SAMEN STRUCTUREEL STERKER. Armoedenota Gemeente Zoetermeer

Transcriptie

1 SAMEN STRUCTUREEL STERKER Armoedenota Gemeente Zoetermeer Juni

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Samen Structureel Sterker Wat is armoede? Visie Doelen armoedebeleid Aanpak Doelgroepen Context Recente landelijke ontwikkelingen Stand van zaken Zoetermeer Aanpak Inkomensondersteuning Speerpunten Voorkomen en aanpakken van financiële problemen Speerpunten Integrale dienstverlening Speerpunten Doelgroepen Uitvoering en financiën Uitvoering Financiële consequenties speerpunten armoedebeleid Bijlage 1 Interactief proces armoedenota Bijlage 2 Overzicht bevindingen armoedemonitor Zoetermeer Bijlage 3 Beschrijving huidige voorzieningen in het kader van armoedebeleid

3 Samen Structureel Sterker Doel: het bestrijden van armoede en het bevorderen van participatie door: de inzet van inkomensondersteunende maatregelen het voorkomen en aanpakken financiële problemen het bieden van een integraal hulpverleningsaanbod Iedereen doet mee Burger centraal Stimuleren eigen kracht Werken loont Financiële ondersteuning voor mensen met inkomen onder het sociaal minimum Kinderen niet de dupe Uitgangspunt Hoe houden en krijgen we mensen uit armoede? Aanpak Bundelen inzet maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven Duurzaam. Gericht op lange termijn oplossingen Focus op preventie Instrumenten Inkomensondersteuning Inzet armoedebeleid - vergroten bekendheid - gerichte aanpak Instrumenten langdurigheidstoeslag, bijzondere bijstand, collectieve ziektekostenverzekering, schoolkostentoeslag, toeslag ouderen, toeslag chronisch zieken, kwijtschelding gemeentelijke belastingen Speerpunten vereenvoudigen aanvragen; helder en pro-actief informeren; effectievere ZoetermeerPas; beperken woonlasten door energiebesparing; cursus professioneel adviseren klantmanagers/consulenten Voorkomen en aanpakken financiële problemen Inzet armoedebeleid - eerder interveniëren - gedragsverandering - nazorg Instrumenten schuldhulpverlening, budgetbeheer, budgetcursussen, dienstverlening door formulierenbrigade, Humanitas, MIM, en dergelijke Speerpunten kennisdeling en betere samenwerking; 3 gezamenlijke aanpak gedragsverandering Integrale dienstverlening Inzet armoedebeleid - kennisdeling - sluitende aanpak Aanpalende beleidsterreinen participatiebeleid, wmo-beleid, ontwikkeling Meerpunt (CJG), onderwijsbeleid (integraal jeugdbeleid), aanpak laaggeletterdheid, ondersteuning en begeleiding vanuit de AWBZ, OGGZ, inburgering, wijkaanpak Speerpunten kennisdeling; pact tegen armoede; prestatie-indicatoren t.b.v. minima voor gesubsidieerde instellingen; ontwikkelen risicoscan

4 1. Inleiding Ik werk deeltijd. Meer kan ik niet vanwege mijn gezondheid. Mijn ex-man betaalt de alimentatie niet. Maar ik kan van weinig rondkomen. Van 20 in de week red ik het. Ik eet vaak brood, een enkele keer vlees, nooit groente of fruit, want daar geef ik niks om. Maar arm? Nee, dat ben ik niet. Ik ben relatief gezond en ik heb zelf mijn huisje ingericht. Mooi groen en rood heb ik het van binnen geschilderd. Ik heb veel contacten. Mijn huis staat altijd open. Ik zeg tegen bezoek: ik heb koffie, maar de rest moet je zelf meebrengen. En dat doet iedereen. Arm in Nederland? Ja, het komt voor. Vaker dan we willen. Bij het tot stand komen van de armoedenota spraken we met diverse mensen die rond moeten komen van het wettelijk sociaal minimum of minder. Zoals de mevrouw van bovenstaand citaat. Wat opvalt, is de grote diversiteit van de mensen en hun verhalen. Van een alleenstaande jonge moeder met een WIJ-uitkering tot een oudere die rond moet komen van een AOW. Van een hardwerkende kantinejuffrouw van een groot bedrijf die de eindjes aan elkaar moet knopen tot een middelbare alleenstaande vrouw met inmiddels volwassen kinderen die al twintig jaar leeft van een bijstandsuitkering en vrijwilligerswerk doet. Deze voorbeelden tonen de breedte en complexiteit van een begrip als armoede en daarmee ook van het gemeentelijk armoedebeleid. Het college van Zoetermeer hecht groot belang aan het voorkomen en bestrijden van armoede. In het collegeprogramma is armoede- en minimabeleid één van de speerpunten. Inwoners die het niet op eigen kracht kunnen, worden door het maatschappelijk middenveld of de gemeente ondersteund met als doel de eigenwaarde en de zelfredzaamheid te verhogen, zodat actieve deelname aan de maatschappij (weer) mogelijk wordt. Het college wil dat onder meer bereiken door het uitvoeren van een efficiënt en effectief armoedeen minimabeleid, dat waar mogelijk meer gericht is op het doorbreken van afhankelijkheid en het bevorderen van participatie en zelfredzaamheid. Het zijn turbulente tijden. De economische crisis en de mede daardoor veroorzaakte bezuinigingen bij overheidsorganisaties op alle niveaus, treffen kwetsbare burgers en hebben invloed op de (financiële) mogelijkheden voor het armoedebeleid. Daarnaast kondigt het regeerakkoord diverse maatregelen aan die direct invloed hebben op het armoedebeleid en op de doelgroep. Zoetermeer kent een uitgebreide armoedeaanpak in de zin van minimaregelingen en schuldhulpverlening. Het College Zoetermeer wil daar niet aan tornen. In het collegeprogramma is afgesproken dat lokaal niet bezuinigd wordt op het armoedebeleid. Het huidige voorzieningenniveau blijft gehandhaafd. Deze nota schetst de contouren van het armoedebeleid voor de komende vier jaar. Het is de eerste kadernota armoedebeleid van de gemeente Zoetermeer. De nota kwam interactief tot stand. Er vonden sessies met het maatschappelijk middenveld plaats en gesprekken met mensen uit de doelgroep (zie bijlage 1). 4

5 Leeswijzer Hoofdstuk twee beschrijft onze visie, uitgangspunten en benoemt een aantal doelgroepen. Het derde hoofdstuk plaatst het armoedebeleid in de context van landelijke regelingen en de lokale ontwikkelingen. In hoofdstuk 4 werken we aan de hand van drie hoofdlijnen: inkomensondersteuning, schuldhulpverlening en integrale dienstverlening, de armoedeaanpak voor de komende periode uit. Hoofdstuk 5 tenslotte, biedt inzicht in het (uitvoerings)proces. 5

