Het nieuwe fiscale stelsel BES in lokaal perspectief. Drs. J.G. Balentien 1

Transcriptie

1 Het nieuwe fiscale stelsel BES in lokaal perspectief Drs. J.G. Balentien 1 1. Inleiding Als gevolg van de staatkundige herzieningen binnen het Koninkrijk der Nederlanden zijn de Nederlandse Antillen op opgehouden te bestaan als land binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Bonaire, Sint Eustatius en Saba (hierna: de BES-eilanden ) zijn een directe band met Nederland aangegaan en vormen ieder een afzonderlijk openbaar lichaam binnen het Nederlandse staatsbestel. Na een lang en meeslepend proces hebben de BES-eilanden met ingang van 1 januari 2011 een nieuwe fiscale stelsel 2 (hierna: NFS BES ). De wetgever heeft beoogd om met NFS BES een eenvoudiger stelsel te creëren dan het oude Nederlands Antilliaanse fiscale stelsel. Tevens dient NFS BES de economische activiteiten op de BES-eilanden te stimuleren. Ook heeft de wetgever beoogd om met NFS BES een verschuiving te realiseren van directe belastingen naar indirecte belastingen. Sinds de invoering van NFS BES zijn er op de eilanden geluiden te horen waaruit valt af te leiden dat een aantal aspecten van NFS BES als knelpunten worden ervaren. De toekomst zal moeten uitwijzen of het door de wetgever beoogde effecten gehandhaafd kunnen worden. In dit artikel zullen de lokale aspecten van NFS BES in hoofdlijnen worden besproken. In onderdeel 2 zal ik ingaan op het karakter van NFS BES. In onderdeel 3 zal de belastingwet BES de revue passeren. In onderdeel 4 zal de loon- en inkomstenbelasting worden besproken. In onderdeel 5 zal ik kort ingaan op de lokale heffingen van de openbare lichamen Bonaire, St. Eustatius en Saba. In onderdeel 6 zal ik afsluiten met een conclusie. 2. NFS BES 2.1. Transitieperiode De BES-eilanden mogen als openbare lichamen binnen het Nederlands staatsbestel zelf geen belastingen heffen naar omzet, inkomen, winst of vermogen. Deze belastingen mogen evenals de kansspelbelasting en accijnzen slechts als rijksbelasting worden geheven op landsniveau. 1 Senior Manager bij KPMG Meijburg Caribben en onder andere belast met kantoor Bonaire. 2 STB Jaargang 2010 nr

2 In de transitieperiode van tot en met , was feitelijk het toenmalige fiscale stelsel van de Nederlandse Antillen van toepassing op de BES-eilanden. Voor lichamen die aan de benodigde voorwaarden voldoen en welke per kwalificeren voor het regime van NFS BES is er een renteloze conserverende aanslag winstbelasting opgelegd ter zake van stille reserves en mogelijke goodwill 3. Deze aanslag wordt bij verlies van kwalificatie vóór inbaar en wordt ingeval van behoud van kwalificatie in 2016 kwijtgescholden 4. Een vergelijkbare regeling bestaat ook voor vaste inrichtingen Vanaf NFS BES is voornamelijk vormgegeven aan de hand van drie wetten, te weten de Belastingwet BES, de Douane- en Accijnswet BES en de Invoeringswet fiscaal stelsel BES waarbij elementen van het vorige Nederlands-Antilliaanse fiscale stelsel zijn overgenomen. In de Belastingwet BES zijn een aantal specifieke rijksbelastingen opgenomen. Daarnaast regelt de Invoeringswet fiscaal stelsel BES nieuwe tarieven voor de inkomstenbelasting en aanpassingen van de Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting. Dit heeft tot gevolg dat het land Nederland ook na de transitie twee fiscale stelsels kent. Het wetsvoorstel Douane- en Accijnswet BES voorziet onder meer in een heffing van accijnzen en een nihil tarief voor invoerrechten. Er is niet voorzien in een successiebelasting. Inwoners van de BES-eilanden die voorheen in Nederland hebben gewoond, kunnen wel gedurende een langere periode na emigratie, dan onder de voormalige Nederlandse Antilliaanse successiebelasting het geval was, onder de Nederlandse successiebelasting blijven vallen. Naast de belastingen op landsniveau krijgen de BES-eilanden (net als gemeenten en provincies) de bevoegdheid om zelf lokale belastingen te heffen. De kaders voor deze eilandbelastingen zijn geregeld in de Wet Financiën openbare lichamen BES. 3 Belastingwet BES 3.1 Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting Kort gezegd zijn volgens de Belastingwet BES alle op de BES-eilanden gevestigde lichamen in beginsel bij fictie gevestigd in Nederland en daarmee onderworpen aan de Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting 6. Het vennootschapsbelastingtarief bedraagt 20% (winst tot euro) respectievelijk 25% 3 Invoeringswet fiscaal stelsel BES, art XIII lid 1. 4 Invoeringswet fiscaal stelsel BES, art XIII lid 3. 5 Invoeringswet fiscaal stelsel BES, art XIII lid 2 en 3. 6 Belastingwet BES, art. 5.2 lid 1. 2

