Zicht op nieuw gebruik van de molen. Mogelijkheden voor een duurzame exploitatie van de historische windmolen
|
|
- Laurens Bosman
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Zicht op nieuw gebruik van de molen Mogelijkheden voor een duurzame exploitatie van de historische windmolen >
2 <
3 Voorwoord Molens vertellen het verhaal van onze geschiedenis, over de strijd met het water en over de ingenieuze oplossingen voor het droogmaken en het bewoonbaar houden van het land. Zo dragen deze oer-hollandse iconen bij aan de identiteit van onze leefomgeving. De afgelopen jaren heeft de provincie Zuid-Holland zich ingezet voor de restauratie van een groot deel van de 228 molens in Zuid-Holland. De Zuid-Hollandse molens staan er nu weer prachtig bij. Dit willen wij natuurlijk zo houden. Dat kunnen wij niet alleen. In deze tijden van bezuinigingen moeten we nieuwe manieren vinden om ons cultureel erfgoed te behouden, te ontwikkelen en te benutten. Veel molens hebben hun oude functie verloren. Graan wordt vaak in fabrieken verwerkt en polders worden drooggehouden door elektrische gemalen. Dit biedt kansen om de molens op een andere manier te gebruiken. Dit vergt een nieuwe marktgerichte manier van denken voor zowel overheden als moleneigenaars. Ik wil het themajaar Leve de Molens! aangrijpen om deze manier van denken te stimuleren. De meest duurzame manier om ons erfgoed te behouden is er een eigentijdse functie aan te geven, passend bij de identiteit van het gebouw en de omgeving. In 2012 zet de provincie de aandacht voor herbestemming voort met het themajaar Over-Levende Monumenten!. Met deze publicatie daag ik moleneigenaars uit om op zoek te gaan naar de mogelijkheden om een eigentijdse functie te geven aan hun molen. De studie toont aan dat er genoeg kansen hiervoor zijn. Een aantal moleneigenaars zijn u voorgegaan. Ik hoop dat de voorbeelden van de molens, die een nieuw leven zijn begonnen, u zullen inspireren. Han Weber, Gedeputeerde Cultureel erfgoed en Groen Voorwoord 1 >
4 <
5 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Zicht op nieuw gebruik van de molen 4 2 Regelgeving en stakeholders 7 3 Omgevingsanalyse 15 4 Categorisering en herbestemming 20 5 Kansrijke concepten 29 6 Herbestemming Jan van Arkel 36 Bijlage 1 Deelnemerslijst workshops 46 Bijlage 2 Technische categorisering 47 Bijlage 3 Subsidies en regelgeving 48 Bijlage 4 Gemiddelde exploitatieopzet 53 Bijlage 5 Uitgangspunten financiële uitwerking 54 Bijlage 6 Vijfjarige Winst- en Verlies rekening per conceptrichting 56 Bijlage 7 Overzicht mogelijke subsidies 58 Inhoudsopgave 3 >
6 1 Zicht op nieuw gebruik van de molen < < inhoud
7 1.1 Aanleiding Zuid-Holland zonder molens is ondenkbaar. Zuid-Holland heeft de mooiste en de meest bijzondere molens. Het enige molen werelderfgoed ligt in Kinderdijk en de enige molenviergang ter wereld, die de polder nog steeds droog houdt, is te vinden in Aarlanderveen. Met een kwart van alle Nederlandse molens is Zuid-Holland de meest molenrijke provincie van Nederland. Molens maken deel uit van de geschiedenis van Zuid-Holland. In het landelijk gebied laten molens ons zien hoe ze in de polders eeuwenlang onze voeten droog hielden. In de steden leverden molens de energie voor jeneverstokerijen, houtzagerijen en de productie van specerijen. Nu vormen ze bakens in het Zuid-Hollandse landschap en geven identiteit en kwaliteit aan onze leefomgeving. Het jaar 2011 is door de provincie Zuid-Holland uitgeroepen tot het themajaar Leve de Molens!. Met de themajaren agendeert de provincie ieder jaar een cultuurhistorisch onderwerp met als doel bewustwording en draagvlak te bevorderen, waardoor cultureel erfgoed blijvend kan bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit. 1.2 Opdracht In het kader van het themajaar Leve de Molens! heeft Grontmij in opdracht van de provincie Zuid-Holland en de Stichting voor de Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden (SIMAV) dit plan van aanpak voor de herbestemming van de historische windmolen opgesteld. De overkoepelende onderzoeksvraag is: Welke haalbare mogelijkheden bestaan er om een historische windmolen te benutten zodat deze op de lange termijn kostendekkend kan functioneren? De opdracht bestaat uit twee delen: Deel 1: Onderzoek herbestemming van historische windmolens in de provincie Zuid-Holland Deel 1 bestaat uit een analyse en een plan van aanpak voor de herbestemming van de historische windmolens in de provincie. In dit deel wordt een vijftal haalbare mogelijkheden beschreven om de historische windmolen te benutten zodat deze financieel kostendekkend kan functioneren. Deel 2: Onderzoek herbestemming van de molen Jan van Arkel Het tweede deel van de opdracht bestaat uit de uitwerking van een business case voor de aantrekkelijke en beeldbepalende historische windmolen Jan van Arkel, gelegen te Arkel nabij Gorinchem. Er zijn drie realiseerbare en uitgewerkte voorstellen gemaakt voor her bestemming van deze molen. 1 Zicht op nieuw gebruik van de molen 5 >
8 1.3 Proces Ten behoeve van informatieverzameling hebben twee workshops plaatsgevonden. De deelnemerslijst van de workshops is te vinden als bijlage 1. Voor de eerste workshop zijn allerlei landelijke en regionale organisaties met specifieke expertise op het gebied van molens uitgenodigd. Tijdens deze workshops is de dagelijkse praktijk van exploitatie en subsidiëring van de molens besproken. De deelnemers zijn ingegaan op de mogelijkheden en belemmeringen voor de herbestemming van de molen. Voor de tweede workshop zijn deelnemers uitgenodigd die niet in de molenwereld werkzaam zijn, maar die wel een bijzondere en creatieve bijdrage konden leveren door hun specifieke kennis of affiniteit met cultuurhistorisch erfgoed, marketing, sponsoring of werking van het Nederlandse bedrijfsleven. Beide workshops hebben een brede schat aan informatie opgeleverd op basis waarvan deze opdracht is uitgevoerd. 1.4 Leeswijzer Dit rapport is opgebouwd als een plan van aanpak waarin enkele stappen moeten worden doorlopen om tot de juiste keuze voor herbestemming te komen. In hoofdstuk 2 wordt een overzicht gegeven van relevante wetgeving, subsidieregels, stakeholders en de kosten voor de instandhouding van een molen. Hoofdstuk 3 bestaat uit een omgevingsanalyse. Hierbij is gekeken naar de randvoorwaarden voor herbestemming van de molen, de omgeving van de molen en algemene trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op herbestemming van molens. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op het Zuid-Hollandse molenbestand. Om na te gaan hoeveel molens in de provincie kansrijk zijn voor herbestemming, is het bestand opgedeeld in categorieën. Op basis van de verzamelde informatie in hoofdstuk 2 en 3 is vervolgens een samenvattende SWOT analyse uitgevoerd. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een beschrijving van hoofdcategorieën voor ontwikkeling en, ter voorbeeld en inspiratie, een benchmark van molens met bijzondere bestemmingen. In hoofdstuk 5 worden de ontwikkelrichtingen uit hoofdstuk 4 uitgewerkt tot concrete businesscases met vijf kansrijke concepten voor herbestemming. Deze zijn financieel uitgewerkt in een vijfjarige Winst- en Verliesrekening. Afsluitend wordt een indruk gegeven van fondsen die kansen bieden op een aanvullende financiële bijdrage voor de kosten van herbestemming, waarna een paragraaf met conclusies volgt. In hoofdstuk 6 wordt het tweede deel van het onderzoek uitgewerkt. In dit hoofdstuk worden drie voorstellen voor de herbestemming van de molen Jan van Arkel beschreven. < < inhoud 1 Zicht op nieuw gebruik van de molen 6
9 2 Regelgeving en stakeholders >
