Na de schok... aan de slag. Tips voor slachtoffers op de werkvloer en hun omgeving
|
|
- Edith Maes
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 WN Na de schok... aan de slag Tips voor slachtoffers op de werkvloer en hun omgeving
2 Inleiding Een schokkende gebeurtenis kan jouw wereld en die waar je werkt op zijn kop zetten. Het kan gaan om zeer uiteenlopende gebeurtenissen zoals een confrontatie met (verbale) agressie, een ernstig arbeidsongeval, zelfmoord, brand, verkeersagressie, het plotse overlijden van een collega of klant, Deze brochure geeft meer inzicht in de verschillende begrippen, de mogelijke reacties na zo n gebeurtenis en het verwerken ervan. Je vindt ook tips, zowel gericht naar slachtoffers zelf als naar de naaste omgeving. Sinds ik als poetsdame valselijk beschuldigd ben van diefstal door de klant voel ik me beschaamd en verdrietig. Ik ben teleurgesteld in de mensheid. Ik zonder mij af en kan niet meer functioneren. (pag.5) Als brandweerman bevrijdde ik afgelopen week een zwaargewond kind uit een wrak. Sindsdien heb ik vreselijke nachtmerries over het kind. (pag.6) Het ene moment was ik boos, het andere moment verdrietig. Ik zat in een draaimolen van emoties. (pag.6) Ik werk als verpleeg kundige in een rusthuis. Een dementerende bewoner schold me uit. Mijn man veronderstelt dat ik daar als verpleegkundige maar tegen moet kunnen. (pag.13) Ik kan niet praten met mijn familie, alleen mijn collega s maken hetzelfde mee op dit moment. (pag.14) Als winkelbediende heb ik de overvaller van onze supermarkt bezocht in de gevangenis. Ik kreeg geen concreet antwoord op de waarom-vraag,maar toch ging ik buiten met een beter gevoel. (pag.16) 2
3 Overzicht topics 1. Wanneer is een gebeurtenis schokkend? 2. Ben ik een slachtoffer? 3. Welke reacties mag ik normaal gezien verwachten? 4. Wanneer moet ik verdere hulp zoeken? 5. Wat kan ik zelf doen? 6. Wat kan mijn omgeving doen? 7. Wie contacteren? 8. Nuttige adressen en bijkomende informatie? 3
4 1. Wanneer is een gebeurtenis schokkend? 99Het gebeurt plots en onverwacht Het is een ontwrichting van het dagelijkse bestaan. 9 Het roept zeer hevige emoties op zoals angst, verbijstering, heftig verdriet, woede, machteloosheid, ontreddering. 99Het thema dood of de aantasting van iemands integriteit is op één of andere manier aanwezig (al dan niet expliciet). 99Het heeft een grote impact op je lichaam, emoties en sociaal netwerk. 99De continuïteit van je verleden, heden en toekomst wordt abrupt verbroken. Slachtoffers hoor je vaak zeggen: ik werd overspoeld of de grond verdween onder mijn voeten. 2. Ben ik een slachtoffer? Wanneer je bovenstaande kenmerken niet herkent, dan was de gebeurtenis voor jou eerder niet schokkend. Dit is best mogelijk. Eenzelfde gebeurtenis hoeft niet voor iedereen schokkend te zijn. In vergelijking met mijn privéproblemen, raakt de plotse dood van een vaste klant in onze winkel mij nauwelijks. Wanneer je bovenstaande kenmerken wel herkent, dan ben je slachtoffer. Niet alleen de direct betrokken personen, maar ook ooggetuigen of hulpverleners kunnen zich in deze bovenstaande beschrijving herkennen. 4
5 3. Welke reactie mag ik normaal gezien verwachten? Je lichaam schiet allereerst in de overlevingsmodus en maakt zich klaar om te vechten of te vluchten, letterlijk of figuurlijk. Dit gebeurt buiten het rationeel denken om. Je denkvermogen en je concentratie worden dan ook ernstig verstoord. Door het ongewone van de situatie, heb je geen ervaring om hier doordacht mee om te gaan. Het is met andere woorden tasten in het duister, vallen en opstaan. Het is ook kenmerkend dat emoties elkaar sterk afwisselen. Zo kan je het ene moment boos zijn, en het andere moment verdrietig. Vaak ga je op veel kortere tijd dan gewoonlijk door een aantal zeer verschillende emoties. Iedereen reageert anders op een schokkende gebeurtenis. Slachtoffers schrikken vaak van hun eigen reacties of van vreemde reacties bij collega s of personen die ze goed kennen. Dit kan overkomen als abnormaal en zorgwekkend, maar eigenlijk zijn deze reacties helemaal niet zo vreemd. In de eerste periode na de gebeurtenis horen ze bij de acute stressreactie. Mogelijke reacties onmiddellijk na de gebeurtenis 99Shocktoestand: xveel energie komt vrij in je lichaam om te vechten of te vluchten; xje pikt weinig informatie op, je kunt moeilijk luisteren; xje emoties lijken vaak afwezig; xleven op automatische piloot; 99Een gevoel van ongeloof, onveiligheid. 99Hyperalert zijn. 5
6 Mogelijke reacties onmiddellijk na de gebeurtenis: Emotionele reacties 99Je praat meer of minder dan normaal. 99Je bent sneller geïrriteerd of blijft juist meer apathisch. 99Je ervaart sterk wisselende emoties. Sociale reacties 99Je zoekt meer veiligheid. 99Je bent hyperactief. 99Je oefent tijdelijk je hobby niet uit of vermijdt de drukte. Op professioneel vlak 99Je stort jezelf op het werk of neemt er juist afstand van (bijvoorbeeld door ziekteverlof). 99Je concentratie vermindert. 99Je prestaties nemen toe of af. 99Het risico op ongevallen en fouten neemt toe. Op seksueel vlak 99Je behoefte aan seksueel contact neemt toe of blokkeert. 6
