2/09/ De wil als filosofisch, ethisch & maatschappelijk probleem. 2. Autonomie: negatieve en positieve vrijheidsopvattingen
|
|
- Franciscus Smeets
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1. De wil als filosofisch, ethisch & maatschappelijk probleem 2. Autonomie: negatieve en positieve vrijheidsopvattingen Prof. Dr. Gily Coene, Vrije Universiteit Brussel Lezing Reflectienamiddag Problematisch Middelengebruik Zorgethische overwegingen: bemoeizorg Spanningsvelden Motivatie: onduidelijk begrip verwijst naar de wil om bijv. in context van verslavingszorg niet meer of minder te gebruiken Wat is willen? Verantwoordelijk voor vrijwillige handelingen (moraliserend aspect) Filosofisch probleem diverse opvattingen Houdt verband met menselijk vermogen om rationele keuzes te maken en er naar te handelen I. Kant: mens = auto-nomos een wezen dat zichzelf wetten kan stellen Moreel betekenis vanuit humanistisch perspectief: verantwoordelijkheid Principe, veronderstelling of uitgangspunt Niet verantwoordelijk voor onvrijwillige handelingen of gebeurtenissen (humaniserend aspect) Uitgangspunt van huidige westerse ethiek en juridisch orde Maar menswetenschappen wijzen ons op de gedetermineerdheid van ons gedrag 1
2 Verslaving = aantasting van de vrije wil; ziekteinzicht Hoe kan een verslaafd persoon dan gemotiveerd zijn? Therapeutisch relevantie: slaagkansen Ethische relevantie: respect voor autonomie J.S. Mill - On Liberty, 1859: (...) the only purpose for which power can be rightfully exercised over any member of a civilized community, against his will, is to prevent harm to others. His own good, either physical or moral, is not a sufficient warrant. He cannot rightfully be compelled to do or forbear because it will be better for him to do so, because it will make him happier, because, in the opinions of others, to do so would be wiser or even right. These are good reasons for remonstrating with him, or reasoning with him, or persuading him, or entreating him, but not for compelling him, or visiting him with any evil in case he do otherwise.... Over himself, over his own body and mind, the individual is sovereign. negatieve vrijheidsopvatting: vrijheid van inmenging (de mens is van nature vrij en gelijk) afbakening van vrije handelingsruimte van individuen zelfbepaling/autonomie voorwaarde: anderen niet schaden in hun legitieme belangen maar men is vrij om zichzelf schade te berokkenen kan goede redenen zijn om te overtuigen, te beïnvloeden te stimuleren enz. maar legitimeert geen dwang Mensen kunnen ideeën vormen over wat goed voor hen is en op grond daarvan handelen Personen zijn redelijke wezen die zichzelf wetten kunnen stellen Nadruk op redelijk vermogen oordeelsbekwaamheid Vrijheid veronderstelt dat men een autonoom persoon is, dwz dat men vrij en redelijk kan oordelen Irrationele handelingen, handelingen die voortkomen uit wilszwakte, dwangmatige handelingen, handelingen die gebaseerd zijn op foutieve informatie zijn geen autonome handelingen 2
3 Negatief vrijheidsbeginsel: Recht op zelfbeschikking ook als men zichzelf daarmee schaadt Dwang alleen legitiem om anderen te beschermen Uitzonderingen voor minderjarigen Positief vrijheidsbeginsel: Klemtoon op van het redelijk vermogen tot autonome keuze Respect voor autonome keuzes Bescherming van wilsonbekwamen Bevorderen van vermogen om autonome keuzes te maken Cf. J.S. Mill: it is perhaps hardly necesarry to say that this doctrine is meant to apply only to human beings in the maturity of their faculties. We are not speaking of children, or of young persons below the age which the law may fix as that of manhood or womanhood. Those who are still in a state to require being taken care of others, must be protected against their own actions as well as against external injury. Wanneer kunnen/mogen mensen zelf bepaalde keuzes te maken? Bewijs maar eens dat je vrij (?) en redelijk (?) kan oordelen Catch 22 bekwaam is iemand die redelijke keuzes maakt, keuzes die mij onredelijk voorkomen zijn een uiting van onbekwaamheid Rationaliteit: doelen/waarden en middelen Standaardpositie: je mag er vanuit gaan dat mensen redelijk en autonoom kunnen oordelen (tenzij het tegendeel kan aangetoond worden) Ruime toepassing: vrije meningsuiting, godsdienstvrijheid, vrije partnerkeuze, beroep... Fundamenteel beginsel in onze samenleving Problematiseert diverse vormen van dwang, paternalisme en betutteling Uitgedrukt in rechten (patiëntenrechten, kinderrechten,...) Bescherming van individuele keuzevrijheid: is meer dan vrijwaren van dwang -> toegang tot middelen om vrije keuzes te kunnen maken Leidt niet tot onverschilligheid, maar vereist solidariteit 18/02/06 3
