Running Head: SOCIALE VAARDIGHEDEN, SOCIALE ACCEPTATIE, ZELFBEELD EN HOOGBEGAAFDE KINDEREN. Masterthesis. Universiteit Utrecht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Running Head: SOCIALE VAARDIGHEDEN, SOCIALE ACCEPTATIE, ZELFBEELD EN HOOGBEGAAFDE KINDEREN. Masterthesis. Universiteit Utrecht"

Transcriptie

1 Running Head: SOCIALE VAARDIGHEDEN, SOCIALE ACCEPTATIE, ZELFBEELD EN HOOGBEGAAFDE KINDEREN Wat is het effect van sociale acceptatie en sociale vaardigheden op het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen in groep 7 en 8 op een reguliere basisschool? Masterthesis Universiteit Utrecht Masteropleiding Pedagogische Wetenschappen Masterprogramma Orthopedagogiek Naam Eef Smits (E.J.J.) Studentennummer Begeleider Jan van de Beek 2 de begeleider Evelyn Kroesbergen Datum

2 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 2 Voorwoord Voor u ligt een Masterthesis welke het resultaat is van een onderzoek naar de sociale acceptatie, sociale vaardigheden en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen. Met deze Masterthesis zal ik de studie Orthopedagogiek afronden. Gedurende de periode september 2014 tot en met juni 2015 ben ik bezig geweest met het schrijven en onderzoek doen van deze Masterthesis. Ik vond het erg interessant om onderzoek te doen naar de sociale acceptatie, sociale vaardigheden en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen. Tijdens mijn literatuurstudie kwam ik er achter dat er nog al wat tegenstrijdige resultaten zijn op dit gebied. Hierdoor werd ik nieuwsgierig en wilde ik zelf gaan onderzoeken of er een verband is en zo ja wat het verband is tussen de sociale acceptatie, sociale vaardigheden en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen. Het onderzoek uitvoeren vond ik lastig, maar gelukkig stond mijn thesisbegeleider Jan van de Beek klaar voor mij. Ik wil hem dan ook bedanken voor al zijn inzet en hulp. U stond klaar voor me wanneer ik vast liep en u heeft me op een prettige manier begeleid. Daarnaast bedank ik Evelyn Kroesbergen als tweede beoordelaar voor haar inzet. Tevens wil ik mijn medestudenten bedanken voor het sparren met jullie over het onderzoek. Tot slot bedank ik de respondenten. Zonder de medewerking van de respondenten had ik dit onderzoek nooit kunnen uitvoeren. Ik wens u veel leesplezier toe! Eef Smits , Venlo

3 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 3 Abstract Background: Gifted children are confronted with social and emotional problems, which is often overrated or underestimated. For example they can have difficulties with emotional stability and social adaptation, because they feel different than other children. This can lead to a lack of skills in social situations and difficulties in forming or maintaining relationships with peers. Objective: This study shows the relationship between social skills and social acceptance of the self-esteem of gifted children. It also researched whether social acceptance acts like a mediating factor. Subjects: Participants were 115 gifted children (53.9% boys and 46.1% girls) from the seventh and eighth grade in a primary school. Method: Participants completed a compiled questionnaire that measured the variables social skills, social acceptance and self-esteem. The composed questionnaire contains questions from the VSVJ and two components of the CBSK. Results: The results showed that social skills was negatively correlated with self-esteem and the social acceptance was positively correlated with self-esteem. Also the social acceptance acts as a partial mediator. Conclusion: Selfesteem of gifted children in a primary school is negatively influenced by social skills and positively influenced by social acceptance. Keywords: gifted children, primary school, social competence, social acceptance, self-esteem Samenvatting Achtergrond: Hoogbegaafde kinderen worden geconfronteerd met sociale- en emotionele problemen, maar dat wordt vaak over het hoofd gezien of onderschat. Ze kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met emotionele stabiliteit en het sociaal aanpassen, omdat ze zich anders voelen dan andere kinderen. Dit kan leiden tot gebrek aan competenties in sociale situaties en problemen geven in het aangaan of onderhouden van relaties met leeftijdsgenoten. Doel: In deze studie is onderzocht wat de verbanden zijn tussen sociale vaardigheden en sociale acceptatie op het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen. Daarnaast is gekeken of sociale acceptatie als een mediërende factor fungeert. Participanten: Aan het onderzoek hebben 115 hoogbegaafde kinderen (53.9% jongens en 46.1% meisjes) uit groep 7 (17.4%) en groep 8 (82.6%) van een reguliere basisschool deelgenomen. Methode: De respondenten hebben een samengestelde vragenlijst ingevuld die de variabelen sociale vaardigheden, sociale acceptatie en het zelfbeeld mat. De samengestelde vragenlijst bestond uit vragen van de VSVJ en twee subschalen van de CBSK. Resultaten: Er is een negatieve samenhang gevonden tussen sociale vaardigheden en het zelfbeeld. Tevens is er een positieve samenhang gevonden tussen sociale acceptatie en het zelfbeeld. Als laatste komt uit het onderzoek naar voren dat sociale acceptatie als gedeeltelijke mediator fungeert. Conclusie:

4 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 4 Het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen op een reguliere basisschool blijkt beïnvloed te worden door sociale vaardigheden en sociale acceptatie. Als hoogbegaafde kinderen zich niet sociaal geaccepteerd voelen, ervaren ze een negatief zelfbeeld. Overigens ervaren hoogbegaafde kinderen een positief zelfbeeld als ze zichzelf niet als sociaal vaardig zien. Sleutelwoorden: hoogbegaafdheid, reguliere basisschool, sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld

5 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 5 Inleiding Begaafde en getalenteerde kinderen vormen een aparte populatie, die specifieke en unieke affectieve begeleiding nodig hebben (Levy & Plucker, 2010). Wanneer een kind hoogbegaafd is, is het anders, met alle positieve en negatieve gevolgen (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000). Uit verschillende onderzoeken blijkt dat hoogbegaafde kinderen geconfronteerd worden met sociale en emotionele problemen, maar dat wordt vaak over het hoofd gezien of onderschat (Bain & Bell, 2004; Eklund, Tanner, Stoll, & Anway, 2014; Pfeiffer & Stocking, 2008). Hoogbegaafde kinderen kunnen bijvoorbeeld moeite hebben met emotionele stabiliteit en het sociaal aanpassen bij leeftijdsgenoten, omdat ze zich anders voelen dan andere kinderen (Lee, Olszewski-Kubilius, & Thomson, 2012; Levy & Plucker, 2010; Seligman & Csikszentmihalyi, 2000). Dit kan leiden tot gebrek aan competenties in sociale situaties en problemen geven in het aangaan of onderhouden van relaties met leeftijdsgenoten (Lee et al., 2012). Echter, er is nog weinig onderzoek gedaan naar de relatie tussen de sociale aspecten van hoogbegaafde kinderen en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen (Rinn, Reynolds, & McQueen, 2011). Het huidige onderzoek is er daarom opgericht om meer inzicht te krijgen in de verbanden tussen sociale acceptatie, sociale vaardigheden en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen. De onderzoeksvraag van het huidige onderzoek luidt als volgt: wat is het effect van sociale vaardigheden en sociale acceptatie op het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen in groep 7 of 8 op een reguliere basisschool? Hoogbegaafdheid Het begrip hoogbegaafdheid kan eendimensionaal of meer dimensionaal gedefinieerd worden (Chan, 2002). Als er eendimensionaal wordt gedefinieerd, staat een IQ hoger dan 130 gelijk aan hoogbegaafdheid (Kievit, Tak, & Bosch, 2009). Wanneer er vanuit meerdere dimensies wordt gedefinieerd beschikken hoogbegaafde kinderen, naast een IQ hoger dan 130, ook over de eigenschappen creativiteit, doorzettingsvermogen en motivatie (Boxtel & Mönks, 1992; Gagné, 2009). Het tot uiting komen van de begaafdheid wordt door omgevingsfactoren, zoals het gezin, kwaliteit van les geven en leeftijdsgenoten beïnvloed (Gagné, 2009; Hoogeveen, van Hell, & Verhoeven, 2009; Yan & Haihui, 2005). Hoogbegaafde kinderen worden vaak gezien als een homogene groep (Friedman-Minz & Skyba, 2009). Echter lijken er zes verschillende typen hoogbegaafdheidsprofielen te kunnen worden onderscheiden, namelijk de succesvolle, de uitdager, de onderduiker, de wegloper, de dubbel geëtiketteerde en de autonome (Betts & Neihart, 1988). Deze profielen zijn geen diagnostisch classificatiesysteem, maar een theoretisch raamwerk dat inzicht in de

