Heerlen aan het Werk. de gemeentelijke economie in beeld

Transcriptie

1 E,tl Heerlen aan het Werk de gemeentelijke economie in beeld

2

3 Heerlen aan het Werk de gemeentelijke economie in beeld Colofon Postbus BA Maastricht Tel.: +31 (0) Fax.: +31 (0) Internet: Wilhelminasingel 68 C 6221 BK Maastricht S.(Sandra) A.G. van de Ven R.(Roger) C.M. Vaessens Maastricht, december

4

5 Voorwoord Voor u ligt de Etil-rapportage ''. Deze rapportage is onderdeel van de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk'. Dit in door Etil ontwikkelde informatieproduct wordt jaarlijks geactualiseerd en geeft inzicht in de economische ontwikkelingen in Limburg, haar regio's en gemeenten. Etil wil met de publicatiereeks 'Limburg aan het Werk' overheidspartijen van accurate en actuele informatie voorzien over de regionale en lokale economie en biedt daarmee aanknopingspunten voor beleid op het terrein van onder meer economie, arbeidsmarkt en ruimte. Daarnaast wil Etil ook het Limburgse bedrijfsleven en beginnende ondernemers de juiste sturingsinformatie bieden. In het kader van de publicatiereeks is op provinciaal niveau en voor iedere regio en gemeente in Limburg een vergelijkbare rapportage beschikbaar. De voorliggende rapportage gaat in op de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de gemeente Heerlen. De structuur wordt beschreven voor de peildatum 1 januari, waarbij de ontwikkelingen vooral betrekking hebben op het jaar. In de rapportage wordt dit vanuit verschillende invalshoeken in beeld gebracht. Aan bod komen provinciale en landelijke ontwikkelingen, het gemeentelijke perspectief, de bedrijvendynamiek, sector- & branche-ontwikkelingen en de verschillende vestigingsmilieus. De voorliggende rapportage betreft een kwantitatieve analyse van de vestigingen en werkgelegenheid in de gemeente Heerlen, waarbij in ieder hoofdstuk de ontwikkelingen en structuren middels tabellen en grafieken in beeld worden gebracht. De rapportage is door Etil samengesteld op basis van gegevens uit het Vestigingenregister Limburg (VRL) dat door Etil wordt beheerd. Het VRL bestaat uit een adressenbestand van alle vestigingen van bedrijven en instellingen in Limburg. Het register wordt op maandelijkse basis ondermeer geactualiseerd middels mediaberichten en een koppeling met het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daarnaast wordt ieder jaar de werkgelegenheid geactualiseerd en het vestigingenbestand gecontroleerd door middel van een jaarlijkse werkgelegenheidsenquête. Etil hoopt dat de voorliggende rapportage u voorziet in uw behoefte aan informatie over de lokale en regionale economie. Indien u vragen heeft dan staan wij u graag ter beschikking. Sandra van de Ven senior adviseur Etil Ruimtelijke Economie & Vastgoed (RE&V) 1

6 2

7 Inhoudsopgave VOORWOORD 1 INHOUDSOPGAVE 3 INLEIDING 5 SAMENVATTING 7 1 IN PERSPECTIEF: HET LANDELIJKE BEELD 11 Vestigingen in perspectief () 12 Werkgelegenheid in perspectief () 14 2 VESTIGINGEN & WERKGELEGENHEID 17 Vestigingen 18 Vestigingenontwikkeling 19 Werkgelegenheid 21 Werkgelegenheidsontwikkeling 22 Regiogemeenten 24 Top 20 branches en vestigingen 25 3 BEDRIJVENDYNAMIEK 27 Dynamiek in 28 Oprichtingen 29 Opheffingen 30 Intergemeentelijke verhuizingen 31 Autonome ontwikkeling - 32 Faillissementen 33 Starters 34 4 BEDRIJFSSECTOREN 35 Sectorvergelijking 36 Landbouw 37 Industrie 38 Bouwnijverheid 39 Groothandel 40 Detailhandel 41 Vervoer en opslag 42 Horeca 43 Informatietechnologie 44 Financiële instellingen 45 Zakelijke dienstverlening 46 Overheid 47 Onderwijs 48 Gezondheids- en welzijnszorg 49 Cultuur, sport en recreatie 50 Overige dienstverlening 51 5 SPEERPUNTSECTOREN 53 Toerisme & Recreatie 54 Zorg & zorggerelateerde branches 56 6 VESTIGINGSMILIEUS 59 Vergelijking vestigingsmilieus 60 Bedrijventerreinen 61 Stedelijke dienstenterreinen 62 Winkelgebieden 63 BIJLAGEN 65 Bijlage 1 Overzicht naar wijk 66 Bijlage 2 Overzicht naar buurt 67 Bijlage 3 Overzicht naar sector en branche 68 Bijlage 4 Overzicht naar vestigingsmilieu 71 Bijlage 5 Onderzoeksverantwoording 72 Bijlage 6 Begrippen en definities 77 Bijlage 7 Afbakening speerpuntsectoren 78 Bijlage 8 Etil en Ruimtelijke Economie & Vastgoed 79 3

