Kort & Krachtig behandelprotocollen. EMDR for type I trauma or single trauma [in Dutch]

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kort & Krachtig behandelprotocollen. EMDR for type I trauma or single trauma [in Dutch]"

Transcriptie

1 Kort & Krachtig behandelprotocollen EMDR for type I trauma or single trauma [in Dutch]

2 EMDR BIJ DE POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS

3 Inhoud Inleiding... 3 Zitting Zitting Zittingsverslag Zittingsverslag Zittingsverslag Zittingsverslag Zittingsverslag Zittingsverslag Bijlage I Voorlichting Eye Movement Desensitization and Reprocessing Literatuur Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

4 EMDR BIJ DE POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS Inleiding Het behandelprotocol is bedoeld voor de behandeling van mensen die lijden aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS), na het doormaken van een enkelvoudig of type 1 trauma. Een enkelvoudig trauma is een éénmalig voorkomende traumatische gebeurtenis zoals een overval, verkeersongeluk, verkrachting of natuurramp, enz. Bij een gecompliceerd of type 2 trauma is dit behandelprotocol niet toereikend. Complexe posttraumatische stressstoornis ontstaat na ernstige of langer durende traumatisering, veelal voorkomend in de vroege jeugd. De indirecte gevolgen kunnen leiden tot een gestoorde persoonlijkheidsontwikkeling. Risicofactoren om de mogelijke ernst (en doorwerking) van de klachten te kunnen inschatten zijn de leeftijd waarop de gebeurtenissen hebben plaatsgevonden (hoe jonger hoe groter de kans op verstoorde persoonlijkheidsontwikkeling), al dan niet aanwezigheid van opvang, de ernst van het doorgemaakte trauma, de relatie met de dader(s), de duur en frequentie van het trauma (hoe meer traumatische ervaringen de persoon heeft doorgemaakt, des te groter de kans op klachten). Bij een type 2 trauma kan o.a. gedacht worden aan kindermishandeling, geweldservaringen in gezin of relaties, pesten in een terreurcontext of incest. De eventueel toepasbare EMDR procedure vindt dan plaats binnen een uitgebreidere en gefaseerde traumabehandeling die in eerste instantie is gericht op stabilisering bij de veelal voorkomende comorbide persoonlijkheidsstoornis. Deze meer uitgebreide behandeling wordt niet beschreven in dit protocol. Er is uiteraard geen absolute scheiding tussen type 1 of type 2 trauma s. In geval van twijfel wordt geadviseerd persoonlijkheidsonderzoek te doen voordat een eventuele behandeling met Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) van de posttraumatische stressstoornis wordt begonnen. Staan persoonlijkheidsproblematiek en instabiliteit op de voorgrond dan richt de behandeling zich in eerste instantie op de persoonlijkheidsstoornis. Dit protocol dient alleen te worden toegepast door behandelaars die opgeleid zijn in de EMDR procedure. Het protocol is gebaseerd op het handboek EMDR (Ad de Jong & Erik ten Broeke, 2003). Het kan zinvol zijn de patiënt te attenderen op het bestaan van de webside van het Nederlands Kenniscentrum voor Angststoornissen en Depressie, voor verdere informatie over de aandoening, behandelingen, zelfhulpboeken, de patiëntenvereniging ADF-Stichting, etc. Deze webside heeft ook een behandelaarsgedeelte. EMDR dient alleen te worden uitgevoerd door in EMDR getrainde behandelaars. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

5 EMDR BIJ DE POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS Zitting 1 Kennismaking Informatie verstrekken over PTSS Na toewijzing aan de behandelaar volgt een kennismakingsgesprek, waarin informatie wordt gegeven over PTSS. Belangrijk is om bovengenoemde risicofactoren uit te vragen om de indicatie voor een enkelvoudige EMDR behandeling vast te stellen. Indien er toch sprake is van een gecompliceerd trauma wordt persoonlijkheidsdiagnostiek aanbevolen en vindt er een bredere behandeling gericht op de persoonlijkheidspathologie en stabilisatie plaats. Uitleg doel, werking en procedure van de EMDR-behandeling Uitleg wordt gegeven over mogelijke (tijdelijke) emotionele en fysieke ontregeling na de sessies (meestal gedurende de eerste 3 dagen na de sessie). Eventuele vragen worden beantwoord en aan het eind van de sessie ontvangt de patiënt een informatiefolder over EMDR. Er kan verwezen worden naar de site van de Nederlandse Vereniging voor EMDR ( Bij twijfel over de mate van emotionele draagkracht dient een gerichte inventarisatie plaats te vinden. Een contra-indicatie voor een EMDR-behandeling is onvoldoende affecttolerantie en/of dissociatieve verschijnselen, (zie de Jong & ten Broeke, 2003, blz 145). De patiënt dient namelijk in staat te zijn het vaak heftige effect dat gepaard gaat met het oproepen en verwerken van de traumatische gebeurtenissen te kunnen verdragen. Is dit niet het geval dan is het risico op dissociatieve reacties die de verwerking belemmeren of het voortijdig moeten staken van de EMDR- sessie te groot. Vragen met betrekking tot affectregulatie kunnen de mate van affecttolerantie bepalen. De volgende vragen kunnen hierbij behulpzaam zijn: kun je hevige emoties verdragen zonder jezelf of een ander te beschadigen? Kun je jezelf troosten als je verdrietig bent? Kun je jezelf geruststellen als je bang bent? Wat doe je als je heel erg boos bent? Indien er sprake is van onvoldoende affectregulatie dient er persoonlijkheidsdiagnostiek plaats te vinden. De behandeling zal zich dan in eerste instantie richten op stabilisatie. Samenvatting Samenvattend wordt er in de eerste zitting door de behandelaar zorgvuldig beoordeeld of er inderdaad sprake is van een type I trauma en of er voldoende affecttolerantie is. Als dat niet het geval is wordt niet doorgegaan met de EMDR-behandeling. Als het wel het geval is wordt voorlichting over de verdere behandeling gegeven (zie bijlage 1). De daadwerkelijke EMDR-behandeling wordt vanaf de tweede zitting toegepast. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