10 2.1 Inleiding Om te bepalen welke mogelijkheden er zijn voor de herbestemming van de molen, is het van belang op de hoogte te zijn van de relevante juridische randvoorwaarden en subsidieregelingen voor de molen. Bovendien dienen de stakeholders, ofwel de bepalende partijen die invloed hebben op de bestemming van de molens in Zuid-Holland, in kaart gebracht te worden. Tot slot is het van belang om de kosten voor de instandhouding van de molen in kaart te brengen. Hiertoe wordt in dit hoofdstuk een overzicht gegeven van de geldende regelgeving en van de stakeholders. In bijlage 3 is een uitgebreider overzicht van deze regelgeving te vinden. Het hoofdstuk sluit af met en korte toelichting op de organisatiegraad van molens en een gemiddelde Winst- en Verliesrekening voor een molen. 2.2 Wet- en regelgeving Op de historische molens is een lijvig boekwerk van wetgeving van toepassing. In deze paragraaf vindt u een samenvatting van de meest relevante juridische randvoorwaarden waar een molen mee te maken heeft (in huidige toestand en / of bij herbestemming). Monumentenwet (1988) Naast voorschriften voor het aanwijzen van monumenten geeft de Monumentenwet 1988 voorschriften met betrekking tot het wijzigen, verstoren, afbreken of verplaatsen van een beschermd monument. Die voorschriften houden in dat er niets aan het monument mag worden veranderd zonder voorafgaande vergunning. Bouwbesluit Voor realisatie van nieuwbouw en voor bestaande gebouwen zijn bouwregels van toepassing op het gebied van veiligheid, bruikbaarheid, gezondheid, energiezuinigheid en milieu. Traditionele windmolens zijn oorspronkelijk gebouwd als werktuig met het doel hun productieproces zo vlot mogelijk uit te oefenen. Ze zijn ontworpen en gebouwd in de geest van hun bouwtijd, die gemiddeld voor 1850 ligt. Bij onderhoud en herstel van (delen van) monumentale windmolens komt het vaak voor dat de bouwvoorschriften uit het Bouwbesluit in strijd zijn met de Monumentenwet. In geval van strijdigheid is de Monumentenwet leidend voor een historische windmolen. Gebruiksbesluit Als gebouwen de mogelijkheid bieden voor verblijf van meerdere personen kunnen, uit het oogpunt van de brandveiligheid, voorschriften worden gesteld aan het gebruik van het gebouw, zoals het maximaal aantal toe te laten personen. Ook kunnen installaties voor detectie van brand in de molen verplicht worden gesteld. Bij het herbestemmen van een monumentale < < inhoud 2 Regelgeving en stakeholders 8
11 molen zullen doorgaans maatregelen moeten worden genomen op basis van de regels van het Gebruiksbesluit. Gemeentelijke wetgeving Naast de gebruikelijke gemeentelijke wetgeving voor opstallen, zoals het bestemmingsplan en de gemeentelijke bouwverordening zijn ook de keur van het Waterschap (regelgeving vanuit Waterschap of Hoogheemraadschap) en meer specifieke maatregelen (soms) van toepassing. Regelgeving provincie Zuid-Holland De provincie Zuid-Holland heeft de vrije windvang en het vrije zicht voor de molen geborgd met de Molenbiotoopregeling in de Verordening Ruimte. De molenbiotoop is het gebied rondom de molen dat essentieel is voor een vrije windvang van de molens. In 2004 en 2010 is door Vereniging De Hollandsche Molen de kwaliteit van de Zuid-Hollandse molenbiotopen onderzocht. De uitkomsten uit 2010 toonden aan dat een aanzienlijk deel van de molenbiotopen in Zuid-Holland is verslechterd. Tabel 2.1 Vergelijking molenbiotopen in 2004 en in 2010 Aantal molens In % Sterke verbetering (++) 3 +1,3% Beperkte verbetering (+) ,8% Geen verslechtering of verbetering (0) ,4% Beperkte verslechtering (-) 22-9,6% Sterke verslechtering (--) 9-3,9% Bron: Vereniging De Hollandsche Molen Vooral in steden komen vaak slechte en matige molenbiotopen voor (Rotterdam, Den Haag, Leiden, Gorinchem en Gouda). Vaak is de oorzaak van een minder goede molenbiotoop nieuwe aanplant of hoger groeiende beplantingen die de windvang van de molen doet verminderen. In februari 2011 heeft de provincie Zuid-Holland de Handreiking Molenbiotopen uitgegeven. Deze handreiking bevat een stappenplan dat aangeeft hoe de kwaliteit van de molenbiotoop kan worden verbeterd. Keur Waterschap Op molens in of nabij een waterkering is vaak de keur van een waterschap van toepassing. Als het om poldermolens gaat is de molen vaak onderdeel van die waterkering. Het wateropvoerwerktuig van de molen beschikt over een keerklep (in vakkringen wachtdeur genoemd) die zorgt dat bij een niet gebruikte molen de polder niet weer vol kan lopen met water vanuit de hoger gelegen boezem. De beheerder of molenaar van de poldermolen is dan de beheerder van het gat in de waterkering. Aan het gebruik van een poldermolen opgenomen in een waterkering zijn dan ook voorschriften verbonden. 2 Regelgeving en stakeholders 9 >
12 Overige regelgeving Afhankelijk van de functie van de molen kunnen ook andere wetten van toepassing zijn. Bij een molen die is opengesteld, is bijvoorbeeld de Arbowet van toepassing. In een malende korenmolen is het Warenwetbesluit en het HACCP 1 van toepassing. Een molen die als restaurant dient heeft te maken met de drank- en horecawet. 2.3 Subsidiestelsel molens Moleneigenaren kunnen aanspraak maken op verschillende subsidies voor instandhouding en onderhoud van molens. Hieronder wordt een beknopt overzicht weergegeven van de actueel geldende subsidies voor historische windmolens. Besluit regeling instandhouding monumenten (Brim) In 2006 zijn de restauratieregeling en de onderhoudsregeling van het rijk samengevoegd tot de Brim-regeling. In dat jaar konden moleneigenaren voor het eerst (voor de periode ) een zesjarenplan indienen bij het rijk. Moleneigenaren die dat niet hebben gedaan kunnen in principe ieder jaar weer een aanvraag indienen. Van de aanvragen die begin 2011 zijn ingediend moest 80% worden afgewezen vanwege te weinig budget. Van de moleneigenaren die voor de eerste periode een beschikking hebben, loopt de termijn in 2012 af. Voor de periode kan op 16 januari 2012 opnieuw een aanvraag bij het rijk worden ingediend. Het rijk heeft aangeven dat deze moleneigenaren voorrang hebben boven eigenaren die voor de eerste maal een aanvraag indienen. De subsidiabele kosten zijn voor de periode van zes jaar gemaximeerd op ; gemiddeld dus 8.333,33 per jaar. Voor gemeenten, waterschappen en provincies bedraagt het subsidiepercentage 30%, voor overige eigenaren 60%. Gemeenten en provincies hebben daarbij het voordeel dat ze de btw kunnen verrekenen middels het btw-compensatiefonds. Subsidieregeling provincie Zuid-Holland voor instandhouding De provincie Zuid-Holland heeft haar subsidieregeling voor instandhouding van molens afgestemd op die van het Rijk. De door het Rijk gehonoreerde aanvraag is de basis voor het verstrekken van een instandhoudingssubsidie ter hoogte van 30% van de subsidiabele instandhoudingskosten over een periode van zes jaren, dit voor zover de instandhoudingskosten liggen tussen en in die zes jaren. 1 HACCP staat voor Hazard Analysis and Critical Control Points. Dit is een risico-inventarisatie voor voedingsmiddelen. Bedrijven die zich bezighouden met de bereiding, verwerking, behandeling, verpakking, vervoer en distributie van levensmiddelen dienen hierdoor alle aspecten van het voortbrengingsproces te identificeren en op gevaren te analyseren. < < inhoud 2 Regelgeving en stakeholders 10
13 Draaipremie provincie Zuid-Holland In Zuid-Holland wordt het draaien en malen van monumentale windmolens gestimuleerd door middel van de draaipremieregeling. De meeste molens in Zuid-Holland beschikken over een apparaat dat het aantal omwentelingen van de bovenas telt en zo de bedrijvigheid van de molen registreert. De maximaal uit te keren draaipremie bedraagt 580 en wordt uitgekeerd als in een jaar of meer bovenasomwentelingen zijn geregistreerd. Restauratiesubsidie provincie Zuid-Holland De provincie Zuid-Holland heeft een subsidieregeling die bedoeld is om bij te dragen aan de restauratie van historische windmolens. Een bijdrage kan oplopen tot 25% van de restauratiekosten. Subsidie voor instandhouding door gemeenten Veel gemeenten dragen bij in de kosten van het onderhoud van de molens op hun grondgebied of in hun regio. De hoogte van de bijdrage en de manier waarop deze wordt vastgesteld varieert per gemeente. 2.4 Analyse stakeholders Verschillende landelijke en regionale spelers hebben invloed in het krachtenveld van de molens. Het is bijzonder hoe de stakeholders de grote hoeveelheden kennis over heden en verleden van de historische molens hebben ontsloten via internet. Websites als en geven een gedocumenteerd beeld van de molens in Nederland. Door deze veelheid aan informatie kan een geïnteresseerde liefhebber snel veel kennis vergaren over molens. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is het kennisinstituut voor archeologie, monumenten en cultuurlandschap. Naast kennis zet de Rijksdienst ook wetten en regels in om ons erfgoed te beschermen en te ontwikkelen. Ook voor de molens is deze dienst betrokken bij behoud en bescherming van de monumentale status van de molen. De RCE heeft in 2011 haar nieuwe molenbeleid vastgesteld. Binnen het rijksbeleid is de RCE verantwoordelijk voor uitvoering van het speerpunt herbestemming. De RCE gaat hier een kennisprogramma voor opzetten. Dit is één van de speerpunten uit de beleidsbrief Modernisering Monumentenzorg (MoMo). 2 Regelgeving en stakeholders 11 >
