Speech van Max van den Berg, voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw, bijeenkomst De Friese Bouwkring, Leeuwarden, 12 november 2010

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Speech van Max van den Berg, voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw, bijeenkomst De Friese Bouwkring, Leeuwarden, 12 november 2010"

Bruno Bauwens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Speech van Max van den Berg, voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw, bijeenkomst De Friese Bouwkring, Leeuwarden, 12 november 2010 [Inleiding] Bouw dupe van gesneefde ambities kopte NRC Handelsblad vandaag precies een week geleden. Het is in elk geval een krantenkop die leest als een romantitel. Maar helaas is het ook de harde waarheid. Het artikel geeft een beeld van de markt voor nieuwbouwwoningen die, na jaren van stijgende huizenprijzen, in verval is geraakt. Met alle ingrijpende gevolgen van dien voor projectontwikkelaars, bouwbedrijven en gemeenten. Dat de bouw een diepe crisis doormaakt is geen nieuws. De crisis blijkt wel langduriger en forser dan voorspeld. Dat zien we bijvoorbeeld aan de werkgelegenheidscijfers. Op dit moment werken er in Noord-Nederland ongeveer mensen direct in de bouw-cao. Anderhalf jaar geleden waren dat er nog Een afname dus van zo n 12,5%. Dat is nogal wat. En dan hebben we het nog niet eens over de werkgelegenheid daaromheen van architecten, installateurs, mensen met tijdelijke contracten of zzp ers. Ook daarin is de terugloop aanzienlijk. In sommige gebieden is de woningbouwproductie gehalveerd. Ook in de grond-, weg- en waterbouw zien we 1

2 stagnatie. De gevolgen daarvan zullen in de sector lang naijlen. Het einde van de crisis is dan ook nog niet in zicht. Dames en heren, [Crisis als kans] Hoe erg is dat nu, die crisis? Daar zijn twee antwoorden op mogelijk. Enerzijds is de crisis heel erg. Voor de mensen die op straat komen te staan. De jongeren die aan de slag willen in de bouw en die geen stageplaats vinden. De bedrijven die over de kop gaan. Voor al die mensen is de crisis een drama. Anderzijds zei een bouwondernemer onlangs tijdens de jaarvergadering van de NVB dat het voor de bouw jammer zou zijn als de crisis nu al ten einde liep. Want de crisis houdt de bouw een spiegel voor: wil de sector op langere termijn sterk en vitaal blijven, dan zijn ingrijpende veranderingen nodig. De crisis dwingt tot het denken over en werken aan nieuwe samenwerkingsvormen en verdienmodellen. Die zijn hard nodig om te kunnen inspelen op een veranderende samenleving. Met andere woorden: hoe hard de crisis ook toeslaat, diezelfde crisis is ook een kans. Laten we die vooral grijpen. Ook in de bouw geldt: never waste a good crisis. Laten we zorgen dat de crisis ons niet verzwakt, maar dat we er juist sterker dan ooit uit komen. 2

3 Dat is des te belangrijker, omdat er na de moeilijke jaren nu, op de langere termijn grote uitdagingen liggen. De nieuwbouwmarkt mag dan stilliggen. Maar de markt voor verbouwing en verbetering van bestaande gebouwen is volop in beweging. Hoe voegen we kwaliteit toe aan de bestaande gebouwde omgeving? Hoe maken we woningen energiezuiniger en duurzamer? Hoe spelen we in op de veranderingen die nodig zijn in krimpgebieden? Juist díe gebieden zorgen de komende decennia voor een enorme bouwopgave: hoe voeg je verschillende functies samen in bijvoorbeeld scholen, hoe combineer je sloop met levensloopbestendig bouwen? Krimpgebieden zijn wat dat betreft proeftuinen van innovatie. De demografische ontwikkelingen die hier plaatsvinden, zullen zich ook elders gaan voltrekken. Als wij nu investeren in innovatieve oplossingen, biedt dat ons een voorsprong! Daarnaast liggen er forse infrastructurele uitdagingen. Kijk alleen al hier in Friesland, waar diverse grote projecten op stapel staan. Zoals de Haak om Leeuwarden en de aanpak van het knooppunt Joure. De N31 Traverse Harlingen en de Centrale As van Nijega richting Dokkum. Of de spoorlijn Heerenveen-Groningen. Dat zijn allemaal grote, infrastructurele projecten die een belangrijk economisch en maatschappelijk 3