6 EMDR BIJ DE POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS Zitting Introductie Wat we gedurende de procedure gaan doen, is nagaan wat er gebeurt bij je als je je concentreert op een bepaald beeld. Bijvoorbeeld wat er in je opkomt of wat er door je heen gaat. Ik vraag er verschillende keren naar. Vertel me dat dan zo duidelijk mogelijk. Soms veranderen er dingen en soms ook niet. Er is geen bepaalde manier waarop het hoort te gaan. Vertel me gewoon zo duidelijk mogelijk wat er met je gebeurt, zonder je af te vragen wat er zou moeten gebeuren. Het is soms net alsof je in een trein zit: alles gaat gewoon aan je voorbij. Het belangrijkste is dat de trein blijft rijden en het volgende station bereikt. Laat gewoon gebeuren wat er vanzelf gebeurt. We zullen dadelijk samen de trein als het ware op een berg zetten, zodat hij kan gaan rijden. Dan zullen er allerlei dingen aan je voorbij komen: gevoelens, gedachten, herinneringen. Soms doet dat pijn, maar het kunnen ook mooie dingen zijn. Het maakt niet uit. Soms kan het ook gebeuren dat er emoties opkomen. Je gaat dan met de trein als het ware door een donkere tunnel heen, en je weet niet wat je allemaal tegenkomt. Het is belangrijk dat we dan niet stoppen, niet middenin een donkere tunnel. Maar bedenk je dat hoe harder je gaat, des te sneller je de tunnel door bent en je weer veilig kunt voelen. Door je goed te concentreren op de geluiden van de cd, geef je in feite gas. Alles gaat uiteindelijk weer voorbij, zolang de trein maar blijft rijden. Dadelijk zal ik je vragen om je op een bepaald beeld te concentreren en tegelijkertijd naar de cd te luisteren. Als we daarmee beginnen, hoef je dat beeld niet vast te houden. Laat maar komen wat er komt, alles is goed. Het beeld kan gaandeweg veranderen, ook dat is goed. 2. Verhaal Kan je me het verhaal in grote lijnen vertellen? (Let op afmaken ervan.) 3. Target selectie Stel dat je van de gebeurtenis een fotoboek zou hebben, getiteld:. Wat is dan op dit moment, als je er vanuit het heden op terugkijkt, de naarste foto om naar te kijken? Hoe ziet dit beeld eruit? (Evt. tekening.) 4. Negatieve cognitie (NC) Wat we nu moeten uitzoeken is hoe het komt dat juist dit plaatje zo naar voor je is als je het in gedachten oproept. Waarschijnlijk heeft dit te maken met een negatieve conclusie die je trekt over jezelf met betrekking tot de gebeurtenis. Als je kijkt naar het beeld, welke negatieve uitspraak over jezelf past daar nu het beste bij? (Het gaat om wat er gevoelsmatig het beste bij past, ook al weet je misschien dat het niet klopt). (Bij meerdere NC s: welke heeft de meeste lading/komt het hardst binnen:. of..?) NC: Domeinen: - Verantwoordelijkheid en schuld (ik ben schuldig) Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

7 - Controle (ik ben machteloos/hulpeloos). Hierbij staat de positieve cognitie vast: ik kan het aan of ik kan er mee omgaan. - Zelfwaardering (ik ben waardeloos/stom/slecht/walgelijk) - Kwetsbaarheid (ik ben zwak) - Veiligheid (ik ben -nog steeds- in gevaar) 5. Gewenste positieve cognitie (PC) Als je het beeld weer voor de geest haalt, wat zou je dan willen denken over jezelf, in plaats van (NC)? PC: Domeinen: Ik heb gedaan wat ik kon/ik ben onschuldig. Ik kan het aan/ik kan ermee omgaan. Ik ben o.k./de moeite waard/competent; ik deug. Ik ben sterk/weerbaar. Ik ben nu veilig, het is voorbij. 6. Geloofwaardigheid PC (VOC 1-7) Terwijl je kijkt naar het beeld, hoe geloofwaardig voelt de uitspraak (PC) dan nu op een 7-punts validity of cognition (VOC) schaal 1is niet geloofwaardig 7 is volledig geloofwaardig) VOC: 7. Emotie Als je het beeld weer in gedachten neemt en tegelijkertijd tegen jezelf zegt: (NC), welke emotie voel je dan nu? (bang, boos, bedroefd) (Mag van alles zijn, ook meerdere.) Emotie: 8. Spanning (SUD 0-10) Terwijl je kijkt naar het beeld en je zegt tegen jezelf: (NC), hoe naar is het dan nu om naar het beeld te kijken? Hoeveel spanning geeft dat op de subjective units of disturbance (SUD) schaal van 0 tot 10. (o is minimale spanning, 10 is maximaal)? SUD: 9. Plaats van het gevoel/de SUD Waar in je lichaam voel je die spanning het sterkst? Plaats: Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

8 10. Desensitisatie en back tot target Neem het beeld in gedachten en zeg tegen jezelf: (NC). Wees je bewust van het gevoel in je. Heb je dat? Dan zet ik nu de cd aan. Concentreer je op het beeld en op wat je hoort. Iedere 45 sec.: Wat kom er op/waar moet je aan denken? Concentreer je daarop/ga daarmee door. Niets nieuws? Dan back to target (minimaal iedere 5 minuten!): Ga terug naar het oorspronkelijke beeld. Hoe naar is dat nu om naar te kijken (SUD)? Welk aspect in het beeld veroorzaakt dat? Concentreer je daarop. Door tot SUD Installatie van de PC Neem het oorspronkelijke beeld in gedachten en zeg tegen jezelf: (PC). Hoe geloofwaardig voelt dit aan, op een schaal van 1 tot 7 (1 is geheel niet geloofwaardig, 7 is geheel geloofwaardig)? Kijk dan nu naar het beeld en zeg tegen jezelf:. (PC). Heb je dat? Dan zet ik de cd aan. Installeren. Test VOC na iedere 45 sec. Erna steeds: concentreer je op het plaatje en zeg tegen jezelf:.(pc). Ga door tot VOC=7 en sluit dan af met nog één set (tot 7+). N.b.: het kan lang duren voordat je 7 bereikt. Als er na 5 sets geen verbetering optreedt, dan blocking beliefs onderzoeken: wat houdt je tegen om (PC) helemaal te geloven? Dan op zoek naar waar dat vandaan komt: plaatje selecteren. EMDR-proces opnieuw: targetbeeld, NC, PC. Hierna terug naar de oorspronkelijke PC waar je vastliep. 12. Bodyscan (optioneel) Sluit je ogen, neem het beeld in gedachten en zeg tegen jezelf: (PC). Loop in gedachten je hele lichaam door, en kijk of er nog ergens spanning zit die gerelateerd is aan het beeld dat je bekijkt. In geval van spanning: cd aan, wat komt er op? Doorgaan tot spanning weg is. 13. Future template (indien zinvol) Bedenk een toekomstige situatie (niet traumatisch) die je nu vermijdt of die angst oproept, en die te maken heeft met het thema. Neem het beeld in gedachten en zeg tegen jezelf: ik kan dit aan. Heb je dat? Installeren 45 sec. Neem het beeld opnieuw in gedachten. In welke mate denk je het aan te kunnen (1 tot 7)? Door tot VOC niet meer stijgt. 14. Evaluatie Hoe vond je het gaan? 15. Positief afsluiten (N.b.: dit altijd doen! Ook als je maar halverwege het protocol bent gekomen i.v.m. tijdgebrek, of als de SUD 0 niet wordt bereikt. Dan volgende zitting door met back to target.) Wat is het meest positieve dat je over jezelf hebt geleerd deze zitting met betrekking tot dit thema? Wat zegt dat over jou als persoon? Hoe noem je zo iemand? (Altijd: Ik ben ) Installeren. 16. Afsluiten van de zitting - Dagboek bijhouden: korte notities over hoe het gaat. - Bereikbaarheid en vervolgafspraak. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