6 2. Samen Structureel Sterker Hoe zorgen we dat we Samen Structureel Sterker worden? Deze drie woorden bevatten de kern van ons armoedebeleid. Dit hoofdstuk gaat in op achterliggende uitgangspunten van het Zoetermeerse armoedebeleid, het geeft onze visie, doelen en de aanpak op hoofdlijnen weer. 2.1 Wat is armoede? Armoede kan op verschillende manieren gedefinieerd worden. In enge zin verwijst armoede naar een tekort aan financiële middelen. In brede zin, kijkend naar de oorzaken en gevolgen van het ontbreken van voldoende financiële middelen over een langere periode, verwijst armoede naar sociale uitsluiting. Het gaat om mensen die minder kansen hebben om mee te doen, die een lagere opleiding hebben of een opleiding niet afronden, die kampen met een slechte gezondheid bijvoorbeeld door stress en eenzijdige voeding, die wonen in de minder goede woningen en buurten, die zich moeizaam zelf kunnen redden. Kortom, het gaat om kwetsbare burgers. Er is vaak sprake van meerdere problemen en een moeilijk te doorbreken vicieuze cirkel. Armoede is zowel de oorzaak als het gevolg van groeiende problemen in de persoonlijke omgeving van mensen waardoor hun kansen en ontwikkelingen steeds verder beperkt worden. Niet zelden worden problemen ook nog eens van generatie op generatie doorgegeven. Zoetermeer hanteert de brede definitie van armoede. Het armoedebeleid in Zoetermeer richt zich zowel op inkomensondersteuning, schuldhulpverlening als op het voorkomen en bestrijden van sociale uitsluiting. Dit laatste aspect wordt vooral opgepakt binnen de aanpalende beleidsterreinen. Het onderwijs- en jeugdbeleid, het participatiebeleid en de Wmo spelen een grote rol in het voorkomen en tegengaan van sociale uitsluiting. 2.2 Visie Het Zoetermeerse armoedebeleid kent vier uitgangspunten: Iedereen doet mee Werken loont Financiële ondersteuning voor mensen met een inkomen onder het sociaal minimum Kinderen niet de dupe Financiële ondersteuning zien wij als een tijdelijk vangnet voor hen die het zelfstandig niet redden. Betaald werk is de beste voorwaarde om armoede te bestrijden, dan wel te voorkomen. De afdeling Werk Zorg en Inkomen van onze gemeente zet zoveel mogelijk in op activering richting betaald werk. Mensen die (nog) niet in staat zijn om betaald werk te verrichten worden gestimuleerd om op een laagdrempelige wijze aan activiteiten deel te nemen waardoor de zelfredzaamheid toeneemt en de afstand tot de arbeidsmarkt vermindert. Hierbij wordt nauw samengewerkt (met de zorgketens) op wijk- en stedelijk niveau. We springen pas in wanneer dat noodzakelijk is. We gaan uit van de eigen kracht van de burger en de solidariteit van de samenleving (zowel van werkgevers en het maatschappelijk middenveld,als van mensen onderling). 2.3 Doelen armoedebeleid Doel van het armoedebeleid is het bestrijden van armoede en het bevorderen van participatie. De twee uitgangspunten: werken loont en iedereen doet mee, zijn medebepalend voor de uitwerking 6

7 Tabel 2.2 Prestatie-indicatoren 2 Nulmeting Bron van speerpunten en instrumenten van het armoedebeleid, maar zijn geen zelfstandige doelen voor het armoedebeleid. De komende periode zullen de onderstaande effectindicatoren en prestatie-indicatoren gemonitord worden. Tabel 2.1 Effectindicatoren Percentage minimahuishoudens Oordeel klanttevredenheid dienstverlening WZI Bekendheid minimaregelingen Nulmeting Bron 9,1% 1 9,1% 9,1% 9,1% armoedemonitor (2010) 7 (2009) Klanttevredenheidsonderzoek Nulmeting Stijging 5% Stijging 5% Omnibus-enquête Aantal personen bijzondere bijstand 3084 (2009) WZI Aantal personen met categoriale toeslag chronisch zieken en gehandicapten 388 (2009) Aantal personen categoriale ouderentoeslag 455 (2007) Aantal personen ZoetermeerPas 7834 (2009) Aantal personen Collectieve ziektekostenverzekering 3535 (2010) Aantal personen langdurigheidstoeslag 1260 (2010) Aantal personen in behandeling voor schuldhulpverlening 535 (2009) WZI WZI WZI WZI WZI WZI Het uiteindelijke streven is dat zo min mogelijk mensen in Zoetermeer in armoede leven. In deze economisch zware tijden is de doelstelling om het aantal minimahuishoudens niet verder op te laten lopen. Tegelijkertijd willen we het gebruik optimaliseren. Iedereen die daar recht op heeft, moet er gebruik van kunnen maken. Dit zal in eerste instantie leiden tot een toename in het aantal personen dat gebruik maakt van minimaregelingen. Uiteindelijk, wanneer het aantal mensen in armoede afneemt, zou dit aantal af moeten nemen. 1 Het gaat om het percentage huishoudens met een inkomen van maximaal 110% van het wettelijk sociaal minimum (wsm). 2 De prestatie-indicatoren zijn aangepast op basis van de doelen van de armoedenota en kunnen afwijken van de programmabegroting. In de programmabegroting 2012 zullen de hierboven genoemde indicatoren verwerkt worden. Wanneer het oude prestatie-indicatoren betreft, is de nulmeting uit de programmabegroting aangehouden. Voor nieuwe indicatoren zijn de meest recente cijfers gebruikt als nulmeting. Zie hoofdstuk 5 voor de financiële consequenties. 3 Hierbij is rekening gehouden met de aangekondigde maatregel dat per 2012 de inkomensgrens voor de ZoetermeerPas verlaagd wordt van 120% van het wsm naar 110% van het wsm. 7

8 2.4 Aanpak De kern van de Zoetermeerse armoedeaanpak ligt in de drie woorden: samen structureel sterker. Samen staat voor bundeling van krachten van maatschappelijke organisaties, kerken, vrijwilligersorganisaties, bedrijfsleven en gemeente. Samen staat ook voor tegengaan van sociale uitsluiting. Iedereen doet mee. Structureel staat voor het durven kiezen en inzetten op lange termijn oplossingen en duurzaamheid. Ook het inzetten van het eigen netwerk, een aanpak op buurt- of straatniveau draagt bij aan structurele aandacht, inzet en betrokkenheid. Sterker staat voor mensen sterker maken. Inzetten op de eigen kracht, zodat ondersteuning en hulp tijdelijk is en mensen het uiteindelijk zelf kunnen. Wij geloven in een aanpak waarin: de burger centraal staat; de eigen kracht van mensen gestimuleerd wordt; iedereen bijdraagt (inzet van het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven); gewerkt wordt aan duurzaamheid en lange termijn oplossingen; de focus preventief is. Zoetermeer blijft investeren in armoede. Ons huidige beleid is succesvol. Op de minimaregelingen wordt niet bezuinigd. De insteek voor de komende periode ligt op het verder optimaliseren van ons aanbod. We willen de bekendheid met de minimaregelingen vergroten en ons richten op verbinding en een gerichtere inzet. 2.5 Doelgroepen De minimaregelingen richten zich op alle Zoetermeerders met een laag inkomen. Het beslissende criterium voor de toekenning van een voorziening of regeling is de hoogte van het inkomen. Toch willen we enkele doelgroepen die extra kwetsbaar zijn gericht aandacht geven. Hiermee sluiten we geen mensen uit, maar vergroten we het bereik en de effecten van ons armoedebeleid. In het armoedebeleid kennen we een gerichte aanpak voor drie doelgroepen: kinderen en jongeren die opgroeien in armoede (0 18 jaar); bijstandsgerechtigden (Wet Werk en Bijstand (WWB) en Wet Investering Jongeren (WIJ). Na 2013 de Wet werken naar Vermogen); werkende armen (met aandacht voor Zelfstandigen Zonder Personeel ( ZZP ers). 8