3 (winst voor zover meer dan euro). De dividendbelasting bedraagt in beginsel 15% van de dividenden. Indien de fictieve verplaatsing plaatsvindt op datum van inwerkingtreding ( ) dan gelden de fiscale boekwaarden van activa en passiva van De fictie is niet van toepassing op stichtingen, doelvermogens en lichamen die zijn toegelaten tot een handels- en dienstentrepot (een soort vrije zone ) BES-belastingen inzake winst en uitkeringen Op grond van de Belastingwet BES kunnen kwalificerende lichamen opteren om aan specifieke fiscale BES-belastingen te worden onderworpen te weten de vastgoedbelasting en de opbrengstbelasting in plaats van aan de Nederlandse vennootschapsbelasting en dividendbelasting. Als kwalificerende lichamen worden beschouwd de volgende lichamen indien zij een verzoek doen 9 : a) lichamen met een kleine onderneming (hoogstens USD omzet en USD aan bezittingen) welke actief zijn buiten de financiële sector; OF b) lichamen waarvan de bezittingen ten hoogste voor de helft bestaan uit deelnemingen, beleggingen of activa welke aan personen of lichamen die buiten de BES wonen of zijn gevestigd ter beschikking worden gesteld (uitzondering: mensen die tijdelijk verblijf houden op de BES eilanden zoals toeristen); OF c) lichamen die voor wat betreft de niet-kwalificerende bezittingen (deelnemingen, financieringen, licenties e.d.) aan minimaal drie inwoners van de BES-eilanden voltijds werk verschaffen en over een kwalificerend kantoor beschikken. (Let op: Er zijn eisen gesteld aan de aard van de werkzaamheden en de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de werknemers); OF d) lichamen welke voor ten minste 95% aandeelhouder zijn van een van bovengenoemde lichamen of van een lichaam dat is toegelaten tot het zogenoemde handels- en dienstenentrepot. Ook vaste inrichtingen op de BES-eilanden van lichamen welke op Curaçao, Sint Maarten of Aruba zijn gevestigd vallen onder de Nederlandse vennootschapsbelasting dan wel de vastgoedbelasting op de BES-eilanden en wel op dezelfde gronden als ware zij lichamen gevestigd op de BES-eilanden Vastgoedbelasting De vastgoedbelasting is een jaarlijkse heffing over de waarde van op de BES-eilanden gelegen onroerende zaken. De belasting wordt niet geheven ingeval van 10 : a) de eigen woning; 7 Invoeringswet fiscaal stelsel BES, art XII lid 1. 8 Belastingwet BES, art. 5.2 lid 1 en lid 3 onderdeel a. 9 Belastingwet BES, art. 5.2 lid Belastingwet BES, art

