93% van de deelnemers beweegt om zich fit te voelen/gewicht te verliezen. Daarnaast beweegt 65% omdat hij/zij er plezier in heeft.

Transcriptie

1 Evaluatie en monitoring pilots BeweegKuur en Allochtone deelnemers Marieke van Dijk. NISB, december 2012 Samenvatting Op zeven locaties door het land zijn in 2012 beweegprojecten gestart die zich richtten op deelnemers van allochtone afkomst. NISB heeft door middel van vragenlijsten (begin- en eindmeting) het verloop en ervaren beweeg- en gezondheidseffecten bij deelnemers geëvalueerd en gemonitord. Van 83 deelnemers is zowel de eerste meting als de eindmeting uitgevoerd. Ervaren gezondheid: De deelnemers ervaren hun gezondheid na het programma beter dan ervoor. Slechts twee deelnemers vinden hun gezondheid achteraf slecht, tegenover 18 aan het begin. Hoewel het grootste deel van de deelnemers lichamelijke klachten ervoeren, zijn deze klachten over het algemeen afgenomen na het programma. Nederlandse Norm Gezond Bewegen: 75% van de deelnemers beweegt naar eigen zeggen na het programma meer dan ze ervoor deden. 54% zegt nu op 5 dagen van de week minstens 30 minuten te bewegen. Activiteiten die deelnemers meer zeggen te doen naast het programma zijn wandelen, fietsen en boodschappen doen. 93% van de deelnemers beweegt om zich fit te voelen/gewicht te verliezen. Daarnaast beweegt 65% omdat hij/zij er plezier in heeft. Programma/aanbod: Het beweegaanbod verschilt per locatie. Voorbeelden zijn Bewegen op Muziek, Vrouwen in Beweging, Pilatesoefeningen, Sportief Wandelen, Bewegen voor Ouderen, Sportief Medisch Bewegen, Zumba /BBBB, (fysio)fitness, BEWEEGMEE-programma. Bij verschillende bijeenkomsten komen ook thema s als gezonde voeding en bewust bewegen aan de orde. Voor het overgrote deel van de deelnemers is het programma verlopen zoals verwacht. 91% vindt de sfeer onder de deelnemers en begeleiders prettig, voor 96% is de organisatie goed en maar liefst 97% vindt de begeleiding goed. 81% tenslotte vindt het tijdstip waarop de activiteit plaatsvindt goed. 85% van de deelnemers zou willen verdergaan met het programma. Ruim de helft zou daarnaast ook willen doorgaan met bewegen in de wijk, bij een sportclub, sportschool of beweeggroep. Sociale omgeving: Bij 40% van de deelnemers weet de familie nu meer van bewegen en gezond eten. Bij 20% is ook een of meerdere familieleden betrokken bij het programma. 1

