Pijn en de psycholoog
|
|
- Koenraad de Ridder
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Pijn en de psycholoog Wie zijn ze? Wat doen ze? Wat drijft hen? Maureen Malone Annemie Verwimp Klinisch Psychologen ZNA MPC Algologie
2 Inhoud Introductie voorstelling psychologen algologie >< chronische pijn (MPC) Psycholoog binnen het algologisch team taken verwachtingen Yellow flags in theorie in praktijk Psycholoog binnen het MPC voorstelling MPC naar de psycholoog overzicht maken inzicht geven uitzicht bieden 2
3 Inhoud Introductie voorstelling psychologen algologie >< chronische pijn (MPC) Psycholoog binnen het algologisch team taken verwachtingen Yellow flags in theorie in praktijk Psycholoog binnen het MPC voorstelling MPC naar de psycholoog overzicht maken inzicht geven uitzicht bieden 3
4 Introductie Binnen ZNA kan men beroep doen op 3 pijnpsychologen Maureen Malone (ZNA MPC) Ivo Muylaert (Jan Palfijn) Annemie Verwimp (Middelheim, Stuivenberg, Hoge Beuken)
5 maar ieder z n eigen taak en doelgroep Acute pijn (algologie): Ivo en Annemie Chronische pijn (MPC): Maureen 5
6 Acute pijn >< Chronische pijn Acute pijn <6 maanden problematiek is gecentreerd rond pijn focus: curatief psychopathie: beperkt hinderlijk Chronische pijn >6 maanden problematiek verschuift naar gevolgen die pijn met zich meebrengt psychopathie: +++ levensveranderend
7 Algologie >< MPC Algologie Acute pijn Multidisciplinair Focus: genezing en vermijding van chronificatie MPC Chronische pijn Multidisciplinair Focus: pijnverlichting (geen genezing) en coping 7
8 8 Algologisch team team van artsen, verpleegkundigen en sinds kort een psycholoog doelgroep team: acute pijnpatiënten en zorgverleners enkele taken van het team: Opvang en bijsturing bij complexe pijnproblematieken en pijnpompen. Opvolging geïndividualiseerde pijnbehandelingen Educatie en sensibilisatie
9 Het team binnen Middelheim en Paola Artsen : Dr. J. Duchateau Dr. S. Goossens Dr. J. Berghmans Pijnverpleegkundigen: Annelore Fodderie Nancy Comhaire Muriel De Vel Psycholoog: Annemie Verwimp 9
10 Inhoud Introductie voorstelling psychologen algologie >< chronische pijn (MPC) Psycholoog binnen het algologisch team taken verwachtingen Yellow flags in theorie in praktijk Psycholoog binnen het MPC voorstelling MPC naar de psycholoog overzicht maken inzicht geven uitzicht bieden 10
11 Psycholoog binnen het algologisch team Doelgroep psycholoog: acute pijnpatiënten met een verhoogd risico op chronificatie ( yellow flags ) Taken Psycholoog: Begeleiden van patiënten met complexe acute pijnproblematiek Poging tot vermijding van chronische pijn Psycho-educatie en sensibilisatie, zowel voor patiënten als collega s Verwachtingen: Emotionele ondersteuning, begeleiding en het bieden van handvaten bij gehospitaliseerde patiënten psycho-educatie, tips qua aanpak bij complexe pijnproblematieken (zowel voor patiënten als collega s)
12 Inhoud Introductie voorstelling psychologen algologie >< chronische pijn (MPC) Psycholoog binnen het algologisch team taken verwachtingen Yellow flags in theorie in praktijk Psycholoog binnen het MPC voorstelling MPC naar de psycholoog overzicht maken inzicht geven uitzicht bieden 12
13 Yellow Flags: theorie Psychosociale risicofactoren wijzend op een verhoogde kans op chroniciteit Emotioneel, niet-constructief antwoord op de acute pijnklacht Vroege herkenning en identificatie van de gele vlaggen leidt tot een gepaste interventie (cognitief, gedragsmatig), wat het risico op chroniciteit en de bijhorende gevolgen (pijn, disability en verminderd activiteitenniveau) kan verkleinen Focus: secundaire preventie
14 Het ABC van de Yellow Flags Attitude overtuiging dat de pijn verdere schade toebrengt, wat kan leiden tot angst-vermijdingsgedrag overtuiging dat pijn zal toenemen bij activiteit (bvb werk) overtuiging dat pijn niet zelf te controleren is (externe locus of control) gebrekkig inschatten van eigen capaciteiten algemeen passieve houding overtuiging dat pijn volledig opgeklaard moet zijn alvorens werkhervatting 14
15 Behaviour rusten, rusten, rusten, onregelmatige deelname aan fysiotherapie vermijding van normale, dagelijkse taken buitensporig hoge pijnscores (bvb Meer dan 10 bij VNS) 15
16 Compensatie gebrek aan financiële motivatie voor werkhervatting voorgeschiedenis van langdurig werkverzuim tgv pijnproblematiek 16
17 Diagnose en behandeling verwarring rond diagnose, tegenstrijdige verklaringen omtrent de pijn gebruik van jargon, wat kan leiden tot angst en catastroferen medical shopping ontevredenheid over voorgaande behandelingen 17
