Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen
|
|
- Damian Simons
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Deze workshop kadert binnen het project Monitoring in de glastuinbouw: Hét basisinstrument voor efficiënte geïntegreerde bestrijding Joachim Audenaert (PCS) Justine Dewitte (PCG) Els Berckmoes (PSKW) Rob Moerkens (PCH) ADLO (02/ /2017) 1
2 Herkennen van plagen en nuttigen 2
3 Inhoud Belang van monitoring van plagen en nuttigen Monitoringstechnieken Overzicht van de belangrijkste plagen hoe zien ze eruit? Overzicht van de belangrijkste nuttigen Enkele tips om goed te monitoren 3
4 Belang van monitoring Monitoren van zowel plagen als nuttigen is van cruciaal belang voor een geïntegreerde teelt! 4
5 Geïntegreerde gewasbescherming of Integrated Pest Management (IPM) IPM = combinatie van gewasbeschermingstechnieken met minimaal risico voor mens en milieu, waarbij gewasschade en de kosten voor gewasbescherming binnen economisch aanvaardbare grenzen blijven. 5
6 Geïntegreerde gewasbescherming in 8 stappen Principe 1: Voorkom in plaats van te genezen Principe 2: Kijk om te weten Principe 3: Behandel pas wanneer nodig Principe 4: Hou chemie als laatste optie Monitoring!! Principe 5: Bestrijd selectief Principe 6: Respecteer dosis Principe 7: Geef resistentie geen kans Principe 8: Registreer en leer 6
7 Je kan een probleem pas oplossen wanneer je het voldoende kent Belang van monitoring Schade Schade Schade Predatie Macrolophus pygmaeus = roofwants Predatie Trialeurodes vaporariorum = kaswittevlieg Intraguild predatie Encarsia formosa = sluipwesp Parasitering Predatie Phytoseiulus persimilis = roofmijt Tetranychus urticae = spint 7
8 Belang van monitoring Is er een plaag in het gewas? Monitoring Is er schade in het gewas? Moet ik actie ondernemen? 8
9 Belang van monitoring Monitoring Is er een plaag in het gewas? Is er een nuttige in het gewas? Is er een evenwicht (in de maak)? Moet ik actie ondernemen? 9
10 Monitoringstechnieken De juiste techniek om de juiste plaag of nuttige te scouten is van belang voor een efficiënte monitoring 10
11 Monitoringstechnieken Scouting in het gewas (loep 15x): Spint (onderkant blad) Trips (in bloemen) Echinotrips op onderzijde bladeren Witte vlieg (larven op onderkant blad) Wolluis (over de hele plant, in de bladoksels) Bladluizen (top van de plant) Slakken, rupsen, kevers: schade Schimmel- en bacterieziekten 11
12 Monitoringstechnieken Scouten van de bodem en wortels: Bodemlarven, slakken, kevers Schimmel- en bacterieziekten Aaltjes (nematoden) 12
13 Monitoringstechnieken Kruipende insecten Bloemen? Ja Nee Bloemen uitkloppen op een wit blad Trips (larven) Kijken in de kop van de plant (controleer de bladonderzijde goed) Bladluis, witte vlieg, trips, wolluis, spint, schade weekhuidmijten, schimmels Kijken dieper in de plant (controleer de bladonderzijde goed) (Larven) witte vlieg, slijmsporen van slakken, schimmels Kijken naar de pot en bodem van de plant Bodemlarven en schimmels 13
14 Monitoringstechnieken Gele vangplaten voor totaalcontrole: Tripsen: Californische, Tabaks- en Echinotrips Luizen: bladluis, wolluis ( ), stofluis Muggen: varenrouwmug (Sciara), dansmug, motmug, galmug Vliegen: mineervlieg, oevervlieg Witte vliegen Sluipwespen Cicaden Springstaarten (vangplaat in buurt van potgrond) Vlinders, wantsen,... 14
15 Blauwe vangplaten Monitoringstechnieken Betere detectie van trips: Californische trips, Tabakstrips, (uitz. Echinotrips niet!!!) In minder mate ook: Bladluis, wolluis ( ), stofluis, Sciara, dansmug, motmug, galmug, mineervlieg, oevervlieg, sluipwespen, cicaden, springstaarten (plaat in buurt van potgrond), vlinders, wantsen,... Minder doorzichtig dan gele Rode vangplaten Cicaden 15
16 Monitoringstechnieken Feromonen Enkel mannetjes worden zo gevangen Voor het monitoren van: Californische trips Citruswolluis Diverse vlinders: o.a. Anjerbladroller, Duponchelia en Tuta absoluta 16
17 Vanglampen Monitoringstechnieken Voor het monitoren van vlinders ( & ) Enkel laten branden als ramen dicht zijn!!!! Anders invlieg vlinders MASSA-INFECTIE Opvang in waterbak of in onderliggende schuif met lijmplaat Determinatie moeilijk (10 tallen soorten, verbranding) rooster onder stroom of lijmstrips Reikwijdte: ±100m 17
18 Monitoringstechnieken Lokplanten Voor het monitoren van diverse insecten Insecten worden gelokt op basis: Geur Kleur Stuifmeel Ook als bestrijdingsinstrument: lokplant nadien verwijderen of behandelen 18
19 Bankerplanten Monitoringstechnieken Onderhouden van nuttigen Indicatie over de hoeveelheid nuttigen Vragen zelf ook onderhoud!!! 19
20 Berlese trechter Monitoringstechnieken Plantstalen nemen op regelmatige tijdstippen 24u in trechter Analyse stalen met microscoop Staalname weekhuidmijt Staal in norvanol Filtreren Analyse stalen met microscoop Of 20
21 Monitoring op verschillende type bedrijven 21
22 Monitoring op verschillende type bedrijven Gespecialiseerde bedrijven (gangbaar) 1 (of enkele) teelten Grote oppervlakte Veel personeel Vrij groot risico Monitoring des te belangrijker Juiste techniek! Voldoende registratie Opleiding personeel 22
23 Monitoring op verschillende type bedrijven Bedrijven met grote diversificatie (biologisch: voldoen aan rotatie, alternatieve afzet; kamerplanten) Veel verschillende teelten: koude en warme teelten Kortere teeltperiodes Beperktere oppervlakte (arbeidsintensiever) Beperkt personeel vaak familiebedrijven 23
24 Monitoring op verschillende type bedrijven Bedrijven met grote diversificatie (biologisch: voldoen aan rotatie, alternatieve afzet) 24
25 Monitoring op verschillende type bedrijven Bedrijven met grote diversificatie (biologisch: voldoen aan rotatie, alternatieve afzet) risico gespreid over de verschillende teelten Monitoring ook van belang maar - Arbeidsintensiever door vele teelten en kleinere oppervlakten 25
26 Monitoring op verschillende type bedrijven Bedrijven met grote diversificatie (biologisch: voldoen aan rotatie, alternatieve afzet) Hoe dan wel in de praktijk: - Familiebedrijven: w meegenomen met andere teeltwerkzaamheden - Voorlichter Koppert en Biobest in combi met hetgeen teler gezien heeft tijdens onderhoud - Signaalplanten - Bij eerste druk: signalisatie zodat gericht kan opgevolgd worden - Strategie: meer spenderen aan biologie en minder tijd steken in monitoring 26
27 Monitoring op verschillende type bedrijven Biologische telers: - Moeilijk om drempelwaarden op te leggen: grens is verschillend van teler tot teler (subjectief?) - Zetten reeds sterk in op natuurlijke bestrijding op hun volledige bedrijf: bloemenranden, gemengde hagen, Rekenen soms iets meer op spontane parasitering. 27
28 Overzicht van de belangrijkste plagen 28
29 Kaswittevlieg (Trialeurodes vaporariorum) Ei wordt in een cirkel afgezet op gladde bladoppervlakten Larve en pop: wasdraden aan zijkant T-vormige breuklijn Adulten: vleugels horizontaal (driehoekje) 29
