JULI E JAARGANG NUMMER 4 CHINA

Transcriptie

1 JULI E JAARGANG NUMMER 4 CHINA The rise of the East and the fall of the West

2 Bijzonder betrokken INHOUDSOPGAVE COLOFON Heb jij de juiste kwaliteiten voor Ernst & Young? Die jongen in het rood is Laurens Weers, accountant bij Ernst & Young. Bijzonder betrokken bij een tenniswedstrijd. Maar soms meer met de scheidsrechter die het spel controleert, dan met een spannende rally. In zijn controlerende functie bij Ernst & Young is hij ook altijd zeer betrokken en verliest hij het zakelijke spel geen minuut uit het oog. Van dat soort mensen zoeken wij er meer. Betrokken collega s die het beste uit zichzelf willen halen. Heb jij ook bijzondere kwaliteiten? Kijk dan voor meer informatie op Colofon Uitgever Financiële Studievereniging Amsterdam Hoofdredacteur Alfred Prevoo Druk Grafiplan Nederland B.V. Vormgeving cover & DTP OCC-crossmedia Advertenties Fiducie verschijnt vier keer per jaar. Voor advertenties kan contact worden opgenomen met de Financiële Studievereniging Amsterdam FSA Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd kan voor de aanwezigheid van eventuele (druk)fouten en andersoortige onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever in deze geen aansprakelijkheid. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder vooraf gaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Inhoudsopgave VOORWOORD FIDUCIE P. 5 Alfred Prevoo, Voorzitter Financiële Studievereniging Amsterdam CHINA ALS BELEGGING: WELKE AANDELEN MOET JE HEBBEN? P. 6 Albert J. Menkveld, Vrije Universiteit Amsterdam INTERNATIONAAL BANKIEREN: DOET CHINA OOK MEE? P. 8 Dirk Schoenmaker & Christiaan van Laecke, Vrije Universiteit Amsterdam COMMUNISME EN CONCURRENTIE: MEDEDINGINGSBELEID IN CHINA P. 14 Jarig van Sinderen & Astrid Severijnen CHINA RISING P. 19 Maria Brouwer, Universiteit van Amsterdam WAAROM DE CHINESE GROEI ZAL VASTLOPEN EN EUROPA IETS TE BIEDEN HEEFT P. 24 Prof. Meine Pieter van Dijk, Erasmus Universiteit Amsterdam GLOBALISATION OF THE ECONOMY VS. IDENTIFICATION BY MOTHER TONGUE P. 30 Norbert Walter DOLLAR VERLIEST BIJZONDERE STATUS P. 35 Wim Boonstra, Vrije Universiteit Amsterdam 3

3 VOORWOORD FIDUCIE The rise of the East and the fall of the West Elementaire waarheden over de verschuiving van economische macht naar het oosten zijn bij u al bekend, echter de diepgang van de in deze Fiducie behandelde artikelen zullen naar ik hoop en meen wel degelijk een inhoudelijke bijdrage kunnen leveren aan de momenteel woedende discussie. Allereerst moet er gedefinieerd worden wat (economische) stijging en daling precies betekent, waarna kan worden gekeken naar de geografische specificatie omtrent het Oosten en het Westen. Dit zal leiden tot interessante verbanden die dan gelegd kunnen worden tussen oorzaken als blijvende bevolkingsgroei en stijgende ondernemerszin en opleidingsniveau en gevolgen als informatie-, grondstof- en machtsverschuiving. Concrete causale verbanden zijn zeer moeilijk te bepalen, echter correlaties zijn reeds gevonden, worden nog uitgebreid en de praktijk moet de gemaakte modellen bevestigen danwel ontkennen. 5 Echter, alles begint nog steeds met de theorie en hierbij wil ik graag mijn functie als hoofdredacteur van de Fiducie afsluiten en u veel plezier en kennis wensen bij het lezen van deze Fiducie. Alfred Prevoo Voorzitter FSA 2007/2008

4 CHINA ALS BELEGGING: WELKE AANDELEN MOET JE HEBBEN? Tekst: Albert J. Menkveld, Vrije Universiteit Amsterdam Chinese beleggers betalen een hogere prijs voor aandelen in Chinese bedrijven dan buitenlandse beleggers. We tonen aan dat een belangrijke reden voor deze premie is dat ze betere informatie hebben over de kwaliteit van het bedrijf. Dit is verrassend omdat de buitenlandse belegger profiteert van hoogopgeleide en ervaren analisten. De wet verbiedt Chinese belegger weliswaar te handelen op de B-markt, maar ook het gebrek aan buitenlandse valuta weerhoudt haar ervan te kopen op de B-markt. De wereldburger koopt en China fabriceert. Maar, ik een zeer gedetailleerde dataset onderzocht waarin aandeel te kopen en heeft dus minder over voor het Informatie en A-aandeel premie Chinese beleggers te zijn die beter geïnformeerd zijn. als China een succesvol producent is, waarom belegt alle financiële transacties opgenomen waren voor de gemiddelde aandeel. In twee projecten toetsen we In een tweede artikel gepubliceerd in de Journal Een belangrijke reden is dat zij dicht bij het vuur zitten de wereldburger dan zo weinig in China? Het kan. Sinds begin jaren negentig kan zij aandelen kopen periode We vinden dat er minstens twee maal zoveel volume omgaat in de lokale A-markt. deze gedachte en de resultaten wijzen uit dat dit inderdaad een van de verklaringen lijkt te zijn. of Finance in 2008 vinden we dat de informatie voorsprong een reden is voor de hogere koers van het en dat is een voordeel in deze markt die beduidend minder transparent is dan de Westerse markten. 7 in Chinese bedrijven op de aandelenbeurzen in Shenzhen en Shanghai. De buitenlandse belegger handelt echter fors minder in deze aandelen dan de lokale Chinese belegger. De A-aandelen zijn door de jaren heen ook fors duurder geweest dan de B-aandelen. In onze data periode kosten ze bijna vijf keer zoveel. Hieruit blijkt dat de markten ook echt gesegmenteerd zijn. Immers, Analyse van de rendementen In een eerste artikel gepubliceerd in de Journal of Financial Markets in 2007 laten we zien dat er meer informatie zit in koersbewegingen in de A-markt dan A-aandeel. We bestuderen 74 aandelen en meten voor al deze aandelen hoeveel A-markt beleggers handelen op informatie. We relateren dit aan het koersverschil tussen het A-aandeel en het B-aandeel. We vinden dat dit koersverschil---de A-markt premie---hoger is Bedrijven publiceren weliswaar financiële berichten, maar controle op de gegevens is er niet of nauwelijks. Auteur Albert J. Menkveld (1971) is universitair hoofddocent De aandelenmarkt in China is strikt gesegmenteerd. als Chinese beleggers toegang zouden hebben tot de in de B-markt. We analyseren rendementen over vijf voor die aandelen waarin relatief veel geinformeerde bij de vakgroep financiering op de Vrije Universiteit Buitenlandse beleggers kopen zogenaamde B-markt, dan zouden ze daar massaal kopen. De minuten intervallen en vinden dat de B-rendementen A-markt beleggers handelen. Kennelijk zijn Amsterdam. In 2007 won hij de Pierson medaille B-aandelen en Chinese beleggers kopen A-aandelen. prijsdruk zal er dan voor zorgen dat deze aandelen vertraagd reageren op de A-rendementen. Dit duidt deze beleggers bereid een hogere prijs te betalen toegekend door de Koninklijke Vereniging voor B-aandelen noteren in Amerikaanse of Hong net zo duur worden als de A-aandelen. De wet op een informatie voorsprong in de A-markt. omdat ze minder risico lopen als gevolg van hun de Staathuishoudkunde Staatshuishoudkunde. Hij Kong dollars, A-aandelen in de lokale munt. Het verbiedt de Chinese belegger weliswaar te handelen Verdere analyse laat zien dat gemiddeld 80% van de informatievoorsprong. Onze resultaten zijn verrassend is research fellow op het Tinbergen Instituut en is onmogelijk voor beide groepen het andere type op de B-markt, maar ook het gebrek aan buitenlandse koersrelevante informatie eerst wordt opgenomen in de zin dat we vaak denken dat de internationale lid van de wetenschappelijke raad van de Franse aandelen te kopen. Dit is gelijk ook het enige valuta weerhoudt haar ervan te kopen op de B-markt. in A-aandelen en 20% eerst in de B-aandelen. Het grootbanken een informatie voorsprong hebben. Zij toezichthouder AMF. Meer informatie vindt u op onderscheid tussen beide aandelen. Zij krijgen De Chinese burger heeft simpelweg geen dollars en lijkt er dus inderdaad op dat de gemiddelde lokale beschikken immers over analisten met superieure zijn webpagina: hetzelfde dividend uitgekeerd en hebben hetzelfde kan er niet aankomen. A-markt belegger beter is geïnformeerd dan de scholing en ruimere ervaring. In het geval van China stemrecht. Dit laatste recht heeft overigens maar B-markt waarin de internationale belegger handelt. lijkt dit niet de doorslag te geven. Er blijken lokale beperkte waarde omdat de Chinese overheid meer Er bestaan vele redenen waarom de A-markt duurder dan 50% van alle aandelen in haar bezit heeft. is dan de B-markt. Wij kijken naar een informatie reden. Wellicht weet de Chinese belegger beter wat Door de jaren heen is de lokale A-markt veel actiever kwaliteitsbedrijven zijn en dus welke aandelen zij Bovenstaand artikel is gebaseerd op twee artikelen die te vinden zijn op: geweest dan de buitenlandse B-markt. Met Kalok moet kopen. De buitenlandse belegger heeft een Chan (Hong Kong) en Zhishu Yang (Beijing) heb informatie achterstand, loopt groter risico een slecht

5 INTERNATIONAAL BANKIEREN: DOET CHINA OOK MEE? Tekst: Dirk Schoenmaker en Christiaan van Laecke, Vrije Universiteit Amsterdam In dit artikel positioneren we de Chinese bankensector in het internationale speelveld. Eerst analyseren we de onderliggende oorzaken van de groei van banken. Vervolgens bekijken we de trends in een aantal grote landen. Tot slot analyseren we de internationalisatie van banken. Hiervoor voeren we een empirische toets uit. Het blijkt dat handelsblokken, zoals de Europese Unie, een belangrijke rol spelen bij de internationale expansie. In Azië ontbreken dergelijke handelsblokken vooralsnog. Grafiek 1. Relatieve grootte bankensector t.o.v. de Verenigde Staten (VS = 1) SP IT CH ZW NL FR VK DU JP VS ingehaald (O Neill, 2003). Japan is een oude reus die in de jaren negentig stil heeft gelegen en nu langzaam weer lijkt op te krabbelen De bankensector in Japan heeft in de jaren negentig namelijk fors af moeten schrijven op slechte leningen in de boeken naar aanleiding van het doorprikken van de activazeepbel. Dit proces ging samen met consolidatie in de sector. Pas na 2000 begint het einde van dit proces in zicht te komen. De economische groei, evenals inflatie is echter zeer laag, en nominale rentes liggen dicht bij het nulpunt. Met andere woorden, voor financiële instellingen een minder gunstig klimaat om in het thuisland organisch te groeien. ZW SP NL IT DU CH JP FR VK VS In het Westen wordt er voor een groot deel gegroeid 8 Groei van banken De kredietverlening van banken is de smeerolie van in een recessie en de Japanse banken bouwden hun internationale activiteiten af. alleen geïnteresseerd zijn in de grootte van markten, maar ook in de kracht van individuele banken in dat Bron: IMF, Centrale Bank van China, Banque Nationale Suisse, eigen berekeningen. Toelichting: VS = Verenigde Staten; CH = China; JP = Japan; DU = Duitsland; FR = Frankrijk; IT = Italië; NL = Nederland; SP = Spanje; VK = Verenigd Koninkrijk; ZW = Zwitserland nog een divers beeld zien, namelijk 2 clubs van grootte van de VS) nadert Japan (0,7 keer de VS) met landen met Frankrijk ertussen in, is het beeld in 2006 rasse schreden. De economische machtsverschuiving in (gemeten in activa) door middel van fusies en overnames, tevens stijgt de vraag naar complexe financiële producten. De investeerder stelt hogere eisen, en wil meer kunnen met zijn geld. Hier is voor gezorgd met tal van nieuwe producten en aanverwante markten, met andere woorden, de financiële markt wordt dieper. 9 de economie. Als de economie expandeert dan groeit land, gebruiken we geconsolideerde cijfers. Dit houdt behoorlijk door elkaar gegooid. Er zijn een aantal Azië is ook in de bankensector te zien. In Europa zien we laatste jaren steeds meer fusies de balans van banken mee. Als de economie krimpt dan vermindert de vraag naar krediet. De huidige onrust op de financiële markten gaat gepaard met Waar kunnen wij bovenstaande ontwikkelingen van internationale divestment het best plaatsen? Allereerst is het interessant om te bekijken hoe de bankenmarkt in dat de buitenlandse activa van een in Nederland gevestigde bank bij de Nederlandse markt worden geteld, bijvoorbeeld de Canadese business van ING. opvallende verschuivingen te zien. De Europese landen verdelen zich iets meer. Frankrijk en het VK schuiven samen de top 3 binnen, waar Duitsland Landen trends De onderliggende factoren van groei verschillen in en overnames, in vrijwel elke lidstaat. Kijk naar UniCredit - Hypovereinsbank, RBS/Fortis - ABN AMRO. De Interne Markt heeft ervoor gezorgd een inkrimping van het bankwezen en vertraging zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld. In de De Verenigde Staten zijn de grafiek als indexatiepunt flink terugvalt. De terugval van Duitsland en Japan bovenstaand voorbeeld. In sommige landen zien we dat het voor ondernemingen gemakkelijker werd om van de economische groei. Wat is de impact van de eerste acht jaar van het millennium zijn de financiële genomen (VS = 1). In 2001 vinden we Frankrijk bij hangt samen met de terugval van hun economie (zie een sterke organische groei, bijvoorbeeld in Azië: grensoverschrijdend zaken te doen. Dit heeft de kosten huidige financiële onrust op de internationalisatie activa van banken aanzienlijk gegroeid. Dit is een 0,5 terug, wat inhoudt dat de totale activa van banken hieronder meer). Nederland, Italië en Spanje worden China en India (laatstgenoemde is niet meegenomen van grensoverschrijdend bankieren verlaagd. Daarnaast strategie van banken. Geschiedenis leert dat in wereldwijd verschijnsel, vanaf 2000 tot eind 2007 in Frankrijk de helft was van de Verenigde Staten. relatief groter, en Zwitserland valt iets terug. in bovenstaande steekproef). Deze organische is er op het gebied van kapitaalmarkten geprofiteerd tijden van moeilijkheden banken, geneigd zijn om zijn de totale bankenactiva namelijk meer dan groei laat zich kenmerken door sterke groei van de van de introductie van de euro. Het speelveld Europa bestaande diversificatie, op het niveau van diensten verdubbeld. De wereldwijde stijging is de som van Bovenstaand plaatje is onderhevig aan wisselkoersef- Japan, in 2001 nog 0,9 keer de grootte van de VS, vinden minder sophisticated financiële producten zoals is wat dat betreft gelijker geworden. of geografisch, teniet te doen, door dit van de hand te alle afzonderlijke landen. Hoewel de meeste landen fecten, wij corrigeren hier niet voor. We willen na- we in 2006 terug op een relatieve grootte van een kleine bankrekeningen. Meer mensen kunnen zich door doen of af te bouwen. een sterke groeiende bankensector hebben, bestaan er melijk weten hoe het internationale veld eruit ziet op 0,7. Een verklaring hiervoor is te vinden in het feit dat economische voorspoed veroorloven om geld sparen, De Verenigde Staten zijn een ander verhaal. Hier grote verschillen tussen bepaalde landen, met name de een bepaald moment, waar de dynamiek zich bevindt de totale activa van banken in Japan in vijf jaar niet of of hebben als ondernemer een bankrekening nodig heeft deregulering de laatste tien jaar een grote rol Een recente voorbeeld van een instelling die geografisch grotere landen. Grafiek 1 biedt meer inzicht. en of de macht verschuift. Dit is iets wat ook wordt nauwelijks is veranderd. China, het andere Aziatische om zaken te kunnen doen. Hier zien we dus dat de gespeeld. Kijk naar de Gramm-Leach-Bliley Act afbouwt is bijvoorbeeld Citigroup. Deze Amerikaanse beïnvloed door de wisselkoers, de laatste wordt dus land in de steekproef maakt echter een sterke groei door. markt breder wordt, het aantal klanten stijgt. van Deze nieuwe wet heeft barrières van de bank is van plan zijn retail bank activiteiten in Duitsland Om een vergelijking tussen landen makkelijker te meegenomen. In vijf jaar verdubbelt het relatief in grootte. Wanneer Glass-Steagall Act uit de jaren dertig weggenomen te verkopen. Hetzelfde patroon was zichtbaar voor de maken kijken we naar relatieve grootte. Grafiek 1 we weten dat de totale activa van de VS-banken in deze China is één van de BRIC s. Dit zijn snel groeiende die ervoor zorgden dat verschillende diensten zoals Japanse banken in de jaren negentig van de vorige illustreert de relatieve grootte van bankenactiva in In grafiek 1 valt op dat de relatieve verschillen tussen vijf jaar met 60% zijn gestegen, is de groei van China economieën (Brazilië, Rusland, India en China) die in bankieren en verzekeren niet binnen één instelling eeuw. De Japanse economie verkeerde 10 jaar lang een land in de jaren 2001 en Omdat we niet de acht landen kleiner zijn geworden. Waar we in indrukwekkend, ruwweg 220%. China (0,6 keer de 2050 de ontwikkelde landen zouden hebben moeten konden worden uitgeoefend. De nieuwe wet heeft

