Interdisciplinaire aspecten in beroertezorg

Transcriptie

1 Interdisciplinaire aspecten in beroertezorg Workshop: Revalidatie bovenste extremiteit na CVA Nick Gebruers Marc Michielsen Anne Devesse

2 Inhoud Oedeem bovenste lidmaat na CVA Assessment van sensibiliteit Revalidatie van de fijne motoriek

3 Interdisciplinaire aspecten in beroertezorg Assessment van sensibiliteit (en proprioceptie) Anne Devesse (HUBrussel

4 Incidentie sensorische stoornissen Op totale populatie CVA 60% 11-85% (Connell, 2007)

5 Sensorische stoornissen Stoornissen in verwerking van informatie opgenomen via exteroceptoren Pijn Temperatuurzin Lichte aanraking Druk Stoornissen in verwerking van informatie opgenomen via exteroceptoren Gewrichtsbeweging Gewrichtshouding

6 Input extero Input proprio Stereognosis Input specifiek

7

8 Impact van sensibiliteitsstoornissen op het handelen Verstoorde coördinatie Bijsturen van de handeling bij verstoring door externe factoren, verloopt moeilijk Fijn motorische handelingen zijn moeilijk Aanleren van handelingen is moeilijker (Connell, 2007)

9 Assessment Een overzicht Sensory scale Fugl-Meyer assessment Rivermead Assessment of Somatosensory Performance (RASP) Semmes-Weinstein monofilament en Weinstein Enhanced SensoryTest (!!! Perifere letsels) Tactile Discrimination Test Thumb-findingTest Richtlijnen BeroerteKNGF: adviseren Revised Nottingham Sensory Assessment (Connell, 2007)

10 Assessment Nottingham Sensory Assessment Vitale sensibiliteit via exteroceptoren Aanraking Temperatuur Pijn Druk Scherp-stomp Tactiele lokalisatie Bilaterale stimulatie Tweepuntsdiscriminatie Proprioceptie Stereognosis Lokalisatie: aangezicht, romp, arm, been

11 Assessment Nottingham Sensory Assessment Eerste versie van Lincoln et al. (1991): test steeds bilateraal en alle lokalisaties Revised Nottingham Sensory Assessment van Lincoln et al. (1998): alleen aanraking, temperatuur en proprioceptie worden bilateraal getest / afbreken test indien distaal geen verstoring Shortened Revised Nottingham Sensory Assessment van Lincoln et al. (2005): alleen pathologische zijde / minder items Erasmus MC Modificatie van de (revised) Nottingham Sensory Assessment van Stolk-Hornsveld et al. (2007): alleen pathologische zijde / minder items / minder lokalisaties / duidelijke lokalisatiepunten

12 NSA Revised NSA Verkorte NSA Erasmus NSA VITALE: Aanraking X X X X Temperatuur X X X Pijn X X X X Druk X X X X Scherp-stomp Tactiele lokalisatie X X X Bilaterale simultane prikkel X X X 2-puntsdiscriminatie X X PROPRIOCEPTIE X X X X STEREOGNOSIS X X X X

13 NSA, revised NSA, shortened NSA Erasmus NSA

14 Assessment Nottingham Sensory Assessment Validiteit: Nog niet opgemeten Betrouwbaarheid NSA (Lincoln, 1998)

15 Betrouwbaarheid item EmNSA (Stolk-Hornsveld, 2006)

16

17 Betrouwbaarheid item Propriocepsis NSA (Gaubert, 2000)

18 Assessment Nottingham Sensory Assessment Klinische bruikbaarheid Test specifiek uitgewerkt voor CVA Afname duur: ongeveer minuten bij CVA s

19 Testmateriaal is relatief goedkoop (Lima, 2010)

20 Duidelijke richtlijnen afname en score, maar kunnen nog beter Erasmus NSA (2006)

21 Erasmus NSA (2006)

22 Erasmus NSA (2006)

23 Scherp-stomp discriminatie Erasmus NSA (2006)

24 Besluit Nottingham Sensory Assessment wordt steeds betrouwbaarder en is klinisch bruikbaar bij CVA

25 Referenties Connell LA. Sensory impairment and recovery after stroke [thesis op internet]. Nottingham: Universiteit van Noggingham; 2007 [geraadpleegd op 17/08- /2007]. Gaubert CS, Mockett SP. Inter-rater reliability of the Nottingham method of stereognosis assessment. Clin Rehabil. 2000;14(2): Lima DHF, Queiroz AP, De Salvo G, Yoneyama SM, ObergTD, Lima MFV. Brazilian version of the Nottingham Sensory Assessment: validity, agreement and validity. Rev Brass Fisioter. 2010; 14(2): Lincoln NB, Crow JL, Jackson JM, Waters GR, Adams SA, Hodgson P. The unreliability of sensory assessments. Clin Rehabil. 1991;5(4): Lincoln NB, Jackson JM, Adams SA. Reliability and revision of the Nottingham sensory assessment for stroke patients. Physiotherapy. 1998;84(8): Stolk-Hornsveld F, Crow JL, Hendriks EP, van der Baan R, Harmeling-van der Wel BC. The Erasmus MC modifications to the (revised) Nottingham sensory assessment: a reliable somatosensory assessment measure for patients with intracranial disorders. Clin Rehabil. 2006;20(2):

26 Oedeem bij CVA

27 Incidentie oedeem Literatuur: 33% (Post M, 2003; Boomkamp-Koppen, 2005) 28-37% (Leibovitz, 2007) Middelheims Interdisciplinary Stroke Study (n=125, accepted in Dis & Rehab) 5-19%

28 Oedeem meten Volumeter opzet Merkpunt = mid-humerus ½ afstand epicondylus lateralis en onderrand acromion

29 Nieuwe definitie Gebruers N, 2007, Clin Phys Funct Imag

30 Is disuse verantwoordelijk Disuse = ongebruik + afhangen lidmaat Hypothese = verminderde activiteit = verminderde spierpompwerking = disbalans microcirculatie = oedeem meetbaar verschil in activiteit tussen patiënten met/of zonder oedeem?

31 Vergelijking oedeem vs niet-oedeem Gebruers N, accepted J Rehab Med

32 Behandeling oedeem Intermittent compressie 1 RCT, geen effectieve behandeling (Roper, 1999) Neuro-musculaire elektrische stimulatie (NMES) NMES werkt beter dan elevatie (Faghri, 1997) Reductie is echter klinisch irrelevant (2,97%) NMES stimuleert de hyperaemische arteriële respons en verhoogt de endotheliale afhankelijke dilatatie (NO) (Wang, 2004) Relevantie oedeem onduidelijk (gelijkaardige resultaten bij nietoedeem patiënten)

33 Behandeling oedeem Continuous passive motion Twee klinische studies waarvan één een case-studie (Giudice, 1990; Dirette, 1994) Beide studies vinden een effect voor CPM Effect is klinisch niet relevant (2,7% reductie)

34 Preventie? Preventie in de acute fase: Belgian Stroke Council aanbevelingen Geen bloed of bloeddruk nemen aan paretische arm Positionering arm (elevatie) Vroege mobilisatie Vroege ADL interventie Aanleren zelfmobilisatie