Nieuwe financieringsvormen voor. het MKB. Verslag van een microconferentie. Ro Braaksma Lia Smit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nieuwe financieringsvormen voor. het MKB. Verslag van een microconferentie. Ro Braaksma Lia Smit"

Transcriptie

1 Nieuwe financieringsvormen voor het MKB Verslag van een microconferentie Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, juli 2012

2 ISBN: Bestelnummer: A Prijs: 30,- Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap ( Met dank aan alle nieuwe initiatieven die aan dit onderzoek hebben meegewerkt. Een overzicht vindt u in Bijlage I. Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Alternatieve financieringsvormen Kredietunies Matchmaking kapitaalzoekers en investeerders Crowdfunding Financiering van facturen Achtergestelde leningen voor het MKB Leasing Beurs voor niet-genoteerde effecten Andere mogelijkheden: 'bootstrapping' 10 3 Oplossingen voor knelpunten Dekken alternatieven vraag naar kleinere kredieten? De belangrijkste knelpunten Mogelijke oplossingen Samenwerking 13 Bijlage I Aanbieders nieuwe financieringsvormen 15 3

4

5 1 Inleiding Onderzoek naar de financieringsvraagstukken van het MKB laat het steeds weer zien: juist ondernemers en ondernemingen die betrekkelijk bescheiden bedragen willen lenen voor werkkapitaal, start van een bedrijf, uitbreiding of nieuwe activiteiten, hebben minder kans die te krijgen bij gevestigde financiële instellingen. 1 Natuurlijk zijn de handlingkosten per uitgeleende euro bij kleine bedragen relatief hoger. Daar staat echter een kans op de nieuwe Google of Endemol tegenover. Wanneer er voor de succesvolle ondernemer en onderneming van de toekomst nu onvoldoende geld beschikbaar is, tast dat de welvaart van morgen aan: het schumpeteriaanse proces van creatieve destructie en van opkomst en doorgroei van nieuwe bedrijvigheid verloopt dan trager. Het gegeven dat banken zelf moeten voldoen aan hogere kapitaaleisen (Basel lllakkoord) lijkt een oplossing van het probleem niet dichterbij te brengen. Dat probleem betreft in het bijzonder de kredietverlening voor bedragen van tot Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft een Expertgroep Bedrijfsfinanciering gevraagd aan te geven hoe de kredietverlening zou kunnen worden verbeterd. Een van de aanbevelingen van deze expertgroep is: vergroting van de financieringskeuzes van in het bijzonder het MKB. 2 De grote vraag is: welke alternatieven zijn er voor het MKB, afgezien van lenen bij de bank, uitgeven van aandelen, het zoeken van informal investors of 'fools, family and friends'? EIM is in een miniconferentie nagegaan welke mogelijkheden nieuwe, alternatieve financieringsvormen bieden. Met nieuwe aanbieders, waarvan sommigen pas later dit jaar daadwerkelijk van start gaan, is besproken welke financieringsbedragen zij kunnen bieden, welke knelpunten zij ervaren en welke oplossingen zij hebben bedacht. Deze minirapportage geeft een weergave van de bevindingen. 1 Zie bijvoorbeeld R. Braaksma, L. Smit en W. Verhoeven, Financieringsmonitor Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, EIM, Zoetermeer, 2011: het kleinbedrijf krijgt vaker een weigering op financieringsaanvragen bij banken. De Bank Lending Survey van De Nederlandsche Bank laat bovendien zien dat banken na de kredietcrisis hun acceptatiecriteria voor leningen aan kleine bedrijven meer hebben opgeschroefd dan die voor leningen aan grote bedrijven. 2 Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Naar een gezonde basis: bedrijfsfinanciering na de crisis. Advies van de expertgroep bedrijfsfinanciering, Den Haag,

6

7 2 Alternatieve financieringsvormen Dit hoofdstuk beschrijft enkele alternatieve aanbieders van bedrijfsfinanciering en mogelijke knelpunten die zijn genoemd op het minicongres. Zie Bijlage I voor meer informatie over de beschreven aanbieders. 2.1 Kredietunies Korte beschrijving Kredietunies zijn coöperaties van ondernemers binnen een branche of regio, die geld inleggen. De coöperatie financiert er leden-ondernemers mee, die geld nodig hebben. Kortom, financiering van ondernemers door ondernemers. Bij de leden is doorgaans ook de expertise aanwezig om kansen en risico's van het gevraagde krediet te kunnen inschatten: zij kennen de ondernemer en kunnen de kwaliteit van zijn plan toetsen aan hun kennis van de markt. Kredietunies bestaan elders al (veel) langer, bijvoorbeeld in de VS. In Nederland is recent een voorzichtige start gemaakt: er zijn enkele pilots gepland en eind 2012 moet het initiatief daadwerkelijk starten. Kredietunies moeten voldoen aan regelgeving voor financiële instellingen die de wetgever niet voor deze coöperaties heeft bedoeld. De Nederlandse Bank en de AFM handhaven echter strak sinds de kredietcrisis, wat de Kredietunies een hoge administratieve lastendruk bezorgt. Verder ervaren Kredietunies weerstand van gevestigde banken, die vermoedelijk vrezen voor verlies van omzet. Meer informatie Zie Match-making kapitaalzoekers en investeerders Nederland kent verschillende organisaties die ondernemers met een plan maar zonder (voldoende) kapitaal in contact brengen met investeerders die geld willen steken in kansrijke ondernemingen. Kapitaalzoekers zetten hun propositie met plan en benodigd bedrag op de website van de organisatie, en investeerders kunnen naar aanleiding daarvan contact leggen voor een eventuele deal. Zij leveren eigen, dus risicodragend, vermogen, waar zeggenschap en delen in de winst tegenover staan. Deels bieden de matchmakers ook extra service zoals netwerkbijeenkomsten en voorlichting. Knelpunten Organisaties die vragers naar en aanbieders van kapitaal met elkaar in contact brengen, signaleren een toenemende vraag naar hulp bij financiering. Zij komen daaraan deels tegemoet door toegang tot informatie en financieel advies te faciliteren. Meer informatie Zie:

8 2.3 Crowdfunding Crowdfunding doet een beroep op een grote massa anonieme geldverschaffers. Deze steken elk een zelf te bepalen (vaak klein) bedrag in het project van hun keuze: risicodragend kapitaal zonder zeggenschap, dat wel recht geeft op een aandeel in de winst en vaak andere extra's. Voorbeeld is de kroeg waar investeerders korting krijgen op hun pils en grote investeerders een barkruk met hun naam erop. Crowdfunding is een variant van crowdsourcing. Dit werd het eerst toegepast door artiesten (muziek, film) en was in de VS in 2010 al goed voor een miljard dollar aan financiering. Ondernemers op zoek naar kapitaal kunnen zelf een crowd proberen te interesseren in hun ondernemingsplan. Zij kunnen echter met veel minder kosten en moeite aanhaken bij een matchmakerwebsite voor crowdfunding, naar analogie van de in paragraaf 2.2 beschreven formule voor grotere investeringen. Knelpunten Potentiële gebruikers en intermediairs is onvoldoende duidelijk wat crowdfunding precies inhoudt en in hoeverre het voor hen bruikbaar is. Het heeft nog geen naam als bewezen en betrouwbaar alternatief op het gebied van financiering. Verwarrende berichtgeving over de inhoud van de begrippen crowdsourcing en crowdfunding speelt hierbij een rol. Dat vraagt om actie op het gebied van marketing en communicatie. Tevens is niet altijd duidelijk in hoeverre crowdfunding valt onder de Wet op het financieel toezicht (Wft). Meer informatie Zie en Financiering van facturen Lange betalingstermijnen van zakelijke afnemers en te late betaling van rekeningen bezorgen veel MKB-bedrijven liquiditeitsproblemen. Een voorbeeld 1 : Een middelgroot industrieel bedrijf heeft een product dat internationaal goed aanslaat, maar heeft door acquisities in het verleden nauwelijks eigen vermogen. De crisis brengt een flinke omzetdip mee en acute liquiditeitsproblemen. Een lening met overheidsgarantie zorgt financieel voor lucht. De financiers hebben vertrouwen in de marktvooruitzichten van het bedrijf. Maar als de grootste afnemer een betalingstermijn van 120 dagen oplegt, ontstaan opnieuw liquiditeitsproblemen en dreigt alsnog faillissement. Het bedrijf wordt overgenomen door een informal investor en klimt inmiddels weer uit het dal. Financiering van de uitstaande rekeningen is een oplossing om toch te kunnen beschikken over voldoende werkkapitaal. Hierdoor worden ondernemers direct geholpen: hun liquiditeit neemt onmiddellijk toe. Trefi heeft een werkwijze waarbij het factuurbedrag gelijk wordt overgeschreven op de rekening van het bedrijf, met flexibeler voorwaarden en een lagere vergoeding dan gehanteerd door 1 Bron: Ro Braaksma, Lia Smit en Wim Verhoeven, Financieringsmonitor Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, EIM, Zoetermeer,

9 reguliere factoringbedrijven. Er is ook geen verplichting om alle facturen te financieren. Incassokosten zijn voor eigen rekening, wel wordt ondersteuning geboden. Knelpunten Het gaat hier om een complex product dat voor potentiële gebruikers uitleg nodig heeft, zeker over wat het verschil is met klassieke factoring. Dus ook hier is een marketing- en communicatieopgave. Daarnaast kost het tijd om dit systeem van de grond te krijgen. Enerzijds is het nog vrij onbekend bij de doelgroep, anderzijds willen potentiële investeerders graag direct zaken doen. Meer informatie Zie Achtergestelde leningen voor het MKB Achtergestelde leningen zijn een alternatief in de financieringsmix en aanvullend op een bancaire financiering. Het voordeel is dat de ondernemer het volledige eigendom en de zeggenschap in het bedrijf behoud (geen equity- /aandelencomponent) tegen relatief lage kosten. Banken zien een achtergestelde lening als vrijwel gelijkstaand aan eigen vermogen en door dit te versterken, kan een bedrijf makkelijker geld lenen. Het Nederlands MKB Fonds (NMF) maakt bancaire financiering dus eenvoudiger voor MKB-ondernemingen door versterking van het garantievermogen voor de bank. NMF is daarom complementair aan bankfinanciering en niet concurrerend. De selectie en dossiervorming vinden online plaats; daarna gaan ervaren financieringsprofessionals met de ondernemer het gesprek aan en beoordelen zij de 'ondernemer en zijn/haar plan'. Iedere lening zal ter goedkeuring worden voorgelegd aan Agentschap NL/Groeifaciliteit. Hierbij staat de overheid voor een deel van de achtergestelde lening garant. De monitoring van de verstrekte lening zal in combinatie online en fysiek plaatsvinden, waarbij het NMF de ondernemer continue cijfermatige feedback geeft op basis van actuele gegevens om het sturen op gepande aflossing te faciliteren. Knelpunten Uitdaging voor het NMF is een zo spoedig mogelijke go-to-market en het vinden van ervaren expertise in de markt om een goede kredietbeoordeling te doen op basis van hard en soft skills om defaults in de fondsportefeuille te minimaliseren. Meer informatie Zie NMF: Leasing Leasing is een alternatief voor 'zelf kopen en financieren' waarmee bedrijven hun uitgaven voor machines, apparatuur, transportmiddelen en andere dure aanschaffingen kunnen spreiden in de tijd. Het te financieren object is het onderpand voor de lening. 9