4 b) onroerende zaken die tot het ondernemingsvermogen behoren van een ondernemer die valt onder de Wet inkomstenbelasting BES; c) onroerende zaken van lichamen die fictief in Nederland zijn gevestigd; d) onroerende zaken van nutsbedrijven; e) onroerende zaken van het Rijk; f) onroerende zaken die hoofdzakelijk bestemd zijn voor openbare diensten; g) natuurgebieden en gronden ten behoeve van landbouw en bosbouw; h) onroerend goed met een waarde van maximaal USD Ingeval een niet-ingezetene van de BES-eilanden een tweede (vakantie)huis op een van de BES-eilanden bezit, welke niet aan één van bovenstaande omstandigheden voldoet, kan diegene te maken krijgen met de vastgoedbelasting. Daarnaast kan diegene ook te maken krijgen met de lokale grondbelasting in de vorm van opcenten op de hoofdsom van de vastgoedbelasting. De grondslag voor de heffing van de vastgoedbelasting is 4% van de waarde van de onroerende zaken en het tarief bedraagt 25% 11. Dit resulteert in een effectieve heffing van 1% over de waarde van de onroerende zaken. De Inspecteur stelt de waarde van de onroerende zaken vast bij voor bezwaar vatbare beschikking. De waarde staat vast voor een tijdvak van vijf achtereenvolgende kalenderjaren. De heffing vindt plaats bij wege van aanslag Opbrengstbelasting De opbrengstbelasting is een uitkeringsbelasting en wordt geheven van vennootschappen over de opbrengst verkregen uit aandelen en winstbewijzen van op de BES-eilanden gevestigde kapitaalvennootschappen. Ook kan ter zake van uitkeringen door o.a. coöperaties, stichtingen en doelvermogens welke zijn gevestigd op de BES-eilanden opbrengstbelasting zijn verschuldigd. Indien de bovengenoemde lichamen na uit de BES-eilanden vertrekken (al dan niet fictief) is eveneens opbrengstbelasting verschuldigd. Een vaste inrichting op de BES-eilanden van een buitenlands lichaam heeft geen belastingplicht voor de opbrengstbelasting. Verder bestaat er ook geen belastingplicht voor de opbrengstbelasting ingeval van o.a. rentebetalingen, pensioenuitkeringen en uitdelingen aan charitatieve instellingen. Het tarief bedraagt 5% maar voor uitkeringen in lokale deelnemingssituaties bestaat, onder voorwaarden, een vrijstelling ter voorkoming van dubbele heffing. 11 art. 4.9 j o art lid 1 van de Belastingwet BES. 12 art. 4.6 j o art. 4.7 lid 1 van de Belastingwet BES. 4

5 Algemene bestedingsbelasting De algemene bestedingsbelasting ( ABB ) vervangt de Bonaireaanse omzetbelasting en de belasting op bedrijfsomzetten op Sint Eustatius en Saba. ABB wordt geheven ter zake van 13 : a) de levering van door producenten voortgebrachte goederen; b) de levering van diensten door ondernemers; c) de invoer van goederen. Als hoofdregel geldt dat heffing plaatsvindt bij de ondernemer die een levering of dienst verricht. Indien de leverende producent of de dienstverlenende ondernemer niet in de BES woont of is gevestigd en ook geen vaste inrichting heeft aldaar, zal de heffing van ABB plaatsvinden bij de afnemende BES-ondernemer 14. ABB wordt berekend over de vergoeding welke ter zake van de levering of de dienst in rekening wordt gebracht. De ABB kent geen algemeen recht op vooraftrek waardoor cumulatie van ABB kan optreden. Er bestaat een beperkte mogelijkheid op vooraftrek van ABB door producenten 15 en voor de levering van goederen voorziet de wet in een eenmalige heffing van ABB waardoor in die gevallen cumulatie wordt vermeden. Cumulatie kan echter optreden in gevallen zoals bij de levering van opeenvolgende diensten en de levering van goederen die onderdeel vormen van een dienst. De tarieven voor de ABB zijn als volgt 16 : a) Algemeen 8% (Bonaire) en 6% (St. Eustatius en Saba). b) Verzekeringen 9% (Bonaire) en 7% (St. Eustatius en Saba). c) Import personenauto s 25% d) 0% bij uitvoer door producent, import zeer zuinige auto s, leveringen aan ondernemers in handels- en dienstenentrepot, stalling in handels- en dienstenentrepot voor zover bestemd voor uitvoer. In bepaalde gevallen gelden er vrijstellingen. Deze vrijstellingen worden geregeld in artikel 6.11 van de Belastingwet BES Overdrachtsbelasting 13 Art. 6.6 van de Belastingwet BES. 14 Art lid 1 en 2 van de Belastingwet BES. 15 Art. 6.3 van de Belastingwet BES. 16 Art j o art. 6.10a van de Belastingwet BES. 5