7 De meeste reacties zijn dus heel normale reacties na een abnormale gebeurtenis. Deze eerste reacties zeggen bovendien weinig over je uiteindelijke verwerking van het gebeuren. Neiging tot zelfdoding of extreem agressieve reacties zijn voorbeelden van niet normale reacties. Indien je hiermee geconfronteerd wordt, is het raadzaam om meteen hulp te zoeken. Herbeleven Vermijden Schokkende gebeurtenis 2 weken 1 maand 1,5 maanden 2 maanden 2,5 maanden 3 maanden 1: Schokkende gebeurtenis 2: Nazorggesprek tussen 24u en 72u 3: 2de gesprek na 2 weken 4: 3de gesprek tussen 1,5 en 3 maanden 7
8 4. Wanneer moet ik verdere hulp zoeken? 80 à 85% van de slachtoffers herstelt zonder bijkomende hulp. 10 à 15% ervaart meer problemen met de verwerking en slechts 1 à 3% behoudt een kwetsbaarheid. Wanneer mensen goede ondersteuning krijgen vanuit de onderneming en in de privécontext, stijgt dit cijfer tot 90% natuurlijk herstel. Wanneer je weinig tot geen sociaal vangnet hebt en toch behoefte hebt aan een vertrouwelijk gesprek, is het aangewezen om verdere hulp te zoeken. Wanneer je stressklachten na 3 maanden nog altijd niet verminderd zijn of nog steeds toenemen, spreken we van een post traumatische stress stoornis. De belangrijkste kenmerken zijn: 99het intens herbeleven van (delen van) de gebeurtenis: nachtmerries, ontreddering; 99het wegduwen van herinneringen aan de gebeurtenis: vermijden van hevige gevoelens en gedachten verbonden aan de gebeurtenis door het gebruik van alcohol of drugs, gedachten aan zelfdoding, ver mijden van plaats van het gebeuren, medicatiegebruik, ; 99veel sneller prikkelbaar zijn en lichamelijke spanningsklachten ervaren. Bovenstaande kenmerken zijn in een eerste fase zeer normaal, maar zouden geleidelijk aan moeten verminderen of met langere tussenpauzes moeten voorkomen. 8
9 5. Wat kan ik zelf doen? Net zoals de reacties uiteenlopend kunnen zijn, verwerkt iedereen een schokkende gebeurtenis op zijn eigen manier. Verwerking wil zeggen dat je terug kan denken aan de schokkende gebeurtenis, zonder opnieuw overspoeld te worden door emoties die een impact hebben op je dagdagelijkse activiteiten. Er zijn een aantal algemene aandachtspunten die kunnen helpen bij de verwerking. A. Forceer niets Vlak na een schokkende gebeurtenis nemen je instincten het over. Grijp niet in tijdens dit proces en luister naar de signalen van jouw lichaam. 99Neem even afstand als je tijdelijk geen behoefte hebt aan informatie over het gebeuren. 99Als jouw organisatie een groepsgesprek organiseert, beslis dan voor jezelf of je deelneemt of niet. Louter aanwezig zijn kan ook, je hoeft niet te spreken. 99Volg je eigen tempo en geef aan waar je behoefte aan hebt. 9
10 B. Geef jezelf tijd en ruimte: accepteer dat verwerking pijnlijk is Een schokkende gebeurtenis heeft tijd nodig voordat ze naar de achtergrond verdwijnt. Het is normaal dat je na 4 weken tot 3 maanden nog regelmatig last ondervindt. Je geest dwingt je om terug te denken aan het gebeuren. Het zoekt, gewild of ongewild, de confrontatie op om er een begrijpbaar verhaal van te maken. Mensen ervaren dit wel eens als het een plaats geven, soms ervaar je dit net als onaangenaam. Je herbeleeft de gebeurtenis, je zoekt informatie op, je praat erover met collega s, je gaat terug naar de plaats van het gebeuren, Naarmate de verwerking vordert, zal de afwisseling van vermijdingsgedrag en het terug herbeleven van de gebeurtenis langzaam verminderen. Uitingen van herbeleving en vermijding 99plotseling opwellen van emotie; 99dromen, nachtmerries; 99beelden zien; 99schrikreacties; 9 9 zich overmatig gespannen en waakzaam voelen. Vermijding 99zich verdoofd voelen; 99geheugenverlies; zich overmatig met andere zaken bezighouden; 9 zich strak houden aan oude rollen. 10
11 C. Probeer een goed evenwicht te vinden tussen confrontatie en rust Verwerken kost veel moed en energie. Na elke confrontatie kan je jezelf leeg en/of opgelucht voelen. Dan is het belangrijk om tijdelijk afstand te nemen en wat afleiding te zoeken. Een goede nachtrust is essentieel om voldoende reserve op te bouwen. Dit kan in het begin lastig zijn omdat je ook in je dromen de confrontatie opzoekt. Denk na over acties die jou rust geven. Sommige slachtoffers gaan sporten, wandelen in de natuur, met de hond, spelen met de kinderen, beoefenen terug hun hobby, kijken meer televisie of net tijdelijk geen televisie, willen wat meer alleen zijn,... Tracht waar het kan je routinewerkzaamheden te blijven opnemen, je gewone dagelijkse structuur te volgen. Anderen helpen of lichte karweitjes uitvoeren kan soms verlichtend werken, als je maar niet in overdrive gaat. 11
12 D. Praat met je naasten Wees bereid steun te aanvaarden, betrek je naaste omgeving mee in je verdriet, wijs ze niet af. Vaak stellen anderen het erg op prijs als je ze in vertrouwen neemt. In een vertrouwelijk gesprek kan je toelichten wat je ervaart, maar ook wat ondersteunend kan zijn. Dit kan zowel praktische als sociale steun zijn. Misschien heb je net meer nood aan rust en kan je partner tijdelijk wat meer huishoudelijke taken op zich nemen. Durf dit bespreken. Hou er rekening mee dat je familie, partner en omgeving niet altijd ten volle kunnen begrijpen wat je beleeft. Mogelijk doen ze met de beste intenties uitspraken die je absoluut niet helpen. Realiseer je dat ze dit doen uit bezorgdheid, ze willen immers dat je pijn zo snel mogelijk weg is. Geef je naasten uitleg over het proces van verwerking beschreven in deze brochure. Probeer hun gezelschap op te zoeken, ook al is het maar om stil samen te zijn. 12