9 Zittingsverslag 1 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 45 minuten Voorbereiding behandelaar: bijlage I: voorlichting EMDR Kennismaking Evaluatie - Bespreken resultaten O&I-procedure en uitkomsten ROM. - Is er sprake van type I trauma of is er sprake van type II trauma en/of een persoonlijkheidsstoornis? Indien dat het geval is heroverwegen of EMDR-behandeling kan plaatsvinden. - Is er sprake van voldoende affecttolerantie? Zo niet, overweeg dan of EMDR kan plaatsvinden. Introductie EMDR - Uitleg methode. - Voorbereiden op eventuele emotionele ontregeling. Huiswerk - Doorlezen voorlichtingsfolder over EMDR. (bijlage 1 Eye Movement and Desitization and Reprocessing). - Geef mee: afspraken voor alle zittingen en voor eindmeting en outtake Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

10 Zittingsverslag 2 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 90 minuten Voorbereiding behandelaar: CR-ROM plus discman Traumatische herinnering: target selectie Eventueel tekening van het targetbeeld Negatieve cognitie (NC) Gewenste (positieve) cognitie (PC) Geloofwaardigheid (VOC 1-7): VoC = Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

11 Emotie Spanning (SUD 0=10) SUD = Plaats van gevoel / 'de SUD' Desensitisatie (+ Back to target) Installatie (van de PC) Indien zinvol: Future template Body scan Positief afsluiten Afsluiten van de zitting SUD bij afsluiting VOC bij afsluiting Eventuele 'blocking belief's' Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

12 Opmerking/aandachtspunten: Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

13 Zittingsverslag 3 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 90 minuten Voorbereiding behandelaar: CR-ROM plus discman Traumatische herinnering: target selectie Eventueel tekening van het targetbeeld Negatieve cognitie (NC) Gewenste (positieve) cognitie (PC) Geloofwaardigheid (VOC 1-7): VOC = Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

14 Emotie Spanning (SUD 0=10) SUD = Plaats van gevoel / 'de SUD' Desensitisatie (+ Back to target) Installatie (van de PC) Indien zinvol: Future template Body scan Positief afsluiten Afsluiten van de zitting SUD bij afsluiting VoC bij afsluiting Eventuele 'blocking belief's' Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

15 Opmerking/aandachtspunten: Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

16 Zittingsverslag 4 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 90 minuten Voorbereiding behandelaar: CR-ROM plus discman Traumatische herinnering: target selectie Eventueel tekening van het targetbeeld Negatieve cognitie (NC) Gewenste (positieve) cognitie (PC) Geloofwaardigheid (VOC 1-7): VOC = Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

17 Emotie Spanning (SUD 0=10) SUD = Plaats van gevoel / 'de SUD' Desensitisatie (+ Back to target) Installatie (van de PC) Indien zinvol: Future template Body scan Positief afsluiten Afsluiten van de zitting SUD bij afsluiting VoC bij afsluiting Eventuele 'blocking belief's' Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

18 Opmerking/aandachtspunten: Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

19 Zittingsverslag 5 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 45 minuten Voorbereiding behandelaar: CR-ROM plus discman Traumatische herinnering: target selectie Eventueel tekening van het targetbeeld Negatieve cognitie (NC) Gewenste (positieve) cognitie (PC) Geloofwaardigheid (VOC 1-7): VOC = Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

20 Emotie Spanning (SUD 0=10) SUD = Plaats van gevoel / 'de SUD' Desensitisatie (+ Back to target) Installatie (van de PC) Indien zinvol: Future template Body scan Positief afsluiten Afsluiten van de zitting SUD bij afsluiting VOC bij afsluiting Eventuele 'blocking belief's' Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

21 Opmerking/aandachtspunten: Evaluatie Maak afspraak bij de onderzoeksverpleegkundige voor vervolgmeting ROM Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

22 Zittingsverslag 6 Datum: Naam patiënt: Behandelaar: Duur: 45 minuten Voorbereiding behandelaar: Uitslag ROM Evaluatie en Vervolgbehandeling - Evalueer het resultaat van de behandeling. Is de patiënt voldoende verbeterd en is hij voldoende in staat om met de aangeleerde technieken verder te gaan? - Maak een conclusie over het beloop van de behandeling en advies voor evt. vervolg voor degene die de K&K eind-evaluatie (=outtake) met de patiënt gaat doen. - Bij onvoldoende resultaat: vervolgbehandeling volgens de reguliere behandelprogramma s van Rivierduinen. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

