Tabel 1:Aantal praktijken en huisartsen volgens het NIVEL in 2010

Transcriptie

1 Resultaten van de enquête naar de ervaringen van huisartsen inzake het IGZ-onderzoek naar de bereikbaarheid van hun praktijk. HuisartsVandaag 9 juni 2011 Inleiding De uitkomsten van het onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (de IGZ) naar de bereikbaarheid van huisartsen hebben tot vraagtekens geleid bij praktijkhoudende huisartsen. Volgens de IGZ zou bij een kwart van de bijna huisartsenpraktijken de telefoon bij een spoedoproep niet binnen de norm van dertig seconden zijn beantwoord. Op deze beschuldiging aan het adres van de huisartsen is door velen van hen verbaasd gereageerd. Reden voor HuisartsVandaag en VPHuisartsen om een eigen onderzoek te starten onder de praktijkhoudende huisartsen en te beoordelen of de resultaten van het IGZ-onderzoek overeenkomen met de meningen van praktijkhouders over hun bereikbaarheid bij spoed. 956 huisartsen (waarvan 842 praktijkhouders) reageerden op het verzoek HuisartsVandaag (week 21) en vulden de online enquête in. Dit artikel geeft de resultaten van deze enquête zonder dat daarbij een wetenschappelijke pretentie bestaat. Het gaat meer om trends en om discrepanties ten opzichte van de resultaten van het bereikbaarheidsonderzoek van de IGZ die tot vragen leiden en wellicht een nadere analyse van de onderzoeksdata wenselijk maken. Volgens opgave van de Inspectie is het onderzoek naar de bereikbaarheid van huisartspraktijken bij spoed, onder alle huisartsenpraktijken in ons land verricht. Vreemd genoeg ligt dit aantal hoger dan het totaal aantal praktijken dat bij het NIVEL bekend is, welke in 2010 tot de volgende verdeling van praktijken en huisartsen komt: Tabel 1:Aantal praktijken en huisartsen volgens het NIVEL in 2010 Aantal praktijken Aantal huisartsen Solopraktijken Duopraktijken Groepspraktijken Totaal Van de huisartsen in praktijken zijn er volgens het NIVEL praktijkhouder en hidha. Het is onduidelijk waar de IGZ zich op heeft gebaseerd om het aantal praktijken te bepalen en of dit aantal juist is. De enquête door 970 huisartsen ingevuld. Onder hen waren 842 praktijkhouders wiens antwoorden voor de verdere analyse gebruikt zijn. Wanneer de enqueteresultaten naar de landelijke situatie vertaald worden is gebruik gemaakt van het door de IGZ opgegeven aantal praktijken van Tabel 2: Aantal praktijkhouders en hidha s onder respondenten Respondenten Praktijkhouder 842 Hidha 114 Totaal 956 I Is er bij u onderzoek gedaan naar de bereikbaarheid? De IGZ stelt dat alle praktijken (4.378) gebeld zijn via de spoedlijn. De enquête toont echter aan dat 29,1% van de praktijkhoudende respondenten niet gebeld is, noch via de spoedlijn noch via de normale lijn. Het is mogelijk dat deze praktijken onbereikbaar waren of in gesprek of dat een verkeerd telefoonnummer is gebruikt. Ook is het mogelijk dat niet duidelijk is gemaakt dat de oproep van de IGZ afkomstig was.

