch betekent dit niet dat de meerderheid van de Nijmegenaren alleen woont. Kijk je namelijk niet vanuit de huishoudens, maar vanuit personen, dan zie je dat de meeste Nijmegenaren in een 2 oudergezin wonen: bijna mensen vormen samen oudergezinnen. 3 Gemiddeld aantal kinderen dat een vrouw zou krijgen wanneer de in een bepaald jaar waargenomen vruchtbaarheid per leeftijdsjaar haar hele leven zou gelden. O&S Gemeente Nijmegen, november

18 Bevolking IV.DE NIJMEEGSE BEVOLKING IN DE TOEKOMST Groei of krimp? De Nederlandse bevolking is in het verleden altijd (flink) gegroeid. In berekeningen voor de toekomst komt de laatste jaren steeds meer het einde van deze groei in zicht. Verwacht wordt dat rond de bevolkingsgroei tot stilstand zal zijn gekomen en om zal slaan in bevolkingsdaling. Rond deze hoofdontwikkeling zullen zich flinke verschillen tussen regio s en steden voordoen. Sommige gebieden kennen nu al een terugloop in bevolking, bijvoorbeeld Zuid Limburg. Andere streken zullen nog lang met een bevolkingtoename te maken hebben. De minder sterke groei van het aantal mensen zal de komende 20 jaar samengaan met een flinke groei van het aantal huishoudens. Mede door de nog verder toenemende vergrijzing zal de gemiddelde huishoudensgrootte nog verder dalen. Nijmeegse bevolking blijft groeien Nijmegen heeft voor de jaren tot 2020 nog een flink woningbouwprogramma. Vooral in de Waalsprong en het Waalfront staan veel woningen in de planning. Hoe sterk de groei zal zijn, hangt mede af van de mate waarin het bouwprogramma gerealiseerd wordt. Nu het, als gevolg van de kredietcrisis, moeilijker is om nieuwbouw te realiseren kan het zijn dat de groei van het inwoneraantal een paar jaar stagneert. Over een wat langere periode genomen voorzien zowel gemeentelijke als landelijke prognoses bevolkingsgroei voor Nijmegen. Vergrijzing: vooral toename jonge senioren Tot 2015 zal vooral de groep 60 ers toenemen. In deze leeftijdsklasse zijn de meeste babyboomers te vinden. Ook de groep 70+ ers zal toenemen, maar daar is de groei een stuk minder groot. De toename bij de 70+ers in Nijmegen zal wat later en wat minder sterk zijn dan de landelijke trend. De geboortegeneraties uit de jaren 30 zijn in Nijmegen wat kleiner dan landelijk. Bronnen Data Gemeentelijke Basis Administratie (bevolkingsbestand) Demografische Verkenningen 2005, O&S Pearl, Regionale bevolkingsprognose 2009, CBS O&S Gemeente Nijmegen, november

19 Sociaal economisch profiel De sociaal economische positie van de Nijmegenaren is flink verbeterd. Met name in de tweede helft van de jaren negentig wordt absoluut en relatief een grote inhaalslag gemaakt wat betreft het hebben van werk en lagere uitkeringsafhankelijkheid. Een periode van hoge werkloosheid die Nijmegen kenmerkte sinds midden jaren zeventig kwam tot een einde. Na 2001 valt deze ontwikkeling door conjuncturele tegenwind grotendeels stil en stijgt de werkloosheid weer. Na 2005 zien we weer groei. Er zijn weer flink meer werkenden en de uitkeringsafhankelijkheid neemt sterk af. Wat later dan landelijk, stijgt vanaf januari 2009 de werkloosheid weer. Na zeer sterke groei in januari en februari, vlakt de werkloosheidsgroei in de maanden daarna af. Dit (voorlopig) in tegenspraak met de zeer sombere verwachtingen voor 2009, maar vooral voor I.B EROEPSBEVOLKING Meer werkenden De Nijmeegse beroepsbevolking (de mensen die werken of willen werken) groeit. Na een lange stationaire periode met rond de mensen, groeit het arbeidsaanbod door naar in Daarbinnen is de groei van het aantal werkenden (met onderbrekingen tijdens economisch slappe tijden) ronduit spectaculair. De stad telt in 2008 in de statistieken ca. 60% meer werkenden dan twintig jaar eerder 1. De groei van de werkende beroepsbevolking ligt aanzienlijk boven het nationale beeld Waalsprong en Waalfront staan veel woningen in de planning), behoudt Nijmegen de komende jaren een groei van de bevolking en de beroepsbevolking In Nederland als geheel zal die groei veel geringer zijn en ook eerder omslaan in krimp. Dit betekent in economisch opzicht een kans voor de stad (beschikbaarheid van personeel) maar ook een opdracht (werk bieden voor deze mensen). Nijmegen TM x 1000 personen niet beroepsbevolking werkloos Nederland TM we rkza a m Illustratie 1: de Nijmeegse bevolking van jaar naar positie op de arbeidsmarkt Bron: CBS Door deze ontwikkeling is het aantal werklozen en de groep mensen, die niet actief is op de arbeidsmarkt, sterk afgenomen. De economische draagkracht en weerstandsvermogen van de Nijmegenaren is door deze ontwikkeling aanzienlijk versterkt. Omdat Nijmegen voor de jaren tot 2020 nog een flink woningbouwprogramma heeft (vooral in Illustratie 2: ontwikkeling beroepsbevolking Nijmegen en Nederland in het Transatlantic Market scenario (TM); indexcijfer 2004=100 Bron: Hedenmorgen, Provincie Gelderland Veel hoogopgeleiden Binnen de beroepsbevolking is het stempel van de universiteitsstad goed zichtbaar. Het meest markant is het hoge opleidingsniveau in Nijmegen (rond de helft HBO/universitair). Na Utrecht, Amsterdam en Leiden staat Nijmegen op de vierde plek van de grotere steden. Qua beroepen scoren de Nijmegenaren hoog in de wetenschappelijke beroepen en staat de stad nummer twee in het aandeel mensen met een grotere parttime baan (20 34 uur). Ondanks de sterke groei van het aantal werkenden in Nijmegen, blijft de deelneming van Nijmegenaren op de arbeidsmarkt met name in de jongere leeftijdsgroepen laag. Ook dit heeft waarschijnlijk alles van doen met de studentengroep in de stad. 1 Indicatieve vergelijking door definitiewijzigingen en gebiedsverschillen (Lent, 1998) O&S Gemeente Nijmegen, november