30 Witte vlieg 30
31 Witte vlieg: schadebeeld afscheiding honingdauw waarop roetdauwschimmel ontwikkelt zuigen aan de plant: Beïnvloeden fysische processen van de plant Overdracht van virussen (oa TYLC virus) 31
32 Witte vlieg: schadebeeld zuigen aan de plant: Beïnvloeden fysische processen van de plant Overdracht van virussen 32
33 Witte vlieg: monitoren via vangplaten -Witte vleugels (na enkele dagen verdwenen) -Ogen 2 bruinrode vlekjes -Geel doorschijnend vers ouder 33
34 Witte vlieg: monitoren via vangplaten uitgelopen ogen 34
35 Witte vlieg: monitoren via vangplaten Gridcharts 35
36 Witte vlieg: monitoren via vangplaten Gridcharts: hoeveel vangplaten per hectare? Onderzoek heeft aangetoond dat 40 vangplaten een goed beeld geven van de populatie witte vlieg => Elke 10 goten, om de 16 meter in de rij 36
37 Witte vlieg: monitoren in het gewas e 37
38 Witte vlieg & nuttigen Encarsia Greenhouse white fly Macrolophus Eretmocerus 38
39 Adulten Tabakswittevlieg (Bemesia tabaci) Vleugels tentvormig en smal Gelere kleur Kleiner Poppen Gelere kleur Minder washaren Ronde vorm Larven Moeilijk te onderscheiden van kaswittevlieg met het blote oog Eieren Moeilijk te onderscheiden van kaswittevlieg met het blote oog 39
40 Tabakswittevlieg: monitoring Vooral de levende adulten zijn te onderscheiden van kaswittevlieg Verschil in gedrag Vliegt minder snel op Meer verspreid over de plant, niet enkel in de kop Zit voornamelijk op zieke of zwakke planten monitoring in het gewas is essentieel! 40
41 Tabakswittevlieg: schadebeeld Virusoverdracht Tomato yellow leaf curl virus Chlorotische bladeren Opkrullende bladeren Honingdauw afscheiding Plakkende vruchten Roetdauw Tomato irregular ripening Niet doorkleuren van de tomaten Harde, zure tomaten bij oogst 41
42 Tabakswittevlieg: nuttigen Zeer resistent: biologie en fysische bestrijding zijn de belangrijkste wapens Nuttigen preventief uitzetten Macrolophus pygmaeus Sluipwespen Encarsia formosa Eretmocerus eremicus Amblyseius montdorensis Nuttigen prefereren kaswittevlieg, maar bij voldoende grote populatie nuttigen wordt ook tabakswittevlieg gepredeerd/geparasiteerd 42
43 Spintmijten Kasspintmijt (Tetranychus urticae) Citrusspint (Panonychus citri) Rode spint (Panonychus ulmi) Witte/glazige eitjes levend Bleekrode/glazige eitjes levend Rode/glazige eitjes levend Bruine/beige eitjes dood Adulten hebben 2 vlekken op de rug Matte eitjes dood Adulten donkerrood tot paars Witte haartjes uit rode haarwortels Donkerrode bruine/matte eitjes dood Adult geel tot oranje Adult baksteenrood Witte haartjes uit witte haarwortels 43
44 Spintmijten 44
45 Spint: schadebeeld 45
46 Spint monitoren: in het gewas In april werden 3 individuen uitgezet op plant. Vanaf juni pas goed zichtbaar in plant. Vroege monitoring is belangrijk. Spint overleeft winter, pas in april haarden te zien! 4000 Aantal adulte spintmijten op plant spintmijten uitgezet Eerste haarden zichtbaar /apr 1/mei 21/mei 10/jun 30/jun 20/jul 46
47 Spint monitoren: in het gewas Vooral de blad onder de kop (tomaat) Waar de schade te zien is op het blad, daar is spint grotendeels al vertrokken hogerop de plant. 20,0 18,0 Percentage adulte spintpopulatie (%) 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Bladnummer (1 = kop) 47
48 Biologische bestrijding van spint Simulatie verspreiding spint 48
49 Biologische bestrijding van spint Hoe efficiënt spint biologisch bestrijden? Zet roofmijten vollevelds in! Of toch zeker ganse kappen NIET ENKEL LOKAAL! Dan loop je achter de feiten aan Niet enkel in tomaat, ook voor andere teelten Er bestaan speciale verblaastoestellen 49
50 Biologische bestrijding van spint 50
51 Spint & nuttigen Phytoseiulus Macrolophus Spider mite Amblyseius 51
52 Tomatenmineermot: Tuta absoluta 52
53 Tuta absoluta: Schadebeeld 53
54 Tuta absoluta: Schadebeeld 54
55 Tuta absoluta: Schadebeeld Tuta absoluta overleeft de teeltwissel! Start meteen na opplant met monitoren op de lijmplaten Monitor in het gewas vanaf 14 dagen na planten OF vanaf 10 motten per val per week, zeker vanaf 20 motten 55
56 Tuta absoluta: monitoring in het gewas 56
57 Tuta absoluta: monitoren feromoonvallen - 1 val per hectare - feromoon 6-wekelijks vervangen - enkel mannelijke motten 6 mm - Vallen op 40-80cm boven de grond 57
58 Tuta absoluta: fysische bestrijding -UV-lampen - mannelijke en vrouwelijke motten - Opgepast voor wegvangen M.pygmaeus! - Lampen actief tussen 22u en 6u. 58
59 Tuta absoluta & nuttigen Belangrijkste bestrijder: Macrolophus pygmaeus Zet zo vroeg mogelijk uit Efficiëntie vanaf gemiddeld 1 Macrolophus per blad Monitor Macrolophus op de gele vangplaten! Tuta absoluta Macrolophus 59
60 Bladluis Belangrijkste in vruchtgroenten: - katoenluis Aphis gossypii - boterbloemluis Aulacorthum solani - aardappeltopluis Macrosiphum euphorbiae - groene perzikluis Myzus persicae (links rechts) 60
61 Bladluis Gevaar in de sierteelt: - zwarte boneluis Aphis fabae 61
62 Bladluis Levenswijze: 62
63 Bladluis Schadebeelden Komt meestal voor in de top van het gewas: bladonderzijde Zuigschade, groeiremming en bladmisvorming Honingdauw, waardoor de roetdauwschimmel op de plant groeit Witte vervellingshuidjes Vruchtgroenten - paprika! - aubergine! - komkommer 63
64 Bladluis Schadebeelden 64
65 Bladluizen Biologische bestrijders Sluipwespen zoals Aphidius colemani en Aphidius ervi: inzetten bij de eerste bladluizen Galmug Aphidoletes aphidimyza: uitzetten in bladluishaarden ter ondersteuning van sluipwespen 65
66 Sluipwepsen Wespentaille Prikken bladluizen aan mummies Lange antennes 66
67 Trips Belangrijkste in vruchtgroenten: - tabakstrips Thrips tabaci - californische trips Frankliniella occidentalis In sierteelt ook nog de bladtrips: Echinotrips Echinotrips americanus Levenswijze: 6 stadia - Ei~: paprika wratachtige vergroeiing - 2 larvale~: voeden met plant, beweeglijk - voorpop~: vnl op grond - pop~: vnl op grond - volwassen~: bloem en blad 67
68 Trips Schadebeelden - aanprikken cellen oppervlakteweefsel en leegzuigen zilvergrijze vlekken met kleine donkergroene vlekjes - virusoverdracht Vruchtgroenten - paprika! - komkommer! - aubergine 68
69 Trips Biologische bestrijders Roofmijten Amblyseius swirskii en Amblydromalus limonicus 69
70 Trips Biologische bestrijders Orius laevigatus Roofwants Paprika: trips Stuifmeel Ei N1- -N5 Adult Ontwikkelingsduur ei adult: dagen bij 25 C 70
