Op weg naar een Stevige Sociale Basis 2016/2017

Transcriptie

1 Op weg naar een Stevige Sociale Basis 2016/2017 meer voo lkaar re

2 Colofon Foto s: beeldbank gemeente Haarlemmermeer, Aatjan Renders Mei 2016 Rollatorwandelen 2 Spelende kinderen

3 Haarlemmermeer heeft het! Haarlemmermeer, een uitgestrekte polder waarin kleine dorpen en moderne wijken elkaar afwisselen, kenmerkt zich door een brede sociale infrastructuur waar de gemeente samen met de gemeenschap de afgelopen jaren veel in heeft geïnvesteerd. De professionele infrastructuur wordt gevormd door huisartsen, scholen, het Centrum voor Jeugd en Gezin en welzijn, sport en cultuurorganisaties. Daarnaast is er de minstens zo belangrijke, informele infrastructuur met particuliere initiatieven, het verenigingsleven, kerken, vrijwillige hulpdiensten en een groot aantal vrijwilligers en mantelzorgers. Deze Sociale Basis vormt het fundament van onze Haarlemmermeerse samenleving. Door de verscheidenheid aan wijken en dorpen en de grote ruimtelijke veranderingen in de afgelopen jaren zien we een grote variatie aan samenlevingsvormen en sociale binding in Haarlemmermeer. Van hechte leefgemeenschappen in de historische kernen tot losse verbanden in de grote moderne wijken. Algemene voorzieningen zijn vrij toegankelijke activiteiten en voorzieningen voor inwoners. Voorbeelden zijn: kinderopvang, sportverenigingen, de schouwburg, het wijkcentrum, de huisarts, het winkelcentrum, de maaltijdservice; de speeltuin; de hondenuitlaatservice; de thuisadministratie; maar ook vormen van lichte ondersteuning als het ouderenadvies, de opvoedspreekuren en het maatschappelijk werk. Soms zijn deze voorzieningen gericht op een specifieke doelgroep, ook dient er in een aantal gevallen toegang betaald te worden. 3

4 Het Haarlemmermeers model, als antwoord op de transformatie Vanaf januari 2015 heeft de gemeente een groot aantal zorgtaken vanuit de overheid gekregen. Om deze nieuwe taken te kunnen uitvoeren is door de gemeente het Haarlemmermeers model ontwikkeld. Het Haarlemmermeers model vraagt om een Stevige Sociale Basis! Inwoners en hun netwerk vormen de basis van het Haarlemmermeers model. Zij hebben de regie over hun eigen leven en zijn verantwoordelijk voor zichzelf en de mensen om hen heen. Als een inwoner er met behulp van zijn familie en vrienden niet uitkomt, zorgen professionals nabij, zoals de huisarts, de school, de wijkagent, de maatschappelijk werker, voor ondersteuning op maat. Een aantal van hen kan ook toegang verlenen naar specialistische ondersteuning. Tijdelijk als het kan, permanent als het moet. Bij complexe problemen schakelen professionals de Meer-teams in. Het Haarlemmermeers model 2.0 4

5 Meten is weten: de Transformeermonitor Om de transformatiebeweging te kunnen volgen is de Transformeermonitor ontwikkeld. Hiermee monitoren we of we op koers blijven, op welke onderdelen bijsturing gewenst is en of het maatschappelijk resultaat behaald wordt. Om dit maatschappelijk resultaat en het gebruik van de voorzieningen te meten zijn diverse indicatoren benoemd. Vanuit onze visie op hulp en ondersteuning gaan wij altijd eerst uit van de eigen kracht en eigen verantwoordelijkheid van onze inwoners. Bij ziekte, werkloosheid of andere vormen van tegenslag kijken wij altijd eerst wat iemand wel nog kan bijdragen, al dan niet met behulp van naasten. Iedereen is betrokken 5