9 3. Context Het Zoetermeerse armoedebeleid hangt nauw samen met het landelijk beleid. Dit hoofdstuk beschrijft recente ontwikkelingen (het regeerakkoord van het kabinet Rutte) en biedt inzicht in de Zoetermeerse situatie. 3.1 Recente landelijke ontwikkelingen De verantwoordelijkheden met betrekking tot armoedebeleid en schuldhulpverlening zijn verdeeld tussen Rijk en gemeenten. De systeemverantwoordelijkheid ligt bij het Rijk (inkomenspolitiek), gemeenten zijn verantwoordelijk voor beleid en uitvoering op lokaal niveau. De Wet Werk en Bijstand (WWB) stelt de wettelijke kaders waarbinnen gemeenten het lokale armoedebeleid kan vaststellen en uitvoeren. Gemeenten hebben een belangrijke taak in het kader van armoedebestrijding. Zij kunnen zelf rekening houdend met juridische kaders invulling geven aan hun lokale armoedebeleid. Dit betekent onder meer dat er verschillende inkomensgrenzen voor het bepalen van het recht op een inkomensondersteunende regeling gehanteerd worden en dat er variatie is in het aanbod van instrumenten. Het regeerakkoord van het kabinet Rutte bevat bezuinigingsmaatregelen die het lokale armoedebeleid direct raken. De decentrale bevoegdheid wordt aan banden gelegd door de gemeentelijke armoederegelingen te normeren op 110% van het bijstandsniveau. Hierdoor wordt een bezuiniging ingeboekt. Ook wordt een bezuiniging ingeboekt door het gerichter en selectiever inzetten van schuldhulpverlening. Voor schuldhulpverlening is een nieuwe wet in ontwikkeling die naar verwachting 1 januari 2012 van kracht wordt. De kern is dat schuldhulpverlening een wettelijke taak van gemeenten wordt, schuldpreventie en nazorg nadrukkelijke taken worden binnen schuldhulpverlening en de wachttijd begrensd wordt tot maximaal vier weken tussen melding en intake. Een aantal maatregelen van het kabinet Rutte raakt het armoedebeleid indirect doordat een grotere groep mensen minder te besteden krijgt. Box 3.1 en 3.2 geven een overzicht van de maatregelen. De exacte invulling staat nog niet vast. Veel maatregelen treden pas in werking in 2012 of later. Box 3.1 Aangekondigde maatregelen in het Regeerakkoord van het kabinet Rutte De bijstandsuitkering wordt vanaf 2012 in 20 jaar verlaagd. In de berekening van het sociaal minimum wordt niet langer met tweemaal de algemene heffingskorting gerekend, maar eenmaal. Door de hogere belasting- en premiedruk daalt het sociaal minimum, dat als basis dient voor het bepalen van de bijstand, uiteindelijk met ongeveer 2.000,- per jaar. Afschaffing overdraagbaarheid heffingskorting in de bijstand. Dit wordt al sinds 2009 afgebouwd. Nu vervalt de aanvullende uitzondering voor niet-werkende partners met kinderen in de leeftijd van 0 tot en met 5 jaar en wordt de uitzondering voor niet-werkende partners ingeperkt tot mensen geboren voor 1963 (dit was 1972). Bezuinigingen op de zorgtoeslag. Huishoudens moeten een groter deel van hun inkomen zelf aan zorg betalen voordat ze in aanmerking komen voor de zorgtoeslag. Er wordt een vermogenstoets ingevoerd voor de zorgtoeslag. Bezuinigingen op het kindgebondenbudget, dit wordt beperkt tot twee kinderen en bevroren in Ook wordt een vermogenstoets ingevoerd. Bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag. Het maximum uurtarief voor de kinderopvang (dagopvang) wordt verlaagd tot ongeveer 6 euro en de eigen bijdrage wordt verhoogd. Maatregelen ten aanzien van WWB; bijstand inwonenden wordt afgeschaft en de toets op het partnerinkomen wordt vervangen door een toets op het huishoudinkomen. Het recht op (aanvullende) alleenstaande ouderkorting geldt voor alleenstaande ouders met een of meer kinderen van ten hoogste 12 jaar; de leeftijdsgrenzen waren 27 en 16 jaar. 9

10 Box 3.2 Regelingen uit het Regeerakkoord met een effect op participatie (en armoedebestrijding) Er komt een regeling aan de onderkant, waarbij Wet Werk en Bijstand (WWB), Wet Werk en Arbeidsondersteuning Jonggehandicapten (Wajong) en Wet Sociale Werkvoorziening (Wsw) worden samengevoegd tot de Wet werken naar vermogen. Re-integratie- en participatiemiddelen worden gekort en zullen selectiever ingezet moeten worden, waardoor een grotere groep wellicht niet aan het werk komt. Overheveling van de begeleiding vanuit AWBZ naar Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo), waarbij wordt uitgegaan van een doelmatigheidswinst en daarmee een besparing van ruim 0,1 miljard euro (en al eerdere taakstellingen zoals pakketmaatregel) kan er voor zorgen dat er minder budget is voor (individuele) begeleiding waarmee juist in preventieve zin voorkomen kan worden dat huishoudens afglijden, bijvoorbeeld richting schulden. Als gevolg van bovengenoemde maatregelen verwachten we een groeiende groep mensen die een beroep doet op de minimaregelingen van onze gemeente. 3.2 Stand van zaken Zoetermeer In 2010 is de eerste armoedemonitor uitgevoerd in Zoetermeer 4. Het percentage minimahuishoudens in Zoetermeer ligt lager dan landelijk. Van de huishoudens in Zoetermeer heeft 9,1% (4.822 huishoudens) een inkomen van maximaal 110% van het wettelijk sociaal minimum, tegenover 10,5% landelijk. Onder de minimahuishoudens zijn verhoudingsgewijs veel eenoudergezinnen en allochtonen. Tabel 3.1 Huishoudens en minimahuishoudens naar type MinimahuishoudensZoetermeer Alle huishoudens Zoetermeer Landelijk Aantal % Aantal % % Alleenstaand % % 36% Eénoudergezin % % 7% Meerpersoonshuishoudens. zonder kinderen % % 30% Meerpersoonshuishoudens. met kinderen % % 28% Totaal % % 100% Bron: Gekoppelde bestanden Zoetermeer en CBS Van alle alleenstaanden in Zoetermeer heeft 13% een minimuminkomen. Landelijk gezien heeft 19% van de alleenstaanden een minimuminkomen. In Zoetermeer is 30% van de éénoudergezinnen afhankelijk van een minimuminkomen, landelijk is dit 28%. De buurten Palenstein en Buytenwegh springen eruit wat betreft het aandeel minimahuishoudens. In Palenstein moet 22% van de huishoudens rondkomen van een minimuminkomen. In Buytenwegh is dat 15%. Ook Meerzicht-oost, Meerzicht-west en Driemanspolder zitten met resp. 14%, 12% en 10% boven het stedelijk gemiddelde van 9%. Zie onderstaande figuur. 4 Zie bijlage 2 voor de belangrijkste resultaten. 10