71 Trips Biologische bestrijders Orius laevigatus Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Week 5 Week 6 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,5 0,3 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0 0,0 0,5 0,5 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,8 0,5 0,3 0,5 0,5 0,30,0 0,30,0 0,3 0,8 0,0 0,3 0,5 0,0 0,3 0,5 0,5 0,0 0,5 1,5 0,3 0,5 0,5 0,3 0,0 1,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 Trips 0,00,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,5 0,0 0,3 0,0 0,0 0,00,5 0,3 0,0 0,0 0,5 0,3 0,0 0,0 0,3 2,3 1,3 3,0 0,3 2,5 0,0 0,0 2,3 0,0 0,3 0,0 0,3 1,32,0 0,3 2,8 1,0 1,0 0,0 0,0 0,0 0,5 1,32,8 0,5 0,0 3,8 0,0 0,0 0,5 0,0 1,8 0,52,0 1,5 0,0 0,3 0,0 2,3 0,0 1,3 0,0 0,3 1,3 1,3 0,3 0,8 0,5 0,3 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,00,8 0,3 0,0 0,0 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,0 0,0 0,3 0,3 0,5 0,0 0,3 0,8 0,3 0,3 0,3 0,0 0,8 0,0 0,0 0,0 0,5 0,30,0 0,31,3 0,00,3 0,0 1,0 0,3 0,3 1,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,8 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 2,0 0,0 0,0 0,8 1,0 0,3 0,0 0,3 0,8 1,5 0,3 0,3 1,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,3 1,3 0,5 0,0 0,80,0 0,0 0,0 0,0 0,00,5 0,0 0,0 0,0 0,0 1,0 0,3 1,3 0,0 0,0 0,5 0,8 1,8 0,5 0,0 0,5 0,0 0,0 0,8 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,5 0,0 0,0 0,30,0 0,0 0,3 0,0 0,00,3 0,3 0,3 0,3 0,5 2,5 0,8 1,0 0,5 3,8 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 1,00,0 0,30,0 0,0 0,0 0,3 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,3 0,8 0,3 0,8 0,0 0,0 0,3 0,3 0,0 0,5 0,0 0,3 0,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,00,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,50,0 0,30,0 0,0 0,5 0,3 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,5 0,5 0,0 0,0 0,3 0,3 1,0 0,5 0,5 0,0 0,8 0,5 0,0 0,0 1,3 0,5 Orius 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,8 0,0 0,0 0,0 0,3 0,3 0,0 0,8 0,3 0,0 0,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 0,5 0,00,5 0,0 0,8 0,3 0,5 0,0 0,5 0,5 0,8 0,3 1,0 0,5 0,5 0,3 0,0 0,3 1,3 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,0 0,0 1,00,3 0,50,0 0,8 0,0 0,3 0,0 0,3 0,0 0,5 0,0 0,5 0,8 0,0 2,0 0,0 0,0 0,8 0,5 0,8 1,0 0,3 0,5 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,3 0,8 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,0 0,3 0,00,5 0,3 0,0 0,0 0,00,8 0,3 0,3 0,3 0,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,3 0,5 0,0 0,3 0,5 0,0 0,5 0,5 0,3 0,3 0,0 0,5 0,3 0,30,8 0,5 0,3 0,3 0,00,3 0,5 0,3 0,5 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,5 0,5 0,00,5 0,5 0,5 0,8 0,30,5 0,5 0,3 0,8 0,3 0,3 0,5 0,3 0,8 1,5 0,3 0,5 1,0 1,0 0,3 0,5 0,0 0,5 0,3 0,5 0,3 71
72 Weekhuidmijten (Tarsonemidae) Grote verscheidenheid van voedingsgewoonten planteneters = schadelijk Niet zichtbaar met blote oog microscoop (0,1-0,3 mm) staalnames Houdt van vochtig microklimaat, snelste ontwikkeling bij warme temperaturen Glimmend uiterlijk en week lichaam Schadebeeld: Groeipunten die niet uitlopen, misvormde topbladeren of bloem(stengels) Visuele schade wordt pas later duidelijk als het al te laat is: naijlend schadebeeld Soorten: Polyphagotarsonemus latus (begoniamijt) en Tarsonemus palidus (cyclamenmijt) bestrijder Amblyseius swirskii 72
73 Weekhuidmijten (Tarsonemidae) Amblyseius swirskii als bestrijder van weekhuidmijten 73
74 Weekhuidmijten (Tarsonemidae) Amblyseius swirskii als bestrijder van weekhuidmijten, al dan niet met bijvoeder Aantal weekhuidmijten controle chemie swirskii elke 3 weken swirskii + pollen swirskii 1x 74
75 Wolluizen (Pseudococcidae) Lichaam van de vrouwtjes bedekt met wit wasachtig materiaal (kleverig/wollig) Vrouwtjes tot 5 mm lang en ongevleugeld Mannetjes tot 1 mm groot en gevleugeld Schadebeeld: Komt vooral voor op de stengel en in de oksels van de plant Citruswolluis (Planococcus citri), Langstaartwolluis (Pseudococcus longispinus) 75
76 Dopluizen (Coccidae) Het schild zit vast aan het insect en is er niet van te verwijderen Eileggende vrouwtjes hebben geen poten Bruin of grijs van kleur Kunnen soms verward worden met wolluizen door de wollige bedekking Schadebeeld: Ontsieren de plant Voornamelijk tegen de middennerf op bladonder- of bovenzijde Roetdauwschimmel kan voorkomen 76
77 Kevers (Coleoptera) Dekschilden: verharde eerste paar vleugels (elytra) Bijtende monddelen Zowel schadelijken als nuttigen Volledige gedaanteverwisseling: larve adult Schadebeelden: Vraatschade aan de bladeren: ronde happen aan de rand van het blad Ook vraatschade aan wortels is mogelijk 77
78 Slakken vs Rupsen vs Kevers Slakken en rupsen vreten gaten in het blad Kevers beginnen aan de bladrand Slakken laten een slijmspoor achter keverschade slakkenschade rupsenschade 78
79 Mineervliegen (Agromyzidae) Kleine, geel met zwarte vliegjes slechts enkele mm groot Vrouwtjes boren met hun getande legboor een gaatje in de bovenzijde van het blad, om sap op te likken of een eitje af te leggen Larven mineren: vormen gangen in het blad Schadebeelden: Mineergangen met op het einde een pop 79
80 Overzicht van de belangrijkste nuttigen 80
81 Macrolophus pygmaeus Macrolophus is de basis van biologische bestrijding in tomaat - Roofwants - Generalist (= eet alles) - Witte vlieg, spint, rupseneieren, mineervlieg, 81
82 Ontwikkeling: Ei - 5 nimfstadia - adult Macrolophus pygmaeus N1 N2 N3 N4 N5 Adult 82
83 Macrolophus pygmaeus Snelheid van ontwikkeling hangt af van temperatuur 0,0800 Ontwikkelingssnelheid (1/dag) 0,0700 0,0600 0,0500 0,0400 0,0300 0,0200 0,0100 Tomato: Perdikis & Lykouressis, 2002 Tomato: Hart, 2002 Eggplant: Perdikis & Lykouressis, 2002 Pepper: Perdikis & Lykouressis, 2002 Tomato: Fauvel, 1987 Non-lineair regression 0, Temperatuur Generatietijd bij 18 C = 49 dagen 83
84 Macrolophus pygmaeus Populatie dynamica van Macrolophus met zijn prooien Chemische Controle Te veel Macrolophus Weinig Macrolophus 84
85 Macrolophus pygmaeus Populatie dynamica van Macrolophus met zijn prooien Grotere beginpopulatie Plagen onder controle = geen vruchtschade 85
86 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Vroeg uitzetten! Hoe vroeger na planten, hoe beter Macrolophus ontwikkelt niet in donkere wintermaanden = fabeltje! Ontwikkeling van Macrolophus hangt NIET af van licht, maar van temperatuur! 86
87 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Hoeveel keer uitzetten? Risicospreiding 2x MAAR voor ontwikkeling totaal geen nut! Zeker niet op dezelfde plaats: kannibalisme 2 uitzettingen 1 uitzetting 87
88 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Voeder lang genoeg bij! Ephestia (= eitjes van meelmot) Artemia (= pekelkreeftjes) Meestal mengeling 5,0 4,5 Kans op schade # Macrolophus per blad 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 Twee Vier Zes Tien 0, # weken na uitzetting 88
89 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? 89
90 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Voeder lang genoeg bij! Hoelang? zes-zeven weken is ideaal Macrolophus legt eieren bij voedsel, na zes-zeven weken nieuwe adulten = verspreiding serre Uitzetting Macrolophus Einde bijvoederen 90
91 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Voeder lang genoeg bij! Hoelang? zes-zeven weken is ideaal Hoe? Macrolophus legt eieren waar voedsel is Verstrooien in koppen van de plant Hoe meer verspreid, hoe beter! ZEKER op uitzetplanten 91