10 Knelpunten Het ontbreken van een borgstellingsmogelijkheid zoals die voor klassiek vreemd vermogen wel bestaat (de BMKB-regeling) is, evenals strengere regelgeving voor financiële instellingen, een obstakel voor een ruimere toepassing van leasing als alternatieve financiering. Ook is het concept 'leasing' bij veel MKB-ondernemers niet bekend en dat belemmert optimaal gebruik ervan. Meer informatie Zie bijvoorbeeld (brancheorganisatie leasebedrijven). 2.7 Beurs voor niet-genoteerde effecten De Nederlandse ParticipatieExchange NPEX stelt aanbieders van niet-genoteerde effecten zoals participaties in cv's, obligaties of aandelen in staat deze op een makkelijke manier te verhandelen, namelijk via een veilingsysteem. Kopers en verkopers houden het heft in eigen handen en hoeven er niet meer voor naar de bank of broker. NPEX is een geautomatiseerd en online handelsplatform dat moet uitgroeien tot een volwaardige beurs. Knelpunten Een mogelijk knelpunt voor de alternatieve effectenbeurs is onzekerheid over de continuïteit bij potentiële gebruikers: 'wat gebeurt er met mijn aandelen als de beurs onverhoopt wordt opgeheven?'. Verder is het voor succes noodzakelijk dat de beurs binnen afzienbare tijd voldoende volume en momentum krijgt. Meer informatie Zie Andere mogelijkheden: 'bootstrapping' Afgezien van de hierboven beschreven alternatieven voor financiering met vreemd vermogen via de bank of met eigen vermogen van aandeelhouders of investeerders, zijn er exotischer alternatieven. In de Engelstalige literatuur worden ze wel aangeduid met 'bootstrapping': alles benutten wat omzet oplevert, kosten bespaart en duur bankkrediet helpt vermijden. Voorbeelden zijn een ICT-bedrijf dat zijn werknemers opties geeft in plaats van een hoog salaris en een glasvezelbedrijf dat zijn klanten zelf de kabels van de straat naar hun woning laat graven in ruil voor een lagere rekening. 10

11 3 Oplossingen voor knelpunten Dit hoofdstuk behandelt algemene knelpunten voor (de introductie van) alternatieve financieringsvormen en mogelijke oplossingen daarvoor. Maar om te beginnen nog een belangrijke vraag: 3.1 Dekken alternatieven de vraag naar kleinere kredieten? In hoeverre zijn de in het vorige hoofdstuk beschreven alternatieven een oplossing voor de vraag naar bedragen tussen en ? Dit is de range waar zich aanbodproblemen voordoen, in het bijzonder voor het MKB. 1 Deze vraag is voorgelegd aan aanbieders van alternatieve financiering. Het antwoord: alleen de Nederlandse ParticipatieExchange NPEX richt zich met financiering vanaf vooral op de bovenkant van de markt voor lagere bedragen. De andere kanalen richten zich meer op de vraag naar kleinere financieringen. Zie de onderstaande figuur. Figuur 1 Aanbod van nieuwe financieringsinitiatieven naar bedrag Hoger dan Trefi funding CrowdAboutNow unies MKB-crowd- NPEX NMF match Krediet- ringsplein Investor- Investe- Bron: Panteia/EIM, De belangrijkste knelpunten Afgezien van de specifiek voor één bepaalde vorm van alternatieve financiering geldende knelpunten zijn er ook enkele knelpunten waar meer alternatieve financieringsvormen mee te maken hebben. Het zijn: 1 Financieringsmonitor 2011, R. Braaksma, L. Smit, W. Verhoeven, Panteia/EIM, Zoetermeer,

12 1 Gebrek aan bekendheid van potentiële gebruikers en intermediairs met het concept, dus optimale marketing en communicatie is vereist. 2 Regelgeving en toezicht zijn geënt op bestaande financieringsvormen en houden onvoldoende rekening met nieuwe vormen. 3 Voor gevestigde financiële instellingen zijn nieuwkomers potentiële concurrentie en het ontstaan van die concurrentie roept weerstand op. 4 Naamsbekendheid opbouwen en voldoende gebruikers (en financiën) aantrekken voor een levensvatbaar project, kost tijd. Gebruikers en investeerders hebben echter géén tijd en willen direct zaken doen. Dat levert regelmatig spanningen op. 5 Kredietwaardigheidsbeoordeling van vragers om financiering. Voor het kleinbedrijf zijn maar beperkt ratings beschikbaar, zeker voor bedrijven die voornamelijk aan consumenten leveren. Een oordeel op basis van 'soft skills' zoals (vertrouwen in) kennis en kunde van de ondernemer en de potentie van zijn markt, vraagt tijd en stelt extra eisen aan de competentie van de beoordelaar. 3.3 Mogelijke oplossingen Mogelijke oplossingen volgens de deelnemers aan het minicongres, gewijd aan nieuwe financieringsvormen, zijn: Marketing en communicatie Duidelijk maken wat de verschillende nieuwe financieringsvormen inhouden en er een totaalbeeld van geven. Een goede communicatiestrategie ontwerpen om ondernemers duidelijk te maken wat voor hen bruikbaar kan zijn. Daarbij rekening houden met het feit dat financiering voor de meeste MKB'ers een instrument is en bovendien een instrument waarmee zij doorgaans niet erg vertrouwd zijn. Een gezamenlijke website of portal en een mediastrategie waar selectie en presentatie van success stories deel van uitmaakt, evenals scanning op nieuwswaarde van berichten over nieuwe financieringsvormen. Hierbij kan worden gedacht aan de ondernemerskredietdesk: One-stop-shopping bieden aan MKB'ers die financiering zoeken: zij zoeken vaak een totaalpakket van eigen en vreemd, kort en lang vermogen, waarvoor zij zich nu bij verschillende loketten moeten melden. Rol van de Kamers van Koophandel (in de toekomst met Syntens samen: Ondernemerspleinen) hierbij versterken ('die spreken de taal van ondernemers beter dan de doorsnee financiële adviseur'). Een goede communicatiestrategie voor financiële intermediairs zoals accountants. Meer samenwerking met aanbieders van dezelfde en soortgelijke financieringsproducten in het buitenland. Een keurmerk om het kaf van het koren te scheiden en zo te zorgen voor vertrouwen van ondernemers in nieuwe producten en aanbieders. Regelgeving en toezicht Netwerken, ook via de politiek, om druk uit te oefenen op DNB en AFM, die sterk zijn gericht op de traditionele financiële instituties. Rondetafelconferenties, discussies, show-cases en dergelijke benutten om alternatieve financieringsvormen onder de aandacht te brengen. 12

