Projectverslag. Urban

Transcriptie

1 Projectverslag Urban Nudging

2 P2 Urban Nudging Projectverslag Inhoud Introductie Subtiele Sturing Urban Nudging Project Theorie Nudges De Nudgekit Behaalde Resultaten Slotwoord

3 P4 Urban Nudging Projectverslag Introductie Dagelijks maken we talloze keuzes, groot en klein. Wat trekken we aan? Fietsen of met de bus? Wat gaat er in onze boodschappenkar? Het is slechts een greep uit alle keuzemomenten die we steeds opnieuw krijgen voorgeschoteld. Bij het gros van deze keuzes denken we rationeel een afweging te maken. Helaas; vaker dan we willen toegeven spelen allerlei niet-rationele processen een rol. Onze emoties of ingesleten beslisregels zijn allesbepalend voor de uitkomst. In al die keuzes worden we vaak ook subtiel gestuurd in ons gedrag, zonder dat we het bewust doorhebben. Subtiele gedragssturing met behulp van kennis over (onbewust) gedrag heet ook wel nudging, en het overkomt ons steeds vaker. Nudging wordt vaak omschreven als liberale vorm van paternalisme, waarbij slechte keuzes niet per se onmogelijk worden gemaakt, maar goede keuzes wel naar voren worden geschoven. De term nudging is naar Nederland overgewaaid vanuit Groot-Brittannië, waar het al wat langer wordt toegepast. De Britse regering heeft sinds 2010 een Behavioural Insights Team de Nudge Unit die alle kennis uit gedragswetenschappen praktisch toepast. Maar ook de Nederlandse overheid heeft voor bepaalde ministeries al zo n team. Subtiele sturing Subtiel gedrag sturen is natuurlijk niet nieuw. Het herkennen van en inspelen op menselijke emoties is al zo oud als de mensheid zelf. De speechschrijver van president Obama, de gedragspsycholoog die onze looproute in de supermarkt heeft ontworpen of de marketeers achter Greenpeace; allemaal proberen ze ons te verleiden tot een bepaald gewenst gedrag. Met name in de reclamewereld wordt daar fors op ingezet. Tegelijkertijd is er wel iets veranderd. Met de komst van allerlei nieuwe technologieën worden we namelijk steeds voorspelbaarder. Er wordt namelijk steeds meer data over ons verzameld. Hierdoor is manipuleren een ware wetenschap geworden. Enerzijds geven we door het gebruik van allerlei online applicaties van zoekmachines tot Facebook een enorme hoeveelheid gegevens over onszelf weg. Niet alleen onze expliciete statusupdates, zoekopdrachten en tweets bevatten veel informatie, ook de metadata achter deze data vertelt veel over wie we zijn. Denk aan hoe we over het web navigeren, op welke links we klikken, welke apparatuur we daarvoor gebruiken, welke route we dagelijks afleggen of hoe ons sociale netwerk eruit ziet. Wanneer al deze data wordt gecombineerd, ontstaan er nauwkeurige beelden van ons karakter, onze voorkeuren, wensen en verlangens. Anderzijds wordt er ook steeds meer data over ons verzameld in de echte, fysieke wereld. Deze data kan persoonlijk zijn (bijvoorbeeld gezichtsherkenning in camera s of de OV-chipkaart), maar ook gaan over gedrag in het algemeen. Denk hier aan sensoren in het wegdek of analyses van bezoekerstromen.

