Het Neurologie Formularium

Transcriptie

1 Het Neurologie Formularium

2 Het Neurologie Formularium een praktische leidraad Onder redactie van Prof. Dr. P.J.E. Bindels Prof. Dr. M. Vermeulen Met medewerking van Dr. N. van Alfen, Dr. D. van de Beek, Dr. R.M.A. de Bie, Drs. P.A.T. Carbaat, Dr. C.A. van Donselaar, Prof. Dr. P.A. van Doorn, Dr. G.W. van Dijk, Prof. Dr. J.G. van Dijk, Prof. Dr. W.A. van Gool, Dr. D.J. Heersema, Dr. A. Hijdra, Dr. G.J. Lammers, Dr. P.J. Nederkoorn, Dr. J.C. Reijneveld, Dr. I.N. Schaik, Dr. C.C. Tijssen, Dr. J. Visser, Drs. L. de Vries, Dr. C.A.J. Vroomen, Dr. B.P.C. van de Warrenburg

3 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN ISSN NUR 870/871 Ontwerp omslag: Designworks, Oud Gastel Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Cross Media Solutions - Ten Brink, Alphen aan den Rijn Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

4 Inhoud 9Redactie en auteurs 9 13 Voorwoord 13 Deel 1 15 klachten en symptomen Geheugenstoornissen Gedragsstoornissen Slaapstoornissen Duizeligheid Voorbijgaande neurologische uitval Beroerte Wegrakingen Coma Hersendood Trauma capitis Koorts en neurologische uitval Stoornissen van de ogen en van het zien Loopstoornissen 78

5 6 Het Neurologie Formularium Tremor Hoofdpijn Pijn in rug en been Pijn in nek en armen Spierpijn en kramp 107 Deel neurologische ziekten Geheugenstoornissen Gedragsstoornissen Slaapstoornissen Neurovestibulaire stoornissen Beroerte Syncope Epilepsie Trauma capitis Neuro-infecties Neurophthalmologie Neuro-oncologie Bewegingsstoornissen Ataxieën Multipele sclerose Voorhoornziekten 242

6 Inhoud Perifere zenuwaandoeningen Ziekten van de zenuw-spierovergang Spierziekten De primaire hoofdpijnsyndromen Pijn in rug en been Pijn in nek en arm Geneesmiddelenoverzicht Register 350

7 Redactie en auteurs Redacteuren Prof. Dr. P.J.E. Bindels huisarts, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Prof. Dr. M. Vermeulen Medewerkers Mevr. Dr. N. van Alfen neuroloog/klinisch neurofysioloog, Universitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen Dr. D. van de Beek Dr. R.M.A. de Bie Drs. P.A.T. Carbaat neuroloog, Albert Schweitzer Ziekenhuis, Dordrecht Dr. C.A. van Donselaar neuroloog, Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam Prof. Dr. P.A. van Doorn neuroloog, Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Dr. G.W. van Dijk neuroloog, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen

8 10 Het Neurologie Formularium Prof. Dr. J.G. van Dijk neuroloog/klinisch neurofysioloog, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden Prof. Dr. W.A. van Gool Mevr. Dr. D.J. Heersema neuroloog, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen Dr. A. Hijdra Dr. G.J. Lammers neuroloog, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden Dr. P.J. Nederkoorn Dr. J.C. Reijneveld neuroloog, VU Medisch Centrum en Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Dr. I.N. van Schaik neuroloog, Academisch Medisch Centrum en Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, Amsterdam Dr. C.C. Tijssen neuroloog, Sint Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg Mevr. Dr. J. Visser neuroloog, Slotervaart Ziekenhuis, Amsterdam Drs. L. de Vries neuroloog in ruste, voorheen Kennemer Gasthuis, Haarlem Dr. P.C.A.J. Vroomen neuroloog, Universitair Medisch Centrum Groningen, Groningen

9 Redactie en auteurs 11 Dr. B.P.C. van de Warrenburg neuroloog, Universitair Medisch Centrum St Radboud, Nijmegen

10 Voorwoord Het Neurologie Formularium is geschreven met huisartsen, internisten en psychiaters voor ogen. Dat betekent niet dat andere medisch specialisten, artsen in opleiding, verpleegkundigen, paramedici en psychologen niets aan dit formularium kunnen hebben. Eenieder die met neurologische ziekten wordt geconfronteerd kan in dit formularium snel praktische informatie vinden. Deel 1 gaat over belangrijke klachten of symptomen in de neurologie en geeft de diagnosen die daarbij moeten worden overwogen. Met dit deel kan de niet-neuroloog, neurologische diagnosen stellen en kunnen patiënten, indien nodig, met goede vragen naar een neuroloog worden verwezen. Ook kan met de informatie uit dit deel een neurologisch consult dat is verricht beter worden beoordeeld. Het neurologisch onderzoek wordt door artsen zonder neurologische ervaring moeilijk gevonden. De meesten van die artsen vertrouwen het neurologisch onderzoek dat zij zelf verrichten niet. Ook zonder onderzoek kan met de anamnese echter vaak een juiste neurologische diagnose worden gesteld. Daarom hebben wij in deel 1 zo weinig mogelijk gebruikgemaakt van het neurologisch onderzoek bij het beschrijven van de diagnostische overwegingen. De ziekten die in deel 1 genoemd worden, zijn terug te vinden in deel 2. Daar wordt kort beschreven om wat voor ziekte het gaat, wat de symptomen zijn, hoe de diagnose wordt gesteld, wat de differentiaaldiagnostische overwegingen zijn en wat de therapie is. De lezer heeft zich dan snel georiënteerd in neurologische ziekten, waarover men meestal weinig parate kennis heeft. Bij de beschrijvingen hebben wij ernaar gestreefd zeer praktijkgericht te zijn en hebben wij pathofysiologische beschouwingen vermeden.

11 14 Het Neurologie Formularium De therapieën hebben wij kritisch beoordeeld en we hebben voor de lezer duidelijke keuzen gemaakt; er kan immers maar met één therapie worden begonnen. Bij die keuzen hebben wij gelet op in hoeverre nieuwe therapieën beter zijn dan standaardtherapieën en op kosteneffectiviteit. Een belangrijke oorzaak van het niet-verbeteren op een ingestelde behandeling is dat de diagnose niet juist is. Daarom hebben wij veel aandacht besteed aan de diagnose in dit formularium. Rien Vermeulen en Patrick Bindels Amsterdam en Rotterdam Najaar 2009