4 Zelf opgelegde beperkingen: zelfbinding, oordeelsovergave, machtsafstand -> vanuit inzicht in de eigen beperkte rationaliteit Doo overheid opgelegde beperkingen: bevrijdend paternalisme of bescherming omwille van je eigen goed, bijv. mbt offers you cannot refuse, kosten/baten afweging, bescherming van toekomstig zelf... Algemene beperkingen: vrije keuzes mogen anderen niet schaden (in hun legitieme belangen) Specifieke beperkingen: bepaalde categorieën van personen (minderjarigen, dementerenden, personen met een verstandelijke handicap...) wetgeving: arbitraire leeftijdsgrenzen minderjarigen/meerderjarigen (houden geen rekening met werkelijke oordeelsbekwaamheid) uitzonderingen voor dementerenden, personen met een ernstige verstandelijke handicap,... : (on)wilsbekwaamheid als een algemeen (on) vermogen praktijk: verminderde autonomie - relativiteit van oordeelsbekwaamheid: aard van de beslissing, context... paradox : autonomie als gegeven en autonomiseren als opdracht Zorgperspectief Rechtenperspectief Feministische kritiek op androcentrisch geïnspireerd ideaal van het autonome, vrije, onafhankelijke individu Nadruk op verantwoordelijkheden die ontspruiten uit sociale relaties in plaats van individuele vrijheidsrechten Sociaal mensbeeld: zelven in relaties, mensen zijn inderdepedente, zorgafhankelijke en op elkaar aangewezen kwetsbare personen Positieve waardering van empathische betrokkenheid (in plaats van afstandelijke onpartijdigheid Contextuele benadering in plaats van algemene regels/principes.. Mensbeeld zelven in relaties individuen Moraal verantwoordelijkheden rechten Morele problemen Conflicten tussen relationele verantwoordelijkheden Beoordeling Empathisch - specificiteit context en levensgeschiedenis betrokkenen Oplossingen Integratieve oplossingen (compromis) Conflicten tussen principes en rechten Onpartijdigheid - abstractie van bijzondere kenmerken van personen disruptieve oplossingen: rationele juiste keuze (winnaar verliezer) 4
5 Zorgethiek: geen tradionele paternalistische moraal of opofferingsmoraal Humanistische zorgethiek: Autonomie is je bestaan vorm kunnen geven in relatie tot anderen -> aanspraken op en plichten tot zorg & solidariteit Betrokkenheid en aandacht voor de wensen/ervaring van de persoon (ipv bevoogding en betutteling) J. Tronto an ethics of care Een goede hulpverlener manifesteert bepaalde eigenschappen: 1. is aandachtig en betrokken 2. heeft verantwoordelijkszin 3. deskundig 4. staat open voor de wensen, ervaringen, bemerkingen van cliënten Bemoeien (overreden, overtuigen, aanspreken,...) is nog niet dwingen (cf. J.S. Mill) Accent op de motivatie van de hulpverlener Er is soms morele moed nodig om je te bemoeien, maar evenzeer om je niet te bemoeien, al vraagt dat bijna ondraaglijke verdraagzaamheid Gedeelde verantwoordelijkheid Autonomie/zorg - geen tegenstelling wel spanningsveld Afweging respect keuzevrijheid van gebruiker versus hulp/bemoeizorg derden Verslavingszorg: probleem van de wilsbekwaamheid + schade aan derden wils(on)bekwaamheid context/beslissing relatief gebrek aan ziekte-inzicht maakt iemand nog niet volstrekt onbekwaam onzinnig om iemand trachten te dwingen iets te willen... accent op waarden en afwegingen die een persoon maakt, niet eindbeslissingen/handelingen Impact/schade aan derden - men leeft niet op een eiland 5
6 Tussen dwang en onverschilligheid ligt een waaier aan handelingsmogelijkheden Een persoon met een verslavingsprobleem heeft a) recht op respect als persoon b) recht op bescherming van welzijn en menswaardigheid Contextuele persoonsgerichte benadering: van patiënt naar burger/zingever overleg/discussie relationele betrokkenheid compromisoplossingen Verslaving/motivatie zijn normatieve begrippen onderliggend waardenkader Respect voor autonomie = respect voor de keuzes die anderen maken, ook al kan ik ze niet begrijpen -> tolerantie en verdraagzaamheid Respect voor autonomie = autonomie bevorderen, misbruik van afhankelijkheid tegengaan, voorwaarden garanderen Hulpverlenen = autonomiseren Motivatie is een werkwoord 18/02/06 6
Vrij maken of vrij laten?