11 Figuur I Minimahuishoudens per buurt 20% tot 25% 15% tot 20% 10% tot 15% 5% tot 10% 0% tot 5% buiten beschouw ing Noordhove w est De Leyens Seghw aert noord-oost Noordhove oost Buytenw egh Seghw aert zuid-w est Oosterheem noord-oost Stadscentrum Meerzicht w est Meerzicht oost Driemanspolder Dorp Palenstein Oosterheem zuid-w est Rokkeveen w est Rokkeveen oost Zoetermeer heeft een uitgebreid pakket aan inkomensondersteunende voorzieningen (zie bijlage 3). Het bereik van Zoetermeer is voor vier regelingen vergeleken met vijf andere gemeenten, van dezelfde grootte of liggend in de regio, zie onderstaande tabel. We zien dat Zoetermeer het gemiddeld doet. Een kanttekening bij een vergelijking met andere gemeenten is dat regelingen per gemeente kunnen verschillen omdat minimabeleid een lokale aangelegenheid is. Tabel VI BEREIK Vergelijk van het bereik van de regelingen in vijf gemeenten Bijzondere bijstand Langdurigheids toeslag Kwijt schelding Collectieve ziektekosten verzekering Zoetermeer 24,1% 52,8% 72,1% 40,0% Almere 49,0% 21,0% 69,0% 48,0% Den Bosch 25,0% 50,1% 81,2% 59,2% Den Haag 39,1% 53,1% 62,0% 30,1% Leidschendam-Voorburg 12,1% 51,5% 27,7% 32,0% Pijnacker-Nootdorp 26,9% 23,8% 58,8% 13,5% De meest recente nota op het gebied van armoedebeleid is evaluatie minimabeleid van januari Daarnaast kent Zoetermeer het beleidskader schuldhulpverlening meedoen met een schone lei In juni 2008 is het Actieplan aanvullende armoedebestrijding bij kinderen opgesteld en het daaruit voortvloeiende convenant met voormalig staatssecretaris Aboutaleb Kinderen in Zoetermeer doen mee ondertekend. Uit de tweejaarlijkse lokale monitor Werk 11

12 Inkomen en Zorg van de FNV (2009) blijkt dat Zoetermeer in vergelijking met andere gemeenten een goed sociaal beleid voert en per inwoner een substantieel bedrag uitgeeft aan het minimabeleid. Het Verweij Jonker Instituut 5 en het Integraal Toezicht Jeugdzaken 6 voerden recentelijk onderzoek uit naar (onderdelen van) het armoedebeleid in Zoetermeer. Uit deze onderzoeken komt naar voren dat Zoetermeer een goed minimabeleid voert. Zij 7 signaleren de volgende sterke en zwakke punten. Wat gaat goed: Breed palet aan minimaregelingen. Uitgebreide voorlichting onder andere via advertenties in lokale kranten en het boekje Zo meer doen. Procedures zijn vereenvoudigd door administratieve of semiautomatische toekenning. Grote samenwerkingsbereidheid van maatschappelijke organisaties. Zoetermeer heeft de beste sociale dienst Breed aanbod ZoetermeerPas. Eén loket Wmo/WZI. Laagdrempelige inzet van formulierenbrigade/ouderenadviseurs. Geen wachtlijsten voor schuldhulpverlening. Verbeterpunten: Verhogen bereik kwetsbare groepen. Meer maatwerk leveren waarbij de klant centraal staat. Stroomlijnen (er is veel versnippering) van het aanbod en toewerken naar een gedeelde visie. De huidige samenwerkingsverbanden zijn tussen een beperkt aantal organisaties en zijn (te) vrijblijvend. Ook accent op preventieve schuldhulpverlening. Bij hulpverleningstrajecten gaat het vaak om kortdurende trajecten gericht op het oplossen van de meest concrete problemen. Er is behoefte aan structurele ondersteuning waarbij de aanpak gericht is op de oorzaken van problemen. Onvoldoende invulling van de zorgcoördinatie bij gezinnen met meerdere problemen. Met de ontwikkeling van het Meerpunt (CJG) wordt hieraan gewerkt: één gezin, één plan. Het volgende hoofdstuk schetst onze aanpak voor de komende drie jaar, rekening houdend met bovengenoemde punten. 5 Samen voor succes in armoedebestrijding: Zoetermeer. Onderzoek en advies in het kader van de Nederlandse Stedenestafette Verweij Jonker Instituut. 6 Hulpverlening aan kinderen die in armoede leven. Bevindingen Zoetermeer, maart Dit wordt bevestigd/aangevuld vanuit de sessies met het maatschappelijk middenveld. 12

13 4. Aanpak Dit hoofdstuk beschrijft de aanpak van armoede in onze stad langs drie hoofdlijnen: inkomensondersteuning, voorkomen en aanpakken van financiële problemen en integrale dienstverlening. Voor deze thema s worden speerpunten benoemd, gericht op alle mensen in Zoetermeer die met armoede te maken hebben. De laatste paragraaf benoemt aanvullende speerpunten voor de drie doelgroepen: kinderen, bijstandsgerechtigden en werkende armen. 4.1 Inkomensondersteuning Het uitgebreide pakket aan minimaregelingen blijft, ondanks gemeentebrede bezuinigingen, gehandhaafd. Het accent voor de komende periode ligt op het verder vergroten van de bekendheid en een gerichtere inzet van de minimaregelingen. De huidige regelingen kennen de inkomensnorm, zoals gepresenteerd in tabel 4.1. Tabel 4.1 Inkomensvoorzieningen Regeling Langdurigheidstoeslag 100% Kwijtschelding gemeentelijke belastingen 100% Bijzondere bijstand 110% Collectieve ziektekostenverzekering 110% Toeslag ouderen 110% Toeslag chronisch zieken en gehandicapten 110% Bijdrage kinderopvang 110% ZoetermeerPas 120% Vergoeding schoolkosten 120% Schuldhulpverlening 8 n.v.t Inkomensnorm De in het Regeerakkoord vastgelegde inkomensnormering van minimaregelingen op 110% heeft in Zoetermeer gevolgen voor de ZoetermeerPas en de vergoeding schoolkosten. Een voorzichtige schatting laat zien dat de verlaging van de inkomensgrens van 120% naar 110% voor de schoolkostentoeslag en de ZoetermeerPas gezamenlijk ongeveer ,- op zou leveren. Voorgesteld wordt dit geld in te zetten voor de volgende zaken: de verwachte toestroom op schuldhulpverlening; de verwachte toeloop op de collectieve ziektekostenverzekering; stimuleren van participatie onder kinderen in armoede om te zorgen dat zij niet de dupe worden; het herijken van de ZoetermeerPas (aansluiting Metropoolpas); het promoten van energiebesparing en duurzaamheid om het besteedbare inkomen van minima te vergroten Speerpunten Aanvragen vereenvoudigen: eenmalige gegevensuitwisseling, zo veel mogelijk digitaal en steekproefsgewijze controle. Heldere communicatie: actief informeren van minima in samenwerking met het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven. Aanbieden van overzichtelijke, eenduidige schriftelijke 8 Schuldhulpverlening kent nog geen inkomensgrens. 13