8 4

9 Inleiding Rapportage De voorliggende rapportage '' is de jaarlijkse monitorrapportage over de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling van en bij bedrijven en instellingen in de gemeente Heerlen en gaat in op de situatie op de peildatum 1 januari en de ontwikkelingen in. Achtergrond en basis In het Vestigingenregister Limburg (VRL) registreert en monitort Etil de in Limburg aanwezige vestigingen van bedrijven en instellingen. Op basis van gegevens uit dit register wordt de voorliggende monitorrapportage samengesteld. Het VRL is een van de basismonitors van Etil en dient als basis voor een aantal afgeleide monitors (detailhandels- en kantorenmonitor) en input voor onder meer de provinciale bedrijventerreinenmonitor REBIS en het Etil-informatieproduct 'Centrum- c.q. Winkelgebieden in Kaart (CiK). Het register is onderdeel van het overkoepelend ruimtelijk-economisch monitorsysteem van Etil ('Vastgoedkaart Limburg') dat ingaat op het vestigings- en woonklimaat in Limburg. Indeling rapportage Dit inleidende hoofdstuk wordt gevolgd door de volgende inhoudelijke hoofdstukken: In de samenvatting wordt de structuur per 1 januari en de ontwikkelingen in beknopt weergegeven. Daarbij wordt de gemeente Heerlen ook vergeleken met de andere Limburgse regio's en gemeenten, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst worden. Hoofdstuk 1 zet de ontwikkelingen en structuren in landelijk en provinciaal perspectief. Daarbij wordt de provincie Limburg vergeleken met de andere provincies in Nederland. Hoofdstuk 2 gaat in op de in de gemeente gevestigde bedrijfsvestigingen en de daaraan verbonden werkgelegenheid. De ontwikkelingen worden gespecificeerd naar sectoren en de verschillende vestigingsmilieus, waarbij niet alleen wordt ingegaan op de ontwikkelingen in het afgelopen jaar, maar ook op de trend in de afgelopen tien jaar. Hoofdstuk 3 gaat specifiek in op de bedrijvendemografie in de gemeente Heerlen. Er wordt hierbij gekeken naar veranderingen in het aantal bedrijfsvestigingen en het werkgelegenheidseffect daarvan als gevolg van oprichtingen, opheffingen, verhuizingen en ontwikkelingen bij bestaande vestigingen. Hoofdstuk 4 beschrijft de ontwikkelingen naar sector. Op basis van de standaard bedrijvenindeling (SBI) van het CBS worden sectorale verschillen in ontwikkeling van vestigingen en werkgelegenheid toegelicht. Ook wordt ingegaan op de branches. Hoofdstuk 5 gaat in op de regionale speerpuntsectoren in de gemeente Heerlen. Het betreft hierbij een tweetal sectoren; 'Toerisme & Recreatie' en 'Zorg & zorggerelateerde branches'. Hoofdstuk 6 zoomt in op de in de gemeente aanwezige bedrijventerreinen, stedelijke dienstenterreinen (grootschalige kantoren- en retaillocaties) en centrum- c.q. winkelgebieden. In de bijlagen is detailinformatie opgenomen. Zo geeft bijlage 1 en 2 een overzicht van het aantal vestigingen en werkzame personen in de wijken en de verschillende buurten. Bijlage 3 gaat in detail in op de verschillende sectoren en branches. In bijlage 4 wordt per bedrijventerrein, stedelijk dienstenterrein en centrumgebied (c.q. winkelgebied) een overzicht gegeven van het aantal vestigingen en werkzame personen. Informatie over het Vestigingenregister Limburg (onderzoeksopzet, -verantwoording en definities) is te vinden in bijlage 5 en 6. In bijlage 7 is op basis van SBI de afbakening van de speerpuntsectoren te vinden. Bijlage 8 tenslotte geeft inzicht in het ruimtelijk-economisch informatieaanbod van Etil (Etil-RE&V) en de positie van het Vestigingenregister Limburg daarbinnen. 5

10 6

11 Samenvatting Voorafgaand aan de inhoudelijke hoofdstukken wordt in deze samenvatting de vestigingen- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkkelingen beknopt weergegeven. Daarbij wordt de gemeente Heerlen ook vergeleken met de andere Limburgse gemeenten en regio's, zodat de ontwikkelingen in een juist perspectief geplaatst kunnen worden. 7

12 Vestigingenbalans Heerlen Aantal vestigingen 1 januari vestigingen Sectoren Aantal In % Landbouw 21 0,4% Industrie 230 % Bouwnijverheid 467 8,2% Groothandel 432 7,6% Detailhandel ,6% Vervoer en opslag 151 2,6% Horeca 288 5,0% Informatie en communicatie 264 4,6% Financiële instellingen 79 1,4% Zakelijke dienstverlening ,2% Overheid 20 0,3% Onderwijs 267 4,7% Gezondheids- en welzijnszorg ,4% Cultuur, sport en recreatie 283 4,9% Overige dienstverlening 459 8,0% Totaal % Vestigingenontwikkeling in 73 vestigingen 1,3% Sectoren Aantal In % Landbouw 0 % Industrie 10 4,5% Bouwnijverheid -3-0,6% Groothandel -16-3,6% Detailhandel 3 0,4% Vervoer en opslag 4 2,7% Horeca 14 5,1% Informatie en communicatie 3 1,1% Financiële instellingen -9-10,2% Zakelijke dienstverlening 8 0,7% Overheid -1-4,8% Onderwijs -1-0,4% Gezondheids- en welzijnszorg 16 2,3% Cultuur, sport en recreatie 20 7,6% Overige dienstverlening 25 5,8% Totaal 73 1,3% 8

13 Werkgelegenheidsbalans Heerlen Werkgelegenheid 1 januari werkzame personen Sectoren Aantal In % Landbouw 37 0,1% Industrie % Bouwnijverheid % Groothandel ,3% Detailhandel ,8% Vervoer en opslag ,1% Horeca ,1% Informatie en communicatie % Financiële instellingen ,2% Zakelijke dienstverlening ,2% Overheid ,2% Onderwijs ,1% Gezondheids- en welzijnszorg ,9% Cultuur, sport en recreatie 743 1,4% Overige dienstverlening 873 1,6% Totaal % Werkgelegenheidsontwikkeling werkzame personen -2,4% Sectoren Aantal In % Landbouw 2 5,7% Industrie ,9% Bouwnijverheid -16-1,5% Groothandel -48 -% Detailhandel -79-1,3% Vervoer en opslag -32-1,9% Horeca -49-2,9% Informatie en communicatie -27-2,4% Financiële instellingen ,2% Zakelijke dienstverlening -45-0,7% Overheid 39 0,9% Onderwijs ,3% Gezondheids- en welzijnszorg ,5% Cultuur, sport en recreatie 10 1,4% Overige dienstverlening -6-0,7% Totaal ,4% 9