Vrij maken of vrij laten? Dilemma's voor de bemoeizuchtige staat Rutger Claassen Universiteit Leiden Congres Ouderen en alcohol, 23 april 2012. Overview 1. Vrijheid wat is dat? 2. Schade aan een ander
Nadere informatieVoorwoord 11 Inleiding 13
Voorwoord 11 Inleiding 13 1 Een gemeenschappelijk perspectief 13 2 Herkenning, reflectie en argumentatie 14 2.1 Herkenning 14 2.2 Reflectie 14 2.2.1 Ethisch kader 14 2.2.2 Términologisch kader 15 2.3 Argumentatie
Nadere informatieEthische optiek = hoe is de benadering dat mensen het uiteindelijk goede behoren te doen.
Samenvatting door A. 1576 woorden 4 december 2014 1,3 2 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Paragraaf 2 De ethische optiek 1 inleiding Ethiek gaat over goed en kwaad in het menselijk handelen. Onderscheid
Nadere informatieDe paradox van verantwoordelijkheid en autonomie. Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg
De paradox van verantwoordelijkheid en autonomie Leentje De Wachter Coördinator stimul Lubbeek Lector, filosofie en ethiek, UC Leuven-Limburg OVERZICHT 1. Maatschappelijke context 2. Probleemstelling de
Nadere informatieInhoud. Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15
5 Inhoud Woord vooraf 11 Deel 1: Enkele filosofische kaders m.b.t. handicaps en rechtvaardigheid 15 Hoofdstuk 1: John Rawls en personen met een handicap: een moeizame relatie 19 Rechtvaardigheid als billijkheid
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek
Recente ontwikkelingen in de ethische normen voor medisch-wetenschappelijk onderzoek Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht j.j.m.vandelden@umcutrecht.nl Inleiding Medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieEthiek van voedingsonderzoek in een niet-westerse setting
Ethiek van voedingsonderzoek in een niet-westerse setting Programma Welkom, Pieter van t Veer, WUR Korte inleiding, Marcel Verweij, UU Drie casus Martin Jäkel, Unilever Ingeborg Bovée, NIZO Inge Brouwer,
Nadere informatieDe goede dingen goed doen
De goede dingen goed doen O V E R K W A L I T E I T V A N B E S T A A N, B E L O N G I N G E N H A N D E L E N P R E S E N T A T I E V O O R H E T O N D E R Z O E K E R S P L A T F O R M D I S A B I L
Nadere informatieEthiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen
Ethiek & E-care in de jeugdzorg beroepsethische overwegingen Symposium Oog in oog met online jeugdhulp Dr. Jos Kole jos.kole@radboudumc.nl IQ Healthcare sectie Ethiek van de Gezondheidszorg 9 oktober 2014
Nadere informatieJURIDISCHE ASPECTEN VAN WILSBEKWAAMHEID. Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen Lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
JURIDISCHE ASPECTEN VAN WILSBEKWAAMHEID Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen Lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie Overzicht Inleiding Categoriale vs. functionele standaard
Nadere informatieAangepast strafrecht de rol van leeftijd en ontwikkeling
Aangepast strafrecht de rol van leeftijd en ontwikkeling Prof. mr. T. (Ton) Liefaard SWR-conferentie, 27 september 2014 Opbouw 1. Leeftijdsgrenzen in het strafrecht Welke leeftijdsgrenzen kennen we en
Nadere informatieFilosofie en actualiteit. Tweede bijeenkomst
Filosofie en actualiteit Tweede bijeenkomst Journalistieke vragen Over wat voor soort gebeurtenis hebben we het? Wat is de oorzaak? Wat gebeurt er verder? Hoe moeten we deze gebeurtenis beoordelen? Filosofische
Nadere informatieUnderstanding and being understood begins with speaking Dutch
Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieZorg om de zorg. Menselijke maat in de gezondheidszorg
Zorg om de zorg Menselijke maat in de gezondheidszorg Prof.dr. Chris Gastmans Prof.dr. Gerrit Glas Prof.dr. Annelies van Heijst Prof.dr. Eduard Kimman sj Dr. Carlo Leget Prof.dr. Ruud ter Meulen (red.)