14 informatie (NT2-niveau). Visueel voorlichtingsmateriaal (zoals promotiefilmpjes) voor mensen met beperkte lees- en/of taalvaardigheid. Professioneel advies door klantmanagers, consulenten en professionals. Zij worden gezamenlijk geschoold in het adviseren van minima. Hoe ga je bij mensen met zeer diverse achtergronden uit van de eigen kracht en hoe stel je tegelijkertijd eisen aan de eigen verantwoordelijkheid? Koppeling aan de kanteling in de Wmo. De ZoetermeerPas wordt momenteel geëvalueerd (effectiviteit en efficiëntie). Op basis hiervan vindt herijking van het uitvoeringsproces plaats. Er wordt aansluiting gezocht met de pas in de Metropoolregio (Rotterdam en Den Haag). In de Perspectiefnota 2011 stelt het college voor om de ZoetermeerPas niet langer voor studenten beschikbaar te stellen. Bij de herijking zal ook als uitgangspunt gelden dat de Zoetermeerse economie ondersteund moet worden. Terugdringen energielasten: in samenwerking met het programma Duurzaam Zoetermeer en de Zoetermeerse woningcorporaties ontvangen minima voorlichting over energiebesparende mogelijkheden. 4.2 Voorkomen en aanpakken van financiële problemen Een tweede belangrijk onderdeel van het Zoetermeerse armoedebeleid richt zich op het voorkomen en aanpakken van financiële problemen. Als gevolg van de crisis neemt de schuldenproblematiek toe. Uit de SchuldPreventieWijzer 9 blijkt dat: - 40% van de Nederlandse huishoudens onvoldoende buffer heeft om een flinke onvoorziene uitgave te financieren; - ruim een kwart van de huishoudens een schuld of een betalingsachterstand heeft; - 7,5% van de huishoudens kampt met problematische schulden. In 2009 waren er in Zoetermeer meldingen schuldhulpverlening. Het betrof 974 cliënten (een cliënt kan in 1 jaar meerdere meldingen gedaan hebben. Daarvan is voor 243 cliënten een minnelijke schuldregeling gestart of heeft er doorverwijzing naar een wettelijke schuldregeling (WSNP) plaatsgevonden. Voor de overige aanmeldingen geldt dat men soms al geholpen is met een advies om de problemen zelf op te lossen of dat een regeling nog niet mogelijk is. Zoetermeer komt in 2012 met een nieuw beleidskader voor schuldhulpverlening, uitgaande van de nieuwe wet gemeentelijke schuldhulpverlening die naar verwachting in 2012 van kracht wordt. Vooruitlopend op het nieuwe beleidskader richt zich de inzet van het armoedebeleid en het toekomstige schuldhulpverleningsbeleid op eerder interveniëren (preventie), gedragsverandering en nazorg Speerpunten Versterken van de samenwerking van organisaties op het gebied van materiële en financiële dienstverlening (waaronder preventie en nazorg). Ontwikkelen van een gezamenlijke werkwijze om daadwerkelijk gedragsverandering bij cliënten te bereiken. 9 SchuldPreventieWijzer is een initiatief van Divosa, MO-groep, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, NVVK, NIBUD, VNG en Wijzer in Geldzaken. Januari

15 4.3 Integrale dienstverlening Essentieel bij het voorkomen en bestrijden van armoede is een sluitende (keten)aanpak. Onze stad kent een divers aanbod vanuit tal van organisaties. Belangrijk is om dit aanbod beter op elkaar af te stemmen en aan te sluiten bij reeds ingezette ontwikkelingen gericht op verbinding, zoals: - De nieuwe Participatienota. - Een nieuw integraal jeugdbeleid. - De wijkaanpak, met name de WOP s. - Het nieuw op te stellen Wmo beleidskader (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). - De ontwikkeling van Meerpunt (Centrum Jeugd en Gezin) Speerpunten Inzicht bieden (ook aan professionals) in het totale aanbod dat onze stad rijk is (kennisdeling). Hierbij wordt aangesloten bij bestaande initiatieven. Toewerken naar verbindende afspraken van maatschappelijke organisaties en de gemeente gericht op het voorkomen en bestrijden van armoede (Pact tegen armoede). Om tot betere onderlinge afstemming en samenwerking te komen en versnippering tegen te gaan. Het koppelen van prestatie-indicatoren aan gesubsidieerde (welzijns)instellingen ten behoeve van minima. Bijvoorbeeld opnemen als voorwaarde bij het verstrekken van subsidies dat het geld ten goed moet komen aan minima (% dat deelneemt aan activiteit). Het ontwikkelen, mede vanuit de Wmo, van een risicoscan waarin op basis van kenmerken bepaald wordt in hoeverre mensen een verhoogd risico hebben op financiële of andere problemen. 4.4 Doelgroepen Kinderen Het aantal kinderen dat in armoede leeft neemt voor het eerst in jaren weer toe (SCP). Zoetermeer geeft extra aandacht aan kinderen die opgroeien in armoede. Onvoldoende geld mag geen reden zijn voor kinderen om niet mee te kunnen doen. Kinderen mogen niet de dupe worden. Speerpunten: De inkomensgrens van schoolkostentoeslag wordt als gevolg van het regeerakkoord van 120% naar 110% bijgesteld. De besparing die dit oplevert, wordt gebruikt om de leeftijdsgrens van de schoolkostentoeslag te verlagen van 6 naar 4 jaar. Aansluitend bij landelijke plannen zal de vergoeding schoolkosten in natura worden verstrekt. Vergroten bereik inkomensondersteuning door een intensievere (meer wijkgerichte) samenwerking met scholen, welzijnswerk, kinderopvang. Voorlichting en financiële vaardigheden op scholen (basis onderwijs en voortgezet onderwijs). Bijstandsgerechtigden De komende periode zetten we gericht in op het voorkomen en bestrijden van armoede onder bijstandsgerechtigden. Hierbij gaat ook de aandacht uit naar jongeren zonder werk of opleiding (WIJ) die te maken hebben met een schuldenproblematiek. Speerpunten: Standaard aanbieden van budgetteringscursussen aan nieuwe uitkeringsgerechtigden. 15