4 P6 Urban Nudging Projectverslag Er bestaat een levendige handel in deze data. Bedrijven en overheden proberen ons namelijk zo goed mogelijk te leren kennen. In al die data zitten patronen over ons gedrag verborgen en met diverse analyses worden deze blootgelegd. De methoden om dit te doen zijn de laatste jaren aanzienlijk toegankelijker en minder kostbaar geworden. Het voorspellen van gedrag raakt voor veel bedrijven dus voor het eerst binnen handbereik. De volgende stap is van het voorspellen naar het (bij)sturen van gedrag. Nudging heeft een wetenschappelijke grondslag: met wetenschappelijke experimenten wordt onderzocht hoe mensen afwijken van het rationele keuzemodel. Gecombineerd met big data (patronen in menselijk gedrag) ontstaat er een heel nieuwe tak van sport. Deze wordt onder andere aangeduid met de term data-gedreven sturing. Steeds meer overheden en beleidsmakers tonen interesse in dit veld. Dat is niet zo raar, want zou het niet handig zijn om gedrag van burgers te kunnen beïnvloeden? Wellicht leidt het tot meer veiligheid op straat, gezondere keuzes of duurzamer verkeersgedrag. Is het dus eigenlijk wel erg dat we ongemerkt genudged worden? Een bekend voorbeeld vindt plaats in de stad Eindhoven. De gemeente verzamelt daar allerlei live data. Bijvoorbeeld over het aantal bezoekers op straat en in parkeergarages, het geluidsniveau, het weer en allerlei berichten op sociale media. Gecombineerd ontstaat er een beeld van de sfeer op straat in uitgaansgebieden. Als die negatief dreigt te worden, passen ze live en automatisch de verlichting aan, met variaties in kleur en lichtintensiteit. De werking van licht is vooraf onderzocht in diverse wetenschappelijke onderzoeken. Het licht beïnvloedt heel subtiel de stemming van het uitgaanspubliek, of verleid ze om zich te verplaatsen. Zo wordt hun gedrag dus heel subtiel gestuurd. Nudging kan dus inderdaad heel handig zijn. Maar laten we niet vergeten dat veel technieken voor de gewone burger vaak nog onbekend zijn. Het is goed dat we ons ervan bewust zijn, want het is immers niet ondenkbaar dat nudging ook voor minder aangename doeleinden wordt gebruikt. Het gewenste gedrag of de goede keuze is natuurlijk voor iedereen anders. Het betekent voor een consument iets anders dan voor een commercieel bedrijf dat vooral veel geld wil verdienen. Ook een overheid kan weer andere wensen hebben, bijvoorbeeld het afzwakken van tegengeluiden. Om ons te blijven beseffen dat nudging gaande is én altijd is gebaseerd op iemands onderliggende agenda, moeten we zelf leren wat nudgen is. De meest complexe vorm data-gedreven sturing is echter niet zomaar eenvoudig uit te leggen. De data die over ons wordt verzameld en de daarop gebaseerde analyses zijn zelden zichtbaar(/openbaar). Het blijft zodoende voor veel mensen een abstract fenomeen. Om dit discours te kunnen openen, behandelt het project Urban Nudging de basisprincipes van nudging. Door de komst van nieuwe technologieën worden mensen steeds voorspelbaarder.