Nadere informatieDwaaldetectie bij personen met dementie in de thuiszorg
Dwaaldetectie bij personen met dementie in de thuiszorg Prof Dr Nele Van Den Noortgate Dienst Geriatrie Universitair Ziekenhuis Gent Advies nr 56 16 December 2013 Raadgevend Comité voor Bio-ethiek Inhoud
Nadere informatieRol ETCs in gegevensbescherming
Rol ETCs in gegevensbescherming Prof. Christian Olivers Vrije Universiteit Amsterdam Voorzitter Nationaal Ethiek Overleg Sociale en Gedragswetenschappen 1 Ethiek en gegevensbescherming Ethiek AVG RDM -
Nadere informatieProf. dr. Rudi Roose Ugent, Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek Colloquium 18 mei 2018
Het VN-verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap als referentiekader voor de persoonsvolgende financiering van zorg en ondersteuning: een aanzet Prof. dr. Rudi Roose Ugent, Vakgroep Sociaal
Nadere informatieEen ethische visie op het delen en geheimhouden van informatie
GGZ Vlaamse Ardennen Zottegem, 21 april 2016 Een ethische visie op het delen en geheimhouden van informatie Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde Morele intuïtie Probleemstelling en ethische reflectie
Nadere informatieEthische adviezen bemoeizorg en vrijheidsbeperking in de ggz
Agentschap Zorg en Gezondheid Inspiratiedag vrijheidsbeperkende maatregelen Residentiële geestelijke gezondheidszorg Brussel, 19 juni 2019 Ethische adviezen bemoeizorg en vrijheidsbeperking in de ggz Prof.
Nadere informatie(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren
(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties
Nadere informatieEthiek tussen beleid en zorg
Ethiek tussen beleid en zorg Ethiek? Misverstanden voorkomen Ethiek? Misverstanden voorkomen Geen orakel Geen GPS Geen kookboek Geen keurmerk I. De Beaufort et al., 2011 Ethiek? Misverstanden voorkomen
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder
Nadere informatieWat maakt een goede arts? Prof. dr. Wim Pinxten
Wat maakt een goede arts? Prof. dr. Wim Pinxten Ik zal boven alles voor mijn patiënten zorgen, hun gezondheid bevorderen en hun lijden verlichten. Monty Python s The Meaning of Life, 1983 MEDISCHE PROFESSIONALITEIT?
Nadere informatieChapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn
Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles
Nadere informatieVermaatschappelijking van de zorg?!
Vermaatschappelijking van de zorg?! Jessica De Maeyer, vakgroep Orthopedagogie Didier Reynaert, vakgroep Sociaal Werk Expertisecentrum Quality of Life (E-QUAL HoGent) Het meervoudige karakter van Vermaatschappelijking
Nadere informatieRealizing health care and welfare in an age of supercomplexity
Realizing health care and welfare in an age of supercomplexity Door: Dr. J. van Andel Hogeschool Windesheim Flevoland Lectoraat Klantenperspectief in Ondersteuning en Zorg Onderwerpen Lectoraat Klantenperspectief:
Nadere informatieMIJN GENOOM. ONLINE OF OFF-LINE?
MIJN GENOOM. ONLINE OF OFF-LINE? Pascal Borry Humaan Genoom Project Hoop en verwachtingen With this profound new knowledge, humankind is on the verge of gaining immense, new power to heal. Genome science
Nadere informatieMoreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH
Moreel Beraad Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Wat is goed handelen? Wat en wie bepaalt dat? Ethiek Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties
Nadere informatieAutonomie en Paternalisme in Mediation. Hugo Prein / Dorothy DellaNoce 21 April 2009 www.transformatieve-mediation.nl. Agenda
Autonomie en Paternalisme in Mediation Hugo Prein / Dorothy DellaNoce 21 April 2009 www.transformatieve-mediation.nl Agenda Autonomie en paternalisme? Analyse van enkele video clips Discussie 2 1 Cliënt-
Nadere informatieEthisch verantwoorde zorg voor ouderen Tussen kwetsbaarheid en waardigheid. Prof. Dr. Chris GASTMANS KU Leuven
Ethisch verantwoorde zorg voor ouderen Tussen kwetsbaarheid en waardigheid Prof. Dr. Chris GASTMANS KU Leuven INLEIDING Verbreding van ethische reflectie in gezondheidszorg Perspectiefverandering: zorg
Nadere informatieExample. Dutch language lesson. Dutch & German Language Education Pieter Wielick
Example Dutch language lesson Demonstrative Adjectives Close: dit and deze `dit' agrees with `het' and is used to indicate objects that are close, like `this' in English. `deze' agrees with `de' and is
Nadere informatiePublished in: Onderwijs Research Dagen 2013 (ORD2013), mei 2013, Brussel, Belgie
Samenwerkend leren van leerkrachten : leeropbrengsten gerelateerd aan activiteiten en foci van samenwerking Doppenberg, J.J.; den Brok, P.J.; Bakx, A.W.E.A. Published in: Onderwijs Research Dagen 2013
Nadere informatiePRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE
For the privacy statement in English, please scroll down to page 4. PRIVACYVERKLARING KLANT- EN LEVERANCIERSADMINISTRATIE Verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens van klanten, leveranciers en andere
Nadere informatieProf. Chris Gastmans
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw IS ER NOG PLAATS VOOR EEN NATUURLIJKE, ONTHAASTE DOOD? Prof. Chris Gastmans Ethicus, KU Leuven www.hhzhlier.be 2 Het nieuwe sterven Kort Kwaliteitsvol tot het einde
Nadere informatieVerschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten
Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents
Nadere informatieAUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK?