13 E. Praat met elkaar in de organisatie Collega s onderling Bij schokkende gebeurtenissen op het werk, ervaren sommige slachtoffers meer ondersteuning van collega s dan van hun familie. Zijn er goede onderlinge contacten tussen jou en je collega s, zoek dan steun bij hen door erover te praten. Met de leidinggevende en/of de personeelsdienst Als een schokkende gebeurtenis op het werk plaatsvindt, is het best mogelijk dat je tijdelijk ziekteverlof nodig hebt. Toch is het aangewezen om de werkplek niet te lang te vermijden. De verwerking is immers werkplekgebonden. Je werk hervatten is ook je gewone dagelijkse structuur terug opnemen. Goede zorg vanuit de onderneming bij je werkhervatting is essentieel. Bespreek de impact van het gebeuren met je leidinggevende en/of personeelsdienst, zowel voor het hervatten van het werk als erna. 99Welke informatie over de gebeurtenis heb je nodig of wil je dat er verspreid wordt? 99Denk je eraan om van job te veranderen? Het is normaal dat je kijk op het werk tijdelijk wijzigt. 9 9 Kan en wil je 100% ingezet worden of heb je tijdelijk aangepast werk nodig? Heb je nood aan pauzes, minder lawaai, een rustiger werkplek? 13
14 F. Praat erover met deskundigen Met je huisarts Het is een meerwaarde om op regelmatige tijdstippen een afspraak te maken met je huisarts om vragen en bedenkingen ten aanzien van het herstel te bespreken. Als je moeite hebt met in- en doorslapen, herstel je trager omdat je minder reserves hebt. Gebruik enkel kalmeer- of slaapmiddelen in overleg met je arts. Met psychosociale opvang Verschillende organisaties bieden na schokkende gebeurtenissen vertrouwelijke gesprekken aan met deskundigen. Deze personen kunnen je helpen om reacties en reflexen beter te begrijpen. Ook kunnen zij je begeleiden in het re-integratieproces op het werk. Vraag eventueel aan je werkgever of je een beroep kan doen op een psychosociale preventieadviseur of arbeidsgeneesheer via de externe preventiedienst (Groep IDEWE) of een deskundige via een andere organisatie (bijvoorbeeld slachtofferhulp, ). De welzijnswet stelt dat de werkgever de kosten voor kortdurende psychologische ondersteuning draagt. 14
15 G. Denk na over mogelijk contact met de veroorzaker(s) Als de schokkende gebeurtenis veroorzaakt werd door één of meerdere personen, zou het kunnen dat je de nood voelt aan een contact met deze personen. Wil je zelf contact opnemen? Eventueel via iemand anders? Waar heb je behoefte aan? Bespreek dit eerst met iemand die je vertrouwt en doe niets in een opwelling. Het is aangewezen om de nodige stappen door een tussenpersoon of organisatie te laten zetten. Ga niet met de betrokkene praten omdat je denkt hem of haar te kunnen helpen. Je kan niet tegelijk slachtoffer en ondersteuner zijn. Verwacht ook niet per definitie verlossende antwoorden op jouw vragen. 6. Wat kan ik doen voor een slachtoffer in mijn omgeving? Misschien is een familielid, partner, vriend of collega slachtoffer. Iemand uit je omgeving ondersteunen die een schokkende gebeurtenis heeft meegemaakt, is niet evident. Je wil dat deze persoon zo snel mogelijk terug de oude is en niet zoveel verdriet heeft. Je wil helpen maar voelt jezelf machteloos. Sommige naasten krijgen het een periode erg hard te verduren. 99Medeleven en een luisterend oor zijn de belangrijkste hulp. Verwacht niet dat jij voor alle herstel kan zorgen. Je bent hier niet verantwoordelijk voor. Dring ook geen hulp op. 99Moedig aan om te praten, zowel over de gebeurtenis als over de spreekwoordelijke koetjes en kalfjes. Forceer geen gesprek wanneer de persoon er geen behoefte aan heeft. Neem dit ook niet persoonlijk op. 99Laat hevige emoties zoals schuld, schaamte en kwaadheid aan bod komen zonder ze te beoordelen of te spiegelen aan hoe je denkt dat je zelf zou reageren of al eens gereageerd hebt. Aanvaard dat verwerking voor iedereen anders kan verlopen. Ga ervan uit dat je naaste tijdelijk veel prikkelbaarder kan overkomen. 15
16 99Vermijd goedbedoelde opmerkingen zoals het is allemaal toch zo erg niet, of je moet je er gewoon overzetten of wees blij dat je nog leeft of ik heb al veel erger meegemaakt. Zeg eerlijk dat je even niet weet wat zeggen als dat zo is. 99Reik praktische ondersteuning aan, ook als het slachtoffer daar misschien niet expliciet om vraagt. Maak eten, doe boodschappen, neem alledaagse dingen even over. Probeer je naaste later wel stilaan zelf controle te laten herwinnen over zijn of haar eigen leven. 99Informeer jezelf over schokkende gebeurtenissen en de gevolgen, stel vragen aan je huisarts of aan de onderneming. 99Zoek zelf ook sociale steun en uitlaatkleppen die je rust bieden. 99Gun jezelf en je naaste tijd om de gebeurtenis te verwerken. 99Vergeet de verjaardag niet van de schokkende gebeurtenis. Laat voelen dat het slachtoffer niet alleen staat met zijn herinneringen, ook al is het al een jaar later. 7. Wie kan ik contacteren? Aarzel niet om contact op te nemen met je personeelsdienst, je werkgever, je leidinggevende of vertrouwenspersoon om te signaleren dat je verdere (professionele) ondersteuning wenst. Wanneer je dit liever niet binnen de organisatie kenbaar maakt, kan je dit bespreken met je huisarts. Groep IDEWE kan als externe dienst voor preventie en bescherming op het werk ook zijn steentje bijdragen. 16