14 Heerlen versus Limburg Ranglijst Limburgse regio's Vestigingenontwikkeling Ranglijst Limburgse regio's Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling in In % Abs. Westelijke Mijnstreek +2,8% +318 Maastricht & Mergelland +2,5% +420 Noord-Limburg +2,1% +477 Midden-Limburg +1,9% +382 Parkstad Limburg +2,2% +345 Ontwikkeling in In % Abs. Westelijke Mijnstreek +0,4% +257 Maastricht & Mergelland -1,0% -983 Parkstad Limburg -1,4% Noord-Limburg -1,5% Midden-Limburg -2,1% LIMBURG +2,3% LIMBURG -1,3% Ranglijst Limburgse gemeenten Vestigingenontwikkeling Ranglijst Limburgse gemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling Ontwikkeling - In % Abs. Onderbanken +5,3% +27 Voerendaal +4,9% +47 Vaals +4,5% +32 Eijsden-Margraten +4,5% +95 Simpelveld +4,4% +30 Nuth +4,3% +55 Stein +3,5% +60 Schinnen +3,5% +35 Peel en Maas +3,2% +113 Maasgouw +2,9% +60 Sittard-Geleen +2,8% +200 Kerkrade +2,7% +71 Venlo +2,6% +197 Roerdalen +2,5% +38 Horst aan de Maas +2,5% +87 Maastricht +2,5% +238 Roermond +2,1% +98 Landgraaf +% +42 Venray +1,9% +65 Bergen (L) +1,8% +20 Weert +1,8% +71 Nederweert +1,6% +29 Meerssen +1,6% +25 Gulpen-Wittem +1,6% +21 Beek +1,6% +23 Echt-Susteren +1,5% +43 Leudal +1,4% +43 Heerlen +1,3% +73 Valkenburg +0,6% +9 Beesel +0,5% +4 Brunssum % 0 Gennep -0,1% -1 Mook en Middelaar -1,1% -8 Ontwikkeling - In % Abs. Simpelveld +3,6% +78 Brunssum +3,5% +255 Echt-Susteren +2,1% +253 Vaals +1,0% +25 Sittard-Geleen +0,9% +441 Onderbanken +0,5% +5 Kerkrade +0,2% +26 Beek -0,4% -37 Eijsden-Margraten -0,4% -31 Gennep -0,4% -38 Bergen (L) -0,5% -20 Peel en Maas -0,7% -113 Voerendaal -0,7% -18 Leudal -0,7% -102 Venlo -0,8% -448 Maastricht -0,9% -614 Mook en Middelaar -0,9% -19 Roerdalen -1,0% -51 Stein -1,0% -93 Nuth -1,1% -67 Schinnen -1,7% -54 Nederweert -1,8% -107 Meerssen -1,9% -94 Gulpen-Wittem -1,9% -79 Beesel -2,1% -74 Heerlen -2,4% Maasgouw -2,4% -213 Horst aan de Maas -2,7% -511 Roermond -2,8% -996 Landgraaf -2,9% -280 Valkenburg -3,0% -190 Venray -3,3% -888 Weert -4,2%

15 In perspectief: het landelijke beeld 1 In dit hoofdstuk worden de Limburgse ontwikkelingen afgezet tegen de landelijke ontwikkelingen op basis van de landelijke LISA-databank. In Nederland werken 20 regionale registers in het kader van de landelijke Stichting LISA samen. Zo is ook Etil met het Vestigingenregister Limburg (VRL) een van de LISA-partners. Middels deze samenwerking ontstaat ook op landelijk niveau inzicht in de vestigingen- en werkgelegenheidsontwikkeling en kunnen provincies met elkaar vergeleken worden. Landelijke gegevens over zijn momenteel helaas nog niet beschikbaar. In de eerste maanden van 2016 worden de gegevens uit de regionale registers voor het monitorjaar samengevoegd tot één landelijk bestand. Deze gegevens komen aan het eind van het eerste kwartaal van 2016 beschikbaar. Om toch het gemeentelijke beeld te kunnen positioneren ten opzichte van de landelijke ontwikkelingen hebben de gegevens in het voorliggende hoofdstuk betrekking op het jaar en de ontwikkelingen in de periode -. 11

16 Vestigingen in perspectief () Aantal vestigingen, naar provincie - Abs. In % Noord-Holland ,2% ,5% Noord-Brabant ,5% ,1% Zuid-Holland ,7% ,6% Gelderland ,6% ,9% Utrecht ,9% ,3% Limburg ,5% ,2% Overijssel ,8% ,6% Friesland ,2% ,0% Groningen ,3% ,6% Drenthe ,0% ,3% Flevoland ,7% 197 0,6% Zeeland ,5% 239 0,7% Nederland totaal % ,9% Aantal vestigingen, naar provincie (, in %) Overijssel Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Noord-Holland Limburg Utrecht Noord-Brabant Gelderland Zuid-Holland Ontwikkeling van het aantal vestigingen, naar provincie (-, in %) 5,0 3,0 1,0-1,0 - Utrecht Friesland Gelderland Noord-Holland Noord-Brabant Overijssel Limburg Zeeland Flevoland Groningen Zuid-Holland Drenthe -3,0 12

17 Vestigingen in perspectief () Vestigingen Limburg - Vestigingen Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw % -2,4% Industrie % 1,0% Bouwnijverheid % 0,4% Vervoer en opslag % % Handel % 0,4% Horeca % 1,4% Informatie en communicatie % 3,3% Zakelijke dienstverlening % 3,5% Overheid 294 0% -3,3% Onderwijs % 6,9% Gezondheids- en welzijnszorg % 4,8% Overige dienstverlening % 3,2% Totaal % 2,2% % -0,9% % -0,2% % 0,4% % 0,5% % % % 1,6% % 3,0% % 2,7% % -1,9% % 4,7% % 4,2% % 3,6% % 1,9% Vestigingenstructuur Limburg ; naar sector, in % Vestigingenstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Gezondheidsen welzijnszorg Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Onderwijs Vervoer en opslag Onderwijs Overheid Vervoer en opslag Overheid Zakelijke dienstverlening Informatie en communicatie Horeca Handel Zakelijke dienstverlening Informatie en communicatie Horeca Handel 1 1 8,0 6,0 - Vestigingenontwikkeling Limburg -; naar sector, in % 1 1 8,0 6,0 - Vestigingenontwikkeling Nederland -; naar sector, in % - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening - Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 13

