gemeente Langedijk Beleidsplan Integrale schuldhulpverlening Juli 2012 juli 2016

Transcriptie

1 gemeente Langedijk Beleidsplan Integrale schuldhulpverlening Juli 2012 juli 2016 M.A. Wong Chung 15 mei 2012

2 Inleiding 2 Visie 3 Missie 3 Uitgangspunten 3 Doelgroepen 4 Doelgroep zelfstandigen 4 Specifieke doelgroepen 5 Voorwaarden om in aanmerking te komen 6 Algemene voorwaarden 6 Specifieke voorwaarde bij recidive 6 Specifieke voorwaarde bij fraude 7 We werken de missie uit in doelstellingen en beoogde resultaten: 8 Op klantniveau 8 Met maatschappelijk effect 8 Op organisatorisch niveau 9 Op het niveau van onze werkwijze 10 De instrumenten die wij inzetten 10 Op het niveau van de ketenpartners 16 Op het niveau van vrijwillige inzet 16 Op het niveau van de verbindingen met de WWB/Wwnv, Minimabeleid en Wmo 17 Op het niveau van de drie decentralisaties 18 Op het niveau van de regionale samenwerking 18 Kwaliteitsborging 19 Juridische context 20 Financiële paragraaf 21 Bijlage: kerngetallen 22 Bijlage: netwerkpartners in de regio Alkmaar bij preventie activiteiten gemeente Langedijk 25 1

3 INLEIDING Schuldhulpverlening is een belangrijk onderdeel van het Minimabeleid. Niet alleen zorgen schulden voor financiële problematiek, schulden zijn bovendien een belemmering om te participeren. Ook is financiële problematiek één van de belangrijkste faalfactoren bij reintegratie. Onderzoek 1 wijst bijvoorbeeld uit dat de gemiddelde uitkeringsduur langer is als een uitkeringsgerechtigde zich in een problematische schuldsituatie bevindt. Het voorkomen en aanpakken van problematische schulden draagt daarmee bij aan het voorkomen van armoede in brede zin. Bovendien loont investeren in schuldhulpverlening. Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat dat de gemeente met het oplossen van schulden bij haar inwoners uitgaven op andere terreinen voorkomt. Gemiddeld genomen besparen gemeenten met de inzet van 1, - euro aan schulddienstverlening gemiddeld 2,40 euro op andere domeinen. De grootste besparingen worden geboekt op de domeinen re-integratie en wonen. Met dit beleidsplan Integrale schuldhulpverlening juli 2012 tot juli 2016 stelt de raad vast hoe de schuldhulpverlening vorm te geven in de gemeente Langedijk. Ook voldoet de gemeente met dit plan aan de eisen zoals gesteld door de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (inwerktreding: 1 juli 2012). 1 N. Jungmann e.a. (2011) Schuldhulpverlening loont! Onderzoek naar de maatschappelijke kosten en baten van schuldhulpverlening, Hogeschool Utrecht/Regioplan, Utrecht/Amsterdam 2

4 VISIE: de gemeente Langedijk wil haar sociale gezicht versterken en behouden. Wij willen dat het goed gaat in onze gemeente met onze inwoners, en dat iedereen meedoet. Dat betekent dat we ieder die door schuldenlast belemmeringen ondervindt om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen, en ons om hulp verzoekt, met raad en daad bijstaan. Wij willen voorkomen dat onze inwoners in een problematische schuldensituatie terechtkomen. Wel benadrukken wij dat iedereen allereerst zelf verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen financiële huishouding. MISSIE: De gemeente Langedijk biedt hulp wanneer iemand niet in staat is zijn schuldenproblematiek zelf op te lossen of beheersbaar te maken. Deze hulp richt zich in eerste instantie op het creëren van een stabiele situatie. Niet alleen de schuld, maar ook de oorzaak waardoor de klant in een problematische schuldensituatie is gekomen staat centraal. De klant wordt in zijn kracht gezet, ondersteuning is tijdelijk en leidt tot zelfredzaamheid. UITGANGSPUNTEN: 1. Voorkomen van schulden heeft prioriteit boven hulp bij ontstane schulden. 2. Geen wachtlijst, iedereen helpen wij direct. 3. In principe wordt niemand uitgesloten van schuldhulpverlening, er worden wel voorwaarden gesteld. 4. De zogenoemde 5-voor-12-zaken, de mensen in crisissituaties waarbij sprake is van dreigende afsluiting van de nutsvoorzieningen en/of huisuitzetting, worden prioritair binnen 3 dagen - behandeld. 5. Allereerst is het aanbod gericht op het stabiliseren van de schuldensituatie en het door de klant zo veel mogelijk zelf laten oplossen van de schulden (zelfredzaamheid bij beheersbare schulden). Pas als dat niet mogelijk is, richten wij ons op het schuldenvrij maken. 6. Schuldhulpverlening is niet vrijblijvend, de belanghebbende heeft hier ook een eigen verantwoordelijkheid in. 7. Vanuit die eigen verantwoordelijkheid zetten wij zoveel mogelijk in op begeleiding van klanten zodat zij zelf hun financiën (weer) goed kunnen beheren. Dit is niet voor alle doelgroepen mogelijk. Voor degene die dit niet kunnen, worden passende instrumenten ingezet zoals beschermingsbewind en budgetbeheer. 8. We pakken niet alleen het probleem aan, maar ook de oorzaak. Er wordt ingezet op gedragsverandering. Hiervoor werken wij samen met netwerkpartners zoals MEE, de Wering (maatschappelijk werk) en woningbouwvereniging Langedijk. 9. Vrijwilligers spelen een eigen ondersteunende rol bij de aanpak van financiële problemen van de inwoners van Langedijk. Vanzelfsprekend is daarbij sprake van een heldere afbakening van taken en verantwoordelijkheden met de gemeentelijke schuldhulpverlening. 10. Maatwerk: aanbod afstemmen op de aard van de schuldenproblematiek. 11. Zakelijk georganiseerd en transparant voor de klant. 3