13 Weerstand bij gevestigde financiële instellingen Samenwerking met banken; duidelijk maken dat nieuwe financieringsvormen eerder aanvulling zijn op dan concurrentie voor het mainstream aanbod. Kleine kredieten zijn voor banken nauwelijks interessant vanwege de hoge handlingkosten per euro krediet. Terug naar de basis: een community bank met recht-toe-recht-aan producten, bescheiden overhead en behuizing en focus op nutsbankieren. Tijd Richt je op één of enkele niches en onderscheid je in de bediening van die niches. Gezamenlijk optreden van en samenwerking met aanbieders van andere alternatieve financieringsvormen spaart tijd en geld voor nieuwe financieringsstartups. Kredietwaardigheidsbeoordeling Financiers die de ondernemer en zijn markt al goed kennen, hebben een voorsprong bij de beoordeling van soft skills. Voorbeelden zijn locale of branchegebonden kredietunies. In het belang van lagere handlingkosten dient 'soft skill' rating-informatie meer te worden uitgewisseld tussen financiers. 1 De kennis over soft skills van ondernemers is bij meer partijen aanwezig, maar die wisselen hun data doorgaans niet uit. Wie na een afwijzing probeert elders financiering te krijgen, doorloopt de hele beoordelingsprocedure opnieuw. Op dit moment ziet een initiatief voor een Kredietpaspoort het licht. Dit is een goed voorbeeld om de informatie over soft skills uitwisselbaar te maken. 3.4 Samenwerking In de vorige paragraaf is al enkele malen de noodzaak van betere samenwerking genoemd, vooral samenwerking tussen organisaties die nieuwe vormen van financiering aanbieden. Met zulke samenwerking valt in het bijzonder wat te bereiken op het gebied van marketing en communicatie naar de doelgroep MKBondernemers. Maar ze kunnen de handen ook ineenslaan om te lobbyen voor een op de nieuwe financieringsaanbieders afgestemde regelgeving en toezicht. Vertegenwoordigers van de betrokken organisaties, aanwezig bij een aan het onderwerp gewijd minicongres, hebben aangegeven met welke aanbieders zij zouden willen samenwerken. Bij de meeste nieuwe formules blijkt er voldoende grond voor onderlinge samenwerking. Kredietunies, MKB-fonds (achtergestelde leningen), crowdfunding en de beurs voor niet-genoteerde effecten krijgen de meeste stemmen, gevolgd door leasing. Matchmaking en financiering van facturen krijgen er minder. Bij matchmaking is er overigens ook geen financieel product. 1 Er is vooral behoefte aan informatie waarom een aanvraag is afgewezen: te weinig ondernemer, te kleine markt, te kleine lening (in verhouding tot de handlingkosten) dan wel de verkeerde branche? Kanttekening: hieraan dienen wel voorwaarden te worden gesteld om te voorkomen dat een aanvrager op grond van één negatieve aantekening overal wordt geweigerd. 13

14 Deelnemers aan het minicongres stellen vast dat de verschillende formules een aantrekkelijk palet bieden van op elkaar aansluitende mogelijkheden van financiering. Die constatering maakt nog eens duidelijk dat het fundament voor samenwerking aanwezig is. Anderzijds maakt het duidelijk dat ondernemers in de toekomst meer te kiezen hebben op financieringsgebied, als alle initiatieven in de markt actief zijn. Dat vraagt ook om andere en uitgebreidere advisering en begeleiding door financiële adviseurs. 14

15 BIJLAGE I Aanbieders nieuwe financieringsvormen Investeringsplein Naam: Website: Formule: Eigen/Vreemd Vermogen: Distributiekanaal: Investeringsplein.nl 'Datingsite' voor ondernemers Ondernemers zetten hun propositie op de website, geïnteresseerde investeerders kunnen op basis daarvan contact leggen Eigen vermogen Operationeel vanaf: December 2007 Aantal cliënten: actief, totaal Kredietgrootte: Dekt range van tot Uitstaande financiering: 400 miljoen Investormatch Naam: Website: Formule: Eigen/Vreemd Vermogen: Distributiekanaal: Investormatch BV Matching van ondernemers-kapitaalzoekers met investeerders en (netwerk)service voor beide Eigen vermogen Operationeel vanaf: Mei 2011 Aantal cliënten: magazine, events Kredietgrootte: Van tot Uitstaande financiering: n.b. Kredietunies Naam: Website: Formule: Eigen/Vreemd Vermogen: Distributiekanaal: Kredietunie Nederland Financiering door ondernemers, voor ondernemers (coöperatieformule) Vreemd vermogen Operationeel vanaf: Najaar 2012 Aantal cliënten: Sectorale en locale/regionale kredietunies n.b. Kredietgrootte: b.v.k. < Uitstaande financiering: n.v.t. 15

16 Nederlands MKB Fonds Naam: Website: Formule: Eigen/Vreemd Vermogen: Distributiekanaal: Nederlands MKB Fonds Operationeel vanaf: 2 e helft Achtergestelde lening, via Groeifaciliteit, om banklening makkelijker te maken Achtergestelde lening die door banken vaak gelijkgesteld wordt aan eigen vermogen Aantal cliënten: n.b. (beoogd: 2012) Kredietgrootte: Uitstaande financiering: Direct via internet en B2B via bijvoorbeeld accountmanagers van bank, intermediairs, accountants en brancheverenigingen tot 1 miljoen n.v.t. (beoogd: 100 miljoen) Npex Nederlandse ParticipatieExchange Naam: Website: Formule: Eigen/Vreemd Vermogen: Distributiekanaal: Npex Holding BV Geautomatiseerd online handelsplatform voor niet-genoteerde effecten Eigen vermogen Partnernetwerk Operationeel vanaf: Februari 2009 Aantal cliënten: Kredietgrootte: Vanaf Uitstaande financiering: n.b. MKB-Crowdfunding Naam: MKB-Crowdfunding Website: Formule: Financiering door eigen ondernemersnetwerk Eigen/Vreemd Vermogen: Eigen vermogen Distributiekanaal: Diverse MKB-organisaties Operationeel vanaf: Aantal cliënten: Kredietgrootte: tot 2,5 miljoen (accent < ) Uitstaande financiering CrowdAboutNow Naam: CrowdAboutNow BV Website: Formule: Netwerkfinanciering (andere ondernemers, klanten, etc.) Eigen/Vreemd Vermogen: Eigen vermogen Distributiekanaal: Partnernetwerk (fin. intermediairs, incubators e.a.) Operationeel vanaf: Aantal cliënten: 16 Kredietgrootte: tot Uitstaande financiering:

17 Trefi Naam: TREFI Website: Formule: Management en (voor)financieren van facturen Eigen/Vreemd Vermogen: Factoring: dus niet van toepassing Distributiekanaal: Internet, intermediairs, banken Operationeel vanaf: Maart 2012 Aantal cliënten: 10 Kredietgrootte: tot Uitstaande financiering:

18

19 De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadbaar) op: Recente Publieksrapportages A Monitor Inkomens Ondernemers A Een typologie van ondernemers met lage inkomens A Kleinschalig Ondernemen 2012 A Hoe ondernemend zijn zzp'ers? A Duurzaam ondernemen in het kantoorhoudende MKB A Vergrijzing en ondernemerschap A Hoe werken bedrijven samen in projecten? A Ondernemen in de Sectoren 2011 A Zelfbewust een Zelfstandige Positie A Kerngegevens MKB 2011 A Financieringsmonitor 2011 A Arbeidsproductiviteitstrends in klein-, midden- en grootbedrijf A Global Entrepreneurship Monitor 2010 The Netherlands A Ondernemen voor de toekomst A Trendstudie MKB en Ondernemerschap: Synthese A Uitvinders in Nederland A Kleinschalig Ondernemen 2010 A Trendstudie MKB en Ondernemerschap A Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2010 A Startende ondernemers A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Global Entrepreneurship Monitor 2009 The Netherlands A Ondernemen in de sectoren brochures A De arbeidsmarkt van Midden-Nederland A Monitor Inkomens Ondernemers A Stand van Zaken Zonder Personeel A Internationale benchmark ondernemerschap 2010 A Bedrijfsbeëindigingen in het kleinbedrijf A april 2010 Octrooien in Nederland A Ondernemen voor anderen! A Een kwestie van ondernemen A Innovatief ondernemerschap in detailhandel, horeca en ambacht A Slim en gezond afslanken A Ondernemen in de Sectoren A Springen over de Grens A Criminaliteitspreventie door kleine bedrijven A Global Entrepreneurship Monitor 2008 The Netherlands 19

20 A Internationale benchmark ondernemerschap 2009 A Kleinschalig Ondernemen 2009 A Kopstaartbedrijven A Ondernemerschap in de wijk A Van werknemer tot ondernemer A half juni 2009 Review: Internationalisering van het Nederlandse MKB A Monitor Inkomens Ondernemers A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Afhankelijkheid in de metaalsector A Beter inzicht in multicultureel ondernemerschap A Ten years entrepreneurship policy: a global overview A Toekomst concurrentiepositie MKB A MKB in regionaal perspectief A Succes met samenwerking A Tijdelijke samenwerkingsverbanden in het Nederlandse MKB A Sociaal ondernemerschap A Ondernemen in de Sectoren A Ondernemerschap in de zorg A In- en uitstroom in de detailhandel A Internationale benchmark ondernemerschap A Nalevingskosten van wetgeving voor startende bedrijven A september 2008 Stimulering van ondernemerschap in middelgrote gemeenten A HRM-beleid in het MKB A Global Entrepreneurship Monitor 2007 The Netherlands A Kleinschalig Ondernemen 2008 A Ondernemerschap in de regio A Herstructurering van winkelgebieden A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Technologiebedrijven in het MKB A MKB in regionaal perspectief A Voor het gewin of voor het gezin? A Van onbemind tot onmisbaar A Ondernemen in de Sectoren A Ondernemerschap in het primair en voortgezet onderwijs A Kleinschalig Ondernemen 2007 A Global Entrepreneurship Monitor 2006 Nederland A Een eigen bedrijf: loon naar werken? A Internationale benchmark ondernemerschap A Dat loont! A Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid A Flexibele arbeid in het MKB 20

Benchmark klanten Qredits

Benchmark klanten Qredits Benchmark klanten Qredits Lia Smit Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201308 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl). Voor alle

Nadere informatie

MKB-index april 2017

MKB-index april 2017 MKB-index april 2017 Zoetermeer, 4 mei 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en

Nadere informatie

Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus

Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB. drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Bijdrage van buitenlandse werknemers aan innovatie in het MKB drs. A. Bruins T. Span MSc drs. P. Gibcus Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1096-8 Rapportnummer : A201363 Dit onderzoek is gefinancierd

Nadere informatie

Financieringsproblemen in de binnenvaart

Financieringsproblemen in de binnenvaart Financieringsproblemen in de binnenvaart Drs. M.J. Overweel Drs. P.Th. van der Zeijden Zoetermeer, 26 maart 2014 ISBN : 978-90-371-1120-0 Rapportnummer : A201414 Dit onderzoek is gefinancierd door het

Nadere informatie

MKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven

MKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven MKB Rating: smaakt naar meer Onderzoek naar bekendheid en gebruik van ratings door MKB-bedrijven Lia Smit, Ro Braaksma, Pieter Fris Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1108-8 Rapportnummer : A201374

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Fryslân

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Fryslân Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Ergernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage

Ergernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage Ergernissen van ondernemers in het MKB Minirapportage drs. C.M. Wiggers Zoetermeer, augustus 2003 Nummer: M200304 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zeeland

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zeeland Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Gelderland

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Gelderland Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Drenthe

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Drenthe Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Kunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid

Kunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid Kunnen MKB-ondernemers de weg nog vinden? Veranderingen in de sociale zekerheid Peter Brouwer Zoetermeer, april 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zuid-Holland

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Zuid-Holland Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Limburg

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Limburg Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Flevoland

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Flevoland Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Noord-Holland

Personeelsmonitor Provincies. Benchmarkrapport Provincie Noord-Holland Personeelsmonitor Provincies Benchmarkrapport Zoetermeer, oktober 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Heliomare

Tevredenheidsonderzoek Heliomare Tevredenheidsonderzoek Heliomare Naar Werk Meetjaar 2017/2018 Zoetermeer, 4-5-2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Stemming onder ondernemers in het MKB

Stemming onder ondernemers in het MKB Stemming onder ondernemers in het MKB ISBN : 978-90-371-1130-9 Rapportnummer : A201424 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia

Nadere informatie

Financiering bij familiebedrijven

Financiering bij familiebedrijven Financiering bij familiebedrijven Ro Braaksma Zoetermeer, 23 september 2011 Dit onderzoek is gefinancierd door het Centrum van het Familiebedrijf. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM.