5 P8 Urban Nudging Projectverslag In een reeks speelse nudges hebben we het fenomeen in analoge vormen geïntroduceerd aan Utrechtse stadsbewoners. Door hen te stimuleren om zelf nudges te maken, openen we het debat over de praktijken die ons dagelijks al beïnvloeden, zowel offline als online. Urban Nudging is een democratisering van de nudge; we vieren het fenomeen nudging, maken de trucs beschikbaar voor iedereen en activeren burgers om na te denken over de gevolgen, mogelijkheden en tot slot de wenselijkheid van deze praktijken. Urban Nudging Project Nudging grijpt in op onze keuzeprocessen door de gewenste optie naar voren te schuiven. Dat gebeurt niet door ongewenste keuze te verbieden of de gewenste optie nadrukkelijk te belonen. In plaats daarvan wordt er ingespeeld op onbewuste en automatische beslisregels. Het gaat om een psychologisch effect dat voorspelbaar en meetbaar is. Er zitten uiteraard ook beperkingen aan. De doelgroep van een nudge moet het gewenste gedrag wel kunnen en willen uitvoeren. Goede nudges helpen hen inzien dat ze dat willen, maar het gaat dus voornamelijk om kleine gedragsveranderingen. Desondanks kan het effect ervan uiteindelijk groot zijn. Een aaneenschakeling van kleine veranderingen of een grote hoeveelheid mensen die de verandering tegelijkertijd uitvoert kan een behoorlijk verschil maken. In het project Urban Nudging beoogden we stadsbewoners kennis te laten maken met het fenomeen van nudging, opdat zij deze trucs ook zelf kunnen inzetten. Want kennis over nudging zou niet enkel voorbehouden moeten zijn aan een beperkte selectie van machtshebbers. Om dit effectief te doen, zijn de nudges gericht op stedelijke vraagstukken. Van mobiliteit en groenvoorziening tot verkeersgedrag of vuurwerkoverlast; het zijn onderwerpen die zowel op een beleidsniveau spelen als ook heel direct/ persoonlijk door stadsbewoners worden ervaren. Daarmee zijn stedelijke vraagstukken dé ideale testcases voor nudges, omdat ze in theorie zowel top-down als bottom-up opgelost kunnen worden. Stadsbewoners die zelfs met nudging aan de slag gaan, kunnen deel worden van een heus bottom-up probleemoplossend vermogen. Het gaat om een psychologisch effect dat voorspelbaar & meetbaar is. In Urban Nudging nodigden we diverse kunstenaars uit om een nudge in de openbare ruimte te bedenken en uit te voeren. De meest succesvolle nudges zijn uiteindelijk gebundeld in de Nudgekit; een (open source) starterskit waarmee iedereen de nudges kan herhalen, aanpassen en zijn/ haar eigen nudges kan verzinnen.

6 P10 Urban Nudging Projectverslag Theorie Om een goed inhoudelijk beeld van dit fenomeen te krijgen, organiseerden we een aantal kennissessies. Hiervoor haalden we twee experts binnen, die ons vervolgens het hele traject hebben bijgestaan. De eerste expert vonden we in Joram Feitsma, PdH aan de Universiteit van Utrecht. Joram verdiepte zich tijdens zijn masterprogramma in het filosofisch debat over welzijn en geluk. Als promovendus bij het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap doet hij momenteel onderzoek naar het nut van nudging en de toepassing van gedragskennis in beleid (deel van het bredere NWO-onderzoeksprogramma Welfare Improvement through Nudging Knowledge). Joram werd aangevuld met de expertise van Sander Hermsen. Sander deed tijdens zijn studie onderzoek naar de formatie van stereotypen. Momenteel werkt hij als onderzoeker en promovendus, verbonden aan de Hogeschool van Utrecht. In de laatste jaren werkte hij aan het Touchpoints-project, met als resultaat een evidence-based toolkit om producten/diensten te ontwerpen die aanzetten tot duurzaam en gezond gedrag. In mijn onderzoek kijk ik naar de mogelijkheden die ontwerp biedt en dan met name het ontwerpen van persuasieve technologie voor ondersteuning van gedragsverandering op het gebied van gewoonten en impulsen. In een gezamenlijke sessie met de twee experts, diverse kunstenaars en beleidsmakers vanuit de gemeente Utrecht zijn de kaders voor de nudges bepaald. Samen met de beleidsmakers werden een aantal plekken in de stad aangewezen, die specifiek interessant zijn. Zo werd er onder andere voor de Utrechtse Twijnstraat gekozen. Deze straat is door de gemeente aangewezen als een probleemgebied op het gebied van mobiliteit, voornamelijk door de aanwezige fiets(parkeer)problematiek. In deze sessie werd tevens fietsersproblematiek als hoofdfocus voor de nudges gekozen. Met het oog op de Grand Départ (zomer 2015, officiële start van de Tour de France in Utrecht) is dit een onderwerp dat binnen de gemeente leeft (bijvoorbeeld Hoe krijgen we het parcours vrij van geparkeerde fietsen? ). Joram Feitsma PhD Nudging Universiteit Utrecht Sander Hermsen Expert ontwerp persuasieve technologie In keuze vallen mensen vaak terug op aannames, vooroordelen of vaste patronen. In de kennissessies met experts en kunstenaars leerden we onder andere de volgende patronen (her)kennen: A. Referentiepunten De informatie die we reeds hebben, beïnvloedt hoe we andere situaties beoordelen, zelfs als de bekende en nieuwe informatie niets met elkaar te maken hebben B. Beschikbaarheid We baseren de kans dat iets gebeurt op de voorbeelden die we kennen of kunnen verzinnen C. Representativiteit De neiging om te stereotyperen D. Optimisme en overmoedigheid We overschatten ons eigen vermogen en schatten onze kansen vaak te zonnig in E. Aversie tegen verlies Het negatieve gevoel van verliezen is vele malen groter dan het positieve gevoel van winnen F. Status quo Mensen zijn geneigd om vast te houden aan hun huidige situatie G. Presentatie We zijn vatbaar voor de presentatie van keuzeopties (door wie, wanneer en met welke woorden) H. De menigte volgen Mensen zijn vatbaar voor wat anderen in hun omgeving doen en volgen graag de grotere menigte