18 Emoties angst voor pijn tijdens activatie/werk depressie prikkelbaar toegenomen bewustzijn over lichamelijke prikkels stress nutteloos 18
19 Familie overbeschermende partner (+overnemen van taken van de patiënt) straffende reacties van de partner (bvb: negeren, constante uiting van frustraties, ) gebrek aan steun 19
20 Werk frequente jobsveranderingen gebrek aan steun en plezier op de huidige werkvloer lage scholingsgraad, lage SES job met hoog niveau van fysieke inspanning negatieve ervaringen van management tegenover afwezigheid en pijn gebrek aan interesse en steun van de directe leidinggevende 20
21 Een persoon is at risk indien een cluster van bovenstaande factoren aanwezig is. Beste voorspellers van een slechte outcome: overtuiging dat pijn schadelijk is angst-vermijdingsgedrag gevoelens van depressie en sociale isolatie overtuiging dat passieve behandeling beter en effectiever is dan actieve participatie. doel: deze factoren (= kritische items) laten nagaan door (pijn)verpleegkundigen en gebruiken als criteria om al dan niet door te verwijzen naar pijnpsycholoog 21
22 Yellow Flags: praktijk Huidige stand van zaken: Pijnverpleegkundigen zijn momenteel de enige doorverwijzers voor psychologische begeleiding momenteel nog op het gevoel wat merken we: mensen hebben deugd en baat bij emotionele ondersteuning (subjectief!) frequentie van de begeleiding: 1 à 2 gesprekken per week
23 Einddoel: gestandaardiseerde doorverwijzing Maakt de patiënt de verwachte vorderingen? (2 à 4 weken na interventie/trauma)? neen screening door (pijn)verpleegkundigen adhv kritische items ja at risk: verdere afname van de screeningsvragenlijst door de psycholoog + inschatting van de nood aan verdere begeleiding niet at risk: herstel herstel 23
24 vroege herkenning en screening op ALLE afdelingen introduceren en gewoon-maken van kritische items Longitudinale opvolging 24
25 Valkuilen en pijnpunten korte opnames attitudes tegenover pijnpatiënten ( moeilijke patiënt ) kan een gestandaardiseerde doorverwijzing geïmplementeerd worden?(kritische items op alle afdelingen) Praktische aspecten begeleiding/screening kan aangevraagd worden via M2M ordercom via Annelore en Nancy rechtstreeks via mail/telefonisch (annemie.verwimp@zna.be ) in Middelheim aanwezig op maandag en vrijdag (8u-12u, 4B) 25
26 Inhoud Introductie voorstelling psychologen algologie >< chronische pijn (MPC) Psycholoog binnen het algologisch team taken verwachtingen Yellow flags in theorie in praktijk Psycholoog binnen het MPC voorstelling MPC naar de psycholoog overzicht maken inzicht geven uitzicht bieden 26
27 Acute pijn >< Chronische pijn Acute pijn <6 maanden problematiek is gecentreerd rond pijn focus: curatief psychopathie: beperkt hinderlijk Chronische pijn >6 maanden problematiek verschuift naar gevolgen die pijn met zich meebrengt psychopathie: +++ levensveranderend
28 MPC Multidisciplinair Pijncentrum: ontstaan vanuit BIOPSYCHOSOCIAAL MODEL VAN PIJN 28
29 BioPsychoSociaal denken Pijn = complex geheel van Biologische factoren Wat is er mis in het lichaam? Psychologische factoren Gedachten, Gevoelens en Gedrag Sociale factoren Relationele en Sociale veranderingen 29
30 Het Team artsen: Dr. S Goossens Dr. F Opsomer Dr. M Van Remoortere pijnverpleegkundige: Tanja De Bruyn 30
31 Het team: vervolg sociaal assistent: Hendrik Devriendt kinesist: Saskia Claes ergotherapeut: Astrid Hoens psycholoog: Maureen Malone 31
32 Behandeling chronische pijn = totaalzorg Arts Verpleegkundige Sociale dienst Kinesist Psycholoog Ergotherapeut
33 Waarom een psycholoog? Arts Verpleegkundige Sociale dienst Kinesist Psycholoog Ergotherapeut 33
34 34 Naar de psycholoog niet omdat ik gek ben Patiënt heeft het moeilijk nog naar behoren te functioneren (relaties, huishouden, professioneel, sociale contacten, ) Bijkomend niet-fysiek probleem dat de pijnbeleving beïnvloedt (depressieve stemming, angstgevoelens, )
35 35 Naar de psycholoog niet omdat ik gek ben Pijnreductie is geen primaire doelstelling WEL: Verhogen levenskwaliteit Hoger activiteitsniveau Actievere sociale rolvervulling Positievere stemming Actiever pijngedrag Aanvaarding Beëindiging medical shopping Beëindigen operante interactie met bezorgde omgeving
36 36 Naar de psycholoog niet omdat ik gek ben Meestal relatief kortdurend Actieve participatie patiënt Absolute vereiste Psycholoog als wegwijzer, patiënt gaat de weg Psycholoog reikt informatie en vaardigheden aan Patiënt dient het obstakel zelf trachten te overwinnen
37 37 Wat kan men verwachten? Overzicht maken Welke moeilijkheden? Inzicht bieden Wat als doel voorop stellen? Uitzicht creëren Hoe aanpakken?