17 Via de arbeidsgeneesheer: 99De arbeidsgeneesheer weegt mee af in welke mate je baat zou hebben bij professionele opvang. 99Hij evalueert of je in staat bent om je werk uit te voeren en of er een risico bestaat voor jouw of andermans veiligheid en welzijn. 99Een bezoek aan de arbeidsgeneesheer kan zowel op aanraden van je werkgever als op eigen verzoek. Via de psychosociale preventieadviseur: 99Hij kan in de eerste drie maanden na de gebeurtenis enkele ondersteunende opvanggesprekken hebben met jou, individueel of samen met de betrokken collega s. Hij kan je begeleiden in het plaatsen van het gebeuren, je gevoelens en je gedachten. Ook kan hij helpen bij de re-integratie op het werk. 99Sommige werkgevers bieden de mogelijkheid tot deze gesprekken spontaan aan. Anderen weten niet dat deze mogelijkheid bestaat. Aarzel dus niet om ernaar te vragen. Indien nodig, kunnen zowel de arbeidsgeneesheer als de psychosociale preventieadviseur je helpen om therapeutische ondersteuning te vinden. 17
18 8. Nuttige adressen en informatie Links Groep IDEWE: Slachtofferhulp: Centrum voor Geestelijke gezondheidszorg in je eigen buurt: Informatie Over leven na een schokkende gebeurtenis door VU medisch centrum. Als je slachtoffer wordt van een schokkende gebeurtenis door het CAW. De klap te boven door Huub Buijssen. 18
19 Notities 19
20 Voor meer informatie kan u steeds terecht bij uw preventieadviseurpsychosociale aspecten of regionaal kantoor van de Groep IDEWE. Antwerpen Tel Fax antwerpen@idewe.be Brussel Tel Fax brussel@idewe.be Gent Tel Fax gent@idewe.be Hasselt Tel Fax hasselt@idewe.be Leuven Tel Fax leuven@idewe.be Mechelen Tel Fax mechelen@idewe.be Namur Tel Fax namur@idewe.be Turnhout Tel Fax turnhout@idewe.be Roeselare Tel Fax roeselare@idewe.be IDEWE - Niets uit deze uitgave mag, in enige vorm of op enige wijze, verveelvoudigd of openbaar gemaakt worden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: dr. Simon Bulterys, IDEWE, Interleuvenlaan 58, 3001 Leuven 20258/ Wettelijk depot: D/2011/11.422/47.
Uw werkgever is aangesloten bij Groep IDEWE. Wat betekent dit voor jou? Informatiebrochure voor werknemers
WN Uw werkgever is aangesloten bij Groep IDEWE. Wat betekent dit voor jou? Informatiebrochure voor werknemers Welkom bij Groep IDEWE! Wie zijn we? Als grootste externe dienst voor preventie en bescherming
Nadere informatieHoe zet ik een agressiepreventiebeleid op in mijn onderneming? Informatiebrochure voor werkgevers
WN Hoe zet ik een agressiepreventiebeleid op in mijn onderneming? Informatiebrochure voor werkgevers Bijna dagelijks berichten de media over agressie op de werkplek: leerkrachten worden bedreigd door hun
Nadere informatieBrochure voor de werkgever
Brochure voor de werkgever WG Inhoud Inleiding...3 1. Evaluatie...4 2. Individueel advies... 5 3. Doorverwijzing... 6 4. Groepsrapport... 6 5. Praktisch...7 2 Computers zijn niet meer weg te denken uit
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieOPVANG EN NAZORG BRANDWEER. Collegiale opvang en Steunpunt Brandweer
OPVANG EN NAZORG BRANDWEER Collegiale opvang en Steunpunt Brandweer Door je werk bij de brandweer kom je in veel verschillende situaties terecht. Sommige gebeurtenissen hebben een grote impact. Bijvoorbeeld
Nadere informatieDebriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013
Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatieSirk Sekuur in Company
WG Sirk Sekuur in Company Coachen naar veiligheidscultuur met focus op veilig gedrag coachen naar veiligheidscultuur Training Sirk Sekuur in Company Deze training bestaat uit twee sessies van een halve
Nadere informatieVerminder locomotorische klachten en optimaliseer het welzijn van uw werknemer met LocoMotion Solution Flow
Verminder locomotorische klachten en optimaliseer het welzijn van uw werknemer met LocoMotion Solution Flow De uitdaging Ziekteverzuim door fysieke klachten Fysieke klachten* 1-7 dagen33% 19% 10% 1 maand
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieEEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Nadere informatieOmgaan met de gevolgen van een schokkende gebeurtenis
Omgaan met de gevolgen van een schokkende gebeurtenis Informatie voor patiënten F0122-6011 augustus 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Algemeen Een dierbare verliezen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG042 / Een dierbare verliezen / 14-07-2015 2 Een dierbare verliezen U heeft
Nadere informatiePSYCHOSOCIAAL WELZIJN MODULE 3
PSYCHOSOCIAAL WELZIJN MODULE 3 PREVENTIE VAN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN BIJ SLACHTOFFERS EN GETUIGEN VAN ARBEIDSONGEVALLEN EN/OF SCHOKKENDE GEBEURTENISSEN IN DE WERKSITUATIE Sofie D Ours Preventieadviseur