23 Bijlage I Voorlichting Eye Movement Desensitization and Reprocessing Wat is EMDR? Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring, zoals een ernstig verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Men spreekt dan wel van een 'trauma'. EMDR is een relatief nieuwe therapie Een eerste versie van EMDR werd in 1989 beschreven door de ontwikkelaarster ervan, de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro. In de jaren daarna werd deze procedure verder uitgewerkt en ontwikkelde EMDR zich tot een volwaardige therapeutische methode. Waarvoor is EMDR bedoeld? Bepaalde gebeurtenissen kunnen diep ingrijpen in het leven van mensen. Een groot deel van de mensen 'verwerken' deze ervaringen op eigen kracht. Bij anderen ontwikkelen zich psychische klachten. Hierbij gaat het vooral om zich opdringende herinneringen aan de traumatische gebeurtenis, waaronder angstwekkende beelden (herbelevingen; 'flashbacks') en nachtmerries. Men spreekt dan van een posttraumatische stress-stoornis (PTSS). EMDR is bedoeld voor de behandeling van mensen met PTSS en andere traumagerelateerde angstklachten. Voorwaarde is dat deze klachten zijn ontstaan als direct gevolg van een concrete, akelige gebeurtenis en waarbij het denken aan deze gebeurtenis nog steeds een emotionele reactie oproept. Werkt EMDR? Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werkzaamheid van EMDR. Uit de resultaten blijkt dat patiënten goed op EMDR reageren. Als het gaat om een trauma na een eenmalige ingrijpende gebeurtenis dan zijn mensen vaak al na drie tot vier zittingen in staat om de normale dagelijkse bezigheden weer op te pakken. Hoe weet je of EMDR kan worden toegepast? In het begin van de EMDR therapie zal er uitgebreid aandacht worden besteed aan de oorzaak en achtergronden van de klachten. Daarnaast wordt er een taxatie gemaakt van een aantal individuele kenmerken waaronder de persoonlijke draagkracht en de last die men van de klachten ondervindt. Hieruit zal blijken of een gerichte traumabehandeling op dat moment noodzakelijk of nodig is, en of daarvoor EMDR kan worden gebruikt. Welke voorbereidingen zijn nodig? EMDR werkt vaak snel. Daarnaast kan het ook een intensieve therapie zijn. Daarom zal de therapeut niet alleen vertellen wat hij gaat doen en waarom, maar ook uitgebreid uitleggen hoe de cliënt zijn emoties zo goed mogelijk de baas kan blijven. Dit wordt meestal ook geoefend. Hoe gaat EMDR in z'n werk? De therapeut zal vragen aan de gebeurtenis terug te denken inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Eerst gebeurt dit om meer informatie over de traumatische beleving te verzamelen. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart. De therapeut zal vragen de gebeurtenis Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

24 opnieuw voor de geest te halen. Maar nu gebeurt dit in combinatie met een afleidende stimulus. Doorgaans zal dat de hand van de therapeut zijn. De therapeut zal vragen de aandacht hierop te richten en daarna de hand op ongeveer 30 centimeter afstand, voor het gezicht langs, heen en weer bewegen. Hierbij gaat het om series ('sets' genoemd) van ongeveer 25 oogbewegingen. Na elke set wordt er even rust genomen. De therapeut zal de cliënt dan vragen wat er in gedachten naar boven komt. De EMDR procedure brengt doorgaans een stroom van gedachten en beelden op gang, maar soms ook gevoelens en lichamelijke sensaties. Vaak verandert er wat. De cliënt wordt na elke set oogbewegingen gevraagd zich te concentreren op de meest opvallende verandering, waarna er een nieuwe set volgt. De afleidende stimulus kunnen ook audiosignalen zijn. Dat zijn klikjes op een cd bandje. De patiënt krijgt die via een hoofdtelefoon aangeboden. Wat zijn de te verwachten effecten? De sets oogbewegingen zullen er langzamerhand toe leiden dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds gemakkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de herinneringsbeelden zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Maar het kan ook zijn dat minder onprettige aspecten van dezelfde situatie naar voren komen. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. Deze effecten dragen ertoe bij dat de schokkende ervaring steeds meer een plek krijgt in de levensgeschiedenis van de persoon. Zijn er ook na-effecten te verwachten? Na afloop van een EMDR-therapie kunnen de effecten nog even doorwerken. Dat is natuurlijk goed. Toch kan dit in sommige gevallen de cliënt het idee geven even de regie kwijt te zijn. Bijvoorbeeld als er nieuwe beelden of gevoelens naar boven komen. Vaak is het dan een geruststelling om te weten dat dit in de regel niet langer dan drie dagen aanhoudt. Daarna is er als het ware een nieuw evenwicht ontstaan. Het is aan te bevelen een dagboekje bij te houden en op te schrijven wat er naar boven komt. Deze dingen kunnen dan in de volgende zitting aan de orde komen. Wat is het werkingsmechanisme van EMDR? Hoe EMDR precies werkt is nog onduidelijk. Een mogelijke verklaring voor de effecten van EMDR is dat de procedure leidt tot versnelde informatieverwerking. Denkbaar is dat combinatie van het sterk denken aan de traumatische gebeurtenis en de aandacht voor de afleidende stimulus er voor zorgt dat het natuurlijk verwerkingssysteem wordt gestimuleerd. Toekomstig onderzoek zal uit moeten maken hoe de waargenomen effecten het best kunnen worden verklaard. Hoe nu verder? Mocht u nog vragen hebben over EMDR of wilt u weten of behandeling EMDR geschikt is voor het verminderen van uw eigen klachten, leg het ons voor. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

25 Referenties * De Jongh, A. & Ten Broeke, E. (1996). Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): een procedure voor de behandeling van aan trauma gerelateerde angst. Tijdschrift voor Psychotherapie, 22, * De Jongh, A. & Ten Broeke, E. (1998). Eye Movement Desensitization and Reprocessing. In B.P.R. Gersons & I.V.E. Carlier (Eds), 'Behandelingsstrategieën bij posttraumatische stressstoornisen' (pp ). Bohn Stafleu Van Loghum: Houten/Diegem. * Shapiro, F. (1999). Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR) and the anxiety disorders: Clinical and research implications of an integrated psychotherapy treatment. Journal of Anxiety Disorders, 13, * Ten Broeke, E., De Jongh, A., Wiersma, K. & Gimbrère, F. (1997). Psychotherapie bij Posttraumatische stress stoornis (PTSS): de stand van zaken. Tijdschrift voor Psychotherapie, 23, Literatuur Jong, A. de & Broeke, E. ten (2003). Handboek EMDR. Een geprotocolleerde behandelmethode voor de gevolgen van psychotrauma. Swets & Zeitlinger B.V. Kort & Krachtig, Rivierduinen & LUMC dec /25

EMDR. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie

EMDR. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie EMDR Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is EMDR? Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van

Nadere informatie

EMDR. Eye Movement Desensitization and Reprocessing

EMDR. Eye Movement Desensitization and Reprocessing EMDR Eye Movement Desensitization and Reprocessing Wat is EMDR Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last houden van de gevolgen van een schokkende

Nadere informatie

EMDR Therapie voor mensen met een traumatische ervaring

EMDR Therapie voor mensen met een traumatische ervaring EMDR Therapie voor mensen met een traumatische ervaring Wat is EMDR Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen

Nadere informatie

Overzicht E.M.D.R. procedure

Overzicht E.M.D.R. procedure Overzicht E.M.D.R. procedure 1. Introductie a. Specifieke instructies: Ik ga straks een aantal vragen stellen over jouw herinneringen aan de gebeurtenis (te bewerken gebeurtenis is vastgesteld voorafgaande

Nadere informatie

EMDR. Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring

EMDR. Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring EMDR Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring EMDR betekent: Eye Movement Desensitization and Reprocessing. EMDR is een behandeling voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van

Nadere informatie

Exploring EMDR-therapy and tinnitus. Linda Hochstenbach-Nederpel Gz-psycholoog

Exploring EMDR-therapy and tinnitus. Linda Hochstenbach-Nederpel Gz-psycholoog Exploring EMDR-therapy and tinnitus Linda Hochstenbach-Nederpel Gz-psycholoog Introductie Voorstellen: GZ-psycholoog, gedragstherapeut en traumatherapeut (EMDR) eigen eerstelijnspraktijk (verwijzingen

Nadere informatie

EMDR STANDAARDPROTOCOL

EMDR STANDAARDPROTOCOL EMDR STANDAARDPROTOCOL 1. Introductie Als EMDR wordt ingezet zijn de klachten bekend, de te bewerken gebeurtenis vastgesteld, en zijn eventueel vermijdingsgedrag en moeilijke situaties voor de toekomst

Nadere informatie

In het afgelopen jaar heeft een groot aantal professionals de workshop Kennismaken met Oplossingsgericht Werken gevolgd.

In het afgelopen jaar heeft een groot aantal professionals de workshop Kennismaken met Oplossingsgericht Werken gevolgd. Beste nieuwsbrieflezer, Leuk dat je deze (korte) nieuwsbrief hebt geopend. Ik stel het erg op prijs dat je interesse hebt. Hierbij stel ik je in kennis van het workshopaanbod voor de komende periode. Heb

Nadere informatie

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten

Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Beweging en lichamelijkheid in het EMDR-proces Henriëtte van der Meijden 4-11-2016 Complexe PTSS Zoek als PMTer samenwerking met EMDR-therapeuten Eye Movement Desensitization Reprocessing 1989 beschreven

Nadere informatie

EMDR STANDAARDPROTOCOL (versie 2018)

EMDR STANDAARDPROTOCOL (versie 2018) EMDR STANDAARDPROTOCOL (versie 2018) 1. Introductie Als EMDR wordt ingezet zijn de klachten bekend, is de te bewerken herinnering vastgesteld, en zijn eventuele vermijdingsgedragingen en situaties die

Nadere informatie

EMDR STANDAARDPROTOCOL

EMDR STANDAARDPROTOCOL EMDR STANDAARDPROTOCOL 1. Introductie Als EMDR wordt ingezet zijn de klachten bekend, de te bewerken herinnering is vastgesteld, en zijn eventueel vermijdingsgedrag en moeilijke situaties voor de toekomst

Nadere informatie

EMDR STANDAARDPROTOCOL

EMDR STANDAARDPROTOCOL EMDR STANDAARDPROTOCOL 1. Introductie Als EMDR wordt ingezet zijn de klachten bekend, is de te bewerken herinnering vastgesteld, en zijn eventuele vermijdingsgedragingen en situaties die vermeden en/of

Nadere informatie

EMDR PROTOCOL VOOR KINDEREN EN JONGEREN TOT 18 JAAR

EMDR PROTOCOL VOOR KINDEREN EN JONGEREN TOT 18 JAAR 1 EMDR PROTOCOL VOOR KINDEREN EN JONGEREN TOT 18 JAAR 1. INTRODUCTIE De gebeurtenis waaraan gewerkt gaat worden is vastgesteld vóór de start van onderstaande procedure en vermijdingsgedrag en moeilijke

Nadere informatie

EMDR bij adolescenten

EMDR bij adolescenten EMDR bij adolescenten Een vorm van traumabehandeling Marijke de Koning-Groothuizen ZMC Kinderen en Jongeren van de Gelderse Roos Voorbeelden uit de praktijk Sofie, 16 jaar. Klachten, sinds ongeveer een

Nadere informatie

E M D R een inleiding

E M D R een inleiding E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze

Nadere informatie

EMDR EYEMOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING HAROLD WENNING, VERPLEEGKUNDIGE SPECIALIST GGZ

EMDR EYEMOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING HAROLD WENNING, VERPLEEGKUNDIGE SPECIALIST GGZ EMDR EYEMOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING HAROLD WENNING, VERPLEEGKUNDIGE SPECIALIST GGZ H.WENNING@MAARSINGHENVANSTEIJN.NL EEN BEWEZEN EFFECTIEVE BEHANDELMETHODE GERICHT OP HET VERZWAKKEN VAN HERINNERINGEN

Nadere informatie

Inhoud: Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) bij Autisme. Wat is EMDR?

Inhoud: Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) bij Autisme. Wat is EMDR? Eye Movement Desensitisation and Reprocessing (EMDR) bij Autisme Ank Goosen Gezondheidszorgpsycholoog GGzE 21 09 2012 Wat is EMDR Indicatie Doel Doelgroep Methode Aanpassingen Resultaten 2 cliënten Inhoud:

Nadere informatie

EMDR EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING REINA MARCHAND, ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST DE TWENTSE ZORGCENTRA

EMDR EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING REINA MARCHAND, ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST DE TWENTSE ZORGCENTRA EMDR EYE MOVEMENT DESENSITIZATION AND REPROCESSING REINA MARCHAND, ORTHOPEDAGOOG-GENERALIST DE TWENTSE ZORGCENTRA 2 EMDR WAT IS EMDR? EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing, en is

Nadere informatie

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS

POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen

Nadere informatie

Flashforward Protocol met Mental Video Check

Flashforward Protocol met Mental Video Check Flashforward Protocol met Mental Video Check Je past flashforward toe als er wel klachten zijn, maar de herinnering aan de etiologische gebeurtenis geen spanning (meer) oproept. Het gaat om een fantasie

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM )

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM ) WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN ( LINKSOM ) 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan de patiënt last heeft (angstklachten, depressieve stemming,

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE

WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE WERKWIJZE VOOR HET WERKEN MET EMDR VANUIT KLACHTEN LINKSOM KINDERVERSIE 1. Inventariseer de klachten/symptomen Verzamel informatie over de symptomen, waarvan het kind of de gezinsleden/omgeving last hebben

Nadere informatie

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling

Nadere informatie

EMDR in de kinderrevalidatie: het werkt echt!

