rijkswaterstaat Samenwerkingsverband AWO/OWO WEGONTWERP EN AUTOMATISERING APPARATUUR PROGRAMMATUUR OPLEIDING KOSTEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "rijkswaterstaat Samenwerkingsverband AWO/OWO WEGONTWERP EN AUTOMATISERING APPARATUUR PROGRAMMATUUR OPLEIDING KOSTEN"

Transcriptie

1 ministerie van verkeer en waterstaat rijkswaterstaat Samenwerkingsverband AWO/OWO WEGONTWERP EN AUTOMATISERING APPARATUUR PROGRAMMATUUR OPLEIDING ORGANISATIE KOSTEN Handreiking bi het opstellen van een apparatuur- en programmatuurplan voor Wegontwerp (1989) u B5?-l tvj AWO/OWOKERN 17D3 BWXX-N

2

3 Gs>^a\ Handreiking bij het opstellen van een apparatuur- en progranimatuurplan voor Wegontwerp (periode ) In op dracht van Opgesteld door : AWO/OWO BELEID. : D.J.H. Everaars (dir. Bruggen/WO) D.C. Bleeker (DIV) Met bijdragen en commentaren van medewerkers van:. dir. Utrecht. dir. Noord-Brabant. dir. Zuid-Holland. dir. Noord-Holland. dir. Limburg. DIV. BSW/AW. dir. Bruggen/WO Apeldoorn/Rijswijk 1 juli 1989 reg.nrs: AWO/OWOKERN 17D3 BWXX-N

4 INHOUDSOPGAVE Voorwoord Samenvatting l. Inleiding 1.1 Probleemstelling 1.2 Doel 1.3 Doelgroep 1.4 RWS-bel e ld 2. Wat betekent werken met de huidige faciliteiten Algemeen Wegontwerp WEGEN Kenmerken t» J Ct Het gebruik * 0 «3 De apparatuur Opleidingen b O O * Kosten Organisatie MOSS en IGMOSS Kenmerken Het gebruik De apparatuur Opleidingen Kosten Organisatie WEGEN en (IG)MOSS in combinatie WEGCAD o De werkplek Baten (tekenen) Algemeen Gebruik en Organisatie De apparatuur Opleidingen Kosten Gebruikersgroep Algemeen Modelvorming en -wijziging met IGMOSS t.o.v. WEGEN en MOSS Tekenen met IGMOSS t.o.v. WEGEN en MOSS Tekenen met WEGCAD t.o.v. WEGEN en MOSS Tekenen met WEGCAD t.o.v. tekenen met IGMOSS Overige baten WEGEN met WEGCAD of IGMOSS Blz

5 3. Bruikbare geautomatiseerde faciliteiten voor het 2 5 wegontwerp en het gebruik daarvan, per 1 juni Algemeen Beschikbare apparatuur en programmatuur Gegevensoverdracht Tussen de computersystemen Tussen de programma's Gebruik binnen RWS en provinciale diensten WEGEN MOSS en IGMOSS AutoCAD Algemene ontwikkelingen,wensen en RWS-beleid Algemeen Algemene automatiserings-ontwikkelingen RWS-ervaringen, wensen en ideëen De groei van de wegontwerppakketten WEGEN naar interaktief grafisch WEGEN WEGCAD IGSVORMGEVER Ontwikkelingen van IGMOSS Produktmodellering Algemene kanttekeningen Behoeften Funktionaliteit programmatuur Invoering Persol/opleiding Kosten Communicatie/gegevensuitwisseling Uitbesteding Ontwikkelingen programmatuur en apparatuur Conclusies en aanbevelingen 3 7 BIJLAGEN: Bijlage 1 Geraadpleegde documentatie 38! Bijlage 2 Wegontwerpprogrammatuur bij RWS en Provinciale 39 Diensten Bijlage 3 Nadere specificatie apparatuur met programmatuur 4 0 Bijlage 4 Checklist voor invoering van systemen 42 Bijlage 5 Opleidingen en kosten 44 Bijlage 6 Configuraties en kosten 4 9 Bijlage 7 Kenmerken en waardering WEGEN, MOSS en IGMOSS 52 Bijlage 8 Voorbeelden van een netwerkconfiguratie 53

6 Handreiking 1 1 iuli 1989 VOORWOORD hoofd Over dit onderwerp is ook een beleidsversie verschenen (op lijnen met de reg.nrs. AWO/OWOBELEID 09D3 / BWXX-N De primair voor RWS bedoelde notities zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking tussen de directie Bruggen/WegOntwerp (BR/WO) en de dienst Informatieverwerking (DIV). Hierbij is dankbaar gebruik gemaakt van ervaringen, informatie, commentaar van Bouwspeurwerk/Automatisering Wegontwerp (BSW/AW) en de regionale directies Utrecht, Noord-Brabant, Zuid-Holland, Noord-Holland, Limburg. ^. Specialistische kennis en praktische ervaring in het wegontwerp ' en toepassing van automatisering van alle medewerkers aan deze notitie zijn zo veel mogelijx omgevormd tot praktische informatie. Met behulp hiervan kunnen diensten binnen RWS maar ook de provinciale diensten, die werkzaam zijn op het terrein van het wegontwerp, keuzes maken voor verdere invoering van automatisering. Daarbij zijn de consequenties ervan enigszins te overzien m.b.t financiën, tijdsduur van invoering, organisatie-, werkwijze- en functieveranderingen. Deze handreiking geeft een beeld van de huidige beschikbare automatiserings-hulpmiddelen en faciliteiten voor het wegontwerp met als peildatum 1 juni Daarnaast verschaft het inzicht in de ontwikkelingen op korte termijn. Met deze;handreiking 1989 is zo veel mogelijk een doorzicht gegeven voor de komende drie ar (1989 t/m 1991). Het is de bedoeling om arlijks omstreeks juni deze handreiking te aktualiseren. De AWO/OWO BELEIDSGROEP (de vertegenwoordigers van de regiocomités voor het wegontwerp), als opdrachtgever voor deze notitie, hecht grote waarde aan het verschaffen van aktuele, praktische en juiste informatie aan alle betrokken diensten. De groei, maar ook de kans op- wildgroei van de automatisering kan zo beter beheerst worden. Deze informatie kan bijdragen aan het doelgerichte en doelmatige wijze omgaan met mensen en middelen binnen de afzonderlijke diensten en dus de hele Rijkswaterstaat, c.q. bijdragen tot éénduidigheid van Rijkswaterstaat als geheel. Ook de provinciale diensten kunnen hier naar behoefte hun voordeel mee doen. *) Onder 'wegontwerp' moet worden verstaan: Het vormgeven en het reken- en tekenproces in de verschillende fasen bij het tot stand komen en het in stand houden van een weg (tracé-studie, algemeen plan, definitief plan, besteksvoorbereiding, uitvoering en onderhoud).

7 Handreiking 2 l juli 1989 SAMENVATTING Probleemstelling/ doel en RWS-beleid Iedere dienst moet goed vaststellen welke (toekomstige) hulpmiddelen nodig zijn in samenhang met mensen/middelen, produkt/- prestatie, kosten/baten) bij de taakuitoefening. De notitie is opgesteld om alle diensten die betrokken zijn bij het wegontwerp informatie te verschaffen omtrent huidige programmatuur en apparatuur en toepassingsmogelijkheden. Daarbij wordt ook inzicht gegeven in de lopende ontwikkelingen. Tevens is aangegeven welke de consequenties zijn bij invoering van nieuwe programmatuur en apparatuur. Met als referentie, het RWS-beleid rondom het wegontwerp en de automatisering, kunnen (meerrenplannen) gemaakt worden. Huidige RWS-beleidskeuzen zijn: gebruik van WEGEN én/of (IG)MOSS, WEGEN-pakket verder ontwikkelen, standaardiseren op gegevensuitwisseling mogelijk maken, UNIX als besturingssysteem op werkstations óók voor het wegontwerp. Dit is in hoofdstuk 1 uiteengezet. Opzet hoofdrapport Met als vertrekpunt het vakgebied zijn in hoofdstuk 2 de programma's WEGEN, MOSS, IGMOSS en de PC-tekenapplicatie WEGCAD aan de orde gesteld. Hierbij is ingegaan op kenmerken, het gebruik, de te gebruiken apparatuur, de opleidingen, de aanschaf en/of gebruikskosten en de invloed op de organisatie. De baten voor de organisatie vormen de afsluiting van hoofdstuk 2. Hoofdstuk 3 laat zien welke computersystemen en programmatuur voor het wegontwerp beschikbaar zijn en welke diensten deze hulpmiddelen gebruiken. In hoofdstuk 4 staan enkele algemene automatiseringsontwikkelingen en gebruikerswensen vermeld. Hoofdstuk 5 gaat in op de ontwikkelingen in AWO/OWO-verband van het WEGEN-pakket en de voorgenomen IGMOSS-ontwikkelingen door het MOSS-consortium. Tot slot is produktmodellering aan de orde gesteld. Het rapport wordt afgesloten met kanttekeningen, conclusies en aanbevelingen. Bijlagen geven detailinformatie. Wegontwerp Een primair kenmerk bij het wegontwerpen is vormgeven, het op inventieve en interaktieve wijze omgaan met vormen om tot een juiste oplossing te komen. Daarna(ast) moet de ontwikkelde vorm worden vastgelegd of doorgerekend voor effectbepaling, besluitvorming en voor de uitvoering. Hierbij is het tekenen van belang voor het weergeven van het ontwerp als tussen- en eindprodukt. Deze kenmerken stellen aparte eisen aan mensen, programmatuur en apparatuur. Functionaliteit Met name voor het rekenen en tekenen zijn de pakketten WEGEN,