2 Evaluatie en monitoring pilots BeweegKuur en Allochtone deelnemers Op zeven locaties door het land zijn in 2012 beweegprojecten gestart. Ongeveer 118 deelnemers zijn ingestroomd in deze activiteiten. NISB heeft door middel van vragenlijsten (begin- en eindmeting) het verloop en (gezondheids)effecten hiervan bij deelnemers geëvalueerd en gemonitord. Bij 83 deelnemers die zijn ingestroomd in de activiteiten is zowel de eerste meting als de eindmeting uitgevoerd. Alleen de gegevens van deze deelnemers zijn meegenomen in dit rapport om een goede vergelijking te kunnen maken tussen gegevens vóór en na de activiteiten. Algemene gegevens Deelnemers zijn met de activiteit begonnen tussen 21 maart en 14 november De doorlooptijd van de activiteiten is daarom per deelnemer verschillend. Leeftijd Van de deelnemers was 90% vrouw (N=75) en 10% man (N=8). Deelnemers zijn gemiddeld 47 jaar oud (geboren in 1965), de oudste deelnemers komt uit 1940 en de jongste uit Nationaliteit Het grootste deel van de deelnemers is van Turkse afkomst (46%). Daarna volgen de Marokkaanse deelnemers (19%), Nederlandse (7%), Surinaams-overige (6% ), Somalische of oostelijk Afrikaanse (5%), uit overig Midden-Oosten (4%), Surinaams-Hindoestaanse deelnemers (4%). Verder komen deelnemers van origine uit Afghanistan (2 deelnemers), Spanje (2 deelnemers), overig Afrika, Bulgarije, Kaapverdië en Curaçao (allen 1 deelnemer). Verblijfsduur in Nederland Het grootste deel van de deelnemers is na het 18 e levensjaar naar Nederland gekomen (59%). 18 deelnemers (22%) zijn tussen het 12 e en 18 e jaar naar Nederland gekomen. 10 deelnemers (12%) zijn voor het 12 e levensjaar naar Nederland gekomen en zes deelnemers (7%) zijn in Nederland geboren. Opleiding De hoogst voltooide opleiding is voor 27 deelnemers (33%) de basisschool. 14 deelnemers (17%) zijn nooit naar school geweest en 13 deelnemers (16%) hebben de basisschool niet afgemaakt. 12 deelnemers (14%) hebben VMBO/MAVO afgerond en negen deelnemers (11%)hebben een MBOdiploma. Twee deelnemers hebben HAVO/VWO afgerond. Woonsituatie Het grootste deel van de deelnemers (63%) woont met partner en kinderen. 16% woont alleen en 13% woont met een partner. Drie deelnemers (4%) wonen alleen met kinderen en nog eens drie deelnemers (4%) wonen met andere huisgenoten dan partners en kinderen. Dagbesteding Voor 47 van de deelnemers (57%) is het huishouden/ verzorging van gezinsleden de voornaamste dagelijkse bezigheid. Tien deelnemers (12%) hebben betaald werk. Zeven deelnemers (8%) zitten in de WAO/ziektewet. Zes personen (7%) hebben parttime betaald werk met het huishouden/verzorging gezinsleden. Zes personen (7%) zijn met pensioen/vut en één deelnemer doet vrijwilligerswerk. Gezondheid De deelnemers zijn gemiddeld 1,62 m lang en wegen gemiddeld 84 kilo. Dit brengt de gemiddelde BMI op 32. Bij deze waarde is er sprake van obesitas. 2

3 Veertien deelnemers (17%) ervaren hun gezondheid voorafgaande aan het programma als goed. Het grootste deel, (57%, 47 deelnemers) vindt zijn gezondheid matig en 20 deelnemers (24%) vinden hun gezondheid slecht (van twee deelnemers geen reactie). Pijnklachten Opvallend is dat maar een klein deel van de deelnemers geheel vrij is van lichamelijke klachten. De ruime meerderheid heeft meerdere lichamelijke klachten. De meest voorkomende klacht is pijn in de onderrug/bekken/heupen (59%), gevolgd door pijn in hand/arm/nek/schouder/bovenrug (52%). Zie ook de tabel hieronder. Tabel 1 gezondheidsklachten vóór programma Beginmeting Ja Nee Weet niet Pijn in onderrug/bekken/heupen 59% (48) 40% (32) 1%(1) Pijn in 52% (42) 48% (39) hand/arm/nek/schouder/bovenrug Pijn in been/voet 50% (39) 49% (38) 1% (1) Hoge bloeddruk 35% (28) 64% (52) 1% (1) Diabetes 24% (18) 76% (58) Hartklachten 14% (11) 85% (66) 1% (1) Overige genoemde gezondheidsklachten zijn astma, depressieve klachten, gewrichtspijn, te hoog cholesterol, hernia, stress, migraine en duizeligheid. Medicijngebruik 26 deelnemers (31%) gebruiken geen medicijnen. De meeste medicijnen die worden gebruikt zijn die tegen een hoge bloeddruk. Bewegen en sporten 57 deelnemers (69%) hebben voorafgaande aan het programma een fittest gedaan. 24 personen (29%) hebben de 6 minuten wandeltest (6MW) gedaan. Bij 11 deelnemers (13%) is de Steepramp test afgenomen. Twee deelnemers hebben de shuttlerun test gedaan. Bij één persoon is de NNGB/fitnorm/combinorm besproken. De grote meerderheid van de deelnemers (72%) vindt dat hij niet voldoende beweegt. 20 deelnemers (24%) vinden dat zij wel voldoende bewegen. Drie deelnemers (4%)weten niet of zij voldoende bewegen. 19 deelnemers (23%) zijn op geen enkele dag in de week minstens 30 minuten actief. Gemiddeld zijn de deelnemers op 1,8 dagen van de week minstens 30 minuten actief. Bijna alle deelnemers (96%) denken dat meer bewegen goed is voor hun gezondheid. Eén deelnemer denkt van niet, en één weet het niet (van één deelnemer geen reactie). Bij 64% van de deelnemers vindt de naaste familie dat de deelnemer meer moet gaan bewegen en 69% van de deelnemers krijgt dit advies van de huisarts. 84% van de deelnemers vindt het leuk om te gaan bewegen. 13% van de deelnemers weet dit niet, terwijl slechts één deelnemer het niet leuk vindt. De meeste twijfel heerst bij de vraag of het de 3