18 Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid, naar provincie - Abs. In % Zuid-Holland ,9% % Noord-Holland ,1% % Noord-Brabant ,3% % Gelderland ,2% % Utrecht ,4% % Overijssel ,8% % Limburg ,5% % Friesland ,5% % Groningen ,4% % Drenthe ,7% % Flevoland ,2% % Zeeland ,2% % Nederland totaal % ,1% Werkgelegenheid, naar provincie (, in %) Limburg Groningen Friesland Drenthe Flevoland Zeeland Zuid-Holland Overijssel Utrecht Noord-Holland Gelderland Noord-Brabant Werkgelegenheidsontwikkeling, naar provincie (-, in %) 0,4-0,4-0,8-1,2-1,6 - -2,4 Noord-Holland Utrecht Overijssel Friesland Noord-Brabant Gelderland Zeeland Groningen Flevoland Limburg Zuid-Holland Drenthe -2,8 14

19 Werkgelegenheid in perspectief () Werkgelegenheid Limburg - Werkgelegenheid Nederland - Abs. Aandeel in % in % Abs. Aandeel in % in % Landbouw % -7,0% Industrie % -2,1% Bouwnijverheid % -4,3% Vervoer en opslag % -2,5% Handel % 0,1% Horeca % % Informatie en communicatie % % Zakelijke dienstverlening % -0,8% Overheid % -5,3% Onderwijs % -3,1% Gezondheids- en welzijnszorg % -1,3% Overige dienstverlening % 0,2% Totaal % -1,7% % -2,9% % -1,7% % -3,5% % -0,9% % -0,4% % 0,6% % 0,1% % -0,7% % -2,2% % -0,9% % -1,3% % % % -1,1% Werkgelegenheidsstructuur Limburg ; naar sector, in % Werkgelegenheidsstructuur Nederland ; naar sector, in % Gezondheidsen welzijnszorg Onderwijs Overheid Overige dienstverlening Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Overige dienstverlening Gezondheidsen welzijnszorg Onderwijs Overheid Industrie Landbouw Bouwnijverheid Vervoer en opslag Zakelijke dienstverlening Handel Zakelijke dienstverlening Handel Informatie en communicatie Horeca Informatie en communicatie Horeca Werkgelegenheidsontwikkeling Limburg -; naar sector, in % Werkgelegenheidsontwikkeling Nederland -; naar sector, in % ,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening -6,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Vervoer en opslag Handel Horeca Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening 15

20 16

21 Vestigingen & werkgelegenheid 2 In dit hoofdstuk wordt de vestigings- en werkgelegenheidsstructuren en -ontwikkelingen in de gemeente Heerlen nader geanalyseerd. Daarbij wordt ingegaan op de stand per 1 januari en op de ontwikkelingen in de laatste 10 jaar, waarbij in het bijzonder op de periode januari - januari. 17

22 Vestigingen Vestigingen naar sector Vestigingen naar vestigingsmilieu Landbouw 21 0,4% Industrie 230 % Bouwnijverheid 467 8,2% Groothandel 432 7,6% Detailhandel ,6% Vervoer en opslag 151 2,6% Horeca 288 5,0% Informatie en communicatie 264 4,6% Financiële instellingen 79 1,4% Zakelijke dienstverlening ,2% Overheid 20 0,3% Onderwijs 267 4,7% Gezondheids- en welzijnszorg ,4% Cultuur, sport en recreatie 283 4,9% Overige dienstverlening 459 8,0% Totaal % Bedrijventerreinen 572 1% Stedelijk dienstenterreinen 190 3,3% Centrumgebieden ,9% Solitaire locaties ,8% Totaal % Vestigingen naar sector, in % ,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Vervoer en opslag Horeca Detailhandel Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Vestigingen naar grootteklasse (aantal vestigingen naar grootteklasse in werkzame personen) 1 werkzame persoon % 2 t/m 4 werkzame personen % 5 t/m 9 werkzame personen 493 9% 10 t/m 19 werkzame personen 256 4% 20 t/m 49 werkzame personen 144 3% 50 t/m 99 werkzame personen 78 1% 100 t/m 199 werkzame personen 47 1% 200 t/m 499 werkzame personen 23 0% 500 t/m 799 werkzame personen 10 0% 800 t/m 999 werkzame personen 1 0% e.m. werkzame personen 6 0% Totaal % 5-9 wp wp 2-4 wp wp wp wp wp wp wp e.m. wp 1 wp 18

23 Vestigingenontwikkeling Vestigingenontwikkeling per jaar Abs. In % 224 5,1% 158 3,4% 254 5,3% 235 4,6% 146 2,8% 175 3,2% 44 0,8% -45-0,8% 20 0,4% 73 1,3% De gemiddelde groei van het aantal vestigingen in de afgelopen 10 jaar bedraagt: 2,9% 6,0 Vestigingenontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 5,0 3,0 1,0 5,1 3,4 5,3 4,6 2,8 3,2 0,8-0,8 0,4 1,3-1, Vestigingenontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw 21 0 % 02 Industrie ,5% 03 Bouwnijverheid ,6% 04 Groothandel ,6% 05 Detailhandel ,4% 06 Vervoer en opslag ,7% 07 Horeca ,1% 08 Informatie en communicatie ,1% 09 Financiële instellingen ,2% 10 Zakelijke dienstverlening ,7% 11 Overheid ,8% 12 Onderwijs ,4% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,3% 14 Cultuur, sport en recreatie ,6% 15 Overige dienstverlening ,8% Totaal ,3% ,5 03-0,6 04-3,6 05 0,4 06 2,7 07 5,1 08 1, ,2 10 0,7 11-4,8 12-0,4 13 2, ,6 5, ,0-6, ,0 8,0 19

24 Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector Werkgelegenheid naar vestigingsmilieu Landbouw 37 0,1% Industrie % Bouwnijverheid % Groothandel ,3% Detailhandel ,8% Vervoer en opslag ,1% Horeca ,1% Informatie en communicatie % Financiële instellingen ,2% Zakelijke dienstverlening ,2% Overheid ,2% Onderwijs ,1% Gezondheids- en welzijnszorg ,9% Cultuur, sport en recreatie 743 1,4% Overige dienstverlening 873 1,6% Totaal % Bedrijventerreinen ,4% Stedelijk dienstenterreinen ,9% Centrumgebieden ,4% Solitaire locaties ,2% Totaal % 2 Werkgelegenheid naar sector, in % 2 16,0 1 8,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheidsen welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar grootteklasse (aantal werkzame personen naar grootteklasse) 1 wp 1 werkzame persoon % wp e.m. 2-4 wp 2 t/m 4 werkzame personen % 5 t/m 9 werkzame personen % 10 t/m 19 werkzame personen % 20 t/m 49 werkzame personen % 50 t/m 99 werkzame personen % 100 t/m 199 werkzame personen % 200 t/m 499 werkzame personen % 500 t/m 799 werkzame personen % 800 t/m 999 werkzame personen 901 2% e.m. werkzame personen % wp wp wp 5-9 wp wp wp wp Totaal % wp 20

