Nota van toelichting

Transcriptie

1 Nota van toelichting Nummer: 14Tl014 Kerkrade, 19 februari Behorende bij ontwerpbesluit nummer: 14Rb014 Onderwerp: Winkeltijdenverordening Beslispunten: te besluiten tot wijziging van de bij besluit van 5 juni 1996 vastgestelde verordening Winkeltijden Kerkrade, zoals laatstelijk gewijzigd bij besluit van 21 december 2011; Inleiding: Per 1 juli 2013 is de gewijzigde Winkeltijdenwet in werking getreden. Meest in het oog springend onderdeel van deze wijziging is dat met betrekking tot de openstelling van winkels op zon- en feestdagen de mogelijkheid tot lokaal maatwerk wordt geboden. Het is aan de gemeente om te bepalen op hoeveel zon- en feestdagen winkels geopend mogen zijn. In deze nota van toelichting wordt een onderbouwing gegeven voor het door de raad te nemen besluit tot wijziging van thans geldende winkeltijdenverordening gemeente Kerkrade. Doelstelling: Realiseren van een verordening Winkeltijden gemeente Kerkrade die maatwerk biedt voor de bij de ondernemers aanwezig te achten behoefte aan openstelling van winkels op zon- en feestdagen. Argumenten: In dit onderdeel zal eerst het thans geldend wettelijk (lokaal) regime worden toegelicht en zal vervolgens op basis van een gehouden draagvlakonderzoek, een verkenning van de opties tot invulling van lokaal maatwerk en een aantal afwegingen een voorstel worden geformuleerd voor het toekomstig winkeltijdenbeleid gemeente Kerkrade. Huidige situatie. In de Winkeltijdenwet zijn regels opgenomen die betrekking hebben op de openstelling van winkels in algemene zin. Hoofdregel in de thans geldende Winkeltijdenwet is dat winkels op zon- en feestdagen gesloten dienen te zijn. In de wet is evenwel tevens bepaald dat de gemeenteraad bij verordening nadere bepalingen kan vaststellen voor de openstelling van winkels op zon- en feestdagen. Gebaseerd op de oude Winkeltijdenwet geldt momenteel in Kerkrade het volgende regime: a. 12 koopzondagen per kalenderjaar (art. 3, 1 e lid van de wet juncto art. 5,1 e lid van de verordening). Kerkrade kent sinds vele jaren een systeem waarbij het grondgebied is verdeeld in de stadsdelen Locht (Roda JC-ring), Kerkrade-West, Kerkrade-Oost en Kerkrade-Noord, waarbij laatstgenoemd stadsdeel standaard aansluit bij de aanwijzing van de koopzondagen voor Kerkrade-Oost. Binnen ieder van deze stadsdelen kunnen de winkels op basis van een op verzoek van de betreffende koepels te nemen aanwijzingsbesluit per stadsdeel gedurende maximaal 12 zon- en feestdagen hun winkels openen. In de afgelopen jaren zijn op daartoe strekkende verzoeken van de koepels van ondernemers de volgende koopzondagen aangewezen: Kerkrade-Oost (incl. Kerkrade-West Roda boulevard/locht Noord) (aanvraag) (1 e halfjaar)

2 2 b. Toeristisch regime (art. 3,3 e lid van de wet juncto artikel 10 van de verordening). Op basis van toeristische activiteiten met een substantiële omvang voor de stad of een deel van de stad kan de gemeenteraad bij verordening bepalen dat de in de wet vervatte verboden tot zondagopenstelling niet gelden voor een deel van de stad. Deze bepaling vindt tot op heden in Kerkrade toepassing in de periode dat vierjaarlijks het Wereld Muziek Concours wordt gehouden. c. Supermarktregeling (art. 3,4 e lid van de wet juncto art. 6 van de verordening). Vanaf april 2011 wordt aan supermarkten de mogelijkheid geboden om op zondag tussen en uur hun winkel open te stellen. Uitgaande van de in artikel 3 van de wet vervatte beperking tot 1 supermarkt per inwoners geldt dit in Kerkrade voor 3 supermarkten. Ter voorkoming van een monopoliepositie alsook vanuit de insteek om potentiële klanten dicht bij huis te kunnen bedienen is