4 deelnemers zal gaan lukken om meer te gaan bewegen; 74% denkt van wel, 26% weet dit niet. Toch denkt geen van de deelnemers dat dit níet zal gaan lukken. Activiteiten Verschillende sport-/en beweegactiviteiten worden georganiseerd. Dit zijn Bewegen op Muziek, Vrouwen in Beweging, Pilatesoefeningen, Sportief Wandelen, Bewegen voor Ouderen, Sportief Medisch Bewegen, Zumba /BBBB, (fysio)fitness, BEWEEGMEE-programma, individueel trainen en speciale beweeggroepen voor Hartklachten, vrouwen 50+ en obesitas. Overige opmerkingen De opvallendste opmerkingen wat betreft het programma die deelnemers voorafgaand hebben: Doet graag mee om even van huis te zijn Wil alleen sporten met vrouwen Wil graag nieuwe mensen leren kennen. Woont pas twee jaar in deze wijk. Mevrouw hoopt dat ze het aankan om te gaan bewegen. Wil graag ontspannen leren bewegen. Ze noemt het bewegen wat ze nu doet stressbewegen. Mevrouw heeft in Turkije minder klachten dan in Nederland. Na het programma 15 deelnemers (18%) zijn voortijdig gestopt met de activiteiten. Bij acht van hen is de reden onduidelijk. Bij de anderen waren redenen om te stoppen lichamelijke klachten, motivatiegebrek of het tijdstip dat niet uitkwam. Eén deelnemer wist geen alternatief om te trainen na het stoppen van de sportactiviteit. Gezondheid 18 deelnemers (26%) vinden hun gezondheid na de activiteiten goed, 50 deelnemers (71%) vinden hun gezondheid matig en twee deelnemers bestempelen hun gezondheid als slecht. Van twaalf deelnemers is geen reactie ontvangen op deze vraag. Dit betekent dat de ervaren gezondheid beter is geworden en minder deelnemers hun gezondheid slecht vinden (18 bij beginmeting tegen 2 bij eindmeting). Gemiddeld wegen de deelnemers bij de eindmeting 82 kilo. Dit is 2 kilo lichter dan bij de beginmeting. Hierbij moet worden vermeld dat maar van 54 deelnemers het gewicht bekend was bij de eindmeting. Tabel 2 gezondheidsklachten na programma Eindmeting Ja Nee Weet niet Pijn in onderrug/bekken/heupen 49% (36) 49% (36) 1% (1) Pijn in 52% (38) 45% (33) 3% (2) hand/arm/nek/schouder/bovenrug Pijn in been/voet 39% (28) 58% (41) 1% (1) Hoge bloeddruk 33% (25) 67% (50) Diabetes 13% (9) 85% (58) 1% (1) Hartklachten 10% (7) 90% (61) (Van gemiddeld tien deelnemers is geen antwoord ontvangen bij eindmeting) 4

