Systeemarchitecturen en opslag van gegevens
|
|
- Mirthe van der Horst
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Systeemarchitecturen en opslag van gegevens Dr. Wilfried Lemahieu Overzicht van de cursus Factoren die de eigenschappen van opslagsystemen beïnvloeden Bestandstypes (tekst, beeld, geluid, video,...) en compressietechnieken Ongestructureerde gegevens, gestructureerde gegevens en metagegevens Karakteristieken van apparaten voor persistente gegevensopslag: magneetband, magneetschijf en optische gegevensdragers Technologieën met betrekking tot opslagomgevingen: RAID, SCSI, Storage Area Networks,... Organisatiemethodes voor gestructureerde gegevens: recordorganisatie, bestandsorganisatie en database-organisatie Zoekalgoritmen voor gestructureerde gegevens Zoektechnieken voor semi-gestructureerde en ongestructureerde gegevens Data-organisatie en zoektechnieken voor het Web 1
2 Recente evoluties Data mining en data warehouses Multimedia Ongestructureerde gegevens (Web!) Van data retrieval naar information retrieval Nieuwe opslagtechnologieën E-business Systeemintegratie en gegevensdistributie Deel I: Factoren die de gegevensopslag beïnvloeden 2
3 Functies van een informatiesysteem Data collection Data storage Data processing & communication Data collection function Informatiemodel Intern Databasemodel Logisch Databasemodel Extern Databasemodel Fysieke programmagegevensonafhankelijkheid Logische programmagegevensonafhankelijkheid 3
4 Informatiemodel Modelleren van de "real world": v1 Vaknummer: D295 Vaknaam: Systeemarchitecturen en opslag van gegevens Aantal studiepunten: 3 v2 Vaknummer: D237 Vaknaam: Database management I Aantal studiepunten: 5 p1 Personeelsnummer: Naam: Jacques Vandenbulcke Werkadres: Naamsestraat 69, 3000 Leuven Entity-relationship diagramma Persnr. Vaknr. Vak (0..n) (1..1) Docent Naam Vaknaam Gedoceerd_door Werkadr. Aantal studiep. 4
5 Informatiemodel: terminologie Entiteittype Attribuuttype Enkelvoudig / samengesteld Eénwaardig / meerwaardig Associatietype Graad: unair, binair, ternair, Minimum cardinaliteit: 0 of 1 (partieel of totaal) Maximum cardinaliteit: 1 of n Cardinaliteitsratio: (0..1), (1..1), (0..n), (1..n) Logisch databasemodel "Modelbeschrijving van een database zodat alle relevante informatie er direct in onderkend kan worden, zonder enige vertekening door de wijze van fysieke opslag (cfr. intern databasemodel) of door de wijze van verwerking van de gegevens (cfr. extern databasemodel)" De transformatieregels voor omzetting van informatiemodel naar logisch databasemodel verschillen naargelang de databasemodelleringsmogelijkheden van de gebruikte databasesoftware. Bijvoorbeeld: transformatie van het informatiemodel naar een logisch relationeel databasemodel 5
6 Logisch databasemodel voor relationeel databasesysteem Tabeldefinities: Docenten (Personeelsnr., Voornaam, Familienaam, Werkadres) Vakken (Vaknr, Vaknaam, Aantal_studiepunten, Docent) Voorbeelden van rijen in de tabellen: Docenten: (03197, "Jacques", "Vandenbulcke", "Naamsestraat 69, 3000 Leuven") (06286, "Wilfried", "Lemahieu", "Naamsestraat 69, 3000 Leuven") Vakken: ("D237", "Database management I", 5, 03197) ("D295", "Systeemarchitecturen en opslag van gegevens", 3, 06286) Logisch databasemodel: terminologie Informatiemodel Entity types Logisch databasemodel (algemeen) Entity record types Logisch databasemodel (relationeel) Relaties (tabellen) Entities (instances) Entity records Rijen (tupels) Attribute types Association types Attribuutnamen en attribuutwaarden Logical data structures Kolomnamen en kolomwaarden Vreemde sleutels 6
7 Intern databasemodel Vertaling van logisch databasemodel naar fysieke opslagspecificaties Modelbeschrijving van een database die aanduidt hoe de gegevens fysisch zullen worden opgeslagen op computergeheugenmedia en hoe de toegang tot die gegevens desgewenst kan verlopen Intern databasemodel: terminologie Logisch databasemodel Set of entity record types Entity record type Entity record Intern databasemodel Physical database Physical file (data set) Stored record Attribuutnaam en attribuutwaarde Logical data structures Data item Physical data structures (storage structures) 7
8 Elementen van fysieke gegevensopslag Data item: verzameling van "bits" of "characters" die de voorstelling vormen van een gegeven op computermedia Stored record: Verzameling van data items (die tesamen één entiteit beschrijven) Stored file (physical file, data set, data store): verzameling van stored records (die tesamen één entiteittype beschrijven) Stored database (physical database, database): geïntegreerde verzameling van stored files (die tesamen meerdere entiteittypen beschrijven) Storage structures (physical structures) Structuurmogelijkheden die bij gebruik van computergeheugenmedia worden aangewend voor het leggen van verbanden tussen gegevens Mogelijkheden: Adres-sequentiële connecties: Pointer-sequentiële connecties: Data-directe connecties: X Current element L X Current element X Data X + L Successor Y Y Successor Data-indirectie connecties: X Z Z Data 8
9 Mogelijke opslagstructuren: Adres-sequentieel data-direct: X X + L 1 X + L 1 + L 2 Element 1 Element 2 Element 3 L 1 L 2 Pointer-sequentieel data-direct: Element 1 Y Y Element 2 Z Z Element 3 Adres-sequentieel data-indirect: Element 2 Element 1 Element 3 Pointer-sequentieel data-indirect: Element 1 Element 2 Element 3 Informatiemodel Levnr Leverancier (1..1) (0..n) Aankooporder AODatum Levnaam AOnr Levadres Logisch databasemodel Leverancier (Levnr, Levnaam, Levadres) Aankooporder (Aonr, AODatum, Levnr) Lev 1 Lev 3 Lev 5 Intern databasemodel Leverancier 1 AO 05 AO 06 AO 13 Leverancier 5 AO 02 AO 03 AO 20 Leverancier 3 AO 01 AO 14 9
10 Extern databasemodel Modelbeschrijving van de deelverzameling van gegevens uit het logisch databasemodel die nodig is in het kader van de uitvoering van een bepaald programma Toegespitst op bepaalde gebruikersgroepen en/of applicaties Voorbeeld: Extern databasemodel 1: Leverancier_adres (Levnr, Levnaam, Levadres) Extern databasemodel 2: Leverancier_aankooporders (Levnr, Levnaam, Aonr, AODatum) Data collection function: samenvatting Het voorwerp van organisatie van opslag (intern databasemodel) bestaat uit data items, stored records, stored files en stored databases. Deze zijn fysieke implementaties van gegevens uit een logisch databasemodel, waarop gebruikers (programma's) verschillende invalshoeken kunnen hebben (externe databasemodellen). 10
11 Data storage function Data representations Storage hierarchies Characteristics of storage devices Storage device structures Data representations Numerieke gegevens: binaire vorm Alfanumerieke gegevens: "character representation codes" zoals ASCII, ANSI, EBCDIC en Unicode Stilstaand beeld en video: bitmap graphics, vector graphics Geluid: waveform, MIDI Compressie!!! 11
12 Alfanumerieke gegevens ASCII (American Standard Code for Information Interchange): 7-bit code, 2 7 = 128 verschillende tekens ANSI (American National Standards Institute): 8-bit code, 2 8 = 256 verschillende tekens EBCDIC (Extended Binary Coded Decimal Interchange Code): 8-bit code, 2 8 = 256 verschillende tekens Unicode: 16-bit code, 2 16 = verschillende tekens (genoeg voor alle karakters uit eender welke taal) Familie van Huffman codes: variabel aantal bits voor een karakter, cfr. compressie Multimedia datatypes: stilstaand beeld (graphics) Bitmap graphics: beschrijven van elke individuele "pixel" Aantal bits = 2 log(aantal kleuren) x resolutie van beeld Bijvoorbeeld voor een foto met een resolutie van 640x480 pixels: - Een monochrome versie vereist 1 x 640 x 480 bits = bytes - Een 256-kleuren versie vereist 8 x 640 x 480 bits = bytes Vector graphics: bestaan uit instructies die wiskundige figuren (lijnen, cirkels, ) beschrijven De benodigde opslagcapaciteit hangt af van de "complexiteit" van het beeld. 12