6 Grafiek 2. Internationalisatie van financiële instellingen op 3 continenten 10 de deur opengezet voor de creatie van cross-sector instellingen in Amerika. Dus grote commerciële banken konden nu ook verzekeringen en investmentbanking gaan doen. Citigroup, ontstaan uit Citibank (bankieren) en Travelers (verzekeren), is hier een mooi voorbeeld van. Er heeft consolidatie plaatsgevonden zowel in schaal als in scope. Bovenstaande voorbeelden geven aan waarom financiële instellingen groeien, namelijk omdat de economie groeit. De grootte van een bank geeft dus op een bepaalde manier weer wat de welvaart is in een land. In China zien we een sterke groei van de economie en de financiële sector. In bijvoorbeeld Japan zien we een niet groeiende economie en daarnaast een niet groeiende bankensector. Samenvattend kan gesteld worden dat banken mee-ademen met de economie. Hoe is dit verband internationaal? Internationalisatie trends China en Japan zijn in meerdere opzichten interessante voorbeelden. Bijvoorbeeld wanneer we kijken naar internationalisatie van banken. Internationalisatie is hier gedefinieerd als het percentage van de activiteiten in het buitenland. Literatuur wijst uit dat hoe groter de bank, hoe internationaler de business van de bank (zie bijvoorbeeld Focarelli en Pozzolo, 2001, of Schoenmaker en van Laecke, 2006). In zowel Japan als China is dit niet het geval. Grafiek 2 geeft de trend van internationalisatie in Europa, Amerika en Azië weer in de afgelopen zes jaar. Het niveau van 2000 is hierbij als basisjaar genomen. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Amerika - Europa Grafiek 2. Internationalisatie van financiële instellingen op 3 continenten. Bron: Schoenmaker en Van Laecke (2006) De mate van internationalisatie in de Aziatische groot exporteerder is, gaat dit niet om geavanceerde landen valt tegen wanneer we dit afzetten tegen diensten zoals financiële diensten, maar meer om andere grote banken in de wereld. Industrial and industriële producten. Commercial Bank of China (ICBC) is in termen van marktwaarde momenteel de grootste bank ter wereld De vraag is of de Chinese banken de internationale (ongeveer 175 miljard EUR); hun business buiten concurrentie aankunnen. De autoriteiten schermen China is echter nihil. HSBC, de twee na grootste de binnenlandse markt af, terwijl de banken zelf niet bank ter wereld in marktwaarde, is daarentegen wel naar buiten trekken. De praktijk leert dat banken internationaal actief. HSBC had zijn hoofdkantoor vaak expanderen vanuit een stevige thuisbasis in Hong Kong, maar met de eenwording van China (zie bijvoorbeeld Grosse and Goldberg, 1991, of en Hong Kong heeft HSBC zijn hoofdkantoor naar Focarelli en Pozzolo, 2005). Stevig in de zin van Londen verplaatst. HSBC is wel nog zeer actief in een concurrerende markt waar men moet vechten Azië. China, of de Chinese banken, gaan niet of om het hoofd boven water te houden. Voorbeelden nauwelijks naar buiten, tevens laten de autoriteiten hiervan zijn Spanje en Nederland. In deze landen maar mondjesmaat buitenlandse banken toe. hebben de autoriteiten de banken markt vroegtijdig geliberaliseerd in de jaren tachtig (onder meer door de regio en daarbuiten. Een voorbeeld hiervan is de Europese Unie. In Europa zien we een grotere focus over de landsgrenzen, en we zien dat de regionale component een steeds belangrijkere rol inneemt. De vrijheden die financiële instellingen binnen de Europese Unie hebben zijn groot. Maar niet alleen in Europa bestaan er handelsverdragen. Zo hebben we NAFTA in Noord-Amerika, en verscheidene kleinere handelsverdragen verspreid over de rest van de wereld. Onlangs is er zelfs een nieuw handelsverdrag (UNASUR) gesloten door een aantal sterk groeiende economieën in Zuid-Amerika. Handelsverdragen hebben onder meer als doel om handel tussen de landen binnen dit verdrag te bevorderen, en gezien het feit dat finance business volgt (Grosse en Goldberg, 1991), kun je ervan uit kunnen gaan dat grensoverschrijdende activiteiten met enige vertraging ook stijgen. Of dit ook daadwerkelijk zo is kan empirisch worden getest. We gebruiken een ordinary least squares regressie in de volgende vorm:. De afhankelijke variabele is INTi, de internationalisatie van bank i. De internationalisatie van banken proberen we te verklaren met de variabelen aan de rechterkant. X stelt hier de set van onafhankelijke variabelen voor, Z de dummyvariabelen en de error-term. Onderdeel van deze regressie zijn de 60 grootste banken van de wereld (The Banker, World Top 1000 Banks, ), afkomstig van drie continenten: Europa, Noord-Amerika en Azië. De periode, aangeduid met t, loopt van 2000 tot en met De set van onafhankelijke variabelen, zoals weergegeven in tabel 1, zijn GDP, GDP per capita, Stock Market Capitalisation, Domestic Credit, Concentration Ratio (CR5). De verwachting, zoals aangegeven onder verwacht teken, is dat de variabelen een negatief danwel positief effect hebben op internationalisatie. De enige variabele met een negatieve verwachting is het bruto binnenlands product (GDP). Geargumenteerd wordt dat een bank met een grote binnenlands markt minder snel buiten de landsgrenzen hoeft te kijken om te groeien. De mate van ontwikkeling van een economie geeft aan hoe geavanceerd en efficiënt het financiële systeem is, GDP per capita is een goede proxy voor ontwikkeling. De efficiëntie van het financiële systeem geeft tevens aan hoe concurrerend, en succesvol, de financiële instellingen in dat land kunnen zijn op de internationale markt. We verwachten zouden moeten concurreren. De CR5 zou een positief effect op internationalisatie moeten hebben. Domestic Credit geeft aan hoe diep de thuismarkt is, en hoezeer financiële instellingen kunnen leunen op stabiel inkomen uit de thuismarkt, wat hen in staat stelt om buitenlandse avonturen te financieren. We verwachten dat deze variabele een positief effect heeft. De relatieve grootte van de effectenmarkten geeft aan hoe innovatief financiële instellingen zijn. Op internationaal niveau zouden ze deze expertise kunnen benutten om succesvol te concurreren, ook van deze variabele wordt verwacht dat hij een positief effect heeft. Tot slot vormen EU en NAFTA dummy s voor de handelsverdragen zoals uitgelegd in de tekst hierboven. Van beide wordt verwacht dat zij een positief effect hebben op internationalisatie. De verwachting is dus dat een bank in de Europese Unie of Noord-Amerika internationaler is dan een bank in Azië. Tabel 1. Resultaten van de regressie. Onafhankelijke variabelen Verwacht Teken Afhankelijke variabele Internationalisatie GDP *** (log value) (0.002) GDP per capita *** (log value) (0.008) Domestic Credit *** (/GDP) (0.005) Stock Market Capitalization *** (/GDP) (0.024) CR *** (0.047) EU *** (0.025) NAFTA (0.024) R Aantal observaties Europa is het enige continent dat internationaler is geworden over deze periode. Opvallend genoeg is Europa ook het continent met het hoogste niveau van internationalisatie, namelijk 47% in Azië snijdt flink in de internationale business, van 21% in 2000 naar 14% in 2005, en blijft het laagste niveau van de drie aanhouden. Amerika geeft weinig toe op internationale activiteiten van , en daalt enigszins: van 23% in 2000, naar 22% in Is hier een verklaring voor te vinden? Zoals we al eerder melden is de organische groei binnen China een grote motor van groei voor de Chinese banken. Een verklaring is dat de Chinese banken niet naar het buitenland hoeven, juist omdat de economie zo hard groeit en dit veel geld oplevert. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat ze internationaal met andere concurrenten te maken krijgen, die een veel langere trackrecord hebben. Dus alhoewel China een het opheffen van het plafond op de kredietgroei). De liberalisatie was een prikkel voor banken om te innoveren: nieuwe winstgevende activiteiten ontplooien en/of kosten reduceren. Handelsblokken Wereldwijd zien we een wisselend beeld met betrekking tot internationalisatie. Binnen de internationalisatie is er nog een onderscheid te maken tussen activiteiten in een hogere mate van internationalisatie bij meer ontwikkelde economieën. De drie variabelen Stock Market Capitalisation, Domestic Credit en Concentration Ratio (CR5) zijn karakteristieken van de financiële sector. De laatste van de drie, de concentratie ratio zegt iets over de marktmacht van de financiële instellingen in de thuismarkt (marktaandeel van de grootste 5 banken). Een hoge concentratie betekent dat er weinig ruimte over is om in de thuismarkt te groeien en naar buiten moeten. En tevens dat de grote banken efficiënter zaken hebben gedaan dan historische concurrenten. Verwacht wordt dat deze banken op internationaal niveau ook succesvol Aantal landen 15 Bronnen: OECD voor GDP en GDP per capita, IMF voor Domestic Credit, IFSE voor Stock Market Capitalization en Centrale Bank statistieken voor CR5. Toelichting: Resultaten voor internationalisatie. De data betreffen de periode van 2000 tot De waarden tussen haakjes zijn de standaard fouten. *, **, *** geven de significantie op 10%, 5% and 1%, respectievelijk. Om te controleren voor heteroscedasticiteit een White-adjusted covariance matrix is toegepast in de gerapporteerde resultaten. Bron: Schoenmaker en Van Laecke (2008

7 China, of de Chinese banken, gaan niet of nauwelijks naar buiten, tevens laten de autoriteiten maar mondjesmaat buitenlandse banken toe. Wat valt er op? De resultaten in de bovenstaande Amerika is een verklaring te vinden in deregulering. de regio. Met andere woorden, een kleine economie tabel geven aan dat de hypothesen, op één na, in deze Hetzelfde jaar dat NAFTA werd gevormd werden omringd door reuzen, zal relatief meer bankieren in steekproef niet worden verworpen. De variabelen voor financiële instellingen barrières weggenomen de regio. Hier moet worden opgemerkt dat China zich voor de grootte en ontwikkeling van de economie zijn die staat-overschrijdend dienst verlenen onmogelijk in 2006 bij de Wereld Handelsorganisatie (WTO) significant en het teken is als verwacht, respectievelijk maakte. De Amerikaanse banken stonden destijds heeft aangesloten, hierna heeft de groei in de regio negatief en positief. De drie variabelen die de financiële voor een keuze, of de regio in, of de Verenigde Staten zich ook sterker ontwikkeld. Een geleidelijke opening sector karakteriseren zijn tevens alle significant en veroveren. Wanneer we een VS-dummy (om het effect van markten voor financiële diensten moet uitwijzen of positief. Dit betekent dat financiële instellingen die in van deze deregulering te meten) toevoegen aan de ook in Azië sterke regionale banken zullen ontstaan. het thuisland in staat zijn efficiënt en effectief te operen internationaal actiever zijn dan banken uit landen waar dit niet het geval is. regressie blijkt dat deze een negatief effect heeft op internationalisatie. Op hetzelfde moment wordt de NAFTA-dummy significant en positief, doch met een Conclusie In deze bankenanalyse valt op dat de Europese, en in kleinere waarde dan de EU-dummy. De VS banken mindere mate Amerikaanse, banken internationaal Het doel van de regressie is om de invloed van gaan dus nationaal, terwijl de Canadese banken wel actief zijn. De mate van internationalisatie van de handelsverdragen te toetsen. Hier vinden we profiteren van het NAFTA verdrag. Aziatische banken is erg laag. Japanse banken interessante uitkomsten. De EU-dummy is positief en zijn na de zware recessie in de jaren negentig van 12 significant. Zoals verwacht zijn banken in lidstaten die lid zijn van de Europese Unie internationaal actiever. Voor Azië ligt een verklaring zoals deregulering echter minder voor de hand. Het culturele aspect zou een rol het internationale toneel verdwenen, terwijl de Chinese banken zich internationaal nog niet hebben Dit onderstreept het belang van handel in de EU. De kunnen spelen. Japan en China zijn veruit de grootste gemeld. Verder schermen de Chinese autoriteiten dummy voor NAFTA daarentegen, is niet significant. economieën in Azië, maar liggen qua cultuur ver de binnenlandse bankenmarkt nog af. Dat is niet Data geven aan dat de banken in de Verenigde Staten uit elkaar. Toch, Japan is de grootste handelspartner verstandig. De Chinese industrie heeft bewezen de en Canada (beide aanwezig in de steekproef) minder van China, tevens zijn de economieën redelijk internationale concurrentie meer dan aan te kunnen. internationaal zijn geworden de afgelopen jaren. complementair en binnen een paar jaar vermoedelijk Voor de Chinese banken weten we dat nog niet. Dit is niet in lijn met de hypothese, namelijk dat handelsverdragen financiële instellingen over de grens zouden moeten trekken. Azië, met geen handelsverdrag gelijk in grootte. Gezien de grote potentie zou je meer regionale Auteurs Dirk Schoenmaker is hoogleraar Finance, Banking van grote importantie, kent een zeer laag niveau van dienstverlening verwachten. Relatieve potentiële & Insurance aan de Vrije Universiteit Amsterdam. grensoverschrijdende financiële diensten in de regio. handel in de regio (gemeten als gecombineerd Christiaan van Laecke is beleidsmedewerker bij de Wat verklaart de lage regionale grensoverschrijdende GDP van alle landen in die regio) is namelijk een directie Financiële Markten van het Ministerie van dienstverlening in Noord-Amerika en Azië? In Noord- determinant van internationalisatie van banken in Financiën en oud-student van de VU. Referenties Focarelli, Dario and Alberto Pozzolo (2001), The Patterns of Cross-border Bank Mergers and Shareholdings in OECD Countries, Journal of Banking & Finance 25, Focarelli, Dario and Alberto Pozzolo (2005), Where Do Banks Expand Abroad? An Empirical Analysis, The Journal of Business 78, Grosse, R. and L. G. Goldberg (1991), Foreign bank activity in the United States: An analysis by country of origin., Journal of Banking & Finance 15, O Neill, Jim (2003), Dreaming with BRICs, Global Economics Paper no. 134, Goldman Sachs. Schoenmaker, Dirk and Christiaan van Laecke (2006), Current State of Cross-Border Banking, FMG Special Paper no. 168, London: London School of Economics. Schoenmaker, Dirk and Christiaan van Laecke (2008), Determinants of International Banking: Evidence from the World s Largest Banks, Working Paper, Vrije Universiteit Amsterdam.