92 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Hoeveel Macrolophus uitzetten per m²? Goed bijvoederen is VEEL belangrijker dan aantal uitgezet per m² Veel Macrolophus + weinig bijvoederen = nutteloos 0,5-1 Macrolophus per m² is voldoende NIET op de mat uitzetten! Macrolophus verspreidt zich zeer slecht! Minste verspilling met Bio-Box (zie foto) NIET bijvoederen in de Bio-Box!!! Potje met 500 individuen: op hoeveel planten? Minimum vijf: hoe meer, hoe beter de verspreiding 92
93 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Hoe krijg je een grote Macrolophus populatie? Hoe opvolgen? Drie weken na uitzetting eerste nimfen op onderste bladeren Vijf weken na uitzetting grotere nimfen, ook hoger in de plant Zes-zeven weken na uitzetting nieuwe adulten Verspreiding naar rest serre => Wacht zeker zes weken met bladsnijden op de uitzetplanten of uitzetrij! 93
94 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Wat bij een TE grote Macrolophus populatie? 94
95 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Wat bij een TE grote Macrolophus populatie? = interactie met Pepinomozaiekvirus (plantfysiologisch) Hoe meer Macrolophus, hoe meer vruchtschade? 95
96 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Wat bij een TE grote Macrolophus populatie? = interactie met Pepinomozaiekvirus (plantfysiologisch) Hoe meer Macrolophus, hoe meer vruchtschade? 96
97 Uitzetting Macrolophus pygmaeus Wat bij een TE grote Macrolophus populatie? = interactie met Pepinomozaiekvirus (plantfysiologisch) Hoe meer Macrolophus, hoe meer vruchtschade? Schade ontstaat vlak na vruchtzetting! Vastgestelde schade op geoogste vruchten is acht weken geleden veroorzaakt! Goede monitoring is belangrijk! Bij Merlice: schade vanaf 1,5 Macrolophus per blad Wat te doen? Preventie: balans predator plaag Afdoding Spruzit: wisselende resultaten Calypso: TE dodelijk Alternatieven worden gezocht 97
98 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 98
99 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 99
100 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 100
101 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 101
102 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 102
103 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 103
104 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 104
105 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 105
106 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? 106
107 Bestrijding door Macrolophus pygmaeus Hoeveel Macrolophus heb je nodig om witte vlieg te bestrijden? Vanaf 0,5 Macrolophus per blad is controle van witte vlieg mogelijk! MAAR: dit geldt enkel indien ALLEEN witte vlieg aanwezig is als plaag! Macrolophus eet ook spint en rupsen! = complexe zaak! Evenwicht tussen alle plagen en nuttigen! Goed monitoren + snel bijsturen! Witte vlieg: vooral Encarsia is nuttige vroeg in het seizoen, wanneer Macrolophus nog niet op sterkte is Spint: uitzet roofmijten (Phytoseiulus) Tuta absoluta: geef biologische bestrijding een kans, dan chemisch 107
108 Hoe Macrolophus pygmaeus monitoren? 1. Lijmplaten Volwassen Macrolophus vliegt eveneens tegen lijmplaten Samen tellen met witte vlieg! 2. Tellingen in het gewas Macrolophus zit overal in de plant, afhankelijk van aanwezigheid prooien Kop voornamelijk N4-N5 en adult Monitoring op drie niveau s: (kop, midden, onder) 108
109 Sluipwespen tegen witte vlieg 1. Encarsia formosa Vrouwtjes zwart + geel achterlijf ( (0,6mm) Mannetjes volledig zwart Parthenogenese Eileg IN witte vlieg larve (L3-L4) Generatietijd ± 32 dagen bij 17 C Encarsia formosa (zwart), witte vlieg poppen (wit) 109
110 Sluipwespen tegen witte vlieg 1. Encarsia formosa Encarsia legt eieren per dag 300 in totaal Gastheervoeding Zoekefficiëntie is willekeurig Hoe kleiner de planten, hoe meer kans dat Encarsia de witte vlieg vindt Uitzet belangrijk begin van de teelt (weinig Macrolophus) 110
111 Sluipwespen tegen witte vlieg 2. Eretmocerus eremicus Geel oranje gekleurd Parasitering in vroeger stadium, maar tragere ontwikkeling dan Encarsia Eileg ONDER witte vlieg larve (L2/L3). Larve kruipt in witte vlieg Generatietijd ± 48 dagen bij 17 C 111
112 Sluipwespen tegen witte vlieg 2. Eretmocerus eremicus eieren Voordelen tov Encarsia Veel eieren eerste dagen Parasitering op jongere witte vlieg stadia Activiteit bij hoge temperaturen (30-40 C) Gastheervoeding (tot 30 witte vlieg larven per dag) 112
113 Hoe sluipwespen monitoren? Parasitering wordt pas zichtpaar in popstadium van witte vlieg Onderaan de plant! Monitoring is belangrijk voor bladsnijden! Encarsia formosa Eretmocerus eremicus 113
114 Roofmijten 1. Phytoseiulus persimilis 3 dagen bij 20 C ± 50 eieren per vrouwtje Adult protonimf en deutonimf Generatietijd ± 9 dagen bij 20 C Vgl spint => 16,6 dagen! Ei 1,1 dagen bij 20 C 3,1 dagen bij 20 C Larve 114
115 Phytoseiulus persimilis Gevoelig bij temperaturen boven 30 C in tegenstelling tot spint! 35 C geen predatie! RV van 60% of lager is nadelig! Adulten eten alle spint stadia Tot 5 adulten spintmijten + 20 larven per dag Protonimf en deutonimf eten eieren, larven en protnimf van spint Larven eten niet Phytoseiulus is zeer specifiek en eet alleen spint! Kan verdwijnen bij dalende spintpopulatie Enige optie in tomatenteelt vanwege slechte mobiliteit door klierharen voor roofmijten 115
116 Uitzetting Phytoseiulus persimilis Zoals eerder vermeld bij spint: Zet roofmijten vollevelds in! Of toch zeker ganse kappen NIET ENKEL LOKAAL! Dan loop je achter de feiten aan Niet enkel in tomaat, ook voor andere teelten Er bestaan speciale verblaastoestellen 116
117 Monitoring Phytoseiulus persimilis Enkel waarneembaar in het gewas in spinthaarden Spint Phytoseiulus Verschil? - Adulten: donkerrood - zwarte vlekken - Traag - Adulten: rozig, oranje - Egaal van kleur - Mobieler, langere poten 117
118 2016: Bedrijfsadvisering rond monitoring Bedrijfsadvisering: In 2016: begeleiden van geïnteresseerde telers met 2 bezoeken, volledig gratis: 1: opstart voor monitoren met gridchart + opleiding medewerker ±2u 2: ±2 maanden later: evaluatie ±1u 118
119 Tips voor monitoring 1. Lijmplaten Lijmplaten: elke m² Tomaat + aubergine: niet enkel witte vlieg, ook Macrolophus tellen! Paprika: trips Komkommer: trips + witte vlieg Lokaal ingrijpen! Combineren met intensievere monitoring in probleemgebieden 119
120 Tips voor monitoring 120
121 Tips voor monitoring 2. Tellingen in het gewas Tellingen in gewas 3 bladeren per plant (kop, midden, onder) van 5 planten Vergelijkbaar met data proeftuinen Verloop na enkele weken levert nodige info Ingrijpen of niet? 121
122 Monitoringstool op maat van elk bedrijf Monitoringstool Registratie tellingen vangplaten Registratie telingen op gewas Registratietool Waar welke producten gespoten? Waar biologie uitgezet? Waar bepaalde plagen/ ziektes gezien? 122