13 Multimedia datatypes: bewegend beeld (video) Bestaat uit een opeenvolging van stilstaande "frames" Elk frame is op zichzelf vastgelegd als een bitmap De benodigde opslagcapaciteit is afhankelijk van de kwaliteit van de aparte frames en van de frame rate Bijvoorbeeld: Aantal kleuren: 256 Frame size: 640 x 480 pixels Frame rate: 30 fps (frames per second) De benodigde opslagcapaciteit voor 1 uur video is dan: 8 x 640 x 480 x 30 x 3600 bits = 30,9 GB Compressie is noodzakelijk! Multimedia datatypes: geluid (sound) Waveform: digitale voorstelling van "samples" van de geluidsstroom Sample rate (1 KHz = 1000 samples per seconde): Telefoonkwaliteit: 8 KHz AM-radiokwaliteit: 11 KHz FM-radiokwaliteit: 22 KHz CD-kwaliteit: 44,1 KHz Een sample beslaat 16 bits. Een uur geluid van CD-kwaliteit vraagt dus: x 16 x 3600 bits = 302,8 MB MIDI (Music Instrument Digital Interface): een muziekstuk bestaat uit een aantal "tracks", die simultaan worden afgespeeld. Aan elk track kan een bepaald muziekinstrument worden toegewezen. Per track worden de te spelen muzieknoten vastgelegd, die dan door een synthesizer worden gegenereerd, waarbij het timbre van het betrokken instrument wordt gesimuleerd. De benodigde opslagcapaciteit hangt af van het aantal tracks en de complexiteit van elke track, maar is beduidend lager dan voor gesampled geluid. 13
14 Compressie Terminologie: Compressieratio: grootte van originele bestand grootte van gecomprimeerde bestand Lossless compression versus lossy compression Symmetrisch versus asymmetrisch CODEC (COmpression DECompression): algoritme dat een bepaalde vorm van compressie formaliseert Doel: Besparen op opslagcapaciteit Besparen op bandbreedte Compressie: technieken Algemene technieken: Adaptive pattern substitution: zxy zxy zxy wordt k k k, (k = zxy) Run length encoding: xxxxxxxx wordt 8*x Pointers: --zxy---zxy--zxy--- wordt --zxy Technieken voor stilstaand beeld: Run length encoding JPEG (Joint Photographic Expert Group): maakt gebruik van DCT (Discrete Cosine Transformation), waarbij "redundante" visuele gegevens worden weggelaten. Lossy! Technieken voor bewegend beeld: Motion JPEG, M-JPEG: JPEG toegepast op elk apart frame. Lossy! MPEG (Moving Pictures Expert Group): maakt gebruik van DCT en interframe coding, waarbij enkel het "verschil" tussen twee frames wordt opgeslagen. Lossy! Technieken voor geluid: MPEG layer 3 (MP3): weglaten van geluiden die nauwelijks kunnen waargenomen worden. Lossy! 14
15 Gestructureerde gegevens en metadata Gestructureerde gegevens: de gegevens vertonen een bepaalde regelmaat, die op een abstract niveau kan beschreven worden in de vorm van een logisch datamodel met entity record types en attributen. De gegevens zelf vormen instanties van deze types. Voorbeelden: relationele tabellen, bestanden met records, objecten in een objectgeoriënteerde database, Ongestructureerde gegevens: vertonen dergelijke structuur niet. Voorbeelden: videobestanden, geluidsbestanden, tekstdocumenten, Metadata: zijn gestructureerde gegevens die op hun beurt een beschrijving vormen van andere (al dan niet gestructureerde) gegevens. Document metadata Beschrijft eigenschappen van het fysieke bestand/document waarin de gegevens vervat zijn: naam van het bestand, auteur, datum van aanmaak, toegangsrechten Geeft informatie over een bestand of document in zijn geheel Is descriptief Toepasbaar op alle soorten gegevens Kan gebruikt worden voor het opzoeken van gehele bestanden 15
16 Semantic metadata Beschrijft eigenschappen van de concepten uit de werkelijkheid die in/door het bestand worden voorgesteld Geeft informatie over een bestand of document in zijn geheel Is descriptief Toepasbaar op alle soorten gegevens Kan gebruikt worden voor het opzoeken van gehele bestanden Structural metadata Beschrijft eigenschappen van concepten uit de werkelijkheid zoals die in de structuur van het bestand moeten worden weerspiegeld Geeft informatie over de onderdelen van een bestand of document Is descriptief én prescriptief Enkel toepasbaar op gestructureerde gegevens Kan gebruikt worden voor het opzoeken van onderdelen van bestanden/documenten 16
17 Soorten metadata: een voorbeeld Document metadata Auteur: W. Lemahieu Aangemaakt op: 21/3/2000 Titel Boek Auteur Korte inhoud Semantic metadata Boek-titel: File organisation Auteur: J. Vandenbulcke Korte inhoud:... Structural metadata Storage hierarchies In het ideale geval: één-niveau monolytisch geheugen, gebaseerd op één type van technologie, zodat eender welk gegeven aan dezelfde hoge snelheid toegankelijk is. Maar: er is geen enkele technologie die hoge snelheid van toegang tot de gegevens combineert met grote opslagcapaciteiten aan lage kosten. Over het algemeen geldt: hoe groter de toegangssnelheid tot de gegevens, hoe hoger ook de opslagkost per eenheid van gegeven, waardoor het economisch verantwoord wordt om de snellere gegevensdragers slechts in beperkte capaciteiten te gebruiken. 17
18 Storage hierarchies Gezien het feit dat niet alle opgeslagen gegevens even snel toegankelijk hoeven te zijn, maakt men in de praktijk gebruik van storage hierarchies: Top van de piramide: zeer snelle toegang, hoge kost, beperkte capaciteit Bodem van de piramide: minder snelle toegang, lagere kost, ruimere capaciteit Voor elke technologie voor gegevensopslag bestuderen we: De kenmerken De hieraan verbonden kosten De daardoor beperkte capaciteiten Enkele rekeneenheden Opslagcapaciteit: Byte: Kilobyte (KB): Megabyte (MB): Gigabyte (GB): Terabyte (TB): Tijd: Milliseconde: Microseconde: Nanoseconde: Picoseconde: 8 bits bytes bytes bytes bytes 10-3 seconde 10-6 seconde 10-9 seconde seconde 18
19 Architectuur van opslaghiërarchieën Upper-level storage hierarchy Lower-level storage hierarchy CPU HSB Central storage Expanded storage DASD cache DASD TAPE / CD / DVD I/O boundary Upper level storage hierarchy CPU 0 CPU 1 CPU 2 HSB HSB HSB Central storage System control element Expanded storage Channels 19
20 Lower level storage hierarchy Channels Control unit Cache Control unit Cache DASD DASD DASD DASD Tape / CD / DVD Characteristics of storage devices Tape storage devices Magnetic disk storage devices CD-ROM, CD-R, CD-RW DVD-ROM, DVD-RAM 20
21 Algemene kenmerken van tape storage devices Vroeger: het meest gebruikte medium voor de massale opslag van gegevens Goedkoop en compact Het medium: een dunne, plastic film, bedekt met een laagje magneet-oxide De drive: sequentiële toegang, gegevens kunnen enkel serieel worden gelezen/geschreven Soorten en eigenschappen van tape-systemen Er bestaan 2 methoden van opslag van gegevens op tape: linear recordings en helical recordings Linear tape: Track Block Interblock gap Blocking factor: aantal records in één block 21
22 Soorten en eigenschappen van tape-systemen (vervolg) Rekeneenheden: 1 inch = 2,54 cm 1 foot = 30,48 cm Enkele cijfers: Tape density: typisch 800, 1600 of 6250 bpi (bytes per inch). Recent tot bpi Tape length: typisch 300, 2400 tot 3600 feet Tape speed: typisch 25, 75, 100 tot 200 ips (inch per second) Tape reel versus tape cartridge Schatten van de benodigde tape-lengte b = block size = fysieke lengte van data-block g = lengte van interblock-gap n = aantal data-blocks Benodigde opslagspace s = n*(b+g) Voorbeeld: file met 1 miljoen 100-byte records opslaan op een 6250 bpi tape met een interblock gap van 0,3 inch Stel: blocking factor = 1 b = (100 bytes) / (6250 bpi) = inch s = x (0,016+0,3) inch = inch = feet Stel: blocking factor = 50 b = (50 x 100 bytes) / (6250 bpi) = 0.8 inch s = ( / 50) x (0,8+0,3) inch = inch = feet Past op 2400-foot tape 22