14 Landelijk team voor herbestemming Vanuit het Nationaal Programma Herbestemming is het landelijk team voor herbestemming (het H-team ) opgericht. Het H-team is door het Rijk opgericht in het kader van de Modernisering Monumentenzorg en het architectuurbeleid. Als kenniscentrum ondersteunt de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dit programma met middelen en menskracht. Ook voor molens zou dit H-team dienst kunnen doen. Vereniging De Hollandsche Molen ( Met de oprichting van Vereniging De Hollandsche Molen in 1923 is het molenbehoud in Nederland begonnen. De vereniging zet zich in voor het voortbestaan, malende en draaiende houden van de wind- en watermolens van Nederland. Molenbehoud kent in de praktijk vele kanten. De Hollandsche Molen pleit voor integraal molenbehoud waarbij de betrokkenen samenwerken. De vereniging wil dit doel bereiken door: molenbezitters bij te staan met technische adviezen voor effectief onderhoud en technisch en historisch verantwoorde restauratie; te waken over een goede inrichting van de molenomgeving, de zogenaamde molenbiotoop. Deze dient beschermd te worden tegen oprukkende bebouwing en beplanting; de molen en het molenbehoud onder de aandacht van de samenleving te brengen, bijvoorbeeld met het organiseren van de jaarlijkse Nationale Molen- en gemalendag; te bemiddelen bij overheid en particuliere organisaties voor het verkrijgen van financiële steun voor restauratie en onderhoud; het molenaarschap te stimuleren. Het Gilde van Vrijwillige molenaars verzorgt de opleiding tot vrijwillig molenaar. De Hollandsche Molen neemt het examen af en reikt de diploma s uit; publicaties te bevorderen en de documentatie over molens te waarborgen. Molenbehoud is al lang niet meer een zaak van Vereniging De Hollandsche Molen alleen. Naast verschillende overheidslagen, landelijke, provinciale en plaatselijke molenorganisatie zijn er veel actoren te onderscheiden binnen het molenbehoud. Ieder met een eigen rol, taak en verantwoordelijkheid. Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) Voor de marketing van de bestemming Nederland ontplooit het NBTC diverse activiteiten op de toeristische en zakelijke reismarkt. Het NBTC heeft geen speciaal programma gericht op promotie van molens. Wel wordt door het NBTC benadrukt dat de traditionele associaties van buitenlandse toeristen met Nederland (molens, tulpen en klompen) nog steeds van waarde zijn in de hedendaagse marketing campagnes. Fondsen Er is een keur aan Nederlandse fondsen die restauratie van molens en andere molen projecten een warm hart toedraagt. Ten eerste is er het Nationaal Restauratiefonds. Dit is een onafhankelijke stichting die financieringen verstrekt en rijks- en provinciale subsidies voor restauratie en onderhoud uitbetaalt aan monumenteigenaren. < < inhoud 2 Regelgeving en stakeholders 12
15 Vereniging de Hollandsche Molen heeft de afgelopen tien jaar met allerlei andere grote fondsen een band opgebouwd. Zo zijn er relaties met BankGiro Loterij, de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting, het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Bouwcultuurfonds Zuid-Nederland, het VSB fonds en lokale fondsen. Provincie Zuid-Holland De provincie speelt op meerdere terreinen een rol om molens te behouden en onder de aandacht te brengen. De provincie voert actief molenbeleid en zet in op behoud en verbetering van de molenbiotoop. Verder is de provincie betrokken bij het verlenen van subsidies voor onderhoud en het doen draaien van de molens. In 2011 is zij initiatiefnemer van het themajaar Leve de Molens!. Stichtingen en andere eigenaren De rol en werkwijze van molenstichtingen en overige eigenaren van windmolens worden besproken in de volgende paragraaf. Omwonenden Vaak zien omwonenden de molen als een symbool van hun omgeving. Een nieuw gebruik van de molen kan deze band met omwonenden versterken. Net als bij andere openbare gebouwen kunnen omwonenden echter bezwaar maken als er sprake is van overlast. Voor een nieuw gebruik van de molen is het daarom belangrijk de omwonenden te betrekken en te informeren. 2.5 Organisatiegraad molens De eigendomsvorm voor molens in Zuid-Holland is verschillend. De meest voorkomende eigendomsvorm is de molenstichting. Stichtingen beheren groepen molens die in aantal uiteenlopen van één tot vijftig. De grootste stichting is de Rijnlandse molenstichting, waartoe vijftig molens behoren. Ook SIMAV (Stichting tot Instandhouding van Molens in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden) en de SWEK (Stichting Werelderfgoed Kinderdijk) zijn grote stichtingen. Andere veelvoorkomende eigenaren zijn particulieren (singulier), het waterschap en gemeenten. De provincie Zuid-Holland heeft drie molens in eigendom. Gemeenten trekken zich steeds meer terug op kerntaken. Dit houdt ook in dat gemeenten (bijvoorbeeld Leiden) portefeuilles gemeentelijk vastgoed afstoten. Hier kunnen ook windmolens bij horen. Andere gemeenten in Zuid-Holland beschouwen de windmolens in hun stad als een belangrijk onderdeel van hun historische stadsgezicht en identiteit. Zij blijven daarom zelf hun molens beheren en exploiteren. 2 Regelgeving en stakeholders 13 >
16 2.6 Kostenstructuur molens Een gemiddelde Winst en Verliesrekening (W&V) voor een Zuid-Hollandse molen in goed gerestaureerde en operationele staat is te vinden als bijlage 4. De kostenposten zijn afgeleid van de financiële jaarverslagen van de Zuid-Hollandse molenstichting SIMAV. Onderstaande tabel geeft een procentuele samenvatting van de Winst en Verliesrekening. Tabel 2.2 Samenvatting gemiddelde W&V voor een Zuid-Hollandse windmolen Inkomsten Uitgaven Rijkssubsidie 51% Onderhoudskosten 85% Provinciale subsidie 25% Verzekering opstallen 15% Gemeentelijke subsidie 8% Algemene kosten 30% Draaipremie 3% Donaties en giften 13% Totaal opbrengsten 100% Totaal kosten 130% Jaarlijks resultaat - 30% Bron: SIMAV, bewerking Grontmij De diverse subsidies en giften dekken 77% van de kosten voor de instandhouding van de molen. Aan de kostenkant is opvallend dat naast de hoofdcategorie onderhoudskosten de opstalverzekering van de molen een grote kostenpost is. De brand gevoelige molens zijn zeer duur om te verzekeren. In tabel 2.2 zijn inkomsten uit een eventuele commerciële aanwending of herbestemming van de molen niet meegenomen. Hoewel het tekort op de balans vandaag de dag nog relatief klein is (ongeveer 3.000), zal dit in de toekomst op kunnen lopen. Overheden zullen naar verwachting in de nabije toekomst meer bezuinigingsronden moeten doorstaan. Dit zal ook gevolgen hebben voor de historische windmolens en voor de subsidies die moleneigenaars ontvangen. Zij moeten daarom op zoek gaan naar andere manieren van financiering. Herbestemming is een manier om de molens te kunnen behouden voor de toekomst. Een bijkomend voordeel is dat door herbestemming in de meeste gevallen een betere band met lokale inwoners en mogelijke molenbezoekers wordt opgebouwd. < < inhoud 2 Regelgeving en stakeholders 14
17 3 Omgevingsanalyse >