16 Actiever de inkomensondersteunende maatregelen onder de aandacht brengen en verbinden aan re-integratie activiteiten, waarbij toeleiding naar betaald werk leidend blijft. Werkende armen Tot op heden maken relatief weinig werkende armen gebruik van onze minimaregelingen. Gedeeltelijk heeft dit te maken met de onbekendheid met deze regelingen. De komende periode gaan we hier gericht op inzetten. Speerpunten: In samenwerking met werkgevers (via de SEA) mensen gericht benaderen die een betaalde baan hebben en rond moeten komen van een laag inkomen. Tevens onderzoeken welke rol werkgevers kunnen spelen bij schuldenproblematiek. De regeling Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ 10 ) actiever onder de aandacht brengen bij kleine zelfstandigen. Mede hierdoor kan faillissement voorkomen worden. De regeling wordt nu uitgevoerd via RBZ Rotterdam. De mogelijkheden worden verkend om dit bovenlokaal op te pakken met Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland en Leidschendam-Voorburg. 10 Besluit bijstand zelfstandigen

17 5. Uitvoering en financiën 5.1 Uitvoering Deze beleidsnota bevat het meerjarig kader voor het armoedebeleid. Bewust is gekozen om niet alles tot in detail uit te werken. Per jaar wordt een uitvoeringsplan opgesteld met de belangrijkste acties en projecten voor dat jaar. Eind 2011 wordt het eerste uitvoeringsplan voor het jaar 2012 opgesteld. Hierbij worden kernpartners betrokken. Speerpunten Begin 2012 wanneer de maatregelen vanuit het regeerakkoord helder zijn en ook de armoedenota is vastgesteld zal een minima-effectrapportage uitgevoerd worden. Een minima-effectrapportage maakt de effecten van gemeentelijke maatregelen (armoedebeleid) op het huishoudbudget van verschillende groepen inwoners inzichtelijk. Uitvoeren tweejaarlijkse armoedemonitor (eerst volgende in 2012). 5.2 Financiële consequenties speerpunten armoedebeleid De dekking voor de minimaregelingen (inclusief schuldhulpverlening) is opgenomen in de meerjarenbegroting. Uitgangspunt uit het collegeprogramma is dat hierop niet bezuinigd wordt. Huidige regelingen worden voortgezet binnen de huidige begroting. In de Perspectiefnota 2011 zijn aanvullende middelen gevraagd voor collectieve ziektekosten, bijzondere bijstand, schuldhulpverlening en kinderopvang. Door doelmatige en efficiënte uitvoering proberen we de bedrijfsvoeringskosten te verlagen. Bijvoorbeeld door de aanvraag te vereenvoudigen, marginale toetsing en/of steekproefsgewijze controle achteraf, slimmere werkprocessen etc. Landelijk afgedwongen bezuinigingen (zoals de normering van het armoedebeleid) zullen worden ingezet om een toename van gebruik van de overige minimaregelingen te compenseren. Een voorzichtige schatting laat zien dat de verlaging van de inkomensgrens van 120% naar 110% voor de schoolkostentoeslag en de ZoetermeerPas gezamenlijk ongeveer ,- op zou leveren. Voorgesteld wordt dit geld in te zetten voor de volgende zaken: de verwachte toestroom op schuldhulpverlening; de verwachte toeloop op de collectieve ziektekostenverzekering; stimuleren van participatie onder kinderen in armoede om te zorgen dat zij niet de dupe worden; het herijken van de ZoetermeerPas (aansluiting Metropoolpas); het promoten van energiebesparing en duurzaamheid om het besteedbare inkomen van minima te vergroten. Ook het participatiebeleid draagt bij aan het tegen gaan van armoede. Het participatiebudget zal ook ingezet worden (denk aan individuele re-integratie voorzieningen als kinderopvang). Daarnaast zal meer beroep gedaan worden op externe (financierings)bronnen (maatschappelijke middenveld, werkgevers, fondsen). In het uiterste geval zullen we bij sterke toename van gebruik genoodzaakt 17

18 zijn om mede vanwege bezuinigingen en landelijke /economische ontwikkelingen een (hogere) eigen bijdrage te vragen. Bijvoorbeeld in het geval van de collectieve ziektekosten. Via de reguliere planning en controle cyclus (P &C cyclus) wordt de Raad geïnformeerd over de uitputting van het budget. Financieel overzicht minimaregelingen Voor de minimaregelingen is het volgende budget structureel beschikbaar 11. Tabel 5.1 Begroting 12 Bijzondere bijstand Toeslag chronisch zieken en gehandicapten Ouderentoeslag Landurigheidstoeslag Collectieve ziektekosten ZoetermeerPas Schoolkostentoeslag Kwijtschelding belastingen Kinderopvang Schuldhulpverlening TOTAAL In bovenstaande begroting zijn de in de Perspectiefnota 2011 gevraagde middelen nog niet opgenomen. Het gaat hierbij om de volgende posten: Collectieve ziektekosten: Tijdelijke formatie Schuldhulpverlening Inkomens/beleid/bijzondere Bijstand Kinderopvang In onderstaande overzichten zijn per post de gevraagde middelen in de Perspectiefnota weergegeven. Ziektekosten Bruto Aanvullend dekkingsvoorstel 15 saldo Gebaseerd op de begroting 2011 (getallen zijn afgerond). 12 Zie bijlage 3 voor een beschrijving van de regelingen 13 Bij schuldhulpverlening is voor een groot deel sprake van incidentele middelen (Klijnsma-middelen tot en met Bedrag 2011: ,-. En extra raadsgelden tot Bedrag: ). 14 Zie pagina 15, 16 van de Perspectiefnota Zie pagina 28, 29, 30 van de Perspectiefnota

19 Schuldhulpverlening Bruto Aanvullend dekkingsvoorstel 15 saldo Bijzondere bijstand Bruto Aanvullend dekkingsvoorstel 15 saldo Kinderopvang Bruto Aanvullend dekkingsvoorstel 15 saldo