38 Overzicht maken 38
39 Overzicht maken: Pijnanamnese Pijnanamnese: BioPsychoSociaal Pijngewaarwording (aard? intensiteit? duur?) Pijnbeleving (beperkingen lichamelijk, psychologisch, sociaal) Pijncoping (pijn beter/slechter?) Verwachtingen behandeling (wat? van wie?) Sociale anamnese Psychosociale problemen (mogelijke beïnvloedende factoren?) Psychiatrische stoornissen (VG? begeleiding verleden/heden?) Advies 39
40 Overzicht maken Mogelijke werkpunten Kinesiofobie Vermijdingsgedrag doen, rusten Foutieve bewegingen Overbelastend gedrag Perfectionistische ingesteldheid doen, rusten Foutieve bewegingen 40
41 Overzicht maken Mogelijke werkpunten Pijngedachten Betekenis of interpretatie pijn Mogelijke oorzaken Eigen aandeel in (voort-) bestaan Toekomstverwachtingen Verwachtingen tav zorgverleners Eigen verantwoordelijkheid in behandeling Pijngevoelens Hulpeloosheid Aantasting zelfwaarde 41
42 Overzicht maken Mogelijke werkpunten Aanvaardingsmoeilijkheden Veranderingen op diverse levensterreinen (professioneel, relationeel, familiaal, individueel) Assertiviteitsthema s Nee kunnen zeggen Hulp durven vragen Persoonlijke en/of lichamelijke grenzen voldoende kunnen aangeven Stress en spanning Specifieke problematiek (depressie, angst, rouw, trauma, relationele en/of familiale moeilijkheden, ) 42
43 Inzicht geven 43
44 Inzicht geven Opstellen van probleemsamenhang Klachten Omstandigheden Persoonlijke stijlkenmerken Visuele voorstelling opstellen en samen bespreken Biedt aanknopingspunten om doelen in begeleiding voorop te stellen 44
45 Uitzicht bieden 45
46 Uitzicht bieden Hoe aanpakken? Fysieke revalidatie Graded exposure Leren doseren Foutieve pijncognities uitdagen Belang geleidelijk aan opbouwen en leren doseren 44
47 Uitzicht bieden Hoe aanpakken? (Cognitieve) Gedragstherapie Cognitieve herstructurering Aanpakken van automatische gedachten die verband houden met ontstaan en voortbestaan pijnklachten Gedragsexperimenten Gedragsinstructies partner/omgeving 45
48 Uitzicht bieden Hoe aanpakken? Ontspanning en relaxatietechnieken Focus in eerste plaats op lichamelijke ontspanning Pijn = als puur lichamelijke klacht ervaren Leren ontspannen bij opkomende pijnklachten Hypnotherapie Bruikbare, wetenschappelijke methode Geen slaap, geen bewusteloosheid, wel verhoogde aandacht en meer geconcentreerd bewustzijn 48
49 Uitzicht bieden Hoe aanpakken? Mindfulness en Acceptance and Commitment Therapy Stoppen met vechten en tijd en energie investeren in wat werkelijk van belang is Pijn = weerstand, maar meer weerstand = meer (hinder van de) pijn Gebruik van metaforen Bvb: Touwtrekken met een monster 49
50 Uitzicht bieden Hoe aanpakken? Psycho-educatie Educatieve interventie met als doel mensen te informeren omtrent algemene kennis en specifieke vaardigheden Enkele vbn: Balans draaglast draagkracht, aanpakken depressieve episode, activiteitendagboek bijhouden, Assertiviteitstraining Enkele vbn: Leren nee zeggen (tegen jezelf, tegen anderen), hulp vragen 50
51 Besluit Zowel acute, als chronische pijn vergen een multidisciplinaire aanpak, waarbij het aandeel van de psycholoog steeds meer bekend en erkend geraakt. Tijdige doorverwijzingen kunnen heel wat pijn besparen (o.a. vermijden van chronificatie/ uitzicht bieden binnen chronische pijnproblematieken/ )
52 Of pain you could wish only one thing: that it should stop. Nothing in the world is so bad as physical pain. In the face of pain there are no heroes. (G. Orwell, 1984) 52
53 53
54 DANK VOOR UW AANDACHT
Risicofactoren voor chronificatie van pijn
PIJN Samen maken we er een punt van. Risicofactoren voor chronificatie van pijn Annemie Verwimp, Psycholoog ZNA Multidisciplinair Algologisch Team Introductie Zijn de gele vlaggen gekend? ORANJE: ik ken
Nadere informatieDokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica
Dokter, voelt U mijn pijn?! Over yellow flags en psychologische behandeling Tamara Sinnaeve, klinisch psychologe AZ Monica 2 Geef me de kalmte om te accepteren wat ik niet kan veranderen, De moed om te
Nadere informatieKritische vlaggen bij pijn: Sarah Renders, Psychotherapeut ZNA Multidisciplinair Algologisch Team
Kritische vlaggen bij pijn: Sarah Renders, Psychotherapeut ZNA Multidisciplinair Algologisch Team Inhoud Yellow Flags beste voorspeller attitude, emoties, gedrag Pijnpersistentie Pijnvermijding Uitbreiding:
Nadere informatieSymposium Anno 2014: kansen en uitdagingen. Balans in het biopsychosociaal model
Symposium Anno 2014: kansen en uitdagingen Balans in het biopsychosociaal model Prof dr. J. Devulder Multidisciplinair pijncentrum UZ Gent Het Pand, 10 oktober 2014 Balans in het biopsychosociaal model