AUTONOMIE: HOEKSTEEN OF STRUIKELBLOK? PATIËNTENRECHTEN EN ETHIEK IN DE PSYCHIATRIE AXEL LIÉGEOIS Inleiding Verschillende benaderingen van de zorgrelatie Ethische beschouwingen bij de Wet Patiëntenrechten
Nadere informatieANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM
Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU
Nadere informatieVoorzorg is niet onredelijk. WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht
Voorzorg is niet onredelijk WF Passchier Gezondheidsraad en Universiteit Maastricht Kindermobieltjes en voorzorg Child warning over mobile phones Parents should ensure their children use mobile phones
Nadere informatieWaarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn
Waarom welzijn? Over de ethiek van diergebruik en de waarde van welzijn Dr. Franck L.B. Meijboom Ethiek Instituut & Faculteit Diergeneeskunde Universiteit Utrecht Welzijn We zijn niet de eerste! Welzijn
Nadere informatieEthiek: Is e-health een recht of een plicht?
Ethiek: Is e-health een recht of een plicht? Elisabeth van Schaik Trainer, health coach & patiënt expert Jaco van Duivenboden Senior adviseur e-health (Nictiz) Mobile Health, 23 nov 2017 Alistair Niemeijer
Nadere informatieKennerschap en juridische haken en ogen. Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici Amsterdam, 10 juni 2016 R.J.Q. Klomp
Kennerschap en juridische haken en ogen Vereniging van Nederlandse Kunsthistorici Amsterdam, 10 juni 2016 R.J.Q. Klomp De Emmaüsgangers () Lucas 24, 13-35 Juridische haken en ogen Wat te doen als koper
Nadere informatieNaar een economie van verbondenheid. Verkenning van een bioregionaal perspectief
Naar een economie van verbondenheid Verkenning van een bioregionaal perspectief If the individual has a warm personal understanding of the land, he will perceive of his own accord that it is something
Nadere informatieETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016
OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT Autonomie in verbondenheid Dit is voor mij persoonlijk het raakvlaak tussen ergotherapie en ethiek. De autonomie van de cliënt in relatie tot zijn omgeving Het handelen
Nadere informatieAansprakelijkheid tussen angst en zekerheid Stefaan Baeten
Aansprakelijkheid tussen angst en zekerheid Stefaan Baeten 3 mei 2018 - UCSIA KEUZE & RISICO KEUZE - Keuzes maken - Eigen keuzes : onafhankelijkheid versus sturing geven aan - Context bepaalt keuzemogelijkheden
Nadere informatieDrang en dwang in de zorg aan verslaafde zwangere vrouwen in het belang van het toekomstige kind. Een ethische handreiking
Drang en dwang in de zorg aan verslaafde zwangere vrouwen in het belang van het toekomstige kind Een ethische handreiking J.Boonekamp W. Dondorp R. Berghmans G. de Wert Universiteit Maastricht/CAPHRI Juni
Nadere informatieit would be too restrictive to limit the notion to an "inner circle" in which the individual may live his own personal life as he chooses and to exclude therefrom entirely the outside world not encompassed
Nadere informatieBemoeizorg Graduele zorg. Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde
Visies Visies Algemene op op zorgrelatie zorgrelatie casus Bemoeizorg Graduele zorg Axel Liégeois KU Leuven Broeders van Liefde axel.liegeois@kuleuven.be Morele intuïtie INLEIDING en ethische reflectie
Nadere informatieLeeftijdcheck (NL) Age Check (EN)
Leeftijdcheck (NL) Age Check (EN) [Type text] NL: Verkoopt u producten die niet aan jonge bezoekers verkocht mogen worden of heeft uw webwinkel andere (wettige) toelatingscriteria? De Webshophelpers.nl
Nadere informatieEthiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte.