18 3.1 Inleiding Om de mogelijkheden voor een nieuwe bestemming van historische windmolens te bepalen dienen ook de kansen en bedreigingen in de omgeving van de molen verkend te worden. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de voorwaarden voor de herbestemming van de molen. Bovendien geeft dit hoofdstuk inzicht in trends die kansen bieden voor de herbestemming van de molen. 3.2 Randvoorwaarden voor herbestemming Molens zijn typische gebouwen. Ze zijn gebouwd als werktuig. Het is niet altijd gemakkelijk om molens (commercieel) open te stellen. Zo is de binnenruimte van veel molens klein en zijn er (voor het publiek) gevaarlijke ronddraaiende delen aanwezig. Bij een werkende korenmolen komt bovendien fijn (meel)stof vrij als bijproduct van de draaiende delen. Als een molenverdieping niet goed is geïsoleerd kan deze stof ook de lagere, herbestemde verdiepingen bereiken. In het verleden heeft dit tot conflicten geleid bij molens waar bijvoorbeeld op de lagere verdiepingen een VVV was gevestigd. Ook over de aanvoer en de afvoer van molenproducten dienen goede afspraken gemaakt te worden om conflicten bij herbestemming van werkende molens te voorkomen. Zoals in hoofdstuk 2 is beschreven kan de geldende wet- en regelgeving in sommige gevallen de mogelijkheid voor een nieuwe functie belemmeren. Tot slot liggen veel molens op afgelegen, afgesloten en/of moeilijk bereikbare plekken. Gezien bovengenoemde belemmeringen stelt de herbestemming van de molen de moleneigenaar voor een uitdaging. De meerderheid van moleneigenaren richt zich echter voornamelijk op het behoud van de molens als werktuig. De subsidies voor instandhouding van de molen zijn hier op ingericht en bieden geen beloning voor openstelling of actieve exploitatie. Het bevorderen van de band met de lokale bevolking of het verhogen van maatschappelijke zichtbaarheid wordt niet door de subsidieverstrekkers meegewogen. Bovendien kan een groot deel van de exploitatie- en beheerkosten van de molens met de bestaande subsidies worden gedekt. De noodzaak om nieuwe economische dragers voor de molens te vinden is daarom gering. De molenwereld anno 2011 is hierdoor introvert en geïsoleerd. Een nieuwe of verlegde focus bij moleneigenaren is een belangrijke rand voorwaarde om actief werk te maken van herbestemming. < < inhoud 3 Omgevingsanalyse 16
19 3.3 Algemene trends Deze paragraaf schetst een aantal maatschappelijke trends die kansen bieden voor de exploitatie van de historische windmolen. Opkomst van MVO MVO staat voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Van klein bedrijf tot multinational, MVO is bij steeds meer bedrijven het uitgangs punt. Maatschappelijk verantwoord ondernemen betekent dat bedrijven, naast het nastreven van een hoger bedrijfsrendement, zich inzetten voor een beter milieu en meer welzijn van de medewerkers en de maatschappij. Het gaat om activiteiten die een stap verder gaan dan waartoe de wet verplicht en worden ondernomen vanuit maatschappelijke betrokkenheid en een toekomstgerichte visie. Duurzaamheid op allerlei gebieden Duurzaamheid en klimaatbewustzijn zijn steeds vaker uitgangspunt voor organisaties. Toenemende aandacht voor schaarste aan natuurlijke hulpbronnen en het klimaat leiden tot de behoefte om productie duurzamer in te richten. De opkomst van de meervoudige duurzaamheid (people, planet, profit) zal ook in de komende decennia één van de centrale thema s van onze maatschappij zijn. Ook consumenten zijn zich steeds bewuster van duurzaamheid. Dit uit zich vooral in het succes van de bioproducten. Ondanks de meerprijs kiest de consument steeds vaker voor biologisch geproduceerd en streekeigen producten. Als een gevolg hiervan zien we dat begrippen als zuiver en puur volop in de marketing worden ingeschakeld. Naast een ecologisch bewustzijn geven mensen meer geld uit aan goede doelen, ondanks de economische crisis. Verlangen naar overzichtelijkheid, herkenbaarheid en identiteit De wereld verandert snel en de leefomgeving van mensen wordt steeds complexer. Dit versterkt het verlangen naar overzichtelijkheid, herkenbaarheid en kleinschaligheid. Het verlangen naar overzichtelijkheid en herkenbaarheid staat voor het verlangen naar vroeger en voor het behouden van dingen die herkenbaar en waardevol zijn. Mensen zoeken dit voor een deel in de regionale (of nationale) identiteit. Ook het dorpsen wijkgevoel zit duidelijk in de lift. Grote bedrijven, zoals Ikea en McDonalds, spelen daar op in en geven hun aanbod een lokaal accent. We hechten ook veel belang aan familie en het gezin. Vergrijzing in combinatie met een opverende markt Het beeld van de afhankelijke en hulpbehoevende oudere heeft plaats gemaakt voor dat van de zelfstandige senior die volop van het leven kan en wil genieten. Oud en jong zijn relatieve begrippen geworden. Doordat mensen ouder worden dan vroeger, hebben zij na hun werkzame leven nog jaren te leven. Zo hebben de senioren van nu de beschikking over meer vrije tijd en zijn ze vitaler. 3 Omgevingsanalyse 17 >
20 Grotere behoefte aan inspraak en meebeslissen (customer empowerment) De huidige informatie- en communicatiegolf maakt het mogelijk om sneller dan ooit informatie te verkrijgen, met elkaar hierover te communiceren en spontaan te reageren. Via internetfora als Facebook en Twitter kan iedereen zijn mening kenbaar maken. Bovendien kunnen gelijkgezinden elkaar vinden en hun krachten bundelen. Door deze ontwikkeling neemt de inspraak van de consument toe. Deze trend wordt customer empowerment genoemd. Consumenten en aandeelhouders zijn kritischer dan ooit en worden actieve partners. Er is steeds meer vraag naar instrumenten om de gebruikers te laten participeren in het productieproces. Onderzoek wijst uit dat één op drie consumenten geïnteresseerd is om nieuwe producten te helpen ontwikkelen. 3.4 Trends in relatie tot vrije tijd Naast de algemene maatschappelijke trends is een aantal trends te onderscheiden op het gebied van vrije tijd die kansen biedt voor de herbestemming van de historische molen. In deze paragraaf is een overzicht gegeven van deze trends. Paragraaf 3 beschrijft hoe deze trends benut kunnen worden als kans voor het behoud en het gebruik van de molen. Hoeveelheid vrije tijd neemt op lange termijn toe De hoeveelheid vrije tijd van de Nederlander neemt al geruime tijd toe. De netto vrije tijd neemt de laatste jaren echter af. Dit komt door het groeiend aantal verplichtingen. In grote lijnen zal dit de komende jaren zo blijven. Door de opkomst van digitaal werken, raken werk en vrije tijd steeds meer met elkaar verbonden. Hierdoor wordt vrije tijd steeds minder puur beleefd. Tegelijkertijd worden steeds hogere eisen gesteld aan de vrijetijdsbesteding. Er zijn zoveel mogelijkheden van vrijetijdsinvulling dat het kiezen zelf al een stressvolle bezigheid wordt. De vrije tijd zal ook steeds gevarieerder worden ingevuld. Het grote aantal singles en ouderen zal zorgen voor een minder duidelijke scheiding tussen hoog- en laagseizoen. Ook zal er meer doordeweeks gerecreëerd worden. Opkomst van verschillende vormen van vrijetijdsbesteding Nieuwe trends en ontwikkelingen in vrijetijdsbesteding die positief zijn voor molenbezoek worden hieronder beschreven. Meer instantrecreatie Er is steeds meer behoefte aan vrijetijdsbesteding die nauwelijks tijd kost en snel te regelen is. Deze activiteiten zijn dichtbij gelegen, ze kunnen meerdere keren worden ondernomen en ze voorzien snel in de ontspanningsbehoefte. Voorbeelden hiervan zijn: musea, musicals, < < inhoud 3 Omgevingsanalyse 18
Zicht op nieuw gebruik van de molen. Mogelijkheden voor een duurzame exploitatie van de historische windmolen
Zicht op nieuw gebruik van de molen Mogelijkheden voor een duurzame exploitatie van de historische windmolen > < Voorwoord Molens vertellen het verhaal van onze geschiedenis, over de strijd met het water
Nadere informatieBeleidsplan
Beleidsplan 2018-2022 Beleidsplan 2018-2022 Het doel van de stichting is de instandhouding van de inmiddels gerestaureerde St. Antonius molen. Restauratie en onderhoud De restauratie van de St. Antonius
Nadere informatieMOLENMANIFEST
MOLENMANIFEST 2019 1 2 3 4 5 De molens in Zuid-Holland zijn geliefde, monumentale beeldbepalers, die vragen om goed onderhoud. Om daarin te kunnen voorzien, vraagt het Molenplatform in Zuid-Holland om:
Nadere informatieCONCEPT. Voordracht aan Provinciale Staten. van initiatiefnemers Anne Koning en Rawa Hassan
CONCEPT Voordracht aan Provinciale Staten van initiatiefnemers Anne Koning en Rawa Hassan Vergadering Maand invullen Onderwerp Initiatiefvoorstel "Nieuwe Energie voor oude molens" Subtitiel: toekomstbestendige
Nadere informatieThema 1: Hoe is over 10 jaar bij uw molenorganisatie het draagvlak bij het publiek georganiseerd?