123 Vragen? 123
Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen
Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Deze workshop kadert binnen het project Monitoring in de glastuinbouw: Hét basisinstrument voor efficiënte geïntegreerde bestrijding Joachim Audenaert (PCS) Ruth
Nadere informatieWorkshop: Herkennen van plagen en nuttigen
Workshop: Herkennen van plagen en nuttigen Deze workshop kadert binnen het project Monitoring in de glastuinbouw: Hét basisinstrument voor efficiënte geïntegreerde bestrijding Joachim Audenaert (PCS) Justine
Nadere informatieHerkennen van plagen in potchrysant
Herkennen van plagen in potchrysant Joachim Audenaert 1 Scouten Voor kruipende insecten (met een loep) 1. Bekijk de kop van de plant: witte vlieg (adulten) weekhuidmijt jonge rupsen spint en roofmijten
Nadere informatieMONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI. Eline Braet Inagro 16 januari 2018
MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING IN AARDBEI Eline Braet Inagro 16 januari 2018 Inleiding Overzicht van plagen en nuttigen Monitoringstechnieken Praktijkvoorbeelden 2 Inleiding Aardbei is een diverse
Nadere informatieWanneer wordt een plaag een pest? Rob Moerkens Proefcentrum Hoogstraten
Wanneer wordt een plaag een pest? Rob Moerkens Proefcentrum Hoogstraten 20 oktober 2015 Inleiding Inleiding IPM: biologische bestrijding tolerantie tov aanwezigheid plagen een plaag kan NIET volledig uitsterven
Nadere informatieNieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 2)
Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische
Nadere informatieAanleren van monitoringstechnieken, sleutel tot succes van biologische gewasbescherming in aardbei
Aanleren van monitoringstechnieken, sleutel tot succes van biologische gewasbescherming in aardbei Bladluizen, trips en kasspintmijt beheersen Aziatische fruitvlieg monitoren Van gangbare bestrijding naar
Nadere informatiePlagen en natuurlijke vijanden in de Glastuinbouw. Ellen Beerling WUR Glastuinbouw, Bleiswijk
Plagen en natuurlijke vijanden in de Glastuinbouw Ellen Beerling WUR Glastuinbouw, Bleiswijk Inhoud Plagen waarnemen: scouten Waarom Hoe Plagen & Natuurlijke vijanden Witte vlieg Mineervlieg Bladluis Rups
Nadere informatieBiologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet?
Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Gerben Messelink, Juliette Pijnakker, Anton van der Linden, Amir Grosman en Pierre Ramakers, Wageningen UR Glastuinbouw High tech
Nadere informatie905957_Eveleens_hfdst_14:Eveleens#hfdst14 29-12-2009 12:04 Pagina 149
905957_Eveleens_hfdst_14:Eveleens#hfdst14 29-12-2009 12:04 Pagina 149 GEWAS BESCHE RM ING BIOLOGISCH (Professioneel gebruik) GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN ENZ. (BIOLOGISCH) (Prijs op aanvraag) Leverbaar in
Nadere informatieMijten in de kas. Studiedag IPM. Vrijdag 22 november 2013 Joachim Audenaert
Mijten in de kas Studiedag IPM Vrijdag 22 november 2013 Joachim Audenaert IWT-090931 Duurzaam gebruik van roofmijten in de moderne energiezuinige sierteelt onder glas, met steun van IWT Vlaanderen Inleiding
Nadere informatieNieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 1)
Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische
Nadere informatieDe 8 principes van IPM in de praktijk
De 8 principes van IPM in de praktijk Joachim Audenaert 1 Gewasbescherming = Geïntegreerde Bestrijding De weloverwogen combinatie van alle gewasbeschermingstechnieken, met een minimaal risico voor de mens
Nadere informatieBIOLOGISCHE BESTRIJDING INTERIEUR BEPLANTINGEN. Stichting Kwaliteitsmerk Interieurbeplantingen 11 mei 2017, Park Makeblijde Houten
BIOLOGISCHE BESTRIJDING INTERIEUR BEPLANTINGEN Stichting Kwaliteitsmerk Interieurbeplantingen 11 mei 2017, Park Makeblijde Houten ENTOCARE 1991-2017 biologische bestrijding maar dan net even anders gespecialiseerde
Nadere informatiecopyright Proeftuinnieuws
Thema Duurzame beheersing van Tuta absoluta een feit?! Tuta absoluta is sinds de eerste vaststelling in 2009 uitgegroeid van een zeer gevreesde tot een goed controleerbare plaag. Dat neemt niet weg dat
Nadere informatieVergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine
Vergelijking roofwantsen en roofmijten in aubergine Gerben Messelink, Renata van Holstein-Saj, Laxmi Kok Rapport GTB-1152 Referaat In twee kassen met een aubergineteelt is gevolgd hoe biologische bestrijders
Nadere informatieTeelt van aardbei. Peilers IPM. 1. Preventie 2. Monitoring 3. Interventie 4. Registratie. Inagro 4/03/2016
Inagro 4/3/216 Teelt van aardbei HOE EEN EFFICIËNTE MONITORING EN BIOLOGISCHE BESTRIJDING OPZETTEN IN DE PRAKTIJK Serre, stelling, vollegrond Junidragers & doordragers Diverse klimaatomstandigheden Omschakeling
Nadere informatieNieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische bestrijders (deel 3)
Redactie Nieuwsbrief : PCS, Adviesdienst Gewasbescherming: Marc Vissers, Joachim Audenaert, Bart Haleydt, Ruth Verhoeven Vlaamse Overheid: Frans Goossens Nieuwsbrief Geïntegreerde Bestrijding Biologische
Nadere informatieGeleid bezoek belichte teelt tomaat 03/03/2016
G e l e i d b e z o e k b e l i c h t e t e e l t t o m a a t P S K W G e l e i d b e z o e k t o m a a t 0 3-0 3-2 0 1 6 1. Bemisia tabaci, een nieuwe plaag 2. Rassenproef losse tomaten 3. Strategie bladsnijden
Nadere informatieGeïntegreerde bestrijding Fruitteelt. Vlamings studiemiddag Boekel 18 februari 2014. Vince van der Gaag
Geïntegreerde bestrijding Fruitteelt Vlamings studiemiddag Boekel 18 februari 2014 Vince van der Gaag 18 februari 2014 Onderwerpen Algemeen Bioline ICM Een goed begin (scouten en monitoring, hygiëne) Kweekzakjes
Nadere informatieAzalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid?
Azalea s telen met minder GBM: een utopie of ooit werkelijkheid? Els Pauwels 1 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? 2 Azalea s telen zonder chemische gewasbescherming? Is dit een utopie ja/nee?
Nadere informatieMonitoring van plagen en nuttigen in de glastuinbouw. Weet wat er leeft in je teelt
Monitoring van plagen en nuttigen in de glastuinbouw Weet wat er leeft in je teelt Deze brochure is een uitgave van het Proefcentrum voor Sierteelt (PCS) en kwam tot stand binnen het project Monitoring
Nadere informatieSchadelijke mijten in glastuinbouw
Schadelijke mijten in glastuinbouw Juliette Pijnakker (Biobest) en Ada Leman (WUR) PlantgezondheidEvent 2019 Welke mijtensoorten komen onder glas voor? Spintmijten Kasspintmijt Fruitspintmijt Citrusspintmijt
Nadere informatieProblematiek Bemisia in de glasgroenteteelt
Problematiek Bemisia in de glasgroenteteelt Mei 2016 Helma Verberkt Jeannette Vriend PT nr. 15138.16 Inhoudsopgave 1. Inleiding en knelpuntanalyse 2 2. Bemisia tabaci ofwel tabakswittevlieg 3 3. Aanpak
Nadere informatieBiologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet?