6 De overdrachtsbelasting wordt geheven ter zake van de overdracht van onroerende zaken en schepen 17. Het tarief bedraagt 5% en wordt geheven over de waarde van de onroerende zaak of het schip. De waarde 18 is ten minste gelijk aan die van de tegenprestatie. De wet voorziet in een regeling 19 die bepaalt welke gevallen in aanmerking komen voor een vrijstelling van overdrachtsbelasting. Een aantal van deze gevallen zijn bijvoorbeeld: a) een overdracht in het kader van een boedelscheiding, b) inbreng van een onderneming in een matschap of een vennootschap of c) overdracht van een nieuw vervaardigd pand of een gedeelte ervan met bijbehorende grond Kansspelbelasting Op de BES-eilanden wordt een kansspelbelasting geheven van casino s 20 en van degenen die gerechtigd zijn tot de prijzen van binnenlandse kansspelen, niet zijnde kansspelen georganiseerd door casino s 21. Daarnaast zijn belastingplichtig de op de BES-eilanden wonende of gevestigde gerechtigden tot de prijzen van buitenlandse kansspelen 22. De casino s worden belast voor het verschil tussen de in een tijdvak ontvangen inzetten en de ter beschikking gestelde prijzen 23. De gerechtigden tot prijzen worden belast voor prijzen groter dan USD Het tarief bedraagt 10% Loon- en inkomstenbelasting BES De huidige Wet loonbelasting BES en Wet inkomstenbelasting BES zijn in grote mate gestoeld op het voormalige stelsel van de Nederlands-Antilliaanse loon- en inkomstenbelastingwetgeving (inclusief sociale premies). Ik zal in dit onderdeel ingaan op de belangrijkste wijzingen Wet loonbelasting BES De voormalige Nederlands-Antilliaanse loonbelastingwetgeving kende een schijventarief van 12,5% tot 47,5% 26 (inclusief 25% voor de BES-eilanden). In het huidige Wet 17 Onder schepen worden verstaan op de BES-eilanden geregistreerde schepen met een inhoud van minimaal 20 kubieke meter. 18 Onder waarde wordt verstaan: waarde in het economisch verkeer. 19 Art. 7.4 van de Belastingwet BES. 20 Art. 7a.1 lid a van de Belastingwet BES. 21 Art. 7a.1 lid b en c j o art. 7a.3 lid 1-b van de Belastingwet BES. 22 Art. 7a.1 lid d j o art. 7a.3 lid 1-b van de Belastingwet BES. 23 Art. 7a.3 lid 1-a van de Belastingwet BES. 24 Art. 7a.3 lid 1-b van de Belastingwet BES j o art. 7a.4 lid 1-a van de Belastingwet BES. 25 Art. 7a.5 lid 1 van de Belastingwet BES. 6