5 DOELGROEPEN Alle inwoners van de gemeente Langedijk van 18 jaar en ouder kunnen in aanmerking komen voor schuldhulpverlening. Geen maximale inkomensgrens Bij het bepalen van de doelgroep kiezen wij niet voor een maximale inkomensgrens voor de toegang tot schuldhulpverlening. Het stellen van een grens sluit niet aan bij het uitgangspunt van het kabinet dat schuldhulpverlening breed toegankelijk dient te zijn. Ook wordt op deze manier ingezet op het voorkomen van (grotere) schulden. Parallel met de crisis zijn er meer mensen met een hoger inkomen in de schuldhulpverlening terecht gekomen. Bij hen is een hogere aflossingscapaciteit mogelijk en dus sprake van een hogere schuld alvorens de situatie problematisch wordt en schuldhulpverlening aan de orde is. Bij deze mensen doen we beroep op hun hoge mate van zelfstandigheid om de schuldensituatie op te lossen. DOELGROEP ZELFSTANDIGEN Het aantal zelfstandigen is de afgelopen jaren toegenomen. Een flink percentage van deze ondernemingen dreigt door de huidige economische situatie te stranden (denk aan de ZZPers in de bouw). Zelfstandigen hebben een bijzondere positie: Krediet bij de bank, microfinanciering, en het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (Bbz) zijn voorliggende voorzieningen voor de schuldhulpverlening. Het Bbz heeft tot doel om beginnende zelfstandigen uit een werkloosheidssituatie te krijgen, door een bedrijf dat (op termijn) levensvatbaar is. Een ander doel is de gevestigde zelfstandigen buiten de bijstandswet te houden, door er voor te zorgen dat zij weer in het eigen levensonderhoud kunnen voorzien door middel van hun onderneming. Allereerst zorgt het Bbz voor bedrijfskredieten en een eventuele uitkering op bijstandsniveau. Het Bbz richt zich in mindere mate op integrale schuldhulpverlening. Kern blijft dat schuldhulpverlening open staat voor mensen met schulden. Daarom kan iedere zelfstandig ondernemer zich bij de gemeente melden voor hulp bij schulden, zowel persoonlijke als zakelijke schulden. De voorwaarden die wij aan een zelfstandige stellen om in aanmerking te komen voor schuldhulpverlening zijn: - Indien de zelfstandige onderneming levensvatbaar wordt beoordeeld, kan besloten worden over te gaan tot hulp bij schulden. Voor dit traject verwijst de gemeente door naar externe schuldhulpverleners. Als de schuldeisers akkoord zijn en een schuldregeling tot stand komt, dan verstrekt de gemeente het krediet aan het externe schuldhulpverleningsbureau. Zij betalen de schuldeisers en zo is de finale kwijting geregeld. De zelfstandige heeft in dat geval alleen nog maar een Bbz krediet bij de gemeente. - Indien de zelfstandige onderneming niet levensvatbaar wordt beoordeeld, dan komt de zelfstandige niet in aanmerking voor een Bbz krediet. Er zal geen schuldhulpverlening aangeboden worden. Voor de zelfstandige rest vaak geen andere mogelijkheid dan het staken van de onderneming om grotere financiële problemen te voorkomen. In het geval dat de zelfstandige feitelijk met zijn onderneming stopt, zich uitschrijft bij de Kamer van Koophandel en alle schulden definitief en bekend zijn, kan hij zich als een natuurlijk persoon wenden tot de gemeente voor schuldhulpverlening. Dit sluit aan bij de gedragscode van de NVVK. 4

6 SPECIFIEKE DOELGROEPEN - ex-gedetineerden Een goede terugkeer in de maatschappij van (ex)gedetineerden is van belang. Voor de (ex)gedetineerden om te voorkomen dat zij in hun oude gedrag terugvallen en voor burgers, omdat zij gebaat zijn bij een veilige omgeving met minder overlast en criminaliteit. De gemeente speelt een belangrijke rol bij de nazorg van ex-gedetineerden op vijf relevante leefgebieden, waaronder schuldhulpverlening. De regionaal coördinator nazorg (ex)gedetineerden, die functioneert vanuit het Veiligheidshuis, is een spil die het proces van toeleiding van de (ex)gedetineerde naar schuldhulpverlening coördineert. Om dit vroegtijdig op te pakken, maakt de coördinator hierover procedurele afspraken met de medewerker maatschappelijke dienstverlening binnen detentie. - dak- en thuislozen Soortgelijke problematiek (overlast, criminaliteit) speelt zich af bij dak- en thuislozen. De centrale poort voor toegang tot faciliteiten van maatschappelijke opvang van dak- en thuislozen in Alkmaar is De Noord-Hollandse Opvang (DNO) 2. Binnen DNO zijn de trajectbegeleiders de spil om de klant toe te leiden naar schuldhulpverlening. De integrale aanpak, waarbij samen wordt gewerkt met flankerende organisaties, en het werken met vaste consulenten is ook in de lijn van de doelstellingen van het stedelijk kompas (persoonsgerichte aanpak). - gezinnen met inwonende minderjarige kinderen Voor deze doelgroep staan alle mogelijkheden binnen de integrale schuldhulpverlening open. Daarbij wordt eveneens bekeken of een netwerk van hulpverleningsorganisaties (ketenpartners) ingezet moet worden, waarbij ook de school van de kinderen en Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in beeld zijn. Het CJG kan uiteraard ook zelf actief gebruik maken van de mogelijkheden van schuldhulpverlening voor hun cliënten. Bij het Jongerenloket kunnen jongeren vanaf 16 jaar terecht met financiële vragen. Het Jongerenloket geeft advies en helpt bij het ordenen van de administratie en bij het maken van een budgetoverzicht. In het minimabeleid (Verstrekkingenboek Bijzondere Bijstand) richten we ons ook op specifieke voorzieningen voor kinderen. De LangedijkerPas is vanaf 2013 (beoogd jaar van invoering) één van de voorzieningen waarvan schoolgaande kinderen gebruik kunnen maken. 2 DNO biedt onderdak en hulpverlening aan mensen met psychosociale en psychiatrische problemen, die niet meer thuis kunnen wonen of dakloos zijn. Stichting DNO, maatschappelijke opvang, heeft vestigingen in Alkmaar en Hoorn. De opvang die DNO biedt is: Nachtopvang, Trainingshuis / Sociaal Pension en Begeleid wonen. 5

7 VOORWAARDEN OM IN AANMERKING TE KOMEN ALGEMENE VOORWAARDEN - Als onderdeel van het traject om de aflossingsmogelijkheid te vergroten en uit de schulden te komen, eisen wij dat de belanghebbende zelfstandig een minimuminkomen verwerft, door werk, mee te werken aan re-integratie, of aanspraak te maken op een uitkering of op een aanvulling op het inkomen; - Ook verwachten wij dat de belanghebbende open staat voor gedragsverandering tegenover het beheren van geldzaken en het hebben van schulden. We verwachten bereidheid om daarvoor een training of een cursus te volgen; - De eindverantwoordelijkheid voor het slagen van een schuldhulpverleningtraject ligt bij de klant. Het slagen van een traject hangt voor een groot deel af van de eigen inzet. Van de burger wordt verwacht dat hij of zij de eigen verantwoordelijkheid neemt. Dit betekent dat afspraken worden nagekomen, dat informatie op tijd wordt aangeleverd, dat tijdens het traject geen nieuwe schulden worden gemaakt en dat inzet wordt getoond. - De belanghebbende ondertekent bij aanvang van een traject een plan van aanpak waar deze afspraken en verantwoordelijkheden in beschreven staan. Wanneer de belanghebbende niet meewerkt, dan zullen wij besluiten om een traject te weigeren dan wel te beëindigen. - Wij kijken altijd naar mogelijkheden wat iemand zelf kan doen om de schuldensituatie te voorkomen of op te lossen; - De kosten van budgetbeheer worden door mensen met ruimte binnen hun vrij te laten bedrag, zelf bekostigd. SPECIFIEKE VOORWAARDE BIJ RECIDIVE Om te onderstrepen dat schulddienstverlening geen ongelimiteerde voorziening is, beperkt de gemeente de toegang in principe tot eens in de drie jaar. Alleen als een schuldenaar (of betrokken ketenpartners) gemotiveerd kunnen aantonen dat de situatie is veranderd, wordt een heraanmelding binnen drie jaar opnieuw in behandeling genomen. De consequentie van het voorgaande zal zijn dat bij strategische hulpzoekers (deze mensen verdwijnen na de eerste financiële hulp bij een crisissituatie) de gemeente zelfs een dreigende huisuitzetting niet voorkomt. Hier staat tegenover dat de gemeente zich actiever gaat opstellen bij de meest kwetsbare schuldenaren (bijvoorbeeld verslaving, psychiatrisch ziektebeeld, problemen bij het opvoeden van kinderen). En bij inwoners waar huis en haard in het geding is, en er geen sprake is van opzettelijke obstructie. Wij helpen hen aan de noodzakelijke basale financiële stabiliteit. 6