7 P12 Urban Nudging Projectverslag Er zijn een aantal manieren om mensen te verleiden deze vaste patronen te volgen. De ontworpen nudges spelen actief of één of meerdere manieren in. We onderscheiden onder andere: 1. Ankers Verander het referentiepunt of maak referenties nadrukkelijker Nudges In de periode van april tot augustus 2015 hebben 3 teams van experts en kunstenaars een eigen nudge-serie in de stad uitgevoerd. Circus Engelbregt Blind Date & Fietsparkeercomité 2. Standaardoptie Maak het door jou gewenste gedrag de standaardoptie 3. Feedback Geef directe feedback op het gedrag van mensen (vergelijk het met de sociale norm) 4. Framing Verander hoe een keuzeoptie wordt gezien (benadruk niet het verlies, maar de eventuele voordelen die als een bijproduct ontstaan) 5. Belonen Denk na over positieve of negatieve beloningen 6. Priming Benadruk de onderdelen die mensen al kennen en die ze doen herinneren aan bepaalde positieve doelen of waarden 7. Vereiste beslissingen Maak een keuze verplicht, waardoor de keuze bewust wordt 8. Structureren Maak een keuze simpeler door deze beter te structureren of door bepaalde opties weg te halen en maak inzichtelijk wat bepaald gedrag kost of oplevert, voorzien van alternatieven Circus Engelbregt Ontregelorganisatie