Nadere informatiePsychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen
Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud
Nadere informatieBewegingsangst: een sterk invaliderende factor
Bewegingsangst: een sterk invaliderende factor Definitie: Bewegingsangst is een specifieke cognitie, gekoppeld aan een emotie en gekoppeld aan gedrag Eén van de yellow flags is: vrees-vermijdingsgedrag
Nadere informatie16u25-16u55 Gele vlaggen bij pijn. Gwen Van den Bergh en Dina Van Regenmortel Zorgexperten pijn, algologisch team
16u25-16u55 Gele vlaggen bij pijn Gwen Van den Bergh en Dina Van Regenmortel Zorgexperten pijn, algologisch team Algologisch team Betekenis algologie In de biologie: wetenschappelijke studie van algen
Nadere informatieTweedelijnspijnzorg vanuit de praktijk
Tweedelijnspijnzorg vanuit de praktijk Nationaal congres NVKVV 29/03/2011 Guido Van Hamme Psycholoog-Gedragstherapeut Ziekenhuis Oost-Limburg Schiepse Bos 6 B-3600 Genk e.: Guido.vanhamme@zol.be Inhoud
Nadere informatieSOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten
SOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 92.035 N 20170706 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net 1 Zorgpad Somatisch
Nadere informatieMultidisciplinair onderzoek (MAO) en behandeling van pijn
Multidisciplinair onderzoek (MAO) en behandeling van pijn Beste patiënt In het multidisciplinair pijncentrum van AZ Delta wordt er gewerkt in een team met verschillende disciplines, bestaande uit pijnartsen/anesthesisten,
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieDe rol van de psycholoog. Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be
De rol van de psycholoog Prof. dr. Geert Crombez Geert.Crombez@UGent.be Chronisch VermoeidheidsSyndroom Fukuda et al., 1994 Natuurlijk verloop 80% Costs 26% 17% 13% 8% 7 days 4 weeks 7 weeks 12 weeks 6
Nadere informatieMultidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Zuyderland Revalidatie
Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Inleiding U bent doorverwezen naar het Multidisciplinair aspecifiek lage rugpijn screeningsteam (MARS) bij. Binnen dit team wordt samen met u bekeken
Nadere informatieChronische pijn rol van de mantelzorger. 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit
Chronische pijn rol van de mantelzorger 7 oktober 2017 Toon van Helmond Marja Smit Inhoud 1. Wetenschappelijk onderzoek 2. Praktijk 3. Aanbevelingen Vooraf Zorgstandaard chronische pijn 2017 Uitgangspunt
Nadere informatieHet multidisciplinair pijncentrum (MPC)
0001/688/9 - GZA - mei 2017 Het multidisciplinair pijncentrum (MPC) campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan 24 2610 Wilrijk tel. + 32 3 443 30 11 campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen
Nadere informatieMULTIDISCIPLINAIRE SCREENING
MPC MULTIDISCIPLINAIRE SCREENING Samen brengen we uw pijnprobleem grondig in kaart Brochure multidisciplinaire screening l Ziekenhuis Oost-Limburg 1 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding 3 2. Wat is een multidisciplinaire
Nadere informatieChronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek
Chronische pijn: enkele inzichten in een multifactoriële problematiek Stefaan Van Damme - er is geen enkel belangenconflict of financiële band met de industrie - slaapproblemen angst werkverzuim/conflict
Nadere informatieBiopsychosociale benadering. dr. Alexander Verstaen (psycholoog) directeur Netwerk Palliatieve Zorg NWVL
Biopsychosociale benadering van pijn dr. Alexander Verstaen (psycholoog) directeur Netwerk Palliatieve Zorg NWVL Het biomedisch model van ziekte en gezondheid klacht wordt ofwel somatisch ofwel psychisch
Nadere informatieConclusies Orthopedie
Conclusies Orthopedie Grote interdokter variatie, bij vrijwel gelijke incidentie GC Marne is bovengemiddeld duur voor Z&Z : 8% duurder Hoge kosten orthopedie wordt veroorzaakt door: 34% meer verwijzingen
Nadere informatieOmgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13
Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid
Nadere informatieIt's about People. Verzorgen Zonder Zorgen Maak jezelf weerbaar tegen stress en voorkom burn-out
It's about People Verzorgen Zonder Zorgen Maak jezelf weerbaar tegen stress en voorkom burn-out What s in a name? Burn-out Overspannenheid Stress Verzorgen Zonder Zorgen Een individueel afgestemd online
Nadere informatieVroegsignalering van angst bij kanker
Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.