8 SPECIFIEKE VOORWAARDE BIJ FRAUDE 3 Als er sprake is van fraudeschuld dan wordt bekeken of deze regelbaar is. Bij de instantie waar de fraude is gepleegd (zoals de gemeente, UWV en belastingdienst) informeren wij of medewerking aan de schuldregeling mogelijk is. Hierbij speelt de vraag of een schuldenaar zich heeft gehouden aan de betalingsverplichtingen betreffende de fraudeschuld een rol. Als blijkt dat een schuldregeling niet mogelijk is, dan doen wij geen aanbod en kan er een verzoek WSNP volgen. 3 Er is een wetsvoorstel Aanscherping handhaving en sanctiebeleid bij de Tweede Kamer ingediend. Artikel 60 sub c van dit wetsvoorstel heeft mogelijk verstrekkende gevolgen voor de minnelijke schuldregeling. Hierin wordt namelijk geregeld dat door het college geen medewerking wordt verleend aan een schuldregeling indien de vordering is ontstaan door het niet of niet behoorlijk nakomen van de verplichtingen (als bedoeld artikel 17 WWNV, eerste lid) en hiervoor een bestuurlijke boete is opgelegd of aangifte is gedaan op grond van het Wetboek van Strafrecht. Met de val van het kabinet is nu niet duidelijk wanneer dit wetsvoorstel überhaupt zal intreden. 7

9 WE WERKEN DE MISSIE UIT IN DOELSTELLINGEN EN BEOOGDE RESULTATEN: OP KLANTNIVEAU Met het aanbieden van schuldhulpverlening streven we ernaar dat een inwoner van Langedijk: - een minimale financiële basis heeft, minimaal ter hoogte van de beslagvrije voet, - een stabiele financiële situatie heeft, in eigen beheer of (gedeeltelijk) overgenomen door iemand anders, en escalatie van de schulden in de basisbehoeften wordt voorkomen, - binnen 4 weken na aanmelding wordt uitgenodigd voor een intake en vervolgens inzicht krijgt in de doorlooptijden, - structureel een oplossing krijgt aangeboden voor de aanpak van de problematische schuldensituatie door o.a. samenwerking met flankerende hulporganisaties, zodat herhaling in de toekomst kan worden voorkomen, - minder uitvalt tijdens de schuldregeling door meer aandacht te geven aan coaching/motivering van de klant tijdens het traject, - minder in recidive vervalt of grote of nieuwe schulden creëert door sluitende aanpak in de preventie en nazorg. Klantprofielen Naast de persoonlijke hulpvraag is het zogenoemde profiel van de belanghebbende bepalend voor het aanbod dat hij of zij ontvangt. Namelijk de regelbaarheid van zowel het gedrag als de schuldensituatie van de belanghebbende. Een regelbare schuldenaar houdt zich (met hulp) aan afspraken en is gemotiveerd. Ook is hij bereid zich in te zetten om meer inkomen te verwerven en ten gunste van crediteuren keuzen te maken in het bestedingspatroon. Een regelbare schuldsituatie wordt gekenmerkt door het ontbreken van schulden die niet voor een schuldregeling in aanmerking komen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bepaalde boetes, fraudevorderingen, restschulden van nog te verkopen woningen of schulden waar nog juridische procedures voor lopen. Een hulpmiddel dat we daarbij willen gaan gebruiken is de inzet van klantprofielen. Met de klantprofielen bepaalt de schuldhulpverlener wat het hoogst haalbare doel is voor de klant. Een belangrijk financieel neveneffect is dat door het aanbod af te stemmen op de klant, de gemeente verspilling van tijd en geld voorkomt. We verzetten meer werk met minder geld. MET MAATSCHAPPELIJK EFFECT - Voorkomen van escalaties. Afsluitingen en vooral huisuitzettingen kosten de maatschappij veel geld. Een huisuitzetting kost gemiddeld 7.000, een substantieel deel van deze kosten worden door de gemeente gedragen. Maatschappelijke opvang kost gemiddeld per bed per jaar en woonbegeleiding kost gemiddeld per traject. Kortom, met een goede crisisinterventie wordt geld bespaard. o In 2012 is er met woningbouwvereniging Langedijk een convenant betreffende het melden van huurachterstanden vanaf 2 maanden en de aanpak hierop; o In 95% van de gevallen slaagt de crisisinterventie; 8