6 Kwetsbaarheid kan iedereen overkomen Haarlemmermeer is een welvarende en zeer ondernemende gemeente. Onze bevolking is relatief gezond en beschikt over veel eigen kracht. De welvaart heeft ons onafhankelijker, vrijer, krachtiger en zelfstandiger gemaakt. Daardoor vergeten we dat we soms ook afhankelijk zijn van anderen. We worden allemaal een keer oud, we kunnen allen getroffen worden door een ongeluk of in een recessie onze baan kwijtraken. Kwetsbaarheid hoort nu eenmaal bij het bestaan; zo ook onderlinge solidariteit en elkaar bijstaan in noodsituaties. Bij kwetsbare inwoners denken we al snel aan ouderen, of mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Maar ook schooluitval, werkeloosheid, schulden, scheidingen of een opstapeling van problemen, kan leiden tot een (tijdelijk) kwetsbare situatie. Een scheiding is een gebeurtenis die effect heeft op de rest van het leven van kinderen en jongeren. Het aantal kinderen en jongeren in Haarlemmermeer dat te maken heeft met een (vecht)scheiding neemt toe. Ruim kinderen en jongeren onder de 18 jaar in Haarlemmermeer hebben ouders die gescheiden zijn. De ontwikkeling in cijfers Het aantal ouderen in Haarlemmermeer (> 64 jaar) stijgt van 15% in 2015 naar ruim 22% in op de 10 ouderen heeft geen solide banden waar hij op kan terugvallen of heeft naasten die ver weg wonen en daardoor weinig effectieve steun kunnen geven. 6% van de Haarlemmermeers heeft een zwak vangnet. Bij tegenslag kunnen zij niet of nauwelijks rekenen op steun uit hun netwerk. Haarlemmermeer telt 27% alleenstaanden. Haarlemmermeer telt 7% eenoudergezinnen. 600 kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 t/m 17 jaar krijgen te maken met ouders die uit elkaar gaan (verbreking van gehuwde en ongehuwde liefdesrelaties). (bron BRP en Kijk op de wijk, 2015) Boodschappenshuttle 6

7 Een Stevige Sociale Basis: Iedereen doet mee! De veranderingen in de zorg en daarmee de verantwoordelijkheid van de gemeente voor een grotere groep inwoners in een kwetsbare situatie vraagt om een nieuwe kijk op onze inzet in de Sociale Basis. We bouwen voort op de huidige sociale infrastructuur en brengen focus aan door keuzes te maken. In het verandertraject Op weg naar een Stevige Sociale Basis ligt de focus op het aanbrengen van versteviging voor inwoners die in een kwetsbare situatie terecht zijn gekomen en het activeren van (kwetsbare) inwoners. Gallerie bezoek Het uitgangspunt is een Sociale Basis met een sterk preventieve werking, zodat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen en mee kunnen doen in hun eigen buurt, ook al is er sprake van ouderdom, een beperking, complexe problemen, overbelasting of beperkte financiële ruimte. Dit sluit aan bij onze ambitie dat in de Haarlemmermeerse Sociale Basis iedere inwoner samen met zijn eigen netwerk en algemene voorzieningen in de buurt, prettig en zelfstandig kan leven en zich inzet voor de samenleving. Als resultaat deze verandering zien we dan op termijn Afname van eenzaamheid. Toename van participatie van (kwetsbare) inwoners. Een verschuiving van zware naar lichte zorg waar dat kan. Inwoners die zich actief inzetten voor hun buurt(genoten). Ruimte voor initiatieven in wijken en kernen. De verbinding tussen zorg en welzijn. 7