Nadere informatieStress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening
Stress, spanningen, en psychosociale problematiek na confrontatie met een hart- of longaandoening 1. Wat is stress? 2. Een aandoening als oorzaak voor stress en psychosociale problematiek 3. Problematiek
Nadere informatieMultidisciplinaire pijncentra en algologische teams. Susan Broekmans VS pijn UZ Leuven
Multidisciplinaire pijncentra en algologische teams Susan Broekmans VS pijn UZ Leuven Overzicht Historiek Pilootprojecten Algologische functies Multidisciplinaire pijnteams Waar staan we nu? Multidisciplinaire
Nadere informatiePatiënteninformatie. Welkom in het MDCCP
Patiënteninformatie Welkom in het MDCCP Inhoud Inhoud... 2 Welkom in het multidisciplinair centrum voor de behandeling van chronische pijn... 3 Het multidisciplinair centrum (MDCCP)... 4 Informatieve sessies...
Nadere informatieDr. Kamiel A.J. Kuijpers Revalidatiearts ZGT Almelo/ MST Enschede/ Roessingh Enschede
Dr. Kamiel A.J. Kuijpers Revalidatiearts ZGT Almelo/ MST Enschede/ Roessingh Enschede Wat te doen met chronische pijnklachten zich uitend in het houdings- en bewegingsapparaat? Inhoud van deze presentatie
Nadere informatieZelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven.
Zelfdoding in de psychiatrische kliniek: over het omgaan met de (on)draaglijkheid van het leven. Alix Kuylen Psycholoog intensieve behandeleenheid Susanne Cuijpers Verpleegkundig specialist GGZ Inhoud
Nadere informatiePijnbehandeling. Multidisciplinaire screening. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.
Pijnbehandeling Multidisciplinaire screening T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatieRevalidatieprogramma
Revalidatiegeneeskunde Revalidatieprogramma Chronische pijn Deze folder geeft u algemene informatie over revalidatie bij chronische pijn. Uiteraard komt de folder niet in plaats van een gesprek met uw
Nadere informatieMultidisciplinair algologisch team
Multidisciplinair algologisch team INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INLEIDING Geachte patiënt, U bent opgenomen in het az Vesalius ziekenhuis. Het is mogelijk dat u tijdens uw verblijf geconfronteerd
Nadere informatieHoe doorbreek je als begeleider de dynamiek : Alsmaar doorgaan ondanks de pijn en/of aanhoudende lichamelijke klachten (overactiviteit)
Hoe doorbreek je als begeleider de dynamiek : Alsmaar doorgaan ondanks de pijn en/of aanhoudende lichamelijke klachten (overactiviteit) Doelstelling - Dynamiek m.b.t. doorzetten (persisteren ondanks pijn,
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieHerleven in de pijnkliniek
Als het zeer blijft doen Velen zijn getroffen 900 000 BELGEN Zoveel landgenoten kampen met ernstige chronische pijn. De psychologische impact is niet mals. Herleven in de pijnkliniek Pijn die maanden tot
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieInFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatiePsychosomatiek Eikenboom
specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen Jos van Erp Geen belangenverstrengeling d.m.v. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere vergoeding Aandeelhouder Of anders Disclosure belangen spreker Bewegen én berusten:
Nadere informatieBijscholing: Mogelijkheden eerste lijn
Bijscholing: Mogelijkheden eerste lijn T R A U M A C E N T R U M B E L G I Ë 3 0 A P R I L 2 0 1 3 C O P Y R I G H T D O R I S D H O O G H E Welke hulp hebben mensen nodig? Studie van Dyregrov & Nordanger,
Nadere informatiePijnbehandeling. Multidisciplinaire screening. T +32(0) F +32(0) Campus Sint-Jan Schiepse bos 6.