10 o In komen huisuitzettingen en afsluitingen incidenteel voor. - De schuldhulpverleningstrajecten worden als zwaar ervaren. Men moet bereid zijn tenminste drie jaar op een minimum inkomen te leven en alle inkomsten en uitgaven te verantwoorden. Men is afhankelijk van de medewerking van de schuldeisers. Ook de (financiële) investering van de gemeente in deze trajecten is groot, daarom is het van belang dat deze trajecten slagen. o 80 % van de (minnelijke) schuldregelingen slaagt; o Het aantal cliënten dat het aanvraagtraject zelf afbreekt is maximaal 2,5 %. - Nazorg is een belangrijk onderdeel van de schuldhulpverlening. Schuldhulpverlening heeft alleen zin als het ook een gedragsverandering teweeg brengt bij de schuldenaar. Wanneer de schuldenaar het gedrag niet aanpast, is de kans groot dat deze opnieuw in de schulden terecht komt. o Het aantal mensen dat zich meldt binnen één jaar na een afgesloten traject (recidive) is beperkt tot maximaal 5 %. - De NVVK (vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren) stelt in haar richtlijnen termijnen voor het traject schuldhulpverlening. Daarnaast dient volgens de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening de schuldhulpverlening te voldoen aan de wettelijke termijnen die de Algemene Wet Bestuursrecht stelt (AWB). o Binnen de wettelijke termijn van maximaal 4 weken waarin de hulpvraag moet worden vastgesteld, streven we ernaar om bij 75% van de verzoeken binnen 15 werkdagen (3 weken) de hulpvraag te hebben vastgesteld; o Termijn tussen het tekenen van een schuldregelingovereenkomst en de totstandbrenging van een schuldregeling bedraagt maximaal 120 dagen (conform NVVK richtlijnen). - Om te voorkomen dat jongere al op jonge leeftijd schulden ontwikkelen verzorgen wij preventieactiviteiten op basisscholen, VMBO - en MBO scholen. OP ORGANISATORISCH NIVEAU De primaire uitvoering van schuldhulpverlening doen wij vooralsnog in eigen huis. Schuldhulpverlening is in de loop der tijd ontwikkeld tot een specialisme met specifieke eisen en vaardigheden. Uitvoering in eigen beheer vergt het tot beschikking hebben van specialistische werkzaamheden/gespecialiseerde medewerkers. Gezien de omvang van de werkzaamheden (ongeveer 1 fte) is de uitvoering erg kwetsbaar zijn door het ontbreken van interne vervangingsmogelijkheden bij ziekte en dergelijke. Voor deze planperiode ligt het daarom meer voor de hand om een keuze te maken voor een beperking van de gemeentelijke regie tot het vaststellen van beleidsregels en beleidskaders in of op basis van dit plan. Voor de uitvoering blijven wij vooralsnog gebruik maken van een externe organisatie. Voor zover bij de integrale uitvoering de inschakeling van andere organisaties nodig is, dient deze externe organisatie ook de regie over de uitvoering te voeren. Dat geldt ook voor zover de gemeente Langedijk als schuldeiser, als inkomensverstrekker of als opdrachtgever voor re-integratieactiviteiten een rol speelt bij de uitvoering van een schuldhulpverleningtraject. Om de beleidsregie en de uitvoeringsregie te synchroniseren dient er tenminste eenmaal per jaar na bekendmaking van de cijfers over het vorige kalenderjaar (en tussentijds op verzoek van de externe organisatie of de gemeente) afstemmingsoverleg plaats te vinden tussen de externe organisatie en de verantwoordelijke beleidsmedewerker of teamleider. In dit overleg komt aan de orde of het instrumentarium van de externe organisatie of het mandaat van het college voldoende houvast bieden voor een effectieve en efficiënte uitvoering en waar verbeteringen mogelijk zijn. Indien nodig worden de afspraken met de externe organisatie 9

11 aangepast. Het initiatief om budgetbeheer, een saneringskrediet of het een WSNP-traject op te starten, ligt bij de externe organisatie. OP HET NIVEAU VAN ONZE WERKWIJZE Zie pagina 11 voor de schematische weergave van onze werkwijze. In het onderstaande omschrijven wij de instrumenten die wij bij onze werkwijze inzetten. DE INSTRUMENTEN DIE WIJ INZETTEN Preventie Voorkomen is beter dan genezen. We zetten de volgende preventieactiviteiten, op maat van de gemeente Langedijk, in. - Het houden van een inloopspreekuur. Op de woensdagochtend tussen 9 en 10 uur is er een inloopspreekuur in het gemeentehuis van Langedijk waar de inwoners van de gemeente zonder afspraak terecht kunnen met hun vragen over financiën en schulden. Hier wordt door de inwoners regelmatig gebruik van gemaakt. Veelal leidt de inloop tot een aanmelding, maar ook een eenmalig advies of een doorverwijzing naar een andere organisatie kan tot de mogelijkheden behoren. - Het geven van informatie en advies. - Voorkomen woningontruiming. - Individuele gesprekken. - Preventieve brieven sturen bij aanzeggingen woningontruiming en dreigende afsluiting van energie. Daarnaast sluiten wij een convenant af met de woningbouwvereniging Langedijk en landelijk, via de NVVK, met energieleveranciers. Ook betalen wij in sommige gevallen vaste lasten (zorgverzekering/ huur) uit de uitkering door. - Puinruimdagen: Wij bieden deze cursus aan om belanghebbenden de gelegenheid te geven tijdens de twee cursusdagen hun vuilniszak, bananendoos of bureaulade met alle (ongeopende) post mee te nemen naar de gemeente. Doel is het samen opzetten van een basisadministratie. Want geen administratie bijhouden geeft veel problemen: dubbele betalingen, onbetaalde rekeningen en het uiteindelijk ontstaan van schulden. Vaak komen deze problemen aan het licht bij aanvragen voor bijzondere bijstand, kwijtschelding, toeslagen Belastingdienst en schuldhulpverlening. Gemeenten hebben veel profijt van deze vorm van preventie. Aanvragen kunnen we sneller afwikkelen en hoeven we minder vaak af te wijzen door gebrek aan informatie. - Specifiek voor de doelgroep jongeren zullen wij voorlichting op scholen organiseren. - Duurzame Financiële Dienstverlening (DFD) is een nieuwe module binnen de schuldhulpverlening volgens de normen van de NVVK. Het doel van DFD is het in evenwicht houden van inkomsten en uitgaven van de klant, bij wie is vastgesteld dat het bestaande schuldprobleem door in of bij die persoon gelegen omstandigheden nog niet duurzaam opgelost kan worden. DFD is erop gericht om de maatschappelijke positie van de klant niet te laten verslechteren, en vereist maatwerk. DFD kan een oplossing bieden voor mensen die voorlopig niet in een traject (Stabilisatie, Herfinanciering, Betalingsregeling, Saneringskrediet of Schuldbemiddeling) terecht kunnen. In een plan van aanpak formuleert de schuldhulpverlener doelen voor de schuldenaar. Betalingsafspraken met schuldeisers blijven mogelijk. Dit geldt ook voor de inzet van budgetbeheer, budgetcoaching, flankerende hulp en beschermingsbewind. Verder vindt lees verder op pagina 12 10

12 Preventieve activiteiten / instrumenten Werkwijze met gefaseerde resultaten Inloopspreekuur doorverwijzing eenmalig advies aanmelding (kan ook via instanties) (voorkomen van) Crisissituatie aanvraag voorlopige voorziening aanvraag moratorium Quickscan eenmalig advies intakegesprek Duurzame Financiële Dienstverlening Stabilisatie budgetbegeleiding en - beheer beschermingsbewind flankerende hulp Plan van aanpak problematische schuldensituatie: schuldregeling aanvraag moratorium aanvraag dwangakkoord Schuldregeling minnelijke regeling niet mogelijk: WSNP aanvragen of dwangakkoord heronderzoek Nazorg budgetbegeleiding en - beheer Duurzame Financiële Dienstverlening flankerende hulp 11