8 P14 Urban Nudging Projectverslag In de eerste editie was het podium voor Circus Engelbregt. Deze verbindende ontregelingsorganisatie onder leiding van Martijn Engelbregt initieert en ontwerpt doorgaans kunstprojecten die zich op de grenzen van ogenschijnlijk onverenigbare gebieden afspelen. Circus Engelbregt zoekt vaak bewust de confrontatie op, omdat ze niet geloven in de vastgeroeste wegen van onze hokjesmaatschappij. Daarmee is het een ideale partij om de eerste nudges te ontwerpen. Aan Engelbregt gaven we de opdracht om fietsers te verleiden hun fiets goed te parkeren, zodat ze hiermee geen overlast voor voetgangers en winkelpubliek veroorzaken. Met een aantal diverse experimenten onderzochten zij op 21 april 2015 welke trucs in de praktijk het best werken. Als eerste uitgangspunt nam Engelbregt de observatie dat we vaak niet doorhebben hoeveel overlast een geparkeerde fiets kan veroorzaken. Om dit te illustreren, gebruikten ze zonnebrillen en taststokken om zich voor te doen als blinde voetgangers. In deze nudge (genaamd Blind Date) maakten ze gebruik van Feedback (3), door gedrag van mensen direct te koppelen aan de sociale norm. Door bij obstakels van slecht geparkeerde fietsen zichtbaar moeite te tonen, ontlokten ze vrijwel direct de hulp van omstanders. Deze omstanders hielpen bij het verplaatsen van de obstakels en spraken daarna zelf foutparkeerders aan. In een tweede nudge (genaamd Fietsparkeercomité) probeerden ze hetzelfde effect te bereiken, maar dan door een andere positie in te nemen. In fluorescerende hesjes met het opschrift Fietsparkeercomité namen ze plaats bij een drukbezochte fietsenstalling. Ze deden vervolgens echter niets en spraken niemand aan. Enkel door de aanwezigheid van deze (geheel fictieve) macht veranderde het parkeergedrag bij fietsers; fietsen werden netjes gestald in de rekken en niet buiten de parkeervakken geplaatst. Hoewel het comité succesvol was door enkel haar aanwezigheid, is te bediscussiëren of deze truc nog tot nudging behoort. Nugding hoort namelijk subtiel en onopgemerkt te zijn. Hoewel deze nudge de gedragsverandering zelf niet zichtbaar aanstuurde, is de achterliggende reden van de gedragsverandering echter wel duidelijk aanwezig. De gebruikte methoden zijn voornamelijk Priming (6) en Ankers (1); er wordt gespeeld met de herkenbaarheid van een controlerende macht, door de fluorescerende hesjes als referentiepunt in te zetten. Pssssst & Graag Gedaan De derde en vierde nudge van Engelbregt maken gebruik van middelen in plaats van menselijke actoren. De nudge Pssssst speelt in op de gedragspatronen Referentiepunten (A) en Beschikbaarheid (B). Door met een kleine kniptang de scherpe punten van punaises te knippen, creëerden ze neppunaises die geen lekke banden tot gevolg kunnen hebben. Door deze punaises uit te strooien bij plekken waar vaak foutief wordt geparkeerd, schrikken ze mogelijke foutparkeerders af. Informatie die we al hebben (bijvoorbeeld ervaringen uit het verleden) beïnvloedt namelijk hoe we een situatie beoordelen. Het idee van punaises is hier voldoende om fietsers te nudgen hun fiets elders neer te zetten. Tot slot is de nudge Graag Gedaan speciaal ontworpen voor fietsen die reeds fout zijn geparkeerd. In deze nudge zit een tie-wrap, waarmee het voorwiel van een fiets wordt vastgemaakt aan het eigen fietsframe. Dit voorkomt dat het voorwiel kan omklappen en zo op de rijbaan terecht komt (met risico op schade door langsrijdende auto s). Aan de tie-wrap zit een bedankkaart bevestigd, die uitlegt dat je de eigenaar van de fiets om deze reden een dienst hebt bewezen. Deze nudge speelt vooral in op het gedragspatroon Aversie tegen verlies (E) en Presentatie (G). De bedankkaarten presenteren het ongemak namelijk als een (positieve) bewezen gunst. Ook speelt Optimisme en overmoedigheid (D) een rol; de nudge maakt duidelijk dat de kans op een platgereden wiel groter is dan je denkt. Circus Engelbregt experimenteerde met verschillende soorten nudges, om te kijken welke manieren de meeste impact hadden. Interessant aan hun werk is dat ze ook zelf als acteurs meespeelden in de scenario s, waardoor er een sociale dynamiek ontstaat die veel informatie oplevert over achterliggende motieven en redeneringen van het getoonde gedrag. De nudges Graag Gedaan en Pssssst zijn beide verwerkt in de Urban Nudgekit.