23 Effectieve versus nominale recording density Effective recording density = Aantal bytes per block aantal inches nodig voor één block Voorbeeld: Nominaal: 6250 bpi Effectief met BF = 1: 100 bytes / (0, ,3) inches = 316,4 bpi Effectief met BF = 50: 5000 bytes / (0,8 + 0,3) inches = 4545,4 bpi Schatten van de benodigde transfer time Nominal transfer time: nominal tape density x tape speed Effective transfer time: effective recording density x tape speed Voorbeeld: Nominaal: 6250 bpi x 200 ips = 1250 KB/sec Effectief met BF = 1: 316,4 bpi x 200 ips = 63,3 KB/sec Effectief met BF = 50: 4545,4 bpi x 200 ips = 909,1 KB/sec 23
24 Evaluatie van tape Blijft belangrijk voor archivering en back-up Veel goedkoper dan magnetische "disk" en zeer makkelijk streamen van grote bestanden tussen tape en disk Minder zinvol voor rechtstreekse gegevenstoegang wegens de trage sequentiële toegang Magnetic disks / DASD's Soorten disks Eigenschappen van DASD's DASD I/O overwegingen Formatteren van disks Voor- en nadelen van DASD's 24
25 Soorten disks Floppy disks Hard disks Large hard disks Floppy disks 5,25 inch of 3,5 inch diskettes Polyester film met een magnetische laag eroverheen Vooral gebruikt op PC's Access time: 100 ms (milliseconds) Opslagcapaciteit van een 3,5 inch diskette: Een floppy bestaat uit 80 tracks Een track bestaat uit 18 sectors Een sector biedt 512 bytes opslagcapaciteit Dubbelzijdig gebruikt Totale opslagcapaciteit: 512 bytes x 18 x 80 x 2 = 1,44 MB Ook nog: ZIP disk (tot 250 MB) 25
26 Hard disks Bestaat uit meerdere "platters", die met een magnetische coating zijn bedekt Toegangsarm met read/write heads Vast gemonteerd in een drive Typische opslagcapaciteit: enkele tientallen GB Access time: ms 26
27 Platter Architectuur van hard disks Spindle Track Actuator Read/Write head Sector Arm Cylinder Disk rotation Actuator movement Verdere opdeling van hard disks en large hard disks Naar portabiliteit: Removable hard disks Non-removable hard disks Naar "head motion" mogelijkheden Fixed head hard disk Movable head hard disk 27
28 Het formatteren van schijven Een schijf moet format-informatie bezitten, zodat de lokaties waar gegevens op geregistreerd staan, kunnen worden geïdentificeerd. Sector-mode: tracks zijn opgedeeld in sectors van vaste lengte. Free block-mode: tracks zijn opgedeeld in gehele aantallen user-defined blocks. Deze kunnen zowel een vaste als een variabele lengte hebben, bepaald door de file designer. Het formatteren van schijven: sector mode Interleaved (vroegere schijven): Non-interleaved (recente schijven):
29 De FAT (File Allocation Table) Een cluster bestaat uit een vast aantal (logisch) aaneengesloten sectors. Eens een cluster gelocaliseerd, kunnen al zijn sectors zonder bijkomende seek gelezen worden. De system administrator bepaalt het aantal sectors in een cluster. Een file bestaat uit een reeks clusters. De File Allocation Table bevat een lijst van alle clusters in een file, geordend volgens de logische volgorde van de sectors die ze bevatten. Er wordt een verwijzing naar de fysieke locatie van elke cluster bijgehouden. FAT-uittreksel voor file X Cluster # Locatie Het formatteren van schijven: free block mode Probleem van sector mode indien de grootte van een sector geen veelvoud is van de grootte van een record: Ofwel interne fragmentatie Ofwel records die twee sectors overspannen Daarom: free block mode: een track is opgedeeld in blocks van variabele of vaste grootte, gescheiden door interblock gaps. De grootte van de blocks kan door de file designer gekozen worden, zodat een block steeds een geheel aantal records omvat (cfr. blocking factor). 29
30 Het formatteren van schijven: free block mode Count data block Count subblock Data subblock Interblock gap Intersubblock gap Count subblock Count key data block Key subblock Data subblock Interblock gap Key-intersubblock gap Intersubblock gap Nondata overhead Sector-addressable disks: preformatting overhead, opgeslagen aan het begin van elke sector Sector adres Track adres Conditie: usable/defective Block-addressable disks: Count subblocks: fysieke adres van block en aantal bytes in data (en key-) subblock Key subblock: primaire sleutel van laatste record in data subblock Interblock gaps en intersubblock gaps Hoe groter de block size hoe lager de overhead, maar: risico op interne fragmentatie op niveau van tracks! 30
31 Physical device structures Block, sector of cluster (aantal stored records) Track (aantal clusters, sectors of blocks) Cylinder (aantal tracks) Drive (aantal cylinders) Allocatie van stored data naar physical device structures: Low level mapping: stored record block, sector of cluster Upper level mapping: physical file drive Physical allocation of stored data to physical device structures Medium model Drive Intern model Physical file Cylinder Track Block Blocking factor Stored record Data item 31
32 DASD I/O overwegingen Belangrijkste maat voor performantie van DASD's: Response time Service time + Queuing time Seek time Rotational delay DASD transfer time Channel busy wait DASD control unit busy DASD busy wait Service time Seek time (access motion time): tijd die nodig is om access arm te positioneren op de gewenste cylinder Min. seek time Max. seek time Seek time = f(n cylinders) Read-write head selection Rotational delay: tijd die nodig is tot het block met de vereiste gegevens onder de read-write head komt Transfer time: tijd die nodig is voor het kopiëren van een block f(rotational speed, density of recorded data, block size) 32
33 Vergelijkingen in verband met disk service time SBA: sequential block access: blocks worden gelezen in dezelfde aaneengesloten volgorde als waarin ze zijn opgeslagen (fysiek sequentieel) RBA: random block access: blocks worden gelezen in een volgorde die volledig onafhankelijk is van de volgorde van opslag Definities: ROT = full rotation time (msec) BKS = Block size (bytes) TR = Transfer rate (KB/sec) Seek(NCYL): Verwachte seek time TSBA = ROT/2 + BKS/TR TRBA = Seek(NCYL) + ROT/2 + BKS/TR Specificaties van een typische disk drive (Seagate Cheetah 9) Capacity Minimum seek time Average seek time Maximum seek time Spindle speed Average rotational delay Max. transfer rate Bytes per sector Sectors per track Tracks per cylinder Cylinders 9 GB 0,78 msec 8 msec 19 msec rpm 3 msec bytes/msec
34 Voorbeeld van benodigde opslagcapaciteit Gegeven: een file met fixed-length records van elk 256 bytes wordt opgeslagen op een Seagate Cheetah 9 drive Benodigde opslagcapaciteit: 2 records per sector, dus in totaal zijn sectors benodigd Aantal sectors per cylinder = 170 x 16 = 2720 Aantal cylinders = /2720 = 10 cylinders Voorbeeld van transfertijden De tijd benodigd om een block van 4096 bytes af te halen van een Seagate Cheetah 9 drive is: TSBA = 3 msec bytes/( bytes/msec) = 3,28 msec TRBA = 8 msec + 3 msec bytes/( bytes/msec) = 11,28 msec 34
35 Invloed van blocking op transfertijd en benodigde opslagruimte Vermindert het aantal data transfer-opdrachten voor het kopiëren van een bestand van schijfgeheugen naar centraal geheugen. Deze opdrachten zijn tijdrovend omwille van seek time en rotational delay. Vb.: om een unblocked file van 1000 records te transfereren zijn er 1000 data transfers nodig. Met een blocking factor 10 zijn het er nog 100. Reduceert het aantal interblock gaps. Vb.: in bovengenoemd geval zijn er 999 gaps wanneer de records niet geblokt zijn. Met een blocking factor 10 zijn het er slechts 99. MAAR:! Disk versus tape Disk: Biedt direct access Updates op bestand zelf Recente verbeteringen op gebied van snelheid en opslagcapaciteit Enige optie voor real-time systemen Tape: Nog steeds veel goedkoper dan disk Enkel sequentiële access Ondersteunt slechts één proces tegelijk Nuttig voor batch-verwerking, backup en archivering 35