13 er regelmatig overleg plaats met de lokale zorgketen. Ook om de regie te behouden op de ontwikkeling van de klant en op tijd waar nodig andere maatregelen te treffen. Voor deze dienstverlening betaalt de klant een eigen bijdrage. Crisisinterventie Bij een crisis zoals huisuitzetting of afsluiting van gas en/of elektriciteit, bieden wij de klant binnen 24 uur crisisinterventie aan. De schuldhulpverlener gaat dan meteen aan de slag om de acute crisis op te lossen. Ook met het wettelijke moratorium of een voorlopige voorziening (zie onderstaande tekst voor de omschrijvingen hierover) kunnen we een huisuitzetting, een inboedelverkoop of afsluiting van water, gas en elektriciteit voorkomen. Na de interventie start de schuldhulpverlener zo snel mogelijk met een stabilisatietraject en/of schuldbemiddeling. Quickscan, aanmelding en intake De aanmelding verloopt soms via doorverwijzing door andere instanties. Voorbeelden hiervan zijn het team Werk, Inkomen, Zorg, het maatschappelijk werk (stichting de Wering) en lokale schuldeisers zoals woningbouwvereniging Langedijk. Het is belangrijk dat signalering en verwijzing in een vroeg stadium van de schuldsituatie plaatsvindt. Na aanmelding ontvangt de cliënt een aanvraagformulier. Na ontvangst van het ingevulde en ondertekende aanvraagformulier neemt de schuldhulpverlener de aanvraag in behandeling. Schuldhulpverlening begint met een goede analyse van het probleem. De schuldhulpverlener voert een kort gesprek, de quickscan, met de klant waarin hij de urgentie van de hulpvraag bepaalt. Is er misschien sprake van een crisissituatie? Is deze klant met een eenmalig advies (1 à 2 gesprekken) geholpen? Zijn er nog onduidelijkheden of ontbrekende gegevens? Na aanmelding en quickscan houdt de schuldhulpverlener een intakegesprek met de klant. In deze fase verheldert de schuldhulpverlener de hulpvraag en beoordeelt hij welke producten in te zetten. De schuldhulpverlener verzamelt alle financiële gegevens (inkomsten, uitgaven en schulden) en berekenen het vrij te laten bedrag (VTLB) voor de klant en de aflossingscapaciteit. Het VTLB is het volgens de NVVK-norm berekend bedrag dat de schuldenaar minimaal nodig heeft voor levensonderhoud en vaste lasten. De aflossingscapaciteit is al het inkomen boven het VTLB. Vervolgens bepaalt de schuldhulpverlener of er sprake is van een problematische schuldsituatie. Doel van de intake is om goed inzicht te krijgen in de financiële situatie van de hulpvrager en de samenhang met immateriële problemen. Vervolgens worden daar passende vormen van hulp- en dienstverlening bij gezocht. Ook later in het traject onderzoekt de schuldhulpverlener continu of de klant de juiste hulp krijgt. Een schuldhulpverlener ziet toe op goede en tijdige uitvoering van alle onderdelen van de schuldhulpverlening. Ook zorgt hij voor afstemming van de schuldhulpverlening met flankerende hulp zoals re-integratie, verslavingszorg en psychosociale hulp. Na de inventarisatie van de intake, stelt de schuldhulpverlener een plan van aanpak op. Dit plan bespreekt de schuldhulpverlener samen met de klant. Aanvragen voorlopige voorziening, moratorium 4, dwangakkoord, WSNP De voorlopige voorziening is bedoeld om een crisis te voorkomen. Dit geldt bijvoorbeeld voor een acuut dreigende huisuitzetting, afsluiting van nutsvoorzieningen, openbare verkoop van 4 Een wetswijziging voor een breed moratorium is in voorbereiding. De verwachting is dat het moratorium op 1 januari 2013 zal ingaan. 12

14 de inventaris of faillissement. Deze voorziening vragen we al in een vrij vroeg stadium aan en meestal gelijktijdig met een verzoek om een moratorium toe te kennen. Dit is prettig omdat het altijd om spoedeisende gevallen gaat en een verzoek om een voorlopige voorziening binnen 1 dag pro forma wordt behandeld, dus zonder dat er een zitting voor hoeft te worden vastgesteld, waar tijd voor nodig is, en zonder dat de cliënt, schuldeiser en/of schuldhulpverlener hoeft te worden opgeroepen. Meestal geldt de voorlopige voorziening voor maximaal 3 maanden. Het moratoriumverzoek wordt later ter zitting behandeld, waarvoor alle partijen worden opgeroepen. Bij toewijzing geeft dit de schuldhulpverlener maximaal 6 maanden de tijd om een minnelijke regeling op te zetten. Soms lukt het niet om een schuldregeling te treffen doordat één of meer schuldeisers niet akkoord gaan met het aanbod. In dat geval kan een beroep worden gedaan op de rechter. Deze kan een onterecht weigerachtige schuldeiser over de streep trekken met een dwangakkoord. Als meerdere schuldeisers weigeren, kan de rechter de Wet sanering natuurlijke personen (WSNP, zie voor omschrijving onderstaande tekst) van toepassing verklaren. De rechter doet dit echter niet automatisch na een mislukte minnelijke schuldregeling. Stabilisatietraject Voordat er een schuldregelingstraject kan worden gestart, moet de situatie van de klant vaak gestabiliseerd worden. Dit kan inhouden dat er eerst budgetbeheer opgezet moet worden of dat het zelfs beter is om de klant onder beschermingsbewind te plaatsen om betaling van vaste lasten te waarborgen en overbesteding te voorkomen. In veel gevallen kan het inkomen nog gemaximaliseerd worden doordat men recht heeft op kwijtschelding gemeentelijke en waterschapsbelastingen en op allerlei voorliggende voorzieningen. Deze fase duurt in eerste instantie 3 maanden, en kan bij hoge uitzondering nog eenmaal verlengd worden met 3 maanden. Inkomensbeheer en beschermingsbewind Er zijn twee instrumenten om de financiële positie te stabiliseren. Inkomensbeheer is budgetbeheer (zie voor de omschrijving de onderstaande tekst), maar dan zonder een schuldregeling. De vaste lasten worden vanuit het inkomen doorbetaald. Dit komt voor bij bijvoorbeeld niet regelbare schulden (strafrechtelijke boetes) waardoor er nog geen schuldregeling mogelijk is. Bij beschermingsbewind, curatele en mentorschap (via de rechtbank) wordt de verantwoordelijkheid van de klant nog verder ingeperkt. Ook hier wordt de klant gewezen op inkomensregelingen zoals bijzondere bijstand, zorgtoeslag of belastingteruggaaf. Daarnaast wordt onderzocht of besparingen mogelijk zijn op bepaalde uitgaven. Schuldregelingen: schuldsanering en schuldbemiddeling We starten alleen met een schuldregeling als er sprake is van een problematische schuldsituatie. Bij een schuldregeling maken schuldeisers en schuldenaar afspraken over de hoogte en termijnen van de aflossing en gedeeltelijke kwijtschelding van de schuld. De gemeente heeft dan een bemiddelende rol. Een schuldregeling houdt meestal in dat de schuldenaar drie jaar lang leeft van een inkomen van ongeveer 95% van de bijstandsnorm. Alle inkomsten boven dit vrij te laten bedrag worden aangewend voor aflossing van de schulden. Wanneer na drie jaar de schuld op deze wijze nog niet volledig is afgelost, wordt de rest van de schuld kwijtgescholden. Sommige schulden, zoals boetes bij het CJIB, worden niet kwijtgescholden en moeten na het derde jaar alsnog worden afgelost. Bij een schuldregeling worden alle schuldeisers betrokken. Een belangrijk uitgangspunt is: alle schuldeisers krijgen 13