20 Bijlage 1 Interactief proces armoedenota De armoedenota is tot stand gekomen middels een interactief proces. De volgende bijeenkomsten/ gesprekken vonden plaats. Een interne ambtelijke brainstorm. Met een concern-brede mail is iedereen uitgenodigd om mee te praten over het armoedebeleid. 15 ambtenaren van diverse afdelingen waren aanwezig bij deze brainstormsessie. Vragen die centraal stonden: o Op welke wijze is de gemeente op verschillende inhoudelijke beleidsterreinen actief voor minima? o Op welke ontwikkelingen kunnen we inspelen? o Waar moeten we rekening mee houden in de uitvoering? o Welke verbindingen kunnen gelegd worden? o Welke partijen en/of burgers moeten we spreken in de interactieve sessies Gesprekken met ervaringsdeskundigen/burgers. Centraal stond het verkrijgen van inzicht in de beleving van burgers. Bewust is gekozen voor mensen uit diverse doelgroepen. Gesproken is met de volgende personen: o Een werkende vrouw die gebruik maakt van de schuldhulpverlening. o Drie vrouwen van middelbare leeftijd die langdurig rondkomen van een bijstandsuitkering. o Drie ouderen (65+) met een ZoetermeerPas. o Zeven jongeren met een WIJ-uitkering. In totaal vonden vier interactieve sessies met het maatschappelijk middenveld plaats, waarbij steeds een andere doelgroep centraal stond. Per sessie zijn gericht organisaties uitgenodigd die een relatie hebben met de doelgroep. Gemiddeld waren 20 tot 25 mensen vanuit diverse organisaties per sessie aanwezig. Er is zowel teruggeblikt op het huidige armoedebeleid als vooruitgeblikt op het gewenste toekomstige beleid. De volgende doelgroepen stonden centraal in de sessies: o Ouderen, chronisch zieken en gehandicapten o Kinderen en jongeren in armoede o Mensen met een uitkering o Werkende armen 20

21 Bijlage 2 Overzicht bevindingen armoedemonitor Zoetermeer 2010 Zoetermeer heeft verhoudingsgewijs iets minder minimahuishoudens dan het landelijk gemiddelde. Van de huishoudens in Zoetermeer (peildatum ) hebben huishoudens (9,1%) een inkomen van maximaal 110% van het wettelijk sociaal minimum. Landelijk behoort 10,5% van de huishoudens tot deze inkomensgroep. De meeste minimahuishoudens hebben als inkomensbron een WWB-uitkering (39%). Een kwart (25%) heeft een AOW-uitkering. En 36% heeft een andere inkomensbron, zoals een WW-uitkering, arbeidsongeschiktheidsuitkering, een baan of een eigen onderneming met weinig inkomsten. In werkelijkheid zal deze groep groter zijn, omdat een deel niet in beeld is omdat zij van geen enkele gemeentelijke voorziening gebruik maken. Naar schatting is 10 tot 15% van de doelgroep niet in beeld. De grootste groep van de minimahuishoudens is alleenstaand. Bijna de helft van de minimahuishoudens bestaat uit alleenstaanden zonder kinderen (44% van de minimahuishoudens). Ongeveer een derde van de groep bestaat uit eenoudergezinnen (30%). Van de minimahuishoudens bestaat 11% uit meerpersoonshuishoudens zonder kinderen en 16% bestaat uit meerspersoonshuishoudens met kinderen. Eenoudergezinnen hebben de grootste kans om tot minima te behoren. Kijken we naar het aandeel van de verschillende groepen, dan blijkt dat van alle eenouder gezinnen in Zoetermeer een derde van een minimuminkomen moet rondkomen (30%). Dit is hoger dan het landelijk percentage. Landelijk leeft 28% van de eenoudergezinnen van een minimuminkomen. Van de alleenstaanden in Zoetermeer leeft 13% van een minimuminkomen. Dit is lager dan het landelijk percentage (19%). 13% van de kinderen in Zoetermeer groeit op in een minimumhuishouden. Dit is hoger dan het landelijke percentage (8%). Vooral veel Marokkaanse kinderen groeien op in minimahuishouden. 46% van de Marokkaanse kinderen groeit op in een minimumhuishouden. Van de overig-niet-westerse kinderen groeit 38% op in een minimahuishouden, van de Turkse kinderen 32%, van de Antilliaanse kinderen 32% en van de Surinaamse kinderen 19%. Allochtone Zoetermeerders zijn oververtegenwoordigd onder de minima. Van alle Zoetermeerse huishoudens is 30% van allochtone afkomst. Van de minimahuishoudens is 55% van allochtone afkomst. Van alle Zoetermeerse huishoudens behoort 9% tot de minima. Van de Marokkaanse huishoudens behoort 32% tot de minima, van de Turkse huishoudens 29%, van de Antillianen 24%, van de Surinamers 18% en van de overig niet westerse huishoudens 34%. 21

22 Bijlage 3 Beschrijving huidige voorzieningen in het kader van armoedebeleid Huidige voorzieningen in het kader van het armoedebeleid zijn (per april 2011) 1. Bijzondere bijstand. 2. Categoriale verstrekking voor Categoriale verstrekking voor chronisch zieken en gehandicapten. 4. Langdurigheidstoeslag. 5. ZoetermeerPas. 6. Schoolkostentoeslag. 7. Collectieve ziektekostenverzekering. 8. Kwijtschelding van Belastingen. 9. Kinderopvang 10. Schuldhulpverlening Hieronder volgt per regeling een korte beschrijving wat het inhoudt en wie er voor in aanmerking komt. 1. Bijzondere bijstand Wat is bijzondere bijstand? De bijzondere bijstand is bedoeld voor bijzondere kosten. Dat zijn extra, noodzakelijke kosten die bijvoorbeeld worden gemaakt door ziekte, een handicap of om sociale redenen. De kosten kunnen eenmalig zijn, maar ook wekelijks of maandelijks terugkomen. Bijzondere bijstand kan worden verleend in de vorm van een lening (er worden dan afspraken gemaakt over de terugbetaling in termijnen) of in de vorm van een gift (dan hoeft er niets terug te worden betaald): of bijzondere bijstand als lening of als gift wordt verstrekt, verschilt per situatie. Als het inkomen hoger is dan de geldende bijstandsnorm, dan krijgt de burger meestal niet het gehele bedrag vergoed, maar moet de burger een deel van de kosten zelf betalen. Hoeveel dit is, hangt af van de hoogte van het inkomen en van de gezinssamenstelling. Voor wie is de bijzondere bijstand? Bijzondere bijstand is er voor alle Zoetermeerders met een laag inkomen (110% van het wettelijk sociaal minimum) en een beperkte hoeveelheid vermogen. Het moet gaan om noodzakelijke kosten en er mag geen voorliggende voorziening zijn. Achteraf moet de burger aantonen dat de kosten daadwerkelijk zijn gemaakt. 2. Categoriale verstrekking 65+ Wat is de categoriale verstrekking 65+? De gemeente Zoetermeer stelt eens per jaar een bedrag beschikbaar ten behoeve van extra kosten in verband met ouderdom. Voor wie is de categoriale verstrekking 65+? Zoetermeerders van 65 jaar en ouder met een laag inkomen (110% van wsm) en een beperkt vermogen. Mensen met een eigen koopwoning in Nederland of het buitenland komen niet voor deze toeslag in aanmerking. 22