Nadere informatie

De oudere starter in Nederland Quick Service

De oudere starter in Nederland Quick Service De oudere starter in Nederland Quick Service Heleen Stigter Zoetermeer, januari 2003 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie

Nadere informatie

Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012

Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid 1998-2012 drs. K.L. Bangma drs. A. Bruins drs. D. Snel drs. N. Timmermans Zoetermeer, 5 juli 2013 Rapportnummer : A201337 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek

Nadere informatie

Zoetermeer, 28 februari 2018

Zoetermeer, 28 februari 2018 Cliëntenaudit BWRI Zoetermeer, 28 februari 2018 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Accessio Inburgering

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Accessio Inburgering Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Accessio Inburgering Zoetermeer, woensdag 5 augustus 2015 In opdracht van Accessio Inburgering De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Fox AOB

Tevredenheidsonderzoek Fox AOB Tevredenheidsonderzoek 2015 Fox AOB Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Fox AOB De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Universiteit van Amsterdam, INTT Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Universiteit van Amsterdam, INTT De verantwoordelijkheid voor de inhoud

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Heliomare

Tevredenheidsonderzoek Heliomare Tevredenheidsonderzoek Heliomare Werkfit maken Meetjaar 207/208 Zoetermeer, 4-5-208 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv

Tevredenheidsonderzoek 2011. Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Studiecentrum Talen Eindhoven bv Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Studiecentrum Talen Eindhoven bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud

Nadere informatie

BNA Conjunctuurmeting

BNA Conjunctuurmeting BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36

Nadere informatie

Financieringsmonitor MKB Starters

Financieringsmonitor MKB Starters Financieringsmonitor MKB Starters Starters en gevestigd MKB vergeleken Pim van der Valk Lia Smit Zoetermeer, 19 januari 2010 Dit onderzoek is gefinancierd door Ministerie van Economische Zaken Programmaonderzoek

Nadere informatie

De Watersector Exportindex (WEX)

De Watersector Exportindex (WEX) De Watersector Exportindex (WEX) Prognose 2005 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2006 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen

Tevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Hogeschool Inholland Amsterdam/Diemen De verantwoordelijkheid voor

Nadere informatie

Kengetallen ondernemerschap

Kengetallen ondernemerschap Kengetallen ondernemerschap Tabellenboek drs. N.G.L. Timmermans R. in 't Hout K. Bakker drs. W. H.J. Verhoeven Zoetermeer, 14 augustus 2009 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische

Nadere informatie

Concurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt

Concurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt Concurrentie in het MKB Hoe concurrentie het MKB scherp houdt drs. W.V.M. van Rijt-Veltman drs. J. Snoei Zoetermeer, maart 2013 Rapportnummer: A201313 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek

Nadere informatie

Vertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen

Vertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen Vertrouwen in eigen bedrijf keldert Ondernemersvertrouwen door de jaren heen Bram van der Linden Zoetermeer, december 2013 ISBN : 978-90-371-1107-1 Rapportnummer : A201373 Dit onderzoek is gefinancierd

Nadere informatie

Cliëntenaudit Bureau ABC

Cliëntenaudit Bureau ABC Cliëntenaudit Bureau ABC 2014 Zoetermeer 17 april 2015 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties

Nadere informatie

Exportontwikkeling van het industriële MKB

Exportontwikkeling van het industriële MKB Exportontwikkeling van het industriële MKB Ro Braaksma Zoetermeer, 3 september 2003 Bestelnummer: M200305 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Hogeschool van Amsterdam

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Hogeschool van Amsterdam Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Hogeschool van Amsterdam Zoetermeer, woensdag 9 november 2016 In opdracht van Hogeschool van Amsterdam De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het

Nadere informatie

De stand van Mediation in Nederland

De stand van Mediation in Nederland De stand van Mediation in Nederland drs. R.J.M. Vogels Zoetermeer, 17 november 2011 In opdracht van het Nederlands Mediation Instituut (NMI). De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Stratus.

Nadere informatie

Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse

Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse Belasting over de winst verdeeld naar sector en grootteklasse Minirapportage ir. C.C. van de Graaff drs. W.H.J. Verhoeven drs. P. Vroonhof K. Bakker Zoetermeer, 18 september 2002 Dit onderzoek is uitgevoerd

Nadere informatie

Bouwers en hun gemeente

Bouwers en hun gemeente Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 1 2 Bouwers en hun gemeente E e n pe iling in de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezinge n 2014 drs. Pim van

Nadere informatie

Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015

Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015 Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar René Vogels Zoetermeer, 10 april De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,

Nadere informatie

De Watersector Exportindex (WEX)

De Watersector Exportindex (WEX) De Watersector Exportindex (WEX) prognose 2006 drs. P. Gibcus drs. W.H.J. Verhoeven Zoetermeer, februari 2007 Dit onderzoek is gefinancierd door het programma Partners voor Water. De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015. Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl

Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015. Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl Zoetermeer, vrijdag 13 november 2015 In opdracht van Regionaal Autisme Centrum onderdeel Autismewerk.nl De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Van goede naar betere dienstverlening. Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds

Van goede naar betere dienstverlening. Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds Van goede naar betere dienstverlening Tevredenheids- en behoefteonderzoek voor het Vervangingsfonds en Participatiefonds Inge van den Ende, Mandy Goes en Roxanne de Vreede Zoetermeer, 26 april 2018 De

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok

Tevredenheidsonderzoek De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok Tevredenheidsonderzoek 2014-2015 De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok Zoetermeer, maandag 3 augustus 2015 In opdracht van De Opstap, Leerwerktraject van De Kapstok De verantwoordelijkheid voor de

Nadere informatie

Aanscherpingen glijdende schaal. Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen. Samenvatting

Aanscherpingen glijdende schaal. Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen. Samenvatting Aanscherpingen glijdende schaal Geschatte resultaten van recente en voorgenomen aanscherpingen Samenvatting WODC, Ministerie van Veiligheid en Justitie 2014 Drs. Zosja Berdowski; Ir. Alexandra Vennekens

Nadere informatie

Succesvol financieren

Succesvol financieren Informatieblad 06-07-14 Succesvol financieren Het is voor bedrijven nog steeds lastig om geld te lenen bij een bank. Maar u bent tegenwoordig voor een financiering niet meer alleen afhankelijk van de bank.