Nadere informatieJe eigen gevoelens. Schaamte
Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,
Nadere informatieEen dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden
00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt
Nadere informatieeen dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Nadere informatieOver leven na een schokkende gebeurtenis. Informatie voor slachtoffers en hun omgeving
Over leven na een schokkende gebeurtenis Informatie voor slachtoffers en hun omgeving 2 Inhoud Inleiding 4 Veel voorkomende gevoelens en reacties na een schokkende 6 gebeurtenis Wat u zelf kunt doen en
Nadere informatieOud worden en sterven met de oorlog
Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking
Nadere informatieTOOLKIT ROUW EN VERDRIET
TOOLKIT ROUW EN VERDRIET ALS JE IEMAND DICHTBIJ VERLIEST. Rouwen: een werkwoord waarvan je de betekenis pas leert kennen als je voor het eerst iemand verliest die veel voor jou betekende. Misschien wil
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker Deze brochure is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun partner, familie en/of vrienden. Het krijgen van de diagnose kanker is een schokkende
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Psychosociale problemen bij kanker Mogelijkheden voor begeleiding in het Laurentius ziekenhuis Deze brochure is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun
Nadere informatieDit doe je zelf tegen stress. Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress
Dit doe je zelf tegen stress Informatiekit om uw medewerkers te helpen bij het voorkomen van werkstress 1 Inhoud Inleiding 3 A Pak stress op tijd aan 4 - Herken eerst wanneer stress ongezond wordt - Tips
Nadere informatieVoorschotfacturen. Voorschotfacturen. Een voorschotfactuur bestaat uit. Jaarlijkse beheersbijdrage
Facturatie Groep IDEWE: een bondige uitleg voor uw KMO Als werkgever draagt u zorg voor het welzijn en de veiligheid van uw werknemers. Hiertoe dient u zich aan te sluiten bij een externe dienst. U heeft
Nadere informatieEen dierbare verliezen
Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat
Nadere informatiePsychosociale begeleiding
Borstkliniek Voorkempen Psychosociale begeleiding Borstkliniek Voorkempen Sofie Eelen psychologe AZ St Jozef Malle 9-12-2008 1 Diagnose van kanker Schokkende gebeurtenis Roept verschillende gevoelens en
Nadere informatieBusiness continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen
Business continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen De driehoeksamenwerking tussen organisatie, arbeidsgeneesheer en psycholoog B. Vriesacker, K. Van Hulst, U. Van Soom Bart Vriesacker Psychosociaal
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN Op een schokkende gebeurtenis bent u meestal niet voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben. Als leerkrachten samen met kinderen een ingrijpende
Nadere informatieOver leven na een schokkende gebeurtenis
Over leven na een schokkende gebeurtenis Inleiding U heeft deze brochure van uw behandelend arts of van een van de andere medewerkers van het HagaZiekenhuis of Medisch Centrum Haaglanden ontvangen, omdat
Nadere informatieToWorkSafe Sectorspecifiek, krachtig en visueel pakket voor een veilige start. Bijzonder geschikt als taal een barrière is.
ToWorkSafe Sectorspecifiek, krachtig en visueel pakket voor een veilige start. Bijzonder geschikt als taal een barrière is. De uitdaging Het aantal anderstalige werknemers in België is in stijgende lijn.
Nadere informatiePOST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS
POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen
Nadere informatieZelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen?
Zelfbeschadiging; wat kun jij doen om te helpen? Familie of naaste zijn van iemand die zichzelf beschadigt kan erg moeilijk zijn. Iemand van wie je houdt doet zichzelf pijn en het lijkt alsof je niks kunt
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieOuder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding
Ouder zijn en blijven na een moeilijke echtscheiding Voorwoord Erger je je ook wel eens blauw als je net je kind bent gaan halen bij je ex-partner? Voel je je ook machteloos als hij of zij beslissingen
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen
Nadere informatieHoe verwerk je een. schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten
Hoe verwerk je een schokkende gebeurtenis? Informatie voor leerkrachten Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieHoe omgaan met infectiebeleid? Hygiëne in de zorgsector
WG Hoe omgaan met infectiebeleid? Hygiëne in de zorgsector Inhoud 1. Draaiboek infectiebeleid in Vlaamse woonzorgcentra...2 2. Ondersteuning...4 3. Opleidingen...6 2 De online versie van het draaiboek,
Nadere informatiePartner ondersteuning 1
Partnerondersteuning 1 Je partner heeft borstkanker, wat nu? Informatie voor je partner Kanker heb je niet alleen. Ook jij als partner wordt mee betrokken in de strijd. Het bericht is voor jou net zo n
Nadere informatieSoms gebeurt het toch...