6 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 6 diversiteit onder hoogbegaafde kinderen vergemakkelijkt (Betts & Neihart, 2004). Meerdere profielen kunnen passen bij een persoon en tevens bij niet-hoogbegaafden kinderen. Zelfbeeld Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het zelfbeeld een grote invloed heeft op het welzijn van het kind (Verschueren & Gadeyne, 2007). Een negatief zelfbeeld kan namelijk een risicofactor vormen voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind (DuBois & Flay, 2004). Echter, een positief zelfbeeld kan een positieve invloed hebben op het aangaan en onderhouden van relaties met leeftijdsgenoten (Rinn et al., 2011). Het zelfbeeld is een verzameling van ideeën die iemand over school (academisch zelfbeeld) en over zichzelf (sociaal zelfbeeld) heeft (Plucker & Stocking, 2001). In verschillende onderzoeken zijn bij hoogbegaafde kinderen een positiever academisch zelfbeeld gevonden, maar een negatiever sociaal zelfbeeld dan bij niet- hoogbegaafde kinderen (Bain & Bell, 2004; Hoge & Renzulli, 1993). Een positief academisch zelfbeeld lijkt toegeschreven te kunnen worden aan de hoge schoolprestaties van hoogbegaafde kinderen (Hoge & Renzulli, 1993). Een negatief sociaal zelfbeeld kan het gevolg zijn van extreem hoge verwachtingen die de omgeving heeft, waardoor er een idee kan ontstaan dat er niet gefaald mag worden (Shechtman & Silektor, 2012). De sociale context lijkt een belangrijk aspect te zijn voor een positief of negatief zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen (Coleman & Fults, 1982). Hoogbegaafde kinderen die in een klas zitten met gelijke intellectuele leeftijdsgenootjes, lijken een positiever zelfbeeld te hebben, dan in een reguliere klas (Sayler & Brookshire, 1993). Het lijkt namelijk dat ze meer sociale acceptatie ervaren, waardoor ze zich beter sociaal kunnen aanpassen (Vogl & Preckel, 2014). Sociale vaardigheden en zelfbeeld Een sociaal vaardig persoon is iemand die goed communiceert met anderen, zich goed kan aanpassen aan zijn omgeving, geaccepteerd wordt door de omgeving en conflicten met anderen van zowel niet- verbale als verbale aard weet te vermijden of op te lossen (Matson & Ollendick, 1988; Merrel & Gimpel, 1998). Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat er weinig verschil is in de sociale vaardigheden tussen hoogbegaafde en niet- hoogbegaafde kinderen, maar dat sommige intrapersoonlijke en omgevingsfactoren sociale en emotionele problemen kunnen veroorzaken bij hoogbegaafde kinderen (Hoogeveen et al., 2009). Een schoolomgeving die niet tegemoet komt aan de onderwijsbehoeften van het hoogbegaafd kind kan een factor zijn, waardoor het hoogbegaafde kind moeite heeft om zich sociaal aan te passen (Gross, 2000). Er bestaat namelijk een kans dat het hoogbegaafde kind minder kansen creëert om zijn sociale vaardigheden te oefenen, zoals het oplossen van problemen en zich

7 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 7 kwetsbaar opstellen (Shechtman & Silektor, 2012). Echter bestaat er ook tegenstrijdig onderzoek dat beweert dat hoogbegaafde kinderen betere sociale vaardigheden hebben dan hun niet hoogbegaafde leeftijdsgenoten (Richards, Encel, & Shute, 2003). De hoge intelligentie wordt dan als een beschermende factor gezien in het ontwikkelen van een positief zelfbeeld (Richards et al., 2003). Er is dus nog geen eenduidigheid of hoogbegaafde kinderen beperkte sociale vaardigheden hebben. In het huidige onderzoek wordt verwacht dat hoogbegaafde kinderen, die laag scoren op sociale vaardigheden, een negatief zelfbeeld ervaren. Sociale vaardigheden en sociale acceptatie Als hoogbegaafde kinderen zich niet sociaal geaccepteerd voelen kan dit gerelateerd zijn aan hun beperkte sociale vaardigheden en dit kan hun zelfbeeld negatief beïnvloeden (Shechtman & Silektor, 2012). Hoogbegaafde kinderen kunnen namelijk beschikken over beperkte sociale en communicatieve vaardigheden (Barber & Mueller, 2011; Gerven, 2009). Zij kunnen namelijk al op vroege leeftijd een grotere woordenschat hebben dan hun leeftijdsgenoten, waardoor hoogbegaafde kinderen op een volwassenere manier communiceren dan hun leeftijdsgenoten (Robinson, 2007). Leeftijdgenoten kunnen het hoogbegaafd kind in een dergelijke situatie niet begrijpen, waardoor het hoogbegaafde kind zich voelt afgewezen (Altman, 1983; Lee et al., 2012). Hoogbegaafde kinderen die niet in staat zijn om een balans te vinden tussen hun eigen belangen en de belangen om toegelaten te worden tot een sociale groep kunnen daarvan negatieve effecten ondervinden, zoals sociale isolatie (Austin & Draper, 1981). Op basis van deze bevindingen wordt in het huidige onderzoek verwacht dat hoogbegaafde kinderen die laag scoren op sociale vaardigheden ook laag scoren op sociale acceptatie. Sociale acceptatie en zelfbeeld Het ervaren van sociale afwijzing kan een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen (Morawska & Sanders, 2008; Hoogeveen, van Hell, & Verhoeven, 2009; Shechtman & Silektor, 2012). Dit kan veroorzaakt worden, doordat hoogbegaafde kinderen weinig gedeelde interesses hebben met hun leeftijdsgenoten die niet hoogbegaafd zijn en daardoor geen aansluiting vinden bij hun leeftijdsgenoten (Adams-Byers, Whitsell, & Moon, 2004; Janos, Marwood, & Robinson, 1985). Wetenschappelijke studies suggereren dat wanneer hoogbegaafde kinderen in een homogene klas zitten, ze in het algemeen een positiever zelfbeeld hebben (Kolloff & Moore, 1989). Ze zouden zich meer geaccepteerd voelen en meer vriendschappen sluiten dan in een gemengde klas (Enersen, 1993; Olszewski-Kubilius, 1989). Zelfs als hoogbegaafde kinderen

8 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 8 populair zijn in een gemengde klas kunnen ze zich eenzaam voelen, omdat ze hun gedrag voortdurend aanpassen aan de verwachtingen van hun leeftijdgenoten om zo sociaal geaccepteerd te worden (Gross, 2000). Zo kan het zijn dat hoogbegaafde kinderen hun hoogbegaafdheid ontkennen om bij de groep te horen (Reis & Renzulli, 2004; Robinson, 2002). Op basis van deze bevindingen wordt in het huidige onderzoek verwacht dat hoogbegaafde kinderen die zich niet sociaal geaccepteerd voelen, een negatief zelfbeeld ervaren. Verschillen tussen hoogbegaafde jongens en meisjes Verschillende onderzoeken suggereren dat er sekseverschillen zijn tussen sociale acceptatie en het zelfbeeld bij hoogbegaafde kinderen. Hoogbegaafde meisjes zouden een grotere kans hebben om sociaal afgewezen te worden dan hoogbegaafde jongens (Czeschlik & Rost, 1994). Hierdoor hebben hoogbegaafde meisjes een grotere kans om een negatiever zelfbeeld te ontwikkelen (Bain & Bell 2014; Tassel-Baska, van & Olszewski-Kubilius, 1994). Leerkrachten van hoogbegaafde kinderen geven aan dat hoogbegaafde meisjes over meer sociale vaardigheden lijken te beschikken en hierdoor beter in staat lijken te zijn om zich sociaal aan te passen dan hoogbegaafde jongens (Czeschlik & Rost, 1994). Hoogbegaafde meisjes lijken hun hoogbegaafdheid vaker te verbergen voor leeftijdsgenoten dan hoogbegaafde jongens om zo sociaal geaccepteerd te worden (Tassel-Baska, van & Olszewski-Kubilius, 1994). Methode Participanten In de periode en heeft het onderzoek plaatsgevonden. De samengestelde vragenlijst is op twee verschillende manieren afgenomen, namelijk via sociale media en door basisscholen te benaderen. Aan het onderzoek hebben in totaal 115 hoogbegaafde kinderen deelgenomen, waarvan 53.9% jongens en 46.1% meisjes. Alle deelnemende kinderen zaten tijdens het meetmoment in groep 7 (17.4%) of groep 8 (82.6%). Er is sprake geweest van een selecte, doelgerichte steekproef, want op basis van de kenmerken schooltype en IQ, zijn de kinderen doelgericht benaderd. Procedure De kinderen hebben de samengestelde vragenlijst op de computer of op papier ingevuld. Als de vragenlijst op de computer is ingevuld heeft dit thuis plaatsgevonden door middel van een online-enquête. De vragenlijsten die op papier zijn ingevuld zijn klassikaal afgenomen. Voorafgaand het invullen van de vragenlijst is het doel van het onderzoek