9 P16 Urban Nudging Projectverslag LINT Rotsoord & De Twijnstraat De lessen uit de eerste serie zijn verwerkt in de tweede en derde series nudges. Om resultaten meetbaarder te maken, zijn deze series wetenschappelijker ingestoken. We werkten hierin samen met de landschapsarchitecten van het Utrechtse bureau LINT. Onder leiding van Gerwin de Vries is er gekeken hoe daadwerkelijke data over het gebruik van een ruimte de verkeersdeelnemers kan sturen. Deze nudge bestaat uit twee delen, waarvan de eerste werd uitgevoerd op 5 juli, langs het parcours van de Tour de France in Utrecht. Op een publieksfestival in Rotsoord een wijk in Utrecht hebben zij grote hoeveelheden patronen op het wegdek aangebracht met krijtverf. Deze patronen verwezen naar de geschiedenis van de locatie; de wijk Rotsoord was vroeger een landgoed, waar een aantal specifieke boomsoorten groeiden. De patronen waren dan ook gevormd naar de bladeren van deze boomsoorten, waaronder de Wilg, Berk, Els, Es en Populier. Bij het aanbrengen van de patronen is er gewerkt volgens een gridsysteem, dat op zichzelf een richtingloosheid heeft en daardoor niet dwingend is. Echter, op drukke plekken (waaronder de entrees) is de dichtheid van de patronen hoger. Die hogere dichtheid moet voetgangers subtiel sturen om zich te verplaatsen naar minder drukke plekken, waar de dichtheid van de patronen lager is. Kortom, door van tevoren de te verwachten druktepunten al te visualiseren, worden bezoekers gestuurd om zich daar niet lang op te houden. LINT Landschapsarchitecten In het tweede deel van deze nudge werd deze methode uitgebreid, door vooral te kijken naar een objectieve communicatie van data. LINT bracht op basis van metingen de beweging van voetgangers op de Twijnstraat in kaart, wat resulteert in een kaart vol lijnen. Deze lijnen werden vertaald naar lijnen op het wegdek. Nudging heeft voor ons te maken met een manier van communiceren., vertelt Gerwin. We hebben in dit project gezocht naar een manier die niet corrigerend is, maar vooral informatie verschaft. Door enkel inzichtelijk te maken hoe de straat doorgaans worden gebruikt, sturen ze aan op een verandering in gedrag. Voetgangers worden namelijk geconfronteerd met de gebruikelijke shortcuts en chaotische looppatronen, waarna ze plots de keuze hebben om deze ook te volgen of hier juist vanaf te zien. Deze nudge werkt door in te spelen op 2 patronen: Presentatie (G) en De menigte volgen (H). Voetgangers kunnen in deze patronen de menigte volgen, maar de zichtbare patronen presenteren

10 P18 Urban Nudging Projectverslag ook de nieuwe keuzeoptie om af te wijken. Deze optie is doorgaans niet nadrukkelijk aanwezig. De methode in deze nudge laat zich daarom het best beschrijven met Feedback (3): het gedrag van voetgangers kan opeens vergeleken worden met de norm. Mapije Het Fietsmonster Het uitvoeren van deze nudge levert waardevolle data op. Onderzoeksbureaus en overheden voeren regelmatig analyses van bezoekers- en verkeersstromen uit, maar koppelen deze zelden terug aan het publiek. Juist deze feedback kan grote gevolgen hebben voor het gedrag, omdat het verkeersdeelnemers een keuze geeft (meegaan of afwijken) van iets dat doorgaans geen bewuste keuze lijkt. Deze nudge is dan ook opgenomen in de Urban Nudgekit. Mapije Fun Design & bewustwording