Soms gebeurt het toch... Informatie over stressreacties na schokkende gebeurtenissen K E N N I S E R VA R I N G K U N D E 25 jaar kennis, ervaring, kunde Verbijsterd, machteloos, angstig, verdrietig en
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR OUDERS Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis laat niemand onberoerd. Je bent er meestal niet op voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben voor
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieHulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!
www.emergenz.nl Gespecialiseerd in: 24/7 Trauma opvang & Nazorg Bedrijfsmaatschappelijk werk Trainingen EMDR Vertrouwenspersoon Management coaching Hulp nodig binnen uw organisatie? Wij staan voor u klaar!
Nadere informatieSOCIALE COMMUNICATIE 3. Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties
SOCIALE COMMUNICATIE 3 Les 5: Thema 9 Reageren op onvoorzien en crisissituaties Vorige les/ vandaag Hoofdstuk 13 Intimiteit en ongewenste intimiteit Hoofdstuk 19 tot en met 19.5 Reageren op onvoorziene
Nadere informatieNA DE SCHOK INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN
NA DE SCHOK INFORMATIE VOOR LEERKRACHTEN Op een schokkende gebeurtenis ben je meestal niet voorbereid en als het gebeurt kan dat ingrijpende gevolgen hebben. Als leerkrachten samen met kinderen een ingrijpende
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieVERDER NA EEN TRAUMA. Infobrochure voor slachtoffers
VERDER NA EEN TRAUMA Infobrochure voor slachtoffers Het overkomt je plotseling 4 Mij overkomt het niet 6 Normale reacties op abnormale gebeurtenissen 8 Ermee bezig blijven 9 Gevoelens (of situaties) vermijden
Nadere informatieEerste hulp aan hulpverleners die slachtoffer zijn van traumatische stress. Paul De Vuyst Preventieadviseur PSA Zeebrugge
Eerste hulp aan hulpverleners die slachtoffer zijn van traumatische stress Paul De Vuyst Preventieadviseur PSA Zeebrugge 1 Eerste hulp aan EHBO hulpverleners Dodelijke en zware ongevallen zijn situaties
Nadere informatieINFOBROCHURE voor betrokkenen en slachtoffers. Wat nu? Duikongeval? NELOS Mental Coaching Team. Voor meer informatie
NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR CMAS ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT VZW Foto: SanchaiRat - shutterstock. Duikongeval? Wat nu? NELOS Mental Coaching Team INFOBROCHURE voor betrokkenen en slachtoffers Voor meer
Nadere informatieNA DE SCHOK... INFORMATIE VOOR LERAREN
NA DE SCHOK... INFORMATIE VOOR LERAREN www.ggdbzo.nl Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen met kinderen een
Nadere informatieGeweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Hoe gaan we ermee om?
Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Hoe gaan we ermee om? Problemen op het werk Je zult het ook al wel eens hebben meegemaakt: wrijvingen met een collega, een meningsverschil met
Nadere informatieIdeaal werken. Orde en netheid ten dienste van welzijn op het werk
WG Ideaal werken Orde en netheid ten dienste van welzijn op het werk Herkent u dit? Excuseer, meneer Vermeulen, ik zal even moeten opzoeken waar uw bestelling gebleven is. Oei, dat pakket voor mevrouw
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Albert Schweitzer ziekenhuis november 2013 pavo 0233 Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene brengt wellicht
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor ouders
Na de schok... Informatie voor ouders Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende
Nadere informatiePsychosociaal welzijn op het werk. Voel je goed op het werk!
WN Psychosociaal welzijn op het werk Voel je goed op het werk! Inleiding Deze brochure is bedoeld als handleiding voor werknemers die geconfronteerd worden met psychische en/of lichamelijke klachten ten
Nadere informatiejongeren vanaf 12 jaar
Na de schok... de draad weer oppakken Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar die betrokken zijn geweest bij een schokkende of ingrijpende gebeurtenis. Na de schok de draad weer oppakken Informatie voor
Nadere informatieLeer eens joggen. Gezond bewegen heeft alleen maar voordelen.
Leer eens joggen Gezond bewegen heeft alleen maar voordelen. Regelmatig gezond bewegen heeft niets dan voordelen. Het verbetert je gezondheid en je kan meer weerstand bieden aan allerlei ziektes. Iedereen
Nadere informatieNa een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking.
Na een ICD-schok Adviezen voor goede verwerking www.nwz.nl Inhoud Wat merkt u van een ICD-schok? 3 Mogelijke reacties op een ICD-schok 3 Adviezen voor goede verwerking van een ICD-schok 4 Praktische gevolgen
Nadere informatieNa de schok... Niemand is echt voorbereid op een schokkende. gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen
Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat voor iedereen Na de schok... ingrijpende gevolgen. Als kinderen samen met hun ouders een aangrijpende gebeurtenis meemaken,
Nadere informatieNa de schok... Informatie voor leerkrachten
Na de schok... Informatie voor leerkrachten Niemand is echt voorbereid op een schokkende gebeurtenis en als het gebeurt heeft dat ingrijpende gevolgen. Als leerkrachten samen met kinderen een aangrijpende
Nadere informatieWat er ook aan de hand is, de gevolgen zijn hetzelfde. Je bent een aantal lichamelijke functies, die je voorheen als vanzelfsprekend aannam, kwijt.