8 Handreiking 3 1 iuli 1989 MOSS en IGMOSS in gebruik. WEGEN is zojuist uitgebreid met goede tekenmogelijkneden op de PC (WEGCAD inclusief AutoCAD). Ook is het met deze tekenapplicatie WEGCAD mogelijk om vanuit MOSS situatietekeningen te maken, weliswaar in zeer beperkte vorm. IGMOSS, de interactief grafische versie van MOSS op een werkstation, heeft extra faciliteiten t.o.v. MOSS, zoals interactief-grafisch model wijzigen op het scherm en betere tekenmogelijkneden. De drie pakketten hebben hun specifieke kenmerken, maar ook duidelijke overeenkomsten. Ze hebben sterke en zwakke punten, maar voor wat betreft functionaliteit ontlopen ze elkaar niét veel. Zowel MOSS, IGMOSS als WEGEN is geschikt om voor alle vormen van wegontwerp te gebruiken. WEGEN bestaat uit een verzameling programmamodulen. MOSS en IGMOSS zijn een totaalsysteem. Naast een beschrijving van het werken met de pakketten, zijn ze in schema onderling vergelijkbaar gemaakt. Een combinatie van het gebruik van WEGEN én MOSS of IGMOSS binnen één dienst is in principe mogelijk, maar kost meer en vergt meer inspanningen dan het beheersen één pakket. Schat de waarde van een in gebruik zijnd pakket goed in, vóór er naar een ander pakket overgestapt wordt. Een uitwisseling tussen WEGEN en MOSS is met hét pakket WEGMOS zeker gesteld. Belangrijk in het waarde-oordeel is de leertijd, gebruikersdrempel, gebruikersvriendelijkheid, aanschafkosten, opleidingstijd en -kosten. Tevens is van belang via welke apparatuur de pakketten te gebruiken zijn. Kosten Aanschafkosten van configuraties variëren vanaf circa f voor een PC-WEGENconfiguratie tot f voor één IGMOSS- SUN-configuratie. Inwerktijd voor programmatuur en apparatuur varieert resp. van circa 1 maand tot ruim een half ar. Opleidingskosten variëren van circa f tot f per persoon. De investeringen (aanschaf, onderhoud, opleidingen, inwerktijd) voor IGMOSS op een werkstation liggen circa een factor vijf hoger dan bij WEGEN met WEGCAD op een PC. Invloeden op de organisatie bij invoering van nieuwe hulpmiddelen zijn o.m. veranderende werkwijzes, om- en bijscholing voor persol van diverse niveau's, nieuwe werkplekken en toenemende beheersactiviteiten. Baten De baten zijn moeilijk kwantificeerbaar en zullen voor iedere dienst verschillend zijn. Dit is o.m. afhankelijk van huidige werkwijze, de grootte en complexiteit van projecten. Met IGMOSS is voordeel te halen in doorlooptijd van het ontwerp als gevolg van de interactiviteit en de tekenmogelijkheden. Dit tijdsvoordeel wordt deels gebruikt voor het berekenen van meer alternatieven (kwalitatief voordeel). Gemiddeld lijkt 25% tijdswinst haalbaar t.o.v. het rekenen en tekenen met MOSS op het mainframe (Ervaring directie Utrecht en Limburg ca. 20%, directie Zuid Holland ca. 35%). Experimentele ervaring met WEGEN en WEGCAD wijst in de richting

9 Handreiking 4 1 juli 1989 van meer dan 50% versnelling van tekeningproduktie t.o.v. traditionele methoden met beperkte tekenfaciliteiten binnen WEGEN en MOSS en handmatig tekenen. De kwaliteit van de eindprodukten (tekeningen) blijft daarbij constant en hoog. Nevenvoordelen van de grafische mogelijkheden, bij zowel IGMOSS als WEGEN met WEGCAD, zijn vergroting van de werkmotivatie en de prikkel tot innoverende gebruikstoepassingen. Decentraal computergebruik Er is in z'n algemeenheid een duidelijke verschuiving waarmbaar van centraal mainframe-gebruik (Sperry U1100) naar decentrale werkstations en PC-gebruik op de werkplek. Dit geldt ook bij het wegontwerp. WEGEN is grotendeels ook op de PC beschikbaar, inclusief de tekenapplicatie WEGCAD. De beschikbaarheid van WEGEN op werkstations is een optie voor de korte termijn (circa 1 ar). Naast MOSS op de Mainframe is IGMOSS op een mini en op werkstations beschikbaar. Het gevolg van decentralisatie is een verschuiving van activiteiten naar decentrale werkstations en PC's, meer interactief grafisch werken, complete standaard tekenpakketten (zoals AutoCAD), de opkomst van netwerken en standaardisatie. Deze ontwikkelingen vinden de komende ren ook bij het wegontwerp plaats, waarbij gebruikersvriendelijkheid hoog genoteerd staat. Ook wordt duidelijk rekening gehouden met uitbesteding van wegontwerpaktiviteiten. T.g.v. meer decentraal gebruik nemen de beheeractiviteiten (ook buiten de AIV's) toe. Het gebruik door RWS en provinciale diensten De meeste regionale directies en specialistische diensten gebruiken WEGEN op de mainframe en/of op de PC, evenals een paar provinciale diensten. MOSS op de mainframe wordt in meer of mindere mate door negen RD's en door dir. Bruggen gebruikt. Drie RWS-diensten en de provinciale diensten gebruiken MOSS niet. De directies Zuid-Holland, Utrecht, Limburg, Noord-Holland en Bruggen/WO hebben IGMOSS op Mini(Z-H) of werkstations operatiol of zijn met invoering bezig. De overige directies hebben de overschakeling van WEGEN of MOSS naar IGMOSS in overweging, of zijn het niet van plan. Ontwikkelingen De ontwikkeling van WEGEN richt zich enerzijds op gebruikersvriendelijke tekenfaciliteiten op de PC en later ook op het werkstation (project PCCAD). Anderzijds wordt gericht op interactief grafisch vormgevend ontwerpen (1 fase) en op een nieuwe datastructuur Xoor het vasthouden van functies en relaties in het wegmodel (2 fase). Dit zijn ontbrekende schakels bij computergesteund wegontwerp. Het project IGSVORMGEVER richt zich op de oplossing/realisatie van de ontbrekende schakels. Het MOSS-consortium van IGMOSS ontwikkelt de interaktieve grafische- en tekenmogelijkneden verder, op basis van de huidige datastuktuur. Tevens wordt er gewerkt aan een koppeling tussen

10 Handreiking, 5 1 iuli 1989 (IG)MOSS en AutoCAD voor de uitbreiding van de tekenmogelijkneden. MOSS op de mainframe wordt niet verder ontwikkeld. De projectgroep produktmodellering richt zich op standaardisatie van gegevensuitwisseling van het basiswegmodel (ISO/STEP, internationale standaard). Kanttekeningen Tot slot is een aantal algemene kanttekeningen geplaatst t.a.v. behoeften, functionaliteit, invoering, persol en opleiding, kosten, baten, communicatie en gegevensuitwisseling en uitbesteding. Hierdoor wordt een goede gegevensuitwisseling mogelijk met andere dan bij RWS ingebruikzijnde programma-pakketten (ingenieurs bureau's). Conclusies en aanbevelingen In de conclusies zijn de te nemen stappen verwoord om tot goede keuzes te komen. Ook is aangegeven welke consequenties daaraan verbonden zijn en welke voorwaarden gelden. - Als bij een dienst de grootste behoefte ligt bij tekenapplicaties, dan is het te overwegen om vanuit de WEGEN-situatie op de WEGCAD-applicatie te richten (PC-toepassing). Vanuit de MOSS-situatie kan men zich het beste richten op een nog door het MOSS-consortium te bouwen tekenapplicatie (MOSS naar AutoCAD) of op IGMOSS. - De combinatie WEGEN met WEGCAD (incl. AutoCAD) en IGMOSS zijn geen volledig gelijkwaardige alternatieven. Met beide oplossingen apart kunnen alle noodzakelijke ontwerp- en hoeveelhedenberekeningen en het tekenwerk geautomatiseerd worden uitgevoerd. De tekenfaciliteiten van WEGEN met WEGCAD (incl. AutoCAD) bieden beduidend meer mogelijkheden om complete afgewerkte tekeningen te maken. - De kosten, bij aanschaf, onderhoud en opleidingen, evenals de inwerktijd van IGMOSS op een werkstation liggen circa een factor vijf hoger dan die bij WEGEN met WEGCAD (incl. Auto CAD) op een PC. Advies Naast deze handreiking blijft het noodzakelijk om gerichte aanvullende adviezen te krijgen van o.a de dienst Informatieverwerking, Bruggen/WO, BSW/AW, dir. Utrecht en dir. Zuid-Holland voor het opstellen en realiseren van plannen.

11 Handreiking 6 1 juli INLEIDING l.l Probleemstelling Elke dienst moet plannen maken om zijn taken in een goed lopende prganisatie uit te kunnen voeren met de beschikbare mensen, de benodigde en geschikte hulpmiddelen en de daarbij vereiste financiën. Kortom er moet evenwicht zijn tussen produkt/prestatie en kosten/baten. Om dit op verantwoorde wijze voor het wegontwerp te kunnen doen moet een dienst voldoende inzicht hebben in de:. omvang van het werk/taak,. doorlooptijd van het werk,. kwaliteit/kwantiteit van het persol,. de beschikbare hulpmiddelen (programmatuur, apparatuur, mogelijkheden en beperkingen),. lopende ontwikkelingen,. behoefte aan invoering van nieuwe hulpmiddelen,. beschikbaar gestelde financiën,. invloed van de veranderingen op de organisatie,. noodzakelijke opleidingen. Nieuwe automatiseringsgereedschappen worden momenteel ingevoerd, of er worden plannen voor gemaakt. Over het waarom en de gevolgen van invoering, blijkt bij de meeste RWS- en Provinciale diensten niet voldoende inzicht te bestaan. Toch moet elke dienst weten welke middelen (mensen, gereedschappen, financiën) aangewend moeten worden om binnen de gestelde tijd het (wegontwerp)produkt te realiseren tegen verantwoorde kosten. Binnen RWS zijn drie situaties te beschouwen waar keuzes gemaakt gaan worden voor eventuele veranderingen. Deze zijn: 1. : van WEGEN-gebruik naar WEGEN en WEGCAD 2^ van WEGEN-gebruik naar IGMOSS-gebruik 3. van MOSS-gebruik naar IGMOSS-gebruik 1.2 Doel Deze notitie heeft een drieledig doel: 1. Het geven van informatie over de huidige apparatuur en programmatuur rond het wegontwerp. 2. Het bieden van inzicht in de lopende en voorziene ontwikkelingen voor de komende drie ar op basis van het RWS-beleid. 3. Duidelijkheid geven over de huidige toepassingsmogelijkheden, de consequenties van nieuwe keuzes en de aandachtspunten bij invoering, zoals nut, financiën, tijdsduur van invoering, opleidingen, werkwijzen en functieveranderingen.