Pijnbehandeling Multidisciplinaire screening T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatie1. Overzicht neuropsychologische revalidatie. 2. Ziekte inzicht. 3. casus. 4. Specifieke cognitieve problemen. 5. Relevante informatie
18 mei 2017 1. Overzicht neuropsychologische revalidatie 2. Ziekte inzicht 3. casus 4. Specifieke cognitieve problemen 5. Relevante informatie Klinische Neuropsychologie wetenschappelijk onderzoek diagnostiek
Nadere informatieDIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS. Maaike Nauta Leonieke Vet. Klinische Psychologie RuG. Accare UC Groningen
DIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS Maaike Nauta Leonieke Vet Klinische Psychologie RuG Accare UC Groningen Dit lukt me nooit Anderen vinden het niks Ik zie er niet uit Ze vinden me saai Maar wanneer
Nadere informatieDe kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien
De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara
Nadere informatieLeven met een amputatie. Chris Leegwater Vinke Psycholoog
Leven met een amputatie Chris Leegwater Vinke Psycholoog Amputatie 2 Amputatie is voor de geamputeerde meestal een ernstig trauma, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Naast het verlies van de
Nadere informatieBrandend actueel: Multidisciplinaire pijncentra en algologische teams. Susan Broekmans VS pijn UZ Leuven
Brandend actueel: Multidisciplinaire pijncentra en algologische teams Susan Broekmans VS pijn UZ Leuven Overzicht Historiek Pilootprojecten Algologische functies Multidisciplinaire pijnteams Waar staan
Nadere informatieChronische pijnpatiënt en zijn omgeving. Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken
Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Informatie over chronische pijn bij ouderen om samen met patiënt en/of omgeving te bespreken Chronische pijnpatiënt en zijn omgeving Verklaringsmodellen Model van
Nadere informatieOmgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase. Henry Honné
Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase Henry Honné februari/maart 2017 Breincafés Midden-Limburg 1 Master Neurorehabilitation and Innovation cum laude, en fysiotherapeut.
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieThemabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD
Themabijeenkomst CCUVN 14 september 2017 Vermoeidheid en pijn bij IBD Vermoeidheid en pijn bij IBD Behandelmogelijkheden Medische Psychologie Hanneke Robben Klinisch Psycholoog-Psychotherapeut IBD en vermoeidheid/pijn
Nadere informatieChronisch ziek: chaos in je hoofd
Chronisch ziek: chaos in je hoofd Marjan Nijkamp minisymposium Gezondheidspsychologie Utrecht, 31 maart 2017 Chronische ziekte Een langdurige en onomkeerbare ziekte waarbij de kans op volledig herstel
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieHet pijnteam. Informatiebrochure
Het pijnteam Informatiebrochure 2 Pijn, een groeiend probleem Pijn is de laatste jaren uitgegroeid tot een aparte tak binnen de geneeskunde. Om optimale zorg te kunnen bieden aan het steeds stijgende aantal
Nadere informatieHandreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes
Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes September 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel
Nadere informatiePlatform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION
Platform epilepsieverpleegkundigen i.s.m. SEPION Leven met epilepsie: Zelfmanagement Loes Leenen, MANP PhD trainee zelfmanagement Inleiding Achtergrond Zelfmanagement Zelfmanagement & Kwaliteit van leven
Nadere informatieHandreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes
Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes December 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel meer
Nadere informatieGelukkig ondanks pijn
Gelukkig ondanks pijn Een online positieve psychologie interventie voor patiënten met chronische musculoskeletale pijn Elke Smeets, Madelon Peters, Marion Feijge, Steven Linton, & Gerhard Andersson Positieve
Nadere informatieKanker en Seksualiteit?
Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog
Nadere informatieEducatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren.
Educatie bij chronische pijn, een systematische aanpak met een model van gevolgen en beïnvloedende factoren. Carla Palmen, psychosomatisch fysiotherapeut Adelante Zorgroep, Volwassenen, Afd. pijn, Hoensbroek
Nadere informatiecoping en emotionele aanpassing na NAH
Het venijn zit in de staart 29 maart historic perspective: the 1980s decade of the severe TBIs introduction of the concept golden hour coping en emotionele aanpassing na NAH Dr. S.Z. Stapert Neuropsycholoog
Nadere informatieGeheugenkliniek: Behandeling
Als zorgverlener willen we graag helpen; tegemoet komen en adviezen aanreiken. We wensen de patiënt en zijn omgeving dan ook met dit document te informeren over de mogelijke behandelingen die plaatsvinden
Nadere informatieOncologische revalidatie
Oncologische revalidatie Psycho-educatie Titia Dergent - Klinisch psycholoog ZNA Middelheim Wie ben ik? Definitie specifieke, persoonlijke informatieverstrekking informatief + emotiegericht individueel
Nadere informatieINHOUD PAGINA ALGEMENE INFO OVER DE PIJNKLINIEK 2 -LOCATIE -HOE EEN AFSPRAAK MAKEN? -CONSULTATIEMOMENTEN
B573 09 2014 INHOUD PAGINA ALGEMENE INFO OVER DE PIJNKLINIEK 2 -LOCATIE -HOE EEN AFSPRAAK MAKEN? -CONSULTATIEMOMENTEN ONZE VISIE OVER PIJN / BENADERING VAN UW PIJN 2 SAMENSTELLING VAN HET PIJNTEAM 3 BEHANDELINGSMOGELIJKHEDEN
Nadere informatieKinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier
Paramedisch Onderzoek Centrum POC Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie werkt Wat
Nadere informatie8 JAAR ERVARING IN THUISBEHANDELING VANUIT EEN MBE. Sonja Van Kerckhove - Sjoukje Lahousse
8 JAAR ERVARING IN THUISBEHANDELING VANUIT EEN MBE Sonja Van Kerckhove - Sjoukje Lahousse 1. Voorstelling moeder en baby Wat? - Kleinschalige afdeling in een huiselijke sfeer - Moeders komen samen met
Nadere informatieVan Witboek tot Algologische functie en kostenplaatje
Van Witboek tot Algologische functie en kostenplaatje Anne Berquin Cliniques Universitaires UCL Saint-Luc Inhoud Historiek Witboek Algologische functie: Waarom en hoe? Algologische functie nu Vragen at
Nadere informatieRita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION
Rita Schiphorst Preuper DEPARTMENT OF REHABILITATION MEDICINE / CENTER FOR REHABILITATION Chronische pijn en hulpmiddelen, voorzieningen en aanpassingen Chronische pijn 3 miljoen Nederlanders Kosten Medische
Nadere informatieU gezondheid, onze uitdaging!