36 Optische schijven Optische schijven maken gebruik van lasertechnologie voor het lezen (en eventueel schrijven) van gegevens. De laser tast het oppervlak van de schijf af. De wijze waarop het laserlicht wordt weerkaatst door "spots" op het schijfoppervlak bepaalt of een bit 1 of 0 is. Soorten optische schijven Er bestaan drie basissoorten, afhankelijk van de schrijf- en herschrijfmogelijkheden: Read-only optical disk: zoals bij audio-cd's zijn de gegevens vooraf geregistreerd. Ze kunnen enkel gelezen worden en dus niet gewijzigd. Voorbeelden: CD-ROM, DVD-ROM. WORM (Write Once Read Many) optical disk: Je kan zelf gegevens schrijven op de schijf, maar je kan dit slechts éénmaal. Nadien "gedraagt" de WORM-disk zich zoals een read-only disk. Voorbeelden: CD-R, DVD-R Erasable optical disk: deze optische schijf kan worden gewist, zodat er achteraf nieuwe gegevens op kunnen worden opgenomen. Voorbeelden: CD-RW, DVD-RW, DVD+RW, DVD-RAM 36
37 CD-ROM Plastic schijf met een diameter van 120 mm, waarin minuscule "pits" de bits voorstellen. Opslag in opeenvolgende sectors van 2 KB die één enkel, spiraalvormig track vormen overheen de gehele CD, beginnend vanuit het centrum. Sector-addressering: gebaseerd op audio-cd standaard Elke seconde afspeeltijd is opgedeeld in 75 sectors Elke sector bevat 2 KB data Standaard afspeeltijd = 74 minuten Totale opslagcapaciteit: (74 x 60) sec x (75 x 2) KB/sec = 650 MB Transfersnelheid: Constant linear velocity (CLV) Constant angular velocity (CAV) 37
38 Transfersnelheid van CD-ROMs: constant linear velocity (CLV) Definitie: De lineaire snelheid (en dus ook de transfer rate) blijft constant. De rotatiesnelheid wordt lager en lager naarmate men de buitenkant van de schijf bereikt. Voor een single-speed CD-ROM (cfr. Audio-CD): Constante lineaire snelheid van 1,3 m/sec Constante transfer rate van 150 KBps Rotatiesnelheid varieert van 500 rpm (binnenste "tracks") tot 200 rpm (buitenste "tracks") Gevolg: hogere rotational delay naarmate een sector verder naar buiten gelegen is X speed CD-ROM: X * 150 KBps Transfersnelheid van CD-ROMs: constant angular velocity (CAV) Definitie: de rotatiesnelheid blijft constant. De lineaire snelheid (en dus ook transfer rate) zal variëren afhankelijk van welke sector men leest: hoe verder naar de buitenzijde van de CD, hoe hoger de snelheid. Voordelen tegenover CLV: Lagere access time bij random toegang aangezien geen abrupte snelheidswisselingen meer nodig zijn Lagere rotational delay en hogere transfer rates voor de buitense sectors Voorbeeld voor een 48-speed CAV CD-ROM drive: Constante rotatiesnelheid: rpm Data tranfer rate (op de buitenste sectors): 7,2 MBps 38
39 Evaluatie van CD-ROMs Voordelen: "Grote" opslagcapaciteit Het medium is goedkoop en zeer duurzaam Verwisselbare schijven! Zeer eenvoudig te repliceren Nadelen: Hogere toegangstijden ( msec), lagere rotational speeds, lagere transfer rates dan hard disks Read-only (vroeger!) CD-R Formaat en werking: cfr. gewone CD-ROM. Een CD-R is een voorbeeld van een phase-change WORM: een bit wordt voorgesteld door een materiaal dat een fase-verandering kan ondergaan, waarbij het overgaat van kristallijne naar amorfe toestand. Net als bij een gewone CD-ROM wordt het oppervlak van de CD afgetast door een laser. In kristallijne toestand vormt het materiaal een goede lichtreflector, in amorfe toestand niet. De toestandsverandering is onomkeerbaar: een CD-R kans dus éénmaal beschreven worden en daarna onbeperkt gelezen. Een CD-R kan in elke CD-ROM speler gelezen worden en wordt beschreven in een speciale CD-writer. 39
40 CD-RW Een CD-RW is een erasable optical disk. Zelfde principe als CD-R, maar de toestandverandering is nu wel omkeerbaar. Daardoor kan een CD-RW quasionbeperkt beschreven, gelezen en weer overschreven worden. Een CD-RW kan in alle recentere CD-ROM spelers gelezen worden en wordt beschreven in een speciale CDwriter. DVD (Digital Versatile Disk) Zelfde uitzicht als CD: een ronde schijf met een diameter van 120 mm Oorspronkelijk: opslagmedium én bestandsformaat voor digitale video Het medium kan echter ook gebruikt worden voor algemene data storage Grotere opslagcapaciteit dan CD: Grotere dichtheid: 4,7 GB per layer Dubbelzijdig 2 layers per zijde Capaciteit: Single layer: 4,7 of 9,4 MB Double layer: 8,5 of 17 MB Date transfer rate voor 1-Speed DVD-ROM: 1250 KBps 40
41 DVD-R, DVD-RAM, DVD-RW en DVD+RW 4,7 GB opslagcapaciteit op single-sided disk DVD-R: Zelfde principe als CD-R DVD-RAM, DVD-RW en DVD+RW: zelfde principe als CD-RW Momenteel: het grootste probleem is compatibiliteit!!! Overige opslagtechnologieën Flash memory: niet-volatiel halfgeleidergeheugen dat kan beschreven, gewist en opnieuw beschreven worden Magneto-optical disks Toekomst: holographic optical storage??? 41
42 Besluit i.v.m. storage devices On-line systemen: in de toekomst misschien ook optische technologieën of systemen gebaseerd op niet-volatiel halfgeleidergeheugen, maar voor de komende jaren: magnetische schijven. Archivering: tape, nu meer en meer ook CD-R, eventueel in de toekomst DVD-R Storage device structures Recente ontwikkelingen: DASD's als bottleneck Disk arrays en RAID Enterprise storage subsystems: Technologieën: SCSI, Fibre Channel, Ethernet, Architecturen: DAS, SAN, NAS, Functionaliteit 42
43 Recente ontwikkelingen op gebied van DASD-technologie Schijventechnologie evolueert voortdurend: Schijvencapaciteiten van top-schijven verdubbelen om de 18 maanden. Het magische cijfer 1 MB kost $ 1 komt binnen bereik. Ondanks alle vooruitgang op het vlak van schijventechnologie blijft het zo dat, wanneer de huidige trends zich doorzetten, de "performance gap" tussen processoren en schijven groter dreigt te worden. DASD's als bottleneck DASD's zijn traag in vergelijking met halfgeleidergeheugen, CPU en high-speed netwerk. Een proces is disk-bound wanneer CPU of netwerk moeten wachten op disk I/O. De uitvoeringstijd van het proces is "gebonden" aan disk toegang. Mogelijke oplossingen: Multi-tasking: de CPU "switcht" tussen verschillende processen Command reordering Disk caching Disk arrays en parallellisme: gebruik van meerdere disks voor verschillende delen van een bestand disk striping, RAID Opslagnetwerken (SAN, NAS, ) 43
44 Disk arrays Disk arrays organiseren meerdere onafhankelijke schijven in één zeer grote en erg performante logische schijf. Ze verdelen de gegevens over meerdere schijven, waarop naderhand de gegevens in parallel kunnen worden teruggezocht, wat tot een sterk verbeterde performantie leidt. Daar tegenover staat echter dat disk arrays met vele schijven veel kwetsbaarder zijn voor het optreden van allerlei stoornissen. Vandaar het idee om bepaalde redundantie (in de vorm van error correcting codes) in te bouwen zodat een hoge performantie toch kan worden gekoppeld aan een hoge betrouwbaarheid. Disk arrays (vervolg) Enkele afkortingen: SLED: Single Large Expensive Disk JBOD: Just a Bunch Of Disks RAID: Redundant Array of Independend Disks Technieken: Data striping: onderdelen ("strips") van een bestand worden overheen meerdere disks verdeeld (bit level, block level), zodat deze in parallel kunnen gelezen of geschreven worden. Met n disks, gaat bit/block i van een bestand naar disk (i mod n) + 1. Redundancy: "overtollige" gegevens worden bijgehouden om de betrouwbaarheid te verhogen. Disk mirroring: elke disk heeft een dubbel, een "mirror" met exact dezelfde data. 44
Productmeeting EqualLogic
Productmeeting EqualLogic Storage - algemeen Donderdag 8 november 2007 Peter Van Waeleghem Agenda Opslag van gegevens Principe Technologie Optimalisatie van de opslag RAID Opslag via een netwerk Extra
Nadere informatieComputer architecturen: Hard Disk technologie
: Hard Disk technologie Jan Genoe KHLim Versie : dinsdag 11 juli 2000 1 Historisch perspectief 1973: 1. 7 Mbit/square inch 140 MBytes 1979: 7. 7 Mbit/square inch 2 300 MBytes Bron: New York Times, 2/23/98,
Nadere informatieIN1805 I Operating System Concepten
IN1805 I Operating System Concepten Hoofdstuk 12: Mass-storage structure 9-1 Secondary storage (1) voornamelijk disks kleinst leesbare eenheid: sector plaats van een sector volledig bepaald door: drive
Nadere informatieHarde schijven hebben tegenwoordig zelfs een capaciteit van 4 tot 15 gigabyte. Een gigabyte is 1024 megabyte.