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Fontys Hogescholen - Talencentrum

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Fontys Hogescholen - Talencentrum Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek. ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport

Tevredenheidsonderzoek. ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport Tevredenheidsonderzoek ROC Drenthe College meetperiode: 1 januari 2018 tot en met 31 december 2018 Definitief rapport In opdracht van ROC Drenthe College Zoetermeer, donderdag 22 maart 2018 De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2012. Jobcoach organisatie Trace Daelzicht

Tevredenheidsonderzoek 2012. Jobcoach organisatie Trace Daelzicht Tevredenheidsonderzoek 2012 Jobcoach organisatie Trace Daelzicht Zoetermeer, maandag 4 februari 2013 In opdracht van Jobcoach organisatie Trace Daelzicht De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij

Nadere informatie

Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook! Nieuwe financieringsvormen voor het MKB, een update. Ro Braaksma Lia Smit

Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook! Nieuwe financieringsvormen voor het MKB, een update. Ro Braaksma Lia Smit Bedrijfsfinanciering: zó kan het ook! Nieuwe financieringsvormen voor het MKB, een update Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, 23 juli 2013 ISBN : 978-90-371-1076-0 Rapportnummer : A201338 Dit onderzoek is

Nadere informatie

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Brancheonderzoek BNA Conjunctuurmeting oktober 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66

Nadere informatie

Innovatie in het MKB in Noord-Nederland

Innovatie in het MKB in Noord-Nederland Innovatie in het MKB in C10978 Petra Gibcus en Yvonne Prince Zoetermeer, 16 juli 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of

Nadere informatie

MR WBM VONDENHOFF ADVOCAAT

MR WBM VONDENHOFF ADVOCAAT MR WBM VONDENHOFF ADVOCAAT TopTalks Bedrijfsfinanciering Mr. W.B.M. Vondenhoff 1. Stappen bedrijfsfinanciering A. Eigen vermogen: goed voor solvabiliteitsratio B. Kasstroom: inzichtelijk C. Werkkapitaal:

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek ROC De Leijgraaf

Tevredenheidsonderzoek ROC De Leijgraaf Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC De Leijgraaf Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC De Leijgraaf De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of

Nadere informatie

Gebruik van datasets programmaonderzoek in 2012

Gebruik van datasets programmaonderzoek in 2012 Gebruik van datasets programmaonderzoek in 2012 S.P. Meppelink Zoetermeer, april 2013 Rapportnummer: R201302 Dit onderzoek is mede gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl).

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2014 / De Nieuwe Werkgever

Tevredenheidsonderzoek 2014 / De Nieuwe Werkgever Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 De Nieuwe Werkgever Zoetermeer, dinsdag 4 augustus 2015 In opdracht van De Nieuwe Werkgever De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2012 / A&P Partners

Tevredenheidsonderzoek 2012 / A&P Partners Tevredenheidsonderzoek 2012 / 2013 A&P Partners Zoetermeer, zaterdag 3 augustus 2013 In opdracht van A&P Partners De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of

Nadere informatie

Global Entrepreneurship Monitor 2002

Global Entrepreneurship Monitor 2002 Global Entrepreneurship Monitor 2002 Niels Bosma Zoetermeer, 14 november 2002 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap, dat wordt gefinancierd door het Ministerie

Nadere informatie

Conjunctuurpeiling BNA. Voorjaar René Vogels

Conjunctuurpeiling BNA. Voorjaar René Vogels Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2014 René Vogels Zoetermeer, 22 april 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning

Nadere informatie

Kostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016

Kostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016 Kostenontwikkeling binnenvaart 2015 en raming 2016 Uitgave januari 2016 Rapport uitgebracht aan: Centraal Bureau voor de Rijn- en Binnenvaart W. van der Geest C11540/2016/0188 Zoetermeer, 29 januari 2016

Nadere informatie

Effecten BTW-verandering op het. gedrag van consumenten in de. Schilders- en stukadoorsbranche. drs. K.L. Bangma drs. D. Snel

Effecten BTW-verandering op het. gedrag van consumenten in de. Schilders- en stukadoorsbranche. drs. K.L. Bangma drs. D. Snel Effecten BTW-verandering op het gedrag van consumenten in de Schilders- en stukadoorsbranche drs. K.L. Bangma drs. D. Snel Zoetermeer, 23 maart 2012 Dit onderzoek is gefinancierd door CNV Vakmensen, FNV

Nadere informatie

Curatoren middag 2015

Curatoren middag 2015 Curatoren middag 2015 Alternatieve financieringsvormen Wat zijn de mogelijkheden in het huidige financieringslandschap 11 november 2015 Spreker: Onderwerpen 1. Financieringsbehoefte bedrijfsleven 2. Veranderende

Nadere informatie

Cliëntenaudit Stichting SEIN

Cliëntenaudit Stichting SEIN Cliëntenaudit Stichting SEIN Zoetermeer, 17 februari 2017 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015. AM Werk Reïntegratie BV

Tevredenheidsonderzoek 2015. AM Werk Reïntegratie BV Tevredenheidsonderzoek 2015 AM Werk Reïntegratie BV Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van AM Werk Reïntegratie BV De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van

Nadere informatie

Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv

Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv Met de helpende hand van de overheid meer kans van slagen Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv Het is voor bedrijven nog steeds lastig om geld te lenen bij een bank. Maar u

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V.

Tevredenheidsonderzoek Wajong Talenten B.V. Tevredenheidsonderzoek 2015 Wajong Talenten B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Wajong Talenten B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie

Succesvol financieren

Succesvol financieren Lentink Accountants/Belastingadviseurs brengt onder uw aandacht Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv Huizen, april 2014 1 Introductie Het is voor bedrijven nog steeds lastig

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Jobcoach Company

Tevredenheidsonderzoek Jobcoach Company Tevredenheidsonderzoek 2014 Jobcoach Company Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Jobcoach Company De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek totaal inburgering bv

Tevredenheidsonderzoek totaal inburgering bv Tevredenheidsonderzoek 2015 totaal inburgering bv Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van totaal inburgering bv De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie

Financieringsmonitor MKB

Financieringsmonitor MKB M200901 Financieringsmonitor MKB Eerste resultaten, december 2008 dr. J. Meijaard drs. W.D.M. van der Valk Zoetermeer, januari 2009 Dit onderzoek maakt deel uit van het programmaonderzoek MKB en Onderchap,

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste?