9 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 9 uitgelegd aan de kinderen. De kinderen zijn op de hoogte gesteld dat er vertrouwelijk zal worden omgegaan met hun gegevens. Onderzoeksinstrumenten Zelfbeeld en sociale acceptatie De variabelen zelfbeeld en sociale acceptatie waren gemeten aan de hand van de zelfrapportage vragenlijst Competentie Belevingsschaal voor Kinderen (CBSK; Veerman, Straathof, Treffers, Bergh, van den, & Brink, ten, 2004). Voor het huidige onderzoek werden twee subschalen van de CBSK gebruikt, namelijk sociale acceptatie en gevoel van eigenwaarde. De vragenlijst bestond uit 12 vragen. Een voorbeeldvraag van de subschaal sociale acceptatie was: Ik vind het best gemakkelijk om vrienden te maken. Een voorbeeldvraag van de subschaal gevoel van eigenwaarde was: Ik ben best wel tevreden over mezelf. De CBSK was gescoord door een 4-punt Likertschaal van 1 (helemaal waar) tot 4 (helemaal niet waar). In eerder onderzoek was de betrouwbaarheid van de CBSK beoordeeld met een Cronbach s alpha.74 voor sociale acceptatie en.74 voor gevoel van eigenwaarde (Veerman et al., 2004). In deze steekproef was de betrouwbaarheid van de subschaal sociale acceptatie Cronbach s alpha.76 en de betrouwbaarheid van de subschaal gevoel van eigenwaarde Cronbach s alpha.81. Sociale vaardigheden De variabele sociale vaardigheden was gemeten aan de hand van de Vragenlijst Sociale Vaardigheden van Jongeren (VSVJ; Hulstijn, et al., 2006). De vragenlijst bestond uit 31 vragen en was onderverdeeld in subschalen, namelijk pro-sociaal gedrag en ongepast sociaal gedrag. Een voorbeeldvraag van de subschaal pro-sociaal gedrag was: Ik zeg dank je wel en ben blij wanneer iemand iets voor me doet. Een voorbeeldvraag van de subschaal ongepast sociaal gedrag was: Ik sla anderen wanneer ik boos ben. De VSVJ was gescoord door een 5-punt Likertschaal van 1 (helemaal niet) tot 5 (heel vaak) (Hulstijn et al., 2006). In eerder onderzoek was de betrouwbaarheid van de VSVJ beoordeeld met een Cronbach s alpha van.85 voor prosociaal gedrag en.80 voor ongepast gedrag (Hulstijn et al., 2006). In deze steekproef werden de twee subschalen samengevoegd tot de variabele sociale vaardigheden. De betrouwbaarheid van variabele sociale vaardigheden was Cronbach s alpha.91. Statistische analyse Om te onderzoeken of er een verband is tussen sociale vaardigheden, sociale acceptatie en het zelfbeeld, is met behulp van de Statistical Package for Social Studies 20.0 (SPSS) een mediatoranalyse uitgevoerd. In eerste instantie is met een regressieanalyse gekeken of er een verband is tussen de onafhankelijk variabele sociale vaardigheden en de

10 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 10 afhankelijke variabele zelfbeeld. Vervolgens is er met een regressie gekeken of er een verband is tussen de onafhankelijk variabele sociale vaardigheden en de afhankelijke variabele sociale acceptatie. Daarna is middels een regressieanalyse gekeken of er een verband is tussen de onafhankelijke variabele sociale acceptatie en de afhankelijke variabele zelfbeeld. Als laatste is middels een multipele regressieanalyse gekeken of het verband afnam wanneer sociale acceptatie werd toegevoegd bij de onafhankelijke variabele sociale vaardigheden en de afhankelijke variabele zelfbeeld. Resultaten Voordat de resultaten van de regressieanalyse zijn geïnterpreteerd, zijn de assumpties gecontroleerd. Als eerste is voldaan aan de steekproefgrootte. Field (2013) geeft aan dat voor een enkelvoudige regressieanalyse 15 respondenten per onafhankelijke variabele nodig zijn om een betrouwbaar onderzoek uit te voeren. Het onderzoek bevat twee onafhankelijke variabelen en de uiteindelijke onderzoeksgroep bestaat uit 115 respondenten. Er is dus voldaan aan de assumptie steekproefgrootte. Als tweede is gecontroleerd of de residuen normaal, lineair en homogeen verdeeld zijn over de voorspelde scores op de afhankelijk variabele (Field, 2013). De residuen zijn normaal verdeeld, er is sprake van lineariteit en er is voldaan aan de voorwaarde homoscedasticiteit. Als laatste is er gecontroleerd op het uitblijven van multicollineairiteit. Dit is namelijk een belangrijke voorwaarde voor het uitvoeren van een multipele regressieanalyse (Field, 2013). Ook aan deze voorwaarde is voldaan. Alle VIF s zijn kleiner dan 10, waardoor er geconcludeerd kan worden dat de geschatte regressiecoëfficiënten betrouwbaar zijn. In Tabel 1 zijn de beschrijvende statistieken weergegeven van alle variabelen die in dit onderzoek zijn behandeld. Hieruit bleek dat de hoogbegaafde kinderen, op een schaal van 1 tot 5, hoog scoorden op de variabele sociale vaardigheden. Daarnaast was uit de tabel op te maken dat de kinderen zich gemiddeld sociaal geaccepteerd voelen en een gemiddeld gevoel van eigenwaarde ervaren. Tabel 1 Beschrijvende Statistieken voor de variabelen Sociale Vaardigheden, Sociale Acceptatie en Zelfbeeld (N=115) M SD Sociale vaardigheden Sociale acceptatie Zelfbeeld

11 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 11 Sociale vaardigheden en zelfbeeld In het huidige onderzoek is onderzocht of hoogbegaafde kinderen die laag scoren op sociale vaardigheden een negatief zelfbeeld ervaren. Middels een regressieanalyse blijkt dat er een negatieve samenhang is tussen sociale vaardigheden en het zelfbeeld. De sociale vaardigheden van een hoogbegaafd kind voorspellen significant het zelfbeeld (Tabel 2). Het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen wordt voor 39% verklaard door sociale vaardigheden (Tabel 3). Dit kan worden beoordeeld als een sterk verband (Field, 2013). Volgens Cohen (1988) kan het effect beoordeeld worden als sterk (f 2 =.64). Sociale vaardigheden en sociale acceptatie Uit de regressieanalyse blijkt dat er een negatieve samenhang is tussen sociale vaardigheden en sociale acceptatie. De sociale vaardigheden van hoogbegaafde kinderen voorspellen significant de sociale acceptatie (Tabel 2). De sociale acceptatie van hoogbegaafde kinderen wordt voor 9% verklaard door de sociale vaardigheden (Tabel 3). Dit kan worden beoordeeld als een matig verband (Field, 2013). Volgens Cohen (1988) kan het effect beoordeeld worden als klein (f 2 =.10). Sociale acceptatie en zelfbeeld In het huidige onderzoek is onderzocht of hoogbegaafde kinderen die zich op een reguliere basisschool niet sociaal geaccepteerd voelen een negatief zelfbeeld ervaren. Door middel van een regressieanalyse blijkt dat er een positieve samenhang is tussen sociale acceptatie en het zelfbeeld, waarbij sociale acceptatie significant het zelfbeeld voorspelt (Tabel 2). Sociale acceptatie verklaart voor 22% het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen (Tabel 3). Dit kan worden beoordeeld als een matig verband (Field, 2013). De relatie tussen sociale acceptatie en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen kan volgens Cohen (1988) als matig worden beoordeeld (f 2 =.28). Tevens is in het huidige onderzoek onderzocht of sociale acceptatie een mediërende factor is. Middels een multipele regressieanalyse blijkt dat sociale vaardigheden en sociale acceptatie beide significant het zelfbeeld voorspellen (Tabel 4). In Tabel 4 is te zien dat de significantie van de p-waarde toeneemt wanneer sociale acceptatie toe wordt gevoegd. Dit betekent dat sociale acceptatie als een gedeeltelijke mediator fungeert. Sociale vaardigheden en sociale acceptatie verklaren samen voor 48% het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen (Tabel 3). Dit kan worden beoordeeld als een sterk verband (Field, 2013). Volgens Cohen (1988) kan de relatie tussen sociale vaardigheden, sociale acceptatie en het zelfbeeld als sterk worden beoordeeld (f 2 =.92).