2 Tabel 3: Telefonisch- en briefcontact met de IGZ Enquête % Landelijk Ja, ik voldeed aan alle voorwaarden ,0% Ja, ik voldeed niet en kreeg een brief ,9% 957 Nee, ik ben niet gebeld ,1% Totaal % Van de 597 praktijkhouders die in de enquête aangeven heeft wél gebeld te zijn, kreeg 30,8% (184) een waarschuwingsbrief vanwege door de IGZ veronderstelde problemen met de bereikbaarheid. Wanneer elke praktijk gebeld zou worden en 30,8% van het landelijk aantal praktijken een brief zou ontvangen, dan zou volgens de IGZ van de praktijken niet aan de normen voldoen. 1. Conclusie praktijken (29,1%) zijn niet gebeld of bereikt door de IGZ, noch via de spoedlijn, noch via de normale lijn. 2. Conclusie praktijken (30,8%) voldoen niet aan de normen wanneer alle praktijken gebeld zouden worden. II Aan welke richtlijn voldoet u niet volgens de IGZ? Uit vraag I blijkt dat van alle respondenten er 184 praktijkhouders een brief hebben ontvangen met een waarschuwing van de IGZ. 8 van hen hebben geen antwoord op de navolgende vragen. Deze vraag gaat in op de redenen voor het ontvangen van een brief van de overige 176 praktijkhouders. Er zijn meerdere redenen per briefontvanger mogelijk. Tabel 4: Door de IGZ aangegeven reden voor het geven van een waarschuwing Enquête % Landelijk % Spoedoproep Geen spoedlijn of VRS-spoedoptie 40 22,7% 307 7,0% Beantwoording niet < 30 sec ,7% ,2% Geen adequate verwijzing naar waarnemer 9 5,1% 69 1,6% Normale oproep Geen contact < 10 min. 5 2,8% 38 0,9% Antw. app. geen vermelding spoednummer 17 9,7% 130 3,0% Antw. app. geen vermelding afwezigheidsperiode 20 11,4% 153 3,5% Antw. app. geen vermelding (vak)waarnemers 18 10,2% 138 3,2% De richtlijn waaraan bij spoedoproepen volgens de IGZ het frequentst niet wordt voldaan is de 30 seconden norm. Dit is het geval bij 55,7% van de praktijkhouders die een IGZ-brief ontvingen. De richtlijn waaraan in geringe mate niet wordt voldaan is de 10 minuten norm bij normale oproepen: het betreft 2,8% van de ontvangers van een IGZbrief. De IGZ geeft aan dat 25% van de huisartsen niet voldoet aan de eisen voor de spoedoproep. Dit percentage ligt niet ver van de situatie die in bovenstaande tabel geschetst wordt. De IGZ geeft echter ook aan dat ruim 30% van de praktijken de normale oproep niet binnen 10 minuten beantwoord. Om dit te beoordelen heeft de IGZ ongeveer een kwart van de praktijken benaderd via een normale oproep. Daarmee kan echter niet verklaard worden waarom slechts 2,8% van de briefontvangers gewezen is op onvoldoende bereikbaarheid van het normale nummer. 4. Conclusie

3 Normale oproepen worden volgens de IGZ in ruim 30% van de praktijken niet binnen de norm van 10 minuten beantwoord. Onder de briefontvangers krijgt slecht 2,8% een opmerking over de normale oproep. Het grote verschil is niet te verklaren door de grootte van de onderzochte groep op dit vlak; 25% van de praktijken. III Wat is uw eigen mening? Ook deze vraag beschouwt de 176 praktijkhouders die een IGZ-brief hebben ontvangen en antwoord gaven op de daarop betrekking hebbende vragen. Onderstaande tabel geeft weer welke zaken volgens de IGZ bij de briefontvangers niet op orde zijn. Bij 4 briefontvangers functioneren beide lijnen niet voldoende: Tabel 5: Aantal briefontvangers met onvoldoende functionerende spoedoproep en normale oproep. Enquête Spoedoproep 140 Normale oproep 32 Spoedoproep en normale oproep 4 Totaal 176 Uit bovenstaande tabel blijkt dat 144 briefontvangers de spoedlijn niet op orde hebben (140+4). In de enquête is gevraagd naar hun reactie op de bevindingen van de IGZ. De IGZ stelt dat 25% van de praktijken een spoedoproep niet binnen de vastgestelde norm van 30 seconden beantwoordde of geen spoedvoorziening had. Dat gaat landelijk om huisartsenpraktijken. Uit de enquête komt echter naar voren dat 84,1% (79,2+4,9) van de praktijkhouders die een brief ontvingen vanwege een gebrekkige spoedlijn het niet eens is met de conclusie van de IGZ. Tabel 6: Reactie van briefontvangers op conclusie van de IGZ ten aanzien van de spoedlijn Enquête % Beide lijnen voldoen ,2% Spoedlijn voldoet, normale lijn niet 7 4,9% Normale lijn voldoet, spoedlijn niet 20 13,9% Beide lijnen voldoen niet 3 2,1% Totaal ,0% Eenzelfde reactie is gegeven door de briefontvangers die een waarschuwing kregen voor het onvoldoende functioneren van hun normale lijn. De IGZ stelt bovendien dat ruim 30% van de praktijken niet aan de norm voor normale oproepen voldoet. Van de praktijkhouders die door de IGZ op gebrekkige inrichting van deze lijn gewezen zijn, is 88,9% het niet eens met de beoordeling van de IGZ. Tabel 7: Reactie van briefontvangers op conclusie van de IGZ ten aanzien van de normale lijn Enquête % Beide lijnen voldoen 30 83,3% Spoedlijn voldoet, normale lijn niet 3 8,3% Normale lijn voldoet, spoedlijn niet 2 5,6% Beide lijnen voldoen niet 1 2,8% Totaal ,0% Wanneer het totaal van 180 waarschuwingen beschouwd wordt, kan gesteld worden dat de ontvangers daarvan zich in 85% van de gevallen niet kunnen vinden in de conclusies van de IGZ. Er bestaat zowel voor de spoedoproep als voor de normale oproep een fors verschil van mening tussen huisartsen en IGZ over hun bereikbaarheid. De discrepantie tussen deze uitkomsten roept veel vragen op. Het verdient een nadere analyse van de door de IGZ verstrekte gegevens en van alle data die zijn verzameld.