Resultaten workshops Molencontactdag 22 november 2013 Thema 1: Hoe is over 10 jaar bij uw molenorganisatie het draagvlak bij het publiek georganiseerd? Groep blauw - Nicole Bakker: Werken met de molen
Nadere informatiemaart H.A. Doelman-van Geest, P. Maas, J.P. de Wit Tympaan Instituut
maart 2014 - H.A. Doelman-van Geest, P. Maas, J.P. de Wit Tympaan Instituut Inhoud blz 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1 1.2 Vraagstelling 1 1.3 Aanpak 2 1.4 Leeswijzer 2 2 Resultaten van de enquête 2.1 Respons
Nadere informatieOverzicht verkiezingsprogramma s over cultuur/erfgoed/monumenten
Verkiezingen Provinciale Staten van Zuid-Holland Overzicht verkiezingsprogramma s over cultuur/erfgoed/monumenten VVD: De VVD wil het karakter van het landschap van Zuid-Holland zoveel mogelijk behouden.
Nadere informatieDe kunst van samen vernieuwen
De kunst van samen vernieuwen Cultuuragenda gemeente Zutphen 2016 Kunst, cultuur en erfgoed geven kleur aan Zutphen. Ze zorgen voor een leefbare en dynamische samenleving, sociale en economische vitaliteit
Nadere informatieStilstand is achteruitgang: moderne tijden & historische molens
Stilstand is achteruitgang: moderne tijden & historische molens Erik Kateman Veiligheidscoördinator GVM 17 maart 2015 1 Introductie Korte rondleiding door de bedrijfstak historische wind- en watermolens.
Nadere informatieStichting Krijtmolen d Admiraal Amsterdam Noord. Factsheet en hoofdlijnen beleidsplan 2014-2015 Stand van zaken juli 2015
Stichting Krijtmolen d Admiraal Amsterdam Noord Factsheet en hoofdlijnen beleidsplan 2014-2015 Stand van zaken juli 2015 Stichting Krijtmolen d Admiraal zet zich in voor het behoud en het openstellen van
Nadere informatieEen rijker en groter land dankzij molens
Welkom op de molen Een rijker en groter land dankzij molens RIJKER Nederland heeft een groot deel van zijn welvaart te danken aan de inzet van molens. Met gebruik van molens werden eeuwenlang talloze producten
Nadere informatieWerkconferentie woensdagmiddag 24 april Erfgoednota Leiden Startdocument voor hoofdthema Stad als beleving
Werkconferentie woensdagmiddag 24 april Erfgoednota Leiden Startdocument voor hoofdthema Stad als beleving Erfgoed is in de nieuwe erfgoednota een breed begrip; de cultuurhistorie van Leiden uit zich op
Nadere informatieBinden, bewaren, bezielen en betalen
EGH/ZHL november 2013 Binden, bewaren, bezielen en betalen voor landschap en erfgoed in Zuid-Holland Zuid-Holland heeft veel te bieden qua natuur, landschap en erfgoed. Er zijn talrijke partijen die zich
Nadere informatieZeeland bouwt een. www.industrieelmuseumzeeland.nl
Zeeland bouwt een www.industrieelmuseumzeeland.nl Wat is het Industrieel Museum Zeeland? locatie Dat het museum in de kanaalzone en meer specifiek in de historische suikerloodsen aan de Westkade 114 in
Nadere informatieGemeente Moerdijk. Monumentenwijzer. Informatie over gemeentelijke monumenten
Gemeente Moerdijk Monumentenwijzer Informatie over gemeentelijke monumenten Inhoudsopgave Woord van de Wethouder... 3 Hoe wordt een object een gemeentelijk monument?... 5 Moet ik een vergunning aanvragen?...
Nadere informatieCULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN
CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN Onderzoek naar cultuurhistorische structuren, landschappen en panden Aansluitend op Belvedere- (Behoud door ontwikkeling) en het MoMo-beleid (Modernisering
Nadere informatieAls vereniging die molenaars opleidt willen we ook op de lange termijn bijdragen aan het behoud van molens als levende monumenten.
Waarom een visie? Het Gilde van Vrijwillige Molenaars bestaat 40 jaar. Er is in die veertig jaar veel veranderd. De restauratie van molens is grotendeels tot stand gekomen, er is een systeem voor molenonderhoud
Nadere informatieConcordiacomplex Ede
Concordiacomplex Ede Even voorstellen Klaas Boeder, adviseur Instandhouding Monumenten Ruim 30 jaar werkzaam in de monumentenzorg o.a. Provincie Gelderland, Monumentenwacht Expertise historische dakbedekkingen
Nadere informatieDenken in Kansen 40+ club s-hertogenbosch 3 februari 2014
Denken in Kansen 40+ club s-hertogenbosch 3 februari 2014 NV Monumenten Fonds Brabant Introductie NV Monumenten Fonds Brabant - Missie: NV Monumenten Fonds Brabant wil professioneel en risicodragend bijdragen
Nadere informatieDraaiende molens. dankzij een gezonde molenbiotoop
Draaiende molens dankzij een gezonde molenbiotoop Draaiende molens dankzij een gezonde molenbiotoop! Molens zijn markante monumenten in ons Hollandse landschap. In Zuid-Holland staan maar liefst 228 van
Nadere informatieStichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2012 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI
Stichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2012 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI De Rietvink en VV De Rietvink 1 december 2013 Publicatie t.b.v. culturele ANBI; verwijzingslijst:
Nadere informatieNAGELE. programmaboekje
NAGELE programmaboekje Januari 2013 GROEN Uit het ontwerp van Nagele en de beplantingsplannen valt af te leiden dat de groenstructuur van Nagele is opgebouwd uit verschillende typen beplantingen die elk
Nadere informatieVerzenddatum 2 7 NOV Paraaf ProyinqBSecretaris
5 -minuten versie voor Provinciale Staten p^^^^j'^j^ HOLLAND Directie DLB Afdeling Samenleving en Economie Registratienummer PZH-2012-357088898 (DOS-2012-0010887) Datum vergadering Gedeputeerde Staten
Nadere informatieDe toekomst begint vandaag Beleidsplan Stichting Exploitatie Molen Aeolus
De toekomst begint vandaag Beleidsplan 2016-2020 Stichting Exploitatie Molen Aeolus Stichting Exploitatie Molen Aeolus 13 december 2015 Inhoudsopgave Voorwoord pagina 3 1. Inleiding pagina 4 2. De organisatie
Nadere informatieGoud in handen. Gebruik het verleden, schep ruimte voor de toekomst
Goud in handen Gebruik het verleden, schep ruimte voor de toekomst Hoeveel aandacht besteedt u eigenlijk aan cultuurhistorie, monumenten, musea of archeologie? Of aan groen, religieus en industrieel erfgoed?