12 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 12 Tabel 2 Resultaten van de Regressieanalyses van de variabelen Sociale Vaardigheden, Sociale Acceptatie en het Zelfbeeld (N = 115) Variabelen Onafhankelijke Afhankelijke B β t(112) p Sociale vaardigheden Zelfbeeld <.001 Sociale vaardigheden Sociale acceptatie <.001 Sociale acceptatie Zelfbeeld <.001 Tabel 3 De Verklaarde Variantie van de variabelen Sociale Vaardigheden, Sociale Acceptatie en het Zelfbeeld Variabelen Onafhankelijke Afhankelijke R 2 F(1,113) p Sociale vaardigheden Zelfbeeld <.001 Sociale vaardigheden Sociale acceptatie Sociale acceptatie Zelfbeeld <.001 Sociale vaardigheden + Sociale acceptatie Zelfbeeld <.001 Tabel 4 Resultaten van de Multipele Regressie Analyse Sociale Vaardigheden en Sociale Acceptatie op de afhankelijke variabele Zelfbeeld (N = 115) B β t(112) p Sociale vaardigheden Sociale acceptatie <.001 Conclusie Met dit onderzoek is nagegaan of het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen op een reguliere basisschool verklaard kan worden door de sociale vaardigheden en de sociale acceptatie. Vanwege het feit dat er nog weinig onderzoek is gedaan naar de relatie tussen sociale aspecten en het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen, is het onderzoek relevant.

13 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 13 Verwacht werd dat hoogbegaafde kinderen die lager scoren op sociale vaardigheden een negatief zelfbeeld ervaren. Uit literatuuronderzoek komt namelijk naar voren dat als hoogbegaafde kinderen eenzaamheid ervaren dit aan hun beperkte sociale vaardigheden kan liggen en hun zelfbeeld negatief kan beïnvloeden (Shechtman & Silektor, 2012). De resultaten van het onderzoek suggereren dat er een negatieve samenhang is tussen sociale vaardigheden en het zelfbeeld. Dit betekent dat iemand die hoog scoort op sociale vaardigheden een negatief zelfbeeld ervaart en andersom. Dit resultaat komt niet overeen met de verwachting vanuit de literatuurstudie. Een verklaring hiervoor kan zijn dat hoogbegaafden kinderen wel de kans hebben om hun sociale vaardigheden te oefenen, maar niet de veiligheid voelen om zichzelf te kunnen zijn (Adams-Byers, Whitsell, & Moon, 2004). Hierdoor kunnen hoogbegaafde kinderen denken dat ze niet voldoen aan de verwachtingen van hun omgeving en falen in een sociale situatie, waardoor ze een negatief zelfbeeld kunnen ontwikkelen (Shechtman & Silektor, 2012). Om dit te kunnen staven is verder onderzoek noodzakelijk. Tevens werd verwacht dat hoogbegaafde kinderen die zich niet sociaal geaccepteerd voelen een negatief zelfbeeld ervaren en dat sociale acceptatie een mediërende factor is. Uit literatuurstudie kwam namelijk naar voren dat de eenzaamheid die hoogbegaafde kinderen kunnen ervaren, veroorzaakt kan worden door sociale afwijzing van leeftijdsgenoten en dit kan een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld (Hoogeveen, van Hell, & Verhoeven, 2009; Morawska & Sanders, 2008; Shechtman & Silektor, 2012). De resultaten van het onderzoek suggereren een positieve samenhang. Dit betekent dat iemand die laag scoort op sociale acceptatie een laag zelfbeeld ervaart. Deze bevinding komt overeen met de verwachting vanuit de literatuurstudie. Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat sociale afwijzing door leeftijdsgenoten een duidelijk teken is dat ze niet moeite waard zijn, waardoor een negatief zelfbeeld ontstaat (Pijl & Frostad, 2010). Een verklaring hiervoor zou kunnen zijn dat hoogbegaafde kinderen een sterkere verbintenis verwachten en hogere eisen stellen aan hun vriendschappen dan leeftijdsgenoten (Barber & Mueller, 2011; Gerven, 2009). Wanneer dit niet wederzijds is kan dit een negatief zelfbeeld veroorzaken (Barber & Mueller, 2011; Gerven, 2009). Eveneens werd verwacht dat sociale acceptatie als mediërende factor fungeerde. De resultaten suggereren dat sociale acceptatie als gedeeltelijke mediator fungeert. Dit betekent dat de invloed van sociale vaardigheden op het zelfbeeld via sociale acceptatie verloopt. Het onderzoek heeft een aantal beperkingen waar rekening mee gehouden dient te worden. De eerste beperking is, dat het lastig is om een generaliseerbare groep hoogbegaafde kinderen te werven voor het onderzoek. Zoals in de inleiding is beschreven kan

14 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 14 hoogbegaafdheid op verschillende manieren worden gedefinieerd (Boxtel & Mönks, 1992; Gagné, 2009; Kievit, Tak, & Bosch, 2009). In het huidige onderzoek is het niet zeker of iedere respondent een IQ van 130 of hoger heeft, want er is niet bij iedere respondent een intelligentietest afgenomen. Bij sommige respondenten hebben de leerkrachten aan de hand van bovengemiddelde testresultaten en de eigenschappen creativiteit, doorzettingsvermogen en motivatie bepaald of het kind in aanmerking kwam voor het onderzoek. Een andere beperking van het onderzoek is dat een deel van de respondenten de vragenlijst online heeft ingevuld. Bij deze respondenten kan niet met zekerheid gezegd worden of ze aan alle voorwaarden van het onderzoek voldeden. Bij de online-enquête, die via sociale media is verspreid, blijft de kans bestaan dat hoogbegaafde kinderen die geen regulier onderwijs bezoeken ook de vragenlijst hebben ingevuld. Hierdoor kan niet met zekerheid geconstateerd worden dat de resultaten gaan over hoogbegaafde kinderen op een reguliere basisschool. Een sterk punt van dit onderzoek is dat voor de vragen voor de vragenlijst uit gestandaardiseerde vragenlijsten komen. Hierdoor is de betrouwbaarheid hoog en is er gemeten wat in het onderzoek gemeten wilde worden. Een aanbeveling voor toekomstig onderzoek is om alleen respondenten te werven waarbij een intelligentietest is afgenomen en daaruit blijkt dat het IQ 130 of hoger is en alleen reguliere basisscholen benaderen. Op die manier kan met zekerheid gezegd worden dat het om hoogbegaafde kinderen op een reguliere basisschool gaat. Concluderend kan er vanuit dit onderzoek gesteld worden dat het zelfbeeld van hoogbegaafde kinderen op een reguliere basisschool beïnvloed lijkt te worden door sociale vaardigheden en sociale acceptatie. Als hoogbegaafde kinderen zich niet sociaal geaccepteerd voelen, ervaren ze een negatief zelfbeeld. Hieruit kan opgemaakt worden dat op een reguliere basisschool een zodanig pedagogisch klimaat gecreëerd moet worden dat hoogbegaafde kinderen zich sociaal geaccepteerd voelen, waardoor ze een positief zelfbeeld ervaren. Overigens ervaren hoogbegaafde kinderen een positief zelfbeeld als ze zichzelf niet als sociaal vaardig zien.

15 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 15 Referentielijst Adams-Byers, J., Whitsell, S. S., & Moon, S. M. (2004). Gifted students perceptions of the academic and social/emotional effects of homogeneous and heterogeneous grouping. Gifted Child Quarterly, 48, doi: / Altman, R. (1983). Social-emotional development of gifted children and adolescents: A research model. Roeper Review, 6, doi: / Austin, A. B., & Draper, D. C. (1981). Peer relationships of the academically gifted: A review. Gifted Child Quarterly, 25, doi: / Bain, S. K., & Bell, S. M. (2004). Social self-concept, social attributions, and peer relationships in fourth, fifth, and sixth graders who are gifted compared to high achiever. Gifted Child Quarterly, 44(3), doi: / Barber, C., & Mueller, C. T. (2011). Social and self-perceptions of adolescents identified as gifted, learning disabled, and twice-exceptional. Roeper Review, 33, doi: / Betts, G.T., & Neihart, M. (1988). Profiles of the Gifted and Talented. Gifted Child Quarterly, 32(2), doi: / Betts, G.T., & Neihart, M. (2004). Profiles of the gifted and talented. In R.J. Sternberg & S.M. Reis (red.), Definitions and conceptions of giftedness. (pp ). California: Corwin Press. Boxtel, H. W. van, & Mönks, F. J. (1992). General, social, and academic self-concepts of gifted adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 21(2), doi: /bf Chan, D. W. (2002). Perceptions of giftedness and self-concepts among junior secondary students in Hong Kong. Journal of Youth and Adolescence, 31(4), doi: /a: Coleman, J. M., & Fults, B. A. (1982). Self-concept and the gifted classroom: The role of social comparisons. Gifted Child Quarterly, 26, doi: / Czeschlik, T., & Rost, D. H. (1994). Socio emotional adjustment in elementary school boys and girls: Does giftedness make a difference?. Roeper Review,16(4), doi: / Dauber, S. L., & Benbow, C. P. (1990). Aspects of personality and peer relations of extremely talented adolescents. Gifted Child Quarterly, 134(1), doi: /