Werkstuk door een scholier 1704 woorden 1 december 2004 6,1 47 keer beoordeeld Vak Informatica Externe geheugens. Het extern geheugen van de computer is het geheugen waar bestanden kunnen worden geplaatst
Nadere informatieBestandssystemen. yvan vander sanden. 16 maart 2015
Bestandssystemen yvan vander sanden 16 maart 2015 Bij elk operating system is het belangrijk te begrijpen hoe schijven en bestandssystemen werken. Schijven moeten geformatteerd worden met een specifiek
Nadere informatieOptimaliseer uw infrastructuur met virtualisatie en SAN
Optimaliseer uw infrastructuur met virtualisatie en SAN Matthias Vanthorre (Cevi) Agenda Uitdagingen Server virtualisatie Storage virtualisatie HA / DR / BC HA/DR: een stap verder Meerdere sites Netwerk
Nadere informatie11/05/2015. Deel 1. Hardware en sporendragers. Hardware en sporendragers. Hardware en sporendragers. Hardware en sporendragers
Didactische doelstellingen Deel 1 De cursist : herkent en benoemt de belangrijkste digitale gegevensdragers waarop sporen kunnen worden teruggevonden. Oost-Vlaamse Politieacademie vzw Sprendonkstraat 5
Nadere informatieZelftest Informatica-terminologie
Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u
Nadere informatieToegankelijk vanaf elk apparaat
Gigabit NAS RAID-behuizing met 2 bays voor 3,5 inch SATA harde schijven met WebDAV en Media Server StarTech ID: S352BMU3N Met de S352BMU3N NAS RAID-behuizing met 2 bays kunt een veilige externe RAID-array
Nadere informatieTechnische Specificaties nieuwe Unix Applikaties
Technische Specificaties nieuwe Unix Applikaties In 2010 werden 7 Unix servers geconsolideerd naar een nieuwe Unix omgeving, waar gebruik gemaakt wordt van srp s (vergelijkbaar met zone, of container).
Nadere informatieThree Ships CDS opschalingsdocument Overzicht server configuratie voor Three Ships CDS
CDS opschalingsdocument Overzicht server configuratie voor CDS 1. Algemeen Dit document geeft een overzicht van een aantal mogelijke hardware configuraties voor het inrichten van een serveromgeving voor
Nadere informatieVraag 1 (2 punten) (iii) Een lees-opdracht van virtueel adres 2148 seg 0, offset 2148 - idem
Tentamen A2 (deel b) 24-06-2004 Geef (liefst beknopte en heldere) motivatie bij je antwoorden; dus niet enkel ja of nee antwoorden, maar ook waarom. Geef van berekeningen niet alleen het eindresultaat,
Nadere informatieEen desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:
Soorten Personal Computers De drie meest voorkomende computers zijn: * Desktop * Laptop * Tablet Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm Toetsenbord Printer
Nadere informatieGegevens. Doelstellingen Elektronica. verwerven. opslaan. bewerken doorsturen. weergeven. Analoog signaal : snelheidsmeting. KHLim - dep.
Gegevens verwerven Doelstellingen Elektronica opslaan» elektrische vorm» magnetische vorm» mechanische vorm bewerken doorsturen» elektrisch (temperatuur, druk, geluid, beeld, )» optisch» elektromagnetische
Nadere informatieToegankelijk vanaf elk apparaat
Gigabit NAS RAID-behuizing met 2 bays voor 3,5 inch SATA harde schijven met WebDAV en Media Server StarTech ID: S352BMU3N Met de S352BMU3N NAS RAID-behuizing met 2 bays kunt een veilige externe RAID-array
Nadere informatieDigitale opslag. Wat als er geen tape meer bestaat? 20 maart 2013
Digitale opslag Wat als er geen tape meer bestaat? 20 maart 2013 Digitale opslag Het einde van de tape Kostprijs Betrouwbaarheid Compressie De ideale oplossing Gratis kan ook Het einde van de tape Sinds
Nadere informatieVirtualisatie met SAN 12/10/2010
Virtualisatie met SAN 12/10/2010 1 Wat is virtualisatie? Extra laag tussen hard en software OS onafhankelijk van de hardware Laat verschillende OS toe op éénzelfde hardware 2 Klassieke situatie Een server
Nadere informatiePerformance, Tuning & Storage
Performance, Tuning & Storage Even voorstellen Erik Swinkels, 39 jaar Meer dan 20 jaar ervaring als Oracle DBA (vanaf versie 5) Systeembeheer uitgevoerd op Unix, VMS, Novell en Windows Enkele jaren Oracle
Nadere informatieDatadragers. USB Sticks. USB Stick Store n Go. USB Stick Executive Secure. USB stick Store n Go Hi-speed. USB Stick Store n Go Executive
Datadragers USB Sticks USB Stick Store n Go Met gratis beveiligingssoftware, een blauwe LED. Tot 9 MB/sec. schrijven en tot 18 MB/sec. lezen. 47331 capaciteit: 2 GB verp/1 47332 capaciteit: 4 GB verp/1
Nadere informatieMobiel met NDAS Externe opslag steeds omvangrijker
Mobiel met NDAS Externe opslag steeds omvangrijker 28 Notebooks en laptops maken het mogelijk om met kopieën van bestanden te werken die zijn opgeslagen op een computersysteem dat zich op een vaste locatie
Nadere informatieViktor van den Berg. Xpert Training Group VMware Authorized Training Center Citrix Authorized Learning Center Microsoft CPLS Eigen datacenter
VIRTUALISATIE IRTUALISATIE & C...EEN EEN INTRODUCTIE & CLOUD COMPUTING VIKTOR VAN DEN BERG (XTG) INTRODUCTIE Viktor van den Berg VMware Certified Instructor Product Manager VMware Trainingen Dutch VMUG
Nadere informatie3,5 inch Zilver esata USB 2-Bay SATA Externe RAID Harde Schijf Behuizing
3,5 inch Zilver esata USB 2-Bay SATA Externe RAID Harde Schijf Behuizing Product ID: SAT3520U2ER Deze 2-Bay SATA Externe Harde Schijf Behuizing biedt de ideale externe RAID-oplossing, waarmee u twee 3,5
Nadere informatieDe PROFIBUS, PROFINET & IO-Link dag. Ede, 18 november
De PROFIBUS, PROFINET & Ede, 18 november 2011 IO-Link dag 2011 The basics of PROFINET Harm Geurink Product Manager AUTOMATION Phoenix Contact bv hgeurink@phoenixcontact.nl PROFINET Trends in de markt:
Nadere informatie5,7. Samenvatting door een scholier 903 woorden 28 september keer beoordeeld. Informatica. Samenvatting Informatica Hoofdstuk 2
Samenvatting door een scholier 903 woorden 28 september 2006 5,7 24 keer beoordeeld Vak Informatica Samenvatting Informatica Hoofdstuk 2 2.1 Teken en betekenis Uit welke 2 delen bestaat informatie? Betekenis
Nadere informatieGigabit NAS RAID-behuizing met 2 bays voor 3,5 inch SATA harde schijven met WebDAV en Media Server
Gigabit NAS RAID-behuizing met 2 bays voor 3,5 inch SATA harde schijven met WebDAV en Media Server Product ID: S352BMU3N Met de S352BMU3N NAS RAID-behuizing met 2 bays kunt een veilige externe RAID-array
Nadere informatieToshiba C70D-A-117 (PSCENE-01G00QDU)
Toshiba C70D-A-117 (PSCENE-01G00QDU) Specificaties: Design Soort apparaat Kleur van het product Formaat Notebook Zwart Clamshell Processor Kloksnelheid processor Processorfamilie 1 GHz AMD E Processormodel
Nadere informatieDe computer als processor
De computer als processor DE FYSIEKE COMPUTER Componenten van de computerconfiguratie Toetsenbord Muis Scanner Microfoon (Extern geheugen) Invoerapparaten Uitvoerapparaten Monitor Printer Plotter Luidspreker
Nadere informatieROM, het Read Only Memory, dat bestaat uit: - BIOS - CMOS RAM, het Random Acces Memory, ook wel het werkgeheugen genoemd.
