Expertsessie Social Impact Bonds

Transcriptie

1 Organisatie: EnergieLokaal Wij krijgen Kippen en T.E.A.M. 3.0 Datum: 26 juni 2014 Locatie: MiniRondeel Gaasterlandstraat RH Amsterdam Presentaties: Pauline Westendorp pauline@wijkrijgenkippen.nl Marijn Bosman m.bosman@d66amsterdam.nl Yoram Krozer krozer@xs4all.nl Tamara Streefland tamarastreefland@gmail.com Lucas Hendricks lucas@kairasco.com Maarten Laros maartenlaros@team3punt0.nl Verslag: Frank Boon frank@wijkrijgenkippen.nl Expertsessie Een Social Impact Bond (SIB) is een contract tussen partijen om een maatschappelijk doel te bereiken. Met het bereiken van dit doel bespaart een overheid op uitgaven voor bijvoorbeeld het terugdringen van werkeloosheid of het stimuleren van CO2 reductie. Het werk wordt uitgevoerd door ondernemers die deels vooraf betaald krijgen. Tamara Streefland Wij krijgen Kippen: in de praktijk De presentatie van Tamara Streefland gaat dieper in op de toepassing van SIB in de praktijk. Omdat SIB vaak betrekking hebben op maatschappelijke onderwerpen of vraagstukken is het niet altijd even duidelijk om vast te stellen wat de impact van een SIB is geweest. Voor de implementatie van een SIB zijn 3 criteria opgesteld waarmee dergelijke onduidelijkheden voorkomen kunnen worden: 1. Het moet om een meetbaar resultaat gaan; 2. Eerder behaalde resultaten op dit gebied zijn voor handen; 3. Het gaat om een vooraf vastgesteld korte periode. Een van de voorbeelden komt uit Engeland en heeft betrekking op het verbeteren van de re- integratie van misdadigers. De Buzinezzclub is het eerste Nederlandse voorbeeld van een SIB en komt uit Rotterdam. Zie het plaatje op de volgende pagina uit de presentatie van Tamara met daarin een overzicht van betrokken partijen bij het Nederlandse Buzinezzclub. De presentatie is ook in zijn geheel te downloaden op de website via de onderstaande link: krijgen- kippen- documentatie/ Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 1

2 Yoram Krozer TU Twente en SIA: Wat is een Social Impact Bond? Een SIB is een contract tussen 2 belanghebbende waarin 2 elementen zijn vastgelegd: 1. Een element van prestatie; 2. Een vorm van financiering voor de prestatie. Gemeenschappelijke goederen zijn veelal niet te kwantificeren. Maar voor het toepassen van een SIB is dit wel nodig en is het van belang dat men duidelijk specificeert wat de uitkomst of doelen zijn en aan welke eenduidige criteria dit getoetst dient te worden. Geld is er genoeg, het probleem is over het algemeen de allocatie ervan. Met name overheden en bedrijfsleven (institutionele beleggers) beschikken over financiële middelen. De tendens is dat deze partijen een terugtrekkende beweging maken en langzaam minder zijn gaan investeren in maatschappelijke en risicovollere projecten. Dit zijn projecten met een maatschappelijk nut maar waarvan de inkomsten niet zeker zijn. Het gevolg hiervan is dat de risico s die gepaard gaan met dergelijke projecten meer en meer bij particulieren (burgers) komt te liggen. Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 2