Hertsteltraject Grip- krijgen- op- stress. Een te hoge werkdruk, te veel drukte thuis, ingrijpende gebeurtenissen in ons leven, zorgen, problemen, conflicten of dagelijkse ergernissen kunnen stress opleveren.
Nadere informatieSOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten
SOLK Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net 1 Zorgpad Somatisch Onvoldoende verklaarde
Nadere informatieOmgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL
Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons
Nadere informatieInformatie over de lastmeter
Longgeneeskunde Informatie over de lastmeter www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud De lastmeter... 3 Waar kunt u terecht?... 4 Overzicht diverse hulpverleners binnen het ziekenhuis... 5 Vragen... 7 Contactgegevens...
Nadere informatieSamenvatting Richtlijn
Samenvatting Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker Multidisciplinaire richtlijn ter ondersteuning van de dagelijkse praktijkvoering van zorgverleners, gericht op patiënten met kanker en/of
Nadere informatiePsychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks?
Psychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks? Jolanda Kragten Bekkenfysiotherapeut, psychosomatisch fysiotherapeut,haptonomisch werkend fysiotherapeut Zorggroep Almere, NPI 22-03-2013 Verwijzingen
Nadere informatiePreventief optreden tegen chronische pijn
Preventief optreden tegen chronische pijn s Herenbaan 172 2840 Rumst tel.: 03/880.90.11 fax: 03/880.95.95 vragenlijst postoperatieve pijn e-mail: pijncentrum@hfr.be www.azheiligefamilie.be 2 beste patiënt,
Nadere informatieDe behandeling van complexe rouw. Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut
De behandeling van complexe rouw Jantien Piekstra GZ psycholoog / cognitief gedragstherapeut Disclosure of interest Mogelijke belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieGoed pijnmanagement op de SEH, belangrijk voor zowel acute als chronische pijn!
Goed pijnmanagement op de SEH, belangrijk voor zowel acute als chronische pijn! Jorien Pierik -Minisymposium pijnbestrijding van A tot Z- 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieHoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum
Hoe blijf ik (psychisch) gezond?! Simone Traa Klinisch psycholoog psychotherapeut Medische Psychologie, Máxima Medisch Centrum Inhoud Definitie gezond Biopsychosociaal model Psychische gezondheid Stress
Nadere informatieNederlandse standaarden voor de verzekeringsarts
Nederlandse standaarden voor de verzekeringsarts Drs. A.E. DE WIND Leuven, 27-04-2007 WIA: wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen: Hervorming en verbetering claimbeoordelingsproces Gebruik wetenschappelijk
Nadere informatieAltijd moe... Jochem Verdonk
Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:
Nadere informatieChronische Pijn Groep
Chronische Pijn Groep Geldermalsen Deze folder gaat over de behandeling van chronische pijn en over de manier waarop de Chronische Pijn Groep Geldermalsen deze klacht aanpakt. In deze folder wordt uitgelegd
Nadere informatieMultidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Orbis Revalidatie
Multidisciplinair Aspecifiek Rugpijn Spreekuur (MARS) Orbis Revalidatie Inleiding U bent doorverwezen naar het Multidisciplinair aspecifiek rugpijnteam (MARS) bij Orbis Revalidatie. Binnen dit team wordt
Nadere informatieMultidisciplinaire rugrevalidatie
Multidisciplinaire rugrevalidatie Lage rugpijn Acuut chronisch Acuut < 6 wkn Subacuut tss 6wkn en 3 maand Chronisch > 3 maand Specifiek aspecifiek Uitsluiten van alarmsignalen (red flags) 90-95% aspecifiek
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieRevant, de kracht tot ontwikkeling!