4 5. Conclusie 84,1% van de aangeschreven huisartsen is het niet eens met het negatieve oordeel van de IGZ over het beantwoorden van spoedoproepen. 6. Conclusie 91,6% van de aangeschreven huisartsen is het niet eens met het negatieve oordeel van de IGZ over het beantwoorden van normale oproepen. 7. Conclusie Nadere analyse is gewenst vanwege de forse meningsverschillen tussen huisartsen en de IGZ over de bereikbaarheid van de huisartsenpraktijken. IV Indien u het niet met de onderzoeksconclusie van de IGZ eens bent, waar ligt dan volgens u de fout? De 176 respondenten die een brief hebben ontvangen en verdere vragen daarover hebben beantwoord, geven uiteenlopende redenen voor een mogelijk verschil tussen hun eigen beoordeling en die van de IGZ. Tabel 8: Mogelijke redenen voor verschil tussen de conclusies van de IGZ en eigen bevindingen Enquête % Verkeerd telefoonnummer gebruikt 46 26,1% Bij positieve beoordeling IGZ toch een waarschuwing gehad 23 13,1% Spoedlijn of VRS met spoedoptie is wèl aanwezig 55 31,3% Ben het wel eens met de IGZ-conclusie 18 10,2% Anders 64 36,4% Waar en over wie gaat het? Totaal aantal verzonden brieven volgens de IGZ naar: - 25% van = praktijken met circa praktijkhouders Totaal aantal ontvangen brieven volgens enquêtedeelnemers door: - 21,9% van = 959 praktijken met circa praktijkhouders Totaal aantal terechte waarschuwingen volgens IGZ: (excuusbrieven) = 948 praktijken foutpercentage van 13,4% Totaal aantal terechte waarschuwingen volgens enquêtedeelnemers - 15% van = 202 foutpercentage van 85% Nog geen 5% [202/4.378 = 4,6%] van de Nederlandse praktijken is zelf van mening dat niet voldaan wordt aan de normen voor bereikbaarheid. Ook wanneer het om spoedoproepen gaat ligt dit aantal zo laag, heel anders dan de constatering van de IGZ dat de spoedlijn bij 25% van de praktijken niet op orde is. Bespreking De getallen over de bereikbaarheid, zoals gepresenteerd door de Inspectie, verschillen nogal met die van de enquête van HuisartsVandaag en VPHuisartsen. Zo zegt éénderde van de huisartsen nooit gebeld te zijn. Het is natuurlijk mogelijk dat gedurende de 2 belpogingen van maximaal 90 seconden, de spoedlijn al in gesprek was

5 vanwege een eerder spoedgeval, zodat geen contact werd gekregen en de praktijk dan ook niet gemerkt heeft dat er gebeld is. Sommige verzekeraars bieden huisartsen een innovatiemodule aan voor verbetering van de bereikbaarheid en testen dit meerdere weken om zo een gedegen beeld te verkrijgen. Deze methode is zorgvuldiger dan de door de Inspectie gebruikte methode. De vraag blijft echter bestaan of het onderzoek van de Inspectie wel bij alle praktijken ook werkelijk is verricht. Vond de Inspectie dat een kwart van de praktijken hun bereikbaarheid bij spoed niet op orde hadden, de huisartsenpraktijken geven zelf een veel lager percentage aan, namelijk 5%. Ook de excuusbrief die door IGZ naar een kleine 150 huisartsen is gestuurd omdat het geteste telefoonnummer van de spoedlijn achteraf niet klopte, roept vragen op over de