Themadag Exoten, 2 december 21 2-12-21 High-tech kassen zien er schoon uit Biologische plaagbestrijding in de glastuinbouw: wat werkt en wat niet? Gerben Messelink, Juliette Pijnakker, Anton van der Linden,
Nadere informatieGebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen. Lode Van Schaeren Crop protection specialist
Gebruik van natuurlijke vijanden bij aanplanting in openbaar groen Lode Van Schaeren Crop protection specialist Inhoudstafel Waarom? Plagen & nuttigen Plan van aanpak Vragen 1/14/2013 Waarom nuttige insecten
Nadere informatieBiologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt. Koppert Biological Systems
Biologische bestrijding van bladluizen in paprika. Aphidoletes kan meer dan we denken.. Jeroen van Schelt Koppert Biological Systems Belangrijkste bladluizen in paprika Aulacorthum solani Boterbloemluis
Nadere informatieVoor een. gezonde groei. Sivanto, de nieuwe aanwinst in de insectenbestrijding in de glastuinbouw
Voor een gezonde groei Sivanto, de nieuwe aanwinst in de insectenbestrijding in de glastuinbouw 2 Stemona japonica Over Sivanto Prime Met de komst van Sivanto Prime hebben telers de beschikking over een
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika
Nieuwe ontwikkelingen in de biologische bestrijding van bladluis in paprika Gerben Messelink, Chantal Bloemhard, Laxmi Kok Wageningen UR Glastuinbouw Boterbloemluis, Aulacorthum solani Groene perzikluis
Nadere informatieOntwikkelingen in de biologische bestrijding. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw
Ontwikkelingen in de biologische bestrijding Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw Wat zijn de ontwikkelingen? Grote ontwikkelingen op het gebied van roofmijten Veel studies naar interacties in
Nadere informatieBladluizen. Floris van der Helm
Bladluizen Floris van der Helm Wie ben ik Floris van der Helm Rozen kweker 2002-2010 Anthura China 2010-2011 DLV consultant rozen 2011-2014 Koppert Biological systems Groenten en sierteelt voornamelijk
Nadere informatieInvloed van licht op gewasgezondheid
Invloed van licht op gewasgezondheid Workshop Plantgezondheid Event 2019 11-4-2019, Marjolein Kruidhof Invloed licht op gewasgezondheid Introductie Rol van licht in systeemaanpak gewasgezondheid Invloed
Nadere informatiePlaagbestrijding als teamsport
Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden Jerre de Blok Oktober 2007 Werken met natuurlijke vijanden Natuurlijke vijanden: dieren of micro-organismen die van nature plagen
Nadere informatieVerslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer.
Verslag geïntegreerde bestrijding in de teelt van anjer. Onderzoeksperiode 2009 Inhoud Inleiding... 2 Werkwijze... 2 Resultaten... 4 Discussie en conclusie... 8 1 Inleiding De anjerteelt heeft het onderzoeksproject
Nadere informatieInfoblad gewassen. rozen. IPM-strategie voor rozen
GEBRUIKT U CHEMICALIËN? CONTROLEER DAN OP ONZE WEBSITE, www.biobest.be, OF ZE VERENIGBAAR ZIJN MET ONZE NUTTIGE INSECTEN Infoblad gewassen rozen IPM-strategie voor rozen Infoblad gewassen Rozen Waarom
Nadere informatieWeekhuidmijten bij azalea:
Weekhuidmijten bij azalea: efficiënter biologisch bestrijden van de plaag Joachim Audenaert IWT-Landbouwonderzoeksproject 090931(2011-2014): Duurzaam gebruik van roofmijten in de moderne energiezuinige
Nadere informatieKasspintbestrijding in roos
Kasspintbestrijding in roos De ontwikkeling van spinteieren is afhankelijk van de temperatuur, de relatieve luchtvochtigheid en de waardplant. Met de zonnige dagen, soms gecombineerd met een lage luchtvochtigheid,
Nadere informatiePilot systeem-aanpak mineervlieg in chrysant Resultaten IPM stappen in April 2018 Karen Smit
Pilot systeem-aanpak mineervlieg in chrysant Resultaten IPM stappen in 2017 April 2018 Karen Smit Inhoudsopgave Inleiding 2 1. IPM systeem chrysant 3 2. Opzet mineervliegbeheersing in chrysant in 2017
Nadere informatieBiologische bestrijding spintmijten in framboos
Biologische bestrijding spintmijten in framboos Project INSECT H. van Doornspeek Eindverslag demo-object project INSECT (maart 2006), gefinancierd door Productschap Tuinbouw. Ing. H. (Heino) van Doornspeek,
Nadere informatieBiologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,
Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2012-2016 Indicator 16 januari 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieRoofwantsen en roofmijten in chrysant
Roofwantsen en roofmijten in chrysant Anton van der Linden, Marieke van der Staaij Kennis is macht in Chrysant, Wageningen UR Glastuinbouw 19 januari 2012 Projecten Roofwantsen in chrysant Orius majusculus
Nadere informatieNieuwsbrief geïntegreerde bestrijding
Redactie Nieuwsbrief : M. Vissers, L. Blindeman, N. Berkvens, Tel 09/353.94.94, Fax 09/353.94.95 Adriën Saverwyns, Tel 09/268.65.55, Fax 09/268.65.92 Frans Goossens, Tel 056/23.60.56, Fax 056/23.60.57
Nadere informatieBiologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,
Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2012 Indicator 30 maart 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieTripsen. Tripsen TRIPSEN GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN. Inagro 4/03/2016. Thysanoptera (franjevleugeligen)
Inagro 4/3/216 GEÏNTEGREERDE TRIPSBEHEERSING MET MICRO- EN MACRO-ORGANISMEN Jochen Hanssens Inagro 4/3/216 Studienamiddag gewasbescherming in glasgroenten en aardbei TRIPSEN Tripsen Thysanoptera (franjevleugeligen)
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober Beste natuurliefhebber/-ster
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, dinsdag 25 oktober 2016 Beste natuurliefhebber/-ster Het was een prachtige dag en ik was graag ook na de excursie nog een paar uurtjes op de tuin gebleven, maar dat zat er
Nadere informatieWorkshop plant: Plaagbeheersing in groenten en akkerbouw
Workshop plant: Plaagbeheersing in groenten en akkerbouw Open Lucht Groenten en Beschutte teelt Lieven Delanote (Inagro) Femke Temmerman (Inagro) Justine Dewitte (PCG) 1 Ziekte driehoek 3 Principes bio
Nadere informatieOnderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint.