8 COMMUNISME EN CONCURRENTIE: MEDEDINGINGSBELEID IN CHINA 2004). Het land maakt op dit moment een periode mensen beperkt worden in hun keuzevrijheid is in boetes (geregeld in Hoofdstuk 7) is namelijk niet van enorme economische groei door, al sinds 1980 strijd met het beginsel van vrije marktwerking. gespecificeerd. Er worden maximale boetes genoemd, Tekst: Jarig van Sinderen en Astrid Severijnen 1, Nederlandse Mededingingsautoriteit is de gemiddelde jaarlijkse groei ongeveer 9%. De handel tussen de EU en China is sinds 2000 meer dan verdubbeld. Sinds haar toetreding tot de WTO is China de derde grootste exporteur ter wereld. Vergelijking inhoud AML en EU-Verdrag Hoofdstuk 2 van de AML is grotendeels in overeenstemming met artikel 81 EG. Horizontale maar het is onduidelijk hoe hoog de boetes bij een specifieke overtredingen zullen zijn. Ook worden er vele uitzonderingen genoemd voor het publiek belang. Dit maakt de wet minder krachtig. Tenslotte vallen de zogenaamde strategische sectoren, sectoren die In augustus 2008 zal de aandacht vanuit de hele wereld gericht zijn op China: gedurende drie weken zullen in de Chinese hoofdstad Peking de Olympische Zomerspelen plaatsvinden. Volledig ten onrechte zal er naar alle waarschijnlijkheid weinig aandacht zijn voor een belangrijke economische gebeurtenis in China die maand: de introductie van de eerste echte Chinese mededingingswet: de Anti- Monopoly Law (AML). In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is deze wet niet alleen een anti-monopolie wet, maar voorziet deze wet ook in regels ten aanzien van onder meer fusies en misbruik van een economische machtspositie. Op het specifieke karakter van de AML gaan we later in. De eerste mededingingswet in China is van kracht gegaan in Deze Anti-Unfair Competition Law (AUCL) fungeerde als basis voor de AML en bevatte een aantal bepalingen die in een mededingingswet thuishoren, zoals verboden op koppelverkoop en op prijsafspraken. Maar het bereik van deze wet was breder: de AUCL functioneerde meer als een algemene wet ter bescherming van consumenten. De AUCL bevatte bijvoorbeeld artikelen over onder meer omkoping en overmatig adverteren. Er bestond nog wel een aantal andere wetten, regelingen en regels met betrekking tot bescherming van concurrentie, maar deze waren sterk verdeeld en onsamenhangend en hadden bovendien vaak een vergelijkbare of vage strekking. 2 Hierdoor was handhaving van mededinging moeilijk. Vanaf 1994 afspraken (kartelafspraken) zijn niet toegestaan. De AML bevat, evenals het EG-verdrag, niet-uitputtende lijsten van voorbeelden van horizontale afspraken die niet zijn toegestaan. Ook zijn verticale afspraken over minimum doorverkoopprijzen niet toegestaan. In lijn met artikel 81 lid 3 EG wordt er in de AML een aantal uitzonderingen genoemd. De belangrijkste is dat samenwerking op het gebied van R&D wel is toegestaan. Noodzakelijke voorwaarde voor deze uitzondering is dat de concurrentie op de relevante markt niet wezenlijk wordt beperkt, dat de consument voordeel heeft van de afspraak en dat er geen andere manier is om dit doel te bereiken. Ook voor Hoofdstuk 3 van de AML geldt dat deze in lijn is met de EU-regelgeving op het gebied van misbruik van een economische machtspositie. Voor alle misbruiken zich bezig houden met nationale veiligheid, nationale economie en exclusieve nationale operaties, niet onder de wet. De meeste bedrijven in deze industrieën zijn echter staatsbedrijven. Op grond van de AML staan deze bedrijven echter wel onder toezicht de Chinese overheid, want ze mogen de belangen van consumenten niet schaden. Staatsbedrijven Het primaire doel van de AML is het stimuleren van concurrentie. In 1990 werd nog in praktisch elke sector de markt gecontroleerd door een staatsbedrijf. Vanaf dat moment begon de overheid met de introductie van ad hoc maatregelen om meer concurrentie te introduceren. Ze splitste staatsbedrijven met een monopoliepositie op, met de bedoeling de nieuwe ondernemingen die 15 gingen er daarom stemmen op voor een uniforme en geldt dat deze strafbaar zijn op het moment dat er hieruit ontstonden met elkaar te laten concurreren. krachtige mededingingswet. Deze wet is er gekomen geen redelijke rechtvaardiging voor bestaat. Het is Dit gebeurde onder meer in de telecomindustrie. Dit in de vorm van de AML. aan de bevoegde mededingingsautoriteit om dit in te leverde echter nauwelijks extra concurrentie op, omdat De eerste vraag die opkomt bij een dergelijke bezig houden met de vraag hoe de AML en de vullen. De regels ten aanzien van fusies en overnames deze bedrijven de markt vaak onderling verdeelden ontwikkeling is hoe een land dat officieel nog steeds mededingingswetgeving in de Europese Unie (EU) De AML is geïnspireerd op de mededingingsregels zijn vastgelegd in Hoofdstuk 4. Evenals in de EU en afspraken niet op elkaars deel van de markt actief communistisch is een mededingingswet kan invoeren. zich tot elkaar verhouden. Het is namelijk de EU in het EG-Verdrag. 3 Het doel van AML is het moeten fusies boven bepaalde drempelwaarden te worden. Daarnaast wil de overheid haar grip op de Immers in een communistisch systeem heeft de geweest die de samenwerking met China op het punt voorkomen en het verbieden van monopolistisch worden gemeld bij de mededingingsautoriteit. strategische sectoren niet verliezen. In 2006 heeft de overheid per definitie veel invloed op het functioneren van de mededinging heeft aangezwengeld. De EU gedrag, het beschermen van eerlijke marktconcurrentie, De voorgenomen fusie kan vervolgens slechts overheid aangegeven dat zij wil dat staatsbedrijven de van een economie en zeggenschap over belangrijke heeft ook belang bij een goed mededingingsbeleid het bevorderen van de efficiency van economische plaatsvinden als deze wordt goedgekeurd door de absolute controle in deze sectoren hebben. 4 In andere onderdelen van het productieapparaat: kortom de staat in China. processen, het waarborgen van de belangen van autoriteit. Op het moment dat de concurrentie door belangrijke industrieën wil zij dat staatsbedrijven is zelf de grootste spelbreker. Een van de principes van socialisme is dat iedereen gelijk is en derhalve ook min of meer een gelijk consumptiepatroon zal Mededinging in China en EU In 1978 hebben de eerste economische hervormingen consumenten en van het publieke belang en het stimuleren van een gezonde ontwikkeling van de socialistisch markteconomie. Kern van het Europese de fusie zou worden beperkt of zou verdwijnen, kan de autoriteit een fusie tegenhouden of toestaan onder bepaalde voorwaarden. enigszins sterke invloed hebben. 5 Vanuit economisch oogpunt is absolute controle in hebben. Marktwerking daarentegen gaat er nu juist in China plaatsgevonden. Vanaf dat moment heeft mededingingsbeleid is het bereiken van economische bepaalde sectoren door staatsbedrijven niet wenselijk. De vanuit dat mensen verschillende behoeftes hebben China zich meer en meer ontwikkeld van een efficiëntie en het veiligstellen van concurrentie op de De AML onderscheid zich op een aantal punten manier waarop staatsbedrijven functioneren is namelijk en dat zij die behoeftes via het laten werken van de centraal geleide economie naar een markteconomie. Europese interne markt (Europese Commissie, 2000). belangrijke van het EG-Verdrag. Ten eerste vergelijkbaar met de manier waarop kartels functioneren. markten kunnen optimaliseren. Vandaar dat we in Illustratief hiervoor is dat staatsbedrijven in 1991 (Prijs)discriminatie tussen lidstaten is derhalve niet bevat de AML een apart hoofdstuk (Hoofdstuk A universal cartel, that is a rationally regulated society dit artikel zullen ingaan op de vraag wat het effect nog ruim tweederde van de industriële productie toegestaan. In Europa gaat het om fair competition. 5) over het verbod op bestuurlijke monopolies, (Mestmacker, 1980). Aan de andere kant is het niet is van de Chinese staatsbedrijven, Industrial policies voor haar rekening namen, terwijl dit in 2002 nog Dat is wat de EU ook van China verwacht. Daarin waarin de anticompetitieve effecten van misbruik per definitie waar dat staatscontrole van sectoren niet en bestuurlijke monopolies in relatie tot de werking maar 40% was. Ook is het aantal staatsbedrijven past geen staatsteun en ook geen onderdrukking van van overheidsmacht centraal staan. Ten tweede samengaat met concurrentie. Om staatscontrole over en effectiviteit van de AML. Ook zullen we ons in deze periode sterk gedaald (Kanamori en Zhao, mensenrechten. Immers iedere staatsvorm waarin is de boeteclausule onduidelijk. De hoogte van een sector te hebben, is het niet noodzakelijk dat er in