gedegenheid en betrouwbaarheid van het bereikbaarheidsonderzoek. Het inbrengen van het 2 minuten criterium bij gewone oproepen terwijl dit geen veldnorm is om op te handhaven, vertroebelt alleen nog maar meer de conclusies van de Inspectie. Het valt te betreuren dat de uitkomsten van het IGZ-onderzoek niet eerst zijn voorgelegd aan degenen die volgens de IGZ in gebreke zouden zijn geweest, namelijk de huisartsen, overeenkomstig hoor en wederhoor. Het publiek maken van de resultaten inclusief de veroordelende beeldvorming, boeteclaims en dreigende openbaarmaking van de namen van de betreffende praktijken, maakt een weinig professionele indruk en wekt wantrouwen waar het uiteindelijk om verbetering van het vertrouwen in de huisartsenzorg zou moeten gaan. Het optreden van IGZ brengt de realisatie van de randvoorwaarden die noodzakelijk zijn voor een betere bereikbaarheid, geen centimeter dichterbij. In plaats van een publiciteitsbelust en politiek geladen optreden van IGZ en VWS, had een zorgvuldiger en rustiger aanpak ook kunnen voorkomen dat het functioneren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg zelf opnieuw ter discussie staat. De geleverde kwaliteit en de presentatie van het onderzoek is naar onze overtuiging voor een formele Toezichthouder als IGZ die huisartsen zo de maat neemt, beneden de maat. Jan Huizinga redactie HuisartsVandaag, Hans Nobel, secretaris VPHuisartsen Links - Kwart van de huisartsen reageert te traag bij spoedoproep - huisartsvandaag.nl - IGZ rapport - Addendum Bij de enquête is de mogelijkheid geboden om een reactie te geven, 468 huisartsen hebben dit gedaan. Het is niet mogelijk alle reacties te plaatsen. Enkele vermelden we hieronder: Ik onderschrijf de eis dat de spoedlijn binnen 30 sec. moet worden opgenomen. ECHTER: ons moeten dan ook de middelen geboden worden. Het gaat bij de meerderheid van ons niet om de lijn, maar om de "bemanning" daarvan. Als wij in onze tarieven niet eens 1 assistente vergoed krijgen voor alle openingsuren van de praktijk, is deze eis, m.u.v. grotere HOED-en, niet te realiseren, zeker niet met het takenpakket van de huidige assistente. Op momenten dat 1 assistente een eigen spreekuur doet (uitstrijkjes etc.) moet er dus een 2e assistente aanwezig zijn om de spoedlijn snel te kunnen beantwoorden. Ook het veelvuldige misbruik van de spoedlijn zou bekeken moeten worden. Dit komt deels door overbelasting van de normale lijn, ook al weer het gevolg van te weinig assistentie, wat weer het gevolg is van onjuiste tarifering. 1.5 assistente per gemiddelde praktijk, op het salarisniveau van tenminste 6 jaar ervaring, zou op zijn minst de norm moeten zijn. Als ik collega's bel met name 's middags of in vakanties krijg ik nog al eens een antwoordapparaat met wie er bereikbaar is. Als je dan weer belt een antwoordapparaat met een spoednummer. Dan moet je dat weer bellen bij spoed. Iedereen moet een keuzemenu hebben met een spoedoptie. Bij vakanties, middagpauzes e.d. geen antwoo rdapparaten maar automatisch doorschakelen.