23 3. Categoriale verstrekking chronisch zieken en gehandicapten Wat is de categoriale verstrekking chronisch zieken en gehandicapten? De gemeente Zoetermeer stelt eens per jaar een bedrag beschikbaar ten behoeve van extra kosten in verband met chronische ziekte of handicap. Voor wie is de categoriale verstrekking chronisch zieken en gehandicapten? Zoetermeerders van 18 tot en met 64 jaar met een chronische ziekte of handicap en een laag inkomen (110% van het wsm). De aanvrager kan dit aantonen door middel van bijvoorbeeld een indicatie voor een Wmo-voorziening, uitkering WAO, WAJONG. Wanneer iemand een eigen koopwoning in Nederland of het buitenland heeft, komt men niet aanmerking voor deze toeslag. 4. Landurigheidstoeslag Wat is landurigheidstoeslag? De gemeente Zoetermeer verstrekt eens per twaalf maanden een langdurigheidstoeslag aan Zoetermeerders die langere tijd een inkomen op bijstandsniveau hebben en hiervoor onvoldoende ruimte hebben om te sparen voor onverwachte uitgaven. Voor wie is langdurigheidstoeslag? Zoetermeerders tussen de 21 en 64 jaar die drie jaar of langer een inkomen op bijstandsniveau (100% van wsm) hebben in de leeftijdscategorie van 21 tot en met 64 jaar. Deze periode van drie jaar mag maximaal twaalf weken onderbroken zijn met een inkomen van hoger dan 100% (bijvoorbeeld vanwege (tijdelijk meer) inkomsten uit arbeid). 5.ZoetermeerPas Wat is de ZoetermeerPas? Met de ZoetermeerPas kunnen alle Zoetermeerders met een laag inkomen gratis of met korting deelnemen aan verschillende culturele, sportieve en educatieve activiteiten. Voor wie is de ZoetermeerPas? De ZoetermeerPas is voor inwoners die een inkomen hebben dat niet hoger is dan 120% van de bijstandsnorm. Per gezin kunnen er meerdere passen zijn. 6.Schoolkostentoeslag Wat is de schoolkostentoeslag? De gemeente Zoetermeer stelt eens per jaar een tegemoetkoming in de schoolkosten beschikbaar voor Zoetermeerders met een laag inkomen en schoolgaande kinderen in de leeftijdscategorie van 6 tot en met 17 jaar. De tegemoetkoming bedraagt voor ieder kind van 6 t/m 11 jaar 50,- per jaar en voor ieder kind van 12 t/m 17 jaar 150,- per jaar. Voor wie is de schoolkostentoeslag? ZoetermeerPashouders met schoolgaande kinderen in de leeftijdscategorie van 6 tot en met 17 jaar. Het inkomen bedraagt maximaal 120% van het wsm. 7.Collectieve ziektekostenverzekering Wat is de collectieve ziektekostenverzekering? 23

24 De collectieve ziektekostenverzekering is een verzekering met een uitgebreide dekking tegen een lage premie. De premie is zo laag, omdat de gemeente er aan meebetaalt. Bovendien heeft de burger geen eigen risico. De collectieve ziektekostenverzekering wordt aangeboden door Azivo Zorgverzekeraar. Voor wie is de collectieve ziektekostenverzekering? Voor Zoetermeerse burgers met een laag inkomen (110% van wsm). 8.Kwijtschelding van Belastingen Wat is kwijtschelding van Belastingen? Ieder jaar krijgen huishoudens in Zoetermeer een aanslag gemeentelijke belastingen opgelegd. Mensen met een inkomen op bijstandsniveau kunnen hiervoor kwijtschelding aanvragen. Kwijtschelding kan alleen aangevraagd worden voor: Onroerende zaakbelasting. Afvalstoffenheffing. Rioolheffing. Hondenbelasting (alleen de aanslag voor de eerste hond.) Voor wie is kwijtschelding van Belastingen? Zoetermeerders met een laag inkomen. Bij de beoordeling of de burger in aanmerking komt voor kwijtschelding wordt gekeken naar het inkomen en vermogen. De burger heeft een inkomen op bijstandsniveau (100% van de bijstandsnorm) of net daarboven. Aan de hand van de beschikbare gegevens wordt een berekening toegepast om de betalingscapaciteit te bepalen. De burger krijgt geen kwijtschelding als blijkt dat er voldoende betalingscapaciteit is om de aanslag te kunnen betalen. Zeer recent (mei 2011) is een wet aangenomen die het mogelijk maakt om meer mensen kwijtschelding van de gemeentelijke belastingen te verlenen. Zoetermeer heeft de regeling verruimd zodat ook mensen met laag inkomen en een gering vermogen kwijtschelding kunnen krijgen (de vermogensnorm is aangepast aan de bijstand) en ondernemers die van een minimuminkomen leven. 9.Kinderopvang Wat is de kinderopvang? Wanneer ouders aan het werk gaan, gaan re-integreren of inburgeren bemiddelt WZI voor de kinderopvang. Voor sommige doelgroepen betaalt WZI ook een deel van de kosten voor kinderopvang. Voor wie is de kinderopvang? In principe mag iedereen gebruik maken van kinderopvang. De gemeente vergoedt de kosten voor de in de wet genoemde doelgroepen, waaronder inburgeraars, studenten, mensen op een reintegratietraject. Mensen met een inkomen onder 110% van het wettelijk sociaal minimum die niet tot de wettelijke doelgroepen behoren, kunnen ook een beroep doen op bijzondere bijstand voorde kinderopvangkosten. 24

25 10. Schuldhulpverlening Wat is schuldhulpverlening Schuldhulpverlening ondersteunt mensen die problematische schulden hebben en die niet in staat zijn daar zelf een oplossing voor te vinden. Van problematische schulden is sprake als de persoon in kwestie ( de schuldenaar) niet in staat is de schulden met de eigen financiële middelen af te lossen (bijvoorbeeld met een afbetalingsregeling). Schuldhulpverlening bemiddelt tussen degene met schulden en de schuldeisers. Het doel is om tot een minnelijke schuldregeling te komen. Bij een minnelijke regeling wordt gedurende 36 maanden een x bedrag per maand afgelost. Aan schuldeisers wordt gevraagd om het deel dat de schuldenaar niet kan aflossen, kwijt te schelden. Om ervoor te zorgen dat de schuldenaar zich aan de overeengekomen afspraken houdt, wordt budgetbeheer ingezet en kan ondersteunende hulpverlening (bijvoorbeeld maatschappelijk werk) voor het oplossen van onderliggende problemen worden betrokken (integrale dienstverlening). Als een minnelijke regeling niet mogelijk is doordat bijvoorbeeld schuldeisers niet willen meewerken, wordt een klant doorverwezen naar de rechtbank voor een wettelijk schuldsaneringstraject (Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen, WSNP). Daarbij worden schuldeisers door de rechter verplicht om mee te werken aan een schuldregeling en wordt de schuldenaar verplichtingen opgelegd om zoveel mogelijk van de schulden af te betalen. Voor wie is schuldhulpverlening bedoeld Alle inwoners van Zoetermeer kunnen een beroep doen op de gemeentelijke schuldhulpverlening. Van klanten wordt verwacht dat zij zich maximaal inspannen om de problemen op te lossen. Daarvoor moeten zij inzage geven in al hun inkomsten en uitgaven en indien nodig hun inkomen overmaken naar een budgetbeheerrekening. Schuldhulpverlening beheert deze rekening. Van de rekening worden de lasten, de aflossingen en leefgeld betaald. 25