Grondstoffenschaarste? A201305 Grondstoffenschaarste? Urgentie bij industriële MKB-bedrijven C. Veldhuis-Van Essen Zoetermeer, januari 2013 Urgentie rond grondstoffen reëel Uit dit verkennende onderzoek onder industriële MKB-bedrijven

Nadere informatie

Diaspora-links van. migrantenondernemers in Nederland. Een verkenning. drs. A. Bruins

Diaspora-links van. migrantenondernemers in Nederland. Een verkenning. drs. A. Bruins Diaspora-links van migrantenondernemers in Nederland Een verkenning drs. A. Bruins Zoetermeer, april 2013 ISBN: 978-90-371-1062-3 Rapportnummer: A201317 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12

Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12 Tevredenheidsonderzoek 2015 ROC A12 Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van ROC A12 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL

Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 BABEL Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2016 In opdracht van BABEL De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Twintaal Trainingen

Tevredenheidsonderzoek Twintaal Trainingen Tevredenheidsonderzoek 2015 Twintaal Trainingen Zoetermeer, woensdag 17 februari 2016 In opdracht van Twintaal Trainingen De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Nieuwland Opleidingen B.V.

Tevredenheidsonderzoek Nieuwland Opleidingen B.V. Tevredenheidsonderzoek 2015 Nieuwland Opleidingen B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Nieuwland Opleidingen B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik

Nadere informatie

ISBN :

ISBN : MKB regionaal bekeken 2014 ISBN : 978-90-371-1137-8 Rapportnummer : A201432 Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl) Panteia BV Panteia

Nadere informatie

Uitgevoerd in opdracht van. Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies

Uitgevoerd in opdracht van. Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies Uitgevoerd in opdracht van Rapportage beoordelen en incidenteel belonen 2013 Provincies Zoetermeer, 17 september 2014 De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland

Tevredenheidsonderzoek 2014 / Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland Tevredenheidsonderzoek 2014 / 2015 Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland Zoetermeer, donderdag 13 augustus 2015 In opdracht van Stichting VluchtelingenWerk Zuidwest Nederland De verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Administratieve lasten Regeling invoer, uitvoer en verkeer van planten Nulmeting 2002

Administratieve lasten Regeling invoer, uitvoer en verkeer van planten Nulmeting 2002 Administratieve lasten Regeling invoer, uitvoer en verkeer van planten Nulmeting 2002 Frits Suyver Zoetermeer, 17 februari 2004 Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Natuur en

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Fontys Hogescholen - Talencentrum

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Fontys Hogescholen - Talencentrum Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Fontys Hogescholen - Talencentrum Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Fontys Hogescholen - Talencentrum De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij

Nadere informatie

Succesvol financieren

Succesvol financieren Lentink Accountants/Belastingadviseurs brengt onder uw aandacht Succesvol financieren Alternatieve financieringsvormen voor uw bv Huizen, november 2013 1 Introductie Het is voor bedrijven nog steeds lastig

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen

Tevredenheidsonderzoek ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen Tevredenheidsonderzoek 2013 ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen Zoetermeer, dinsdag 4 februari 2014 In opdracht van ROC Kop van Noord-Holland bedrijfsopleidingen De verantwoordelijkheid voor

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Piblw-Reïntegratie BV.

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Piblw-Reïntegratie BV. Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Piblw-Reïntegratie BV. Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Piblw-Reïntegratie BV. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek ROC Alfa-college, unit Educatie

Tevredenheidsonderzoek ROC Alfa-college, unit Educatie Tevredenheidsonderzoek 2014 ROC Alfa-college, unit Educatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van ROC Alfa-college, unit Educatie De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015. Stap.nu Reïntegratie & Counseling

Tevredenheidsonderzoek 2015. Stap.nu Reïntegratie & Counseling Tevredenheidsonderzoek 2015 Stap.nu Reïntegratie & Counseling Zoetermeer, zaterdag 27 februari 2016 In opdracht van Stap.nu Reïntegratie & Counseling De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia.

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Pappenheim Re-integratie en Outplacement

Tevredenheidsonderzoek 2015 / Pappenheim Re-integratie en Outplacement Tevredenheidsonderzoek 2015 / 2016 Pappenheim Re-integratie en Outplacement Zoetermeer, dinsdag 19 juli 2016 In opdracht van Pappenheim Re-integratie en Outplacement De verantwoordelijkheid voor de inhoud

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie

Tevredenheidsonderzoek Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie Tevredenheidsonderzoek 2014 Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie Zoetermeer, vrijdag 13 februari 2015 In opdracht van Friesland College, FC-Extra,School voor Volwasseneneducatie

Nadere informatie

Financiering. (Alternatieve) Financiering en Voorwaarden. Financiering - MCN

Financiering. (Alternatieve) Financiering en Voorwaarden. Financiering - MCN Financiering (Alternatieve) Financiering en Voorwaarden Financiering - MCN De kapitaalmarkt in Beweging Toegang tot bancaire financiering meer onder druk Investeerders schuiven op in het gat dat banken

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek

Tevredenheidsonderzoek Tevredenheidsonderzoek Voorbereid op de Toekomst (VOT) taal, advies & begeleiding meetperiode: 1 juli 2016 tot en met 30 juni 2017 Definitief rapport In opdracht van Voorbereid op de Toekomst (VOT) taal,

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2010 / Olympia uitzendbureau

Tevredenheidsonderzoek 2010 / Olympia uitzendbureau Tevredenheidsonderzoek 2010 / 2011 Olympia uitzendbureau Zoetermeer, donderdag 4 augustus 2011 In opdracht van Olympia uitzendbureau De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Landstede

Tevredenheidsonderzoek Dienst inburgeren Landstede Tevredenheidsonderzoek 2011 Dienst inburgeren Landstede Zoetermeer, zaterdag 4 februari 2012 In opdracht van Landstede De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek 2013-2014. Stichting ActiefTalent

Tevredenheidsonderzoek 2013-2014. Stichting ActiefTalent Tevredenheidsonderzoek 2013-2014 Stichting ActiefTalent Zoetermeer, donderdag 21 mei 2015 In opdracht van Stichting ActiefTalent De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van

Nadere informatie

Tevredenheidsonderzoek Voorzet Arbeid B.V.

Tevredenheidsonderzoek Voorzet Arbeid B.V. Tevredenheidsonderzoek 2015 Voorzet Arbeid B.V. Zoetermeer, zondag 14 februari 2016 In opdracht van Voorzet Arbeid B.V. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers

Nadere informatie