Evaluatie inzet Investiga in 2013 en 2014

Transcriptie

1 Evaluatie inzet Investiga in 2013 en 2014 Auteur: Serge Deceuninck Afdeling: Team Maatschappelijke Ontwikkeling & Participatie Versienummer: 1.0 Datum: 21 januari 2015 Corsanummer: T

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Resultaten in 2013 en Conclusies... 5 Evaluatie inzet Investiga in 2014 Pagina 2/5

3 1 Inleiding De gemeenteraad van Lansingerland heeft op 17 juli 2014 de nota Hoogwaardig Handhaven vastgesteld. Hierbij heeft het college toegezegd de in de nota besproken inzet van Investiga te evalueren. Deze evaluatie bespreekt de door Investiga behaalde resultaten in 2013 en Ten tijde van de toezegging van deze evaluatie, dienden de conclusies ervan te worden betrokken bij het besluit over het al dan niet voortzetten van de inzet van Investiga in Inmiddels heeft de actualiteit ons echter ingehaald. We mogen Investiga wellicht namelijk niet op dezelfde wijze blijven inzetten. De Centrale Raad van Beroep heeft in haar uitspraak van 16 september 2014 namelijk bepaald dat handhaving in het kader van bijstand een publieke taak is en daarom niet mag worden uitgevoerd door private partijen. 1 Onze inzet van Investiga valt mogelijk ook onder het door de rechter uitgesproken verbod. De uitspraak betrof weliswaar een andere gemeente en een ander privaat bureau, maar de werkwijze in die gemeente lijkt erg veel op de onze. Investiga voerde de handhaving in 2013 en 2014 voor Lansingerland uit op basis van no cure no pay (hierna: ncnp). Door deze constructie betaalde Lansingerland alleen wanneer Investiga resultaat behaalde. Enkel wanneer onderzoek door Investiga leidde tot het opsporen van bijstandsfraude, werden dus kosten in rekening gebracht. Ook de gemeente uit de uitspraak besteedde de handhaving uit aan een privaat bedrijf op basis van ncnp. De rechter richtte zich in de uitspraak juist tegen het vermengen van een privaat belang met een publieke taak. Lansingerland heeft daarom kort na het verschijnen van de uitspraak de inzet van Investiga opgeschort. Voor 2015 kiezen we ook een andere wijze van uitvoering van handhaving. We weten binnenkort hoe de rechter tegen onze inzet van Investiga aankijkt. In februari vindt namelijk een zitting plaats in een beroepszaak tegen een besluit van de gemeente, genomen op basis van onderzoek door Investiga. Enkele weken na deze zitting doet de rechter uitspraak. Hoofdstuk 2 van deze evaluatie bespreekt de door Investiga behaalde resultaten. Hoofdstuk 3 bevat enkele conclusies. 2 Resultaten in 2013 en 2014 Investiga heeft in 2013 en dossiers onderzocht. Deze dossiers werden door onze consulenten aangeleverd, wanneer zij het vermoeden hadden dat er mogelijk sprake was van fraude. In 56 van de onderzochte dossiers heeft Investiga fraude opgespoord. Verreweg de meest voorkomende fraude is een onjuist opgegeven woonsituatie. Hierbij woont een bijstandsgerechtigde niet daadwerkelijk op het door hem of haar opgegeven adres, maar bijvoorbeeld bij een partner. In een aantal gevallen verzweeg een inwoner dat diens partner bij hem of haar woonde. Daarnaast ontdekte Investiga in een aantal dossiers dat inkomsten en/of vermogen werden verzwegen. Tot slot kwam het in een beperkt aantal dossiers voor dat Investiga een gegrond vermoeden van fraude had en de betreffende inwoner meermaals niet reageerde op oproepen om hierover duidelijkheid te verschaffen. Deze laatste dossiers betroffen allen aanvragen van een bijstandsuitkering, welke de gemeente na het onderzoek van Investiga heeft 1 De Centrale Raad van Beroep heeft hierbij wel expliciet benoemd dat gemeenten medewerkers van een privaat bureau wel mogen inhuren, waarna deze onder toezicht van het college overheidstaken zoals handhaving uitvoeren. Evaluatie inzet Investiga in 2014 Pagina 3/5