Les B-05: Geheugens Een belangrijk onderdeel van computers is het geheugen. In het geheugen kunnen programma s en bestanden opgeslagen worden. Er zijn veel verschillende soorten geheugens: intern, extern
Nadere informatieNAS staat voor Network Attached Storage ofwel gegevens opslag verbonden aan een netwerk. Wat niet in de afkorting of de omschrijving van NAS voorkomt is dat een NAS intelligentie bezit. Intelligentie in
Nadere informatieFlex_Rooster WERKBOEK. INTRODUCTIE iseries. Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen.
Flex_Rooster WERKBOEK INTRODUCTIE iseries Dit werkboek is eigendom van ICS opleidingen en mag niet worden meegenomen. ICS Opleidingen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
Nadere informatieJen Kegels, Eveline De Wilde, Inge Platteaux, Tamara Van Marcke. Hardware. De computer in een oogopslag. 1 / 11 Cursusontwikkeling
Hardware De computer in een oogopslag 1 / 11 Cursusontwikkeling Opslag Er worden verschillende apparaten gebruikt om gegevens op te slaan. Dit zijn de meest voorkomende apparaten. Harde schijf; CD / DVD;
Nadere informatieHigh Availability & Disaster Recovery
Disaster Recovery Problematiek en denkpistes voor oplossingen Cevi Usernamiddag 8 december 2009 9 december 2009 Cevi bedrijfspresentatie High Availability & Disaster Recovery Een theoretische benadering
Nadere informatieBijlage F: Eerste bestelling als onderdeel van perceel Storage
Bijlage F: Eerste bestelling als onderdeel van perceel Storage Status : Definitief Datum : Januari 2014 Auteur : IDC/Cluster Automatisering Bijlage F: Eerste bestelling als onderdeel van perceel Storage
Nadere informatieEen desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd:
SAMENVATTING HOOFDSTUK 1 Een computersysteem De twee meest gebruikte modellen computers zijn: * Desktop * Laptop Een desktopcomputer kan uit de volgende onderdelen zijn opgebouwd: Systeemkast Beeldscherm
Nadere informatieProfessioneel basis-opslagsysteem MAXDATA PLATINUM 600 IR
Professioneel basis-opslagsysteem MAXDATA PLATINUM 600 IR MAXDATA PLATINUM 600 IR: Professioneel basis-opslagsysteem Producteigenschappen Wie zijn opslagbronnen efficiënt en voordelig wil optimaliseren
Nadere informatieTim Mallezie Architectuur van besturingssystemen: Vraag A2.
Procesbeheer: kenmerken van moderne besturingssystemen. 1. Bespreek de (drie) meest typische kenmerken van moderne besturingssystemen. 2. In hoeverre beantwoorden UNIX, Linux en Windows NT hieraan? Geef
Nadere informatieUSB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart
USB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart StarTech ID: S3520BU33ER De S3520BU33ER 2-bay RAID-behuizing biedt een krachtige externe opslagoplossing,
Nadere informatieWindows Basis - Herman Van den Borre 1
Windows Vista Basis Herman Van den Borre Praktische zaken Lessen Vrijdagmorgen 9u00 11u45 Pauze 10u15-10u30 Handboek Windows Vista Basis Roger Frans Uitgeverij Campinia Media ISBN: 978.90.356.1212.9 Prijs:
Nadere informatieNAS 251 Inleiding op RAID
NAS 251 Inleiding op RAID Een opslagvolume instellen met RAID A S U S T O R C O L L E G E CURSUSDOELSTELLINGEN Na afronding van deze cursus, moet u in staat zijn om: 1. Een basisinzicht te hebben in RAID
Nadere informatieemaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database
emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database Datum: 25-09-2007 Auteur: ing. E.L. Floothuis Versie: 0.1 Status: Concept Kopersteden 22-4 Postbus 157 7500 AD Enschede Tel: 053 48
Nadere informatieInteractief, real time security management
P2000 en P2000LE SECURITY MANAGEMENT SYSTEEM Interactief, real time security management P2000 Security Management Systeem Schaalbaar, intuïtief en eenvoudig in gebruik Het Johnson Controls P2000 security
Nadere informatieMediawijsheid wat zit er in mijn computer?
Mediawijsheid wat zit er in mijn computer? blz 1 Harde schijf HD CD/DVD/blueray lezer/schrijver Floppy disk FD Bus CPU Invoer en uitvoer apparaten Vast geheugen ROM Werkgeheugen RAM In de PC zitten de
Nadere informatieVirtualisatie & Storage. VMware ESX en uw Storage Frederik Vos
Virtualisatie & Storage VMware ESX en uw Storage Frederik Vos Wie? Frederik Vos (f.vos@xtg.nl) Technical Trainer @ XTG VMware Certified Instructor: Overview, Operations, Install & Configure, DSA en SRM.
Nadere informatiePervasive Server V9 Installatiegids
Pervasive Server V9 Installatiegids 1 Inhoudsopgave 1. Om te beginnen... 3 2. Systeemeisen... 3 2.1 Server... 3 2.1.1 Hardware... 3 2.1.2 Software... 3 2.2 Client... 3 2.2.1 Hardware... 3 2.2.2 Software...
Nadere informatieDubbele Externe SATA Harde Schijf Behuizing - 2x USB 3.0 RAID 3,5 inch Behuizing. StarTech ID: SAT3520U3SR
Dubbele Externe SATA Harde Schijf Behuizing - 2x USB 3.0 RAID 3,5 inch Behuizing StarTech ID: SAT3520U3SR De SAT3520U3SR USB 3.0 RAID Behuizing maakt vab twee 3,5 inch SATA (SATA I, SATA II, SATA III)
Nadere informatieBenut de afmeting en snelheid van M.2 schijven
2x M.2 NGFF SSD RAID controller kaart met 2x SATA III poorten - PCIe StarTech ID: PEXM2SAT3422 Met deze M.2 SSD RAID controllerkaart kunt u twee M.2 NGFF (Next Generation Form Factor) schijven in uw desktopcomputer
Nadere informatieDB architectuur. joost.vennekens@denayer.wenk.be
DB architectuur joost.vennekens@denayer.wenk.be DB - logisch perspectief - DB - fysisch perspectief - DBMS Fysische details van databank beheren Zodat gebruiker zich enkel om logische perspectief moet
Nadere informatieUSB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart
USB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart StarTech ID: S3520BU33ER De S3520BU33ER 2-bay RAID-behuizing biedt een krachtige externe opslagoplossing,
Nadere informatieBackup Storage. Dienstbeschrijving. Versie: IS022v2 2012 10 11 [12:17] 2012 Previder Backup Storage Dienstbeschrijving versie: IS022v2 Pagina 1 van 7
Backup Storage Dienstbeschrijving Versie: IS022v2 2012 10 11 [12:17] 2012 Previder Backup Storage Dienstbeschrijving versie: IS022v2 Pagina 1 van 7 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 3 2 Dienstbeschrijving...