9 die sectoren sprake is van een monopolist. Er kunnen Vanaf halverwege jaren 90 werd marktwerking lange termijn economische ontwikkeling. In dit kader ook meerdere staatsbedrijven met elkaar concurreren in een sector. Bovendien mogen staatsbedrijven op grond van de AML de belangen van consumenten niet schaden. Als derhalve de AML naar behoren wordt gehandhaafd, hoeven staatsmonopolies niet op voorhand schadelijk te zijn op korte termijn. Op lange termijn lijkt het privatiseren van deze staatsbedrijven de meeste logische oplossing, net zoals dit in andere voormalige communistische landen is gebeurd. echter niet meer gezien als aanvullend aan centrale planning, maar was het doel van het overheid het creëren van een socialistisch markteconomie. Vanaf deze tijd is het beleid derhalve tweeledig: aan de ene kant stimuleert de overheid concurrentie in monopolistische industrieën, maar aan de andere kant probeert de overheid staatsbedrijven die het moeilijk hebben te beschermen. Marktwerking wordt meer en meer gezien als een goed alternatief om economische wordt ook wel gesproken van China Inc.: politiek en het bedrijfleven vormen één geïntegreerde organisatie. Tot nu toe heeft dit beleid van de Chinese overheid positieve netto-effecten voor de economie en voor haar internationale concurrentiepositie gecreëerd. Nu China meer en meer een markteconomie wordt, moet het haar beleid aanpassen (Taube, 2005). De nieuwe mededingingswet is daarvan hopelijk een voorbode. Industrial policies De Chinese overheid neemt geen genoegen met het feit dat de strategische sectoren in handen zijn van staatsbedrijven, maar bemoeit zich ook actief met deze sectoren. In China wordt industrial policies namelijk gezien als remedie tegen falende marktwerking. Dit betekent dat het gebruikelijk is tekorten of overschotten op de markt te bestrijden met juiste industrial policies. Dit geldt ook voor overmatige concurrentie (concurrentie die leidde tot Bestuurlijke monopolies problemen te overwinnen. In China bestaan veel zogenoemde bestuurlijke Industrial policies spelen een belangrijke rol in monopolies. Deze ontstaan door betrokkenheid van China. Het doel ervan is het stimuleren van grote lokale overheden bij grote lokale ondernemingen. staatsbedrijven, zodat deze ondernemingen economies Doel hiervan is korte termijn winst. Omdat er of scale kunnen bereiken en zowel op de internationale op macroniveau geen instituties bestaan die de als op de binnenlandse markt kunnen concurreren met marktwerking beschermen, kunnen lokale overheden multinationals. In 1991 en 1997 heeft de State Counsel op die manier bestuurlijke monopolies creëren. Ten bijvoorbeeld een nationaal team samengesteld van eerste door het instellen van overheidsregels waardoor 120 grote ondernemingen, met name uit strategische concurrentie wordt beperkt in een bepaalde sector, sectoren die een speciale behandeling krijgen van de of van overheidsregels die leiden tot anticompetitief Overige factoren In Hoofdstuk 6 van de AML wordt geregeld dat er een mededingingsautoriteit zal worden ingesteld. Op dit moment is er nog geen mededingingsautoriteit aangewezen die verantwoordelijk zal zijn voor de handhaving van de wet. Vanwege de verscheidenheid aan wetten, regelingen en regels die bestaan op het gebied van mededinging, zijn er op dit moment drie mededingingsautoriteiten actief. De Chinese overheid kan ofwel een van deze instanties aanwijzen ofwel een nieuwe mededingautoriteit creëren voor de handhaving van de nieuwe wet. Daarnaast is het belangrijk te beseffen dat de AML een belangrijke stap is voor China in de richting van een volwaardige markteconomie, maar haar invloed mag niet worden overschat. Een voorbeeld. China is voor haar groei afhankelijk van export, ze houdt haar interne markt grotendeels dicht. Derhalve is toetreding tot de Chinese markt door buitenlandse ondernemingen moeilijk, dit is bijna alleen maar mogelijk door een overname of door een joint-venture aan te gaan. Daarnaast is de verwachting maar ook van het industriebeleid, handelsbeleid en voorwaarden waaraan moet zijn voldaan, wil de AML buitenlandbeleid. Op deze manier is de AML slechts ook in de praktijk resultaten kunnen boeken. een kleine schakel in een groot geheel. Ten eerste is het van zeer groot belang dat er een In principe is dit niet uniek. Ook in de EU is het sterke en onafhankelijke mededingingsautoriteit mededingingsbeleid één van de beleidsinstrumenten: komt. Voortvarende handhaving en de preventieve de mededingingswet is een onderdeel van een totaal werking die daarvan uitgaat is noodzakelijk om te pallet van beleidsopties. Er is een Europees innovatiebeleid, een Europees industriebeleid en Europees sectoren controleren, de belangen van consumenten voorkomen dat de staatsbedrijven, die strategische handelsbeleid etcetera. Wel het mededingingsbeleid zullen schaden. Ook is dit de enige manier om de steeds meer in het middelpunt van de interne markt hoeveelheid bestuurlijke monopolies terug te dringen. komen te staan. Dat was ook in de EU aanvankelijk niet het geval. Volgens Damien Neven, Chief overheid, zowel op centraal als op lokaal niveau, Daarnaast moet de betrokkenheid van de Chinese Economist van de DG Competition, zijn de impact afnemen: China Inc. moet worden opgesplitst. en de uiteindelijke uitstraling van juist deze mededingingsregels, die bij het oprichten van de EU door vele tussen haar mededingingsbeleid en haar beleid Tenslotte moet China een balans zien te vinden politici een beetje gedachteloos werden aanvaard, van op andere gebieden. Het zal nog wel even duren cruciaal belang gebleken bij de verdere doorontwikkeling van de EU tot een echte interne markt. Dit zou een volwaardige markteconomie. Staatsbedrijven en voordat de Chinese economie zal functioneren als op den duur ook voor China kunnen gelden. overheidsbemoeienis met het bedrijfsleven zullen prijsoorlogen of tot een groot aantal verlieslijdende overheid. Om hun concurrentiepositie te verbeteren gedrag. Ten tweede door consumenten te verplichten dat de nieuwe mededingingsautoriteit zich als eerste gaat. Uitdaging voor China is desalniettemin om bedrijven). China heeft dan ook een lange krijgen deze bedrijven van de overheid onder producten of diensten van bepaalde producenten zal richten op buitenlandse bedrijven die actief zijn op In vergelijking met de regelgeving ten aanzien van langzaam maar zeker stappen voorwaarts te maken. Conclusie niet verdwijnen op het moment dat AML van start geschiedenis in overheidsbemoeienis met bepaalde meer tariefbescherming, toegang tot buitenlandse (vaak staatsbedrijven) af te nemen. Tenslotte gebeurt de Chinese markt. Het is dus allerminst duidelijk dat mededinging van vóór de Anti-Monopoly Law, Wanneer de wet daadwerkelijk wordt uitgevoerd, nationale industrieën (industrial policies). technologieën en easy loans van staatsbanken. Het dit door overheidshandelen dat de toegang tot lokale toetreding tot de Chinese markt meteen gemakkelijker is de AML een grote stap voorwaarts wat betreft is dat een belangrijke stap in de richting van meer Jiang (2002) heeft hierin drie verschillende stadia Elfde Vijfjarenplan, dat loopt van 2006 tot 2010, bestaat niet alleen uit het gepubliceerde gedeelte, waarin markten beperkt, lokaal protectionisme. Bestuurlijke monopolies zijn slecht voor de mededinging en voor wordt. Dit hangt af van de gehele beleidsmix van de Chinese overheid, van het mededingingsbeleid, volledigheid, duidelijkheid en consistentie met marktwerking. Misschien is dit een echte grote economische principes. Er is echter een aantal sprong voorwaarts. onderscheiden, waarbij industrial policies een de algemene economische doelstellingen worden de consumentenwelvaart. Op grond van de AML belangrijke rol spelen. Van eind jaren 70 tot halverwege besproken, maar ook uit een ongepubliceerd deel. Dit zijn derhalve alle drie de bovengenoemde vormen jaren 80 was het beleid gericht op het stimuleren bevat een uitvoering verzameling van plannen voor van overheidshandelen verboden. 1 Respectievelijk Chief Economist van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) en Brooks D., Industrial and Competition Policy: Conflict or Complementarity? van concurrentie, met als doel het verbeteren van de bepaalde industrieën en individuele ondernemingen. Hoogleraar Economische Politiek aan Erasmus Universiteit Rotterdam, en Studentassistent van ADBI Research Policy Brief, No. 42. bedrijfsprestaties. De overheid moedigde onder meer Dit plan is niet zo strikt als de meerjarenplannen uit Het is echter maar de vraag of deze verboden wel de Office of the Chief Economist van de NMa. Bush, N., Chinese Competition Policy: It Takes More Than a Law, China Business Review, Juni Deze andere wetten, regelingen en regels zijn: Provisional Regulations Concerning Developing nieuwe bedrijven aan toe te treden tot bestaande de 20e eeuw, maar heeft toch significant invloed op zin hebben. Bestuurlijke monopolies komen op and Protection of the Socialist Competition (1980), Administrative Statutes on Advertisement Kanamori, T. en Z. Zhao, Private Sector Development in the People s Republic of China, markten, ze creëerde concurrentie tussen bestaande de top van het Chinese bedrijfsleven (Taube, 2005). grote schaal voor in China. Bovendien zal de nieuwe of PRC (1987), Administrative Statutes on Price (1987), Rules on Prohibiting Public Utility Latin America/Caribbean and Asia/Pacific Economics and Business Association, Companies from Restricting Competition (1993), Commercial Banking Law (1995), Price Law Working paper No. 27. bedrijven en ze verminderde de controle op prijzen. Deze invloed ontstaat doordat deze ondernemingen mededingingsautoriteit moeten optreden tegen lokale (1997), Bidding Law (1999), Rules on Prohibiting Regional Blockades in Market Economic Jacquemin, A., Industrial Organization and Competition Policy: What Are the Links?, in: Activities (2001) and Patent Law (2001). P. van Bergeijk, A. Lans Bovenberg, E. van Damme, J. van Sinderen (red.), Economic Science and De toegenomen concurrentie leidde tot overmatige een voorkeursbehandeling krijgen van de overheid. overheden van dezelfde of misschien zelfs hogere 3 Artikel EG, later artikel 81 en 82 EG. Practise, p , Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham, investeringen en bovendien werden staatsbedrijven In dit kader hebben ook een aantal grote fusies, van rang. Dit zal de effectieve handhaving van de wet 4 Deze sectoren zijn: national defense, electrical power generation and grids, petroleum and petrochemicals, Jiang, X., Promoting competition and maintaining monopoly: Dual functions of Chinese telecommunications, coal, civil aviation, and waterway transportation. industrial policies during economic transition, Washington University Global Studies Law onder druk gezet door nieuwe, efficiëntere bedrijven. onder meer Chinese luchtvaartmaatschappijen en niet ten goede komen. Daarnaast was er al vóór het 5 See State Assets Commission, Guidance on the Restructuring of State Capital and State Owned Review, Symposium on APEC Competition Policy and Economic Development, 1: Om deze problemen tegen te gaan, was van autofabrieken plaatsgevonden, op initiatief van de begin van onze jaartelling sprake van het zogenaamde Enterprises, December 18, 2006, Mestmacker, E.J., Competition and Antitrust: Some comparative observations, Weitschrift fur die (last visited March 28, 2007); see also SOEs to Maintain Overwhelming Control in Seven gesamte Staatswissenschaft JITE, pp halverwege de jaren 80 tot halverwege de jaren 90 Chinese overheid. centrale versus lokale overheid probleem. Het lijkt Sectors, XINHUA NET, December 19, 2006, Motta M., Competion Policy: Theory and Practice, Cambridge University Press, Cambridge, het beleid van de overheid gericht op het beperken onwaarschijnlijk dat de AML een oplossing zal zijn content_ htm (last visited March 28, 2007). Owen, B., S. Sun and W. Zheng, China s Competition Policy Reforms: The Antimonopoly Law and Beyond, SIEPR Discussion Paper, No van concurrentie. Ze beperkte de vestiging van nieuwe Het stimuleren van grootschalige staatsbedrijven heeft voor een probleem dat al meer dan 3000 jaar bestaat Lin, P., 2002, Competition Policy in East Asia: The Cases of Japan, People s Republic of China, and bedrijven, beperkte concurrentie met staatsbedrijven topprioriteit voor de Chinese overheid. Op deze manier (Owen, Sun en Zheng, 2007). Referenties Hong Kong Emch, A. and Q. Hao, The New Chinese Anti-Monopoly Law An Overview, eccp. Working Paper Series, Centre for Asian Pacific Studies, No. 133 (17/02). en gaf deze staatsbedrijven een voorkeursbehandeling. is de Chinese overheid het meesterbrein achter de Europese Commissie XXIX Report on Competition Policy, Brussel: Europese Commissie. Taube, M., The Chinese Economy: How Much Market, How Much State?, CESifo Forum, 3/2005.

10 CHINA RISING Tekst: Maria Brouwer, Universiteit van Amsterdam The rapid economic growth of mainland China since the 1980s has raised many questions regarding its causes and effects. What triggered China s economic take-off and what paths does it follow? Many people are also interested to know how China s increased prosperity affects the rest of the world. I ll briefly address these questions in this article. A history of stagnation China s growth is remarkable, because China has experienced long periods of economic stagnation. The Chinese economy was more advanced than the Western world in the thirteenth century AD, when the Sung dynasty introduced agricultural innovations that increased rice production. But, per capita income stagnated after 1300 and China was superseded by Western Europe at that time (Maddison, 2004). Western per capita income increased by a threefold between 1000 and 1820, while the rest of the world lagged behind with a mere thirty three percent growth. As a consequence Western per capita income levels were ( ). The Manchu conquest took 25 million economy was opened up to foreign trade and investment lives. 19th century China experienced several civil wars in the 1990s (Maddison, 2004). and invasions. The Taiping rebellion that took more than 20 million lives is a case in point. Chinese per Catching up capita income was reduced by more than a quarter from Economic analysis would point out that the backward 1850 till 1950 (Maddison, 2004). position of China created ample opportunity to catch up with Western productivity and per capita income Chinese history is marked by wars and rebellions that levels. Catching up requires investments, which can destroyed infra structures and took a high casualty either be furnished internally or through foreign toll. Moreover, they brought dynasties on the imperial investments. China has a high share of savings in throne, who did adopt Chinese Confucian bureaucracy, national income and thus does not require foreign but stifled innovation. Economic stagnation continued investments from that perspective. Catching up also far into the 20th century. The Second World War requires the adoption of more efficient technologies. twice as high De as eerste the rest vraag of the die world opkomt by bij een dergelijke brought Japanese bezig houden occupation met and de massacres. vraag hoe The de civil AML en Foreign de direct investment can contribute to the ontwikkeling is hoe een land dat officieel nog steeds war that followed mededingingswetgeving on the war also took in its de toll Europese of human Unie diffusion (EU) of modern technologies. The Chinese Chinese stagnation communistisch set in is at een the mededingingswet time of the Mongol kan invoeren. life. The Communist zich tot elkaar Republic verhouden. created its Het own is horrors. namelijk de government EU has indeed stimulated foreign direct Conquests, Immers who established in een communistisch the Yuan systeem dynasty heeft The death geweest toll and die economic de samenwerking destruction met of the China Great op het investment, punt which grew rapidly after 1995 and ( ). overheid The conquests per definitie took veel a invloed huge death op het toll functioneren Leap Forward van de and mededinging its cultural revolution heeft aangezwengeld. ( ) De is EU concentrated in export oriented industries and and reduced van the een Chinese economie population en zeggenschap to half its former over belangrijke was enormous heeft (> ook 27 belang million bij deaths). een goed Chinese mededingingsbeleid history advanced technology. Half of all exports in 2004 came size. The succeeding onderdelen Ming van het dynasty productieapparaat: ( ) kortom was de is staat marked in by China. recurrent invasions and rebellions. Their from foreign investments. indigenous is and zelf the de Chinese grootste economy spelbreker. took Een an upward van de principes leaders wanted to replace incumbent Chinese leadership Mededinging in China en EU turn. However, van socialisme the Ming came is dat to iedereen restrict international gelijk is en derhalve and appropriate the gains from exploiting the rural Chinese investments in human capital have accelerated trade in ook China min of had meer been een a seafaring gelijk consumptiepatroon nation but people. zal Maoist In 1978 China hebben showed de eerste some economische resemblances with hervormingen and grew by 22 percent p.a. from 1995 to Chinese the Ming emperor hebben. forbade Marktwerking all long daarentegen distance trade gaat and er nu the juist past as in it wanted China plaatsgevonden. to establish an ideal Vanaf society dat based moment doctoral heeft degrees increased by 14 percent p.a. (Brouwer, the fleet was vanuit burnt. dat Maritime mensen verschillende trade was outsourced behoeftes hebben on rural communities. China zich meer en meer ontwikkeld van 2008a, een 185). China thus seems to have lost its fear of to foreigners. en dat This zij also die occurred behoeftes in via Tokugawa het laten Japan werken van de centraal geleide economie naar een markteconomie. foreign involvement and has opened up its economy in 1636 (Brouwer, markten 2008a) kunnen. optimaliseren. Chinese (and Japanese) Vandaar dat Moreover, we in Illustratief China seemed hiervoor more is eager dat staatsbedrijven to maintain social in 1991 to nog foreign trade and investment. It has also spurred society turned dit artikel inward zullen and the ingaan bureaucracy op de vraag lived wat on het and effect political ruim stability tweederde than to van embrace de industriële technological productie its voor investments in human capital. (Partly) foreign rents provided is van by de peasants Chinese who staatsbedrijven, worked the land. Industrial The policies innovation haar during rekening the larger namen, part of terwijl its imperial dit in history nog owned maar companies exist side by side with state owned Ming was en the bestuurlijke last Han dynasty. monopolies It was defeated in relatie by tot the de werking Economic 40% growth was. only Ook took is het off aantal after the staatsbedrijven economic in companies deze that have preferential access to bank credits. Yurchen Manchu, en effectiviteit who established van de AML. the Qing Ook dynasty zullen we reforms ons of periode 1978 sterk and especially gedaald (Kanamori after the en Chinese Zhao, China was largely immune to the South East Asia crisis 19