EMDR in de kinderrevalidatie: het werkt echt! EMDR in de kinderrevalidatie: het werkt echt! Marjan Zuur orthopedagoog/klinisch psycholoog RC De Hoogstraat Maureen Stam orthopedagoog/gz-psycholoog RC De Trappenberg VOOR NA Inhoud 1. Traumaverwerking

Nadere informatie

Verschillen tussen het Nederlandse EMDR-standaardprotocol en het originele protocol van Shapiro

Verschillen tussen het Nederlandse EMDR-standaardprotocol en het originele protocol van Shapiro Ontwikkeling Verschillen tussen het Nederlandse EMDR-standaardprotocol en het originele protocol van Shapiro Deel III: Machteloos makende targets Tekst: Hellen Hornsveld, Erik ten Broeke en Ad de Jongh

Nadere informatie

EMDR, t is een bijzondere methode, dat is het 1

EMDR, t is een bijzondere methode, dat is het 1 EMDR, t is een bijzondere methode, dat is het 1 Renee Beer en Carlijn de Roos Inleiding Wat is het toch dat EMDR zo bijzonder maakt? Hoe kunnen we de blije verbazing verklaren van therapeuten die ermee

Nadere informatie

RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL KINDERVERSIE

RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL KINDERVERSIE RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL KINDERVERSIE Leg uit in woorden die aansluiten bij het kind en diens problematiek dat jullie samen gaan uitzoeken hoe het kind beter kan leren omgaan

Nadere informatie

WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM )

WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM ) WERKWIJZE VOOR HET VERANDEREN VAN (KERN)OPVATTINGEN MET EMDR ( RECHTSOM ) (zie ook het voorbereidingsformulier voor patiënten) 1. Casusconceptualisatie De invloed van negatieve (kern)opvattingen staat

Nadere informatie

Trauma en verslaving. Patiënten

Trauma en verslaving. Patiënten Trauma en verslaving Patiënten Trauma en verslaving Informatie voor patiënten Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Trauma en verslaving 1 Trauma

Nadere informatie

Zorgpad Psychotrauma (PTSS) 1. Zorgpad Psychotrauma

Zorgpad Psychotrauma (PTSS) 1. Zorgpad Psychotrauma Zorgpad Psychotrauma (PTSS) 1 Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-4 zijn de standaard modules, voor iedereen. Evenetueel aangevuld

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder

Terrorisme en dan verder Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.

Nadere informatie

EMDR bij ouderen. Beiden in opleiding tot EMDR practioner

EMDR bij ouderen. Beiden in opleiding tot EMDR practioner EMDR bij ouderen Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Werkzaam bij Zorgpartners Midden Holland & PH Haastrecht Milly Smit, GZ psycholoog Werkzaam bij Dijk en Duin in Purmerend, Ouderenpsychiatrie, ambulant

Nadere informatie

EVALUATIEROOSTER EMDR PRACTITIONER KINDEREN EN ADOLESCENTEN

EVALUATIEROOSTER EMDR PRACTITIONER KINDEREN EN ADOLESCENTEN EVALUATIEROOSTER EMDR PRACTITIONER KINDEREN EN ADOLESCENTEN Naam van de kandidaat : Datum deel 1 K&A : Datum deel 2 K&A : Legende : de punten die aangeduid zijn met volgende symbolen zullen beoordeeld

Nadere informatie

Kort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch]

Kort & Krachtig behandelprotocollen. Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] Kort & Krachtig behandelprotocollen Pharmacotherapy for depressive and/or anxiety disorders [in Dutch] FARMACOTHERAPIE BIJ ANGST- en/of STEMMINGSSTOORNISSEN MODULE SSRI Inhoud Algemene introductie 4 Bijeenkomst

Nadere informatie

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep

Nadere informatie

RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL

RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL RESOURCE DEVELOPMENT AND INSTALLATION (RDI) PROTOCOL Leg uit in woorden die aansluiten bij de patiënt en diens problematiek dat jullie samen gaan uitzoeken hoe de patiënt beter kan leren omgaan met een

Nadere informatie

Debriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013

Debriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013 Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed

Nadere informatie

...de draad weer oppakken

...de draad weer oppakken ...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand

Nadere informatie

Post-traumatische stress na bevalling. Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCt

Post-traumatische stress na bevalling. Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCt Post-traumatische stress na bevalling Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCt Literatuur Stramrood (2011): - Westerse landen PTSS na bevalling 1-2% - In Nederland is dat 1.2% - PTSS

Nadere informatie

Sjef Berendsen. EMDR als vroeginterventie in de acute fase na een schokkende gebeurtenis.

Sjef Berendsen. EMDR als vroeginterventie in de acute fase na een schokkende gebeurtenis. Sjef Berendsen EMDR als vroeginterventie in de acute fase na een schokkende gebeurtenis www.bsl.nl EMDR als vroeginterventie Sjef Berendsen Natuurlijk Beloop PTSS-symptomen (NICE PTSD Guideline, 2005)

Nadere informatie

EMDR bij kinderen. en adolescenten. De klinische praktijk. Om ontwikkelingsachterstanden

EMDR bij kinderen. en adolescenten. De klinische praktijk. Om ontwikkelingsachterstanden EMDR bij kinderen trefwoorden EMDR trauma kinderen en adolescenten PTSS en adolescenten De klinische praktijk De empirische ondersteuning voor de werkzaamheid van EMDR bij kinderen en adolescenten berust

Nadere informatie

Traumaverwerkingskliniek. Voor mensen met een posttraumatische stressstoornis

Traumaverwerkingskliniek. Voor mensen met een posttraumatische stressstoornis Traumaverwerkingskliniek Voor mensen met een posttraumatische stressstoornis Wij zijn er voor mensen in heel Nederland die last hebben van een (complexe) posttraumatische stressstoornis (PTSS). 2 Naast

Nadere informatie

Overzicht behandelprotocol 1

Overzicht behandelprotocol 1 Overzicht behandelprotocol 1 sessie 1: kennismaking, inventarisatie en uitleg rationale z Geef een samenvatting van het intakeverslag en leg het klinisch beeld van GAS uit (DSM-IV-criteria). z Bespreek

Nadere informatie

Informatie over de behandeling van een Complexe Post Traumatische Stress Stoornis

Informatie over de behandeling van een Complexe Post Traumatische Stress Stoornis Complex Trauma Informatie over de behandeling van een Complexe Post Traumatische Stress Stoornis Bepaalde gebeurtenissen kunnen flinke impact hebben op je leven. Ongeveer 7,5% procent van de mensen krijgt

Nadere informatie

Overzicht van de workshop. Nauwe relatie tussen CS en trauma VERLAMD DOOR ANGST. Waarom een workshop over EMDR en conversiestoornis?