16 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 16 Dubois, D. L., & Flay, B. R. (2004). The healthy pursuit of self-esteem: Comment on and alternative to the Crocker and Park (2004) Formulation. Psychological Bulletin,130(3), doi: / Eklund, K., Tanner, N., Stoll, K., & Anway, L. (2014). Identifying emotional and behavioral risk among gifted and nongifted children: A multi-gate, multi-informant approach. School Psychology Quarterly, Article in press. doi: /spq Enersen, D. L. (1993). Summer residential programs: Academics and beyond. Gifted Child Quarterly, 37(4), doi: / Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics(4 th edition). London: Sage Publications Friedman-Nimz, R., & Skyba, O. (2009). Personality qualities that help or hinder gifted and talented individuals. In L.V. Shavinina (Ed.), International handbook on giftedness (pp ). Quebec, Canada: Springer Gagné, F. (2009). Building gifts into talents: Detailed overview of the DMGT 2.0. In B. MacFarlane, & T. Stambaugh,(Eds.), Leading change in gifted education: The festschrift of Dr. Joyce Van Tassel-Baska. Waco, TX: Prufrock Press. Gerven, E. van (2009). Handboek hoogbegaafdheid. Assen: Van Gorcum. Gross, M. U. M. (2000). From the saddest sound to the D major chord: The gift of accelerated progression. Keynote address presented at the 7th conference of the European council for high ability, Debrecen, Hungary. Hoge, R. D., & Renzulli, J. S. (1993). Exploring the link between giftedness and self-concept. Review of Educational Research, 63, doi: / Hoogeveen, L., Hell, J. G., van, & Verhoeven, L. (2009). Self-concept and social status of accelerated and nonaccelerated students in the first 2 years of secondary school in the Netherlands. Gifted Child Quarterly, 53(1), doi: / Hulstijn, E. M., Cohen-Kettenis, P. T., Mellenbergh, G. J., Boomsma, A., Blonk, R. W. B., Prins, P. J. M., & Hamerlinck, S. (2006). Vragenlijst Sociale Vaardigheden van Jongeren. Amsterdam: Boom test uitgevers. Janos, P. M., Marwood, K. A., & Robinson, N. M. (1985). Friendship patterns in highly intelligent children. Roeper Review, 8(1), doi: / Kievit, T. H., Tak, J. A., & Bosch, J. D. (2009). Handboek Psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen (7th ed.). Utrecht: De Tijdstroom.

17 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 17 Kolloff, P. D., & Moore, A. D. (1989). Effects of summer programs on the self-concepts of gifted children. Journal for the Education of the Gifted, 12(4), doi: / Lee, S., Olszewski- Kubilius, P., & Thomson, D. T. (2012). Academically gifted students' perceived interpersonal competence and peer relationships. Gifted Child Quarterly, 56(2), doi: / Levy, J. J., & Plucker, J. A. (2010). Theory and practice: Assessing the psychological presentation of gifted and talented clients: A multicultural perspective. Counselling Psychology Quarterly,16(3), doi: / Matson, J. L., & Ollendick, T. H. (1988). Enhancing children s social skills: Assessment and training. New York: Pergamon Press. Merrell, K. W., & Gimpel, G. A. (1998). Social skills of children and adolescents: Conceptualization, assessment and treatment. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum. Morawska, A., & Sanders, M. R. (2008). Parenting gifted and talented children: What are the key child behaviour and parenting issues? Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 42(9), doi: / Pijl, S. J., & Frostad, P. (2010). Peer acceptance and self-concept of students with disabilities in regular education. European Journal of Special Needs Education, 25(1), doi:0.1080/ Plucker, J. A., & Stocking, V. B. (2001). Looking outside and inside: Self-concept development of gifted adolescents. Exceptional Children, 67(4), doi: / Pfeiffer, S. I., & Stocking, V. B. (2008). Vulnerabilities of academically gifted students. Special Services in the Schools, 16(1-2), doi: /j008v16n01_06 Olszewski-Kubilius, P. (1989). The development of academic talent: The role of summer programs. In J. VanTassel-Baska and P. Olszewski-Kubilius (Eds.), Patterns of Influence on Gifted Learners: The Home, the Self and the School (pp ). New York: Teachers College Press Reis, S., & Renzulli, J. S. (2004). Current research on the social and emotional development of gifted and talented students: Good news and future possibilities. Psychology in the Schools, 41(1), doi: /pits Richards, J., Encel, J., & Shute, R. (2003). The emotional and behavioural adjustment of intellectually gifted adolescents: A multi-dimensional, multi-informant approach. High Ability Studies,14, doi: /

18 Hoogbegaafde kinderen sociale vaardigheden, sociale acceptatie, zelfbeeld Eef Smits 18 Rinn, A. N., Reynolds, M. J., & McQueen, K. S. (2011). Perceived social support and the self- concepts of gifted adolescents. Journal for the Education of the Gifted, 34(3), doi: / Robinson, N. M. (2002). Introduction. In M. Neihart, S. M. Reis, N. M. Robinson, & S. M. Moon (Eds.), The social and emotional development of gifted children: What do we know? (pp. xi xxiv). Waco, TX: Prufrock Press. Robinson, N. M. (2007). Parenting young gifted children: What are the essentials? Evanston, IL: Northwestern University, Sayler, M. F., & Brookshire, W. K. (1993). Social, emotional, and behavioral adjustment of accelerated students, students in gifted classes, and regular students in eighth grade. Gifted Child Quarterly, 37, doi: / Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology. An introduction. The American psychologist, 55(1), doi: // x Shechtman, Z., & Silektor, A. (2012). Social competencies and difficulties of gifted children compared to nongifted peers. Roeper Review, 34(1), doi: / Tassel-Baska, J., van, & Olszewski-Kubilius, P. (1994). A study of self-concept and social support in advantaged and disadvantaged seventh and eighth grade gifted students. Roeper Review, 16(3), doi: / Veerman, J. W., Straathof, M. A. E., Treffers,.P. D. A., Bergh, B. R. H. van den & Brink, L. T. Ten (2004). Competentiebelevingsschaal voor kinderen. Amsterdam: Harcourt Test Publishers. Verschueren, K., & Koomen, H. (2007). Handboek diagnostiek in de leerlingenbegeleiding. Antwerpen: Garant Vogl, K., & Preckel, F. (2014). Full-time ability grouping of gifted students: Impacts on social self-concept and school-related attitudes. Gifted Child Quarterly, 58(1), doi: / Yan, K., & Haihui, Z. (2005). A decade comparison: Self-concept of gifted and non-gifted adolescents. International Education Journal, 6(2),

Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding. Relation between Cyberbullying and Parenting. D.J.A. Steggink. Eerste begeleider: Dr. F.

Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding. Relation between Cyberbullying and Parenting. D.J.A. Steggink. Eerste begeleider: Dr. F. Relatie tussen Cyberpesten en Opvoeding Relation between Cyberbullying and Parenting D.J.A. Steggink Eerste begeleider: Dr. F. Dehue Tweede begeleider: Drs. I. Stevelmans April, 2011 Faculteit Psychologie

Nadere informatie

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1

(SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 (SOCIALE) ANGST, GEPEST WORDEN EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 Psychologische Inflexibiliteit bij Kinderen: Invloed op de Relatie tussen en de Samenhang met Gepest worden en (Sociale) Angst Psychological

Nadere informatie

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar

Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen. bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Sekseverschillen in Huilfrequentie en Psychosociale Problemen bij Schoolgaande Kinderen van 6 tot 10 jaar Gender Differences in Crying Frequency and Psychosocial Problems in Schoolgoing Children aged 6

Nadere informatie

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind.

Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Pesten onder Leerlingen met Autisme Spectrum Stoornissen op de Middelbare School: de Participantrollen en het Verband met de Theory of Mind. Bullying among Students with Autism Spectrum Disorders in Secondary

Nadere informatie

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource.

Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: The Manager as a Resource. Open Universiteit Klinische psychologie Masterthesis Emotioneel Belastend Werk, Vitaliteit en de Mogelijkheid tot Leren: De Leidinggevende als hulpbron. Emotional Job Demands, Vitality and Opportunities

Nadere informatie

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping

Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping. The Relation Between Personality, Stress and Coping Het Verband Tussen Persoonlijkheid, Stress en Coping The Relation Between Personality, Stress and Coping J.R.M. de Vos Oktober 2009 1e begeleider: Mw. Dr. T. Houtmans 2e begeleider: Mw. Dr. K. Proost Faculteit

Nadere informatie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie

De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en. Discrepantie De Relatie tussen Betrokkenheid bij Pesten en Welbevinden en de Invloed van Sociale Steun en Discrepantie The Relationship between Involvement in Bullying and Well-Being and the Influence of Social Support

Nadere informatie

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch

Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Knelpunten in Zelfstandig Leren: Zelfregulerend leren, Stress en Uitstelgedrag bij HRM- Studenten van Avans Hogeschool s-hertogenbosch Bottlenecks in Independent Learning: Self-Regulated Learning, Stress

Nadere informatie

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten

Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Verschil in Perceptie over Opvoeding tussen Ouders en Adolescenten en Alcoholgebruik van Adolescenten Difference in Perception about Parenting between Parents and Adolescents and Alcohol Use of Adolescents

Nadere informatie

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1

Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Running Head: INVLOED VAN ASE-DETERMINANTEN OP INTENTIE CONTACT 1 Relatie tussen Attitude, Sociale Invloed en Self-efficacy en Intentie tot Contact tussen Ouders en Leerkrachten bij Signalen van Pesten

Nadere informatie

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility.

De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit. The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility. RELATIE ANGST EN PSYCHOLOGISCHE INFLEXIBILITEIT 1 De Relatie tussen Angst en Psychologische Inflexibiliteit The Relationship between Anxiety and Psychological Inflexibility Jos Kooy Eerste begeleider Tweede

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme

Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effecten van contactgericht spelen en leren op de ouder-kindrelatie bij autisme Effects of Contact-oriented Play and Learning in the Relationship between parent and child with autism Kristel Stes Studentnummer:

Nadere informatie

De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking

De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking Kenmerken van ADHD en de Theory of Mind 1 De Invloed van Kenmerken van ADHD op de Theory of Mind: een Onderzoek bij Kinderen uit de Algemene Bevolking The Influence of Characteristics of ADHD on Theory

Nadere informatie

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit

Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit 1 Ouderlijke Controle en Angst bij Kinderen, de Invloed van Psychologische Flexibiliteit Nicola G. de Vries Open Universiteit Nicola G. de Vries Studentnummer 838995001 S71332 Onderzoekspracticum scriptieplan

Nadere informatie

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering

De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende. Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering De Relatie tussen Mindfulness en Psychopathologie: de Mediërende Rol van Globale en Contingente Zelfwaardering The relation between Mindfulness and Psychopathology: the Mediating Role of Global and Contingent

Nadere informatie

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders?

Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders? Pesten in het Buitengewoon Secundair Onderwijs: Wie Zijn de verdedigers? Bullying in Schools for Special Education: Who Are the Defenders? Remy Gregoor Eerste begeleider: Tweede begeleider: mw. dr. Nicole

Nadere informatie

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive

Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive. Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive 1 Geslacht, Emotionele Ontrouw en Seksdrive Gender, Emotional Infidelity and Sex Drive Femke Boom Open Universiteit Naam student: Femke Boom Studentnummer: 850762029 Cursusnaam: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD

Running head: OPVOEDSTIJL, EXTERNALISEREND PROLEEMGEDRAG EN ZELFBEELD 1 Opvoedstijl en Externaliserend Probleemgedrag en de Mediërende Rol van het Zelfbeeld bij Dak- en Thuisloze Jongeren in Utrecht Parenting Style and Externalizing Problem Behaviour and the Mediational

Nadere informatie

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende

Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1. Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Running head: WERKZAAMHEID CLIËNTGERICHTE SPELTHERAPIE 1 Werkzaamheid van Cliëntgerichte Speltherapie bij Kinderen met Internaliserende Problematiek: De Mediërende Invloed van de Ouder-Therapeut Alliantie

Nadere informatie

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten

Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen. bij Voormalige Borstkankerpatiënten Invloed van Coping en Ziektepercepties op Depressie- en Angstsymptomen bij Voormalige Borstkankerpatiënten Influence of Coping and Illness Perceptions on Depression and Anxiety Symptoms among Former Breast

Nadere informatie

Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5)

Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometrische Eigenschappen van de Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Psychometric Properties of the Youth Anxiety Measure for DSM-5 (YAM-5) Hester A. Lijphart Eerste begeleider: Dr. E. Simon Tweede

Nadere informatie

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten?

Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Beïnvloedt Gentle Teaching Vaardigheden van Begeleiders en Companionship en Angst bij Verstandelijk Beperkte Cliënten? Does Gentle Teaching have Effect on Skills of Caregivers and Companionship and Anxiety

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving

De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving De Relatie tussen Hechting en Welbevinden bij Ouderen: De mediërende Invloed van Mindfulness en Zingeving Relationships between Attachment and Well-being among the Elderly: The mediational Roles of Mindfulness

Nadere informatie

HOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk

HOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk Enschede, 21 oktober 2014 Hoogbegaafd en. Lianne Hoogeveen HOOGBEGAAFD? Verschillende theorieën en modellen; verschil in nadruk Meest gangbaar op dit moment in Nederland (en daarbuiten): een multidimensionaal,

Nadere informatie

Depressieve Klachten bij Adolescenten: Risicofactoren op School en de Invloed. van Geslacht, Coping, Opleiding en Sport

Depressieve Klachten bij Adolescenten: Risicofactoren op School en de Invloed. van Geslacht, Coping, Opleiding en Sport Depressieve Klachten bij Adolescenten: Risicofactoren op School en de Invloed van Geslacht, Coping, Opleiding en Sport Depressive Complaints in Adolescents: Risk Factors at School and the Influence of

Nadere informatie

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior

De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag. The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior De Invloed van Perceived Severity op Condoomgebruik en HIV-Testgedrag The Influence of Perceived Severity on Condom Use and HIV-Testing Behavior Martin. W. van Duijn Student: 838797266 Eerste begeleider:

Nadere informatie

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven

bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie of Children with a Severe Form of Dyslexia Ans van Velthoven Neuropsychologische Behandeling en Sociaal Emotioneel Welzijn bij Kinderen met een Ernstige Vorm van Dyslexie Neuropsychological Treatment and Social Emotional Well-being of Children with a Severe Form

Nadere informatie

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van het I-change Model The explanation of the physical activity of elderly by determinants of the I-change Model Hilbrand Kuit Eerste begeleider:

Nadere informatie

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen

De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development

Nadere informatie

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren

INVLOED VAN CHRONISCHE PIJN OP ERVAREN SOCIALE STEUN. De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren De Invloed van Chronische Pijn en de Modererende Invloed van Geslacht op de Ervaren Sociale Steun The Effect of Chronic Pain and the Moderating Effect of Gender on Perceived Social Support Studentnummer:

Nadere informatie

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en

Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen. Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en Moderatie van de Big Five Persoonlijkheidsfactoren op de Relatie tussen Gepest worden op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten en Ziekteverzuim Moderation of the Big Five Personality Factors on

Nadere informatie

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs

De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout. bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs De Relatie tussen Existential Fulfilment, Emotionele Stabiliteit en Burnout bij Medewerkers in het Hoger Beroepsonderwijs The Relationship between Existential Fulfilment, Emotional Stability and Burnout

Nadere informatie

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality

de Rol van Persoonlijkheid Eating: the Role of Personality De Relatie tussen Dagelijkse Stress en Emotioneel Eten: de Rol van Persoonlijkheid The Relationship between Daily Stress and Emotional Eating: the Role of Personality Arlette Nierich Open Universiteit

Nadere informatie

De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style

De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl. The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style De relatie tussen Stress Negatief Affect en Opvoedstijl The relationship between Stress Negative Affect and Parenting Style Jenny Thielman 1 e begeleider: mw. dr. Esther Bakker 2 e begeleider: mw. dr.

Nadere informatie

De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht

De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht Study of the Influence of Altruism in the Association of Age and Resilience Maik P.W. de Vos Eerste begeleider: Tweede begeleider:

Nadere informatie

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope

The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope The relationship between social support and loneliness and depressive symptoms in Turkish elderly: the mediating role of the ability to cope Een onderzoek naar de relatie tussen sociale steun en depressieve-

Nadere informatie

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten?

Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten? De Modererende rol van Persoonlijkheid op de Relatie tussen Depressieve Symptomen en Overeten 1 Wat is de Modererende Rol van Consciëntieusheid, Extraversie en Neuroticisme op de Relatie tussen Depressieve

Nadere informatie

Relatie van Eigenwaarde en Motivatie met Employability bij Werklozen. Association of Unemployed Self Esteem and Motivation with Employability

Relatie van Eigenwaarde en Motivatie met Employability bij Werklozen. Association of Unemployed Self Esteem and Motivation with Employability Running head: EIGENWAARDE, MOTIVATIE EN EMPLOYABILITY 1 Relatie van Eigenwaarde en Motivatie met Employability bij Werklozen Association of Unemployed Self Esteem and Motivation with Employability Inge

Nadere informatie

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland

Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom. Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland Inclusief onderwijs aan kinderen met Downsyndroom Gert de Graaf, Stichting Downsyndroom, Nederland www.downsyndroom.nl/reviewinclusive Aantal kinderen met Downsyndroom (4-13 jaar) dat in Nederland naar

Nadere informatie

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out

GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1. Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out GOAL-STRIVING REASONS, PERSOONLIJKHEID EN BURN-OUT 1 Het effect van Goal-striving Reasons en Persoonlijkheid op facetten van Burn-out The effect of Goal-striving Reasons and Personality on facets of Burn-out

Nadere informatie

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50

Fysieke Activiteit bij 50-plussers. The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and. Physical Activity among Adults Aged over 50 De relatie tussen eigen-effectiviteit 1 De Relatie tussen Eigen-effectiviteit, Intrinsieke Motivatie en Fysieke Activiteit bij 50-plussers The Relationship between Self-efficacy, Intrinsic Motivation and

Nadere informatie

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs

Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Mindset: Onderwijsmythe of niet? Onderzoek naar de rol van mindset in het basisonderwijs Door: Joshi Verschuren, Universiteit Utrecht Vele basisscholen besteden tegenwoordig aandacht aan de mindset van

Nadere informatie

De Invloed van Werkeisen en Hulpbronnen op de. Psychische Vermoeidheid en het Plezier in het Werk bij Werknemers. and Work Satisfaction of Employees

De Invloed van Werkeisen en Hulpbronnen op de. Psychische Vermoeidheid en het Plezier in het Werk bij Werknemers. and Work Satisfaction of Employees De Invloed van Werkeisen en Hulpbronnen op de Psychische Vermoeidheid en het Plezier in het Werk bij Werknemers The Influence of Job Demands and Job Resources on Psychological Fatigue and Work Satisfaction

Nadere informatie

De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de. Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind.

De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de. Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind. De Bijdrage van Opleiding Ouders, Beroep Ouders en Sociaal-economische Status in de Voorspelling van het Intelligentieniveau van het Kind. The Value of Parental Education, Parental Occupation and Socioeconomic

Nadere informatie

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen

Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positieve, Negatieve en Depressieve Subklinische Psychotische Symptomen en het Effect van Stress en Sekse op deze Subklinische Psychotische Symptomen Positive, Negative and Depressive Subclinical Psychotic

Nadere informatie

De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie

De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een. Vergelijking met Rusten in Liggende Positie De Effectiviteit van een Mindfulness-gebaseerde Lichaamsscan: een Vergelijking met Rusten in Liggende Positie The Effectiveness of a Mindfulness-based Body Scan: a Comparison with Quiet Rest in the Supine

Nadere informatie

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en

Effecten van een op MBSR gebaseerde training van. hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en Effecten van een op MBSR gebaseerde training van hospicemedewerkers op burnout, compassionele vermoeidheid en compassionele tevredenheid. Een pilot Effects of a MBSR based training program of hospice caregivers

Nadere informatie

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur

Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur Invloed van het aantal kinderen op de seksdrive en relatievoorkeur M. Zander MSc. Eerste begeleider: Tweede begeleider: dr. W. Waterink drs. J. Eshuis Oktober 2014 Faculteit Psychologie en Onderwijswetenschappen

Nadere informatie

Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim.

Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim. Pesten op het werk en de invloed van Sociale Steun op Gezondheid en Verzuim. Bullying at work and the impact of Social Support on Health and Absenteeism. Rieneke Dingemans April 2008 Scriptiebegeleider:

Nadere informatie

Mentaal Weerbaar Blauw

Mentaal Weerbaar Blauw Mentaal Weerbaar Blauw de invloed van stereotypen over etnische minderheden cynisme en negatieve emoties op de mentale weerbaarheid van politieagenten begeleiders: dr. Anita Eerland & dr. Arjan Bos dr.

Nadere informatie

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën

Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën Relatie tussen Persoonlijkheid, Opleidingsniveau, Leeftijd, Geslacht en Korte- en Lange- Termijn Seksuele Strategieën The Relation between Personality, Education, Age, Sex and Short- and Long- Term Sexual

Nadere informatie

LinkedIn Profiles and personality

LinkedIn Profiles and personality LinkedInprofielen en Persoonlijkheid LinkedIn Profiles and personality Lonneke Akkerman Open Universiteit Naam student: Lonneke Akkerman Studentnummer: 850455126 Cursusnaam en code: S57337 Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

en een Licht Verstandelijke Beperking Linda M. van Mourik

en een Licht Verstandelijke Beperking Linda M. van Mourik De Invloed van een Autoritatieve Opvoedstijl op Risicogedrag en de Mediërende Rol van de Hechtingsrelatie bij Adolescenten met een Autismespectrumstoornis en een Licht Verstandelijke Beperking The Influence

Nadere informatie

Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders

Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1. De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress. en Energie bij Moeders Running head: INVLOED MBSR-TRAINING OP STRESS EN ENERGIE 1 De Invloed van MBSR-training op Mindfulness, Ervaren Stress en Energie bij Moeders The Effect of MBSR-training on Mindfulness, Perceived Stress

Nadere informatie

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work.

De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk. The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work. De Relatie Tussen de Gehanteerde Copingstijl en Pesten op het Werk The Relation Between the Used Coping Style and Bullying at Work Merijn Daerden Studentnummer: 850225144 Werkstuk: Empirisch afstudeeronderzoek:

Nadere informatie

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid

Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en. Bevlogenheid Emotionele Arbeid, de Dutch Questionnaire on Emotional Labor en Bevlogenheid Emotional Labor, the Dutch Questionnaire on Emotional Labor and Engagement C.J. Heijkamp mei 2008 1 ste begeleider: dhr. dr.

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een. Vaste Relatie De Samenhang tussen Dagelijkse Stress, Emotionele Intimiteit en Affect bij Partners met een Vaste Relatie The Association between Daily Stress, Emotional Intimacy and Affect with Partners in a Commited

Nadere informatie

Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel

Behandeleffecten. in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel. Treatment effects in. Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel Behandeleffecten in Forensisch Psychiatrisch Center de Rooyse Wissel Treatment effects in Forensic Psychiatric Centre de Rooyse Wissel S. Daamen-Raes Eerste begeleider: Dr. W. Waterink Tweede begeleider:

Nadere informatie

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen

Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk. gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Het executief en het sociaal cognitief functioneren bij licht verstandelijk gehandicapte jeugdigen. Samenhang met emotionele- en gedragsproblemen Executive and social cognitive functioning of mentally

Nadere informatie

Engagement is not a Spur of the Moment

Engagement is not a Spur of the Moment Bevlogenheid is geen Bevlieging Affectieve Betrokkenheid als Mediator van het Verband tussen Distributieve, Procedurele en Interactionele Rechtvaardigheid en Bevlogenheid Engagement is not a Spur of the

Nadere informatie

Inhoudsopgave Samenvatting Summary Inleiding Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.

Inhoudsopgave Samenvatting Summary Inleiding Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Evaluatieonderzoek naar de Effectiviteit van de Zomercursus Plezier op School bij Kinderen met Verschillende Mate van Angstig en Stemmingsverstoord Gedrag en/of Autistische Gedragskenmerken Effect Evaluation

Nadere informatie

Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken

Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken 1 Hartpatiënten Stoppen met Roken De invloed van eigen effectiviteit, actieplannen en coping plannen op het stoppen met roken Smoking Cessation in Cardiac Patients Esther Kers-Cappon Begeleiding door:

Nadere informatie

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal

Modererende Rol van Seksuele Gedachten. Moderating Role of Sexual Thoughts. C. Iftekaralikhan-Raghubardayal Running head: momentaan affect en seksueel verlangen bij vrouwen 1 De Samenhang Tussen Momentaan Affect en Seksueel Verlangen van Vrouwen en de Modererende Rol van Seksuele Gedachten The Association Between

Nadere informatie

BISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen

BISEKSUALITEIT: DE ONZICHTBARE SOCIALE IDENTITEIT. Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen Biseksualiteit: de Onzichtbare Sociale Identiteit met Zichtbare Gezondheidsgevolgen Bisexuality: the Invisible Social Identity with Visible Health Consequences Maria Verbeek Eerste begeleidster: dr. N.