Neurologische revalidatie Hartrevalidatie Revalidatie bij complex chronisch longfalen Oncologische revalidatie Kind- en jeugdrevalidatie Revalidatie bij pijn en gewrichtsaandoeningen Arm-, hand- en polsrevalidatie
Nadere informatievoer eventueel de ULTT uit voor de plexus brachialis en n. medianus (uitsluittest)
Diagnostisch proces Anamnese/lichamelijk onderzoek screenen op rode vlaggen rode vlaggen: vermoeden van ernstige pathologie (nekpijn graad IV) geen rode vlaggen huisarts of verwijzend specialist Vaststellen
Nadere informatieVan spierspanning tot spanning. Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC
Van spierspanning tot spanning Mevr E. Coppens, klinisch psychologe CERM EN LAC Spierspanning Nekpijn Spierspanning Verzuring van spieren Spierspanning Nekpijn Spanning Spierspanning Verzuring van spieren
Nadere informatieParamedisch OnderzoekCentrum
Kinesiofobie bij lage-rugpijn: een eenvoudige manier Prof.dr. Rob Oostendorp Nancy Demolon, MSc Olaf van der Zanden, MSc Prof.dr. William Duquet Wat te verwachten? Interagerende factoren van acute naar
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS
EFFECTIEF OMGAAN MET SUÏCIDALITEIT BIJ PATIËNTEN MET SCHIZOFRENIE OF EEN AANVERWANTE PSYCHOTISCHE STOORNIS Dr. Berno van Meijel Lector GGZ-verpleegkunde Hogeschool INHOLLAND Congres Zorg voor mensen met
Nadere informatieHHZH_INF_105.02(0319) Patiënteninformatie. Het bestrijden van acute en chronische pijn
HHZH_INF_105.02(0319) Patiënteninformatie Het bestrijden van acute en chronische pijn Welkom Met deze informatiebrochure willen wij je op weg helpen doorheen het pijnbeleid van het Heilig-Hartziekenhuis
Nadere informatieOncologische Nazorg Van Herstel&Balans naar Oncologische Revalidatie. Milou Beelen, Sportarts Afdeling Fysiotherapie, MUMC+
Oncologische Nazorg Van Herstel&Balans naar Oncologische Revalidatie Milou Beelen, Sportarts Afdeling Fysiotherapie, MUMC+ milou.beelen@mumc.nl Disclosure Potentiele belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieBehandelingen. 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Doel van de screening. De screeningsdag
19/01/2019 Behandelingen 1 Multidisciplinaire screening Zorg op Maat Uw revalidatiearts kan u aanmelden voor de multidisciplinaire screening Zorg op Maat. Hierbij gaan we met meerdere behandelaren uw problemen
Nadere informatieStoma en continentie: nieuwe perspectieven. Liesbeth Kooyman 15 februari 2016
Stoma en continentie: nieuwe perspectieven Liesbeth Kooyman 15 februari 2016 Vandaag kijken we naar Gevolgen van de diagnose en de behandeling Moeilijkheden die de patiënt tegen kan komen Medische interacties
Nadere informatiePijn. Samen maken we er een punt van. Informatie voor patiënten PIJN. Samen maken we er een punt van.
Pijn. Samen maken we er een punt van. Informatie voor patiënten PIJN. Samen maken we er een punt van. 2 Pijn. Samen maken we er een punt van. Beste Heel wat patiënten worden tijdens hun verblijf in het
Nadere informatieGroepsbehandeling voor jongeren met een depressieve stoornis en
Groepsbehandeling voor jongeren met een depressieve stoornis en comorbiditeit ASS 10/05/2012 Dr. Corine Faché Lemke Leyman UCKJA Waarom een groepsbehandeling Het belang van peers Het leren van elkaar,
Nadere informatieRevalidatie voor jongeren met SOLK
Revalidatie voor jongeren met SOLK Klinische avond Antonius Zorggroep, 13 juni 2017 Ingrid de Bruijn, kinderrevalidatiearts Geen (potentiële) belangenverstrengeling SOLK S = Somatisch O = Onvoldoende L
Nadere informatieVermoeidheid bij CNA. hoe gaan we ermee om?
Vermoeidheid bij CNA hoe gaan we ermee om? Inhoud Wat is vermoeidheid? Wat is géén vermoeidheid? Hoe ervaart de cliënt vermoeidheid? Behandeling lichamelijke vermoeidheid Behandeling chronische vermoeidheid
Nadere informatieDe toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief. Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets
De toekomst van de pijnrevalidatie vanuit revalidatiegeneeskundig perspectief Prof. dr. Rob J.E.M. Smeets Disclosure Lid adviesraad Philips Pain Management Synthese fysieke training reviews en metaanalyses
Nadere informatiePOST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS
POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen
Nadere informatieBurn-out. Alles wat u wou weten maar nog nooit durfde te vragen. Bart Vriesacker, preventiedeskundige psychosociale aspecten
Burn-out Alles wat u wou weten maar nog nooit durfde te vragen Bart Vriesacker, preventiedeskundige psychosociale aspecten Bart Vriesacker Psychosociaal preventiedeskundige CONTACT bart.vriesacker@mensura.be
Nadere informatie