College 4. Wadvissen

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "College 4. Wadvissen"

Adriana de Groot
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 College 4 Wadvissen

2 Programma 8 oktober 2015 Introductie Wadbiologie, het wad geomorfologie 15 oktober 2015 Fytoplankton en zeegras 29 oktober 2015 Schelpdieren en borstelwormen, filteraars en biobouwers 5 november 2015 Wadvissen 12 november 2015 Zeehonden, bruinvissen, wadvogels, voedselaanbod en broeders 19 november 2015 Wad als tankstation op een internationale flyway 26 november 2015 Kwelders en kwelderherstel 3 december 2015 Gastdocent dr. M.Baptist, Waddenacademie

4 Zeegras heeft enorm CO2-potentieel Betreft: onderzoek aan zeegrasvelden bij Florida (James Fourqurean, Internationale Universiteit in Florida) Op basis van extrapolatie : zeegras neemt 10 % van alle CO₂ vastgelegd in oceanen voor zijn rekening. Wereldwijd 73 ton CO₂, 90 % wordt in de bodem vastgelegd. Per km² ton CO₂ opgeslagen tegen CO₂ in gemiddeld bos.

5 Even voorstellen: Wadvissen Dikkopje en puitaal: vaste bewoners van het zandige wad

6 Haring: waddenzee als kinderkamer

7 Diklipharders: zomergasten

8 Toevallige gasten: Goudbrasem

9 Driedoornige stekelbaars: trekvis tussen zoet en zout water

10 Baars: 100 % zoetwatervis, komt door spuien in het Wad terecht en gaat daar dood

11 Visbiotopen 1. Zeegrasvelden Kleine zeenaald Zeepaardje

12 Grote zeenaald Zand of modderbodems

13 Vissen in een veranderend milieu Waddenzee in 80 jaar veranderd van een brak estuarien gebied in een zoute zee

14 Zeestromingen veranderd in vrijwel alle kombergingsgebieden (Komberging: afgescheiden gebied van het Wad waarbij zeewater door één zeegat in en uit stroomt, begrenst aan oost- en westzijde door

15 Imares, Wageningen

16 = diadrome vissen, leven in zoet en zout water = wadvissen = zeevissen, toevallige gasten = jonge zeevis = seizoens migranten

17 Terugloop niet over alle groepen gelijkmatig verdeeld: Grootste teruggang bij jonge zeevis die in het Wad opgroeit: (schol, kabeljauw, haring) Vrijwel verdwijnen soorten van brak milieu (sprot, ansjovis) Verdwijnen van toppredatoren (haaien en roggen)

18 Belangrijkste redenen terugloop visstand Waddenzee: 1. Verdwijnen habitats in de kustzone (zandsuppleties, baggeren, visserij) 2. Verhoogde predatie jonge vis o.a. door verdwijnen zeegrasvelden en mosselbanken. 3. Verhoogde watertemperatuur

19 Wadden vissen Vismonitor NIOZ vanaf 1959 jaarlijks (en dagelijks m.u.v. de winterperiode) gevist met een vaste komfuik (staand want). Uitbreiding volgt met monsterpunt bij Terschelling

20 Schol, bodemvis die Wad als kinderkamer gebruikt

22 75 % van de Noordzeepopulatie groeit op in de Waddenzee eitjes / vrouwelijke schol- geen kuit op het Wad maar in de Noordzee Na dagen vrijzwemmende larve, 1 2 maanden 10 mm groot en verschuift linkeroog naar rechterkant en ontstaat de volwassen vorm. Jaren 50: schol geslachtsrijp bij lengte centimeter Nu: centimeter

23 Schol is nauw verwant met bot kruisingen komen voor Bijzonder: jonge bot trekt naar zoet water, pas na drie jaar terug naar zee

24 Zeebaars, tien jaar geleden nauwelijks in de Waddenzee, nu vaste zomergast, eitjes drijven vanuit zuidelijk Noordzee naar het Wad, komen hier uit en groeien hier in 4-5 jaar op, daarna terug naar Noordzee.