3 Een SIB houdt in principe in dat toekomstige uitgaven naar het heden worden gehaald. De som van deze toekomstige uitgaven wordt gezien als een financieringspotje. Met behulp van een dergelijk potje is het mogelijk om meer geld bij andere investeerders op te halen. Sterker nog, dit is interessant voor investeerders omdat er relatief grote zekerheid zit aan deze cashflows. Dit is vroeger ook in Nederland - op grote schaal gebeurd en trok veel investeerders aan. De schaduwkant is dat wanneer dit doorslaat, speciale commissies worden opgericht die de allocatie en toewijzing van mogelijke staatsteun aan private partijen moeten toetsen. Het toepassen van een SIB kan een uitkomst bieden voor de initiatieven die nu ontstaan in de samenleving. Maar het is zaak om als initiatief op te passen dat je niet deel neemt aan een Social Investment Bond en verantwoordelijk wordt gehouden voor het opbrengen van de kasstromen die door commerciële partijen zijn voorgefinancierd. In dat geval ligt het risico in zijn geheel namelijk bij het initiatief en niet tot nauwelijks bij de investeerders. Pauline Westendorp Wij krijgen Kippen Wellicht dat het concept van SIB ook kan worden toegepast in Amsterdam en omstreken om de doelstelling van Wij krijgen Kippen de Metropoolregio Amsterdam op schone energie in 2028 te realiseren. Binnen deze doelstelling worden twee mogelijke cases besproken. Case 1: Energie uit Werk, Werk uit Energie In een gedeelte van Amsterdam Zuid de banaan : vanaf de olympische buurt via de Zuidas tot aan de rivierenbuurt wonen ongeveer mensen. Hiervan behoort driekwart tot de potentiele beroepsbevolking maar is slechts de helft daadwerkelijk werkzaam. Volgens het DWI wonen in dit gebied mensen zonder werk. Er lijkt daarom nog een gedeelte tussen wal en schip te vallen. Voorbeeld hiervan zijn zogenaamde NUG ers Niet Uitkerings Gerechtigden. Kortom, ook in Amsterdam Zuid zijn genoeg mensen zonder werk te vinden die graag weer aan het werk zouden willen. Met het project Energie uit Werk, Werk uit Energie worden 20 talenten uit deze regio opgeleid tot energie adviseurs. Deze opleiding kost ongeveer De opbrengst is dat 20 mensen weer in hun kracht worden gezet. Een bijkomend meetbaar voordeel is dat een deel hiervan door deze opleiding weer aan het werk kan en daarmee geen beroept meer hoeft te doen op een uitkering. De besparing op deze uitkering kan de kosten voor de opleiding waarschijnlijk ruim vergoeden. De enige vraag is, wie gaat de opleiding voor financieren? Case 2: 120 particuliere woningen renoveren tot energielabel B Het renoveren van bestaande bouw tot energiezuinige woningen heeft vele voordelen voor zowel de bewoners een lagere energierekening, minder afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en meer comfort als overheden die zich hebben gecommitteerd Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 3

4 aan klimaatdoelstelling waaronder het reduceren van de CO2 uitstoot. Veel gebouwen in Amsterdam zijn slecht geïsoleerd en hebben mede daardoor een laag energielabel. Om deze woningen te verbeteren tot bijvoorbeeld energielabel B - is een investering van om nodig. Om 120 woningen te renoveren, te begeleiden ( ) en de eerste pioniers te belonen of tegemoet te komen is een bedrag van 2 miljoen nodig. Het grootste gedeelte van de renovaties wordt door de woningeigenaar zelf geïnvesteerd en wordt achteraf betaald met Europees geld. Net als de eerste casus, is ook hier de vraag: wie financiert het voor? Samenwerking tussen de 4 O s Wanneer Overheid, Ondernemers, Onderwijsinstellingen en Organisaties van onszelf (de 4 O s) elkaar vinden en gaan samenwerken komt de doelstelling van een Metropoolregio op schone energie in 2028 binnen handbereik. Wat ons allemaal bindt is dat iedereen burger is maar zodra we aan het werk gaan of de deur uitstappen doet iedereen op zijn eigen manier mee als ambtenaar, onderzoeker, scholier, medewerker bij een vereniging, participant in de medezeggenschapsraad, student, ondernemer, lid van een energiecoöperatie etc (of in een combinatie van rollen). Overheid Onderwijs instellingen Ondernemers Organisaties van Onszelf Marijn Bosman Gemeenteraadslid D66 Amsterdam De overheid is steeds meer aan het bezuinigen op verschillende vlakken. Dat gebeurt ook op het gebied van Natuur & Milieu en Energie. Niet altijd in directe zin door te schrappen in budgeten maar bijvoorbeeld ook door de ambitie te verminderen of zelfs Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 4