Nadere informatieSTARTPAKKET RURAAL ERFGOED
STARTPAKKET RURAAL ERFGOED CHECKLIST Startpakket Ruraal Erfgoed komt tot stand onder auspiciën van Innovatieplatform Duurzame Meierij met een financiële bijdrage van Belvedere, EU (Leader+) en IDM. Projectontwikkeling:
Nadere informatieBeleidsplan Stichting ter behoud van de kerkelijke gebouwen van Oudehaske en Haskerhorne
Beleidsplan 2018-2022 Stichting ter behoud van de kerkelijke gebouwen van Oudehaske en Haskerhorne Plaats Oudehaske Datum 07-05-2018 Inhoud 1. INLEIDING... 3 2. Organisatie... 3 3. Visie en missie... 3
Nadere informatieB.. Budget restauratie rijksmonumenten provincie Groningen 2013-2016
B.. Budget restauratie rijksmonumenten provincie Groningen 2013-2016 2016 Artikel 1 Algemeen De provincie Groningen heeft een budget beschikbaar voor restauratie en herbestemming van rijksmonumenten in
Nadere informatieSamenvatting Projectplan Victoriepark.
Samenvatting Projectplan Victoriepark. De Stichting Vrienden van Victorie heeft een plan ontwikkeld voor het oude IJkkantoor in het Victoriepark te Alkmaar. Het Victoriepark is een verwaarloosd stadspark
Nadere informatieMolentoekomst. Her- en nevenbestemming molens. Inleiding
Molentoekomst Her- en nevenbestemming molens Inleiding Nederland is het molenland bij uitstek. Niet omdat we nu eenmaal het grootste aantal molens binnen onze landsgrenzen hebben. Nee, ons land is onlosmakelijk
Nadere informatieKracht van regiomerken onderzoek 2013 Provincie Flevoland. Den Haag, december 2013
Kracht van regiomerken onderzoek 2013 Provincie Flevoland Den Haag, december 2013 Aanleiding onderzoek regiobranding gaat tegenwoordig verder dan alleen promotie ontwikkeling van toeristisch merk inzicht
Nadere informatieErfgoed als krachtvoer. Tips voor een nieuwe toekomst voor dorpen, steden en regio s
Erfgoed als krachtvoer Tips voor een nieuwe toekomst voor dorpen, steden en regio s U wilt nieuw leven blazen in uw dorp, stad of regio? Als alles tegen zit, is er altijd nog het erfgoed. Het DNA van het
Nadere informatieNr. 2005/116 5 januari 2006 ISSN: X HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
Provinciaal Blad Nr. 2005/116 5 januari 2006 ISSN: 0920-069X HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Verordening Cultuurhistorie Gelderland HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
Nadere informatieStelling van Amsterdam Fort zoekt ondernemer
Stelling van Amsterdam Fort zoekt ondernemer Inhoud Doelstelling provincie Presentatie forten Vragen Veel actoren veel belangen 2 provincies 19 gemeenten 3 waterschappen 19 eigenaren 42 beheerders Plek
Nadere informatie6) Cultuur en erfgoed
6) Cultuur en erfgoed Wat willen we bereiken in deze coalitieperiode? Wij helpen de kwaliteit van het aanbod te verbeteren en meer mensen van cultuur en erfgoed te laten genieten. Kinderen komen al vroeg
Nadere informatieCULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN
CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN Terneuzen Cultuurhistorische Waardenkaart Datum: februari 2013 Opgesteld door: Gemeente Terneuzen Gemeente Terneuzen Stadhuisplein 1 Postbus 35 4530 AA Terneuzen
Nadere informatieDe financiële legpuzzel bij herbestemmen. Rick Meijer (MSc) r.meijer@bureaurekenruimte.nl
De financiële legpuzzel bij herbestemmen Rick Meijer (MSc) r.meijer@bureaurekenruimte.nl Inhoud Het probleem: leegstand in cijfers Herbestemmen Keuzes huidige eigenaar Keuzes initiatiefnemer Keuzes gemeente
Nadere informatieHandreiking herbestemming cultureel erfgoed
Handreiking herbestemming cultureel erfgoed Herbestemming en hergebruik staan in het centrum van de belangstelling. Meer en meer gaat overheidsbeleid er vanuit dat we eerst het gebruik van bestaand gebied
Nadere informatieMolentoekomst Molencontactdag Leo Endedijk, Aagje Gosliga, Mark Ravesloot, Nicole Bakker. Vragen rond molenbehoud
Molencontactdag 2014 Molentoekomst Leo Endedijk, Aagje Gosliga, Mark Ravesloot, Nicole Bakker 1 Vragen rond molenbehoud 1. Hoe ziet molenbehoud eruit in 2023 2. Is huidige manier van molens behouden blijvend?
Nadere informatie'Maak werk van Vrije tijd in Brabant'
'Maak werk van Vrije tijd in Brabant' OPROEP VANUIT DE VRIJETIJDSSECTOR Opgesteld door: Vrijetijdshuis Brabant, TOP Brabant, Erfgoed Brabant, Leisure Boulevard, NHTV, MKB, BKKC, Stichting Samenwerkende
Nadere informatieHandreiking transformatieplan herbestemming
Handreiking transformatieplan herbestemming We zijn zuinig op ons culturele erfgoed. Voor het behoud daarvan is het belangrijk dat dat erfgoed ook daadwerkelijk gebruikt wordt. Immer: leegstand is achteruitgang.
Nadere informatieBarometer culturele kwaliteit nul-, een- en tweemeting
Barometer culturele kwaliteit nul-, een- en tweemeting Beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland hebben voor de periode 2013-2016 de beleidsvisie cultureel
Nadere informatiem a s t e r p l a n G e m e e n l a n d s h u i s S p a a r n d a m j a n u a r i
m a s t e r p l a n G e m e e n l a n d s h u i s S p a a r n d a m j a n u a r i 2 0 1 3 Het Rijnlandshuis - Gemeenlants Huys van Rynlant (ca. 1627) Inhoud Inleiding 5 Inventarisatie 7 Huidige gebouwen
Nadere informatieBinden, bewaren, bezielen en betalen
Binden, bewaren, bezielen en betalen voor landschap en erfgoed in Zuid-Holland Zuid-Holland heeft veel te bieden qua natuur, landschap en erfgoed. Er zijn talrijke partijen die zich daar voor inzetten:
Nadere informatieGemeente Houten Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Cluster Ontwikkeling, Sectie Ruimtelijke Ordening
** Vastgesteld oktober 2014 Cluster Ontwikkeling, Sectie Ruimtelijke Ordening Visie verplaatsing nietagrarische bedrijven binnen het buitengebied Status: vastgesteld door de gemeenteraad van Houten d.d.
Nadere informatieEvaluatie en prioriteiten Cultuurhistorie. Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving
Evaluatie en prioriteiten Cultuurhistorie Eenheid Ruimtelijke Leefomgeving Aanleiding Motie Een goed advies is het halve werk Toezegging portefeuillehouder Opbouw presentatie 1. De cijfers 2. Ambitie gemeente
Nadere informatieTE KOOP Molen en woning incl. winkel en museum Vlasmarkt 1 - Tholen. Vraagprijs: ,- k.k.
TE KOOP Molen en woning incl. winkel en museum Vlasmarkt 1 - Tholen Vraagprijs: 782.000,- k.k. www.reliplan.nl 2 Object Object Dit unieke object betreft een karakteristiek woonhuis, compleet maalvaardige
Nadere informatieb Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Uitvoering van de Integrale Visie Erfgoed
gemeente Eindhoven Raadsnummer 13R5269 Inboeknummer 13bst00467 Beslisdatum B&W 15 januari 2013 Dossiernummer 13.02.451 RaadsvoorstelWijziging Erfgoedverordening Inleiding Op 10 april jl. heeft de Raad
Nadere informatieBeleid cultuurhistorisch vastgoed
Beleid cultuurhistorisch vastgoed Rijks- en gemeentelijke monumenten in eigendom van het Hoogheemraadschap van Delfland Maart 2014 Kenmerk: 1125989 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Proces 3. Waardering van
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp: Bijdrage aan restauratie Kathedrale basiliek Sint Bavo BBV nr: 2016/439713
Raadsstuk Onderwerp: Bijdrage aan restauratie Kathedrale basiliek Sint Bavo BBV nr: 2016/439713 1. Inleiding Tijdens de voorjaarsbehandeling hebben CDA, Hart voor Haarlem en de VVD aandacht gevraagd voor
Nadere informatieMarine Artillerie Waffenkommando op Huisduinen te Den Helder.