Kerkrade voor de toepassing van deze regeling opgedeeld in 3 gebieden, nl. Kerkrade-West, Kerkrade- Oost/Noord en Kerkrade-Oost/Zuid. Op die manier is een adequate verdeling van de in Kerkrade gevestigde supermarkten gerealiseerd en wordt binnen de gebieden met een toerbeurtsysteem gewerkt. In het kader van de evaluatie is gebleken dat dit toerbeurtsysteem als zodanig binnen de destijds aanwezig te achten wettelijke mogelijkheden goed heeft gefunctioneerd, echter evenwel ook zijn nadelen kent; zie in dit verband pagina 3, kopje afwegingen, onder b. Door een aantal supermarktondernemers is nadrukkelijk verzocht om tegen de achtergrond van ontwikkelingen in de regio te komen tot een evaluatie van de supermarktregeling, waarbij de insteek van betrokkenen is gelegen in het realiseren van een structurele zondagopenstelling voor alle supermarkten binnen de gemeente Kerkrade. Bij betrokkenen bestaat de vrees dat sprake zal zijn van een uitstroom van consumenten richting omliggende gemeenten hetgeen uiteraard negatieve effecten zal hebben op hun bedrijfsvoering. Draagvlakonderzoek verruiming openstelling op zon- en feestdagen. Een en ander is voor het college aanleiding geweest om op basis van een daartoe strekkend advies een draagvlakonderzoek te houden onder de in de gemeente Kerkrade gevestigde detaillisten. De opdracht tot het uitvoeren van dit onafhankelijk en objectief onderzoek is door het college met inachtneming van de daarvoor geldende aanbestedingsregels toegekend aan bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen, welk bureau op basis van nader overleg met sector Maatschappelijke Zorg en Bestuursdienst dit onderzoek heeft uitgevoerd in de periode 22 oktober november 2013, waarbij vanwege de respons is besloten een herinneringsbrief te sturen en de eindtermijn met een week te verlengen tot 10 november Vanwege de te veronderstellen diversiteit in opvattingen en belangen van ondernemers in de onderscheidene branches en categorieën van ondernemers (lokale vestiging landelijke keten, kleine zelfstandige ondernemer, franchisehouder etc.) is er daarbij in het belang van een objectieve meting voor gekozen ondernemers individueel te benaderen met een digitaal in te vullen vragenlijst. Bij brief van 14 oktober 2013 zijn de koepels van ondernemers in kennis gesteld van het instellen van hier bedoeld draagvlakonderzoek. Bij brief van 21 oktober zijn de in Kerkrade gevestigde winkeliers benaderd, waarbij de mogelijkheid is geboden om met een unieke gebruikersnaam en wachtwoord in te loggen in een digitale vragenlijst. Resultaat draagvlakonderzoek. Het door bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen uitgevoerd onderzoek had betrekking op enerzijds de mate waarin thans gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden tot openstelling van de winkels op zon- en feestdagen, de opvattingen van de ondernemers in Kerkrade ten aanzien van verruiming van de huidige winkeltijden, de opvattingen gespecificeerd naar branche en gebied, de specifieke verwachtingen ten aanzien van de eigen onderneming en de meer algemene verwachtingen ten aanzien van effecten van winkelopenstelling. De enquête kent een respons van 38% (115 respondenten), hetgeen blijkens verkregen informatie enerzijds een gemiddeld percentage is en anderzijds voldoende handvatten biedt om als representatief te kunnen worden beschouwd en op basis daarvan betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Op basis van de enquête kunnen wel uitspraken worden gedaan voor de gebieden Kerkrade-Oost (inclusief Eygelshoven) en Kekrade-West, evenwel vanwege de zeer lage respons (<20%) niet separaat voor het gebied Roda-boulevard/Locht.