Samenvatting door A. 2079 woorden 29 juni 2014 6,4 2 keer beoordeeld Vak Anders H1 Ethiek (ethos = gewoonte/zede) wil nadenken over en zich bezinnen op de levenshouding, het handelen en de gewoonte. Moraal
Nadere informatiePRAKTIJK MANAGER. Mr Jolanda J.A. van Boven. VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem
PRAKTIJK MANAGER Mr Jolanda J.A. van Boven VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem AVG: een beperking? Nieuwe ontwikkelingen Netwerkgeneeskunde is het beste antwoord op multimorbiditeit MC nr 20 Dit vereist
Nadere informatieDe rechten van het kind in de digitale wereld. Simone van der Hof Center for Law and Digital Technologies Leiden Law School
De rechten van het kind in de digitale wereld Simone van der Hof Center for Law and Digital Technologies Leiden Law School De rechten van het kind Rol van de overheid Een voorbeelden: digitaal pesten VN
Nadere informatieAantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen
Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:
Nadere informatieS e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g
S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven
Nadere informatieValue based healthcare door een quality improvement bril
Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really
Nadere informatieLuister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!
Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het
Nadere informatieSOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE
Vlaams Verbond van het Katholiek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel SOCIALE EN BURGERSCHAPSCOMPETENTIE Algemene vorming op het einde van de derde graad secundair onderwijs Voor de sociale
Nadere informatieRuimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg
Ruimte voor relaties Ethisch verantwoorde ouderenzorg Chris GASTMANS KU Leuven Zorgnet Icuro chris.gastmans@kuleuven.be Mijn inspiratiebronnen Personalistische ethiek de mens centraal Verpleegkundige ethiek
Nadere informatieEen praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie
Een praktische inleiding in de zorgethiek voor verpleegkundigen in de dwarslaesierevalidatie Inleiding Inge van Nistelrooij (UvH) voor het symposium Zorgethiek voor verpleegkundigen revalidatiezorg, De
Nadere informatieEthiek en Beroepsactie voor rotariërs
Ethiek en Beroepsactie voor rotariërs District Assembly1630 Hasselt 13 maart 2010 1 Ethiek van verantwoordelijkheid is een permanente vraagstelling over de gevolgen van gestelde handelingen t.o.v. anderen
Nadere informatieRead this story in English. My personal story
My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights
Nadere informatieHulpwerkwoorden (een selectie)
Hulpwerkwoorden (een selectie) SirPalsrok @meestergijs Ik kan... Ik moet modal verbs We zouden moeten Ik kon Ik ben in staat Ik wil heel graag Ik mag Ik kan... Ik moet modal verbs We zouden moeten Ik kon
Nadere informatieThema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus
Hartelijk welkom Thema avond euthanasie en dementie Ad Römkens: voorzitter commissie ethiek geestelijk verzorger, zorgethicus Inhoud avond 1 Inleiding op thema m.b.v. presentatie 2 filmdocumentaire: Als
Nadere informatiePRIVACY IN DE KETEN. Mr Jolanda J.A. van Boven. VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem
PRIVACY IN DE KETEN Mr Jolanda J.A. van Boven VAN BOVEN Juridisch Adviesbureau Arnhem Angst delen gegevens ik heb een vertrouwensrelatie daar zit mijn cliënt niet op te wachten als ik gegevens deel, ben
Nadere informatiePROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN
PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei
Nadere informatie22/03/2018 BEROEPSGEHEIM EN DEONTOLOGIE EEN PRAKTISCHE BENADERING CASE HOE WETEN WE WANNEER WE GOED HANDELEN? Ellen Milants
BEROEPSGEHEIM EN DEONTOLOGIE EEN PRAKTISCHE BENADERING Ellen Milants 1 CASE Ann, vroedvrouw, komt op bezoek bij een jong gezin. Nele is 18 jaar en pas bevallen van haar eerste kindje Elise. Nele is samen
Nadere informatieLevensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening. wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012
Levensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012 ik werk bij elke patiënt volgens de principes van therapeutic
Nadere informatieInformatiefolder. Het afschaffen van kinderbijschrijvingen in paspoorten en andere reisdocumenten met ingang van 26 juni 2012
Informatiefolder Het afschaffen van kinderbijschrijvingen in paspoorten en andere reisdocumenten met ingang van 26 juni 2012 Kinderbijschrijvingen worden afgeschaft Met ingang van 26 juni 2012 kunnen kinderen
Nadere informatieSociaal werk en politie: een moeilijke ontmoeting?