4 belang dienen. Ook vanuit dat perspectief is het cruciaal dat we investeren in een vitale en innovatieve bouwsector! Dat zijn natuurlijk allemaal mooie woorden. Maar: hoe brengen we ze in de praktijk? Wat kunnen we als verschillende partners concreet doen om de bouw te transformeren tot een sector die wendbaar is en slagvaardig. Klant- én toekomstgericht. Modern en innovatief. [Overheid: stimuleren] Ten eerste de overheden. Wij kunnen de crisis niet stoppen. We kunnen alleen de sector stimuleren er zo goed mogelijk doorheen te komen. Bijvoorbeeld door de versnellingsagenda s, waarbij de provincies, maar ook steden als Groningen, Leeuwarden en Emmen, het voortouw nemen. Of door de extra impuls die we energiebesparing in het Noorden gaan geven. Vanaf begin 2011 komen er vanuit het woningenplan - extra subsidiemogelijkheden voor energiebesparingen bij woningen van particulieren en van woningcorporaties. Ook door maatregelen als de tijdelijke verlaging van het btwtarief op arbeid bij herstel en verbouw van woningen. Uit een recente steekproef blijkt dat het aantal consumenten dat de komende 9 maanden een verbouwing gaat uitvoeren dankzij die verlaging met 15% is toegenomen. Het Economisch Instituut 4

5 voor de Bouw heeft berekend dat de maatregel in arbeidsjaren in de bouw oplevert en nog eens 900 daarbuiten. Dat klinkt bemoedigend! Dat overheidsmaatregelen effect hebben, is ook gebleken bij de Van der Laangelden om de nieuwbouwmarkt te stimuleren. Daardoor zijn in het Noorden zeker 500 extra woningen gebouwd die anders niet van de grond waren gekomen. Ik raad het nieuwe kabinet dan ook dringend aan om daarmee door te gaan. Daarnaast roep ik de rijksoverheid op om met gemeenten, projectontwikkelaars en bouwbedrijfsleven om de tafel te gaan zitten. En wel om te kijken hoe je nieuwbouwplannen zodanig kunt bijstellen dat ze bijvoorbeeld gefaseerd uitgevoerd kunnen worden. Of om eens te kijken naar een nationaal financieringssysteem dat als vangnet kan fungeren. [Sector: innoveren] Nu vormen overheden maar een schakel in de bouwwereld. De échte omslag in denken en doen moet natuurlijk vooral vanuit de sector zelf komen. Als Noordelijke Regieraad Bouw willen we daar een stimulerende rol in spelen. Hoe kunnen we als sector de crisis zo goed mogelijk benutten om te gaan innoveren? Wij zien grote kansen op vier gebieden. Ik noem ze alle vier kort met een inspirerend praktijkvoorbeeld erbij: 5

6 Ten eerste: nieuwe vormen van aanbesteden en samenwerking in de keten. Kijk als opdrachtgever niet langer alleen naar de laagste prijs, maar weeg bijvoorbeeld ook eerdere ervaringen met aannemers mee bij een aanbesteding. En kijk hoe je aanbesteden gemakkelijker en efficiënter kunt maken door harmonisatie en digitalisering. Een mooi praktijkvoorbeeld daarvan is BrigID. Een door de Regieraad gestarte centrale database met gegevens van bouwbedrijven en ingenieursbureaus. Overheden kunnen er gebruik van maken en dat maakt het aanbestedingsproces voor alle betrokkenen goedkoper, eenvoudiger en sneller. Tweede terrein met innovatiekansen is duurzaamheid. Gelukkig zien we in de hele bouwkolom al dat bedrijven meer en meer gespitst zijn op duurzaam ontwerpen en bouwen. Daar moeten we op voortbouwen. Bijvoorbeeld door financiële arrangementen te ontwikkelen die huiseigenaren in krimpgebieden stimuleren tot het duurzamer maken van hun woning. De essentie is hier dat we de focus verleggen van stichtingskosten naar de kosten van exploitatie, beheer en waardebehoud van de woning in de toekomst. Investeren in duurzaamheid is daarbij de sleutel. 6