12 Handre ikj.no 7 1 iuli 1989 *************************************************************** Deze notitie is geen recept, maar een handreiking bij het opstellen van apparatuur- en programmatuurplannen voor een organisatie (-onderdeel). Elke dienst zal zelf keuzes moeten maken binnen het overkoepelend (RWS-)beleid, waarbij aanvullende gerichte advisering nodig blijft. *************************************************************** 1.3 Doelgroep 1. Directieteam-niveau, om beleidskeuzes te kunnen maken, (informatie op hoofdlijnen). 2. Afdelings- en onderafdelingshoofden in relatie tot het wegontwerp c.q. automatisering, om beleidskeuzes te kunnen voorbereiden, uit te werken en te onderbouwen. 1.4 RWS-beleid In het afgelopen ar (1988/1989) heeft de RWS m.b.t. het wegontwerp onder meer voor de volgende beleidslijnen gekozen: - Voor minimaal drie ar is besloten, om met WEGEN én MOSS te blijven werken. Dé diensten blijven zelf verantwoordelijk voor de keuze uit deze pakketten. Andere wegontwerp-programmatuur is vooralsnog niet aan de orde. - Er is gekozen om WEGEN verder te ontwikkelen. Primair tekenfaciliteiten realiseren binnen project PC-CAD. Daarnaast wordt binnen het project IGS-VORMGEVER gewerkt aan interactief grafisch vormgeven, een nieuwe gegevensstructuur gericht op PC- en werkstation-gebruik. Dé algemene RWS-beleidskeuze tot invoering van het besturingssysteem UNIX op werkstations geldt ook voor het wegontwerp. - Bij uitbesteding van wegontwerpactiviteiten zal niet het ge- - bruik van een bepaald programma-pakket worden voorgeschreven, maar zullen eisen worden gesteld aan de gegevensstructuur en de mogelijkheid tot gegevensuitwisseling. (Resultaten van de projecten "Computergebruik bij uitbesteding" UITBECOM medio'89 en "produktmodellering" eind '89.).

13 Handreiking 8 l iuli WAT BETEKENT WERKEN MET DE HUIDIGE FACILITEITEN 2.1 Algemeen Als men geautomatiseerde hulpmiddelen (programmatuur en apparatuur) met de bijbehorende faciliteiten gaat gebruiken - (computergesteund ontwerpen) -, is het logisch zich af te vragen waarom deze hulpmiddelen te hantereren bij het wegontwerp en wat er mee bereikt kan worden. Op welke momenten in het ontwerpproces zijn juist die hulpmiddelen te gebruiken? Daarbij kan de vraag gesteld worden wie en in welke mate ermee moeten omgaan. De slotvraag is dan wat er dan allemaal geregeld moet zijn om het te realiseren. Dit hoofdstuk geeft handreikingen voor het beantwoorden van de bovenvermelde vragen. Iedere dienst zelf antwoorden moeten vinden voor de eigen specifieke situatie. In z'n algemeenheid geldt dat iemand met feeling en motivatie voor de automatisering en met wegontwerpkennis, een goed programma-gebruiker is of kan worden. Het opleidingsniveau speelt dan niet zo'n grote rol meer. Wel dienen deze kennis en vaardigheden in de functiebeschrijvingen, -eisen en functiewaarderingen tot uitdrukking te komen. Bij projectgroepsamenstellingen moet hier aandacht aan worden gegeven. 2.2 Wegontwerp Wat wegontwerpen is en hoe je dat doet of zou moeten/willen doen mag als redelijk bekend verondersteld worden. Dit is in diverse stukken beschreven [1][2][3]. Toch een paar kenmerken van het wegontwerp : Wegontwerpen is primair vormgeven. Dit betekent o.m. op een interactieve wijze 'spelen' met vormen op een iteratieve wijze (vormgeven, effect bepalen, waarderen, beslissen etc.) om tot een goede oplossing te komen. Daarnaast moet het ontwerp worden doorgerekend (vastleggen), zodat gedetailleerde effecten als o.a. ruimtegebruik en grondverzet kunnen worden bepaald. Op basis hiervan kan verder beslist en uitgevoerd worden. Tevens moeten diverse gegevens en relaties daartussen, vastgelegd worden. Deze gegevens moeten overdraagbaar zijn naar vervolg- of parallele processen. Het model wordt vastgelegd. De tekening is de visualisatie van het ontwerp. Het laat zien wat en hoe het gemaakt moet worden. In dit kenmerkende proces kunnen de automatiseringshulpmiddelen bijdragen tot een kwaliteitsverbetering en versnelling van ontwerp-activiteiten, informatievoorziening en effectbepaling. Dit alles draagt daarmee bij aan een beter eindprodukt. Hierin hebben deze kenmerken, activiteiten hun eigen karakter. Dit stelt aparte eisen aan mensen, programmatuur en apparatuur.

14 Handreiking 9 l juli 1989 ^Ti horizontul Modelvorming n^ verticaal L_ dwarsprofiel Invoer en uitvoer van gegevens öi de modelvorming topografie numeriek DIGITAAL terrein + weg MOOEL / uitvoer \ weggebonden objecten grafieën fig 1. Modelvorming In de vqldende paragrafen staat te lezen wat het werken met WE GEN, IGMOSS en AutoCAD in het proces van wegontwerpen betekent. Een antwoord kan gevonden worden op vragen als: - Kan WEGEN of MOSS mijn ontwerpproblemen aan? - Wat bieden MOSS en IGMOSS voor aanvullende mogelijkheden? - Wat zijn de voor- en nadelen bij het werken met meer pakketten tegelijk? - Wat is de toegevoegde waarde van een 2D-CAD-tekenpakket bij WEGEN, MOSS en IGMOSS? - Wat zijn de gevolgen van het (gaan) werken met deze faciliteiten met oog op de kosten, de organisatie en opleidingen? WEGEN rakenen deelprogramma'! WEGMOS : ultwleeellng (IG)MOSS rekenen (Interactief grafieën wijzigen) deelpre gramma'a Ind.AutoCAO Interactlaf takenen.uitgebreide faciliteiten fig 2. Huidige faciliteiten

15 Handreiking, 10 1 juli WEGEN Kenmerken In het schema op de volgende bladzijde staan de meest relevante kenmerken van het WEGEN-pakket. Bijlage 7 geeft een totaal overzicht van kenmerken en waardering van WEGEN, MOSS en IGMOSS voor onderlinge vergelijking Het gebruik Het WEGEN-pakket is simpel. Het is stap voor stap te leren. Na 2 a 3 dagen heeft de gemiddelde gebruiker de basis te pakken. In 2 a 3 weken is een groot deel van WEGEN incl. DWAPRO, met wat begeleiding van collega's te leren (dit zijn ervaringen met nieuwe mensen en praktikanten). De inwerktijd moet vrijgemaakt worden, het liefst binnen de projecten. Alternatieven voor alignementen zijn snel door te rekenen. Hoe vaardig men met vervolgprogramma's omgaat, hangt af van de gebruiksfrequentie en het niveau. Het WEGEN-pakket is een verzameling 'losse' programma's. De datastructuur geldt in de meeste gevallen per programma en is voor de gebruiker niet eenduidig (eigen programmabestanden). Het resultaat van het ene programma vormt veelal met wat aanpassingen de invoer voor het volgende programma. Het samenvoegen en aansluiten van modellen kost relatief veel moeite. Ook het manipuleren met verkantingsovergangen, wentelassen in combinatie met in-en uitvoegstroken, gaat moeizaam. De gebruiksdrempel is laag en de doordringingsgraad in de organisatie is hoog. Na een periode van niet 'met-wegenwerken', is de draad snel weer opgepakt. De toepassing van het WEGEN-pakket heeft geen relatie met de omvang of complexiteit van het ontwerpwerk. Irr de fase 'Algemeen Plan' (haalbaarheid en hoofdvorm bepalen van diverse varianten) is het WEGEN-pakket goed te gebruiken. Het terreinmodel is alleen in de vorm van maaiveldprofielen loodrecht op de horizontale as te gebruiken. De Meetkundige Dienst of de gebruiker zelf kan een terreinmodel dat in strings is gemeten (MOSS-model) vrij eenvoudig omzetten naar een terreinmodel in de vorm van maaiveldprofielen t.b.v. verdere verwerking met het WEGEN-pakket. Bij de introductie van WEGMOS (uitwisseling ontwerpgegevens tussen WEGEN en MOSS) is hiervoor een procedure uitgereikt. Bij een nadere uitwerking en vastlegging in de fase 'Definitief Plan' kan het wegmodel goed met WEGEN opgezet (HORAL, VERAL, DWAPRO) en met PERSPEC worden beoordeeld. Verdere uitwerking van het vastgelegde model (modelmanipulatie) gaat moeizamer. Het tekenen van de resultaten m.b.v. het mainframe (voor nadere toelichting op computersystemen, zie Hoofdstuk 4) is nogal arbeidsintensief en de presentatie is beperkt tot Tektronix beeldscherm en plotter. Samengestelde tekeningen maken is nauwelijks rendabel. Het tekenen van resultaten op de PC kan inmiddels ook m.b.v.