15 eenzelfde percentage van hun vordering aangeboden. Er mogen dus behoudens enkele uitzonderingen geen schuldeisers worden bevoordeeld. Er zijn twee soorten schuldregelingen. Bij een schuldbemiddeling ontvangen de schuldeisers periodiek een deel van het door de schuldenaar gereserveerde bedrag. De schuldenaar behoudt dus meerdere schuldeisers. Bij een schuldsanering verstrekt de Kredietbank Nederland namens de gemeente een krediet waarmee in één keer de schulden deels worden afgekocht. Het restant van de schulden wordt kwijtgescholden door de schuldeisers. De schuldenaar heeft daarna nog maar één schuldeiser, namelijk de gemeente. Schuldsanering is mogelijk bij een stabiele inkomens- en leefsituatie. Doordat er meer korte arbeidscontracten verstrekt worden, is dit in de praktijk steeds minder mogelijk. Budgetbegeleiding en -beheer De belanghebbende heeft vaak advies nodig en begeleiding bij het voeren van een financieel gezond huishouden. Wij onderscheiden drie soorten begeleiding, te weten licht, middel en zwaar. Per jaar wordt geïndiceerd welk pakket nodig is. Dit zal altijd individueel maatwerk zijn. Doel van de begeleiding is naast het stabiliseren van de financiële situatie (met budgetbeheer), ook te werken aan gedragsverandering door het aanleren van de benodigde vaardigheden. Hiermee willen wij voorkomen dat de klant in de toekomst opnieuw schulden gaat maken. Met deze begeleiding leert de klant op een verantwoorde manier met zijn geld om te gaan en wordt weer zelfredzaam in zijn/haar financiën. Deze begeleiding sluit aan bij de missie om waar mogelijk zelfstandigheid van de klant na te streven. De diversiteit van het klantenbestand is groot. Dit betekent dat de schuldhulpverlener per individu bekijkt in hoeverre deze de eigen verantwoordelijkheid heeft, of dat deze gestimuleerd en gemotiveerd dient te worden. De schuldhulpverlener coacht de klanten 'situationeel'. Door deze manier van coachen en begeleiden kan de diversiteit van het klantenbestand op een goede manier gemanaged worden. Iedere cliënt krijgt de begeleiding die hij of zij nodig heeft om tot het beste resultaat te komen in een zo kort mogelijke tijd. In alle gevallen is het traject uiteraard vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Dit betekent dat er vanuit de klant wel degelijk betrokkenheid zal moeten zijn, ongeacht de intensiteit en lengte van de begeleiding en coaching. Wij willen zo min mogelijk uitvallers het traject laten verlaten en zo veel mogelijk passende oplossingen voor elke klant aanbieden. Dit brengt een inspanningsverplichting voor de schuldhulpverlener met zich mee. Schuldhulpverlening is per definitie iets wat de klant zelf moet willen om succesvol het traject te kunnen doorlopen. Met een niet gemotiveerde klant heeft het geen zin een traject op te starten. Van belang is vast te stellen waarom de motivatie ontbreekt. En wat er aan kan worden gedaan om de motivatie bij de cliënt te stimuleren en vasthouden. Wij zijn ervan overtuigd dat het inzetten van intensieve budgetbegeleiding voor en tijdens een schudregelingtraject in hoge mate bijdraagt aan een hoog slagingspercentage. Budgetbegeleiding kan worden aangeboden tijdens een minnelijke of wettelijke regeling. Ook kan begeleiding aangeboden worden aan klanten die geen problematische schuldensituatie hebben of als nazorgtraject. Een belangrijk hulpmiddel bij budgetbegeleiding is budgetbeheer. Bij een problematische schuldensituatie zetten wij een combinatie van budgetbeheer en een schuldregeling in. Direct bij aanmelding, waardoor er geen nieuwe schulden ontstaan, en maximaal gedurende de looptijd van het schuldregelingtraject (3 jaar). De klant machtigt de schuldhulpverlener om 14

16 zijn of haar inkomen te ontvangen. Vervolgens doet de schuldhulpverlener alle betalingen die zijn opgenomen in het budgetplan. De schuldhulpverlener opent hiervoor een speciale rekening op naam van de klant. Klanten kunnen via een digitale inkijkmodule te allen tijde hun rekening bekijken. (Budget)begeleiding en budgetbeheer worden steeds belangrijker tijdens een schuldregeling. Door deze producten in te zetten, stabiliseren we de situatie van de klant en creëren we rust en orde. Daarnaast geven budgetbegeleiding en budgetbeheer de schuldeisers meer zekerheid om het meest haalbare bedrag daadwerkelijk te ontvangen. Dit alles vergroot de slagingskans van een minnelijke regeling. Bijkomend en doelmatig effect is dat deze begeleiding de kans op het maken van nieuwe schulden minimaliseert. Heronderzoek Wanneer de minnelijke regeling is geslaagd ontvangt de klant elk jaar een oproep voor een hercontrolegesprek. Daarna ontvangen de schuldeisers de uitbetaling. De heronderzoeken vinden plaats aan het einde van het eerste, tweede en derde jaar. Vanuit de begeleidingstaak roepen we deze cliënten vaker op. Tijdens een heronderzoek maken we een herberekening van het VTLB. Tevens controleren we of de cliënt zich aan de voorwaarden van de schuldregeling heeft gehouden en elke maand alles boven het voor hem geldende VTLB heeft gereserveerd voor de schuldeisers indien er geen sprake is van budgetbeheer. Wanneer een schuldregeling na het derde jaar positief is afgesloten, krijgt de schuldenaar kwijtschelding van het restant van de vordering. Wet schuldsanering natuurlijke personen (WSNP), dwangakkoord Als een minnelijke regeling van de schuldenlast op basis van de uitgangspunten van de Gedragscode Schuldregeling van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet (NVVK) niet mogelijk is, biedt een dwangakkoord of de WSNP onder voorwaarden het perspectief op een schuldenvrije toekomst. De zogenaamde schone lei. De gemeente is verplicht aan de belanghebbende een WSNP-verklaring af te geven. In deze verklaring wordt aangegeven dat er geen reële mogelijkheid is, om tot een minnelijke (buitengerechtelijke) schuldsaneringsregeling te komen. Nazorg Na afloop van de succesvol afgeronde schuldregeling is het raadzaam om nog enige tijd de vinger aan de pols te houden en te checken of de klant in staat is om schuldenvrij te leven. Bijvoorbeeld door de klant uit te nodigen of door contact op te nemen met andere hulpverleners. De klant wordt zowel voorafgaand aan het nazorgtraject als tijdens dit traject aangespoord om zelf een actieve houding aan te nemen. Dit om recidive te voorkomen. Na afloop van de schuldregeling wordt een plan van aanpak nazorg opgesteld waarin minimaal een analyse van de financiële situatie zit en waarin vervolgstappen en in te zetten flankerende hulp zijn opgenomen. De nazorg duurt maximaal 12 maanden. Duurzame Financiële Dienstverlening (DFD, zie bovenstaande tekst) is ook een belangrijk in te zetten product in de nazorgfase. Flankerende hulp Door mensen te leren om met geld om te gaan, probeert de gemeente op een duurzame manier te voorkomen dat inkomsten en uitgaven uit balans raken. Bij een deel van de klanten is dat echter niet mogelijk. Mensen zijn niet altijd in staat om hun geld te beheren, bijvoorbeeld door psychische problemen, verstandelijke handicap, echtscheiding, verslaving of gebrek aan motivatie. Deze problemen kunnen van tijdelijke of structurele aard zijn. Met 15