Onderzoek naar en ontwikkeling van een nieuw bacterieel biopesticide voor de biologische bestrijding van trips en spint. Willem Jan de Kogel, Plant Research International B.V. Willem Ravensberg, Koppert
Nadere informatieWorkshop nieuwe plagen
Workshop nieuwe plagen Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 21 maart 2019 Waarom deze workshop? Meer nieuwe plagen in de glastuinbouw door klimaatverandering,
Nadere informatieBestrijding van trips door middel van functionele agrobiodiversiteit
Bestrijding van trips door middel van functionele agrobiodiversiteit Invloed van een bloemenrand op trips en zijn natuurlijke vijanden in aardbei (doordragers) In het kader van het PWO-project: Waarnemen
Nadere informatieVriend of vijand. Hiervan wordt gebruik gemaakt bij
Intermezzo Vriend of vijand Jeroen van Schelt Koppert Biological Systems is een voorbeeld van een Nederlands bedrijf waarin op hoog niveau ecologische kennis wordt toegepast. Hoewel het bedrijf bij de
Nadere informatieMonitoren en beheersen van wolluis in de sierteelt
Monitoren en beheersen van wolluis in de sierteelt Joachim Audenaert 1 Beheersing van wolluisproblemen in de sierteelt binnen een IPM-systeem januari 2017 december 2020 Projectpartners Financiering 2 Projectdoelstellingen
Nadere informatieBIOLOGISCHE ALTERNATIEVEN IN DE AARDBEITEELT. Céline De Baere Crop specialist
BIOLOGISCHE ALTERNATIEVEN IN DE AARDBEITEELT Céline De Baere Crop specialist Inhoudsopgave Wat gaan we bespreken? Trips bestrijding resultaten proef Proefcentrum Hoogstraten Bladluis bestrijding Flying
Nadere informatieKruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding
Kruip in de huid van trips: invloed van gewas en klimaat op gedrag en bestrijding Gerben Messelink Wageningen University & Research, BU Glastuinbouw Gewasgezondheidsdag, 8 maart 2018 trips adulten eieren
Nadere informatieBestrijding van trips door middel van functionele agrobiodiversiteit
Bestrijding van trips door middel van functionele agrobiodiversiteit Invloed van een bloemenrand op trips en zijn natuurlijke vijanden in aardbei (doordragers) In het kader van het PWO-project: Waarnemen
Nadere informatieScourrNc EN MoNrroRrNG
BIOLOCICAL SYSTEMS Ar,cnvrEEN Voordat wordt gestart met de introductie van natuurlijke vijanden moet zowel de kasruimte als het gewas vrij zijnvan schadelijke residuen. Bespreek voor aanvang van u\ry teelt,
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de sierteelt
Nieuwe ontwikkelingen in de sierteelt Themadag Gewasgezondheid, Bleiswijk 8 maart 2012 Trends 2012 Woorden: Duurzaamheid! Weerbaarheid! Robuuste systemen! Nieuwe natuurlijke vijanden Spontaan Dit jaar
Nadere informatieBiologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept
Biologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept Studiedag Klein- en Steenfruit Woensdag 19 februari 2013 Introductie Bladluizen: een van de voornaamste problemen in kleine fruiten
Nadere informatiePraktische ervaringen met eetbare bloemen
Praktische ervaringen met eetbare bloemen Blindeman Liesbet PDPO- project 1 juli 2015 31 december 2017 Eetbare bloemen: sierlijk én smakelijk! 1 Keuze teeltsysteem Open lucht Onder bescherming Keuze in
Nadere informatiede biologische bouwsteen in de geïntegreerde teelt.
de biologische bouwsteen in de geïntegreerde teelt. NeemAzal-T/S onmisbaar in de geïntegreerde teelt Geïntegreerde teelt is alleen mogelijk bij een goed evenwicht tussen bestrijdende maatregelen en plagen
Nadere informatieTuta absoluta getemd?!
Tuta absoluta getemd?! Els Berckmoes, Veerle Van Damme, Rob Moerkens, Lieve Wittemans, Nick Berkvens, Bert Beck, David Nuyttens, Raf De Vis, Hans Casteels, Luc Tirry, Patrick De Clercq, Kristel Donkers,
Nadere informatieBestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels.
Verslaglegging demoproject Bestrijding bladwespen bij rode bes in kassen en tunnels. Gefinancierd door Productschap Tuinbouw In opdracht van de Nederlandse Fruitteelt Organisatie In het kader van het project
Nadere informatieBeschrijving van de Roofmijten: Phytoseiidae
van de Roofmijten: Phytoseiidae Belangrijkste kenmerken Phytoseiid mijten zijn predatoren van fytofage mijten (o.a. spintmijten) en insecten (o.a. tripsen). Sommige soorten voeden zich ook met aaltjes,
Nadere informatieWeekhuidmijten bij azalea:
Weekhuidmijten bij azalea: geïntegreerd bestrijden van de plaag Els Mechant IWT-project (LO: 100859): Plantresistentie tegen Polyphagotarsonemus latus in de sierteelt ADLO-project (2013-15): Geïntegreerde
Nadere informatieIntroductie Batavia. 7 juni 2018 World Horti Center, Naaldwijk
Introductie Batavia 7 juni 2018 World Horti Center, Naaldwijk Spirotetramat Werkzame stof: Formulering: Chemische groep: IRAC code: Spirotetramat 100 g/l SC Keto-enolen 23 Envidor (contact) Oberon (translaminair)
Nadere informatieWAARNEMINGS- EN WAARSCHUWINGSSYSTEMEN
WAARNEMINGS- EN WAARSCHUWINGSSYSTEMEN Els Lapage Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling KVIV-studiedag, 24 april 2014 Inhoud Wat? Financiering en uitvoerders Waarnemingen
Nadere informatieGeïntegreerde mijtenbestrijding. Kenmerken van mijten. Diverse mijten. Bonenspintmijt (Tetranychus urticae) Bonenspintmijt (Tetranychus urticae)
Geïntegreerde bestrijding van mijten in de boomkwekerij Margareth van der Horst i.o.v. Cultus Agro Advies Geïntegreerde mijtenbestrijding Sortiment mijten wordt groter Herkennen is belangrijk Inzet biologische
Nadere informatiePlatform Openbaar Groen: Ziekten en plagen in openbaar groen
Platform Openbaar Groen: Ziekten en plagen in openbaar groen Van Remoortere Liesbet Waarschuwingssysteem Proefcentrum voor Sierteelt (PCS) Genk 28 juni 2011 Waarschuwingssysteem Waarnemings- en Waarschuwingssysteem
Nadere informatieAardvlooien. Plagen in de tuin
Aardvlooien Zeer kleine kevers (2.5mm). Donkere, glanzende, staalblauwe kleur. Maakt grote sprongen. Legt eitjes in de grond. Larven vreten aan de plantenwortels en eten van de blaadjes tot ze groot genoeg
Nadere informatieBiologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw,
Biologische bestrijding van plagen in de glastuinbouw, 2000-2008 Indicator 4 oktober 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieWeekhuidmijten bij azalea:
Weekhuidmijten bij azalea: Beter begrijpen van de plaag Gil Luypaert 22e Studiedag Azalea 20/02/2014 Institute for Agricultural and Fisheries Research Plant Sciences Unit www.ilvo.vlaanderen.be Agriculture
Nadere informatieInvloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers
Invloed van licht op gewasgezondheid en bestuivers Workshop Plantgezondheid Event 2019 21-3-2019, Marjolein Kruidhof & Jolanda Tom Overzicht workshop Invloed van licht op bestuivers (Jolanda Tom) Invloed
Nadere informatieBijlage VMBO-KB biologie CSE KB. tijdvak 1
Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 1 biologie CSE KB. KB-0191-a-12-1-b Glastuinbouw informatie Lees eerst informatie 1 tot en met 5 en beantwoord dan vraag 38 tot en met 46. Bij het beantwoorden van die vragen
Nadere informatieGroene bladluizen overdragers van de virale vergelingsziekte
Groene bladluizen overdragers van de virale vergelingsziekte Belangrijke overdragers : Myzus persicae, M. ascalonicus, vanaf april-mei, ++++ Geringe overdragers : Aphis fabae, vanaf april-mei en in de
Nadere informatieFloramite. Het einde der mijten. Voor de bloemisterij, boomkwekerij, vruchtgroenten en aardbeien
Floramite Het einde der mijten. Voor de bloemisterij, boomkwekerij, vruchtgroenten en aardbeien Uniek werkingsmechanisme Spint. Een lastig te bestrijden en hardnekkige plaag Bij mijten beïnvloedt bifenazate
Nadere informatieKomkommerbontvirus en overdracht via insecten
Komkommerbontvirus en overdracht via insecten Ineke Stijger, Roel Hamelink Rapport GTB-1275 2012 Wageningen, Stichting Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO) onderzoeksinstituut Wageningen UR Glastuinbouw.