20 Sociaal-economisch profiel Veel hoogopgeleiden werken buiten Nijmegen De arbeidsmarkt stoort zich niet aan gemeentegrenzen. Ruim de helft van de Nijmeegse banen worden bezet door mensen van buiten de stad. Daarbij nemen de direct omliggende gemeenten een aanzienlijke plaats in (55% van de inkomende pendel) en profileert Nijmegen zich als werkstad in de eigen regio. Maar ook Arnhem bezet met werkenden in Nijmegen de vierde plaats als woongemeente van werkforensen richting Nijmegen. Omgekeerd zien we in de Stadspeiling van 2009 dat 37% van de werkende Nijmegenaren buiten Nijmegen werkt. Inclusief mensen met een ambulant beroep is dat zelfs 45%. Daarbij ligt het accent meer op werkgemeenten buíten de regio (75% van de uitgaande stroom). In die groep, die op grotere afstand buiten de stad werkt, valt op dat bijna 70% een HBO of universitair opleidingsniveau kent. Dit betekent dat Nijmegen een grote sluimerende arbeidsreserve van hoger opgeleiden kent. In totaal gaat het om meer dan mensen die hier wonen en op meer dan 25 kilometer buiten de stad werken. II.W ERKLOOSHEID 20,0 Langjarig dalend met enkele conjunctuurpieken Nijmegen heeft in de omschakeling van industriestad naar kennisstad een generatie lang een hoge werkloosheid gekend. Vanaf het midden van de jaren negentig normaliseert dit beeld zich enigszins. In de CBS cijfers over werkloosheid (waarin het daadwerkelijk actief zoeken naar en beschikbaar zijn voor werk een grote rol speelt) zien we dat de werkloosheid tussen 2000 en 2002 een voor Nijmegen ongekend laag niveau van 5% bereikte (zie ook Illustratie 3). Dat is vrijwel vergelijkbaar met Nederland en ten opzichte van andere grotere gemeenten neigend naar een middenpositie. Daarna loopt de werkloosheid binnen de CBS steekproef weer op tot boven de 9% in 2004/5. Daarna daalt de werkloosheid tijdens de hoogconjunctuur van 2007/8 weer tot het lage niveau van ca. 5%. 15,0 in % van de beroepsbevolking 10,0 Nijmegen 5,0 Nederland 0, Illustratie 3: werkloze beroepsbevolking (CBS), als percentage van de beroepsbevolking ; steekproefuitkomsten! Bron: CBS Het aantal ingeschreven mensen bij het UWV (Niet Werkende Werkzoekenden, NWW) is veel groter dan de werkloze beroepsbevolking van het CBS. Dit komt deels doordat voor het krijgen van uitkeringen inschrijving vaak verplicht is, terwijl aan de andere kant minder scherp in beeld is of ingeschrevenen daadwerkelijk direct beschikbaar zijn voor werk en zelf actief zoeken. Opmerkelijk is dat het aantal niet werkende werkzoekenden tijdens de economisch zwakke periode rond 2003/4 in Nijmegen veel minder hard opliep dan landelijk. Waarschijnlijk is er sprake van een vrij groot vast NWW bestand in de stad dat niet meedeint op het economisch tij. Het CBS cijfer voor werkloze beroepsbevolking past de criteria voor werkloosheid strakker toe. Daardoor meet het een lagere werkloosheid, maar ook een hogere dynamiek. Bij deze echte werkloosheid zien we dat Nijmegen juist wat sterker dan landelijk lijkt O&S Gemeente Nijmegen, november