17 dit instrument geven wij begeleiding op weg naar zelfredzaamheid en wordt aandacht besteed aan de oorzaken van de schulden. Organisaties waar we naar doorverwijzen zijn onder andere: de Brijderstichting, De Wering, MEE, GGZ en Humanitas. In de bijlage is een overzicht opgenomen van de maatschappelijke partners in de regio Alkmaar waarmee afspraken zijn of worden gemaakt. In het onderstaande gaan we in op de lokale invulling. OP HET NIVEAU VAN DE KETENPARTNERS Schuldhulpverlening staat niet op zich. We zien erop toe dat flankerende organisaties binnen de gemeente nauw samenwerken. Dit houdt in dat de organisaties die betrokken zijn bij de klant de hulp op elkaar afstemmen. Waar nodig wordt per casus in het netwerk van partners informatie uitgewisseld, afspraken gemaakt, vindt afstemming plaats en wordt de voortgang bewaakt. Het inhoudelijke klantmanagement wordt vaak gevoerd door de schuldhulpverlener, maar wanneer sprake is van multiproblematiek hebben meerdere partners een rol in het laten slagen van het traject. Bij de start van een hulpverleningstraject wordt bepaald waar de zwaarte van het probleem ligt en wie optreedt als klantmanager. Het uitgangspunt is dat de partners elkaar nodig hebben om de hulpverlening te laten slagen. Zorgoverleg De schuldhulpverlener neemt deel aan het zorgoverleg met de lokale ketenpartners. Deelnemers aan dit overleg zijn het maatschappelijk werk De Wering, Centrum voor Jeugd en Gezin, de gemeente Langedijk en Plangroep. De ervaring leert dat in veel probleemgezinnen de financiën een belangrijk onderdeel zijn van de problematiek. Vaak leidt een stabiele financiële situatie tot meer rust in het gezin waardoor de overige hulpverleners beter hun werk kunnen uitvoeren. Lokale ketenpartners Lokaal hebben we ook een aantal werkafspraken met ketenpartners gemaakt. Zo zijn er korte lijnen met woningbouwvereniging Langedijk, enkele bewindvoerders in de omgeving en het algemeen maatschappelijk werk (stichting de Wering). Over en weer wordt er doorverwezen en naderhand is er veelal contact over de desbetreffende klant. Landelijke convenanten Verder maakt de schuldhulpverlening gebruik van convenanten met landelijke organisaties: CJIB, Eneco, Essent/Enexis, Evides, Nederlandse Thuiswinkel Organisatie (NTO), NUON, RWE, SVB-UWV, UPC, Vitens, Zorgverzekeraars Nederland. Deze convenanten zijn afgesloten door de NVVK, vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren. OP HET NIVEAU VAN VRIJWILLIGE INZET Niet alle burgers zijn in staat eigen verantwoordelijkheid te nemen. In een dergelijk geval wordt gezocht naar ondersteuning binnen de flankerende hulpverlening. Ook wordt zo veel mogelijk het netwerk van de persoon (buren, vrienden, familie en vrijwilligers) betrokken bij het proces. Het doel van de inzet van deze hulp is op de lange termijn de zelfredzaamheid van de klant te vergroten. Wanneer blijkt dat de burger niet kan terugvallen op het eigen netwerk, kan de ondersteuning van een vrijwilliger zeer waardevol zijn. Deze hulp kan een belangrijke rol spelen bij het vergroten van de zelfredzaamheid van de klant. Belangrijke uitgangspunten bij de inzet van vrijwilligers zijn dat zij professionele ondersteuning krijgen om deze taak goed te kunnen vervullen en dat via de schuldhulpverlener een goede afstemming plaats vindt met de professionele hulpverleners. 16

18 OP HET NIVEAU VAN DE VERBINDINGEN MET DE WWB/WWNV, MINIMABELEID EN WMO Een belangrijk deel van de schuldenaren heeft een WWB-uitkering. Uit onderzoek blijkt dat er een relatie ligt tussen de uitkeringsduur en de inzet van schuldhulpverlening. Bestandsanalyse bij meerdere sociale diensten wijst uit dat de gemiddelde uitkeringsduur korter is als een WWB uitkering wordt verstrekt in combinatie met schuldhulpverlening. Deze uitkomst onderstreept het beeld dat op veel werkvloeren van zowel de re-integratie als schuldhulpverlening leeft, te weten dat door het oplossen van schulden één van de belemmeringen voor duurzame uitstroom naar werk wordt weggenomen. Door middel van schuldhulpverlening wordt de financiële situatie van de klant gestabiliseerd en krijgt hij de rust om zich op een betaalde baan en andere zaken te richten. Andersom is het vinden van werk (niet zijnde met behoud van uitkering) in beginsel een voorwaarde om in aanmerking te komen voor schuldhulpverlening. Want schuldeisers zijn geneigd tot een schuldregeling als zij zien dat de klant zich inspant om zijn inkomen te vergroten. Daarnaast heeft betaald werk op langere termijn, na aflossing van de schulden een positief effect op het inkomen. Door schuldhulpverlening en re-integratie voorwaardelijk te maken voor elkaar en bij overlap te werken op basis van een constructie één klant één plan mag verwacht worden dat er substantiële besparingen mogelijk zijn op in ieder geval de uitvoering van de WWB. Integrale schuldhulpverlening is een belangrijke voorwaarde voor een effectief en duurzaam Minimabeleid. Instrumenten die gemeenten kunnen inzetten ter voorkoming en bestrijding van armoede, schulden en sociale uitsluiting zijn onder andere bijzondere bijstand, de collectieve zorgverzekering bij Univé en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Een belangrijke voorwaarde voor schuldhulpverlening is dat deze voorzieningen benut worden. Uitgangspunt van de Wmo is dat de burger zolang mogelijk zelfstandig blijft wonen en actief deelneemt aan de samenleving. Schuldhulpverlening is een belangrijk onderdeel hierbinnen. Onderstaande tabel illustreert dit. Prestatieveld Wmo Veld 2: Op preventie gerichte ondersteuning van jeugd met problemen met opgroeien en problemen van ouders met opvoeden Veld 3: Voorzieningen op het terrein van informatie en advies voor maatschappelijke ondersteuning Veld 7: Het bieden van maatschappelijke opvang waaronder sociale pensions en vrouwenopvang Veld 9: Het bevorderen van verslavingsbeleid Aansluiting op integrale schuldhulpverlening De schuldenproblematiek onder jongeren groeit. Het is van belang dat ouders ook ondersteuning krijgen bij de financiële opvoeding van hun kinderen. Dit om te voorkomen dat de kinderen en ouders in een problematische schuldsituatie terecht komen. Problematische schuldsituaties zijn een maatschappelijk probleem. Door financieel advies en ondersteuning te geven, kan worden voorkomen dat mensen in een sociaal isolement terechtkomen. Vaak is bij klanten van sociale pensions en vrouwenopvang sprake van schulden. Het hanteerbaar maken daarvan is een van de stappen die nodig is om op termijn zelfstandig te kunnen functioneren. Verslavingen veroorzaken vaak problematische schuldensituaties. Het leren omgaan met geld en minimaal het voorkomen van verergering van de situatie zijn belangrijke elementen binnen de verslavingszorg. Wonen Plus Welzijn Langedijk (WPW) organiseert en verzorgt aanvullende service- en dienstverlening ten behoeve van zelfstandig wonende ouderen, gehandicapten en chronisch zieken. WPW biedt een thuisabonnement met een uitgebreid dienstenpakket. Hulp bij de 17