Marine Artillerie Waffenkommando op Huisduinen te Den Helder. Doel van het project. Binnen Den Helder zijn een aantal Stichtingen en Verenigingen die zich bezig houden met het Cultureel Erfgoed van Den
Nadere informatieStichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2016 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI
Stichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2016 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI De Rietvink en VV De Rietvink 1 juli 2017 Publicatie t.b.v. culturele ANBI; verwijzingslijst:
Nadere informatieLandschappelijk advies. Ontwikkeling Heereweg 460/460a, Lisse
Landschappelijk advies Ontwikkeling Heereweg 460/460a, Lisse Landschapsbeheer Zuid-Holland Landschappelijke Advies ontwikkeling Waddinxveen, 12 september 2011 Opdrachtgever : Familie Bergman Tekst : Pieter
Nadere informatieOnderzoek draagvlak voor monumenten Nationaal Restauratiefonds 4 september 2014
Nationaal Restauratiefonds 4 september 2014 Nationaal Restauratiefonds Inleiding In augustus 2014 is in opdracht van het Nationaal Restauratiefonds een onderzoek uitgevoerd onder Nederlanders over hun
Nadere informatieBijlage Toelichting molenbiotopen traditionele windmolens
Bijlage Toelichting molenbiotopen traditionele windmolens 1. Inleiding Voor het behoud van traditionele windmolens is het van belang dat deze technisch kunnen blijven functioneren. Een zoveel mogelijk
Nadere informatieSamen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie
Samen naar een toekomstbestendige vrijetijdseconomie Zuid-Limburg Position Paper van de 16 Zuid-Limburgse gemeenten, aangeboden door de voorzitters van het Bestuurlijk Overleg Ruimtelijke Economie en Nationaal
Nadere informatieInleiding. 1.1 Wat is de omgevingsvergunning?
1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat deel met een korte bespreking wat een omgevingsvergunning is en wat vergunningsvrij bouwen is. De achtergrond en doelstellingen van de belangrijkste regelingen (de Wet algemene
Nadere informatieInstrument: de Actorenanalyse. 1. Wat is een Actorenanalyse. 2. Doel van een Actorenanalyse. Instrumenten Actorenanalyse
Instrument: de Actorenanalyse Instrument: de Actorenanalyse 1 1. Wat is een Actorenanalyse 1 2. Doel van een Actorenanalyse 1 3. Het opstellen van een Actorenanalyse 2 4. Eisen aan een goede Actorenanalyse
Nadere informatieVanaf 100 meter geldt als maximaal aanvaardbare hoogte een oplopende lijn die met de biotoopformule berekend wordt.
BIJLAGE 1 Molenbiotoop traditionele windmolens 1. Inleiding In het plangebied zijn twee cultuurhistorisch waardevolle traditionele windmolens aanwezig, te weten molen de Hoop aan het Vlissings Bolwerk
Nadere informatieRijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds
Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds Onderzoeksresultaten Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds 2 1. Onderzoeksopzet Datum: 4 december 2009 Opdrachtgever: Nationaal Restauratiefonds
Nadere informatieKadernota Evenementen. Provincie Groningen van de
Kadernota Evenementen 2016-2020 van de Provincie Groningen Kadernota Evenementen 2016-2020 van de provincie Groningen Het huidige evenementenbeleid heeft een looptijd tot en met 2015. In deze kadernota
Nadere informatie1. In te stemmen met de meerjarenovereenkomst 2013-2017. 2. Wethouder van de Wiel te mandateren voor ondertekening van de overeenkomst.
Reg. nr.: 1310533 Afdeling: Ruimtelijke Ontwikkeling Onderwerp Meerjarenovereenkomst VVV Noordoost-Brabant 2013-2017 Samenvatting De huidige overeenkomst met de VVV (destijds de Regio-VVV genaamd) is verlopen.
Nadere informatie: Onderbouwing niet opnemen molenbiotoop molen De Roos Delft in het bestemmingsplan DSM
Memo Aan : DSM Gist Services B.V. t.a.v. de heer Thom van Eijck Van : Royal Haskoning DHV, de heren Bob Meijer en Jerry de Rijke Datum : 11 oktober 2012 Kopie : Gemeente Delft, de heer Derk van Rees Onze
Nadere informatieHeemkundekring Willem Snickerieme en Museum Zwaluws Erfgoed
Heemkundekring Willem Snickerieme en Museum Zwaluws Erfgoed Vastgesteld door het bestuur van de heemkundekring op 9 maart 2015. Wat is het Museum Zwaluws Erfgoed? Het museum Zwaluws Erfgoed is een etnografisch
Nadere informatieAlgemeen Heeft de monumentenstatus alleen betrekking op de buitenkant of ook op de binnenkant?
Veelgestelde vragen Uw pand is voorgedragen als gemeentelijk monument. Wat betekent dit voor u? De gemeente Venlo heeft de meest gestelde vragen en antwoorden op een rij gezet. Staat uw vraag er niet bij,
Nadere informatieGelselaar Beschermd Dorpsgezicht Wat betekent dat?
Gelselaar Beschermd Dorpsgezicht Wat betekent dat? Gelselaar is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Het is het tweede beschermde gezicht in de gemeente Berkelland. In 1972 is de Mallumse molen en de
Nadere informatie60 jaar praktisch molenbehoud
BELEIDSPLAN STICHTING NOORD-HOLLANDSE MOLENFEDERATIE 2014 60 jaar praktisch molenbehoud 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Missie 3. Ambitie 4. Structuur 5. Samenwerkingsverbanden 6. Communicatie Website
Nadere informatieRijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds
Rijksmonumentale kerken en het Restauratiefonds 1. Onderzoeksopzet Datum: 23 november 2009 Opdrachtgever: Nationaal Restauratiefonds Doelgroep: Eigenaren van rijksmonumentale kerkgebouwen (3.880 panden)
Nadere informatieVan realiseren naar optimaliseren Open atelier, Grip op sport. Margot Icking, Hospitality Consultants 23 september 2010
Van realiseren naar optimaliseren Open atelier, Grip op sport Margot Icking, Hospitality Consultants 23 september 2010 Agenda Van realiseren naar optimaliseren: een nieuwe koers in het accommodatiebeleid
Nadere informatieNota van B&W. Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie. mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari 2011
7 gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W onderwerp Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie Portefeuillehouder Steller Collegevergadering mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 237 Vragen van de leden
Nadere informatiePublicatie beoordelingscriteria zonneparken op maaiveld Dalfsen
Beoordelingskader (grote) zonneparken op maaiveld in Dalfsen Publicatie beoordelingscriteria zonneparken op maaiveld Dalfsen Zonneparken op maaiveld Op 26 juni 2017 heeft de gemeenteraad van Dalfsen besloten
Nadere informatieOnderzoek Gemeenteambtenaren 2013
Onderzoek Gemeenteambtenaren Uitkomsten onderzoeken Gemeenteambtenaren Inleiding Voor u ligt het rapport met de uitkomsten van het onderzoek onder gemeenteambtenaren. In dit rapport wordt het resultaat
Nadere informatieToeristisch bezoek aan Leiden in 2010
April 2011 ugu Toeristisch bezoek aan in 2010 Al zeven jaar doet mee aan Toeristisch bezoek aan steden, onderdeel van het Continu Vakantie Onderzoek (CVO). Het CVO is een panelonderzoek waarbij Nederlanders
Nadere informatieRestauratievisie. Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord. Stichting Molencomplex Goidschalxoort. Datum: 16 november 2007
Stichting Molencomplex Goidschalxoort Restauratievisie Korenmolen + motorhuis te Goidschalxoord Datum: 16 november 2007 Opsteller: ir. J.B. van Steensel Versie: 2.0 Status: Definitief 1 1 Inleiding In
Nadere informatieGoud in handen. Oude plekken en scheppen ruimte voor nieuwe ideeën
Goud in handen Oude plekken en scheppen ruimte voor nieuwe ideeën eën Hoeveel aandacht besteedt u eigenlijk aan cultuurhistorie, monumenten, musea of archeologie? Of aan religieus en industrieel erfgoed?