3 3 Afgerond 75% van de deelnemers aan de enquête geeft aan dat ze kunnen worden aangemerkt als zelfstandige ondernemers, 19% is filiaalhouder en het resterend 6% is franchiseondernemer (zie figuur 1 van het onderzoeksrapport); niet uitgesloten kan worden dat dit wellicht ook van invloed is op de uitkomst van het onderzoek als zodanig. De resultaten van het draagvlakonderzoek laat voor wat betreft het gebruik van de huidige koopzondagenregeling (figuur 2) een beeld zien dat Kerkrade-breed slechts 29% gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid tot openstelling van de winkels op alle koopzondagen, terwijl 48% (bijna de helft!) helemaal geen gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid tot openstelling. Uit het draagvlakonderzoek kan worden afgeleid dat meer dan drie kwart (77%, figuur 14,) van de ondernemers tegenstander is van uitbreiding van het aantal koopzondagen; daarbij laat de buurt Kerkradecentrum zelfs nog een hoger percentage van 84% zien. In totaal 66% van de ondernemers geeft aan niet te zullen participeren in een zondagopenstelling indien deze van kracht gaat. Hieruit ontstaat een beeld dat een aantal ondernemers ondanks hun stevige bedenkingen tegen uitbreiding van het aantal koopzondagen zich haast verplicht ziet alsdan deel te nemen aan de koopzondagen. Door tegenstanders van uitbreiding veel gebezigde argumenten hebben betrekking op extra kosten als gevolg van extra openstelling (personeel, energie), spreiding van de omzet over meerdere dagen, personele knelpunten en inbreuk op vrije tijd en privéleven. Een en ander past redelijk in het patroon met betrekking tot de mate waarin gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheden op basis van de huidige regelgeving. Uit de figuren 17, 18 en 19 kan worden afgeleid dat het gros van de ondernemers van oordeel is dat uitbreiding van de koopzondagen niet nodig is om de concurrentiepositie van omliggende gemeenten te behouden, alsook zo n maatregel evenmin zinvol is voor Kerkrade-Centrum en Rodaboulevard. In figuur 20 wordt de voorkeur van respondenten wat betreft het aantal koopzondagen in meer algemene zin weergegeven, waaruit ook kan worden afgeleid dat het gros van de ondernemers geen voorstander is van uitbreiding van het aantal koopzondagen en een voorkeur aanwezig kan worden geacht voor openstelling op zondagen voor feestdagen. Opvattingen per gebied/branche: Met uitzondering van het gebied Roda-boulevard kan worden gesteld dat de meerderheid van ondernemers in de onderscheidene gebieden tegenstander is van uitbreiding van het aantal koopzondagen. Als we kijken naar de opvatting per branche blijkt gezien het totaalbeeld van de enquête niet geheel onlogisch - dat uitsluitend de branche supermarkten voorstander is van uitbreiding van het aantal koopzondagen. Opties voor invulling lokaal maatwerk betreffende koopzondagen. Voor de invulling van lokaal maatwerk betreffende koopzondagenregime beschikt de gemeente over een breed palet aan mogelijkheden, nl.: 1. In de verordening bij wijze van vrijstelling bepalen dat de in de wet vervatte verboden aangaande openstelling van winkels op zon- en feestdagen niet gelden en de invulling volledig vrijlaten aan de markt; 2. Idem als 1. waarbij een aantal bijzondere feestdagen (bijv. 1 e Paasdag, 1 e Pinksterdag, 1 e Kerstdag) worden uitgesloten van de vrijstelling; 3. Differentiëren naar gebied, bijv. Centrum en Roda-boulevard wel, rest van Kerkrade blijft bij huidige regelgeving; 4. Differentiëren naar soort branche, bijv. supermarkten, bouwmarkten, tuincentra wel, rest van Kerkrade niet; 5. Differentiëren op basis van een combinatie van hetgeen onder 3 en 4 is benoemd; 6. Aanwijzen van een aantal van meer dan de huidige 12 koopzondagen (bijv. 12 door de koepels aan te vragen koopzondagen, vermeerderd met gemeentebreed aan te wijzen koopzondagen 2 e Paasdag, 2 e Pinksterdag en de zondagen in de maand december), gekoppeld aan differentiatie als bedoeld onder 4). 7. Handhaven huidige situatie, nl. 12 koopzondagen per gebied en instandhouding huidige supermarktenregeling.