16 Handreiking _JJ 1 juli 1989 een testversie van de tekenapplicatie WEGCAD (zie par. 2.6). Zie schema 1 voor de meest belangrijke kenmerken. KENMERKEN SXSSSS383 1 Beschikbaarheid Mainframe Mini Werkstation 2 Programma-opbouw 3 Programma-structuur 4 Leerproces 5 Investering in opleidingen K leertijd 6 Conversatietaai 7 Terreinmodel 8 Vormgevende mogelijkheden 9 Reken mogelijkheden 10 Tekenipogeli Jkheden Mainframe Mini Werkstation 11 Interactief grafisch model verwerking 12 Interactief grafische bewerken tekenen 13 Effekten van wijzigingen in horizontale of verticale as WEGEN+UEGCAD, komt losse modules voor gebruiker niet éénduidig snel, deel voor deel < 1 maand Nederlands as-afhankelijk maaiveldprof. ia, moeizaam komt Totaal model wijzigt mee 14 Funktie-kenmerken aan modelgegevens 15 Modelberekeningen 16 Specifieke toepassingen : Perspectief, zicntbereken1ngen+tekenen Gel uidderekeningenftekenen Reconstructie modules Hoogtelijnen Oppervlafcteberekeningen.. Moaelsmjding en doorsnijding Grondverzetberekeningen Waterbezwaar 17 Bouwen van macro's / objekten per wegas zeer uitgebreid a (alleen veryarding),tbv Perspec 1a,mbv, Autocad tbv tekenwerk 18 Projekthuishouding, inspanning 19 Aanschafkosten WEGEN Aanschafkosten AutoCAD 20 Rekenkosten Mainframe beperkt niets tot gering (provincies, huur tbv ca. f ,- wel voor provincie RWS, geen na priy. DIV nog onbekend 21 Kosten één werkconfiguratie incl. printer/plotter programmatuur (globaal) Werkplek (totaal) Programmatuur cl: ï:»;: schema 1. Kenmerken WEGEN en WEGCAD

17 Handreiking juli De apparatuur Sinds 1964 tot heden wordt het WEGEN-pakket het meest frequent gebruikt op de mainframe. Hierop zijn alle programma's beschikbaar. Via terminalaansluitingen is de toegang goed. Het gebruik van het WEGEN-pakket op de PC maakt de toepassing in de organisatie zeer flexibel (moederorganisatie-dienstkring-op uitvoeringslocatie). In 1989 komt vrijwel het gehele WEGEN-pakket (zie bijlage 3) op de PC beschikbaar (in juli uitbreiding van 13 naar 16 programma's). Tevens komt WEGCAD vanaf september a.s. algemeen beschikbaar op de PC (minimaal AT Compact 2 vereist). De PC's zullen hierdoor verder tot de werkplek doordringen. Zowel de PC als het mainframe zijn voor de meeste gebruikers bekende systemen. Het WEGEN-pakket is ook op de mini beschikbaar (16 programma's, zie bijlage 3). plotter MODEM LH CONTROLLER Drlnter UTS 2000 UTS 20W fig 3. Werkplekconfiguratie aan mainframe 2 J2..4 Opleidingen Voor het aanleren van het WEGEN-pakket bestaat een uitgebreid voorlichtingspakket, dat in de loop de ren door VODOWE (Voorlichting en Documentatie Wegontwerpprogrammatuur) is ontwikkeld. Vanuit VODOWE of op verzoek van de diensten wordt centraal en soms bij de diensten, voorlichting gezorgd. (Voor nadere details, zie bijlage 5) Kosten De gebruikskosten van WEGEN op het mainframe worden aan de RWS momenteel nog niet doorberekend en zijn dus begrotingstechnisch niet merkbaar. Met de provincies worden de gebruikskosten van het mainframe verrekend. T.b.v. het gebruik van WEGEN op de PC bestaat een pakket-contract voor provinciale diensten. Na privatisering van de DIV zullen de gebruikskosten voor de RWS-diensten wél merkbaar worden. Onderhandelingen hierover tussen RWS en DIV zijn nog gaande in het kader van het zgn.

18 Handreiking iuli 1989 Wederzijds Verplichtingen-Contract. Bij dit alles staat de continuïteit van de dienstverlening voorop. De opleidingskosten bestaan momenteel grotendeels uit opleidings- /voorlichtingsuren van de deelnemers. De kosten van de zelfverzorgde cursussen worden door VODOWE niet in rekening gebracht. Na de privatisering DIV kan ook hierin verandering komen. De toekomstige kosten van de DIV-inzet daarbij zal op nog nader te bepalen wijze verrekend worden, (zie ook bijlage 5). De configuratiekosten bestaan uit aanschaf-, afschrijvings-, en exploitatiekosten van PC's, mini's en randapparatuur. Voor details zie bijlage Organisatie Het reeds lang ingevoerd en operatiol WEGEN-pakket grijpt organisatorisch niet zo diep in. Het relatief eenvoudige pakket is ook vrij eenvoudig in gebruik. Met als aandachtspunten voor de organisatie: - werkwijze waarin automatisering geïntegreerd is; - bestandshuishouding projecten; - bestandsbeheer; - up to date houden gebruikersdocumentatie; - probleemopvang, -oplossing of -melding; - ondersteuning; intern gebruikersoverleg, ervaringsuitwisseling; - koppeling van de PC en het mainframe (Sperry U1100). Waar tijdens de looptijd van een wegontwerpproject meer organisatieonderdelen (afdelingen, dienstkringen) gelijktijdig of achtereenvolgens aan het project zullen werken, is het van belaïig dat alle betrokkenen over dezelfde basiskennis, documentatie, afspraken ed. beschikken. Uitwisseling en overdracht van gegevens en resultaten blijkt in een aantal gevallen nog steeds moeizaam te verlopen. De grootste groep gebruikers bevinden zich op het MBO-niveau. Ook personen op HBO-niveau vormen een redelijke grote gebruikersgroep, m.n. voor de meer bijzondere problemen. De gebruikers met LBO-niveau vormen de kleinste groep. 2.4 MOSS: en IGMOSS Kenmerken Bij de RWS zijn momenteel twee versies van het MOSS-pakket operatiol, de zgn. 'Batch-versie'(=berekening op de achtergrond) en de 'IG-versie' (=directe interactief grafische verwerking achter een grafisch beeldscherm). De MOSS batch-versie (MOSS 5.4 / 6.3) draait op de centrale UllOO-computer (mainframe) en de IGMOSS-versie (MOSS 7.1 = de interactief grafische versie) ; draait op de VAX-minicomputer en op zelfstandige onder

19 Handreiking 14 1 juli 1989 UNIX werkende werkstations. Op dit moment is binnen RWS voor SUN-werkstations gekozen. Dit heeft te maken met het standaard UNIX-besturingssysteem, met de keuze van het tussen het MOSS-consortium voor een merkwerkstation en met de aanschafprijs van het werkstation. In het schema op de volgende bladzijde zijn de kenmerken van MOSS en IGMOSS opgenomen. Bijlage 7 geeft een totaal overzicht van kenmerken van WEGEN, MOSS en IGMOSS voor onderlinge vergelijking Gebruik Een drietal diensten gebruikt MOSS al vanaf de tachtiger ren op de U1100 naast het WEGEN-pakket. Bij deze diensten is een zekere MOSS-cultuur aanwezig, bij andere diensten moet dit nog groeien. Van de diensten met een typische MOSS-cultuur werkt de directie Zuid-Holland al intensief met IGMOSS, de directies Utrecht en Limburg hebben het IGMOSS-gebruik in gang gezet (zie ook par. 4.4). De faciliteiten binnen het MOSS-pakket zijn voor een groot deel gelijkwaardig aan die van het WEGEN-pakket. Het manipuleren met verkantingsovergangen, wentelassen in combinatie met in- en uitvoegstroken, gaat evenals bij WEGEN moeizaam. Het grote voordeel van MOSS is het gebruik kunnen maken van terreinmodellen die as-onafhankelijk zijn (breuklijnen en andere kenmerkende lijnen in het terrein). De confrontatie tussen ontwerpmodel en terreinmodel is in MOSS een veel gebruikte faciliteit. De tekenfaciliteiten zijn met name in de interaktieve versie (IGMOSS) sterk verbeterd. Het met MOSS omgaan wordt door diverse gebruikers verschillend ervaren. De ene gebruiker vindt het werken met MOSS prettig, de andere moeizaam. Het veelvuldig wijzigen van het model in de ontwerpfase 'Algemeen Plan', wordt door sommigen als lastig ervaren. Het manipuleren met modellen daarentegen gaat goed. Voor het nadere uitwerken en detailleren in de fase Definitief Plan leent (IG)MOSS zich goed. De hoeveelhedenbepaling met de 'MOSS-prisma'-methode is nog niet betrouwbaar. De betrouwbaar gebleken 'MD-prisma'-methode op de U1100 wordt voor hoeveelhedenbepaling gebruikt. Er wordt aan gewerkt om ook het gebruik van de MD-methode met IGMOSS mogelijk te maken. De onderdelen, INTERFACE (bepalen van de snijlijnen van twee modellen), SECTION (bepalen van profielen) en DRAW (tekenen) worden veel toegepast.