11 P20 Urban Nudging Projectverslag Tot slot zochten we naar een alternatieve nudge, die gedragsverandering op een meer speelse wijze uitlokt. Als casus namen we Park Lepelenburg in Utrecht; met de langere zomerdagen is dit park in trek bij jongeren en toeristen. Zij nemen hun fiets voorbij de stallingen mee het park in, om deze op willekeurige plekken neer te zetten/leggen. We werkten in deze nudge samen met Mapije, die als kunstenares altijd probeert om bewustwording te creëren. In opdracht van de Fietsersbond maakte zij al eerder het Zangfietspad, dat fietsers moet stimuleren zich minder te schamen om te zingen tijdens het fietsen. Nudge serie 1 (Engelbregt) Mapije wekte met waarschuwingsborden het Fietsmonster tot leven. Ze maakte grote molshopen van zand en plaatste daarnaast borden met de tekst Pas op, Fietsmonster gesignaleerd. Niet voeren a.u.b., hij eet fietsen. Deze borden werken met Referentiepunten (A), doordat de gekozen presentatievorm refereert aan pas-op-borden zoals we die kennen. Er is sprake van een Vereiste beslissing (7); opvolgen of risico nemen. Ondanks dat de inhoudelijke boodschap zo afwijkt van hetgeen we kennen, kan de gebruiker niet anders dan (onbewust) de keuze kortstondig serieus afwegen. Deze nudge laat opzettelijk veel informatie weg in het Structureren (8) van de keuze; het is niet duidelijk wat fout of goed gedrag in dit geval kost of oplevert. Een deel van de fietsers durfde het risico uiteindelijk inderdaad niet te nemen, en stalde zijn/haar fiets elders. Nudge Serie 2 (Lint deel A) Nudge Serie 2 (Lint deel B) Nudge Serie 3 (Mapije) Nudgekit Unboxing Video 6KBg7Bt_lBc

12 P22 Urban Nudging Projectverslag De Nudgekit Het uiteindelijk doel van Urban Nudging is het fenomeen nudging te democratiseren, door kennis en trucs openlijk te delen. Met experts en kunstenaars zijn diverse typen van subtiele gedragssturing in de praktijk onderzocht. Om stadsbewoners vervolgens te stimuleren om zelf aan de slag te gaan, is de Urban Nudgekit ontwikkeld. Deze DIY-kit bevat alle ingrediënten van onze 4 beste nudges en probeert de gebruiker te verleiden tot het uitvoeren van zelfbedachte nudges. Om deze kit te ontwikkelen, is er samengewerkt met Eline Hesse en Olle Lundin, twee alumni van de Design Academy in Eindhoven. Zij hebben de inhoud vertaald naar een aantrekkelijke en handzame box, die vanuit een duidelijke overkoepelende stijl het materiaal presenteert. Naast de materialen en tips & tricks bevat de kit ook middelen om de resultaten vast te leggen, en mag de Gouden enveloppe (instructies voor het ontwerpen van een eigen nudge) pas worden geopend als de bestaande nudges succesvol zijn uitgevoerd. De Urban Nudgekit is dan ook vooral een conversation starter; een tastbaar provotype om het fenomeen nudging bekend en bespreekbaar te maken. De oplage van 20 Nudgekits is verspreid onder diverse partners en relaties, die zich in het dagelijks leven bezighouden met onder andere beleid omtrent gedragssturing. De open source instructies worden medio 2016 op SETUP s nieuwe website aangeboden. Deze download bevat niet alleen de inhoudelijke kennis, maar ook boodschappenlijsten om zelf de gebruikte materialen aan te schaffen. Bij het ontwikkelen van de kit is daarom ook gekozen voor relatief goedkope en duurzame producten, waaronder bijvoorbeeld spuitkrijt. Eline Hesse Alumnus Design Academy De Nudgekit is voorzien van een echte Unpack-video, waarin de kit wordt geopend en elke nudge stap-voor-stap wordt toegelicht én op straat in praktijk getest. Bekijk de volledige video op Olle Lundin Alumnus Design Academy