26 Benthische soorten Platvissen, bijna alle soorten gebruiken Wad als kraamkamer Schar Bot, in de winter in de Noordzee Tong Schol

27 Griet Neemt de laatste jaren weer in aantallen toe

28 Botervis: vast Substraat, mossel- Banken, pieren etc. Puitaal: mosselbank

29 Harnasmannetje Zeedonderpad

30 Vijfdradige meun

32 Harnasmannetje: echte bodembewoner, eieren doen er maanden over om uit te komen. Gebruikt baarddraden om voedsel te zoeken, net als vijfdradige meun. Zeedonderpad: bijzonder paringsritueel inwendige bevruchting eieren tussen stenen Van pieren, bewaakt door mannetje. Vijfdradige meun is een zomergast, echte garnaleneter (daarom in de winter richting Noordzee)

33 Verwant aan de meun: kabeljauw kinderkamer Eet bodembeestjes (opsporen met kindraad)

34 Grauwe poon: zomergast op het Wad. Loopt op zijn voorste vinnen, zoekt naar bodembeestjes. (knorhaan: maakt knorrende geluiden met zijn zwemblaas)

35 Kleine pieterman enig giftige vis van het Wad. Vooral Noordzee bewoner, als gast op het Wad. Overdag ingegraven in het zand, jaagt op kleine bodemdiertjes

36 Toppredator benthisch: Hondshaai Zomergast. Jaagt s nachts op weekdieren, kreeftachtigen, kleine bodemvissen

37 Gevlekte gladde haai weer terug in de Waddenzee - vooral schelpeneter

38 Pelagische soorten Wijting

39 Ansjovis Komt naar het Wad (en speciaal rond de Afsluitdijk) om daar te paaien, / vrouwtje. Tot 20 cm. Belangrijke planktoneter en zelf stapelvoedsel voor vissen en vogels Na 1960 geheel verdwenen, vanaf 1993 in steeds grotere aantallen terugkerend

40 Spiering Tot 40 centimeter, paaien bij de uitmondingen van rivieren en sluizen Zodra de eitjes uitgekomen zijn worden de larven door stroming meegenomen naar het Wad. Visdief: voedesel bestaat voor 40 % uit spiering Na afsluiten Zuiderzee ontstond in het Ijsselmeer een niet trekkende populatie

41 Koornaarvis Jaar rond in de Waddenzee, leeft in scholen en eet vislarven en kleine Kreeftachtigen. Tot 20 cm

42 Haring In de Noordzee vier haring populaties, elk met hun eigen paaigebieden en kinderkamers. Verdwenen is de Zuiderzeepopulatie. Haring 2 4 jaar in de Waddenzee. Planktoneter. Per vrouwtje tienduizenden eieren / jaar.slechts 3-7 larven worden volwassen Sprot lijkt hier sterk op, heeft echter een ruwe buik. Was een belangrijke Zuiderzeevis.

43 Diklipharder Makreel

44 Diklipharders: zomergast, planteneter Makreel: dierlijk plankton en vis. Alleen jonge exemplaren in de Waddenzee. Actieve jager in scholen. Horsmakreel (onder): zomergast, eet inktvis, garnalen en kleine vis. Jonge vissen leven vaak samen met grote kwallen.

45 Geep: bijzondere soort omdat deze het Wad zowel als kraam- en kinderkamer gebruikt. Jonge geep blijft 1 winter in de Waddenzee, daarna zijn ze 25 centimeter lang en trekken richting Noordzee. Jaagt in scholen op jonge vis

46 Dwaalgasten in de Waddenzee Zeeduivel diep water, zelden een jong exemplaar in het Wad Zeekarper (dorade): sporadisch op het Wad vanuit het Kanaal

47 Onderzoek naar trekvissen Waddenzee Trekroutes van zout naar zoet onbegaanbaar geworden Zeearmen werden zoet door dijken, gemalen en pompen vragen door het Waddenfonds gesteld: 1. In hoeverre zijn langjarige ontwikkelingen in bestanden van trekvissen in de Waddenzee beïnvloed door het opwerpen van barrières en het creëren van passages voor trekvissen langs de waddenkust? 2. Wat is de ruimtelijke verdeling van trekvissen in de Waddenzee, en wat betekent dit voor de meest zinvolle en kansrijke locaties voor additionele vismigratieprojecten? 3. Wat is het lot van trekvissen in de Waddenzee, en in hoeverre wordt dit beïnvloed door maatregelen (geleidelijke zoet-zoutovergangen, visvriendelijk sluisbeheer, visserij)? 4. Wat zijn de kosten en baten van verschillende maatregelen t.b.v. verbeteringen in de populaties van trekvissen in de Waddenzee?