4 4 Afwegingen. a. Uit het draagvlakonderzoek blijkt dat het gros van de ondernemers in Kerkrade geen voorstander is van ongebreidelde uitbreiding van openstelling van winkels op zon- en feestdagen, dit onder meer in het belang van de eigen vrije tijd en privéleven van de ondernemers en personeelsleden en daaruit eventueel voortvloeiende personele problemen, nadrukkelijk aanwezige twijfel omtrent het genereren van extra omzet en werkgelegenheid, alsook de extra kosten als gevolg van inzet personeel en extra energieverbruik door openstelling van de winkels op een extra dag in de week. b. Aan de andere kant ligt er een nadrukkelijke vraag van met name de ondernemers in de supermarktbranche om iedere zondag hun winkel te kunnen openen. Tot nog toe geschiedt de openstelling van supermarkten op basis van de daartoe ontworpen regeling met bijbehorende gebiedsindeling per gebied (West, Oost-Noord en Oost-Zuid) bij toerbeurt. Dit impliceert dat de omzet van de supermarkten nadrukkelijk fluctueert op basis van de vraag of betrokken supermarkt in een bepaald jaar al dan niet op basis van deze regeling geopend kan zijn; daarnaast blijkt dat deze regeling voor de consument ondanks voorafgaande publicatie in het Stadsjournaal - niet altijd even helder is. c. In veel gemeenten is gebleken dat bij bouwmarkten en tuincentra etc. veelal ook een behoefte aan meer dan wel andere koopzondagen aanwezig kan worden geacht dan bij de reguliere middenstander. Geconstateerd kan worden dat deze in Kerkrade grotendeels geconcentreerd zijn aan de Roda-boulevard en Locht, binnen welk gebied overigens slechts 4 van de 19 gevestigde ondernemers hebben deelgenomen aan het draagvlakonderzoek (2 voor uitbreiding,2 tegen uitbreiding). Aanwijzing van het gebied Roda-boulevard/Locht ligt in het licht van de aldaar aanwezige bouwmarkten en verdere invulling met sport- en leisure enerzijds voor de hand, doch anderzijds speelt ook nadrukkelijk de vraag in hoeverre aanwijzing van dit gebied past binnen de ontwikkeling van het centrumplan; dit geldt te meer nu vanuit de middenstand in het Centrum, al dan niet terecht, regelmatig wordt gewezen naar de in hun ogen negatieve effecten van ontwikkelingen in het gebied Roda-boulevard voor de ondernemers Centrum. In dat verband wordt overwogen te kiezen voor volgtijdelijkheid, waarbij besluitvorming over dit gebied pas volgt na realisatie van het centrumplan. d. Kijkend naar het beleid in de direct aan Kerkrade aangrenzende gemeenten Heerlen( uur), Landgraaf (08.00 tot uur) en Simpelveld ( uur) kan worden gesteld dat aldaar de openstelling van winkels met opneming van een volledige vrijstelling in de verordening - al dan niet bij van proef - weliswaar volledig is vrijgelaten aan de markt, doch door de winkeliers, niet zijnde supermarkten en/of grootwinkelbedrijf, zeer gedifferentieerd wordt ingezet. Kijkend naar Duitsland met een voor Kerkrade e.o. immens achterland kan worden geconcludeerd dat aldaar een zeer terughoudend beleid wordt gevoerd met 4 koopzondagen per jaar. Kanttekeningen: In verband met de na vaststelling door de gemeenteraad van het thans voorliggend voorstel tot wijziging van de Winkeltijdenverordening door de ondernemers in de supermarktbranche met name op het gebied van logistiek te verrichten handelingen (wijziging roosters werknemers, wijziging data van aanlevering producten etc.) wordt het wenselijk geacht te bepalen dat de gewijzigde verordening in werking treedt per 1 april a.s. Dit sluit als zodanig ook naadloos aan bij de in het kader van de huidige supermarktregeling gehanteerde cyclus. Conclusie/inhoud voorstel: In het kader van voorbereiding van het te nemen besluit dienen de belangen van zowel de kleine zelfstandige detaillist als de ondernemer in de supermarktbranche op zorgvuldige wijze te worden betrokken en op zo passend mogelijke wijze tot uitdrukking te worden gebracht door daarbij onder meer de uitkomst van het draagvlakonderzoek nadrukkelijk te betrekken. Dit kan worden gerealiseerd door de thans geldende verordening in die zin aan te passen dat in de verordening een vrijstellingsbepaling wordt opgenomen voor de openstelling op zon- en feestdagen van supermarkten tussen en uur, dit evenwel met uitzondering van Nieuwjaarsdag, 1 e Paasdag, 1 e Pinksterdag en 1 e Kerstdag. Het in de huidige verordening opgenomen artikel 6, welk tot nog toe de basis heeft gevormd voor de zogeheten supermarktregeling, kan gelijktijdig worden ingetrokken. Voor het overige wordt het huidige regime, te weten aanwijzing van 12 koopzondagen per stadsdeel per kalenderjaar en het toeristisch regime voor de WMC-periode, onverkort gehandhaafd.

5 5 Communicatie: Het door de gemeenteraad te nemen besluit zal langs de gebruikelijke weg worden bekendgemaakt en tevens worden gecommuniceerd met de koepels van ondernemers en individueel met de ondernemers in de supermarktbranche. Uitvoering: De gewijzigde verordening zal na bekendmaking in werking treden op 1 april 2014.