8 DE AANPAK Meer voor elkaar in de buurt Via een aanpak met inwoners en beroepskrachten in wijken en kernen wordt gewerkt aan het verstevigen van de Sociale Basis. Inwonerparticipatie, het stimuleren van zelf- of samenredzaamheid en het bouwen van sociale netwerken staan hierbij centraal. Uitgangspunt is dat iedere wijk en kern andere vragen en behoeften heeft. Dit vraagt om maatwerk in het activiteitenaanbod en de voorzieningen. De werkwijze wordt gekenmerkt door samen denken en samen creëren Meer voor elkaar in Overbos In de wijk Overbos is in 2015 gestart met deze gebiedsgerichte aanpak en co-creatie. Aan de hand van de Schijf van vijf, kwaliteit van leven, is een foto van de wijk gemaakt op de onderdelen: welzijn, gezondheid, veiligheid, werk & wonen en meedoen. Samen met inwoners en beroepskrachten in de wijk is deze foto verder ingekleurd. Op basis van vragen als waar is nog behoefte aan, wat kan versterking gebruiken, welke inwoner ideeën leven er, zijn er met elkaar ambities voor de wijk benoemd, die we samen gaan realiseren. Via maandelijkse netwerklunches met beroepskrachten en inwoners wordt het netwerk in de wijk blijvend versterkt en wordt de voortgang met betrekking tot de ambities besproken. Deze werkwijze onder de naam Meer voor elkaar in de buurt wordt de komende 2 jaar uitgebreid naar andere wijken en/of kernen. Schijf van vijf: kwaliteit van leven 8

9 Veranderlijnen en ondersteunende lijnen Naast de Meer voor elkaar in de buurt aanpak zijn er 5 veranderlijnen en 4 ondersteunende lijnen benoemd (zie plaatje). Via deze lijnen worden Haarlemmermeerbreed werkwijzen en activiteiten ontwikkeld en in gang gezet, die bij dragen aan de Stevige Sociale Basis. Voor elk van de lijnen, die op de volgende pagina s worden toegelicht, zijn voor de komende 2 jaar resultaten en activiteiten beschreven. 9

10 1. LAAGDREMPELIGE DAGACTIVITEITEN IN DE BUURT Ontmoeten & meedoen dichtbij! Door het aanbieden van laagdrempelige dagactiviteiten (toegankelijk zonder indicatie) in accommodaties in de buurt zoals dorpshuizen en sport- of cultuurvoorzieningen kunnen inwoners die door ouderdom of door een beperking (jong en oud) enige ondersteuning nodig hebben langer in de buurt blijven wonen. Sociëteit Nieuw-Vennep Zorgboerderij Nieuw-Vennep Dit zorgt voor Ontmoeting in de buurt en daarmee het verstevigen van het netwerk. Meer afwisseling voor inwoners. Ontlasting van de mantelzorger. Aanbod dichtbij huis en dus minder vervoer. Minder zorgkosten door het voorkomen/uitstellen van of combineren met gespecialiseerde zorg. We verstevigen door We stimuleren en faciliteren partners uit de zorg, welzijn, sport en cultuur om samen aan de slag te gaan met nieuwe initiatieven. We maken een overzicht van wat er al is, we bepalen waar behoefte is aan nieuw aanbod, voor welke inwoners en hoe we dit het beste vorm kunnen geven. Er starten dit jaar minimaal twee nieuwe dagactiviteiten. 10

11 2. VERSTERKEN PREVENTIEVE ONDER- STEUNING Dagbesteding Nieuw-Vennep De sociëteit Nieuw-Vennep is een succesvol voorbeeld van een laagdrempelige dagactiviteit voor ouderen. Andere initiatieven zijn de sociëteit Badhoevedorp en het Huis van de buurt Floriande. Tevens wordt onderzoek gedaan naar een aanbod voor mensen met een psychische beperking in Nieuw-Vennep. En verder... We zorgen voor een nauwe relatie tussen de inkoop van geïndiceerde dagbesteding 2017 enerzijds en de ontwikkeling van (nieuwe) laagdrempelige vormen van dagbesteding, om zo de beweging van zware naar lichte zorg te bewerkstellingen. Door het bieden van lichte ondersteuning en informatie en advies, is voor iedereen vrij toegankelijke ondersteuning dichtbij voorhanden. Denk daarbij aan opvoedspreekuren, het maatschappelijk werk, het ouderenadvies, hulp bij boodschappen, formulieren en maaltijden via burenhulporganisaties, seniorenen migrantenverenigingen en dorpshuizen. We verstevigen door... Door de veranderingen in de zorg en de vergrijzing zullen de komende jaren meer mensen in een kwetsbare situatie (jong en oud) in de wijk wonen en zullen we dit aanbod, zowel professioneel als vrijwillig, waar nodig moeten verstevigen. Via Meer voor Elkaar in de buurt kijken we waar specifiek in de buurt behoefte aan is. Daarnaast richten we ons het komende jaar specifiek op ouderen, jongeren 18-/18+ en cliëntondersteuning. Mama cafe Lisserbroek 11