20 Handreik na 15 1 Juli 1989 KENMERKEN I153KSS8 1 Beschikbaarheid Mainframe Mi nj Werkstation 2 Programma-opbouw 3 Programma-structuur 4 Leerproces 5 Investering in opleidingen leertijd 6 Conversatietaai 7 Terreinmodel 8 Vormgevende mogeli j'kheden 9 Reken mogelijkheden 10 Tekenmogelijkheden Mainframe M Werkstation.' 11 Interactief grafisch model verwerking 12 Interactief grafische bewerken tekenen 13 Effekten van wijzigingen in horizontale of verticale as H Funktie-kenmerken aan model - gegevens 15 Modelberekeningen 16 Specifieke toepassingen : ierspectief.. t. 2ïcfitberekeningen+tekenen GeluiabereReningenftekenen Reconstructie modules Hoogte lijnen QpRervlakSfberekeningen... Moaelsnijding en doorsnijding Grondverzetberekeningen Uaterbezwaar 17 Bouwen van macro's / objekten 18 Projekthuishouding, inspanning 19 Aanschafkosten WEGEN Aanschafkosten AutoCAD 20 Rekenkosten Mainframe 21 Kosten één werkconfiguratie incl. printer/plotter programmatuur (globaal) (zie bijlage 6) Werkplek (totaal) Programmatuur MOSS (+WEGCAD) geïntegreerd éénduidig kost tijd totaalsysteem OKÉaWmnd Engels as:pnafhankelljk, strings n.v.t. Gêpêrfct WEGCAD Totaal model aanpassen, opnieuw relaties leggen en herberekenen meerdere assen beperkt. moeizaam mogelijk ioed, met RWS- Prisma-methode.tbv tekenwerk,... redelijk bouwea..-. macro-bibl 10-. tk aanwezig vergt veel organisatie en afspraken niets geen.... Roger dan btj Wegen.yoor Prov.diensten Na priy.div nog onbekend IGMOSS (+WEGCAD) geïntegreerd éénduidig kost tijd totaalsysteem ül!!ën d 5 n 6 b mnd Engels asipnafhankelijk, strings n.v.t. beperkt WEGCAD Totaal model aanpassen, opnieuw relaties leggen en herberekinen meerdere assen beperkt moeizaam mogelijk goed, met RWS- Prisma-methode.tbv tekenwe t k,.. redelijk bouwen,.,,. macrp-biblio: tk aanwezig vergt veel organisatie en afspraken hoog. elk.werkstation eigen licentie n.v.t. cij: 1»:. (nieuwe.11 cent 1 es worden in toekomst faktor 2 duurder) Schema 2. Kenmerken MOSS en IGMOSS

Onderzoek Migratie Windows NT voor Wegontwerpafdelingen in Rijkswaterstaat

Onderzoek Migratie Windows NT voor Wegontwerpafdelingen in Rijkswaterstaat C8108 BIBLIOTHEEK Bouwdienst Rijkswaterstaat Postbus 20.000 3502 LA Utrecht Onderzoek Migratie Windows NT voor Wegontwerpafdelingen in Rijkswaterstaat Keuze voor Windows NT BIBLIOTHEEK BOUWOiENST RI.IKSWATERSTAAT

Nadere informatie

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj

Olde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.

Nadere informatie

De Businesscase Light

De Businesscase Light De Businesscase Light Instrument om de kansen voor verbeteringen en innovatie in de dagelijkse zorg thuis in te schatten en in te voeren De Businesscase Light is een instrument om de kansen en de sterke

Nadere informatie

Checklist basisontwerp SDM II

Checklist basisontwerp SDM II Organisatie SYSQA B.V. Pagina 1 van 5 Checklist basisontwerp SDM II Documentatie. Zijn de uitgangspunten voor het basisontwerp Is een plan van aanpak Zijn er wijzigingen op het Software Quality Assurance

Nadere informatie

Het succes van samen werken!

Het succes van samen werken! White paper Het succes van samen werken! Regover B.V. Bankenlaan 50 1944 NN Beverwijk info@regover.com www.regover.com Inleiding Regover B.V., opgericht in 2011, is gespecialiseerd in het inrichten en

Nadere informatie

Procesmanagement. Hoe processen beschrijven. Algra Consult

Procesmanagement. Hoe processen beschrijven. Algra Consult Procesmanagement Hoe processen beschrijven Algra Consult Datum: juli 2009 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. ORGANISATIE VAN PROCESMANAGEMENT... 3 3. ASPECTEN BIJ HET INRICHTEN VAN PROCESMANAGEMENT...

Nadere informatie

Vergadering d.d. : 23 november 2011 Onderwerp. : Kaderstelling uitvoering werkzaamheden

Vergadering d.d. : 23 november 2011 Onderwerp. : Kaderstelling uitvoering werkzaamheden A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d. : 23 november 2011 Onderwerp : Kaderstelling uitvoering werkzaamheden Agendapunt: 16a KORTE SAMENVATTING: Naar aanleiding van een aantal investeringsvoorstellen

Nadere informatie

20/9/2011 NULMETING COSTIAN. Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge

20/9/2011 NULMETING COSTIAN. Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge 20/9/2011 COSTIAN NULMETING Leerjaar 2011 propedeuse blok 1.1 Costian de Jonge Dit verslag heeft als functie de basiskennis van de startende student vastleggen, het moment van de meting is begin september

Nadere informatie

Taakcluster Operationeel support

Taakcluster Operationeel support Ideeën en plannen kunnen nog zo mooi zijn, uiteindelijk, aan het eind van de dag, telt alleen wat werkelijk is gedaan. Hoofdstuk 5 Taakcluster Operationeel support V1.1 / 01 september 2015 Hoofdstuk 5...

Nadere informatie

Aanbesteding Inkoop Ondersteunend Systeem en Inhuursysteem Demonstratie (Demo)

Aanbesteding Inkoop Ondersteunend Systeem en Inhuursysteem Demonstratie (Demo) Aanbesteding Inkoop Ondersteunend Systeem en Inhuursysteem Demonstratie (Demo) Februari 2016 Colofon Uitgave Datum Februari 2016 Versie definitief Aanbesteding Inkoop Ondersteunend Systeem en Inhuursysteem

Nadere informatie

Naam: Draaiboek decentrale implementatie PAUW en Tridion

Naam: Draaiboek decentrale implementatie PAUW en Tridion Programma Aanpak Universitaire Website (PAUW) Draaiboek decentrale implementatie PAUW en Tridion Inleiding In het kader van het Programma Aanpak Universitaire Website (PAUW) is afgesproken dat alle decentrale

Nadere informatie

EMPLOYABILITY, CONTINUE ONTWIKKELING VAN MEDEWERKERS ÉN ORGANISATIE

EMPLOYABILITY, CONTINUE ONTWIKKELING VAN MEDEWERKERS ÉN ORGANISATIE EMPLOYABILITY, CONTINUE ONTWIKKELING VAN MEDEWERKERS ÉN ORGANISATIE HULPMIDDEL 4 HOE BEPAALT U HET EMPLOYABILITYGEHALTE VAN UW HUIDIGE ORGANISATIEBELEID EN PERSONEELSBELEID? 1 Dit hulpmiddel kunt u gebruiken

Nadere informatie

Inleiding. Start met proefabonnement. acadin 1

Inleiding. Start met proefabonnement. acadin 1 Inleiding Acadin is een leeromgeving met veel faciliteiten en een grote hoeveel leeractiviteiten. Het succevol implementeren ervan, vraagt om doordachte keuzes. Voor u ligt de opzet van een plan van aanpak

Nadere informatie

Spoor op Vleugels. Nieuwsbulletin Nr 8

Spoor op Vleugels. Nieuwsbulletin Nr 8 Spoor op Vleugels Nieuwsbulletin Nr 8 Gestart! Na de goedkeuring van de plannen voor de modelbaan door Roland van Pelt op 14 juli is voortvarend begonnen aan de uitwerking van de plannen. Als belangrijkste

Nadere informatie

Resultaten gesprekssessie 1 Elektronische Productinformatie

Resultaten gesprekssessie 1 Elektronische Productinformatie Resultaten gesprekssessie 1 Elektronische Productinformatie De gesprekssessie werd geopend met een korte inleiding over het onderwerp Elektronische productinformatie. Hierin werd onder andere geïllustreerd

Nadere informatie

De Led2-lamp. gestandaardiseerd betrouwbaar economisch

De Led2-lamp. gestandaardiseerd betrouwbaar economisch De Led2-lamp gestandaardiseerd betrouwbaar economisch Na de eerste generatie ledlampen is er nu een tweede generatie op de markt: de Led2. Het is een gestandaardiseerde ledlamp die in principe overal toepasbaar

Nadere informatie

Overzicht van taken en competenties. Demandmanager-rol

Overzicht van taken en competenties. Demandmanager-rol Overzicht van taken en competenties Demandmanager-rol Inhoudsopgave 1 Taakomschrijving... 2 1.1 AA-1 Goedkeuren/beoordelen opdracht, verzoek, e.d.... 2 1.2 AA-7 Evalueren opdracht... 2 1.3 CA-1 Onderhouden

Nadere informatie

Strategisch Opleidingsbeleid

Strategisch Opleidingsbeleid Strategisch Opleidingsbeleid Achtergrondinformatie en tips om zelf aan de slag te gaan In deze handreiking vindt u de volgende onderwerpen: Wat is strategisch opleidingsbeleid? Hoe komt u tot strategisch

Nadere informatie

Kanttekeningen bij de Begroting 2015. Paragraaf 4 Financiering

Kanttekeningen bij de Begroting 2015. Paragraaf 4 Financiering Kanttekeningen bij de Begroting 2015 Paragraaf 4 Financiering Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Financieringsbehoefte = Schuldgroei... 4 3 Oorzaak van Schuldgroei : Investeringen en Exploitatietekort... 5 4 Hoe

Nadere informatie

Business case. Samenwerking afvalwaterketen. Informatiebijeenkomst gemeenteraden 26 juni

Business case. Samenwerking afvalwaterketen. Informatiebijeenkomst gemeenteraden 26 juni Business case Samenwerking afvalwaterketen Informatiebijeenkomst gemeenteraden 26 juni 2013 1012209-022 Inhoud 1. Proces tot nu 2. Informatie uit het onderzoek 3. Conclusies, aanbevelingen 4. Vervolg Business

Nadere informatie

Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie

Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie Naast de mogelijkheden om uw programmatuur en gegevens bij Drie-O via Evy 2.0 in de cloud te hosten hebt u ook de mogelijkheid om uw ICT omgeving bij u

Nadere informatie

Desktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what? Keuzes maken

Desktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what? Keuzes maken Desktop, Laptop, Netbook, Ultrabook or Tablet? Which is best for what?. Keuzes maken Wanneer je een computer wilt aanschaffen denk je tegenwoordig niet meteen meer aan de desktop. De desktop is een "grote"

Nadere informatie

De strategische keuzes die moeten gemaakt worden zijn als volgt: Interne controle of zelfcontrole/sociale controle

De strategische keuzes die moeten gemaakt worden zijn als volgt: Interne controle of zelfcontrole/sociale controle 1 Hoofdstuk 1 1.1 Dirigeren en coördineren p43 1.1.1 Dirigeren Dirigeren is een synoniem voor delegeren. Dirigeren houdt in dat bepaalde bevoegdheden overgedragen worden naar een persoon met een lagere