48 Paling Boven: bot, spiering, zeeprik; onder rivierprik, zeeforel

49 Boven: houting, fint Onder: Atlantische zalm, driedoornige stekelbaars

50 Paling

51 Paling: Exacte voortplantingslocatie: onbekend (Sargasso zee / omgeving Caraïben) Zeer lange cyclus: 2 jaar van ei tot glasaal, dan migratie naar Europa voornamelijk passief (met Golfstroom mee, daarna actief tegen de zoutgradiënt in richting zoet water jaar levend in zoet water 2 jaar van zoet water terug naar zee (migratie terug naar Sargasso)

52 Verspreidingsgebied paling in zoete water

54 Achteruitgang paling in Nederland en internationaal Binnenwater wordt steeds schoner, minder fosfaten, minder voedselaanbod Achteruitgang begon echter al eerder. In sterk vervuild modderig water bleek paling niet op te kunnen tegen de brasem (efficiëntere bodem filteraar). Ontregeling hormoonhuishouding door o.a. dioxines en PCB s. PCB s verboden sinds 1985 maar palingstand loopt verder achteruit. Verandering klimaat en afzwakking Golfstroom: niet aangetoond Verspreiding ziekten en parasieten door wereldwijde handel in paling (o.a. zwemblaasparasiet populatie effect echter niet aangetoond

55 Habitatverlies door afsluiten rivieren met waterkrachtcentrales, stuwen en dijken Zeer belangrijk, Nederland afsluiting IJsselmeer en stuwen, Spanje 90% alle rivieren afgesloten door waterkrachtcetrales. Predatie door aalscholvers eet per vogel 250 gram vis / dag = 3100 ton / jaar / Nederlandse populatie Echter: aalscholver in het IJsselmeer eet voornamelijk pos en baars Overbevissing Glasaal, tot 2004 werd ruim 200 ton verkocht aan Oost-Azië Inmiddels door CITES verdragen stop gezet. Volwassen paling: overbevissing o.a. in Nederland Sinds 1995 vangst met 50 % teruggebracht

58 Aantalschatting per soort Kornwerderzand

59 FRjDg

60 Visserij

61 Staand want en fuiken visserij: pelagische vissen of vis die er met de stroming ingevoe Wordt. Kabeljauw, grote platvis, paling en krab.

62 Visserij kotter met boomkor voor garnalen en platvis

63 Visserij viskotter met sleepnet, met name spiering, haring

65 Boomkorvisserij, ramp voor het bodemleven Twee netten voorzien van wekkerkettingen

66 Garnalen gevangen met een boomkor waaraan een rollenpees zit die de garnalen van de bodem opjaagt.

67 Natuurbeheer: Grote delen Wad formeel gesloten voor garnalenvissers maar worden vaak wel illegaal bevist. Pulskor wordt gepromoot om daarmee minder bodemschade en bijvangst te krijgen. Andere methode is de brievenbus waarmee bijvangst kan ontsnappen.

68 Kokkelkor Na 2005 niet meer in het Wad, wel in Oosterschelde

69 Alleen voor hand kokkelen zijn enkele vergunningen afgegeven

70 Mosselzaadvisserij Commercieel op mosselbanken in het Wad oogsten is tegenwoordig verboden. Tegenwoordig met een mosselzaadvanginstallatie Hangend want waar vrij zwemmende mossellarven zich op vast zetten

71 Japanse oesters: sinds kort zeer kleinschalig handmatig geoogst S

72 Informatie: Vismonitor (NIOZ) Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) herstel visstand Waddenvereniging (WadWeetjes en nieuwsbrief) Ecomare (Encyclopedie) Waddenschool -

Vergelijkbare documenten

Visstand Haringvliet en Voordelta - heden -

Visstand Haringvliet en Voordelta - heden - Johan van Giels Bijeenkomst Vissennetwerk 19 mei 2016, Haringvliet Inhoudsopgave Inleiding/achtergrond Materiaal en Methode Soortensamenstelling Omvang visbestand