12 Versterking ouderenzorg De pilot ouderenzorg in Nieuw Vennep, waarbij huisartsen, praktijkondersteuners en ouderenadviseurs van St. MeerWaarde nauw samenwerken, zorgt voor een goede afstemming over kwetsbare ouderen en wordt dit jaar uitgebreid naar 2 nieuwe praktijken. In combinatie met huisbezoeken bij 80 jarigen via getrainde vrijwilligers en het project Welzijn op recept ontstaat een stevige preventieve infrastructuur rondom ouderen. Maaltijdvoorziening Badhoevedorp Onafhankelijke Cliëntondersteuning Vrijwillige en professionele organisaties die zich richten op de ondersteuning van cliënten bij hun vraagverheldering en zorgaanvragen, brengen we met elkaar in contact. Via de vrijwilligersacademie worden aan vrijwilligers cursussen aangeboden, om hun kennis te vergroten. Van Hulpplan naar toekomstplan 18-/18+ Met een groep jongeren vanaf 16 jaar, die tot hun 18e jaar zware geïndiceerde zorg ontvangen, gaan we werken aan een effectievere samenwerking tussen alle betrokken partijen uit de zorg en de Sociale Basis. Zo wordt een soepele overgang van de instelling naar de wijk mogelijk gemaakt op alle leefgebieden: zorg; wonen; werk, inkomen, onderwijs; vrije tijd en sociaal netwerk. Iedereen hoopt gezond oud te worden. Als je ouder wordt, wil je graag in je eigen woning en vertrouwde omgeving blijven wonen. Zelf de regie over je leven houden en je problemen zelf oplossen. Ook als het iets minder gaat. Door het betrekken van het eigen sociale netwerk, waaronder kinderen, buren en familie, en door het uitbreiden van contacten, ondersteuning bij praktische zaken en door deelname aan activiteiten, kunnen ouderen langer zelfstandig blijven wonen. 12

13 3. TOEGANKELIJKE ALGEMENE VRIJE-TIJDS VOORZIENINGEN We streven naar een Sociale Basis met sport-, cultuur- en welzijnsactiviteiten waaraan iedereen meedoet, dus ook jongeren en volwassenen in een kwetsbare situatie. We verstevigen door Haarlemmermeer loopt voorop met een gevarieerd aanbod aangepast sporten. We kijken samen met partners hoe we dit aanbod nog meer kunnen verbreden en waar we deze infrastructuur kunnen uitbouwen naar andere terreinen, zoals bijvoorbeeld de amateurkunstverenigingen. Daarnaast investeren we in instrumenten en werkwijzen die inwoners kunnen koppelen aan een voor hen passend aanbod. Special Olympics 2015 Sociaal makelaar Een digitale sociale kaart is daarbij een belangrijk hulpmiddel. Door de koppeling met het project Sociaal makelen en Welzijn op recept worden inwoners die niet zelf de weg kunnen vinden, ondersteund naar een passende activiteit. Maatjes Samen er op uit, de taal leren of praten over opleiding en werk. Een Maatje is een vrijwilliger die gekoppeld is aan een inwoner en tijdelijk wat extra aandacht, ondersteuning of begeleiding geeft. Maatjes leveren een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van eenzaamheid en het krijgen van zelfvertrouwen. We kijken waar dit versterkt kan worden en waar samenwerking o.a. bij de werving mogelijk is. 13