11 of the 1990s due to its isolation from world capital take-off. China became a net oil importer in China s foreign direct investment policy seems to be indigenous industries can be hurt, if increased exports immigration to these countries. Chinese communities arbitrary judiciary and party politics make the fate of a markets. However, the recent entanglement in world China has invested billions of dollars in Africa in the inspired by the expectation that high prices of natural drive up the exchange rate of the local currency. arose or expanded all over the globe from Surinam to Chinese bureaucrat or policeman rather unpredictable. financial markets have made China vulnerable to busts past few years. China s investments in Angola started, resources will prevail in the near future. It is hard to South Africa, Sao Paulo, the UK and Zimbabwe. People The same applies to businessmen that have to pay and booms as is exemplified by the highly volatile when Shell withdrew from that country in predict oil prices, but oil prices have reached both great Local rulers can use the monies to buy arms for civil are prepared to pay thousand of dollars to snakeheads officials in order to run their businesses, but can be Chinese stock markets. The heavy involvement of Shell wanted to sell a fifty percent share of an off- heights and deep lows in the past 40 years. We can wars and/or wars against neighbouring countries. that smuggle them abroad under dismal conditions persecuted for these deeds, if the party bureaucracy the state in East Asian economies has increased the shore block -the Greater Plutonio fields- to an Indian argue that the arrival of China on the world economic China keeps a neutral political stance towards the (Glenny, 2008). The Chinese government keeps a blind turns against them. Consequently, they make hay when risk of a systems crisis due to state guarantees that oil company. But, this was prevented by Sonangol, the stage has contributed to demand and, thereby, to rising countries it invests in. However, this can create eye to illegal emigration. The snakeheads that organize the sun shines and put their wealth on foreign bank turn out to be void, when financial markets collapse controlling shareholder and state company. The Shell commodity prices. The same applies to India, Brazil problems with respect to countries like Angola, Sudan the trip abroad have the tacit backing of the authorities accounts. Arbitrary law enforcement also transpires (Brouwer, 2008b). share was instead sold to China s Sinopec; also a state and Russia that have also entered the global economic and Chad that are plagued by corruption and civil (Glenny, 2008, 320). Many Chinese émigrés open up in the application of (intellectual) property laws. The Scarce natural resources China has attracted foreign direct investment, but is a company. The Chinese Exim bank issued a 2$ billion loan to the Angolan government at low interest rates at the time of the deal. arena (the BRIC countries). However, both Brazil and Russia have huge oil and gas reserves and other natural resources, whereas China and India largely war. We can argue that China oversees its foreign investments and thereby safeguards that the loans are wisely spent on infrastructures and exploration. shops or are illegally employed to earn a living abroad and send money back home to pay back their relatives, who often participated in the loans that financed their Chinese government has trouble to counter the mass production of counterfeits in China. About 20 to 25 percent of Chinese experts are counterfeits. While net capital exporter due to its high savings ratio and lack such resources and are net importers of oil and Chinese state involvement in the countries it invests flights. Whole villages and communities share to pay more than 85 percent of goods sold on the Chinese concomitant net exports of goods and services. China The loan gave China a right on the delivery of a fixed other commodities. Brazilian and Russian growth, by in gives the Chinese government some leverage the snakeheads the money required for the migration, market are fake. This ranges from Harry Potter books, bought huge amounts of dollars to close the trade gap daily quantity of oil at an implied price of 31$ per barrel, contrast, hinges crucially on exports of commodities towards their governments. However, it has not been which amounts from to $, depending designer clothes, spare parts for aircraft, Rolex watches with the US. It recently began a policy of foreign direct which is low compared to today s oil prices (Stegeman, and both countries benefit from the recent rise of demonstrated yet that Chinese influence has been on the location. People pay the money quite happily, to Mercedes cars. There is nothing the Chinese will not investment that is not restricted to the Western world but 2008). The loan runs for a 17 year period and the commodity prices. used to improve conditions for the poor and destitute because emigration is for them the most promising copy (Glenny, 2008, 333). 20 also involves investments in Africa and Latin America. China s foreign direct investments in Africa are directed towards natural resources, since it is not self sufficient in oil and other natural resources after the economic money is issued batch wise on a project-by-project basis. China s African policy does not differ much from the policies pursued by Western oil companies like Shell and Exxon Mobil that also granted loans to oil rich nations like Nigeria. Shell gave a loan of China s foreign investment policy is not without hazards. Some oil investment deals failed, because no reserves were found, Moreover, it is questionable, whether China possesses the technology that in countries like Sudan and Zimbabwe. Plenty people China lacks natural resources, but is rich in both capital and labor. China is not only a net exporter of capital, avenue towards a better life. The snakeheads leave the people to their own after they have brought them ashore. They have to find employment by their own means, which most manage to do because their illegal status does not entitle them to minimum wages and Conclusion China s economic liberalization has opened up opportunities for 1,25 billion people to aspire to a better life either at home or abroad. However, the dominant 21 3,1$ billion to NNPC, the Nigerian state oil company. is required to explore ever more hard to win oil but also of people. The economic reforms of 1978 came social insurance. role of the state and the corruption this engenders has Couples that have more than one child need to pay a fine. It looks like the population pressure became manifest at the moment of economic liberalization, when people obtained some freedom of movement. Exxon Mobil and Total also granted loans to NNPC. However, this did not stop the Nigerian government to renege on contracts with the oil companies and demand higher tax payments. Moreover, the new contracts concluded with the oil companies state that repayment will be in money instead of oil deliveries (NRC-Handelsblad, 28 May 2008). Chinese differs from Western foreign investment in Africa due to the fact that Chinese state companies are party to the contracts concluded with African state companies. We can argue that state involvement makes Chinese investments less susceptible to local political pressure than investments by Western companies, since the Chinese state can exert political power to uphold the contracts. Moreover, the Chinese police their investment projects to keep them from terrorist attacks. The Chinese loans involve investments in infra structures like roads and hospitals. The construction reserves. Another hazard involves a burst of the oil bubble, sending oil prices downward. Recent price rises stimulate investments in oil exploration and exploitation. Oil prices could return to former levels, if increased demand is matched by increased production. However, this does not seem to be the case in the foreseeable future. Rising commodity prices produce huge scarcity rents for the owners of these resources. A huge redistribution of income towards countries that are endowed with rich natural resources takes place due to these scarcity rents. Redistribution also takes place within countries, when farmers see their incomes increase, whereas that of consumers decline. Foreign investors can share in the benefits, if their investments gain in value. However, scarcity rents are not always a blessing for the inhabitants of a nation, if the newly won wealth with the one child per family policy. Couples that have more than one child need to pay a fine. It looks like the population pressure became manifest at the moment of economic liberalization, when people obtained some freedom of movement. The end of Maoist politics and the beginning of the economic thaw drove many people from the countryside into the coastal cities and economic zones where economic growth was concentrated. However, these cities and regions could not absorb all incoming labor at prevailing wages. Labor supply still exceeds demand even at recent growth figures of 10 percent p.a. and more. The increasing income discrepancies fuel riots in the countryside which have become ever more frequent and pose a political threat to the Chinese government. Consequently, economic liberalization ensued a big emigration wave that brought Chinese people all over the globe; to the UK, the US, Latin America and Africa. This does not only State control The Chinese state does not only control foreign but also domestic investments. This is no longer part of a central planning scheme, but consists of local authorities that issue licenses or other permissions that are required to run a business. These officials need to be paid a bribe in order to make them move the required papers forward. The police also needs to be kept away by paying them off. Close corrupt relationships between local tycoons and political leaders have evolved that constitutes a Political Criminal Nexus PCN (Glenny, 2008, 315). Officials protect business firms against competition, which allows them to extract monopoly profits. These are partly channelled towards officials in the form of buying them apartments; cars or scholarships for their children to the Sorbonne, Heidelberg or Oxford (Glenny, 2008, 318). Officials want to amass some wealth, because they created great political uncertainties. Some amass great wealth but this can be taken away by the stroke of a pen. But, present conditions constitute an improvement to what came before. The rest of the world benefits from cheap Chinese labor as consumers of manufactured goods. The same consumers are hurt by increasing commodity prices. Western business suffers, when Chinese infringe on their intellectual property rights, but benefits from direct foreign investments. The record could become more positive, if the Chinese state got less directly involved with economic life and instead developed institutions that uphold the rule of law and sustain market allocation. Maria Brouwer University of Amsterdam Department of Economics and Business projects are partly carried out by Chinese workers, who is not spent on the population but stands on the involve migrants working on state sponsored projects have low pay and their position is rather precarious and Roetersstraat 11 are moved towards the African countries. bank accounts of a few political leaders. Moreover, in Africa and elsewhere, but consists largely of illegal can be taken from them for mysterious reasons. An 1018 WB Amsterdam

12 Net die ene studie afgerond, wil je toch de andere kant op. WAAROM DE CHINESE GROEI ZAL VASTLOPEN EN EUROPA IETS TE BIEDEN HEEFT The rise of the East and the fall of the west, or the other way around? Tekst: Meine Pieter van Dijk, Erasmus Universiteit Amsterdam China is een communistisch geregeerd land met een markteconomie die voor hoge goroei zorgt. In dit artikel komen een aantal factoren die de groei bedreigen aan de orde. Als die gaan opspelen kan het politieke systeem onder druk komen te staan en zou er meer vrijheid kunnen worden gevraagd en meer inspraak, te beginnen op het lokale niveau. Europa bereikt niet meer die hoge economische groei, maar kent wel politieke vrijheid, een zekere mate van regionale autonomie en een gematigd soort kapitalisme. Dat zou een voorbeeld voor China kunnen zijn. Deloitte geeft je de kans. Word fiscalist. De consumptie van elektriciteit stijgt enorm snel en er schijnt ongeveer iedere twee weken een kolencentrale geopend te worden. Per jaar krijgt China er de capaciteit van het Verenigd Koninkrijk bij! De titel van dit nummer The rise of the East and the fall of the west suggereert dat de rise of the East van de zelfde orde is als de fall of the west. Terwijl het bij de rise of the East vooral om economische groei gaat, moet ik bij de fall of the west vooral denken aan gebrek aan politiek en intellectueel leiderschap in de wereld. In de ogen van de niet westerling is dat het morele verval van het westen. Er is niet langer één land dat het voorbeeld voor andere landen is, zoals de Verenigde Staten (VS) dat lang zijn geweest. Merkwaardig genoeg zijn de VS nog steeds de meest begeerde bestemming voor miljoenen potentiële migranten uit Afrika, Azië en Latijns Amerika, maar dat heeft meer te maken met de mogelijkheden van deze migranten om er hun materiële behoeften te bevredigen, dan met hun identificatie met de VS als politiek ideaal. Maar als je de titel omdraait zou de economische groei in het Oosten uiteindelijk naar beneden moeten gaan en zou het westen de wereld iets te bieden hebben. Daar wil ik het over hebben. Bij het westen beperk ik me tot de Europese Unie. Zou die op een bepaalde manier een voorbeeld kunnen zijn in deze wereld? Europa als een alternatief. Het zou een wereldmacht met zachte macht (soft power in plaats van militaire interventies) moeten zijn, zonder het cowboy kapitalisme van de VS, of het enge nationalisme van China. Van dat laatste hebben we een indruk kunnen krijgen tijdens het rond de wereld gaan van de Olympische fakkel en door de felle reactie op de Westerse kritiek op het Chinese optreden in Tibet. Met een voor Nederland uniek programma maakt Deloitte het mogelijk je carrièreperspectief compleet om te gooien. Studenten van alle studierichtingen, die beschikken over analytisch denkvermogen en cijfermatig inzicht, kunnen solliciteren voor dit carrièretraject op academisch niveau. Je leert zowel de theorie als de praktijk kennen, onder andere tijdens een project in het buitenland. Kijk voor meer informatie op Het is mijn overtuiging dat de snelle economische groei van rond de tien procent per jaar die China sinds 1978 heeft gehad niet eindeloos door kan gaan. Ik zal een aantal factoren noemen die er toe kunnen leiden dat die economische groei ophoudt, maar ook een paar redenen waarom China misschien niet zo snel zal veranderen. Na 22 reizen naar China gedurende de laatste 13 jaar denk ik dat er redenen kunnen zijn waarom de Chinese groei op een gegeven moment tot stilstand zal komen. Ze komen hieronder kort aan de orde: milieuproblemen, files, vervreemding, inflatie, migratie, oorlog met Taiwan, regionale autonomie en terug lopende buitenlandse investeringen. TreasuringTalent.com

13 All work, no play. no way Milieuproblemen De eerste factor waarom de Chinese groei op naar energie, nog maar genoeg voor drie procent van de totale vraag te zijn. de recente aardbeving werden getroffen, arbeiders, boeren en de culturele en intellectuele elite. Bij de 25 Jazeker, het kan hard werken zijn bij Deloitte Audit. Maar gelukkig vinden Deloitters dat geen probleem. Ze zijn gedreven en ambitieus. En hard werken wordt beloond. Met aantrekkelijke klanten. Met persoonlijke groei, studies en opleidingen, begeleiding bij je carrière. En met de nodige ontspanning, want daar geloven we heilig in. Er is dus volop ruimte voor plezier met collega s, binnen én buiten werktijd. In zo n dynamische omgeving doen zich steeds weer nieuwe carrièrekansen voor. Daarom zoeken we ook voortdurend naar nieuwe Deloitters. Bijvoorbeeld op ons kantoor in Amsterdam. Wil jij je talent bij ons ontplooien, en doe je dat het liefst in onze hoofdstad? zal houden is de ongelooflijke aantasting van het milieu door de snelle groei in dat land (Van Dijk en Mingshun, 2008). De enorme vervuiling in China is vooral in de grote steden geconcentreerd (Mingshun, 2002). De sterke toename van steeds duurder wordend fossiele energie gebruik kan ook een rem voor de groei betekenen. Veertig procent Verstopping op de wegen Er is in de laatste 10 jaar zowel rond Beijing, in de Yangtze en in de Pearl rivier delta (de centra van de economische groei) een fantastisch stelsel van snelwegen gebouwd. Tegelijkertijd kunnen files van record lengte op zesbaans snelwegen niet worden verkomen. Beijing recente aardbeving waren de mensen geschokt over de corrupte overheid die inferieure scholen liet bouwen, waardoor duizenden kinderen om het leven kwamen. Er volgden een aantal demonstraties van ouders die steeds hardhandig onderdrukt werden. De communistische vakbonden vervreemden de De specialisten van Deloitte Audit adviseren multinationals, de grotere Nederlandse bedrijven en de publieke sector over het naleven van de steeds strengere en complexere verslaggevingsregels. De werkzaamheden lopen uiteen van het verzorgen van jaarrekeningen tot ondersteuning bij het opstellen van ondernemingsplannen en bedrijfsanalyses. Maar corporate governance en fraude zijn ook meer auto s in 2005 betekent ook 40 procent meer benzine verbruik in 2006! China gebruikt bovendien per eenheid nationaal product veel meer energie dan andere landen, dat kan alleen omdat elektriciteit heeft al drie miljoen auto s op 16 miljoen inwoners, maar de verwachting is dat er in China ieder jaar één miljoen auto s bij komt (International Herald Tribune, ). Die komen vooral in steden waar arbeiders van zich omdat ze vooral de arbeider er onder proberen te houden om China concurrerend te laten blijven. Dat leidt tot onrust. Maar met arbeidsproblemen doel ik niet alleen op arbeidsonlusten onderwerpen die je tegenkomt. We hebben onze kennis gebundeld in drie praktijken: de corporate markt, de nationale markt en de publieke sector. Maar, hoe verschillend deze specialismen ook zijn, ze hebben één ding gemeen: het talent van de mensen die er werken. Onze cliënten dagen je namelijk voortdurend uit. Eigenschappen als nauwkeurigheid en ambitie zijn daarom onmisbaar. Net als ongebreidelde nieuwsgierigheid, communicatieve vaardigheden en een kritische houding. Ben jij zo iemand? Dan is Deloitte Audit jouw beste carrièremove. Kijk voor meer informatie op en ontdek waar jóuw talenten het best tot hun recht komen. Of bel met Kidi Jung via vooral door kolencentrales wordt gegenereerd en China heeft veel kolen. We weten dat het gebruik van kolen de meest vervuilende manier is om elektriciteit op te wekken. De consumptie van elektriciteit stijgt enorm snel en er schijnt ongeveer iedere twee weken een kolencentrale geopend te worden. Per jaar krijgt China er de capaciteit van het Verenigd Koninkrijk bij! De Drieklovendam zou aanvankelijk voor zes nu al nauwelijks parkeer mogelijkheden zijn en waar energie schaars is, tenminste voor de door de overheid vastgestelde te lage prijs. Vervreemding tussen de Chinese overheid en de burgers Een ander probleem is de vervreemding tussen de Chinese overheid en de burgers. Daar kunnen vele omdat men hogere lonen wil (labor unrest leading to higher wages; Financial Times, ), maar ook op de vergrijzing van de bevolking ten gevolge van het één kind beleid. In Europa en Japan hebben we dat probleem ook, maar niet zo sterk als in China, waar bovendien nog een vrouwentekort is omdat ouders liever een jongentje als enigs kind wilden. procent van de nationale energiebehoefte zorgen, voorbeelden van gegeven worden, maar ik beperk me De boeren ageren vaak en heftig tegen lage prijzen maar dat blijkt nu, ten gevolge van de gestegen vraag tot vier categorieën vervreemden: mensen die door en het afpikken van hun grond (vooral aan de randen TreasuringTalent.com