Hoofdstuk 7 Emoties Nu is het tijd om door te gaan. Je hebt je dwarslaesie, je bent hopelijk klaar met al de medische dingen, nu is het tijd om ook je gevoelens aandacht te geven. Dus: ga lekker zitten,
Nadere informatiePatiënteninformatie. Vermoeidheid bij kanker
Patiënteninformatie Vermoeidheid bij kanker 2 Inhoud Inleiding... 4 Informatie over het ziektebeeld vermoeidheid bij kanker... 4 Tips en adviezen... 5 Wanneer uw arts raadplegen?... 6 Informatiesessies...
Nadere informatieZelfdoding in het jeugdwerk. Op kamp, cursus,...
Zelfdoding in het jeugdwerk Op kamp, cursus,... 23 Op kamp of cursus gaan betekent: jongeren een onvergetelijke tijd bezorgen, de zotste dingen eerst proberen, een hechte groep creëren waarin iedereen
Nadere informatieVerlies, verdriet en rouw
Verlies, verdriet en rouw Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Iemand die u dierbaar was, waar uw zorg naar uitging, is overleden. Het wegvallen van de overledene
Nadere informatieOverbelastingsletsels. Informatie en tips voor werknemers
WN Overbelastingsletsels Informatie en tips voor werknemers Overbelastingsletsels 1 23 Meerdere oorzaken, vaak werkgebonden Risicofactoren Klachten en letsels 4 5 Preventie: beter voorkomen dan genezen
Nadere informatieOpvang na calamiteiten
Opvang na calamiteiten 2011 Inleiding Je moet genieten van het moment, want voor je het weet is het voorbij. Je kunt geen plannen maken op lange termijn. Ik heb nu geleerd wie ik echt kan vertrouwen en
Nadere informatieHandvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging
Handvatten voor het omgaan met zelfbeschadiging Als iemand in jouw omgeving zichzelf beschadigt is dat erg ingrijpend. Het kan allerlei emoties oproepen. Je bent misschien erg verdrietig, boos of je voelt
Nadere informatiehttp://www.nietbangvoorangst.nl Stress en Overmatige Stress wat kun je er aan doen? Stress alleen is niet slecht en kan je helpen goed te presteren. Zolang stress wordt afgewisseld door voldoende perioden
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin. onderdeel ZIEKTEBELEVING. (NON) HODGKIN Ziektebeleving
Patiënteninformatiedossier (PID) (Non) Hodgkin onderdeel ZIEKTEBELEVING (NON) HODGKIN Inhoud... 3 Emoties... 4 Omgaan met de ziekte... 4 Praten over uw gevoelens... 5 Uw gedachten opschrijven... 5 Andere
Nadere informatie...de draad weer oppakken
Na de schok... leerkrachten in basis- en voortgezet onderwijs Informatie voor leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs wanneer een schokkende gebeurtenis heeft plaatsgevonden....de draad weer
Nadere informatieNazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders
Nazorg na een ingrijpende gebeurtenis Informatie voor ouders Uw kind heeft een ongeluk gehad en is behandeld op de Spoedeisende Hulp (SEH) van het Radboudumc. Naast lichamelijke gevolgen kan het ongeluk
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker. Mogelijkheden voor begeleiding
Psychosociale problemen bij kanker Mogelijkheden voor begeleiding Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen waarbij de diagnose kanker is gesteld en voor hun partner, familie en/of vrienden. Het krijgen
Nadere informatieNa de schok... de draad weer oppakken. Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende of ingrijpende gebeurtenis.
Na de schok... de draad weer oppakken Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende of ingrijpende gebeurtenis. Na de schok de draad weer oppakken Informatie voor volwassenen
Nadere informatieZelfdoding. en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op.
Zelfdoding en depressie Praat over wat je denkt, voelt, ervaart. Praten lucht op. Alles over zelfdoding De Zelfmoordlijn tel. 02 649 95 55 www.zelfmoordlijn.be Werkgroep Verder Voor wie achterblijft na
Nadere informatieEen kind helpen. na een misdrijf of verkeersongeluk. Slachtofferhulp 0900-0101. (lokaal tarief) na een misdrijf of een verkeersongeluk
Een kind helpen na een misdrijf of verkeersongeluk Slachtofferhulp H E L P T na een misdrijf of een verkeersongeluk 0900-0101 (lokaal tarief) Een misdrijf of een verkeersongeluk kan een diepe indruk bij
Nadere informatiePsychosociale problemen bij kanker
Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4
Nadere informatieSocial practise lab. Peer support na een ingrijpende gebeurtenis
Social practise lab Peer support na een ingrijpende gebeurtenis Mensen weten natuurlijk in wat voor werk ze stappen en wat je daarin kan tegenkomen, maar niet alles wat je meemaakt is daarmee ook normaal
Nadere informatieWorkshop nazorg bij schokkende gebeurtenissen
Informatieboekje Workshop nazorg bij schokkende gebeurtenissen @2017 Pepita David, 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Wat wordt onder een schokkende gebeurtenis verstaan?... 3 Kenmerken van schokkende
Nadere informatiePatiënteninformatie. Delier of plotse verwardheid. GezondheidsZorg met een Ziel
i Patiënteninformatie Delier of plotse verwardheid GezondheidsZorg met een Ziel DELIER OF PLOTSE VERWARDHEID Uw partner, familielid of iemand anders uit uw naaste omgeving is vanwege een ziekte, ongeval
Nadere informatieKlachten na een hersenschudding algemene informatie
Een hersenschudding ontstaat door een klap op het hoofd, bijvoorbeeld bij een ongeluk. Je wordt duizelig of raakt bewusteloos. Meestal duurt het enige tijd voor de hersenen hiervan herstellen. Zolang de
Nadere informatie29/11/2016. De wereld van dementie. PERSOON met dementie. Expertisecentrum Dementie Paradox. Besef en beleving. Dementerenden.