25 Werkgelegenheid Werkgelegenheid naar sector en geslacht, in % Mannen Vrouwen Landbouw 75,7% 24,3% Industrie 76,7% 23,3% Bouwnijverheid 91,3% 8,7% Groothandel 77,6% 22,4% Detailhandel 39,5% 60,5% Vervoer en opslag 78,3% 21,7% Horeca 51,3% 48,7% Informatie en communicatie 84,5% 15,5% Financiële instellingen 58,2% 41,8% Zakelijke dienstverlening 54,7% 45,3% Overheid 59,5% 40,5% Onderwijs 44,4% 55,6% Gezondheids- en welzijnszorg 22,5% 77,5% Cultuur, sport en recreatie 54,8% 45,2% Overige dienstverlening 31,3% 68,7% Totaal 51,1% 48,9% Mannen Vrouwen Werkgelegenheid naar sector en geslacht (abs.) Vrouwen Mannen Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheid naar type In % Fulltime in dienst % Parttime in dienst ,4% Totaal in dienst ,5% Uitzendkracht fulltime ,2% Uitzendkracht parttime 186 0,3% Totaal uitzendkracht ,5% Totaal % fulltime dienstverband parttime dienstverband uitzendkrachten 21

26 Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling per jaar Abs. In % 607 1,1% ,3% ,0% 71 0,1% ,6% 74 0,1% ,0% ,4% ,5% ,4% De gemiddelde groei van de werkgelegenheid in de afgelopen 10 jaar bedraagt: -0,3% 3,0 Werkgelegenheidsontwikkeling in de laatste 10 jaar, in % 3,0 1,0 2,3 1,1 0,1 0,1-1,0-1,6-1,0-1,4-2,5-2,4 - -3, Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar sector 01 Landbouw ,7% 02 Industrie ,9% 03 Bouwnijverheid ,5% 04 Groothandel % 05 Detailhandel ,3% 06 Vervoer en opslag ,9% 07 Horeca ,9% 08 Informatie en communicatie ,4% 09 Financiële instellingen ,2% 10 Zakelijke dienstverlening ,7% 11 Overheid ,9% 12 Onderwijs ,3% 13 Gezondheids- en welzijnszorg ,5% 14 Cultuur, sport en recreatie ,4% 15 Overige dienstverlening ,7% Totaal ,4% 01 5, ,9-1,5 - -1,3-1,9-2,9-2,4 09-6,2 10-0,7 11 0,9 12-2,3 13-4,5 14 1,4 15-0,7-8,0-6, ,0 22

27 Werkgelegenheidsontwikkeling Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht Absoluut In % Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Landbouw 3-1 Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie 18-8 Overige dienstverlening -4-2 Totaal % -1% -% -1,9% -3,8% 31,4% -1,9% -1,2% -1,9% -1,2% -2,6% 0,8% -7,2% % -0,5% -11,5% -6,1% -6,4% -2,2% 1,0% -1,2% 4,2% -2,5% -2,2% -2,4% -5,1% 4,6% -2,3% -1,4% -0,3% -2,4% -2,4% 35,0 Werkgelegenheidsontwikkeling - naar sector en geslacht, in % 3 25,0 Mannen Vrouwen 2 15,0 1 5,0-5, ,0 Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar type Fulltime in dienst Parttime in dienst Abs In % -2,4% -3,1% -1,0 - Werkgelegenheidsontwikkeling - in %, naar type Totaal in dienst ,5% -3,0 - Uitzendkracht fulltime Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht ,1% -6,1% -0,9% -5,0-6,0 Totaal ,4% -7,0 Fulltime in dienst Parttime in dienst Totaal in dienst Uitzendkracht fulltime Uitzendkracht parttime Totaal uitzendkracht Totaal 23

28 Regiogemeenten Vestigingenontwikkeling - regiogemeenten Werkgelegenheidsontwikkeling - regiogemeenten Brunssum % Heerlen ,3% Kerkrade ,7% Landgraaf % Nuth ,3% Onderbanken ,3% Simpelveld ,4% Voerendaal ,9% Totaal ,2% Brunssum ,5% Heerlen ,4% Kerkrade ,2% Landgraaf ,9% Nuth ,1% Onderbanken ,5% Simpelveld ,6% Voerendaal ,7% Totaal ,4% Vestigingenontwikkeling - per regiogemeente, in % 5,3 Onderbanken 4,9 Voerendaal 4,4 Simpelveld 4,3 Nuth 2,7 Kerkrade Landgraaf 1,3 Heerlen Brunssum 1,0 3,0 5,0 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling - per regiogemeente, in % 3,6 Simpelveld 3,5 Brunssum 0,5 Onderbanken 0,2 Kerkrade -0,7 Voerendaal -1,1 Nuth -2,4 Heerlen -2,9 Landgraaf -3,0 - -1,0 1,0 3,0 24