Nadere informatieErfgoedloket Groningen. voor eigenaren en bewoners van monumentale gebouwen in het aardbevingsgebied
Erfgoedloket Groningen voor eigenaren en bewoners van monumentale gebouwen in het aardbevingsgebied Welkom bij het Erfgoedloket Groningen Groningen is één van de oudste cultuurlandschappen van Nederland,
Nadere informatieOnderwerp: Herbestemming kerk
Onderwerp: Herbestemming kerk Herbestemming Kerkgebouwen Instandhoudingsregeling Brim - keuze tussen subsidie of een laagrentende lening * 1x per jaar specifieke indieningsperiode + aanvraag subsidie bij
Nadere informatieBeleidsplan Joop Holsbergen Stichting Inhoudsopgave:
Beleidsplan Joop Holsbergen Stichting Inhoudsopgave: 1. Inleiding 2. Analyse van de Stichting Visie Missie Doelstellingen 3. Interne ontwikkelingen Museum Bestuur MVO Activiteiten Financiën 4. Externe
Nadere informatieLinks naar brondocumenten
Links naar brondocumenten PS-doelen en GS-taken Visie Ruimte en Mobiliteit Beleidsvisie Cultureel Erfgoed en Basisvoorzieningen Cultuur 2017-2020 Beleidsvisie en uitvoeringsstrategie regionale economie
Nadere informatieJaarrekening Stichting De 's-gravenzandse Korenmolen
Jaarrekening 2016 Stichting De 's-gravenzandse Korenmolen Balans per 31 december 2016 31-12-2016 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2015 Activa Passiva Molen 1 1 Eigen vermogen -86.055-79.819 Banken: Voorziening
Nadere informatieDe molenbiotoop: meer dan windvang. Start molennetwerk Zuid-Holland Vrijdag 14 december 2012 Felix Schrandt
De molenbiotoop: meer dan windvang Start molennetwerk Zuid-Holland Vrijdag 14 december 2012 Felix Schrandt Inhoud presentatie Wie is Landschapsbeheer Zuid- Holland? Wat is de molenbiotoop? Van wie is de
Nadere informatieAgrarisch en ruraal erfgoed, of het DNA van boer en plattelander
Agrarisch en ruraal erfgoed, of het DNA van boer en plattelander Yves Segers Centrum Agrarische Geschiedenis vzw Interfacultair Centrum Agrarische Geschiedenis, K.U.Leuven Inleiding Enkele aandachtspunten
Nadere informatieVerbindend erfgoed, een Erfgoedvisie en uitvoeringsagenda voor de gemeente Katwijk. CONCEPT Verspreid ter bespreking op participatieavond 6 juni 2017
Verbindend erfgoed, een Erfgoedvisie en uitvoeringsagenda voor de gemeente Katwijk. CONCEPT Verspreid ter bespreking op participatieavond 6 juni 2017 Inhoud Uniek karakter benutten Het erfgoed van Katwijk
Nadere informatieBijlage Specifieke toetsingscriteria per doelstelling
Bijlage Specifieke toetsingscriteria per doelstelling A. Subsidies voor incidentele activiteiten en projecten A.1 Doelstelling: Herkenbare en onderscheidende culturele identiteit door behoud en ontwikkeling
Nadere informatieERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 21, 24 februari 2012
ERFGOEDLOPER NIEUWSBRIEF MUSEUMHUIS GRONINGEN / GRONINGER MOLENHUIS nummer 21, 24 februari 2012 In deze ERFGOEDLOPER Column Roeli Broekhuis Het nieuwe Museumregister: een voorlichtingsbijeenkomst Molenbiotoop
Nadere informatie1 DOELSTELLINGEN VAN DE STICHTING 3
VISIEDOCUMENT Sleener Molen Stichting 'De Hoop' Versie 0.3: 25 september 2012 INHOUD PAGINA 1 DOELSTELLINGEN VAN DE STICHTING 3 2 HUIDIGE SITUATIE 4 2.1 Bevordering van behoud en onderhoud van de molen
Nadere informatieRuimtelijke en Economische Ontwikkeling. Raadsinformatiebijeenkomst Utrechtse visie religieus erfgoed 24 november 2016
Ruimtelijke en Economische Ontwikkeling Raadsinformatiebijeenkomst Utrechtse visie religieus erfgoed 24 november 2016 58 beschermde kerkgebouwen binnen de gemeente; 21 rijksmonumenten, 37 gemeentelijke
Nadere informatie9-9-2013. Agenda. Bijeenkomst Veiligheidscoaches Gilde van Vrijwillige Molenaars. 1. Opening. 3. Arbowet- en regelgeving (1)
Agenda Bijeenkomst Veiligheidscoaches Gilde van Vrijwillige Molenaars Zaterdag 13 april 2013 9 september 2013 1. Opening 2. Voorstelronde (Theun) 3. Arbowet- en regelgeving op de molen (Erik) 4. Veiligheid
Nadere informatieBeleidsregels subsidiering activiteiten en projecten KH2018 gemeente Ferwerderadiel
Beleidsregels subsidiering activiteiten en projecten KH2018 gemeente Ferwerderadiel Voor de jaren 2017 en 2018 stelt het college op grond van Artikel 1.3 van de Algemene Subsidieverordening Ferwerderadiel
Nadere informatieDatum 9 oktober 2018 Aanbieding reactie op schriftelijke vragen over uitvoering van motie Geluk-Poortvliet
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Erfgoed en Kunsten Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieWINDKORENMOLEN SANCTO ANTONIO HALSTEREN
WINDKORENMOLEN SANCTO ANTONIO HALSTEREN Plan van aanpak: Herstel en Restauratie. Sancto Antonio te Halsteren Plan van aanpak herstel en restauratie. Inleiding De molen aan de Halsterseweg te Halsteren
Nadere informatiede Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw
de Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw de Hemmes, Zaandam in de 19 e eeuw Zaanse Wind De Zaanse vindingrijkheid heeft weer de wind mee Aangestuurd door de tijdgeest en het geloof dat we echt anders met het
Nadere informatieStichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2015 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI
Stichting De Rietvink en Vrienden van de Rietvink Verslagjaar: 2015 Publicatie t.b.v. status culturele ANBI De Rietvink en VV De Rietvink 1 juli 2016 Publicatie t.b.v. culturele ANBI; verwijzingslijst:
Nadere informatieInformatieblad (aangepaste regeling m.i.v. 1 oktober 2012) Subsidieregeling stimulering herbestemming monumenten
Winkel met streekproducten in voormalige schuur bij een tot restaurant herbestemde boerderij in Bunnik. Informatieblad (aangepaste regeling m.i.v. 1 oktober 2012) Subsidieregeling stimulering herbestemming
Nadere informatieMOLENROUTE TUBBERGEN 30 KM
MOLENROUTE TUBBERGEN 30 KM ROUTE 33 km 20 18 Wind- en watermolens zijn verbonden met Tubbergen. Zij bepalen samen met het glooiende landschap in belangrijke mate het beeld van Twente. De molens getuigen
Nadere informatieHERBESTEMMINGSINFORMATIE PANDZOEKERS EN PANDEIGENAREN
HERBESTEMMINGSINFORMATIE PANDZOEKERS EN PANDEIGENAREN www.herbestemmingnoord.nl Kenniscentrum Herbestemming Noord Het doel van Kenniscentrum Herbestemming Noord is een duurzame herbestemming tot stand
Nadere informatieMenselijke maat in het landelijk gebied
Menselijke maat in het landelijk gebied Menselijke maat in het landelijk gebied Mensen maken het landelijk gebied. Het zijn juist de trotse en betrokken bewoners die zorgen voor een landelijk gebied dat
Nadere informatieJaarrekening Stichting De 's-gravenzandse Korenmolen
Jaarrekening 2015 Stichting De 's-gravenzandse Korenmolen Balans per 31 december 2015 31-12-2015 31-12-2014 31-12-2015 31-12-2014 Activa Passiva Molen 1 1 Eigen vermogen -79.819 15.789 Banken: Voorziening
Nadere informatie