Nadere informatie

SAMENHANG TUSSEN ZINGEVING, RESILIENCY EN PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK BIJ ADOLESCENTEN

SAMENHANG TUSSEN ZINGEVING, RESILIENCY EN PSYCHOSOCIALE PROBLEMATIEK BIJ ADOLESCENTEN De Samenhang tussen Zingeving, Resiliency en Psychosociale Problematiek bij Adolescenten The Relationship between Meaning, Resiliency and Psychosocial Problems in Adolescents Jan C. Oosterwijk Arjan Oosterwijk

Nadere informatie

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar:

Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: Persoonlijkheidskenmerken en cyberpesten onder jongeren van 11 tot 16 jaar: is er een relatie met een verkorte versie van de NVP-J? Personality Characteristics and Cyberbullying among youngsters of 11

Nadere informatie

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive

Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive Gender, Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive 1 Het Effect van Gender op de Relatie tussen Persoonlijkheidskenmerken en Seksdrive Gender Effect on the Relationship between Personality Traits and Sex Drive

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie

Summary 124

Summary 124 Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities

Nadere informatie

De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en

De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en De Rotterdamse Ambtenaar: Bevroren of Bevlogen. Over de Invloed van Procedurele Rechtvaardigheid, Empowering Leiderschap en Identificatie met de Organisatie op Status en Zelfwaardering. The Civil Servant

Nadere informatie

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1

DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 DANKBAARHEID, PSYCHOLOGISCHE BASISBEHOEFTEN EN LEVENSDOELEN 1 Dankbaarheid in Relatie tot Intrinsieke Levensdoelen: Het mediërende Effect van Psychologische Basisbehoeften Karin Nijssen Open Universiteit

Nadere informatie

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats

De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief. Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats De Relatie tussen Lichamelijke Gezondheid, Veerkracht en Subjectief Welbevinden bij Inwoners van Serviceflats The Relationship between Physical Health, Resilience and Subjective Wellbeing of Inhabitants

Nadere informatie

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen

Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Sociale Cognitie bij Psychisch Gezonde Volwassenen Onderzoek met het Virtuele Lab Social Cognition in Psychologically Healthy Adults Research with the Virtual Laboratory Anja I. Rebber Studentnummer: 838902147

Nadere informatie

Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie.

Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. 0 Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve en reflectieve cognitie. Denken en Doen Doen of Denken Het verband tussen seksueel risicovol gedrag en de impulsieve

Nadere informatie

Vertrouwen, Faalangst en Interpretatiebias bij. Kinderen

Vertrouwen, Faalangst en Interpretatiebias bij. Kinderen Vertrouwen, faalangst en interpretatiebias bij kinderen 1 Vertrouwen, Faalangst en Interpretatiebias bij Kinderen Trust, Fear of Negative Evaluation, Test Anxiety and Interpretationbias in Children. Tineke

Nadere informatie

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten

De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en. proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten De relatie tussen depressie- en angstsymptomen, diabetesdistress, diabetesregulatie en proactieve copingvaardigheden bij type 2 diabetespatiënten The relationship between depression symptoms, anxiety symptoms,

Nadere informatie

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties

Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als. Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties Testattitudes van Sollicitanten: Faalangst en Geloof in Tests als Antecedenten van Rechtvaardigheidspercepties Test-taker Attitudes of Job Applicants: Test Anxiety and Belief in Tests as Antecedents of

Nadere informatie

Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op

Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1. De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Running head: MINDFULNESS, CONTINGENTE ZELFWAARDERING EN DEPRESSIE 1 De Invloed van een Gecombineerde Mindfulnessbehandeling op Contingente Zelfwaardering en Depressieve Klachten. Tammasine Netteb Open

Nadere informatie

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer?

Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag. Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type Dementie als Oorzaak van Seksueel Ontremd Gedrag Aanwezigheid van het Gedrag bij Type Alzheimer? Type of Dementia as Cause of Sexual Disinhibition Presence of the Behavior in Alzheimer s Type? Carla

Nadere informatie

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders

Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy. Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Invloed van Mindfulness Training op Ouderlijke Stress, Emotionele Self-Efficacy Beliefs, Aandacht en Bewustzijn bij Moeders Influence of Mindfulness Training on Parental Stress, Emotional Self-Efficacy

Nadere informatie

Tijdelijk en Toch Bevlogen

Tijdelijk en Toch Bevlogen De Invloed van Taakeisen, Ontplooiingskansen en Intrinsieke Arbeidsoriëntatie op Bevlogenheid van Tijdelijke Werknemers. The Influence of Job Demands, Development Opportunities and Intrinsic Work Orientation

Nadere informatie

Geheugenstrategieën, Leerstrategieën en Geheugenprestaties. Grace Ghafoer. Memory strategies, learning styles and memory achievement

Geheugenstrategieën, Leerstrategieën en Geheugenprestaties. Grace Ghafoer. Memory strategies, learning styles and memory achievement Geheugenstrategieën, Leerstrategieën en Geheugenprestaties Grace Ghafoer Memory strategies, learning styles and memory achievement Eerste begeleider: dr. W. Waterink Tweede begeleider: dr. S. van Hooren

Nadere informatie

De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten

De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk. en Lichamelijke Gezondheidsklachten De Modererende Invloed van Sociale Steun op de Relatie tussen Pesten op het Werk en Lichamelijke Gezondheidsklachten The Moderating Influence of Social Support on the Relationship between Mobbing at Work

Nadere informatie

SECUNDAIRE TRAUMATISCHE STRESS BIJ DE BELGISCHE POLITIE

SECUNDAIRE TRAUMATISCHE STRESS BIJ DE BELGISCHE POLITIE SECUNDAIRE TRAUMATISCHE STRESS BIJ DE BELGISCHE POLITIE 1 SECUNDAIRE TRAUMATISCHE STRESS BIJ DE BELGISCHE POLITIE SECONDARY TRAUMATIC STRESS AT THE BELGIAN POLICE Maarten Ceulemans Eerste begeleider Dr.

Nadere informatie

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel Een onderzoek naar de invloed van cognitieve stijl, ziekte-inzicht, motivatie, IQ, opleiding,

Nadere informatie

Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression

Executief Functioneren en Agressie. bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag. Executive Functioning and Aggression Executief Functioneren en Agressie bij Forensisch Psychiatrische Patiënten in PPC Den Haag Executive Functioning and Aggression in a Forensic Psychiatric Population in PPC The Hague Sara Helmink 1 e begeleider:

Nadere informatie

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw

van Werknemers Well-being Drs. P.E. Gouw De Invloed van Werk- en Persoonskenmerken op het Welbevinden van Werknemers The Influence of Job and Personality Characteristics on Employee Well-being Drs. P.E. Gouw Eerste begeleider: Dr. S. van Hooren

Nadere informatie

De Invloed van Familie op

De Invloed van Familie op De Invloed van Familie op Depressie- en Angstklachten van Verpleeghuisbewoners met Dementie The Influence of Family on Depression and Anxiety of Nursing Home Residents with Dementia Elina Hoogendoorn Eerste

Nadere informatie

Werk in balans. verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance. turnover of nurses and health-care workers.

Werk in balans. verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance. turnover of nurses and health-care workers. Werk in balans Een onderzoek naar de invloed van werktijden op werkthuisinterferentie en de gevolgen daarvan voor burnout en verloop bij verzorgenden en verpleegkundigen. Work in balance A study of the

Nadere informatie

Worden het er nu steeds meer?

Worden het er nu steeds meer? Worden het er nu steeds meer? Hoogbegaafde leerlingen in onderwijs en zorg Radboud Recharge, 6 oktober 2018 Dr. Lianne Hoogeveen Radboud Centrum Sociale Wetenschappen (RadboudCSW) www.rcsw.nl CBO Talent

Nadere informatie

De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van. Criminaliteit.

De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van. Criminaliteit. Running head: Desistance van Criminaliteit. 1 De Invloed van Persoonlijke Doelen en Financiële Toekomst perspectieven op Desistance van Criminaliteit. The Influence of Personal Goals and Financial Prospects

Nadere informatie

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children 1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-

Nadere informatie

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering

De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering De Samenhang tussen Dagelijkse Stress en Depressieve Symptomen en de Mediërende Invloed van Controle en Zelfwaardering The Relationship between Daily Hassles and Depressive Symptoms and the Mediating Influence

Nadere informatie

Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback. The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and

Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback. The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and Onrechtvaardigheid, bevlogenheid en feedback 1 Relatie Tussen Organisatie-Onrechtvaardigheid, Bevlogenheid en Feedback The Relationship Between the Organizational Injustice, Engagement and Feedback Nerfid

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale. Veerkracht en Demografische Variabelen

De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale. Veerkracht en Demografische Variabelen Running head: INVLOED VAN DAGELIJKSE STRESS OP BURN-OUT KLACHTEN De Invloed van Dagelijkse Stress op Burn-Out Klachten, Gemodereerd door Mentale Veerkracht en Demografische Variabelen The Influence of

Nadere informatie