14 Waarom China misschien niet zo snel zal veranderen van de grote steden), waar ze vaak geen compensatie voor krijgen. De politieke onrust blijft toenemen. In wisselkoers tot een economische recessie zou kunnen leiden. Hoelang accepteren zij dat nog? de regio heeft China conflicten met Japan, Vietnam en de Filipijnen over visgronden en eilandjes, vooral als er ongeregeldheden slechts een topje van een ijsberg zijn. In het geval van Tibet werd er uiteindelijk toegezegd honger en gebrek aan alles in het zuiden en westen van Soedan en wordt er nu weer gevochten rond de meest China worden onlusten waarbij meer dan honderd olie onder zou kunnen zitten (de Spritney Islands). Er zijn ook een aantal redenen waarom China dat men overleg zou plegen met medewerkers van noordelijke vindplaats van olie in het zuiden. China mensen betrokken zijn en die een gewelddadig Migratie naar de stad misschien niet zo snel zal veranderen als wij zouden de Dali Lama. profiteert sterk, want het neemt de Soedanese olie af verloop krijgen aan Beijing gerapporteerd. Volgens De enorme instroom van migranten vanaf het Regionale autonomie willen. Ten eerste omdat sinds het neerslaan van tegen een heel lage vaste prijs, omdat het langdurige de Financial Times waren dat er in 2006 platteland naar de steden vereist een ontvangststructuur. Een ander gevaar is dat het land uit elkaar zou vallen. de opstand op Tianamin square in 1989 al weer Ook op het verzoek om de Chinese invloed in contracten met Soedan heeft gesloten. en dat aantal neemt nog ieder jaar toe! Vooral de Die ontbreekt meestal en dus leven migranten als Wat heeft een inwoner van Shanghai die op het niveau bijna 20 jaar betrekkelijk rustig in het land is Soedan te gebruiken om de problemen in Darfur landonteigeningen zetten veel kwaad bloed bij de boeren die ook regelmatig in opstand komen tegen corrupte ambtenaren op het platteland. goedkope en broodnodige arbeiders in de bouw, maar ook als tweede hands burgers in de grote steden: geen recht op een woning, geen recht op onderwijs voor hun van een Portugees leeft gemeen met een inwoner in het westen van China (bij voorbeeld een Oeigoer), die op het gemiddelde niveau van een Afrikaan zit? geweest. De Chinese bevolking lijkt bereid te zijn het communistische systeem te accepteren als de economie maar snel genoeg groeit. te helpen oplossen werd zeer terughoudend door de Chinezen gereageerd. Uitgangspunt van het Chinese buitenlands beleid is dat China zich niet met de Tenslotte zijn er de mensenrechten waarmee het slecht gesteld is in China. Maar het westen heeft er voor gekozen daar niet te moeilijk over te doen, want kinderen of op gezondheidszorg. Vaak onverzekerd en Er is dan ook een zekere beweging richting regionale interne aangelegenheden van hulpontvangende economisch is China erg belangrijk. Dus oefene wij niet Ten slotte vervreemdt de overheid de moderne als ze een ongeluk krijgen moeten ze terug naar hun autonomie. Het beroemde Chinese verhaal de Three Een tweede reden waarom China misschien niet landen zullen bemoeien. China beperkte zich tot het veel druk uit en kan het autoritaire regime in Beijing burgers van zich door weinig culturele vrijheid te dorp zonder compensatie. Er zijn nog minstens 200 kindoms begint met: divided unite and united zo snel zal veranderen is dat het nationalisme benoemen van een speciale gezant voor Soedan, die doorgaan met mensen op te pakken. Demonstranten 26 verlenen en bij voorbeeld het internet te controleren miljoen boeren op het platteland die de komende 10 divide. Dat is altijd de geschiedenis van China wordt opgezweept door het economische succes en af en toe ach en wee roept, maar niet echt probeert in Tibet, maar ook ouders die protesteren tegen 27 en censureren, evenals alle overige media. Het wordt steeds moeilijker voor de meer ontwikkelde Chinezen om die dominante rol van de overheid te accepteren. jaar naar de steden willen trekken. Dat wil zeggen dat er ieder jaar ongeveer 20 miljoen mensen het platteland verlaten. Hoewel er momenteel in het geweest. De wens tot autonomie zie je bij voorbeeld wanneer een aantal grote provincies het plan opvatten om een vrijhandelszone te creeren, zoals in de Pearl nu door de aardbeving en de Olympische spelen. China wil niet de indruk geven te zwichten voor druk van buiten. China heeft al vijf jaar weerstand om druk op Soedan uit te oefenen. China heeft alleen Khartoem zo ver weten te krijgen om het vredesplan van de Verenigde Naties voor Darfur te accepteren corrupte ambtenaren die geaccepteerd hebben dat de scholen waar hun kinderen in stierven na de aardbeving slecht gebouwd waren. Ook Chinese Er is geen echte inspraak, er zijn nauwelijks nietgouvernementele hoog ontwikkelde oosten van het land een tekort aan rivier delta het geval is. geboden tegen Amerikaanse druk om de eigen dat voorziet in VN troepen, naast de reeds aanwezige strijders voor mensenrechten en internet activisten organisaties (NGOs) en de lokale geschoolde arbeid is zijn er in de kleine steden in het munt te herwaarderen. Het gevolg is dat de door vredesmacht van de Afrikaanse Unie, die door gebrek worden nog seeds opgepakt. Dat heeft u allemaal in overheid is ook nauw gelieerd aan de partij. Maar op een gegeven moment wordt deze inperking van hun binnenland nog enorme arbeidsreserves. In feite gaat het er om hoe lang deze plattelandbewoners het nog Teruglopende buitenlandse investeringen exportoverschotten door China geaccumuleerde aan materieel en mankracht weinig uit kan richten. dollars ondertussen 40 procent van hun waarde de krant kunnen lezen het afgelopen half jaar, maar het westen doet er weinig tegen. Gelukkig voor de vrijheid waarschijnlijk niet langer geaccepteerd. accepteren dat zij nauwelijks profiteren van China s Tenslotte kan één van de belangrijkste motoren van verloren. De Chinezen hebben een deel in het westen Voor China geldt net als voor de VS dat oliebronnen Chinese autoriteiten heeft de aardbeving de aandacht booming economy. De grote inkomensverschillen het succes wegvallen, de buitenlandse investeringen geïnvesteerd, maar door de daling van de koers van de strategisch erg belangrijk zijn. Waar in de VS voor deze zaken in de aanloop voor de Olympische Inflatie De Chinezen zijn zelf erg bang door hoge inflatie aan concurrentiekracht te verliezen. Dat is de reden waarom de prijzen van benzine- en dieselprijzen niet omhoog gaan en respectievelijk 20 tot 40 procent onder de wereldmarkt prijzen liggen. De inflatie is momenteel 8.2 procent op jaarbasis, dat is het hoogste cijfer in 12 jaar. In 1996 was het record 8.6 procent. tussen de stad en het platteland zijn op langere termijn niet vol te houden (Financial Times, ). Oorlog Mainland China vindt het nog steeds moeilijk dat Mao s tegenstander Chang Kai-shek naar Taiwan ontkomen is. De Chinezen zijn nog steeds bereid een oorlog om Taiwan voeren. Algemener kan de vraag (FDI). Dalende FDI kan het gevolg zijn van de ongunstige wisselkoers, maar ook omdat één van de bovengenoemde ontwikkelingen het niet langer aantrekkelijk maakt om in China te investeren. Clissold (2004) beargumenteert zeer overtuigend dat ook een zwak juridisch systeem leidt tot toenemend aantal conflicten, bij voorbeeld tussen partners in joint ventures (denk aan Danone) of over het aantasten van dollar en omdat ze niet altijd een goede hand hadden bij het uitkiezen van hun beleggingen hebben deze ook tot substantiële verliezen geleid. China wil tegen alle prijs de indruk vermijden dat ze toe zouden geven aan buitenlandse druk. Dat heeft te maken met de geschiedenis van het land. Aan het einde van de 19de eeuw legde het buitenland China misstanden in Saoedie Arabië niet benadrukt worden, zo heeft China het niet heeft over de slechte praktijken van de Noord Soedanezen. Soedan heeft de laatste jaren een behoorlijke economische groei gerealiseerd, maar er is een nadere analyse gewenst wie daar nu van profiteren. Door de Soedanese burgeroorlog is er vooral spelen enigszins afgeleid. Conclusies Ik ben niet de enige die wolken aan de Chinese horizon ziet. In de Financial Times ( ) legt een Indiase expert uit in een artikel onder de kop Door de gehanteerde wisselkoers zijn geïmporteerde goederen erg duur en dat tikt aan indien een land zowel veel olie als veel voedsel moet importeren. Krugman (2005) gaat zover als te beweren dat de onrealistische gesteld worden: is China een vriendelijke supermacht (Colijn, 2008)? Er zijn allerlei aanwijzingen dat dat niet zo is. Bij voorbeeld wordt het Chinese optreden in Afrika steeds meer bekritiseerd (Van Dijk, 2007) en in copy rights en intellectual property. Al deze factoren zullen het politieke systeem onder druk zetten om met hervormingen te komen die meer vrijheid aan de bevolking geven en meer inspraak toe staan. van alles op omdat de keizers te zwak waren. Dat zal niet meer gebeuren. Het land heeft bij voorbeeld hoogstens cosmetisch gereageerd op de druk om minder hard in Tibet op te treden. Terwijl deze De wet verbiedt Chinese belegger weliswaar te handelen op de B-markt, maar ook het gebrek aan buitenlandse valuta weerhoudt haar ervan te kopen op de B-markt.

15 Chinese road to nowhere dat in China de realiteit is dat er sprake is van een investment-led growth pattern with costly side effects zoals: environmental degradation, the waste of resources through reckless investment and the cost of limiting competition and keeping the bank sector under state control. Henk Schulte Nordholt (2006) noemt in zijn boek als obtakels voor China op de weg naar boven : energieen milieuproblemen, de zwakte van de banken, de boeren die achterblijven en de machtsconcentratie in die vrije meningsuiting en -vorming belemmeren. Al die beperkingen op de vrij geschreven pers, op het zien van bepaalde westerse TV kanalen, op westerse kranten en op het internet zijn de zichtbare uitdrukkingen van onderdrukking. Ook de gangen van een toerist of een onderzoeker worden op kritieke punten na gegaan en geregistreerd. Helaas ontbreekt een actieve civil society in China. 40 jaar communisme en de culturele revolutie hebben alle niet communistische organisaties geëlimineerd. In Taiwan ook weinig moeite hebben met een federaal verband, waarbij het eiland een redelijke mate van autonomie krijgt (even als Tibet), terwijl de grote economische belangen van Taiwan in het mainland er veilig door gesteld worden. Geert Mak (2004) noemt Europa een uniek experiment, iets waar wij vaak niet bij stilstaan. Landen die elkaar eeuwen lang te vuur en te zwaard bestreden hebben zijn nu al 50 jaar zonder oorlog en proberen nauwer met 28 te weinig handen. feite zijn er geperverteerde instituties gecreëerd, zoals de aan de partij gebonden vakbonden die toe zien elkaar samen te werken en hebben daar economisch voordeel bij. Europa is inderdaad een alternatief voor Puur historisch gezien heeft in de 20ste eeuw nog dat de lonen laag blijven en er geen arbeidsonlusten het primitieve kapitalisme dat in de VS hoogtij viert, nooit een land een bloeiperiode van meer dan veertig uitbreken. Maar onder die verstikkende deken groeit het markt communisme van de Chinezen en het jaar gehad (Japan ). In Nederland hield de hoge groei tijdens de wederopbouw al in 1960 de pluriformiteit (Peter Ho, 2008) en op een dag moeten die initiatieven er door heen komen. Maar olie-garchische Russische systeem. Wij realiseren ons niet het unieke van wat wel het Rheinland-Westfalen op. Bouwvakkers vroegen en kregen toen veertig dit soort kritiek moet wel van binnen uit komen model van de sociale en christelijke democraten, of van procent salarisverhoging omdat ze lang genoeg voor ons eigen gepolder. Europa heeft niet voor niets een een schijntje hadden gewerkt. De industrie werd gemechaniseerd, maar de groei daalde. In China zou het in jaar na Mao s dood zijn. Maar de groei kan ook eerder dalen. Er zijn nog veel overblijfselen van een absoluut regime in China In feite is de strijd om Taiwan een strijd om tijd. Zal China er lang genoeg van afzien om het eiland aan te vallen om eerst zelf te zijn veranderd? Indien er politieke hervormingen in China plaats vinden, bijvoorbeeld door democratie op het lokale niveau in te stellen, zal men afzien van zo n aanval. Dan zal enorme aantrekkingskracht door onze geschiedenis, onze cultuur en manier van samen leven. Daarom voorspel ik de rise of western European values en op termijn de fall of the eastern materialistic preoccupation with high economic growth, at the expense of so many other things! Meine Pieter van Dijk Professor of Water services management UNESCO-IHE Institute for Water education, Professor of urban management at ISS The Hague, POBox DA Delft The Netherlands m.vandijk@unesco-ihe.org Referenties Clissold, T. (2004): Mr. China. London: Robinson. Dijk, M.P. van (2007): China s aanwezigheid in Afrika, In: Economisch Statistische Berichten (ESB), October 5, Jaargang 92, No. 4519, pp Dijk, M.P. van en Z. Mingshun (2008): Urban environmental and economic performance linked to sustainability: Evidence from big and medium size Chinese cities. Rotterdam: Erasmus Uinversity, IHS Working papers number 15, 23 paginas ( Ho, P. (2008): Ingezonden brief in De Volkskrant in maart, over het boycotten van de Olympische spelen. Colijn, K. (2008): China: een dreigende dreiging. In: Internationale Spectator, Krugman, P. (2005): Unrealistic currency resulting in an economic recession. In: International Jaargang 62, Nr. 3, maart, pp Herald Tribune, May Dijk, M.P. van (2006): Managing cities in developing countries, The theory and practice of urban Mak, G. (2004) In Europa. Amsterdam: Atheneum. management. Cheltenham: Edward Elgar. 212 paginas. Ook in het Chinees. Beijing: Renmin Schulte Nordholt, H. (2006): De China code ontcijferd. Amsterdam: Byblos. university Press, World Bank series, 198 paginas.