29 Top 20 branches en vestigingen Top 20 branches op basis van werkgelegenheid Branche Werkgelegenheid Algemene ziekenhuizen Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Thuiszorg Bedrijfspensioenfondsen Interieurreiniging van gebouwen Arbeidsbemiddeling Supermarkten en dergelijke winkels met een algemeen assort Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Geestelijke gezondheids- en verslavingszorg met overnachting Niet-universitair hoger onderwijs 900 Verzorgingshuizen 800 Middelbaar beroepsonderwijs en educatie (gecombineerd) 800 Categorale ziekenhuizen 700 Detailh. via postorder/internet in kleding en mode-artikelen 700 Restaurants 600 Politie 600 Winkels in artikelen voor woninginrichting algemeen ass. 600 Verpleeghuizen 600 Handel in en reparatie van personenauto's en bedrijfsauto's 500 Werkgelegenheid (fulltime, parttime en uitzendkrachten) afgerond op 100-tallen. Top 20 vestigingen op basis van werkgelegenheid Naam Branche Zuyderland - Medisch Centrum Heerlen APG Meandergroep Thuiszorg Regio 1 Heerlen CBS - Centraal Bureau vd Statistiek Gemeente Heerlen Wozl Detacheringen Medtronic B.V. Beschut Ozl Sourethweg Docmorris N.V. Belastingdienst Limburg, Kantoor Heerlen Wozl Ondersteuning B.V. Hogeschool Zuyd Ikea Heerlen Postnl Open Universiteit AZL N.V. Hago Nederland B.V. Zorggroep Adelante - Locatie Hoensbroek UWV - Kantoor Heerlen Arcus College Valkenburgerweg Algemene ziekenhuizen Bedrijfspensioenfondsen Thuiszorg Algemeen overheidsbestuur Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Vervaardiging van medische instrumenten en hulpmiddelen Sociale werkvoorziening Detailh. via postorder/internet in kleding en mode-artikelen Algemeen overheidsbestuur Sociale werkvoorziening Niet-universitair hoger onderwijs Winkels in artikelen voor woninginrichting algemeen ass. Nationale post met universele dienstverplichting Afstandsonderwijs Schadeverzekeringen (geen herverzekering) Interieurreiniging van gebouwen Categorale ziekenhuizen Arbeidsbemiddeling Middelbaar beroepsonderwijs en educatie (gecombineerd) Op te merken is dat het bovenstaande overzicht in gaat op de grootste vestigingen en niet op de grootste ondernemingen. Ondernemingen kunnen namelijk bestaan uit meerdere vestigingen c.q. filialen. 25

30 26

31 Bedrijvendynamiek 3 In dit hoofdstuk wordt de bedrijvendynamiek in de gemeente Heerlen in beeld gebracht. Evenals bij bevolkingsvraagstukken is met betrekking tot toename en afname van vestigingen en werkgelegenheid onderscheid te maken in natuurlijke ontwikkeling (saldo oprichtingen en opheffingen) en migratiestromen (verplaatsers). Bij de toename en/of afname van de werkgelegenheid speelt echter nog een ander aspect een rol, namelijk de ontwikkeling bij reeds bestaande, niet verplaatste, vestigingen (= autonome ontwikkeling). Op te merken is dat de bedrijvendynamiek betrekking heeft op de periode van 2 januari tot en met 1 januari. Daarnaast zijn de oprichtingen en opheffingen exclusief vestigingen die in de bovengenoemde periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven en betreffen verhuizingen alleen verhuizingen tussen gemeenten. 27

32 Bedrijvendynamiek -: saldo Bedrijvendynamiek -, in aantallen Bedrijvendynamiek -, in % Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestigingen Werkgelegenheidseffect Oprichtingen Opheffingen ,3% -8,1% 2,6% -2,6% Saldo ,2% % Vestiging Vertrek Saldo ,5% -2,3% 0,1% 0,5% -1,4% -1,0% Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp- Saldo ,4% 8,5% 2,6% 4,1% -1,4% Correcties 0-2 % % Groei ,3% -2,4% In het bovenstaande overzicht betreffende de vestigingendynamiek is het aantal vestigingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen). - Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. - Vestigingen met wp+ betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is toegenomen c.q. de toename van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Vestigingen met wp- betreft het aantal vestigingen (die niet zijn verhuisd) waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen periode is afgenomen c.q. de afname van het aantal werkzame personen bij deze vestigingen. - Gegevens over vestiging en vertrek betreffen alleen verhuisbewegingen tussen gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. Bedrijvendynamiek - - werkgelegenheidseffect naar type Oprichtingen Opheffingen Vestiging Vetrek Vestigingen met wp+ Vestigingen met wp

33 Oprichtingen Oprichtingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw 0 0% % 0 0% % Industrie 23 4% 10,5% 39 3% 0,5% Bouwnijverheid 41 8% 8,7% 101 7% 9,4% Groothandel 27 5% 6,0% 31 2% 1,3% Detailhandel 81 15% 9,7% 100 7% 1,7% Vervoer en opslag 15 3% 10,2% 15 1% 0,9% Horeca 39 7% 14,2% 59 4% 3,5% Informatie en communicatie 20 4% 7,7% 26 2% 2,3% Financiële instellingen 1 0% 1,1% 1 0% % Zakelijke dienstverlening % 9,1% % 2,5% Overheid 0 0% % 0 0% % Onderwijs 20 4% 7,5% % 8,7% Gezondheids- en welzijnszorg 68 13% 9,8% % 3,2% Cultuur, sport en recreatie 38 7% 14,4% 39 3% 5,3% Overige dienstverlening 41 8% 9,4% 48 3% 5,5% Totaal % 9,3% % 2,6% In het bovenstaande overzicht is het aantal oprichtingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. Werkgelegenheidseffect oprichtingen -, naar sector Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 29

34 Opheffingen Opheffingen -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Abs. In % Ver. in % Ver. in % Landbouw 0 0% % 0 0% % Industrie -17 4% -7,7% -75 5% -1,0% Bouwnijverheid % -9,4% -86 6% -8,0% Groothandel -39 8% -8,7% -60 4% -2,6% Detailhandel % -9,5% % -2,8% Vervoer en opslag -13 3% -8,8% -25 2% -1,5% Horeca -27 6% -9,9% % -7,0% Informatie en communicatie -27 6% -10,3% -52 4% -4,6% Financiële instellingen -7 2% -8,0% -33 2% -0,8% Zakelijke dienstverlening % -7,4% % -1,9% Overheid -1 0% -4,8% -58 4% -1,3% Onderwijs -21 5% -7,8% % -9,8% Gezondheids- en welzijnszorg % -7,1% % -1,2% Cultuur, sport en recreatie -16 3% -6,1% -20 1% -2,7% Overige dienstverlening -30 7% -6,9% -40 3% -4,6% Totaal % -8,1% % -2,6% In het bovenstaande overzicht is het aantal opheffingen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Vestigingen die in de periode zijn opgericht en tevens zijn opgeheven, zijn in het overzicht buiten beschouwing gelaten. 0 Werkgelegenheidseffect opheffingen -, naar sector Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 30