19 administratie is onderdeel van dit pakket. Ook de ouderenadviseur en de maaltijdservice behoren tot het aanbod van WPW. Alle diensten worden uitgevoerd door vrijwilligers. OP HET NIVEAU VAN DE DRIE DECENTRALISATIES De invoering van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening kan niet los worden gezien van de andere grote transities in het sociale domein. Met de introductie van de Wet werken naar vermogen (WWNV), de decentralisatie dagbesteding en begeleiding Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de overgang jeugdzorg naar gemeenten én met het al gedecentraliseerde instrumentarium op het terrein van de maatschappelijke ondersteuning, worden gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk voor de zorg, het welzijn en de participatie van kwetsbare burgers. Introductie WWNV Voor het naar vermogen werken is het hebben van een financieel stabiele situatie van groot belang. Jongeren hebben financiële stabiliteit nodig om weer naar school te gaan en de vereiste startkwalificaties te halen. Decentralisatie AWBZ De verantwoordelijkheid voor de begeleiding van zelfstandig wonende mensen met een matige tot ernstige beperking wordt gedecentraliseerd naar gemeenten. Het gaat om individuele en groepsgerichte begeleiding, die nu vanuit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) wordt uitgevoerd. De doelgroep die gebruik maakt van begeleiding kampt vaak met meerdere problemen. Daarnaast ontvangt een groot deel van de cliënten met extramurale begeleiding ook andere vormen van zorg en ondersteuning; bijvoorbeeld hulp bij het huishouden of verzorging. Deze kwetsbare groep waar de gemeente verantwoordelijk voor wordt, heeft in veel gevallen een laag inkomen en kan eerder te maken kan krijgen met financiële problemen. Decentralisatie Jeugdzorg Jongeren raken steeds vaker in de schulden met bijvoorbeeld mobiele abonnementen, makkelijk te verkrijgen leningen en de wens om mooie (merk) kleding te dragen. Omdat jongeren een kwetsbare groep vormen die nog wel kneedbaar is en makkelijker andere gewoontes aanleert, is dit een belangrijke doelgroep in de schuldhulpverlening. Andersom wordt schuldhulpverlening ook meegenomen in het preventieve jeugdzorgbeleid. In 2015 komt de jeugdzorg naar de gemeente. Dit maakt een integrale aanpak vanuit de gemeente mogelijk. Bovendien is de verwachting dat juist die groepen die in de jeugdzorg zitten ook eerder te maken kunnen krijgen met schulden, omdat zij zich minder zelf kunnen handhaven dan jongeren die niet in verband staan met de jeugdzorg. OP HET NIVEAU VAN DE REGIONALE SAMENWERKING De gemeente Langedijk voert samen met de regiogemeenten een onderzoek uit naar de mogelijkheden van een gezamenlijke uitvoering van de schuldhulpverlening. Door gebruik te maken van regionale flankerende organisaties, sluiten wij aan bij de wens om regionaal intergemeentelijk meer samen te werken. Dit loopt in de pas met het regionaal onderzoek. 18

20 KWALITEITSBORGING De kwaliteit van de schuldhulpverlening bepaalt de effectiviteit van de schuldhulpverlening. De kwaliteit wordt beoordeeld vanuit de gedragskant. Het is essentieel dat schuldeisers vertrouwen hebben in de wijze waarop de gemeentelijke schuldhulpverlening wordt uitgevoerd en dat recht wordt gedaan aan hun belangen. Het werken volgens standaardafspraken levert een belangrijke bijdrage aan het vertrouwen van schuldeisers in de gemeentelijke schuldhulpverlening. Maar het belang van klanten vraagt in een aantal gevallen om gestandaardiseerd maatwerk. Voor het behoud van het vertrouwen van schuldeisers, is afwijking van de standaardafspraken alleen mogelijk ingeval de klant en de schuldeisers daarmee instemmen. Hoe wordt de kwaliteit geborgd? Naast het aanbieden van gestandaardiseerd maatwerk is het voldoen aan aantoonbare kwaliteitseisen een belangrijke toegevoegde waarde voor het vertrouwen van zowel schuldeisers als schuldenaren. De NVVK (Vereniging voor schuldhulpverlening en sociaal bankieren) is de koepelorganisatie van schuldhulpverlenende instanties in Nederland. De NVVK heeft gedragscodes ontwikkeld waarin richtlijnen voor goede schuldhulpverlening opgenomen zijn. We maken gebruik van een externe organisatie die lid is van de NVVK. Deze organisatie hanteert de gedragscodes omdat deze bindend zijn voor de leden. Het betreft de volgende gedragscodes: 1. gedragscode schuldregeling; 2. gedragscode budgetbeheer; 3. gedragscode sociaal bankieren. Door te werken volgens deze gedragscodes is de kwaliteit van de schuldhulpverlening geborgd. Kwaliteitstoetsing De gemeentelijke kwaliteitsborging is opgenomen in het kwaliteitsplan. De kwaliteitsmedewerker heeft een belangrijke rol in het monitoren van het kwaliteitsniveau van de integrale schuldhulpverlening. Een ander onderdeel van het kwaliteitsplan is het houden van tevredenheidsonderzoeken onder klanten en schuldeisers. De uitkomst van deze onderzoeken biedt een belangrijk signaal over het kwaliteitsniveau. Daarnaast gaat de gemeente ook tevredenheidsonderzoeken houden onder de kern- en ketenpartners. Mogelijk leidt de uitkomst daarvan tot afspraken tot verbetering van de integrale samenwerking. 19