De wereld van dementie Frederix Nelle Expertisecentrum Dementie Paradox We spreken niet meer over Dementen Dementerenden Maar : PERSOON met dementie Elke persoon met dementie is UNIEK! Besef en beleving
Nadere informatieHoofdpijn Duizeligheid Vermoeidheid Concentratieproblemen Vergeetachtigheid
Hersenschudding In deze folder vertellen we wat de gevolgen van een hersenschudding kunnen zijn en wat u kunt verwachten tijdens het herstel. Ook geven we adviezen over wat u het beste wel en niet kunt
Nadere informatieNIP Crisis Interventie Netwerk Schoolpsychologen (NIP-CINS)
NIP Crisis Interventie Netwerk Schoolpsychologen (NIP-CINS) Een gespreksmodel Praktische suggesties voor een groepsgesprek na een schokkende gebeurtenis op een school (geleid door een groepsleerkracht,
Nadere informatieAls een ramp de school treft: Hoe om te gaan met incidenten op scholen? Ine Spee. MBO-Raad, Platform Veiligheid 28 maart 2013.
Als een ramp de school treft: Ine Spee Hoe om te gaan met incidenten op scholen? Ine Spee MBO-Raad, Platform Veiligheid 28 Achtergronden Calamiteitenteam KPC Groep 2000- gratis ondersteuning voor scholen
Nadere informatieAgressief gedrag. Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken.
Agressief gedrag Samenvatting Hieronder hebben we de inhoud van de aflevering Agressief gedrag samengevat. Gemakkelijk om er nog eens bij te pakken. Wat is agressief gedrag? Dementie kan ervoor zorgen
Nadere informatieRELATIEPROBLEMEN? GEWELD IN JE GEZIN? PRAAT EROVER.
RELATIEPROBLEMEN? GEWELD IN JE GEZIN? PRAAT EROVER. 1 Relatieproblemen? Geweld in je gezin? Erover praten is de eerste stap. In heel wat relaties en gezinnen zijn er problemen. In 1 op de 7 relaties is
Nadere informatieWAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen
WAAR KAN IK HULP VINDEN? Informatie over geestelijke gezondheidsproblemen Tekst: Aziza Sbiti & Cha-Hsuan Liu Colofon: Deze brochure is totstandgekomen met hulp van het Inspraak Orgaan Chinezen. De inhoud
Nadere informatieDienst Psychosociale zorg VOEL JE GOED OP JE WERK
Dienst Psychosociale zorg VOEL JE GOED OP JE WERK 1 2 Dienst Psychosociale zorg Bij de preventieadviseur psychosociale aspecten (PA/PSY) van de dienst Psychosociale Zorg kan je terecht voor alle vormen
Nadere informatieKind & echtscheiding. Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen!
Kind & echtscheiding Geen lid van het gezin? ook dan kun jij een kind steunen! Kind in een echtscheidingssituatie Per jaar belanden ongeveer 70.000 kinderen in een echtscheiding. De gevolgen van een echtscheiding
Nadere informatieVERZORGINGSINSTELLINGEN MODULE 1
VERZORGINGSINSTELLINGEN MODULE 1 WIE DOET WAT BIJ INGRIJPENDE EVENTS OF CALAMITEIT? An Martens, Klinische psychologe, Ziekenhuis Oost Limburg Prenne 18 september 2012 Kursaal Oostende PREBES VZW DIESTERSTERSTEENWEG
Nadere informatieNa de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen
Na de opname Intensive Care/High Care voor Kinderen Beste ouders en/of verzorgers, Inmiddels ligt de opname van uw kind op de Intensive Care achter u en bent u weer thuis, op de verpleegafdeling of in
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Rouwverwerking
PATIËNTEN INFORMATIE Rouwverwerking 2 PATIËNTENINFORMATIE Een dierbare is overleden. Dit is een aangrijpende gebeurtenis. In de eerste plaats gaat onze deelneming uit naar u en de overige nabestaanden.
Nadere informatieStoppen met zelfbeschadiging?
Stoppen met zelfbeschadiging? Hoe weet ik of ik eraan toe ben te stoppen? Besluiten om te stoppen met zelfbeschadiging is een persoonlijke beslissing. Niemand kan dit voor je beslissen. Stoppen omdat je
Nadere informatieOmgaan met emotioneel en agressief gedrag
Omgaan met emotioneel en agressief gedrag RadarVertige training & opleiding Emotie mag, agressie niet! Dit boekje bevat informatie, tips en aandachtspunten uit de training Omgaan met emotioneel en/of agressief
Nadere informatieGDF SUEZ wordt ENGIE. Een medewerker afwezig? Regels en praktische tips
GDF SUEZ wordt ENGIE Een medewerker afwezig? Regels en praktische tips Nagenoeg 40% van de afwezigheden wegens ziekte houdt verband met de arbeidsomstandigheden (soort werk, omgeving, sfeer, uurregeling,
Nadere informatieFit in je Hoofd, Goed in je Vel.
Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Goed in je vel zitten Vandaag: 1) Wat is geestelijk gezond? 2) Fit in je Hoofd en 10 positieve stappen 3) Slot en doel 1) Wat is geestelijk gezond? Wie zich mentaal goed
Nadere informatieOmgaan met schokkende gebeurtenissen
Omgaan met schokkende gebeurtenissen Rode Kruis-Vlaanderen Dringende Sociale Interventie 1/13 Inhoud Een schokkende gebeurtenis. Wat nu?... 3 Normale reacties op een abnormale gebeurtenis... 4 Psychische
Nadere informatie