35 Intergemeentelijke verhuizingen Intergemeentelijke verhuizingen van en naar de regio -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect Vestiging Vertrek Saldo Vestiging Vertrek Saldo Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal In het bovenstaande overzicht is het aantal intergemeentelijke verhuizingen van en naar Heerlen weergegeven en het werkgelegenheidseffect (aantal werkzame personen) daarvan. Gegevens over verhuizingen (vestiging en vertrek) betreffen alleen verhuisbewegingen van en naar gemeenten. Verhuisbewegingen binnen dezelfde gemeente (intragemeentelijke verhuizingen) zijn in het bovenstaande overzicht buiten beschouwing gelaten. Het werkgelegenheidseffect betreft dan ook de werkgelegenheidsverandering bij vestigingen die in de afgelopen periode van of naar een andere gemeente zijn verhuisd. 100 Werkgelegenheidseffect intergemeentelijke verhuizingen -, naar sector Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening 31

36 Autonome ontwikkeling - Autonome groei en krimp -, naar sector Vestigingen Werkgelegenheidseffect WP+ WP- Saldo WP+ WP- Saldo Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal In het bovenstaande overzicht is per sector de autonome ontwikkeling weergegeven in de afgelopen 5 jaar. De autonome ontwikkeling wordt berekend op basis van de werkgelegenheidsontwikkeling bij vestigingen die zowel aan het eind alsook aan het eind van de periode in de gemeente gevestigd waren. Het betreft zodoende de werkgelegenheidsontwikkeling exclusief het effect van oprichtingen, opheffingen en verhuisbewegingen van en naar de regio. WP+ Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is toegenomen. WP- Vestigingen; het aantal vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is afgenomen. WP+ Werkgelegenheidseffect; de toename van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is toegenomen. WP- Werkgelegenheidseffect; de afname van het aantal werkzame personen bij vestigingen waarbij de werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar is afgenomen. Top 10 branches met de grootste autonome werkgelegenheidsgroei Sociale werkvoorziening Nationale post Dh. po/int. kleding/mode-art. Arbeidsbemiddeling Coöperatief georganis. banken Niet-universit.hoger onderwijs Interieurreiniging v. gebouwen Politie Algemene ziekenhuizen Algemeen overheidsbestuur 32

37 Faillissementen Onder faillissementen worden bedrijfsbeëindigingen verstaan als gevolg van een faillissementverklaring van de rechter (gerechtelijk beslag op het vermogen). De gegevens zijn afkomstig uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. In de onderstaande overzichten zijn bedrijfsbeeindigingen als gevolg van andere redenen buiten beschouwing gelaten. Op te merken is dat ook faillissementen van bedrijven zijn opgenomen die op een later tijdstip een doorstart maken. Faillissementen in naar sector Top 10 Faillissementen - naar branche Industrie 2 13% Bouwnijverheid 1 7% Groothandel 1 7% Detailhandel 5 33% Vervoer en opslag 0 0% Horeca 1 7% Informatie en communicatie 1 7% Financiële instellingen 0 0% Zakelijke dienstverlening 3 20% Gezondheids- en welzijnszorg 1 7% Cultuur, sport en recreatie 0 0% Overige dienstverlening 0 0% Totaal % Haarverzorging Alg. burgerl./utiliteitsbouw Arbeidsbemiddeling Organisatie-adviesbureaus Winkels in brood en banket Winkels in herenkleding Winkels in schoenen Winkels wit-bruingoed Afwerking v. vloeren en wanden Goederenvervoer over de weg Faillissementen Faillissementen - naar sector Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal

38 Starters Onder starters worden startende ondermingen verstaan. Dit kunnen zzp -ers zijn, maar ook grotere nieuwe ondernemingen. De gegevens over starters zijn afkomstig uit het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. In de onderstaande overzichten zijn dus nieuwe vestigingen als gevolg van andere redenen (zoals nieuwe nevenvestigingen van bestaande ondernemingen) buiten beschouwing gelaten. Starters in naar sector Top 10 Starters - naar branche Landbouw 0 0% Industrie 19 4% Bouwnijverheid 43 9% Groothandel 22 5% Detailhandel 73 15% Vervoer en opslag 15 3% Horeca 31 7% Informatie en communicatie 17 4% Financiële instellingen 1 0% Zakelijke dienstverlening % Onderwijs 19 4% Gezondheids- en welzijnszorg 59 12% Cultuur, sport en recreatie 32 7% Overige dienstverlening 42 9% Totaal % Alg. burgerl./utiliteitsbouw Organisatie-adviesbureaus Schoonheidsverz., pedicures Thuiszorg Haarverzorging Cafetaria's, lunchrooms, e.d. Ov.paramed.praktijken Cafés Handel/rep. pers. auto's Restaurants Starters Starters - naar sector Landbouw Industrie Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening Totaal

39 Bedrijfssectoren 4 In dit hoofdstuk wordt ingezoomd op de afzonderlijke sectoren in de gemeente Heerlen. Op te merken is dat de sectoren winning van delfstoffen en nutsbedrijven in de voorliggende rapportage binnen de sector 'Industrie' vallen. Deze beide sectoren hebben een te beperkt aantal arbeidsplaatsen voor nadere analyse. 35

40 Sectorvergelijking Vestigingenontwikkeling - Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw 21 0 % Industrie ,5% Bouwnijverheid ,6% Groothandel ,6% Detailhandel ,4% Vervoer en opslag ,7% Horeca ,1% Informatie en communicatie ,1% Financiële instellingen ,2% Zakelijke dienstverlening ,7% Overheid ,8% Onderwijs ,4% Gezondheids- en welzijnszorg ,3% Cultuur, sport en recreatie ,6% Overige dienstverlening ,8% Totaal ,3% ,7% ,9% ,5% % ,3% ,9% ,9% ,4% ,2% ,7% ,9% ,3% ,5% ,4% ,7% ,4% Vestigingenontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Vervoer en opslag Horeca Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -1-8,0-8,0 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % Landbouw Industrie - 10-jaarsgemiddelde Bouwnijverheid Groothandel Detailhandel Horeca Vervoer en opslag Financiële instellingen Informatie en communicatie Zakelijke dienstverlening Overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur, sport en recreatie Overige dienstverlening -8,0-6, ,0 36