16 GLOBALISATION OF THE ECONOMY VS. IDENTIFICATION BY MOTHER TONGUE Tekst: Norbert Walter 30 How great is the potential for polarisation in this topic! Between the highest form of efficiency and the most elementary form of comprehension. Between the world at large and the mother s bosom as points of reference. But the adoption of the mother s tongue is the start of the ego s journey in the world via a form of abstraction when communicating. The sender and the receiver have to agree on the message. But this describes the advance in civilisation only inadequately: the mother tongue enables people to communicate with their habitat, their environment. And that leads us on to today s topic. But what do we mean by mother tongue? And more difficult still: what is a person s habitat? Does mother tongue mean the spoken word including the sound and dialect? Is it the written language of the tribe, the nation, society? Has the meaning of mother tongue changed due to societal, social and/or economic developments? Does the concept differ for nomads, farmers, the skilled trades, industrial workers or those particularly thirsty for education? What, for example, was the mother tongue in what is now called the Germanspeaking area before the days of Gutenberg and Luther s translation of the Bible? May we say the mother tongue is the input from great poets and philosophers in a nation s culture in the form of language? Or does the mother tongue remain what Hans-Georg Gadamer described in the following way, by saying: All these questions are of direct relevance. But they only derive their particular significance when addressing the issue of what the habitat is today for which our mothers and fathers prepare us in communication with language. The habitat is even for young children no longer merely the home farm, the neighbourhood, the street or the village. For them, it is school, with schoolmates often coming from a different geographical background and often from outside the country. The reality of a holiday trip is nearly always linked with experiencing a foreign language. In the educational field, meeting people who speak a different language is increasingly becoming the rule and not the exception, for both teachers and students. In the reality of working life, finally, it emerges increasingly that clients, suppliers, colleagues and consultants do not come from the same language area. So how do parents handle this aspect of real life? Which language or languages do they teach language was of elementary significance for mutual stimulation in, and the emergence of, a European cultural area, and consequently the basis for the resultant cultural heritage. The 19th century represented a second apex in globalisation, triggered by industrialisation as well as the establishment of free trade by the British Empire. Trade, direct investment and great waves of migration particularly from Europe to America were the hallmarks of this phase. Germans were slow and few to join the process. Nation building, advances in science and industrial expansion were the pillars of German participation in the globalisation process of the 19th century. In political, economic and societal terms, the two world wars and the intervening years were periods of regression culminating in nationalism, autarchy and unqualified endorsement of German values and traditions. and the presidents Bush (senior) and Gorbachev. And the forward-looking steps taken by the policymakers were backed by the will of society to leave behind the atrocities and deprivation of a world of conflict (up to and including war). The widespread belief that the globalisation drive is a scheme masterminded by a few powerful multinational corporations does not stand up to even a superficial examination of the phenomena. The appeal of the US, the centre of this global order, is reflected not only in the resolve of the elites from all over the world to make a home there, but also in that of the lesser endowed. That is the most powerful evidence of this quality. Companies multinational ones in particular are of course important pillars in the realisation of the globalisation concept. Their aims of conquering new markets, attaining new quality levels, producing more cheaply and setting new standards are all factors that make them heavyweight players on the world stage. Globalisation 31 their children to prepare them for their lot in life? After the Second World War the new dawn was marked is expressed equally powerfully in the field of academia. The answers are very often shaped by the living by a focus on all things American, the establishment More and more often, discoveries and research work are circumstances of the parents, and not so often by the of a Western European peace order and European emerging from the joint efforts of various nationalities, prospective circumstances of the children. economic integration. Politically, the globalisation and increasingly from cooperation between different On globalisation At times one might think that globalisation is a process was completed at the end of the 1980s with Mikhail Gorbachev s perestroika and glasnost, and the subsequent collapse of the Soviet Empire. Since locations. Like in the business world, the changes in information and communications technologies are playing a major role: with the internet, people are online phenomenon that arose in the last few decades of then, democracy, market economics and open borders in real time, around the globe and at minimal costs. Language is homeland. Therefore, I very much regret while abroad, they become aware of their roots. But the it. Increasingly, children are growing up bilingual. the 20th century. However, probably nothing could for trade in goods and services, the free movement that dialects are no longer cultivated at school. Dialects notion of homeland is in decline. The world has become too Increasingly, the mother tongue has no tinge of dialect be further from the truth. The claims to power by of capital and (to a certain extent) of workers have Knowledge and analyses are available everywhere at the maintain the homeland in the most original sense of mobile to allow us to develop roots. Let s hope that school owing to the mobility of mothers and fathers. What is Alexander the Great, the Roman Empire, the Roman become the established order. Globalisation in an all- same time. The global village is becoming reality. But the word. Instead, children are exposed in abominable teachers relearn to teach the sense of home to children in our experience in the face of such realities? Does this Catholic Church in a way, these can all be seen as encompassing sense is the reality being experienced in in what form? How is the village organised in terms fashion to the influences of advertising, computer and language. That alone would be a big step. type of language provision result in a lack of homeland, globalisation initiatives. The seafaring nations sailing the early years of the 21st century. of its language? Is it the Tower of Babel? Is it a house management jargon. This leads to a detachment from roots and commitment? Are those living such lives at on a common ocean are traditional symbols of this almost filled with people translating out of and into all cultural roots which is the very opposite of homeland. The mother-tongue phenomenon started long ago risk of communicating less, less discriminatingly and global initiative. This orientation is clearly expressed in The driving forces for this world order are no doubt the languages of the world? Or is it a house in which Homeland is a feeling linked to a place. Homeland to become more differentiated in real life and society. less well? Does this torpedo linguistic competence, or language, too. The dominant language is the language very complex. Ultimately, they are societal and political people, i.e. all of us, speak in one (simple) tongue? is like the house in which we feel at home. A sense of home is conveyed by relatives, friends and countrymen, particularly by mothers, who gave us our mother tongue. People have always lived in language border zones, and the people in small countries much more so than those in large nations. There, the concept of mother tongue linguistic excellence at any rate? Does the concentration on the exclusivity of standard language mean (spiritual) impoverishment and abstraction that of the rulers. The phenomenon was most widespread with Latin, the lingua franca of the Middle Ages, the language of religion and science. It was the language in nature. The ones who initiated these processes and drove them on were the founders of the two Bretton- Woods institutions (World Bank and International The global village The global village exists in all three forms. All of us When people catch the sound of their familiar language is often less clear than the way we normally categorise eventually results in rootlessness? of the elites. No doubt the decision to embrace this Monetary Fund), the fathers of the Treaty of Rome, find ourselves in the Tower of Babel (Model I) at one

17 English, just like in business and academic circles. in the quality of the results produced, including the distribution of advantages and disadvantages? There social matters tends to be run down albeit to varying extents. This results, for one thing, in a (theoretical) Since the global village has become reality due to the different forms and (low) costs of communication, since travelling is getting easier and cheaper all the time, and since the desire to travel is insatiable, the only thing remaining to be established is what form the global village will take or ought to take in terms of communication. As a model, the Tower of Babel is out of the running. One can follow the verdict of the Bible. But the two other models bear scrutiny. is no end to the questions. It is often difficult to find the answers, and when they are found, they usually lack proof, and as such are certainly very subjective. For this reason they are open to attack and may be revised. It looks as though literature and perhaps philosophy as well cannot be integrated into Modell III, or at least only with difficulty. In these areas the mother tongue is quite frequently an elixir. In many cases, total loss of benefit in comparison with the Nirvana approach, but not vis-à-vis models that can be realised. For another thing, it results in a relative loss in rank and thus in recognition and income for those who are discriminated against in this way. This will surely lead to a rejection of the model, or to dissatisfaction at the very least. As the third millennium gets Model II is the one that may rescue the meaning of conducting effective discussions on politics or underway it really does not appear as if Model III is mother tongues in the globalisation process. However, Model III clearly seems to be the favourite one now selected by those voting with their feet. economics is not possible in a simplified language. On too many occasions, people unintentionally say things that are misunderstood because they use words about to undergo a rapid change in its quality or the related implications. Much argues now and for the next generation that simple English will represent The pros and cons of the models Academia and the natural sciences especially have opted in favour of Model III. It appears to be the model allowing the greatest degree of freedom and creativity. It enables the relatively largest number of without knowing the context or being able to judge it the lingua franca of the globalised world. The main properly. The result is a sham solution. reason is not that those who speak English as their mother tongue will remain in the majority, even In the fields of technology and natural science, though the population growth of India a country communication based on Model III works whose common language does seem to be English successfully thanks to effective control mechanisms outstrips that of all the other populous nations. Is time or another. The village of Europe, i.e. the EU (Model li), brimming over with translators, confronts us with this model over and over again. In 1990 the EU already had 110 language pairs. With enlargement people to participate in stimulating debate. It ensures the most secure and most rapid dissemination of knowledge and thus the exploitation of discoveries in the most effective manner for the biggest groups of and because the points of reference are mainly expressed in set phrases or formulae. Air traffic control and international accounting systems, but also mathematics education and research as well as it not legitimate to wonder whether Chinese will be the most commonly used language on the internet within a generation? Model II would also be fairer, because it would gauge professional competence less often through the language filter. It would use talents that Model III, at the least, undervalues. The greater the progress and probably also for 20 years to come. Would, as a consequence, Model III have to be rejected and calls made strictly for the use of the mother tongue and translators everywhere? No way. The main way to Central and Eastern Europe, the figure exceeds 400. However, in most cases the global village is the place where (nearly) everyone focuses on one simple language (Model III). For many decades, the language of academia and business has been a simplified form of English. This has also applied for at least 25 years to politics although this is acknowledged only tacitly and not officially. At official meetings, exchanges still take place via interpreters ; but in the corridors, during customers. This saves more lives, makes many things more comfortable, cheaper and nicer for many people. It excludes fewer people from progress than existing alternatives while taking account of budget restrictions. What restrictions apply to Model III? In what ways does this model offer no solution, or only a sham solution? Does Model III offer differing degrees of utility, depending on age, sex or national affiliation? What follows from this? What are the prospects for international research centres say for energy issues and the aerospace sector serve as good examples. Modell III is better for women, as they are generally more adept at learning new languages, for young people, who find it easier to pick up new languages (especially in foreign countries) and in particular of course for those who speak English as their mother tongue. As such, Model III discriminates to no small degree. The competence of all outsiders (as suggested What is more important for the unbroken dominance of simple English is its widespread acceptance as a second language and its (related) dominance as the language of research and business. Developments in these fields are usually communicated in this language. However, Model III will be discriminatory less often in a generation s time, because language development and training in keeping with the (new) habitat increasingly includes the reliable teaching of English of globalisation, the more expensive and timeconsuming Model II will be. It will turn de facto into a new Tower of Babel. This suggests that Model II could be regarded as a practicable concept in a world of small elites. It is not the solution to deal with the mass phenomenon of globalisation, though. But it does move Globalisation will thus mean a loss of significance for forward is for the greatest number of people possible to rapidly acquire competence in the dominant second language. To this end, a relatively long sojourn in an English-speaking area is a must. All other ways of improving one s language competence are not as good as this simultaneous injection of foreign language and culture. Furthermore, it is vital to keep on top of cultural and business developments in the Englishspeaking area, particularly in the United States. 32 fireside chats and on casual walks, the lingua franca is the next few decades? Will Model III see a change by the discrimination list above) in professional and as a second language. Whether this competence will the mother tongue everywhere except in the English- 33 ever exceed mastering conversation, i.e. will include real mastery of the written form to express oneself, is something that leaves room for very serious doubt in light of the general sloppiness of language use, also by native speakers. With this outline of the strengths, weaknesses and trends for Model III, nearly everything has also been said implicitly about Model II. speaking area. Conversely, globalisation will also mean an increase in significance for anyone whose mother tongue, by accident of birth, is English or at least for a long time, i.e. about a generation. This means that those French, Germans, Russians and Chinese who accept Model III will themselves put up with a loss in the signficance of their language for a long time, and in fact will actively drive its decline. Is In this way, a person s English competence can come to resemble, if not mirror that of native speakers as the years go by. There is much to suggest that non-native speakers of English will thus soon attain competencies in at least two linguistic and cultural spheres. This will lead to superiority in various respects, which will then be reflected in higher self-esteem, self-confidence and even more importantly reputation, and ultimately It is true that if costs and time requirements didn t play a part and resources for high-quality translation weren t scarce, Model II would be preferable because it would enhance the quality of communication. this an appropriate way of describing the situation? Granted, theoretical considerations, business and other empirical observations seem to indicate the validity of such an assessment for the past 20 years also income opportunities. This will also be the time in which native speakers of English will increasingly seek to improve their own prospects by learning another language and becoming thoroughly competent in it. Referenties Clissold, T. (2004): Mr. China. London: Robinson. Dijk, M.P. van en Z. Mingshun (2008): Urban environmental and economic performance linked to Colijn, K. (2008): China: een dreigende dreiging. In: Internationale Spectator, sustainability: Evidence from big and medium size Chinese cities. Rotterdam: Erasmus Uinversity, Jaargang 62, Nr. 3, maart, pp IHS Working papers number 15, 23 paginas ( Dijk, M.P. van (2006): Managing cities in developing countries, The theory and practice of urban Ho, P. (2008): Ingezonden brief in De Volkskrant in maart, over het boycotten van de Olympische spelen. management. Cheltenham: Edward Elgar. 212 paginas. Ook in het Chinees. Beijing: Renmin Krugman, P. (2005): Unrealistic currency resulting in an economic recession. In: International university Press, World Bank series, 198 paginas. Herald Tribune, May Dijk, M.P. van (2007): China s aanwezigheid in Afrika, In: Economisch Statistische Mak, G. (2004) In Europa. Amsterdam: Atheneum. Berichten (ESB), October 5, Jaargang 92, No. 4519, pp Schulte Nordholt, H. (2006): De China code ontcijferd. Amsterdam: Byblos.

18 DOLLAR VERLIEST BIJZONDERE STATUS Tekst: Wim Boonstra, Vrije Universiteit Amsterdam Einde van een tijdperk? Zoals de 19e eeuw de eeuw van het pond Sterling was, kan de twintigste eeuw worden gekarakteriseerd als de eeuw van de dollar. Sterling was tijdens de Gouden Standaard de valuta waar alles om draaide. De dollar heeft diezelfde rol na de Tweede Wereldoorlog vervuld. Tussen 1944 en 1973 gebeurde dit in het kader van het stelsel van Bretton Woods. Nadien speelt noch het goud, noch de dollar een officiële rol als internationale reserve-eenheid. Toch is de Amerikaanse munt in de praktijk nog steeds de ankervaluta van het mondiale monetaire stelsel. In de 21e eeuw lijkt de dollar echter haar bijzondere status in recordtempo te verliezen. De koers van de euro steeg van een dieptepunt van 0,83 dollarcent in oktober 2000 tot een record van 1,60 dollar in april dit jaar. Ook de nominaal effectieve dollarindex is de afgelopen jaren scherp gedaald en noteert nu historische dieptepunten, al is de handelsgewogen koersdaling van de dollar minder duidelijk dan de koersval tegenover de euro. Dit komt doordat de De speciale rol van de dollar, van Bretton Woods tot nu In het stelsel van Bretton Woods, dat in 1944 werd ontworpen, waren de munten van alle deelnemende landen gekoppeld aan de Amerikaanse dollar tegen een vaste wisselkoers (pariteit). Wel kon deze pariteit in onderling overleg worden aangepast, als er sprake was van een fundamentele onevenwichtigheid op de betalingsbalans. De dollar was op zijn beurt op. Toen in 1971 enkele landen, waaronder Nederland, hun dollarreserves in goud wilden omwisselen, schortten de Amerikanen al snel de inwisselbaarheid van de dollar tegenover het goud op. In 1973 viel het stelsel helemaal uiteen. 2 Overigens behield de dollar weliswaar niet formeel, maar in de praktijk wel degelijk zijn speciale status. De munt was inmiddels zo ingebed in het internationale financiële bestel dat, ook nadat het stelsel van Bretton Woods was 35 centrale banken van belangrijke overschotlanden, zoals de oliestaten in het Midden Oosten en China, het maar moeilijk vinden om afscheid te nemen van de koppeling van hun valuta aan de dollar. De zwakke dollar van de afgelopen jaren heeft geleid tot speculaties over het naderende einde van het dollartijdperk. Dit wordt onder meer geïllustreerd door een documentaire de dag dat de dollar valt gekoppeld aan en inwisselbaar tegen het goud. Het betrof dus een zogeheten goudkernstandaard. Het IMF bewaakte het stelsel en verschafte landen met tekorten in het lopende verkeer liquiditeitssteun. Het stelsel van Bretton Woods kwam onder druk toen de Verenigde Staten omvangrijke tekorten op de betalingsbalans kregen. Daarbij ging het indertijd ingestort, het aandeel van de munt als internationale transactie en reservevaluta decennialang onbedreigd het grootste bleef. Ook vandaag de dag hebben veel landen hun valuta nog altijd strak aan de dollar gekoppeld. Het huidige systeem is daarom de afgelopen jaren wel eens beschreven als een tweede (informele) variant op (VPRO-tegenlicht) en een boek met ongeveer dezelfde titel. 1 Dit alles lijkt echter nogal prematuur. niet om tekorten in het lopende verkeer, maar op de financiële rekening. Amerikaanse beleggers en het Bretton Woods systeem 3. Ditmaal zijn het dan niet zozeer landen in Europa en Japan - zoals in de De dollar is nog steeds de valuta van de grootste economie ter wereld. Wel lijkt de Amerikaanse munt het nodige van zijn glans te hebben verloren. bedrijven investeerden massaal in het buitenland en betaalden die investeringen met dollars. Daardoor liepen de dollarreserves van de overschotlanden sterk jaren vijftig en zestig - maar opkomende Aziatische landen (o.a. China, Korea, Taiwan) die een periferie vormen met een min of meer vaste wisselkoers ten