7 loonbelasting BES bestaat er slechts één tarief van 30,4% 27. Naast de loonbelasting zijn ook de premies AOV/AWW en de premie zorgverzekering opgenomen in dit nieuwe tarief. De premie zorgverzekering vervangt de voormalige premie AVBZ. In het nieuwe stelsel zullen de premies derhalve niet meer afzonderlijk worden geheven. Ter illustratie is hierna een overzicht opgenomen Werknemer Werkgever Werknemer Werkgever Loonbelasting 12,5% - 47,5% - 30,4% - AOV 6% 7% - - AWW 1,5% 0,5% - - AVBZ 1,5% 0,5% NVT - Premie ink. AOV / AWW NAF Premie ink. AVBZ NAF NVT - Premie ink. AOV / AWW / Zorgverzekering - - USD In de Wet loonbelasting BES is een algemene belasting- en premievrije som opgenomen van USD 9,750. Deze belasting- en premievrije som kan worden verhoogd met een kindertoeslag van USD1,250 per kind (met een maximum van USD 2,500) en een ouderentoeslag 28 van USD 200. Voor wat betreft de werkgeverslasten zijn in de Wet loonbelasting BES een aantal wijzigingen doorgevoerd. Een deel van deze wijzingen blijkt al uit bovenstaand overzicht. Voor de rest van de wijzigingen verwijs ik naar navolgend overzicht Werkgever Werkgever Ziekteverzekering 8,3% 1,6% Ongevallenverzekering 0,5% - 5% 0,5% Cessantia NAF 40 per jaar per 0,2% werknemer Premiegrens NAF Zorgverzekering - 16,1% 26 Art. 8 lid 1 van de Landsverordening op de loonbelasting 1976 j o art. 24 lid 1 van de Landverordening op de inkomstenbelasting Art. 8 lid 1 van de Wet loonbelasting BES. 28 Alleen van toepassing voor 60-plussers. 7

8 Opvallend is dat in het nieuwe stelsel de werknemersverzekeringen geen vrijstelling aan de voet kennen en tevens bestaat er geen maximum grondslag. Nieuw in de Wet loonbelasting BES is de regeling voor het gebruikelijk loon. Deze regeling geldt voor personen die arbeid verrichten voor een vennootschap waarin zij tegelijkertijd een aanmerkelijk belang ( 5% van de aandelen) hebben. De aanmerkelijkbelanghouder wordt geacht een loon te genieten dat gebruikelijk is voor het niveau en de duur van zijn arbeid, met een minimum van USD Indien een vergelijkbare werknemer zonder aanmerkelijk belang meer of minder verdient dan deze USD kan dit leiden tot aanpassing van het gebruikelijk loon 29. Ten slotte is in de Wet loonbelasting BES de expat-regeling gehandhaafd gebleven Wet inkomstenbelasting BES De geheven loonbelasting ingevolge de Wet loonbelasting BES geldt als een voorheffing voor de inkomstenbelasting die ingevolge de Wet inkomstenbelasting BES dient te worden geheven 30. In deze paragraaf zal ik dan ook alleen ingaan op de extra wijzigingen die alleen voor de Wet inkomstenbelasting BES gelden. Naast de tariefswijzingen in de Wet loonbelasting BES geldt voor de Wet inkomstenbelasting BES een tarief van 35,4% voor inkomens vanaf USD De hypotheekrenteaftrek is gehandhaafd gebleven in de Wet inkomstenbelasting BES, maar is alleen aftrekbaar tegen 30,4% en niet het hogere tarief van 35,4%. Voor wat betreft inkomsten uit aanmerkelijk belang is het tarief verlaagd van 18,75% (inclusief opcenten) naar 5%. Net als de loonbelasting geldt ook de opbrengstbelasting als een voorheffing voor de inkomstenbelasting 32 die dient te worden geheven ingevolge de Wet inkomstenbelasting BES. Derhalve is de 5% opbrengstbelasting verrekenbaar met de inkomstenbelasting. Een andere wijziging betreft de heffing over inkomsten uit verhuurde onroerende zaken. De heffing over deze inkomsten wordt in het huidige stelsel geregeld in de vastgoedbelasting en niet meer in de inkomstenbelasting. Voor zowel rente- als dividendinkomsten is er in de Wet inkomstenbelasting BES een vrijstelling opgenomen van USD De penshonado-regeling is komen te vervallen in de Wet inkomstenbelasting BES. Er bestaat echter een overgangsperiode van 4 jaar Art. 9A lid 1 van de Wet loonbelasting BES. 30 Art. 41A-a van de Wet inkomstenbelasting BES. 31 Art. 24A lid 1 van de Wet inkomstenbelasting BES. 32 Art. 41A-b van de Wet inkomstenbelasting BES. 33 Art. X Invoeringswet fiscal stelsel BES. 8