7 Ten derde: informatiemanagement en ketendigitalisering. Bij het bouwproces zijn veel partijen betrokken die onderling informatie overdragen. Daarbij kan van alles misgaan. Daarom is het van belang dat alle partijen samenwerken vanuit één informatiemodel. Een mooi voorbeeld is het Bouwwerk Informatie Model (BIM). Alle relevante informatie in het hele bouwproces wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd in een digitaal gebouwmodel. Alle partijen die bij het bouwproces betrokken zijn werken met dezelfde informatie en zien dus van elkaar wat er gebeurt. Zo worden faalkosten en bouwfouten voorkómen. Het nieuwe DUO-gebouw op de Kempkensberg in Groningen is op die manier tot stand gekomen. En dan nog het vierde terrein: sociale innovatie. Hoe bied je nieuwe doelgroepen zoals deeltijdwerkers of jongeren perspectief in de bouw? Hoe investeer je op een toekomstgerichte manier in je human capital? De Regieraad wil ook daar een stimulerende rol in spelen. Bijvoorbeeld door bedrijven aan te zetten anticyclisch op te leiden, dus juist nú te investeren in het behoud van jongeren voor de bouw. Jonge mensen die de bouw in willen vinden op het moment moeilijk stageplekken. Terwijl het juist zo belangrijk is dat ze nú de ervaring opdoen die ze straks hard nodig zullen hebben. Daarom roep ik elk bedrijf op dat maar enige 7

8 ruimte heeft: creëer waar mogelijk stageplaatsen en behoud bestaande plekken. Sociale partners in de bouw maken zelf vele miljoenen vrij voor opleiding en behoud van personeel. Maak gebruik van de mogelijkheden die er zijn. Innoveren betekent immers ook: investeren in bestaand en in nieuw personeel! Het is in dat verband positief dat in Friesland de ROC s en de bouwopleidingen intensiever gaan samenwerken. Dames en heren, [Hoopvol] Tot slot. Ik zei het al: de Regieraad Bouw of de overheid kunnen de crisis niet doen verdwijnen. Wél kunnen we er samen met de gehele bouwketen voor zorgen dat we de crisis gebruiken om er juist sterker en vitaler uit te komen. De Regieraad wil zich graag samen met u inzetten voor een efficiënte, klantvriendelijke en innovatieve bouwkolom. Met alle belangrijke spelers. Met architecten, ingenieursbureaus en projectontwikkelaars. Met bouwbedrijven en installateurs. Met overheden en woningcorporaties. Eén ding is duidelijk: het klassieke verdienmodel in de bouw loopt vast. We móeten samen bouwen aan nieuwe vormen van samenwerking. Bouw dupe van gesneefde ambities. Met deze treurige krantenkop uit NRC Handelsblad begon ik mijn verhaal. Ik 8

9 eindig met een nieuwe, hoopvolle krantenkop: Bouw bloeit dankzij innovatieve ambities. Laten we dát samen waarmaken! 9

Vergelijkbare documenten

Speech commissaris van de koningin/voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw Max van den Berg, bijeenkomst over BrigID op 11 april 2011, Groningen

Speech commissaris van de koningin/voorzitter Noordelijke Regieraad Bouw Max van den Berg, bijeenkomst over BrigID op 11 april 2011, Groningen [Inleiding] MKB gebukt onder zware administratieve lasten.