19 36 opzichte van de dollar. Deze landen houden hun munt op kunstmatige wijze ondergewaardeerd ten opzichte van de dollar om via de export naar de Verenigde Staten de eigen economische groei te stimuleren. Hierbij ontstaan net als indertijd forse betalingsbalansonevenwichtigheden, zij het ditmaal een groot tekort op de lopende rekening van de Verenigde Staten, waar grote overschotten in de noch hun probleem vinden. Een bijkomend probleem is dat de dollar geen koppeling aan het goud meer kent. Daardoor zal, als buitenlandse banken hun dollarreserves willen verminderen, dit alleen kunnen door dollars in te ruilen tegen andere valuta s, waardoor de koers van de dollar sterk onder druk zal komen. De koersdaling van de dollar in de jaren van de grootste en meest geavanceerde economieën ter wereld zijn. Ten derde gedragen tot dusver zelfs de grootste Aziatische landen zich in monetair opzicht als kleine landen. Zij koppelen hun munt aan de dollar op een vergelijkbare wijze waarop indertijd de gulden was gekoppeld aan de Duitse mark. Weliswaar is deze koppeling de laatste jaren minder strak geworden, maar ondanks de gezwollen Aziatische landen tegenoverstaan. Deze landen heeft de rest van de wereld echter al een valutaverlies deviezenvoorraad durft men het nog steeds niet aan bouwen op deze wijze grote dollarreserves op, waarbij zij dus het Amerikaanse lopende rekeningtekort financieren. Bovendien verkleinen deze reserves de kans op een herhaling van de financiële crisis die Azië in de jaren negentig teisterde. Ondertussen kunnen de Verenigde Staten blijven consumeren en investeren, zonder te sparen. Tot op zekere hoogte is dit een herhaling van het oorspronkelijke Bretton Woods systeem, waarin Europa en Japan hun door de Tweede Wereldoorlog van naar schatting circa $ miljard opgeleverd. Het belangrijkste effect van deze verliezen zal zijn, dat de lust tot het verder opbouwen van dollarreserves de meeste buitenlandse centrale banken ondertussen wel zal zijn vergaan. Uiteindelijk zullen de landen in de periferie het huidige informele systeem naar verwachting dan ook verlaten en overgaan op een ander wisselkoersregime. De vraag is wat ervoor in de plaats komt. Decline of the West om een zelfstandig monetair beleid te gaan voeren. Zo beschouwd onderstrepen de grote overschotten tot op zekere hoogte niet zozeer de economische kracht, maar vooral de financiële onvolwassenheid van deze landen. Dat is dan meteen het vierde punt: de grote landen in Azië zijn in financiële zin nog niet volgroeid. Markten zijn niet gedereguleerd, de betalingsbalans is nog niet open en financiële markten verkeren nog in een pril stadium. Dat geldt tot op zekere hoogte zelfs voor Japan, al heeft dat land de afgelopen jaren wel degelijk een stevige verandering ondergaan. verzwakte economieën weer probeerden op te and the rise of Asia? bouwen. Wel zijn er enkele aanzienlijke verschillen tussen het stelsel van Bretton Woods en de huidige situatie. Het eerste was een formeel stelsel, waar officiële afspraken en voor alle deelnemende landen Menigeen is geneigd om de teloorgang van de dollar te koppelen aan de opkomst van Azië als economisch zwaartepunt van de wereld. Daarbij wordt de zwakte van de dollar gezien als uiting van the decline Mocht de dollar zijn speciale status als ankermunt van het mondiale financiële stelsel verliezen, dat is het dus duidelijk dat deze rol zeker niet door één van de Aziatische landen zal worden overgenomen. De enige spelregels aan ten grondslag lagen. Daar is in de of the West. Hoewel de opkomst van enkele munt die zich qua postuur anno 2008 met de dollar huidige situatie geen sprake van. In het stelsel van Aziatische economische potentiële grootmachten kan meten is niet één van de Aziatische munten, maar Bretton Woods zorgde het IMF ervoor dat de indrukwekkend is, is deze conclusie om meerdere is juist de munt van het oude Europa, de euro. betalingsbalansonevenwichtigheden niet te ver redenen nogal prematuur. opliepen. Ook daar is ditmaal geen sprake van. Tot slot was de dollar tot 1971 inwisselbaar tegen goud, Ten eerste is het zo dat Azië als economisch en Kan de euro de rol van de dollar overnemen? terwijl goud nu geen monetaire rol meer speelt. politieke eenheid niet of nauwelijks bestaat. De In veel opzichten heeft de euro zich tot een munt met Indertijd is het stelsel van Bretton Woods uiteengevallen omdat centrale banken niet langer bereid waren om onbeperkt dollarreserves op te bouwen. De vraag rijst of en wanneer dit ook het geval zal zijn met de huidige, informele versie van het Bretton Woods systeem. Net als toen bestaat ook nu, zelfs nog meer dan beginjaren 70, gerede twijfel of de Verenigde Staten bereid zijn de waarde van de reserves van Aziatische centrale banken te ondersteunen. rivaliteit tussen de economische grootmachten op het Aziatische continent, te weten China, India en Japan, is groot en neemt eerder toe dan af. Er zijn zelfs duidelijke parallellen met het Europa van de 19e eeuw. 4 Ten tweede kan de opmars van met name China niet verhullen dat er nog decennia voorbij zullen gaan voordat China de VS zal passeren als grootste economie ter wereld. En dan nog zal zelfs in het meest optimistische scenario het per capita inkomen van China veel lager liggen dan dat van een vergelijkbaar gewicht als de dollar ontwikkeld. De Europese economie is groter dan de Amerikaanse. De ECB heeft in korte tijd een betere reputatie als politiek onafhankelijke en effectieve centrale bank opgebouwd dan de Fed. De Europese handelspositie is sterker dan die van de VS en het Europese financiële stelsel is degelijker en staat onder beter toezicht. Toch is het lang niet zeker dat de euro de dollar kan opvolgen als standaardvaluta. Zowel het pond Sterling in zijn tijd als de dollar na de Tweede Wereldoorlog waren de De recente ontwikkelingen duiden erop dat de de VS en de eurozone. Ook een fors gedeprecieerde valutá s van de op aftstand grootste economieën ter Amerikanen dat noch hun verantwoordelijkheid, dollar zal over 20 jaar nog steeds de munt van één wereld, met de belangrijkste financiële centra en met About Zanders Zanders is an independent firm with a track record of innovation and success across the total spectrum of Treasury & Finance. We provide international advisory, interim, outsourcing and transaction services. Zanders creates value with our specialist expertise and independence. Since 1994, Zanders has grown into a professional organization with currently a dedicated advisory team of more than 80 consultants and an associated pool of more than 45 interim managers. Our success is especially due to our employees. That is why Zanders provides a working environment which offers development opportunities to everyone, on a professional as well as personal level. At Zanders, we are always looking for talented people who would like to use their expertise and know-how in our firm. We are currently looking for Consultants to strengthen our team. What is the profile of our Consultants? To be considered for this position, you should meet the following requirements: - University degree in Economics, Econometrics, Business Administration, Mathematics or Physics; - Maximum 2 years work experience; - Well-developed analytical skills and We are looking for Consultants affinity with the financial markets; - Pragmatic and solution-oriented; - Excellent command of English (written and verbal), willing to learn Dutch or French and any other language being an asset. Our expertise areas Treasury Management Risk Management Corporate Finance Processes and Systems Would you like more information about this position, and/or are you interested in a career at Zanders? If so, please contact our Human Resources Manager, Mrs. Sjoeke Kamphuis. Zanders Netherlands Zanders Belgium Zanders U.K. P.O. Box 221 Place de l Albertine 2, B6 26 Dover Street 1400 AE Bussum 1000 Brussels W1S 4LY London + 31 (0) (0) (0) hr@zanders.eu website: Give your career the green light >>

20 <On the ambition to excel> 38 aanvankelijk een sterke crediteurpositie. De Britten Tenslotte wordt de Amerikaanse munt nog altijd het de dollar of, zo mogelijk nog ingrijpender, een gemeenschappelijke en de Amerikanen hadden een ongekend grote meest gebruikt als vehicle currency op de financiële golfmunt invoeren, kan het belang van de internationale invloed en konden hun belangen en die van hun partners wereldwijd op krachtige wijze behartigen via een dominante wereldwijd opererende marine. Aan de dominantie van Sterling kwam een einde toen de financiële en politieke positie van het Empire serieus was verzwakt, waarbij de Eerste markten. De te beantwoorden vraag is dan ook langs welke lijnen en in welk tijdsbestek de verdere afkalving van de positie van de dollar zich zal voltrekken. De verdere afkalving van de dollar en de opmars van de euro dollar snel afkalven. 6 Maar zo n munt ligt op dit moment nog ver achter de horizon. Tot besluit De grootste structurele zwakte van de dollar is natuurlijk het grote Amerikaanse spaartekort, zoals Wereldoorlog nog eens als katalysator fungeerde. De opstelling van buitenlandse centrale banken dat tot uiting komt in het tekort op de lopende Ditmaal is het de financiële positie van de VS die sterk is verzwakt. Het huidige economische en politieke gewicht van de Europese Unie op het wereldtoneel speelt een cruciale rol. Als de centrale banken in met name Azië, maar ook in het Midden Oosten, hun dollarreserves gaan afbouwen is de euro op dit moment veruit het belangrijkste alternatief. Maar rekening. Andere landen zullen in de toekomst in veel mindere mate bereid zijn om Amerikaanse spaartekorten te financieren in laagrenderende dollars. De Verenigde Staten zullen een spaaroverschot of op is echter bij lange na niet zo dominant als dat van ook het aandeel van andere Aziatische munten zijn minst een evenwicht op de lopende rekening het British Empire aan het begin van de Gouden Standaard of de Verenigde Staten vlak na de Tweede Wereldoorlog. De kans dat de euro ooit zo dominant wordt als de dollar in zijn hoogtijdagen schatten wij dan ook laag in. Hetzelfde kan echter ook gezegd worden van alle grote Aziatische landen. Noch de euro, noch de yen, noch de Rupee, noch de renminbi zal ooit een zo dominante positie krijgen als de dollar of eerder Sterling ooit bezaten. Het ligt meer voor de hand dat de euro en de dollar de komende decennia min of meer als gelijkwaardige valuta s naast elkaar zullen bestaan en dat de wereld het zonder één dominante standaardvaluta moet stellen. Over enkele decennia kan daar wellicht de renminbi bij komen. Toch zal in de reserves zal waarschijnlijk gaan toenemen, als de ontwikkeling van een regionale Aziatische obligatiemarkt op gang komt. Het gevolg van deze portefeuilleherschikking is een daling van de waarde van de dollar ten opzichte van Aziatische munten en de euro, en een grotere rol van vooral de euro als reservevaluta. Dit proces zal overigens al beginnen als de betrokken centrale banken zouden ophouden met het verder vergroten van hun dollarreserves. Het systeem wankelt al als de rest van de wereld niet meer bereid is om Amerikaanse spaartekorten te financieren. Uiteindelijk zou een systeem met meer dan één reservevaluta kunnen ontstaan, waarbij de euro een gelijkwaardige rol naast de dollar opeist. 5 moeten zien te realiseren. Dat betekent of een lagere groei, of een veel lagere dollar, of een combinatie van beide. Maar de situatie van voor de kredietcrisis komt in de oude vorm waarschijnlijk niet meer terug. Al met al lijkt daarmee het uiteenvallen van het informele Bretton Woods -II systeem en de opkomst van de euro als reservevaluta, op zijn minst gelijkwaardig met de dollar, een kwestie van tijd. Toch betekent dit niet dat de dollar ineenstort. De Verenigde Staten blijven een majeure economie met een substantieel gewicht in de wereldeconomie. De dollar blijft dus een belangrijke munt. Wel zal de munt zijn speciale status als mondiale ankervaluta kwijtraken en bij het verlies van die status hoort een forse neerwaartse aanpassing dit proces niet zonder slag of stoot verlopen, omdat in de wisselkoers ten opzichte van andere belangrijke de dollar vandaag de dag nog de belangrijkste Ook als bepaalde belangrijke energie- en grondstoffenexporteurs hun exportopbrengsten niet langer in dollar, transactievaluta ( medium of exchange ) is in munten. Een eurokoers van 2 dollar behoort daarbij zeker tot de mogelijkheden. Bij dit lange termijn bijvoorbeeld de internationale grondstoffenhandel. Verder worden de prijzen van vrijwle alle grondstoffen nog altijd in dollars uitgedrukt. De Amerikaanse munt is dus ook in zijn huidige verzwakte status nog steeds de maat der dingen ( unit of account ). maar in euro willen ontvangen kan het belang van de dollar als transactievaluta snel afnemen. Landen als Iran en Rusland zullen hier graag aan meewerken. Cruciaal in deze is natuurlijk de opstelling van de oliestaten in het Midden Oosten. Als zij hun munt loskoppelen van perspectief hoort dan wel de belangrijke kanttekening dat de dollar in de tussentijd zonder twijfel nog wel eens zal opveren, zoals ook voorzien voor de komende anderhalf jaar. Maar dat zijn dan tijdelijke stijgingen op een overwegend dalend trendmatig pad. Wim Boonstra, Chief Economist Rabobank en docent geld- en bankwezen aan de VU (FEWEB) Referenties 1 Willem Middelkoop, Als de dollar valt, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, Een beknopte maar adequate beschrijving van het stelsel van Bretton Woods kan worden gevonden in F. de Roos, het Internationale Monetaire Stelsel, Leiden, Dooley, M.P., Folkerts-Landau, D. & Garber, P. (2003). An essay on the revived Bretton Woods system. NBER Working Paper Bill Emmott, Rivals, How the competition between China, India and Japan will shape the next decade, W.W.Boonstra, Leven na de dollarstandaard, Rabobank Nederland, Themabericht 2005/1, januari Milliano, R. de (2007), Gulf Cooperation Council, Special Report 2007/03, Rabobank Nederland, June THE MERCHANT BANK OF CHOICE Interested? Please contact us: NIBC Human Resources, Fleur Groeneveld, +31 (0) , recruitment@nibc.com. For further information see NIBC is a North West European Merchant Bank of Dutch origins with worldwide activities. We are entrepreneurial in a way that is always in keeping with our clients best interests. We believe ambition, teamwork, and professionalism are important assets in everything we do. NIBC N.V. Carnegieplein 4, 2517 KJ Den Haag.