Nadere informatie

Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde

Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde Competentie niveaus HHS TIS opleiding Werktuigbouwkunde 1. BoE domeincompetentie Analyseren (minimaal niveau eind major W: 3) (toelichting: deze omschrijving komt uit de Bachelor of Engineering (BoE))

Nadere informatie

Ontwerp-structuurvisie, vastgesteld door Gedeputeerde Staten op

Ontwerp-structuurvisie, vastgesteld door Gedeputeerde Staten op PROVINCIALE COMMISSIE OMGEVINGSVRAAGSTUKKEN LIMBURG MEMO ADVIESSTUK: Structuurvisie Randweg N266 Nederweert 1. Onderwerp / plan Structuurvisie Randweg N266 Nederweert inclusief onderliggende stukken (Plan-

Nadere informatie

4.1 Simulatie in de analysefase

4.1 Simulatie in de analysefase 1 Bijlage 4 Simulatietechnieken Simulatie is een toetstechniek waarmee door middel van het nabootsen van een bepaalde situatie (bijvoorbeeld een herontworpen bedrijfsproces) in een afgeschermde omgeving

Nadere informatie

Technisch projectmedewerker

Technisch projectmedewerker Technisch projectmedewerker Doel Bijdragen aan de uitvoering van projecten vanuit de eigen discipline, uitgaande van een projectplan en onder verantwoordelijkheid van een Projectmanager/ -leider, zodanig

Nadere informatie

Managers moeten beslissingen nemen over IT, maar hebben weinig kennis. Eli de Vries

Managers moeten beslissingen nemen over IT, maar hebben weinig kennis. Eli de Vries Managers moeten beslissingen nemen over IT, maar hebben weinig kennis Eli de Vries Managers moeten beslissingen nemen over IT, maar hebben weinig kennis Managers moeten beslissingen nemen over IT, maar

Nadere informatie

Overleg met de Toezichthouder

Overleg met de Toezichthouder Overleg met de Toezichthouder Handreiking Goede Medezeggenschap Handreiking goede medezeggenschap Overleg met de toezichthouder Inleiding Deze handreiking goede medezeggenschap is onderdeel van een reeks

Nadere informatie

Plan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school

Plan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school Plan van aanpak: werken met Acadin in je eigen groep en je school Inleiding Je wilt gaan werken met Acadin. Het is aan te raden direct met een collega samen te werken. Ook is het goed Acadin als thema

Nadere informatie

AAN DE SLAG MET INFORMATIEMANAGEMENT. Masterclass Informatiemanagement

AAN DE SLAG MET INFORMATIEMANAGEMENT. Masterclass Informatiemanagement AAN DE SLAG MET INFORMATIEMANAGEMENT Masterclass Informatiemanagement AAN DE SLAG MET INFORMATIEMANAGEMENT INTRODUCTIE Informatie is voor elke organisatie een cruciale asset. Efficiënte uitvoering van

Nadere informatie

Een eigentijdse HRM- scan door Gidsen HR advies WAT IS HET DOEL EN INHOUD VAN DEZE SCAN?

Een eigentijdse HRM- scan door Gidsen HR advies WAT IS HET DOEL EN INHOUD VAN DEZE SCAN? Een eigentijdse HRM- scan door Gidsen HR advies WAT IS HET DOEL EN INHOUD VAN DEZE SCAN? Met behulp van deze scan wordt de stand van zaken van het Personeelsbeleid in kaart gebracht. De HRM - scan is met

Nadere informatie

Bijlagen B bij hoofdstuk II over Informatieplanning:

Bijlagen B bij hoofdstuk II over Informatieplanning: B: Systematisch bouwen van informatiesystemen SDM-fase : Informatieplanning Bijlagen B Bijlagen B bij hoofdstuk II over Informatieplanning: Bijlage IP - j) Checklist risico-analyse bij informatieplanningsproject

Nadere informatie

EVALUATIE GEMEENTEBELASTINGEN KENNEMERLAND ZUID. Korte inhoud voorstel

EVALUATIE GEMEENTEBELASTINGEN KENNEMERLAND ZUID. Korte inhoud voorstel MID10/011 EVALUATIE GEMEENTEBELASTINGEN KENNEMERLAND ZUID Korte inhoud voorstel In opdracht van de stuurgroep is door het bureau Haute Equipe een evaluatierapport opgesteld, over het functioneren van het

Nadere informatie

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd

Concretere eisen om te (kunnen) voldoen aan relevante wet- en regelgeving zijn specifiek benoemd >>> Overgang Maatstaf 2016 Onderstaand overzicht bevat de selectie van de geheel nieuwe eisen uit de Maatstaf 2016 en de eisen waarbij extra of andere accenten zijn gelegd, inclusief een korte toelichting.

Nadere informatie

Hoe moet ik: een gewijzigd bestek verwerken in Calculatie XE

Hoe moet ik: een gewijzigd bestek verwerken in Calculatie XE Hoe moet ik: een gewijzigd bestek verwerken in Calculatie XE Deze instructie beschrijft beschrijft hoe een calculatie kan worden bijgewerkt met een gewijzigd RAW bestek Auteur: Arno Verhoeven Documentnr:

Nadere informatie

Procesmanagement. Waarom processen beschrijven. Algra Consult

Procesmanagement. Waarom processen beschrijven. Algra Consult Procesmanagement Waarom processen beschrijven Algra Consult Datum: 22 oktober 2009 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. WAAROM PROCESMANAGEMENT?... 3 3. WAAROM PROCESSEN BESCHRIJVEN?... 3 4. PROCESASPECTEN...

Nadere informatie

Energiebesparing koffieverpakkingen

Energiebesparing koffieverpakkingen Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150

Nadere informatie

Nota van B&W. Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs

Nota van B&W. Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs Nota van B&W Onderwerp Financiële afwikkeling wetswijziging voortgezet onderwijs Portefeuille M. Divendal Auteur Dhr. S.K. Satter Telefoon 5115708 E-mail: ssatter@haarlem.nl MO/OWG Reg.nr. OWG/2006/729

Nadere informatie

De SolidWorks QuickStart Module

De SolidWorks QuickStart Module SolidWorks 3D CAD software biedt intuïtieve oplossingen voor alle aspecten van uw designproces. De SolidWorks producten kunnen worden toegepast binnen de hele organisatie. De SolidWorks QuickStart Module

Nadere informatie

Interieur met potlood of met de computer tekenen?

Interieur met potlood of met de computer tekenen? Interieur met potlood of met de computer tekenen? Het blijft een telkens terugkerende vraag, die slechts beantwoord kan worden door te doen. Het presentatiemiddel dient zo gekozen te worden dat het het

Nadere informatie

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten

Checklist. Informatievoorziening. Grote Projecten Checklist Informatievoorziening Grote Projecten Najaar 2010 Rekenkamercommissie Berkelland, Bronckhorst, Lochem, Montferland 1. Inleiding De uitvoering van grote projecten in Nederland heeft nogal eens

Nadere informatie

Werkwijze Cogo 2004. abcdefgh. Cogo publicatienr. 04-03. Ad Graafland Paul Schepers. 3 maart 2004. Rijkswaterstaat

Werkwijze Cogo 2004. abcdefgh. Cogo publicatienr. 04-03. Ad Graafland Paul Schepers. 3 maart 2004. Rijkswaterstaat Werkwijze 2004 publicatienr. 04-03 Ad Graafland Paul Schepers 3 maart 2004 abcdefgh Rijkswaterstaat Werkwijze 2/16 I Inleiding Verandering In 2003 is de organisatie van de ingrijpend veranderd. Twee belangrijke

Nadere informatie

R A A D S V O O R S T E L E N O N T W E R P B E S L U I T

R A A D S V O O R S T E L E N O N T W E R P B E S L U I T R A A D S V O O R S T E L E N O N T W E R P B E S L U I T Registratienummer raad 1108973 Datum: Behandeld door: 3 December 2013 griffie Afdeling/Team: Griffie / Onderwerp: digitalisering raad Samenvatting:

Nadere informatie

DIGITALE WERKBONNEN. Gemaakt door www.webactive.be. Bredabaan 871A 2930 Brasschaat EMAIL : info@webactive.be TEL : 0485/66.50.82

DIGITALE WERKBONNEN. Gemaakt door www.webactive.be. Bredabaan 871A 2930 Brasschaat EMAIL : info@webactive.be TEL : 0485/66.50.82 DIGITALE WERKBONNEN Gemaakt door www.webactive.be Bredabaan 871A 2930 Brasschaat EMAIL : info@webactive.be TEL : 0485/66.50.82 DIGITALE WERKBONNEN geeft je zoveel meer mogelijkheden Web Active heeft zich

Nadere informatie

BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting

BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven Coachend Leidinggeven Sales Force Consulting inleiding Leidinggeven aan de alledaagse uitvoering van het werk, is één van de belangrijkste kerntaken van elke manager.

Nadere informatie

Kortom: Een schaatsvereniging is er dóór leden en vóór leden. De vereniging is intern gericht, waarbij de leden bepalen wat er gebeurt.

Kortom: Een schaatsvereniging is er dóór leden en vóór leden. De vereniging is intern gericht, waarbij de leden bepalen wat er gebeurt. Vrijwilligersbeleid binnen de schaatsvereniging Van beleid tot uitvoering in de praktijk Schaatsverenigingen en de vrijwilligersproblematiek De doorsnee schaatsvereniging in Nederland is een vrijwilligersorganisatie:

Nadere informatie

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De vier profielmodulen

Nadere informatie

Examens à la carte. publiceren op maat. Hans Hagen & Ton Otten. Maart 1998

Examens à la carte. publiceren op maat. Hans Hagen & Ton Otten. Maart 1998 Examens à la carte publiceren op maat Hans Hagen & Ton Otten Maart 1998 Binnen Pragma ADE loopt sinds 1995 het project id-fix, een project waarin onder meer de elektronische middelbare schoolexamens worden

Nadere informatie

ICT EN INFORMATIEBELEIDSPLAN

ICT EN INFORMATIEBELEIDSPLAN ICT EN INFORMATIEBELEIDSPLAN 2018-2023 VERSIE definitief Vastgesteld op : 14 augustus 2018 Directeur bestuurder 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Doelstelling 3 3. Positionering ICT en Informatiebeleid

Nadere informatie

Oplossingsvrij specificeren

Oplossingsvrij specificeren Oplossingsvrij specificeren ir. J.P. Eelants, projectmanager Infrabouwproces CROW Samenvatting De methodiek van oplossingsvrij specificeren richt zich niet alleen op het formuleren van functionele eisen.