13 P24 Urban Nudging Projectverslag Resultaten Met Urban Nudging wilden we het fenomeen nudging bekender maken onder een breed publiek van stadsbewoners. Niet alleen de live nudges trokken veel aandacht, ook diverse kranten/bladen pakte deze acties op. Zonder dat ze het doorhad, heeft deze vrouw kennis kennisgemaakt met het fenomeen nudging, oftewel: het subtiel manipuleren van gedrag. Hoe kun je mensen subtiel verleiden tot het maken van de goede keuze, zoals het juist parkeren van een fiets, zonder te dreigen met sancties? Utrechts medialab SETUP, een jong gezelschap van technologiemakers en -denkers, onderzoekt dit fenomeen. Zo schreef het AD op woensdag 29 april, in een met foto s geïllustreerd artikel. Ook het magazine van de Fietsersbond Vogelvrije Fietser schreef een uitvoerig artikel over Urban Nudging in haar eerste editie van 2016 (jaargang 41 no. 1). Niet alleen werden diverse nudges uit de Nudgekit behandeld, óók ontwierp journalist Suzanne Brink haar eigen nudge. Met spuitkrijt en borden probeerde ze fietsers van wandelpaden af te houden. Haar conclusies en alle nudgevideo s van SETUP s zijn te bekijken op Fietser laat zich manipuleren: nudging zet mensen aan tot gewenst verkeersgedrag. (AD) Naast deze publicaties heeft Urban Nudging op diverse podia gestaan. Onder andere bij New Gamegrounds op Hack/Play (29 april 2015), een grootschalig programma door Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond in Amsterdam. Gedurende een volle maand werden hier de grenzen van spel en ruimte onderzocht. Na het presenteren van de Nudgekit reageerde de Britse kunstenaar Duncan Speakman ter plekke met een spel, waarin het publiek werd meegenomen in dit thema. Daarnaast is Urban Nudging een belangrijk onderdeel geworden van Datagedreven Sturing, een intern activatieprogramma binnen gemeente Utrecht. Binnen dit programma wordt onderzocht hoe de gemeente met praktijken als nudging aan de slag kan om stedelijke problematiek op te lossen. SETUP organiseerde een dag (21 januari 2016) binnen dit programma. Hierin konden we het onderliggende doelstellingen van het project Urban Nudging vervlechten met de planontwikkeling binnen de gemeente. Specifieke nadruk lag op het aantonen dat nudging niet moeten worden gezien als top-down machtsmiddel voor gedragssturing, maar als bottom-up activatie om stadsbewoners zelf middelen in handen te geven ter verbetering van hun eigen omgeving. Hard wetenschappelijk bewijs dat deze nudges effectief zijn is er niet. Maar dat was ook niet het doel van Medialab SETUP. Het doel was dat we er zelf mee aan de slag gaan. Over een proefsetje met urban nudgetools konden Utrechtse ambtenaren hun mening geven. In dat proefsetje zat krijt en een afzetlint, maar ook nepwimpers, een bril en een opplaksnor voor mensen die onherkenbaar willen zijn als ze nudgen. Knipoog van de ontwerper.

14 P26 Urban Nudging Projectverslag Slotwoord Met Urban Nudging vertaalden we een complex fenomeen (gedragssturing op basis van nieuwe technologieën) naar een hands-on analoog product dat door iedereen kan worden gebruikt. Leren wat nudging is stond hierin centraal. Met onder andere publicaties in het magazine van de Fietsersbond (oplage ) hebben we de term nudging onder een groot publiek weten te krijgen. Voor SETUP is dit een goede opstap naar haar activiteitenprogramma , waarin soortgelijke digitale praktijken nader worden onderzocht. Ook binnen gemeente Utrecht is de term geland. Zo werd er eind 2015 bijvoorbeeld gekeken of nudging een rol kon spelen in maatregelen om zelf vuurwerkoverlast tegen te gaan. Met dank aan Circus Engelbregt / Martijn Engelbregt LINT / Gerwin de Vries Mapije Fun Design Joram Feitsma Sander Hermsem Anna Berlis Sophie van Rijswijk Geert Verhoeff Gemeente Utrecht De Fietsersbond / Suzanne Brink Stichting DOEN Stimuleringsfonds Creatieve Industrie Nudging is reuzepopulair. Als je de term eenmaal hebt gehoord, kom je hem overal tegen. (Fietsersbond)

15 P28 Urban Nudging