Nadere informatieIPM als wapen tegen resistentie
IPM als wapen tegen resistentie Verónica Dias - Els Mechant Studiedag potchrysant & perkplanten 10/12/2013 ADLO Demonstratieproject (2013-2015) Geïntegreerde gewasbescherming in de sierteelt Resistentie
Nadere informatieAdvies - Projecten - Onderzoek - Internationaal
Advies - Projecten - Onderzoek - Internationaal Praktijk schets van IPM in Pot Anthurium Situatie schets van periode 1 januari tot 1 juli 2014 Opgesteld door Eric Kerklaan Gewasbescherming specialist bij
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 24 januari 2018, Zwartewaal Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatieIntroductie Sivanto Prime. 7 juni 2018 World Horti Center Naaldwijk Jan Hulst
Introductie Sivanto Prime 7 juni 2018 World Horti Center Naaldwijk Jan Hulst SIVANTO Prime geïnspireerd op de natuur Het werkzame bestanddeel van Sivanto Prime, is geïnspireerd door het natuurlijke product
Nadere informatieMonitoring nuttigen & plagen
Monitoring nuttigen & plagen Weet wat er leeft in je gewas Monitoring Een wekelijkse monitoring van de plagen én nuttigen in je aardbeiengewas is de sleutel tot succes voor een geslaagde geïntegreerde
Nadere informatieIntegrated Pest Management 8 Basisprincipes
Integrated Pest Management 8 Basisprincipes Van Haecke Dominique Agriflanders (Sanac) 10/01/2013 Wat is IPM? IPM = Integrated Pest Management = Geïntegreerde bestrijding Geïntegreerde plaagcontrole Het
Nadere informatieKunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren?
Kunnen we natuurlijke vijanden tegen trips in chrysant stimuleren? Gewasbijeenkomst Chrysant 10 februari 2016 te Gambora Juliette Pijnakker, Gert-Jan de Vast Kurt Put, Yves Arijs, Apostolos Pekas & Felix
Nadere informatieTrips in de aardbeienteelt. Rob van den Oever, Vlamings
Trips in de aardbeienteelt Rob van den Oever, Vlamings Programma lezing Toegelaten middelen Hoe groot is het probleem nu eigenlijk? Terugblik 2014 Onderzoeken 2014 Praktijkopdracht Advies 2015 Wat werkt
Nadere informatieGreen Challenges project
GREEN CHALLENGES Green Challenges project Uitdaging Het ontwerpen en testen van een systeemaanpak voor (nietchemische) ziekte- en plaagbestrijding > Identificeren van systeemsprongen 3 onderdelen Functionele
Nadere informatieNieuw, tegen rupsen. Fame, nieuw middel tegen rupsen. De werkzame stof. Het werkingmechanisme
Fame, nieuw middel tegen rupsen Fame is een product ter bestrijding van schadelijke rupsen van diverse motten en vlinders (Lepidoptera). Het heeft een larvicide werking. Alle larvale stadia worden bestreden.
Nadere informatieBloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg
Bloemenranden en Functionele Agro Biodiversiteit (FAB) Dave Dirks, 6 september 2017, Kronenberg Rode draad in deze presentatie Waarom bloemenranden op je bedrijf? Natuurlijke plaagbestrijding is dichtbij.
Nadere informatie150 years. Biologische tripsbestrijding in de sierteelt
Biologische tripsbestrijding in de sierteelt Piet van Boven, Technisch adviseur bio-insecticiden Artemis studiedag, 12 november 2015 Onderwerpen Praktijkervaringen 2015 Tripsbestrijding chrysant Tripsbestrijding
Nadere informatieWorkshop trips. PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 Renata van Holstein-Saj, Ada Leman, Marjolein Kruidhof
Workshop trips PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 Renata van Holstein-Saj, Ada Leman, Marjolein Kruidhof Workshop trips PlantGezondheidEvent 23 maart 2017 1. Herkenning schadelijke tripssoorten Renata
Nadere informatieDe Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 3 mei Beste natuurliefhebber/-ster,
De Wiershoeck-Kinderwerktuin, donderdag 3 mei 2018 Beste natuurliefhebber/-ster, De excursie van dinsdag ging i.v.m. het miezerige weer niet door. Gelukkig was het donderdag wel aangenaam weer en dus fietste
Nadere informatieBiologische bestrijding in bloembolgewassen
Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Bollen, Bomen & Fruit Biologische bestrijding in bloembolgewassen Cor Conijn Onderzoeker insecten en aaltjes Bloembollen Biologische bestrijding in bloembolgewassen Detectie,
Nadere informatieDe optimale gewasbescherming op je bedrijf is IPM
De optimale gewasbescherming op je bedrijf is IPM Els Mechant Studiedag kamerplanten 5 juni 2013 ADLO Demonstratieproject (2013-2015) Geïntegreerde gewasbescherming in de sierteelt IPM is meer dan wetgeving
Nadere informatieHET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN
13230N HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN EN BIOCIDEN Dit besluit treedt in werking met ingang van 1 januari 2018. 1 BESLUIT WIJZIGING WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT EN GEBRUIKSAANWIJZING
Nadere informatieBotaniGard. De biologische witte vliegenmepper
BotaniGard De biologische witte vliegenmepper Witte vlieg, een toenemend probleem In de glastuinbouw is witte vlieg al jaren een toenemend probleem. Witte vlieg is steeds lastiger te bestrijden in intensieve
Nadere informatieWantsen en Cicaden. Sebastiaan van Steenpaal PPO-Glastuinbouw. INFORMATIEMARKT TUINBOUW Westland / ZHG Bedrijf Paul Kouwenhoven, Amaryllis
Wantsen en Cicaden Sebastiaan van Steenpaal PPO-Glastuinbouw INFORMATIEMARKT TUINBOUW Westland / ZHG 07-10-2004 Bedrijf Paul Kouwenhoven, Amaryllis Wantsen in de glastuinbouw > Inventarisatie (wantsen)
Nadere informatieHerkenning bladluizen in suikerbieten
in suikerbieten Kenmerken belangrijkste bladluissoorten Tits en Laanen, 2005 1 Levenscyclus groene perzikluis (Myzus persicae) Groene perzikluis (Myzus persicae) Goede virusoverbrenger Kenmerken ongevleugelden:
Nadere informatieGuido sterk. Biobest Hoofd registratie en R&D IPM aardbeien Ontwikkeling database nevenwerkingen
IPM Impact Linter Agropolis Kinrooi Guido sterk Origine marien bioloog Opzoekingsstation van Gorsem (nu PCF Velm) 1983-1994 Registratie proeven hard- en zachtfruit insecticiden/acariciden/rodenticiden
Nadere informatieSchadelijke wantsen in de glastuinbouw. Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw
Schadelijke wantsen in de glastuinbouw Gerben Messelink, Wageningen UR Glastuinbouw IPM leergroep wants, 3 april 2018 Inventarisatie schadelijke wantsen 2002 (PT-project) Inventarisatie via lichtvallen
Nadere informatieContinuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen
Continuering geïntegreerde bestrijding insectenplagen over teeltwisselingen heen Gerben Messelink, Sebastiaan van Steenpaal, Wim van Wensveen en Pierre Ramakers Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V.
Nadere informatieWELKOM. Informatiebijeenkomsten ToCV. Venlo / Bleiswijk,
WELKOM Informatiebijeenkomsten ToCV Venlo / Bleiswijk, 28-02-2018 1 Setting Besloten bijeenkomst! Informatie niet publiekelijk delen (twitter uit ) Wat wél is te delen, komt beschikbaar Eerste deel: met
Nadere informatieDetectie van mijten Snellere detectie van mijten door middel van fluorescentietechniek. 25 maart 2019 Aron Boerefijn
Detectie van mijten Snellere detectie van mijten door middel van fluorescentietechniek in de glastuinbouw 25 maart 2019 Aron Boerefijn Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Onderzoek 3 2.1 Testen toepassing dino-lite
Nadere informatie