Nadere informatie

Een H.R. oplossing voor het beheer van planners, aan- en afwezigheden, volledige interactieve met interne communicatie, simpel en efficiënt

Een H.R. oplossing voor het beheer van planners, aan- en afwezigheden, volledige interactieve met interne communicatie, simpel en efficiënt Een H.R. oplossing voor het beheer van planners, aan- en afwezigheden, volledige interactieve met interne communicatie, simpel en efficiënt AAN- & AFWEZIGHEDEN, TIJDREGISTRATIE, TOEGANGSCONTROLE, PLOEG

Nadere informatie

Leer- en Ontwikkelingsspel

Leer- en Ontwikkelingsspel SPEELWIJZE LEER- EN ONTWIKKELINGSSPEL - Bladzijde 1 / 13 SPEELWIJZE Leer- en Ontwikkelingsspel Leren en ontwikkelen spelen een belangrijke rol in onze samenleving. Veranderingen op allerlei gebied volgen

Nadere informatie

BROCHURE Cursus Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting

BROCHURE Cursus Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting BROCHURE Cursus Coachend Leidinggeven Coachend Leidinggeven Sales Force Consulting inleiding Leidinggeven aan de uitvoering van het alledaagse werk, is één van de belangrijkste kerntaken van elke manager.

Nadere informatie

Windows 10. 2015 Training voor 50-plussers. PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.

Windows 10. 2015 Training voor 50-plussers. PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus. 2015 Training voor 50-plussers PC50plus trainingen Eikbosserweg 52 1214AK Hilversum tel: 035 6213701 info@pc50plus.nl www.pc50plus.nl Windows 10 TRAINING VOOR 50- PLUSSERS Inhoud opgave. Pagina 01-0 7

Nadere informatie

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Dit document beschrijft het model dat binnen het netwerk ontwikkeld wordt om: Aan de ene kant te dienen als een leidraad om

Nadere informatie

Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein

Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein Gemeente Bronckhorst, 23 augustus 2016 1. Aanleiding We willen het beleidsplan Sociaal Domein 2015-2018 gemeente Bronckhorst tussentijds

Nadere informatie

LEERDOELEN RUIMTELIJKE VORMGEVING

LEERDOELEN RUIMTELIJKE VORMGEVING LEERDOELEN RUIMTELIJKE VORMGEVING Tijdens Tijdens elke elke BPV BPV periode periode werk werk je je aan aan 6 5.. 4 Minstens 3 kies je uit kies een je lijst uit met een bestaande lijst met bestaande doelen

Nadere informatie

M E M O. Reg.nr.: Aan: Commissie BOD, 12 september Cc: Stand van zaken vaarweg- en nautisch beheer. Datum: 21 augustus 2012

M E M O. Reg.nr.: Aan: Commissie BOD, 12 september Cc: Stand van zaken vaarweg- en nautisch beheer. Datum: 21 augustus 2012 Reg.nr.: 12.41175 Aan: Commissie BOD, 12 september 2012 Van: D&H Cc: Onderwerp: Stand van zaken vaarweg- en nautisch beheer Datum: 21 augustus 2012 Inleiding Hierbij wordt u nader geïnformeerd over de

Nadere informatie

Resultaat risico inventarisatie Noordelijk Belastingkantoor

Resultaat risico inventarisatie Noordelijk Belastingkantoor Resultaat risico inventarisatie Noordelijk Belastingkantoor NOTITIE AAN: Bestuur NBK 11-1-2019 VAN: VKA STATUS: Aanleiding en vraag Het Noordelijk Belastingkantoor (hierna: NBK) verzorgt voor drie noordelijke

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : 65537 Datum : 8 juli 2014 Programma : bestuur Blad : 1 van 6 Cluster : Bestuur Portefeuillehouder: dhr. H.C.V. Veldhuijsen

Nadere informatie

F. Buijserd burgemeester

F. Buijserd burgemeester Gemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders raadsvoorstel portefeuillehouder opgesteld door Registratienummer collegebesluit 15.07289 vergaderdatum raad 21 mei 2015 jaar/nummer 2015-041 G.A.H.

Nadere informatie

AccountView Go Workflow documenten handleiding

AccountView Go Workflow documenten handleiding AccountView Go Workflow documenten handleiding Workflow AccountView Go Pagina 1 van 12 Inhoud 1 Business Case... 3 1.1 Maandelijkse rapporten... 3 1.1.1 BTW Aangifte... 3 1.1.2 Openstaande posten debiteuren...

Nadere informatie

Organisatieprestatiescan. Deze techniek wordt gebruikt in de focus- en analysefase bij het analyseren van de huidige situatie.

Organisatieprestatiescan. Deze techniek wordt gebruikt in de focus- en analysefase bij het analyseren van de huidige situatie. 1 Bijlage 2 De organisatieprestatiescan Techniek: Organisatieprestatiescan Toepassingsgebied: Achtergrond: Deze techniek wordt gebruikt in de focus- en analysefase bij het analyseren van de huidige situatie.

Nadere informatie

De Netwerkvitaliteitsmeter Een korte toelichting op het meten van de netwerkvitaliteit

De Netwerkvitaliteitsmeter Een korte toelichting op het meten van de netwerkvitaliteit De Netwerkvitaliteitsmeter Een korte toelichting op het meten van de netwerkvitaliteit Aad Zoeteman, Sigrid Fiering en Linda van der Lans Eenheid Audit en Advies (tel. 070 441 75 78) Provincie Zuid-Holland

Nadere informatie

Checklist invoering Wmo

Checklist invoering Wmo Checklist invoering Wmo Een overzicht van benodigde acties vóór 1 januari 2007 voor gemeenten in het kader van de invoering van de Wet maatschappelijke Ondersteuning Verordening & besluit Heeft u beleid

Nadere informatie

Wabo Next. ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011

Wabo Next. ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011 Wabo Next ABR Kennisbijeenkomst, najaar 2011 Agenda 1. Welkom, voorstellen, verwachtingen 2. Wabo NU 3. Wabo NEXT: Wabo = exemplarisch 4. Wabo NEXT: hoe inzetten in de organisatie 5. SWOT, actieplan 6.

Nadere informatie

3NELåKANåOOKåBETROUWBAAR METå!CCEPTå&INANCIEEL

3NELåKANåOOKåBETROUWBAAR METå!CCEPTå&INANCIEEL !CCEPTå!UTOMATISERING 3NELåKANåOOKåBETROUWBAAR METå!CCEPTå&INANCIEEL - / / ) %æ#) * & %2 3 De boeken bijhouden in een mooie, moderne en snelle omgeving? Accept Financieel is dé complete software voor iedere

Nadere informatie

Kwaliteitsbewaking en testen in ICT beheerorganisaties

Kwaliteitsbewaking en testen in ICT beheerorganisaties DKTP Informatie Technologie Veembroederhof 1 1019 HD Amsterdam Telefoon 020 427 52 21 Kwaliteitsbewaking en testen in ICT beheerorganisaties Voor de meeste projectgroepen die software ontwikkelen vormt

Nadere informatie

Nota. Nota openbaar: Ja. Nummer: 14INT04226. Invulling Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie Eigen Risico (CER) Onderwerp:

Nota. Nota openbaar: Ja. Nummer: 14INT04226. Invulling Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie Eigen Risico (CER) Onderwerp: Nota Voor burgemeester en wethouders Nummer: 14INT04226 II Onderwerp: II Datum vergadering^ Ö Nota openbaar: Ja Invulling Wet chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en Compensatie Eigen Risico (CER)

Nadere informatie

Oplegger bij "Akkoord fiscale behandeling samenwerking medisch specialisten/ziekenhuizen vanaf 1-1-2015"

Oplegger bij Akkoord fiscale behandeling samenwerking medisch specialisten/ziekenhuizen vanaf 1-1-2015 Oplegger bij "Akkoord fiscale behandeling samenwerking medisch specialisten/ziekenhuizen vanaf 1-1-2015" Bijgaand treft u de brief van de NVZ vereniging van ziekenhuizen (NVZ) en de Orde van Medisch Specialisten

Nadere informatie

Functienaam : ICT-medewerker Sector : Strafgevangenis en Huis van Bewaring / Unit Bedrijfsvoering / Bureau ICT Schaal :

Functienaam : ICT-medewerker Sector : Strafgevangenis en Huis van Bewaring / Unit Bedrijfsvoering / Bureau ICT Schaal : Functiebeschrijving Functie-informatie Code : ICT 01 Functienaam : ICT-medewerker Sector : Strafgevangenis en Huis van Bewaring / Unit Bedrijfsvoering / Bureau ICT Schaal : Indelingsniveau : Kenmerkscores

Nadere informatie

Situationeel leidinggeven

Situationeel leidinggeven Situationeel leidinggeven Inleiding Situationeel leidinggeven wil zeggen dat leidinggeven dat de manager zijn/haar stijl moet aanpassen aan de eisen van de situatie. Inschattingsvermogen en flexibiliteit

Nadere informatie

Porfolio. Politie Vormingscentrum

Porfolio. Politie Vormingscentrum Porfolio 1. Inleiding 2. Wat is een portfolio? Hoe gebruik je het portfolio Reflectieverslagen Persoonlijke leerdoelen formuleren Werkwijze en denkmodel om opgaven/problemen op te lossen 1. INLEIDING Ligt