5 te halveren. Nadeel van dit laatste is dat door teruggebrachte doelstelling de mindere doelstelling op den duur kan worden gezien als maximale in plaats van minimale doelen. Het nieuwe Amsterdamse college staat open voor de nieuwe energie uit de maatschappij. Ook op het gebied van energie, want zoals hierboven is beschreven kan er nog veel gebeuren in de bestaande bouw. Door slecht geïsoleerde woningen, hebben bewoners een relatief hoge energierekening. In combinatie met de aanwezige werkeloosheid biedt dit genoeg kansen om dit vraagstuk op te lossen. Het enige dat ontbreek zijn de nodige verbindingen en financieringsproducten. Om dit probleem aan te pakken is het belangrijk om vooraf vast te stellen op welke manier de voortgang of impact wordt gemeten. Daarnaast is een belangrijke vraag op welke variabelen je gaat sturen. Dit houdt in dat je natuurlijk zoveel mogelijk het onderliggende probleem wilt aanpakken en beslissingen niet wilt nemen op basis van statistieken. Cijfers of statistieken kunnen misleidend zijn waardoor verkeerde beslissingen worden genomen die niet het onderliggende probleem aanpakken. In politiek jargon heet dit sturen op output in plaats van symbolen. Dit is een lastig vraagstuk aangezien het sturen op output ook kan doorslaan en er een bureaucratisch en onwerkbaar systeem ontstaat. De energiepolitiek in Amsterdam is daarom gericht op: Minder symbool politiek Minder subsidies en meer stimulering waarbij het geld weer terugkomt Korte termijn doelstellingen vastleggen binnen de lange termijn doelen. Lucas Hendricks Kairasco: Ontwikkeling en Kansen Lucas Hendricks is betrokken geweest bij het ontstaan van het eerste Nederlandse voorbeeld van een SIB: Buzinezzclub. Aandeelhouderschap was een warme manier om projecten of ideeën te financieren. Een aandeel wisselde nauwelijks van eigenaar omdat een aandeelhouder vertrouwen had in het project waarin werd geïnvesteerd of omdat er vertrouwen was in de personen die het aan het doen waren. Inmiddels is het houden van aandelen een handel en wisselt een aandeel gemiddeld binnen enkele seconden van eigenaar. Een trend van vertrouwen en warmte naar een anonieme en koude vorm van aandeelhouderschap. Tijdens een beginfase is het belangrijk om jezelf te realiseren met wie je wilt gaan samenwerken en waarom. Door de juiste partners te kiezen kun je sturen op warme versus koude investeerders. Aanhakend op de trend die Yoram ook schetste, is het lastig om een balans te vinden tussen het aantrekken van financiële middelen en anderzijds het vermijden van toetsingscommissies. Naast bureaucratische nadelen lopen de kosten voor een dergelijke toetsing vaak ook hoog op, in sommige gevallen zelfs meer dan wat het project uiteindelijk zou hebben gekost. Lucas pleit daarom voor meer experimenteer ruimte of in andere bewoording, meer vertrouwen voor dergelijk initiatieven zodat Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 5

6 deze zich kunnen ontwikkelen. Een dergelijk experiment zou aan de volgende criteria moeten voldoen: Het moet niet te groot worden; Financiering is verspreid over meerdere partijen; Er zijn concrete doelen en parameters vastgesteld; Er moet geaccepteerd worden dat het ook fout kan gaan. Maarten Laros T.E.A.M. 3.0: Durf te vragen Het is verleidelijk om bij het starten van een initiatief gelijk in randvoorwaarden te denken. Maar door eerste een doel te formuleren wordt het makkelijke om te zoeken naar gezamenlijke belangen, die te duiden en vervolgens te realiseren. Omdat verschillende partijen vandaag aanwezig zijn wordt besloten om de beschikbare tijd te benutten voor het inventariseren van de belangen. In een vervolg sessie zullen deze belangen worden gebruikt om een gezamenlijk doel te formuleren. De inventarisatie van de belangen is te vinden bij de verslagen, documentatie en presentaties van deze en andere expertsessies op: krijgen- kippen- documentatie/ Copyleft onder bronvermelding van : EnergieLokaal Wij krijgen Kippen Expertsessie: 6