5 Als we de gezondheidsgegevens aan het begin en eind van het programma vergelijken, zien we dat vrijwel alle gezondheidsklachten zijn afgenomen. De afname is het grootst bij diabetes, pijn in onderrug/bekken/heupen en pijn in been/voet. Bij deze interpretatie moet rekening gehouden worden met het feit dat bij de eindmeting gemiddeld tien deelnemers niet heeft beantwoord (bij diabetes missen 15 reacties). Een opmerking hierover door een beweegbegeleider: Mevrouw geeft aan dat haar suikergehalte beter is geworden. Haar huisarts is tevreden. Ook heeft ze minder last van haar hartklachten, doordat ze meer conditie heeft gekregen. Medicijngebruik Na het programma is het aantal deelnemers dat géén medicijnen gebruikt gedaald van 31% naar 28%. Toch is per klacht het medicijngebruik gedaald. Ook hier moet rekening gehouden worden met het feit dat er minder reacties zijn ontvangen op deze vraag dan bij de beginmeting. Programma/aanbod Voor 62 deelnemers (86%) is het programma verlopen zoals verwacht. Voor vier deelnemers is het een beetje verlopen zoals verwacht en voor zes deelnemers is het niet verlopen zoals verwacht. 68 deelnemers (94%) vinden het programma goed, vier deelnemers een beetje goed. 64 deelnemers (91%) vinden de sfeer onder de deelnemers en begeleiders prettig, zes deelnemers vinden de sfeer een beetje prettig. 69 deelnemers (96%) vinden de organisatie (op tijd beginnen, op tijd klaar zijn, geschikte ruimte, goed bereikbaar) goed geregeld. Drie deelnemers vinden dit een beetje goed geregeld. 67 deelnemers (97%) vinden de begeleiding goed, twee deelnemers vinden de begeleiding redelijk/matig. 58 (81%) deelnemers vinden het tijdstip waarop de activiteit wordt aangeboden goed, 14 deelnemers vinden dit tijdstip redelijk/matig. Ruim 10 deelnemers hebben bovenstaande vragen over de activiteiten niet beantwoord. 5

6 Figuur 1 Belangrijkste aspect van programma (aantal deelnemers) Op de vraag: Wat is voor u het meest belangrijk als u kijkt naar het programma waaraan u heeft meegedaan? antwoordt het grootste deel, 63 deelnemers (89%) dat het resultaat goed is (fit voelen/beter bewegen/beter kunnen ontspannen). Daarna vinden 38 deelnemers (54%) het meest belangrijk dat de sfeer onder de deelnemers en begeleiders goed is en tenslotte vinden 20 deelnemers (28%) het meest belangrijk dat de organisatie goed is. 73% van de deelnemers zou het programma aanraden aan familieleden, 27% zou dit misschien doen. 85% van de deelnemers wil verder gaan met deelnemen aan het programma. 14% weet dit niet zeker, slechts 1,4% wil niet verder gaan met het programma. Figuur 2 intentie om te bewegen bij sportclub/sportschool/beweeggroep (aantal deelnemers) Ruim de helft (54%) van de deelnemers wil verder gaan met bewegen of sporten bij een sportclub/sportschool/beweeggroep in de buurt. 31% wil dit misschien en 14% wil dit niet. 6