9 5. Lokale belastingen De Wet financiën openbare lichamen BES regelt de bevoegdheden die elk openbaar lichaam heeft om lokale belastingen te heffen. De volgende lokale belasting kunnen worden geheven door de openbare lichamen: a) grondbelasting (in de vorm van opcenten op het bedrag van de vastgoedbelasting); b) toeristenbelasting; c) verhuurautobelasting; d) motorrijtuigbelasting; e) parkeerbelasting; f) hondenbelasting; g) reclamebelasting; h) precariobelasting; i) havenbelasting. Middels het vaststellen van een belastingverordening, besluit de raad van elk openbaar lichaam tot het invoeren, wijzigen of afschaffen van een lokale belasting. Een dergelijke belastingverordening dient te voldoen aan de voorwarden zoals bepaald in artikel 42 van de Wet financiën openbare lichamen BES. 6. Conclusie Het is de bedoeling van de wetgever geweest dat NFS BES eenvoudiger zou zijn dan het oude Nederlands-Antilliaanse fiscale stelsel. NFS BES zou ook de economische activiteiten op de BES-eilanden moeten stimuleren. Echter van de beoogde vereenvoudiging is, volgens allerlei geluiden op de eilanden, weinig te merken. Sommige aspecten van het nieuwe stelsel worden zelfs als ingewikkelder ervaren. Ook heeft de wetgever beoogd om in NFS BES meer nadruk te leggen op de indirecte belastingen door deze te verhogen en de directe belastingen te verlagen. De prijsstijgingen, deels veroorzaakt door de verhoging van de indirecte belastingen, worden op de eilanden als fors ervaren, terwijl de vooruitgang van het netto inkomen als gevolg van de verlaging van de directe belastingen lager is dan verwacht. Dit alles heeft als gevolg dat de inwoners van de BES-eilanden het gevoel hebben dat ze achteruit zijn gegaan in hun koopkracht. Een belangrijk uitgangspunt bij het ontwerpen van NFS BES was dat de totale opbrengst ongeveer gelijk zou blijven ten opzichte van de voormalige Nederlands-Antilliaanse belastingstelsel voor wat betreft het deel van de huidige BES-eilanden. Echter het algemene gevoel dat heerst op de eilanden is dat men per saldo meer belasting betaalt dan voorheen. 9

10 Naar aanleiding van bovengenoemde knelpunten heeft staatssecretaris Weekers een aantal voorstellen gedaan om tot een lastenverlichting te komen. Tegelijkertijd heeft de staatsecretaris ook voorstellen gedaan om de voorgestelde lastenverlichting te financieren. Deze financiering zoekt hij vooral in de verhoging van de directe belastingen en handelt hiermee in strijd met de bedoeling van de wetgever om meer nadruk te leggen op de indirecte belastingen en juist minder nadruk op de directe belastingen. Een van de voorstellen ter financiering van de lastenverlichting is het verhogen van het AB-tarief met 10%. Het uitgangspunt dat de staatssecretaris hanteert van budgetneutraliteit zet alleen maar meer druk op de economieën van de openbare lichamen, die het momenteel al heel zwaar hebben. Voor de economieën van de openbare lichamen zou het goed zijn als voorlopig alleen de lastenverlichtingen worden doorgevoerd. Dit zou pas de economieën van de BES-eilanden stimuleren, wat immers altijd de bedoeling is geweest van de wetgever bij het ontwerpen van NFS BES. Deze economieën kunnen dan goed herstellen en gezond worden, waardoor ze mogelijke lastenverzwaringen in de toekomst zonder problemen kunnen dragen. NFS BES kan heel goed uitpakken voor de BES-eilanden en dus ook de respectievelijke economieën stimuleren. Deze economieën moeten echter wel de kans krijgen om te herstellen en weer gezond te worden. Het is een goede zaak dat Nederland een upgrading eist van deze economieën, maar zal deze upgrading wel zelf moeten financieren om het geheel een kans van slagen te geven. 10