6 Het niet adequaat regelen van spoedbereikbaarheid door een kleine groep collega's is zeer schadelijk voor het imago van de beroepsgroep. Dit moeten wij gewoon onmiddellijk willen regelen. Geen excuses. Geen ge-jamaar. Regelen. NU! Ik heb als waarnemer in veel praktijken gewerkt en op enkele uitzonderingen was de spoedlijn goed op orde, dus ik was tamelijk verbaasd over de uitkomst. Goed initiatief om een weerwoord te laten horen, had dit eigenlijk van de LHV verwacht. Een dergelijke brief is demotiverend voor de praktijk. De praktijk is tussen de middag open; extra assistentie in de piekuren. Nooit klachten van patienten over bereikbaarheid. Hoe kan dit? Ik heb de inspectie gebeld omdat het mij niet duidelijk was waarom wij de brief hebben gekregen. Ik vermoed dat het gaat om het niet melden op het antwoordapparaat dat wij om 8 uur de volgende werkdag er weer zijn. Toen ik 12 mei belde werd mij verteld dat ze zoveel telefoontjes kregen van huisartsen dat ze deze niet meer persoonlijk konden beantwoorden (de pot verwijt de ketel?). Ik mocht wel mailen. Dat heb ik 12 mei gedaan. Ik ontving direct een standaardmail terug dat ik afhankelijk van de vraag binnen 2-5 werkdagen antwoord zou krijgen maar tot op heden heb ik niets gehoord. In de brief wordt nergens vermeld op welke datum of tijdstip er is gebeld en wat precies de inhoud is van wat men op dat moment constateerde. Het wordt afgedaan met standaard zinnetjes die dan ook nog kant noch wal raken. Op een brief van mijn kant naar de Inspectie wordt vervolgens niet gereageerd. Spoedtelefoon is bij ons/mij goed geregeld (meerdere lijnen), met gemak binnen 30 seconden opgenomen. Reguliere lijn is soms minder goed bereikbaar(groepspraktijk), door oa. verschillende visie binnen onze groep huisartsen over de budgettering: het budget in ons tarief voor het aantal fte assistente per fte huisarts die we kunnen aannemen, is ondanks het feit dat assistentes steeds meer taken (moeten) uitvoeren niet uitgebreid. De oudere generatie heeft er veel moeite mee meer assistentie aan te nemen. Zij hebben er moeite mee zaken te regelen voordat er goede afspraken op papier staan. Zij geven aan dat zij vaker evident noodzakelijke verbeteringen doorvoerden en dat daarna de benodigde budgetten achterbleven. Of dit zo is vind ik moeilijk in te schatten. Zij hebben het zo ervaren. Ben in totaal 3 x gebeld, 2 x alles keurig in orde, maar ik weet niet of dat de Consumentenbond was of de Inspectie. Ik voldoe aan alle voorwaarden, wij hebben vrijwel nooit een bandje op staan en zijn van 8.15 tot 17 hr altijd bereikbaar. Wel 2 keer een boete van justitie wegens te hard rijden bij spoed en ondanks bewijs naar wie en waarom, namelijk spoed, toch moeten betalen! Spoed in huisartsenpraktijk is dus eigenlijk onzin, we mogen ons toch niet met spoed naar een patient spoeden. Ik heb een klacht ingediend bij de Inspectie, omdat ik niet kan controleren op welke dag en tijd de controle heeft plaatsgevonden en of er uberhaupt wel een verbinding tot stand is gekomen. We hebben 2x een probleem gehad met de gewone telefoon omdat de lijnen buiten ergens werden onderbroken en ook T-mobile heeft er een aantal keer uitgelegen waardoor doorschakelen op die momenten dus ineffectief was. Ik kan dus niet controleren of het probleem bij mij lag of buiten mijn schuld door overmacht. Het lijkt me voor zulke zware sancties nodig om een representatieve steekproef te doen; dus bij 20x bellen op verschillende tijden, is het dan niet in orde, helaas. Door de locale krant zijn alle negen praktijken in mijn werkgebied over de spoedlijn gebeld. Éen van de negen bleek een apart nummer te hebben; bij de overige praktijken werd binnen 30 sec. opgenomen. Ik overweeg om de verkeersboete van 150 Euro ivm te snel rijden (70 ipv 50 km/u) op weg naar een spoedgeval, bij de IGZ neer te leggen. Ik antwoord als Raad van Bestuur van de Stichting. Gezondheidscentra en als huisarts. Ik heb zelf een steekproef gehouden onder onze 14 gezondheidscentra. De responsetijd was tussen de 2 en 9 seconden. Van 2 centra heb ik vernomen dat ze gebeld zijn door de Inspectie. In ons geval is er 2x gebeld. 1x binnen dertig seconden assistente aan de lijn, 1x iets niet goed: onduidelijk bericht van Inspectie met dreigende taal over ontbreken van juist voice-response systeem. Omdat wij juist wel werken

7 met een voice-respons systeem met altijd mogelijkheid van doorschakeling naar de spoedlijn, strookt het beeld van de Inspectie en de praktijk niet met elkaar. Helaas geeft de Inspectie mij geen informatie waarmee ik mijn bereikbaarheid daadwerkelijk kan verbeteren. Zij verwacht wel dat ik iets aanpas en dreigt met sancties. Wat moet ik aanpassen?