Sociaal werk en politie: een moeilijke ontmoeting? ONDERZOEKER: TIJS VAN STEENBERGHE PROMOTOREN: DIDIER REYNAERT, MARLEEN EASTON & RUDI ROOSE Overzicht 1. Inleiding 2. Een (historisch) moeilijke ontmoeting?
Nadere informatieExternalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal.
Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal. Ilse van Liempt, Sociale Geografie en Planologie, Universiteit Utrecht 1 Een ramp? Een crisis? Ilse van Liempt, Sociale
Nadere informatieP R O F. I G N A A S D E V I S C H D U F F E L, 6 D E C E M B E R
(ON)MACHT IN DE ZORG P R O F. I G N A A S D E V I S C H D U F F E L, 6 D E C E M B E R 2 0 1 7 SOMMIGE WOORDEN DOEN ERTOE: ZORG, MACHT EN ETHIEK Reflectie hierover Niet uit de praktijk (ik heb geen kliniek,
Nadere informatieLONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN
LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT
Nadere informatieFeministische ethiek en voortplantingstechnieken (1989)
Feministische ethiek en voortplantingstechnieken (1989) Sieth Delhaas Abdij Heeswijk-Dinther, 30 november 1989 Aantekeningen gebaseerd op de doctoraalscriptie van Dorry De Beijer, algemeen moraaltheologe
Nadere informatieEthische aspecten van telegeneeskunde
Ethische aspecten van telegeneeskunde Sofie Vercoutere Stafmedewerker ethiek UZ Gent Innovare : door de mens geïnitieerde en gerichte, doelbewuste verandering Innovatie = vernieuwing Nieuwe ideeën, producten,
Nadere informatieJaarthema Samen bloeien. Flourish together
Jaarthema 2017-2018 Jesaja 35:1 Samen bloeien Flourish together In Christus Jezus zijn! Psalm 119: 105 Uw woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad. Your word is a lamp to my feet and a
Nadere informatieGewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld
Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld Mirjam Kleinveld? Praktiserend fysiotherapeut, m.n afdeling geriatrie van het Jeroen Bosch
Nadere informatieDe CAO-wet en nieuwe vormen van arbeid. Prof. Dr. Frank Hendrickx Gewoon hoogleraar, Instituut voor Arbeidsrecht, KU Leuven
De CAO-wet en nieuwe vormen van arbeid Prof. Dr. Frank Hendrickx Gewoon hoogleraar, Instituut voor Arbeidsrecht, KU Leuven Doel presentatie 5 legal hot spots In het kader van New Forms of Work Relevant
Nadere informatieWelzijn van mens en dier: Ethische beschouwingen
Welzijn van mens en dier: Ethische beschouwingen Dr. Ir. Stef Aerts Odisee Hogeschool Ethics@Arenberg, KU Leuven Thema s Mens-dierrelatie Dierethiek en welzijn Bekommernissen in AAI 2 Historisch perspectief
Nadere informatieEuthanasie en dementie. Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht
Euthanasie en dementie Prof dr JJM van Delden Julius Centrum, UMC Utrecht Verschillende situaties Vroege vorm: Patiënt weet dat hij dement wordt (is?) Maar is nog wilsbekwaam Lijdt aan vooruitzicht verder
Nadere informatieHet belang van visie en waarden in de zorg. over waardegericht ondernemen
Het belang van visie en waarden in de zorg over waardegericht ondernemen Workshop Studiedag Zorgzame ondernemers in de zorg Paul Ongenaert - 2010-10-27 WGO "Veel mensen komen aan hun levenswijsheid als
Nadere informatieDisclosure belangen spreker. Geen (potentiële) belangenverstrengeling. Artsen ondersteunen hun COPD patiënten onvoldoende bij het stoppen met roken
Artsen ondersteunen hun COPD patiënten onvoldoende bij het stoppen met roken Eva van Eerd Mette Bech Risør Mark Spigt Maciek Godycki-Cwirko Elena Andreeva Nick Francis Anja Wollny Hasse Melbye Onno van
Nadere informatieRethinking leadership and middle management
Rethinking leadership and middle management 17 October 2013 Prof. dr. Jesse Segers The Future Leadership Initiative @Segersjesse challenging thoughts about leadership. Ego-dominant ( macht ) Rationeel
Nadere informatieDe Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior
De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:
Nadere informatieCapabilities Approach; Betekenis voor sociale inclusie. Janny Beernink Annica Brummel
Capabilities Approach; Betekenis voor sociale inclusie Janny Beernink Annica Brummel Agenda Deel I CA: kernconcepten Kritieken op CA CA: mensen met een beperking Toepassen van CA als kader Niches in CA
Nadere informatie2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden
2.1 Exploreren, verkennen en integreren van waarden Opmerking:dit procesdoel zal normaal gezien bij elke les terugkomen. Het belang ervan is dat leerlingen beseffen dat heel veel keuzes in het leven waardegeladen
Nadere informatieMaagdenhuisbezetting 2015
Maagdenhuisbezetting 2015 Genoeg van de marktwerking en bureaucratisering in de publieke sector Tegen het universitaire rendementsdenken, dwz. eenzijdige focus op kwantiteit (veel publicaties, veel studenten,
Nadere informatieCommunity Care en relationeel burgerschap: een uitdaging. Greet Demesmaeker - Wim Van Tongel
Community Care en relationeel burgerschap: een uitdaging Greet Demesmaeker - Wim Van Tongel NEF(2011) model of well-being Doelstelling 1: vermaatschappelijking van de zorg Het is cruciaal dat we naast
Nadere informatieFOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE
FOR DUTCH STUDENTS! ENGLISH VERSION NEXT PAGE Tentamen Bewijzen en Technieken 1 7 januari 211, duur 3 uur. Voeg aan het antwoord van een opgave altijd het bewijs, de berekening of de argumentatie toe.
Nadere informatieAXIOMATIEK VAN GETALLEN, vergezichten vanuit mijn ivoren toren
AXIOMATIEK VAN GETALLEN, vergezichten vanuit mijn ivoren toren Bas Edixhoven Universiteit Leiden KNAW symposium Rekenen, 30 juni 2014 Wat volgt is slechts mijn eigen mening. Deze aantekeningen zal ik op
Nadere informatieVerkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening. Birgit Bongaerts
Verkennen van de vele kanten van een mens met een psychiatrische aandoening Birgit Bongaerts 15/6/2012 Congres Vlaams ondersteuningscentrum oudermis(be)handeling 2012, 10 Jaar Vlaams meldpunt Bijzondere
Nadere informatieIt s all about the money Group work
It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal
Nadere informatieWat is meertaligheid. Wat is meertaligheid. Enkele begrippen. Meertaligheid in cijfers
Kinderen en hun ouders ondersteunen in het proces van meertalige taalontwikkeling Focus op de thuistaal Hilde De Smedt Wat is meertaligheid Individuen worden MEERTALIG genoemd als ze de competentie hebben
Nadere informatiePijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE
Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici By Jo Nijs READ ONLINE If you are looking for the book by Jo Nijs Pijneducatie: Een Praktische Handleiding Voor (Para)Medici in pdf form, then
Nadere informatieVraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik
Nadere informatiePersoon en lichaam in het recht
VRIJE UNIVERSITEIT Persoon en lichaam in het recht Menselijkc waardigheid en zelfbeschikking in het tijdperk van de medische biotechnologie ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad Doctor aan
Nadere informatieDE CONVENTIE MENSENRECHTEN EN BIOGENEESKUNDE VAN DE RAAD VAN EUROPA
DE CONVENTIE MENSENRECHTEN EN BIOGENEESKUNDE VAN DE RAAD VAN EUROPA INHOUD EN GEVOLGEN VOOR PATIENTEN EN HULPVERLENERS H. NYS (editor) INTERSENTIA RECHTSWETENSCHAPPEN Antwerpen Groningen INHOUDSTAFEL pg
Nadere informatiePalliatieve zorg en dementie zorg Stellingen
Palliatieve zorg en dementie zorg Stellingen prof.dr. Cees Hertogh en dr.ir. Jenny van der Steen EMGO Instituut voor onderzoek naar gezondheid en zorg afdeling huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde
Nadere informatieVoorkómen van leed of vrijheid van keuze? Ethische aspecten van de NIPT en screening. Prof. dr Marian Verkerk 18 november 2016
Voorkómen van leed of vrijheid van keuze? Ethische aspecten van de NIPT en screening Prof. dr Marian Verkerk 18 november 2016 1 'Het screeningsaanbod heeft tot doel zwangere vrouwen en hun partners die
Nadere informatie