14 Om problematische schulden te voorkomen starten we na de zomer met het project Financieel gezond waarbij we de keten van organisaties die ondersteuning bieden op het gebied van financiën/schulden willen verstevigen. De ondersteuning van vrijwilligers op het gebied van administratie is daarbij een belangrijk aandachtpunt (thuisadministratie). Klik en tik 4. RUIMTE VOOR ONTWIKKELING Naast het bereiken van economische zelfstandigheid, zijn opleiding en werk van groot belang voor onze inwoners. Het draagt bij aan sociale integratie en maatschappelijke participatie. En verder... Onderzoek naar de re-integratie naar opleiding en werk via vrijwilligerswerk, sport en cultuur. Start digitale cursussen Klik en tik en digisterker en financieel café Overbos. We verstevigen door Omdat Taalvaardigheid en financiële onafhankelijkheid belangrijke voorwaarden zijn om te kunnen ontwikkelen, leggen we hier in 2016/2017 de focus op. De ontwikkeling van een Taalhuis staat in de steigers. Instellingen op het gebied van taalonderwijs aan laaggeletterden gaan daarbij nauw samenwerken. Naast een professioneel aanbod, zijn er taalmaatjes die samen met inwoners oefenen aan taalvaardigheden en wordt er voorgelezen bij taalarme gezinnen. Track the talent, laaggeschoolde jongeren maken kennis met bedrijven 14

15 5. MANTELZORG ONDERSTEUNING Mantelzorgers zijn een onmisbare schakel tussen de inwoner, zijn/haar verdere netwerk en eventuele ondersteuning. De balans tussen belastbaarheid en overbelasting maakt mantelzorgers kwetsbaar. Het aantal werkende mantelzorgers en de zogenaamde dubbelzorgers (kinderen en ouders te verzorgen) stijgt. Er zijn ook jongeren die te maken hebben met intensieve mantelzorgtaken voor een van de ouders. Wanneer ben je mantelzorger? Je bent mantelzorger als je 8 uur per week voor minimaal 3 maanden ondersteuning geeft. Vaak doet de mantelzorger dit naast werk of school! 1 op de 6 werknemers is mantelzorger! Dochter is mantelzorger van haar vader Jonge mantelzorger We verstevigen door... Via een campagne gericht op mantelzorgers, beroepskrachten en werkgevers vragen we aandacht voor ondersteuning van mantelzorgers en krijgt de gemeente deze groep beter in beeld. Door gericht informatie & advies te geven ondersteunen we mantelzorgers. In het project Jong en zorgend gaan we in gesprek met jonge mantelzorgers om te kijken wat zij nodig hebben aan ondersteuning. We informeren werkgevers hoe zij hun medewerkers het beste kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld via flexibele werktijden. 15

16 Professionals zoals de huisarts en wijkverpleegkundige zien regelmatig mantelzorgers. Zij hebben een belangrijke rol in het informeren t.a.v. mantelzorg ondersteuning. De training familiezorg biedt de professionals instrumenten aan om hier nog alerter op te zijn en te weten wat er mogelijk is. Tot slot brengen we het huidige aanbod van respijtzorg in kaart en ontwikkelen nieuwe vormen om zo voldoende time-out momenten aan mantelzorgers te kunnen bieden. mantelzorger Dit leidt tot Meer mantelzorgers in beeld. (aanmelden via Mantelzorg en Meer). De ondersteuningsbehoefte van jonge mantelzorgers in kaart. Professionals hebben meer oog voor mantelzorgers en kunnen (laten) ondersteunen. Werkgevers in de Haarlemmermeer weten het belang van en faciliteren hun mantelzorgers. Jij helpt, Een verkenning naar digitale hulpmiddelen. Wij helpen Campagne Mantelzorg 2016 Voor informatie en advies: bel of ga naar 16