Overzicht van de workshop. Nauwe relatie tussen CS en trauma VERLAMD DOOR ANGST. Waarom een workshop over EMDR en conversiestoornis? VERLAMD DOOR ANGST Overzicht van de workshop EMDR als onderdeel van de behandeling van de conversie stoornis: een state of the art verslag Franny Moene & Rowina de Bas Onderzoek naar relatie CS en PTSS

Nadere informatie

Boek Slapende honden? Wakker maken!

Boek Slapende honden? Wakker maken! Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol

Nadere informatie

Inhoud. Ten geleide 1. Voorwoord 5

Inhoud. Ten geleide 1. Voorwoord 5 Inhoud Ten geleide 1 Voorwoord 5 DEEL I INLEIDING 15 Geschiedenis en achtergronden 17 De posttraumatische stressstoornis 19 Het verwerken van nare ervaringen 20 Cognitieve domeinen 21 Meer dan alleen PTSS

Nadere informatie

Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen

Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Stabilisatiecursus Scelta Nijmegen Informatie voor cliënten Inleiding Als iemand zich onveilig heeft gevoeld tijdens de jeugd of later in een intieme relatie, kan dat in zijn of haar verdere leven klachten

Nadere informatie

Posttraumatische stress-stoornis

Posttraumatische stress-stoornis Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure

Nadere informatie

Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders

Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Uw kind heeft een ongeluk gehad en is behandeld op de Spoedeisende Hulp (SEH) van het Radboudumc. Naast lichamelijke gevolgen kan het ongeluk

Nadere informatie

therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ]

therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ] therapieën [ therapie voor positieve gedragsverandering ] In het noorden en oosten van Nederland behandelen en begeleiden wij kinderen, jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Therapieën

Nadere informatie

Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ

Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ Hou dat vast! EMDR bij mensen met ( C ) PTSS en een laag IQ 16-06-2017 info@poli-plus.nl Kan ik wel..? De PTSS wel goed diagnosticeren? De EMDR behandeling bij deze patiënt wel doen? (anders?) Juist inschatten

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie. Afdeling Psychiatrie

Cognitieve gedragstherapie. Afdeling Psychiatrie Cognitieve gedragstherapie Afdeling Psychiatrie Cognitieve gedragstherapie Wat is cognitieve gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie bestaat uit twee onderdelen; cognitieve therapie en gedragstherapie.

Nadere informatie

Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen.

Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen. 58 Links www.bureaujeugdzorg.info Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen. www.emdr.nl Informatie over de behandeling met EMDR.

Nadere informatie

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten

Trauma en verslaving. Mondriaan. Verslavingszorg. Informatie voor patiënten Verslavingszorg Trauma en verslaving Als u naast uw verslaving ook last heeft van een nare of ingrijpende gebeurtenis uit uw verleden Informatie voor patiënten Mondriaan voor geestelijke gezondheid Trauma

Nadere informatie

Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie

Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Krijg je (binnenkort) traumabehandeling vanuit zorgprogramma Angst & stemming van Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie? Ben je 6 tot 18 jaar? Dan is

Nadere informatie

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (emdr) als behandeling bij posttraumatische stress-stoornis

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (emdr) als behandeling bij posttraumatische stress-stoornis gevalsbeschrijving Eye Movement Desensitization and Reprocessing (emdr) als behandeling bij posttraumatische stress-stoornis Een gevalsbeschrijving j. van trier samenvatting Eye Movement Desensitization

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

Artikel denkbeeld. EMDR bij ouderen

Artikel denkbeeld. EMDR bij ouderen Artikel denkbeeld EMDR bij ouderen Intro Traumatische ervaringen zoals een ongeval, mishandeling of een verkrachting, kunnen diepe sporen nalaten. Er kunnen ernstige psychische klachten en gedragsveranderingen

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

Worksheet EFT bij herinnering

Worksheet EFT bij herinnering Worksheet EFT bij herinnering Inleiding: Ik heb een uitdaging wanneer het gaat over EFT en herinneringen en dat bij elkaar brengen in één oefening/worksheet. Daarom alvast deze aantekening: Dat gaat me

Nadere informatie

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS

Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?

Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook

Nadere informatie

EMDR Protocol Gerichte Boosheid Versie maart 2018

EMDR Protocol Gerichte Boosheid Versie maart 2018 EMDR Protocol Gerichte Boosheid Versie maart 2018 Vooraf Om het protocol 1 op verantwoorde wijze toe te kunnen passen, is het allereerst van belang vertrouwd te zijn met de doelgroep. Daarnaast is het

Nadere informatie

Hulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!

Hulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar! www.emergenz.nl Gespecialiseerd in: 24/7 Trauma opvang & Nazorg Bedrijfsmaatschappelijk werk Trainingen EMDR Vertrouwenspersoon Management coaching Hulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!

Nadere informatie

EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS

EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN VOOR SLACHTOFFERS WAT WETEN WEOVER DE EFFECTIVITEIT VAN METHODIEKEN IN DE VERSCHILLENDE FASEN VAN HET VERWERKINGSPROCES? Fasen in het verwerkingsproces Verschillende auteurs

Nadere informatie

Met therapie werken aan je problemen Sterker in de samenleving.

Met therapie werken aan je problemen Sterker in de samenleving. Met therapie werken aan je problemen Sterker in de samenleving. Powered by Pluryn Ik kreeg één keer per week therapie om beter in mijn vel te zitten. Ik leerde om te gaan met vervelende gebeurtenissen

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Wij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen.

Wij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen. Wie zijn wij? Het team van AltraCura Behandeling biedt hulp aan mensen met leermoeilijkheden en psychische problemen. Wij willen graag een goede behandeling bieden, daarom onderzoeken wij samen met jou

Nadere informatie

Hoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders

Hoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> COMPLEXE TRAUMA S KUNNEN GROTE

Nadere informatie

MINDFUL EXPOSURE EN VERWERKING

MINDFUL EXPOSURE EN VERWERKING MINDFUL EXPOSURE EN VERWERKING (Handout in cursussen MBCT, Ger Schurink, 2009) Inleiding Bij veel emotionele problemen speelt het verleden een grote rol. De actuele situatie doet, automatisch en vaak onbewust,

Nadere informatie

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?

Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt

Nadere informatie

GGzE centrum psychotrauma

GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> Complexe trauma s kunnen grote

Nadere informatie

Therapieën op een rijtje

Therapieën op een rijtje Therapieën Therapieën op een rijtje Psychomotorische therapie (PMT) P. 4 Psychomotorische gezinstherapie P. 4 Haptotherapie P. 6 Systeemtherapie P. 7 Groepstherapie P. 7 Muziektherapie P. 8 EMDR P. 9 Speltherapie

Nadere informatie

Meer informatie MRS 0610-2

Meer informatie MRS 0610-2 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,

Nadere informatie

Business continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen

Business continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen Business continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen De driehoeksamenwerking tussen organisatie, arbeidsgeneesheer en psycholoog B. Vriesacker, K. Van Hulst, U. Van Soom Bart Vriesacker Psychosociaal

Nadere informatie

Voor jongeren die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school.

Voor jongeren die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Voor jongeren die vastlopen in hun ontwikkeling, thuis en op school. Waarom RIOzorg? Je beslist mee over jouw behandeling. Je bent snel aan de beurt. Wij denken met je mee. Wij bieden wetenschappelijk

Nadere informatie

Beter leven, meer plezier

Beter leven, meer plezier Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens

Nadere informatie

Behandeling informatie.

Behandeling informatie. Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een

Nadere informatie

Na de schok... Informatie voor ouders

Na de schok... Informatie voor ouders Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende

Nadere informatie

Hans-Jaap Oppenheim. www.bsl.nl

Hans-Jaap Oppenheim. www.bsl.nl Hans-Jaap Oppenheim www.bsl.nl Zelfbeeldreparatie met EMDR Hans-Jaap Oppenheim GGZ Duin- en Bollenstreek Utrecht, 27-09-2013 De hersenen De Homunculus Bestaat er een homunculus voor psychische stoornissen?

Nadere informatie

Caleidoscoop PRAKTIJK

Caleidoscoop PRAKTIJK CM COUNSELLING MAGAZINE NR 3 2016 Caleidoscoop Psychotraumatische ervaringen komen veel voor, ook bij de Nederlandse bevolking. Een dergelijke traumatisch gebeurtenis is een gebeurtenis, waarbij iemand

Nadere informatie

Posttraumatische stressstoornis na uitzending

Posttraumatische stressstoornis na uitzending Posttraumatische stressstoornis na uitzending Factsheet Inleiding Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking (ongeveer 80%) krijgt ooit te maken met één of meer potentieel traumatische gebeurtenissen.

Nadere informatie

Eye Movement Desensitization and Reprocessing als therapeutische interventie bij chronische pijn. Vera Callebaut Psycholoog Pijncentrum UZA

Eye Movement Desensitization and Reprocessing als therapeutische interventie bij chronische pijn. Vera Callebaut Psycholoog Pijncentrum UZA Eye Movement Desensitization and Reprocessing als therapeutische interventie bij chronische pijn Vera Callebaut Psycholoog Pijncentrum UZA EMDR - Francine Shapiro - traumabehandeling - geïntegreerde behandeling,

Nadere informatie

Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting

Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Wie werkt er met: Imaginaire Exposure? EMDR? CGT voor PTSS? BEPP? NET? Overige? Ruud Jongedijk - Narratieve Exposure Therapie -

Nadere informatie

LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN. Samenwerken om te verwerken

LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN. Samenwerken om te verwerken LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN Samenwerken om te verwerken LEIDRAAD VOOR LEIDINGGEVENDEN Voor het begeleiden van medewerkers die het slachtoffer zijn geworden van een schokkende gebeurtenis.mensen die geconfronteerd

Nadere informatie

EMDR. Geheugenrepresentaties 20-04- 2012. Kerngebeurtenis

EMDR. Geheugenrepresentaties 20-04- 2012. Kerngebeurtenis EMDR Klachten hebben een (leer)geschiedenis Ervaringen/gebeurtenissen/boodschappen laten sporen in het geheugen: Geheugenrepresentaties Het gaat nooit om wat er gebeurd is, maar hoe het in het geheugen

Nadere informatie

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten

Weet wat je kan Samenvatting op kaarten Samenvatting op kaarten 16 kaarten met samenvattingen van de inhoud van de module, psychoeducatie over een Lichte verstandelijke Beperking (LVB) voor cliënten en hun naasten. De kaarten 1 14 volgen de

Nadere informatie

Er wel/niet zijn voor je pleegkind. Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede

Er wel/niet zijn voor je pleegkind. Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede Er wel/niet zijn voor je pleegkind Symposium Pleegzorg Waar blijft het kind 19 juni 2014 Ede 22-6-2014 de Zeeuw & Brok Inhoud 1. Lawaaiboek 2. Zorg voor het kind: houdt rekening met gevolgen van Verlating

Nadere informatie

Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose.

Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan, maarwelgraageerstevenoverleggen. Alerechtenvandeartikelenliggenbij destichtingcognitieenpsychose. Ukunternatuurlijkuitciteren,graagzelfs,maardanwel metbronvermelding.u magditartikelookruimhartig verspreidenmitshetnietvoorcommerciëledoeleindenis. Indiegevalen pasnaonzeschriftelijketoestemming. Opnameinbloemlezingenenreadersmoedigenwijaan,

Nadere informatie

EMDR, magisch ritueel of moderne techniek?

EMDR, magisch ritueel of moderne techniek? EMDR, magisch ritueel of moderne techniek? Behandeling van herinneringen aan nare ervaringen Eelke Haan EMDR (Eye Movement Desensitization Reprocessing) is een techniek die bedoeld is voor behandeling

Nadere informatie

Traumatische rouw Peta Schotanus juni 2017

Traumatische rouw Peta Schotanus juni 2017 Traumatische rouw Peta Schotanus juni 2017 Michael Dudok de Wit: Father and daughter 2 Normale rouw Rouw is een normale reactie op een ingrijpende verlieservaring Rouw treedt alleen op wanneer er sprake

Nadere informatie

SOCIALE COMMUNICATIE 3. Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties

SOCIALE COMMUNICATIE 3. Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties SOCIALE COMMUNICATIE 3 Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties Vorige les/ vandaag Hoofdstuk 13 Intimiteit en ongewenste intimiteit Hoofdstuk 19 tot en met 19.5 Reageren op onvoorziene

Nadere informatie

POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS)

POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS) POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS) PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een psychotrauma? Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie Cognitieve gedragstherapie Een succesvolle psychotherapie voor diverse emotionele stoornissen en problemen Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is Cognitieve Gedragstherapie? Cognitieve gedragstherapie

Nadere informatie