4 afgewezen. Tijdens de aanvraagprocedure heeft de inwoner immers de verplichting om alle benodigde gegevens te verschaffen. In negen andere dossiers heeft Investiga geen fraude ontdekt, maar heeft het onderzoek wel geleid tot het beëindigen of aanpassen van de uitkering of het afwijzen van de aanvraag. Dit kwam bijvoorbeeld doordat uit het onderzoek van Investiga bleek dat de betreffende inwoner recht had op een voorliggende voorziening. 2 De inwoner dient dan zijn recht op deze andere regeling te gelde te maken, waardoor de gemeente minder of zelfs geen bijstand hoeft te verstrekken. In de resterende 21 dossiers die Investiga heeft onderzocht, heeft het onderzoek geleid tot het toekennen of ongewijzigd voortzetten van de bijstandsuitkering. Resultaat van onderzoek door Investiga in 2013 en 2014 Aantal Percentage Fraude 56 65,1% Aanpassing, beëindiging of afwijzing door andere reden dan fraude 9 10,5% Geen gevolgen 21 24,4% Van de 86 onderzochte dossiers heeft het onderzoek door Investiga dus in 65 gevallen geleid tot een ander besluit. In een aantal dossiers heeft de betreffende inwoner vervolgens een bezwaar ingediend tegen een of meerdere van de genomen besluiten. In totaal zijn 43 bezwaarzaken ingediend tegen besluiten die zijn genomen (mede) op basis van onderzoek door Investiga. Deze zaken zijn beoordeeld door een onafhankelijke bezwaarschriftencommissie. Na beoordeling en advies door deze bezwaarschriftencommissie zijn 36 bezwaarschriften ongegrond verklaard. Dat houdt in dat het oorspronkelijke besluit gehandhaafd blijft. Zes bezwaarschriften zijn door de indiener ingetrokken. Dit kan zijn doordat de inwoner zich na een nadere uitleg van de gemeente toch kon vinden in het besluit. Een andere oorzaak kan zijn dat de indiener na het ontvangen van alle stukken uit het dossier inzag dat zijn bezwaar geen kans van slagen had. Eén besluit is in bezwaar gegrond verklaard. In dat geval is het besluit van de gemeente dus teruggedraaid. Uitkomt van het bezwaarschrift Aantal Percentage Ongegrond 36 83,7% Ingetrokken 6 14% Gegrond 1 2,3% Wanneer een inwoner het niet eens is met het besluit op bezwaar, dan kan deze in beroep gaan bij de rechtbank. Dit is 15 keer gebeurd naar aanleiding van een onderzoek door Investiga. In deze 15 dossiers zijn tot op heden 12 uitspraken ontvangen: 10 ongegrond, 1 gegrond en 1 niet-ontvankelijk. Dit laatste houdt in dat de indiener niet aan alle vormvereisten van de rechtbank heeft voldaan. In de overige drie beroepszaken hebben we nog geen uitspraak ontvangen van de rechtbank. Uitkomst van het beroep Aantal Percentage Ongegrond of niet-ontvankelijk 11 73,3% 2 De bijstand is het laatste vangnet. Pas wanneer iemand geen enkel recht op andere, voorliggende voorzieningen heeft, kan hij aanspraak maken op een bijstandsuitkering. De Werkloosheidswet en de Algemene Nabestaandenwet zijn voorbeelden van deze voorliggende voorzieningen. Evaluatie inzet Investiga in 2014 Pagina 4/5

5 Gegrond 1 6,7% Nog geen uitspraak ontvangen 3 20% Tegen een uitspraak van de rechtbank kan zowel de inwoner als de gemeente hoger beroep indienen bij de Centrale Raad van Beroep. Dit is gebeurd in zes dossiers waar Investiga bij betrokken was. In één van deze zaken is het hoger beroep ingediend door de gemeente, in de overige vijf gevallen door de inwoner. In alle zes de zaken is de uitspraak nog niet bekend. 3 Conclusies Uit de in het vorige hoofdstuk besproken resultaten blijkt dat Investiga een hoog scorings percentage heeft behaald op de door hun onderzochte dossiers. In 75,6% van de gevallen heeft onderzoek door Investiga geleid tot het niet of minder verstrekken van bijstand, al dan niet als gevolg van fraude. Daarnaast kan worden geconcludeerd dat Investiga gedegen onderzoek heeft uitgevoerd. Besluiten die op basis van hun onderzoek zijn genomen hebben nagenoeg allemaal stand gehouden in bezwaar. Ook de rechtbank heeft deze besluiten tot zover bekend bijna allemaal bekrachtigd. Zoals gezegd verwachten we nog wel een aantal uitspraken in (hoger) beroepszaken met betrekking tot onderzoek door Investiga. Met betrekking tot de aard van de fraude zelf blijkt dat het merendeel van de fraude te maken heeft met het niet juist opgeven van de woonsituatie, ofwel door op een ander adres te wonen ofwel door samenwoning te verzwijgen. Evaluatie inzet Investiga in 2014 Pagina 5/5