7 Huidig beweeggedrag Figuur 3 huidig beweeggedrag ten opzichte van vóór programma (aantal deelnemers) 75% van de deelnemers beweegt naar eigen zeggen nu meer dan ze vóór het programma deden. 22% beweegt hetzelfde en 3% is minder gaan bewegen. 54% beweegt op 5 dagen van de week minstens 30 minuten. 31% komt hier niet aan, 15% weet het niet. 61% beweegt buiten de groepsactiviteit (thuis, in eigen tijd) méér dan in de periode voor het programma. (35% beweegt niet méér buiten de groepsactiviteit, 4% weet dit niet). 7

8 Figuur 4 Activiteiten in dagelijks leven (aantal deelnemers) Gevraagd is naar het soort activiteit in het dagelijkse leven dat deelnemers nu meer uitvoeren dan aan het begin van het programma. De activiteit die het meest gedaan wordt is wandelen. 76% doet dit nu méér dan voor het programma. Hierna volgen boodschappen doen (43%) en fietsen (37%). 13% van de deelnemers doet geen activiteit méér dan aan het begin van het programma. 22 deelnemers doen naast het groepsaanbod nog een andere sport. Dit is voor de meesten (14 deelnemers) wandelen, sportief wandelen of nordic walking. Enkele deelnemers doen aan fitness, dansen, zwemmen of voetbal. 86% van de deelnemers is van plan om het komende half jaar net zoveel te bewegen als nu. 14% wil juist méér gaan bewegen. 8

9 Figuur 5 Uitspraken over bewegen (aantal deelnemers) Verschillende uitspraken zijn voorgelegd aan de deelnemers, zie tabel hierboven. De opvallendste resultaten worden genoemd. De grootste groep (93%) beweegt om zich fit te voelen/gewicht te verliezen. Daarnaast beweegt 65% omdat hij/zij er plezier in heeft. Wat betreft belemmeringen om te bewegen, wordt het ontbreken van geld om te bewegen het meest genoemd. Dit geldt voor 20% van de deelnemers. Geen tijd hebben voor bewegen of niet durven bewegen geldt slechts voor resp. 6% en 9%. 9

10 Sociale omgeving Figuur 6 Uitspraken over familie (aantal deelnemers) Gevraagd is naar de sociale omgeving, waaronder de familie. Veruit het meest genoemd is dat de familie van de deelnemer het leuk vindt dat hij/zij bij de groep zit (77%). Ook weet bij 40% van de deelnemers de familie nu meer van bewegen en gezond eten. Opvallend is dat van 21% van de deelnemers ook familie actief betrokken is bij de groep en dat van 12% van de deelnemers zijn familie niet weet dat hij meedoet aan de groep. Een algemene opmerking van de beweegbegeleider: Mevrouw heeft haar moeder en zus vanaf het begin meegenomen. Mevrouw neemt ook deel aan een andere groep op een andere dag en locatie. Ze is erg gemotiveerd. 10

11 Figuur 7 Uitspraken over vrienden (aantal deelnemers) Bij de vrienden van deelnemers zijn soortgelijke resultaten te zien. 76% van de deelnemers zegt dat zijn/haar vrienden het leuk vinden dat zij bij de groep zitten. Een opmerking van een beweegbegeleider: Mevrouw komt uit een andere deelgemeente en ze komt altijd trouw met haar vriendin. Het is bijzonder om te zien hoeveel plezier beide dames hebben in deze groepen. 11

12 Bijkomende effecten programma/groepsactiviteit Figuur 8 Diverse uitspraken over bewegen (aantal deelnemers) Verschillende mogelijke bijkomende effecten van deelname aan het programma zijn voorgelegd. Het meest genoemd is het feit dat deelnemers beter weten hoe ze beweegactiviteiten moeten uitvoeren (vaardigheden). Dit geldt voor 71% van de deelnemers. Ook is 69% van de deelnemers zich bewust geworden van het belang van bewegen voor de gezondheid en weet 59% meer wat zij zelf kunnen doen aan bewegen. Het effect dat het minst genoemd wordt is dat deelnemers beter zelf kunnen bepalen hoe en wanneer zij willen bewegen (28%). Zie voor de andere resultaten bovenstaande tabel. 12