Nadere informatieCareConnect Fin Pre-requirements
Pre-requirements Inhoudstafel A. Algemeen... 3 B. Type installaties... 3 C. Hardware en software vereisten... 4 1. PC Clients... 4 2. Terminal Server Clients (Thin Clients)... 4 3. Server... 4 D. Operating
Nadere informatieActian PSQL v12 server installatiegids
Actian PSQL v12 server installatiegids Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Actian PSQL installeren...1 1.1 Om te beginnen...1 1.2 Systeemeisen...1 1.2.1 Server...1 1.2.2 Client...2 1.3 Installatie...3 1.3.1 Installatie
Nadere informatieTaakklasse 3 ALAa installeren en onderhouden systemen Corné Tintel G GMB13B Medewerker beheer ICT
Taakklasse 3 ALAa installeren en onderhouden systemen Corné Tintel G GMB13B Medewerker beheer ICT 1 2 Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 2 Opdracht 1: Partities... 3 Opdracht 2: Packet Tracer... 4 Opdracht
Nadere informatieTechnische Productlijn
Technische Productlijn Serversoftware Citrix Datum laatste bijwerking: oktober 2006 Cevi NV 2006 Inhoud 1 Kernfuncties 2 Aanvullende functies 3 Geïntegreerde modules 1 Kernfuncties Server Based Computing
Nadere informatieUSB naar IDE Standalone Schijf-Duplicator Docking Station. StarTech ID: UNIDUPDOCK
USB naar IDE Standalone Schijf-Duplicator Docking Station StarTech ID: UNIDUPDOCK De universele UNIDUPDOCK SATA/IDE schijf-duplicator fungeert niet alleen als handige oplossing voor het klonen / imaging
Nadere informatieBusiness Continuity en Disaster Recovery: High Availability in server & storage omgevingen
Qi ict whitepaper Business Continuity en Disaster Recovery: High Availability in server & storage omgevingen Klantnaam : Qi ict Datum : augustus 2010 Versie : 1.1 Auteur : Qi ict Document : BC en DR: HA
Nadere informatieCase Study: Digitale KVM Matrix in dispatch ruimte
Case Study: Digitale KVM Matrix in dispatch ruimte Een betrouwbare provider. Wie is Black Box? Black Box Network Services is een wereldwijde provider van datacommunicatie en netwerkinfrastructuur oplossingen.
Nadere informatieOpdracht 1 Integrated Circuit
Opdracht 1 Leg uit: IC. IC is de afkorting van Integrated Circuit, ook wel chip genoemd. Een IC bestaat uit duizenden of miljoenen uiterst kleine elektronische componenten zoals weerstanden, condensators
Nadere informatieSoftware. Opdrachten - Deel 1. Naam: Klas: 2015 versie:concept-3.4.2
Software Opdrachten - Deel 1 Naam: Klas: 2015 versie:concept-3.4.2 Voorwoord Voorwoord In deze module staan de praktijk en theorie opdrachten voor de module Software Deel 1. I Voorwoord II Inhoudsopgave
Nadere informatieNV-2040-EU. 4 kanalen NAS - NVR NV-4080-EU. 8 kanalen NAS - NVR. Eigenschappen
NV-2040-EU NV-4080-EU NV-2040-EU 4 kanalen NAS - NVR NV-4080-EU 8 kanalen NAS - NVR Eigenschappen Linux Embedded Vrij van PC instabiliteit en virus aanvallen Server Cliënt architectuur Web gebaseerd Netwerk
Nadere informatie3,5 inch Zilver esata USB 2-Bay SATA Externe RAID Harde Schijf Behuizing. StarTech ID: SAT3520U2ER
3,5 inch Zilver esata USB 2-Bay SATA Externe RAID Harde Schijf Behuizing StarTech ID: SAT3520U2ER Deze 2-Bay SATA Externe Harde Schijf Behuizing biedt de ideale externe RAID-oplossing, waarmee u twee 3,5
Nadere informatieUSB 3.0 esata dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - wit
USB 3.0 esata dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - wit Product ID: S3520WU33ER De S3520WU33ER 2-bay RAID-behuizing met UASP stelt u in staat een veilige externe
Nadere informatieSysteemeisen Exact Compact product update 406
1 van 6 08-10-2013 12:07 Exact Compact Systeemeisen Exact Compact product update 406 Een pressionele administratie moet bedrijfszeker zijn. U moet er in het dagelijks gebruik snel en zonder onderbrekingen
Nadere informatiePervasive Server V9 Installatiegids
Pervasive Server V9 Installatiegids 17 mei yyyy - 1 - Inhoudsopgave 1. Om te beginnen...3 2. Systeemeisen...3 2.1 Server...3 2.1.1 Hardware...3 2.1.2 Software...3 2.2 Client...3 2.2.1 Hardware...3 2.2.2
Nadere informatieMKG Whitepapers augustus 2015
Document: Onderdeel: MKG Configuratie Whitepaper MKG Workgroup Server Een whitepaper definieert de ondersteunde en gegarandeerde installatie en configuratie van een product. Alle niet genoemde producten
Nadere informatieMobiele communicatie: reken maar!
Mobiele communicatie: reken maar! Richard J. Boucherie Stochastische Operationele Research Toen : telefooncentrale Erlang verliesmodel Nu : GSM Straks : Video on demand Toen : CPU Processor sharing model
Nadere informatieSchinfa Machinerevisie
The revolutionary new milling machine High speed spindle - Minimal floorspace - Lineair guides - Servo engines - TNC 320 control - Siemens 828d Mill300 De ideale machine voor technische opleidingen, instrumentmakers
Nadere informatieDell SonicWALL product guide
Dell SonicWALL product guide TZ Series Dell SonicWALL SMB solutions: TZ Series at-a-glance De Dell SonicWALL TZ Serie bevat de instapmodellen van de Dell SonicWALL fi rewalls. De serie bestaat uit drie
Nadere informatie4Logical Link Control: 4Medium Access Control
Opdeling Datalink Laag Telematica LANs Hoofdstuk 15 4Logical Link Control: n Error handling n Flow Control 4Medium Access Control: n Framing n Access Control n Addressing LLC en MAC sublagen MAC 4Medium
Nadere informatiePCI Express 2.0 SATA III 6 Gbps Mini-SAS (SFF-8087) RAID-controllerkaart met HyperDuo SSD Tiering
PCI Express 2.0 SATA III 6 Gbps Mini-SAS (SFF-8087) RAID-controllerkaart met HyperDuo SSD Tiering StarTech ID: PEXSAT34SFF Met de PEXSAT34SFF PCI Express 2.0 SATA-controllerkaart kunnen 4 AHCI SATA III-aansluitingen
Nadere informatieHardwarevereisten RAID. Geheugen
Hardwarevereisten Wij raden u aan om bij een nieuw aan te schaffen server altijd de op dat moment meest recente processortechnologie te gebruiken. Wilt u Ridder iq installeren op een bestaande server,
Nadere informatie3,5 inch 4-Bay esata USB FireWire Externe SATA RAID Behuizing
3,5 inch 4-Bay esata USB FireWire Externe SATA RAID Behuizing Product ID: S354UFER De S354UFER externe SATA RAID Behuizing van StarTech.com biedt high-performance externe RAIDopslag in de vorm van maximaal
Nadere informatieEddy Piedfort BACKUPS
Eddy Piedfort BACKUPS Vereisten van Off-Line / Backup Betrouwbaar Snel Frequent: Dagelijks een nieuwe backup op een ander medium Geconsolideerd Flexibel: op maat van uw organisatie en infrastructuur =>=>=>
Nadere informatieVideo. Multimedia Rein van den Boomgaard Universiteit van Amsterdam
Video Multimedia Rein van den Boomgaard Universiteit van Amsterdam 1 data explosion 1200 lines x 1600 pixels per line RGB, 24 bit (3 bytes) per color pixel Total uncompressed (raw) size is 5.8 Mbyte 36
Nadere informatie4-kanaals IP-bewakingskit
4-kanaals IP-bewakingskit De 4-kanaals IP-bewakingskit van Conceptronic biedt een ideale oplossing voor het bewaken van een woning of een klein bedrijfsterrein wanneer u een professionele bewakingsstandaard
Nadere informatieZelftest Java EE Architectuur
Zelftest Java EE Architectuur Document: n1218test.fm 22/03/2012 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INLEIDING BIJ DE ZELFTEST JAVA EE ARCHITECTUUR Nota:
Nadere informatieHogere netwerksnelheid
PCI Express 10 gigabit Ethernet glasvezelnetwerkkaart met open SFP+ - PCIe x4 10 Gb NIC SFP+ adapter StarTech ID: PEX10000SFP De PEX10000SFP 10 gigabit glasvezelnetwerkkaart is een voordelige oplossing
Nadere informatieTechnische specificaties
Technische specificaties Compatibiliteit met Active Directory Elke installatie moet compatibel zijn met de huidige versie van het domein Active Directory Windows 2008R2 van de FOD. Consolidering In 2007
Nadere informatieUSB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart
USB 3.0/eSATA dubbele 3,5" SATA III RAID externe harde-schijfbehuizing met UASP en ventilator - zwart Product ID: S3520BU33ER De S3520BU33ER 2-bay RAID-behuizing biedt een krachtige externe opslagoplossing,
Nadere informatieOpslagmedia. yvan vander sanden. 5 november 2014
Opslagmedia yvan vander sanden 5 november 2014 Figuur: De binnenkant van een harde schijf. Opmerking Open nooit een harde schijf die je nog wil gebruiken. Eigenschappen Eigenschappen Capaciteit. De grootte
Nadere informatieVMware vsphere 5. What s New! Bram de Laat, Marek Zdrojewski, Jan van Leuken
VMware vsphere 5 What s New! Bram de Laat, Marek Zdrojewski, Jan van Leuken ESXi firewall Hardware versie 8 Limieten weer hoger: 32 vcpu s (Multi-core Virtual CPU Support) Max 1TB ram HD Audio USB 3.0
Nadere informatie4-Bay Externe Harde Schijf Array RAID Toren esata USB 3.0 Behuizing
4-Bay Externe Harde Schijf Array RAID Toren esata USB 3.0 Behuizing Product ID: SAT3540U3ER De SAT3540U3ER 4-bay USB 3.0/eSATA naar 3,5 inch SATA RAID Behuizing is een hoogwaardig extern RAID-opslagmedium
Nadere informatie2,5in aluminium USB 3.0 externe SATA III SSD harde-schijfbehuizing met UASP voor SATA 6 Gbps draagbare externe HDD
2,5in aluminium USB 3.0 externe SATA III SSD harde-schijfbehuizing met UASP voor SATA 6 Gbps draagbare externe HDD Product ID: S2510BMU33 Met de S2510BMU33 USB 3.0 harde-schijfbehuizing met UASP kunt u
Nadere informatieHogere netwerksnelheid
PCI Express 10 gigabit Ethernet glasvezelnetwerkkaart met open SFP+ - PCIe x4 10 Gb NIC SFP+ adapter StarTech ID: PEX10000SFP De PEX10000SFP 10 gigabit glasvezelnetwerkkaart is een voordelige oplossing
Nadere informatieUSB 3.0 dubbele 3,5 inch SATA III harde schijf RAID-behuizing met USB-hub met snelladen & UASP
USB 3.0 dubbele 3,5 inch SATA III harde schijf RAID-behuizing met USB-hub met snelladen & UASP StarTech ID: S352BU33HR Met de S352BU33HR 2-bay RAID-behuizing kunt u een externe RAID array bouwen met twee
Nadere informatieActian PSQL v12 server installatiegids
Actian PSQL v12 server installatiegids Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Actian PSQL installeren...1 Om te beginnen...1 Systeemeisen...1 Server...1 Client...2 Installatie...3 Installatie op server...3 Installatie
Nadere informatieDubbele M.2 NGFF SATA adapter met RAID
Dubbele M.2 NGFF SATA adapter met RAID Product ID: 25S22M2NGFFR Versnel uw systeemprestaties door de capaciteit, snelheid en beveiliging van uw data-opslag te verbeteren Met deze 2-schijfs M.2-naar-SATA-adapter
Nadere informatiePervasive Server V9 Installatiegids
Pervasive Server V9 Installatiegids 1 Inhoudsopgave 1. Om te beginnen... 3 2. Systeemeisen... 3 2.1 Server... 3 2.1.1 Hardware... 3 2.1.2 Software... 3 2.2 Client... 3 2.2.1 Hardware... 3 2.2.2 Software...
Nadere informatieAutomated computing-model geen toekomstmuziek meer
IPStor combineert server- en opslagvirtualisatie Automated computing-model geen toekomstmuziek meer Bram Dons Voor veel bedrijven is het automated computingmodel het ideale automatiseringsmodel voor de
Nadere informatiePervasive Server V10 SP3 Installatiegids
Pervasive Server V10 SP3 Installatiegids 1 Inhoudsopgave Pervasive Server V10 SP3 Installatiegids... 1 Inhoudsopgave... 2 1. Om te beginnen... 3 2. Systeemeisen... 3 2.1 Server... 3 2.1.1 Hardware... 3
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: Performantie van webgebaseerde toepassingen
HOOFDSTUK 1: Performantie van webgebaseerde toepassingen 1. Basisprincipes componenten en tijden is totale antwoordtijd is transfertijd is transfertijd http-request is transfertijd http-reply (data) is
Nadere informatieInstap-NAS voor kleine netwerken. MAXDATA SN 40 Network-Attached-Storage
Instap-NAS voor kleine netwerken MAXDATA SN 40 Network-Attached-Storage Instap-NAS met goede bestandsbeveiliging en -beschikbaarheid: MAXDATA SN 40 Producteigenschappen De MAXDATA SN 40 is een flexibel,
Nadere informatieHET HOE EN WAT VAN ONLINE DIENSTEN DOOR: STEVEN ADEMA EN ANNEJENT HOEKSTRA
HET HOE EN WAT VAN ONLINE DIENSTEN DOOR: STEVEN ADEMA EN ANNEJENT HOEKSTRA EVEN VOORSTELLEN AnneJent Hoekstra Teamleider/ Projectleider/Consultant SMART IT Services / CSN Groep Frieschepalen 45 reizen/fotografie
Nadere informatieFunctionele beschrijving: scannen naar van Brug software.
Functionele beschrijving: scannen naar van Brug software. Algemeen Met de KYOCERA scannen naar van Brug Software beschikt u over een efficiënte oplossing om uw documenten te scannen naar het Notarieel
Nadere informatieWD en het WD-logo zijn gedeponeerde merken van Western Digital Technologies, Inc. in de V.S. en andere landen; absolutely, WD Re, WD Se, WD Xe,
WD en het WD-logo zijn gedeponeerde merken van Western Digital Technologies, Inc. in de V.S. en andere landen; absolutely, WD Re, WD Se, WD Xe, StableTrac en RAFF zijn merken van Western Digital Technologies,
Nadere informatieErik Poll Martijn Warnier. http://www.cs.kun.nl/~erikpoll/linux
Introductie Linux/UNIX Erik Poll Martijn Warnier http://www.cs.kun.nl/~erikpoll/linux Concrete doel van vandaag Basisvaardigheden UNIX/Linux werken met de command line shell file beheer proces beheer Betere
Nadere informatieGeheugenkaartjes. 19 december 2014
Geheugenkaartjes 19 december 2014 Inhoud Inleiding Geheugenkaartjes bij opname Geheugenkaartjes bij montage Geheugenkaartjes voor opslag en transport 2 Inleiding Video-opslag is technologie die nog steeds
Nadere informatieCONTINUÏTEIT NA CALAMITEIT. Steven Adema Manuel Speksnijder
CONTINUÏTEIT NA CALAMITEIT Steven Adema Manuel Speksnijder WE HADDEN TOCH WEL EEN BACKUP GEMAAKT? RPO EN RTO Normale Operatie Calamiteit Restore Recovery Normale Operatie Recovery Point Objective (RPO)
Nadere informatieSD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur. Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is.
SD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is. 01 Waarom SD-WAN Blz. 1 02 Uitleg SD-WAN Blz. 2 03 Functionaliteiten Blz. 3-4 04 Veilige toegang
Nadere informatieHoog Beschikbaarheid en het waterschapshuis
Hoog Beschikbaarheid en het waterschapshuis het doel, de mogelijkheden en de beperkingen Oracle Waterschapsdag SPREKER : E-MAIL : DATUM : Johan Westerduin jwesterduin@transfer-solutions.com 30 november
Nadere informatieFunctionele beschrijving: scannen naar Exact Globe.
Functionele beschrijving: scannen naar Exact Globe. Algemeen Met de KYOCERA scannen naar Exact Globe beschikt u over een efficiënte oplossing om uw documenten te scannen naar Exact Globe. Met deze oplossing
Nadere informatie