Nadere informatie

Even voorstellen: Historie

Even voorstellen: Historie Postbus 33 5160 AA Sprang-Capelle T 0416 280 880 F 0416 273 322 E info@vanscholladvies.nl I www.vanscholladvies.nl BTW-nr NL8057.27.826.B.01 K.v.K. Tilburg nr. 18047302 Rabobank 33.42.24.578 Even voorstellen:

Nadere informatie

ONDERZOEK & ONTWIKKELING

ONDERZOEK & ONTWIKKELING 1. DOEL & TOEPASSINGSGEBIED In deze procedure wordt de werkwijze omschreven, die gehanteerd wordt bij de ontwikkeling van nieuwe diensten bij.. voor wat betreft de sector Kinderopvang. De beheersing van

Nadere informatie

Kwaliteit gaat voor prijs

Kwaliteit gaat voor prijs Kwaliteit gaat voor prijs Waarom zou een particulier voor Scholman servicebedrijf moeten kiezen? Scholman Servicebedrijf: persoonlijk en transparant Scholman Servicebedrijf is sinds 1994 actief als installatie-

Nadere informatie

Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering december 2010 VELDWERK OPTIMAAL

Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering december 2010 VELDWERK OPTIMAAL Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering december 2010 VELDWERK OPTIMAAL Veldwerk Optimaal B.V. 's-hertogenbosch, januari 2011 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. ONDERZOEKSVERANTWOORDING 2 1.1

Nadere informatie

Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken

Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken Verspreiden en borgen: werkwijze om andere locaties binnen de organisatie veilig te maken Dat men zich bewust is van een probleem en een mogelijke oplossing (een verbetertraject) leidt niet automatisch

Nadere informatie

De bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding)

De bepaling van de positie van een. onderwatervoertuig (inleiding) De bepaling van de positie van een onderwatervoertuig (inleiding) juli 2006 Bepaling positie van een onderwatervoertuig. Inleiding: Het volgen van onderwatervoertuigen (submersibles, ROV s etc) was in

Nadere informatie

ICT Management. Leerprocessen en hun invloed op de kwaliteit van IT-servicemanagement. Kortere terugverdientijd door het versnellen van het leerproces

ICT Management. Leerprocessen en hun invloed op de kwaliteit van IT-servicemanagement. Kortere terugverdientijd door het versnellen van het leerproces ICT Management Kortere terugverdientijd door het versnellen van het leerproces Leerprocessen en hun invloed op de kwaliteit van IT-servicemanagement SOLUTIONS THAT MATTER 1 Kortere terugverdientijd door

Nadere informatie

Programma van eisen 4seizoenenonderhoud

Programma van eisen 4seizoenenonderhoud Programma van eisen 4seizoenenonderhoud Checklist voor te maken afspraken met de opdrachtnemer Versie 7 juli 2005 Van aandachtspunten naar eisen In de bijeenkomsten van de regionale werkgroepen is geconstateerd

Nadere informatie

Voorstel aan college van Burgemeester en Wethouders

Voorstel aan college van Burgemeester en Wethouders Openbaar Registratienummer: 212560 Datum voorstel: 13 mei 2016 Niet openbaar Portefeuillehouder: De heer P. Lucassen Afdeling: BV Finance & Control Agendapunt 2 Onderwerp/Titel: Verslag interne controle

Nadere informatie

Pallas Advies. Bedrijfsinformatie

Pallas Advies. Bedrijfsinformatie Pallas Advies Bedrijfsinformatie Wat is Pallas Advies? Pallas Advies ondersteunt en adviseert overheidsorganisaties op het gebied van parkeren, mobiliteit en (reis)informatie. De ondersteuning kan op meerdere

Nadere informatie

A SIMSTAT - ALGEMEEN A-1 B SIMSTAT - BEHEER B-1

A SIMSTAT - ALGEMEEN A-1 B SIMSTAT - BEHEER B-1 A SIMSTAT - ALGEMEEN A-1 A.1 OVER SIMSITE A-1 A.2 TECHNISCHE SPECIFICATIES A-1 A.3 AAN DE SLAG A-2 B SIMSTAT - BEHEER B-1 B.1 AUTORISATIE B-1 B.2 ALGEMEEN B-1 B.2.1 HUIDIGE SITUATIE B-1 B.2.2 DAGELIJKS

Nadere informatie

Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord

Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord Dit is het PVA versie 2. Dit wil zeggen dat ik de informatie op het gebeid van de netwerk instellingen en de setup heb verwerkt en uitgebreid heb

Nadere informatie

PROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel

PROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel Trefwoorden: projectmanagement, risicomanagement, risico-identificatie PROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel Samenvatting In elke organisatie wordt gewerkt aan projecten.

Nadere informatie

Project Linux Assurantiekantoor netwerkontwerp SWIOM1a

Project Linux Assurantiekantoor netwerkontwerp SWIOM1a PROJECT LINUX ASSURANTIEKANTOOR NETW ERKONTWERP E.B.W. Seldenthuis December 2011 Pagina 1 van 10 INHOUD Project Linux Assurantiekantoor netwerkontwerp... 1 Context... 3 Opdracht... 6 Producten... 7 Duur

Nadere informatie

ICT beleidsplan. Schooljaar 2015-2018. OBS de Pijlstaart

ICT beleidsplan. Schooljaar 2015-2018. OBS de Pijlstaart ICT beleidsplan OBS De Pijlstaart Schooljaar 2015-2018 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz. 3 2. Leerdoelen leerlingen blz. 4 en 5 3. Management en organisatie blz. 6 4. Deskundigheid en professionalisering

Nadere informatie

Rapport Voorbeeld adviseur. Voorbeeld adviseur2. voorbeeld Rapportage

Rapport Voorbeeld adviseur. Voorbeeld adviseur2. voorbeeld Rapportage Rapport Voorbeeld adviseur Naam Adviseur Voorbeeld adviseur2 voorbeeld Rapportage Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Sterkte/zwakte-analyse 3. Feedback open vragen 4. Overzicht competenties 5. Detail overzicht

Nadere informatie

Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl. Lees hieronder verder over:

Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl. Lees hieronder verder over: Geïnteresseerd in het vak van trainer/adviseur? Solliciteer via sollicitatie@dekrommerijn.nl Lees hieronder verder over: Het werk van ondernemingsraden. Het werk van de trainer/adviseur. De ideale trainer/adviseur.

Nadere informatie

GEBRUIKERSREGLEMENT ICT VOOR SCHOLIEREN EN MEDEWERKERS. Esprit

GEBRUIKERSREGLEMENT ICT VOOR SCHOLIEREN EN MEDEWERKERS. Esprit GEBRUIKERSREGLEMENT ICT VOOR SCHOLIEREN EN MEDEWERKERS Esprit Vastgesteld d.d. 11 juni 2002 GEBRUIKERSREGLEMENT ICT SCHOLIEREN De Esprit scholengroep stelt aan haar scholieren ICT-voorzieningen (ICT: Informatie-

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ. 15 December 2015 Domstad Utrecht

Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ. 15 December 2015 Domstad Utrecht Informatiebijeenkomst Proeftuinen vernieuwing KK GZ 15 December 2015 Domstad Utrecht Programma 14:00: Welkom en toelichting programma 14:15: presentatie vernieuwd KK GZ 14:45: presentatie proeftuinen 15:15:

Nadere informatie

Productie Machinale perfectie i.p.v. handwerk Fabrieksmatige bewerkingen t.b.v. montage i.p.v. bewerkingen op de bouwlocatie gerealiseerd

Productie Machinale perfectie i.p.v. handwerk Fabrieksmatige bewerkingen t.b.v. montage i.p.v. bewerkingen op de bouwlocatie gerealiseerd MONTAGE MET PROSYS: P R O S Y S = TOTAALONTZORGING De montage, die wij u aanbieden, maakt onderdeel uit van een concept waarbij u op alle relevante aandachtsgebieden wordt ontzorgd. Naast het ontzorgen

Nadere informatie

Contractmanagement en contractbeheer

Contractmanagement en contractbeheer Ir. ing. D. Mostert, DME Advies If you are not in control of your contracts, you are not in control of your business (Gartner) Uitbesteding op diverse gebieden neemt een grote vlucht. Steeds vaker wordt

Nadere informatie

Verslag eerste marktconsultatie 3 april 2017

Verslag eerste marktconsultatie 3 april 2017 Verslag eerste marktconsultatie 3 april 2017 Hieronder volgt het verslag van de eerste marktconsultatie. De vragen die tijdens deze bijeenkomst zijn gesteld zijn in een overzicht onderaan dit verslag opgenomen.

Nadere informatie

De uitvoering van de onderzoeken is gebaseerd op het zogenaamde Groninger Model. Over dit model hebben wij u reeds eerder geïnformeerd.

De uitvoering van de onderzoeken is gebaseerd op het zogenaamde Groninger Model. Over dit model hebben wij u reeds eerder geïnformeerd. 26-7-200725 september 2007 Corr.nr. 2007-34133, FC Nummer 23/ 2007 Zaaknr. 47817 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen tot vaststelling van de Verordening onderzoek doelmatigheid

Nadere informatie

Onderzoek automatisering en gebruik klantdata

Onderzoek automatisering en gebruik klantdata Onderzoek automatisering en gebruik klantdata in opdracht van mei 2014 1 Inleiding Bureau D & O heeft in opdracht van de SEH een onderzoek uitgevoerd onder de deelnemers van de SEH over de rol van automatisering

Nadere informatie

Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering augustus 2013 VELDWERK OPTIMAAL

Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering augustus 2013 VELDWERK OPTIMAAL Bezuinigingen openbaar groen Branche vereniging VHG Uitvoering augustus 2013 VELDWERK OPTIMAAL Veldwerk Optimaal B.V. 's-hertogenbosch, september 2013 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. ONDERZOEKSVERANTWOORDING 2

Nadere informatie

Een kennismaking met Company Scan Module Contractbeheer

Een kennismaking met Company Scan Module Contractbeheer Een kennismaking met Company Scan Module Contractbeheer Inleiding U staat voor de afweging om binnen uw organisatie het beheer van uw contracten te centraliseren en te automatiseren, door middel van de

Nadere informatie