17 Meer voor elkaar bijeenkomst Buurtmoestuin Vier ondersteunende lijnen De Meer voor Elkaar beweging illustreert dat individuen in een sterke samenleving elkaar kracht en steun geven. Deze beweging maken we zichtbaar door activiteiten of initiatieven het beeldmerk Meer voor Elkaar te geven. De vier ondersteunde lijnen zijn randvoorwaarden voor de 5 veranderlijnen. Investeren in deze lijnen is dan ook van belang voor het verstevigen van de Sociale Basis. A. Communicatie en kennisdeling Kennis van elkaar en het beschikbare aanbod in de wijk is van cruciaal belang om maatwerk te kunnen leveren. Naast een digitale sociale kaart, en meer eenduidige communicatie van de gemeente, zorgen we via netwerklunches voor ontmoeting en verbinding van professionals en inwoners in de wijk. B. Inwonerinitiatieven Steeds vaker nemen bewoners zelf initiatief binnen hun eigen leefomgeving en dragen daarmee bij aan onderling contact en saamhorigheid. We stimuleren en faciliteren initiatieven waar nodig en denken actief mee. 17

18 Crowdfunding Om inwoners te stimuleren om initiatieven te nemen is de gemeente gestart met een pilot Crowdfunding: 10 Haarlemmermeerse initiatieven worden ondersteund bij hun campagne om financiering voor hun project binnen te halen. Haarlemmermeer voor Elkaar Iedereen kan wel eens een handje extra gebruiken. Een klusje in huis of tuin, hulp met boodschappen of vervoer, samen gezellig een uitje maken. Via het matchingsplatform HaarlemmermeervoorElkaar, worden hulpvragers en aanbieders aan elkaar gekoppeld. Vrijwilligersacademie Bij de vrijwilligersacademie, een samenwerkingsverband tussen welzijns- en zorgorganisaties kunnen vrijwilligers hun kennis en vaardigheden uitbreiden. Naast cursussen als social media en communicatie kan men terecht voor o.a. Grenzen stellen, Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking en Reanimatie. C. Vrijwilligerswerk en vrijwillige inzet Informele hulp en ondersteuning is onmisbaar voor een Stevige Sociale Basis. Deze inzet zien we dan ook in alle veranderlijnen terug. Haarlemmermeer voor Elkaar en de vrijwilligersacademie zijn activiteiten die hierbij ondersteunen. 18

19 D. Sociaal ondernemen en inzet van de openbare ruimte Komend jaar brengen we in kaart welke sociale ondernemers Haarlemmermeer heeft en kijken we waar deze in de wijk kunnen bijdragen aan een prettig leefklimaat. Daarnaast starten we in één Haarlemmermeerse wijk met de verbinding wonen en zorg, waardoor ouderen en mensen met een beperking zelfstandig kunnen blijven wonen met goede ondersteuning. Bakkerij Mama concept of life 19

20 Samen aan de slag Het verstevigen van de Sociale Basis is een traject dat niet in één jaar te realiseren is. Het zal een aantal jaar duren voordat in alle wijken en kernen een diversiteit aan passende activiteiten is waaraan ook inwoners in een kwetsbare situatie mee kunnen doen. De gemeente Haarlemmermeer kan dit niet alleen maar wil samen met inwoners, vrijwilligersorganisaties en partners uit de zorg en de Sociale Basis deze uitdagingen aangaan. Doet u mee? Uitdagingen We gaan uit van wat inwoners zelf kunnen en willen. We werken wijk- of gebiedsgericht waar dat kan. De samenwerking tussen inwoners, professionals en vrijwilligers staat centraal. We creëren nieuwe partnerschappen. Er zijn verbindingen tussen de domeinen zorg, welzijn, sport en cultuur. Voorzieningen worden optimaal benut Lancering website Nieuwe Pioniers 20

21 De gemeente werkt aan een Stevige Sociale Basis meer voor elkaar De gemeenschap werkt aan Meer voor elkaar 21

22 22

23

24