41 Landbouw Vestigingenontwikkeling - Landbouw 21 0 % Werkgelegenheidsontwikkeling - Landbouw ,7% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 1 7,4 3,7 5,0 5,0-5,0 1,1-1,6-6,6-1,8 6,1 5,7 - -8, ,9-17,9-13, , ,0-32,6-23,2-23,3-16, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Teelt van gewassen 7 0 % Fokken en houden van dieren 5 0 % Akkebouw in comb. met veehouderij 1 0 % Dienstverlening voor de landbouw 6 0 % Jacht en bosbouw 2 0 % Visserij en kweken van vis en schaaldieren 0 0 CBS landbouwtelling 0 0 Totaal 21 0 % ,1% 12 0 % 3 0 % ,3% 2 0 % ,7% 37

42 Industrie Vestigingenontwikkeling - Industrie ,5% Werkgelegenheidsontwikkeling - Industrie ,9% Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 16,0 1-1,0 1,0 5,3 5,0-0,9 2,2 0,4-0,5 4,5 8,0 13,7 8,1 8,4 7, ,2 - -7,5-3,4 1,1-5,1-4,1-1,9-6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Winning van delfstoffen ,3% Voedings- en genotmiddelen 9 0 % Textiel en textielprodukten ,9% Artikelen van hout (excl. meubels) ,3% Papierwaren, uitgeverijen en drukkerijen ,1% Chemische- rubber- en kunststofprodukten ,5% Glas, aardewerk, cement-, kalkprodukten % Metalen en produkten van metaal ,6% Elektrische en optische apparaten ,3% Machines en apparaten ,0% Transportmiddelen ,3% Meubels 17 0 % Overige goederen en SW-bedrijven ,5% Elektriciteit, aardgas en warm water ,7% Afvalbehandeling en -recycling ,9% Totaal ,5% ,7% ,9% ,5% ,4% ,7% % ,8% ,9% ,7% ,7% ,4% ,5% ,0% ,3% ,9% ,9% 38

43 Bouwnijverheid Vestigingenontwikkeling - Bouwnijverheid ,6% Werkgelegenheidsontwikkeling - Bouwnijverheid ,5% Vestigingenontwikkeling, in % 1 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6, ,0 6,0 1 9,4 12,4 7,4-0,8 3,0 4,7 1,6-0,7-1,5 0,6 - -7,6-8,0-7,4-7,4 - -3,9-0,8-1,4-2,1-0,6-6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw % Grond-, water- en wegenbouw ,2% Slopen van bouwwerken, grondverzet ,1% Bouwinstallatie ,8% Afwerking van gebouwen ,2% Gespecialiseerde werkzaamheden ,1% Totaal ,6% ,7% ,6% ,7% ,4% ,1% ,9% ,5% 39

44 Groothandel Vestigingenontwikkeling - Groothandel ,6% Werkgelegenheidsontwikkeling - Groothandel % Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 4,2 5,5 3,3 2,9 3,5-0,6-0,8 0,6-2,1-1,5-0,7-3,6 - -1,3-2,5-3,3-3, ,0-5,7-5,5-6,0 - -8, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Handel in auto s en aanhangers ,0% Gespecialiseerde reparatie van auto's ,8% Handel in auto-onderdelen en -accessoires ,3% Handel, reparatie van motorfietsen en onderdelen ,5% Handelsbemiddeling ,6% Groothandel in landbouwproducten 8 0 % Groothandel in voedings- en genotmiddelen ,0% Groothandel in ov. consumentenartikelen ,5% Groothandel in ICT-apparatuur ,7% Groothandel in machines, apparaten ,6% Overige groothandel ,3% Totaal ,6% ,2% % ,7% % ,9% ,0% ,2% ,5% ,2% % ,8% % 40

45 Detailhandel Vestigingenontwikkeling - Detailhandel ,4% Werkgelegenheidsontwikkeling - Detailhandel ,3% Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 - -0,1 5,0-1,7 0,2 0,9-2,7-1,1-3,9 0,4-1,0 2,8 5,1-3,0 0,8 3,5-3,5-2,2-3,6-1, Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Voedings- en genotmiddelen ,9% Kleding, mode art. en textiel % Schoenen, lederwaren en reisart ,5% Persoonlijke verzorging ,6% Wonen en wooninrichting ,0% Huishoudelijke artikelen ,7% Consumentenelectronica ,0% Doe-het-zelf 13 0 % Vrije tijd en educatie ,9% Warenhuizen 6 0 % Overige detailhandel non food ,3% Apotheken 15 0 % Markthandel ,5% Detailhandel niet via winkel of markt % Totaal ,4% ,3% ,1% ,4% ,0% ,8% ,8% ,4% ,2% ,1% ,5% ,2% ,8% ,1% ,3% ,3% 41

46 Vervoer en opslag Vestigingenontwikkeling - Vervoer en opslag ,7% Werkgelegenheidsontwikkeling - Vervoer en opslag ,9% Vestigingenontwikkeling, in % 8,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % 6,0 6,0 7,2 4,5 1,5 5,1 4,1 0,7 2,7 - -4,3 0,4-2,7-0,2-5,3 3,6-3,1-1,2 5,2-1,9 - -2,9-3, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Vervoer per spoor 2 0 % Vervoer over de weg ,2% Vervoer over water 2 0 % Vervoer door de lucht 1 0 % Opslag 6 1 2% Dienstverlening voor vervoer ,1% Post- en koeriersdiensten 32 0 % Totaal ,7% ,4% ,1% 7 0 % 1 0 % % ,1% ,3% ,9% 42

47 Horeca Vestigingenontwikkeling - Horeca ,1% Werkgelegenheidsontwikkeling - Horeca ,9% Vestigingenontwikkeling, in % 6,0 Werkgelegenheidsontwikkeling, in % - 1,7 2,7 - -1,3-1,7 1,0 2,7-2,8 5, ,8 3,9 2,8-1,6-6,2 2,1-4,1-5,6 0,3-2,9-5,7 - -6,0-6, , Vestigingenontwikkeling -, naar branche Werkgelegenheidsontwikkeling -, naar branche Hotels, pensions en conferentie-oorden ,3% Vakantiehuisjes, -bungalowparken e.d. 2 0 % Kampeerterreinen 2 0 % Cafés ,6% Restaurants ,2% Cafetaria s en ijssalons ,3% Kantines en catering ,7% Totaal ,1% ,6% ,7% ,7% ,5% ,1% ,3% ,5% ,9% 43