Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa ivs Mevr. mr. L.H. Doorman (035)

Transcriptie

1 AANTEKENEN Algemene Omroepvereniging AVRO t.a.v. het bestuur 's Gravelandseweg EW HILVERSUM Datum Onderwerp 29 november 2005 beschikking Antenne 2 Uw kenmerk Ons kenmerk Contactpersoon Doorkiesnummer JuZa ivs Mevr. mr. L.H. Doorman (035) Geacht bestuur, Bijgaand zenden wij u het besluit dat is genomen inzake het radioprogramma Antenne 2. Wegens overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet wordt de AVRO een bestuurlijke boete opgelegd van 2.700,- wegens overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet. Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, mr. Inge Brakman commissaris

2 Sanctiebeschikking Kenmerk: JuZa ivs Betreft: Antenne 2 Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet door de AVRO 1. Verloop van de procedure Op 20 maart en 10 april 2005 is door u het programmaonderdeel Antenne 2 uitgezonden. In beide uitzendingen worden (delen van) commercials uitgezonden. Bij brief van 20 mei 2005, kenmerk JuZa hd, hebben wij u verzocht eventuele afspraken met betrekking tot voornoemde uitzendingen aan ons te overleggen. Per fax van 3 juni 2005 heeft u ons laten weten dat er geen schriftelijke of mondelinge afspraken zijn gemaakt. Bij brief van 13 juli 2005, kenmerk JuZa hd, hebben wij de termijn waarbinnen wij een beslissing zouden nemen over het al dan niet starten van een sanctieprocedure met twee weken verdaagd. Bij brief van 28 juli 2005, kenmerk JuZa hd, hebben wij u op de hoogte gebracht van het voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete wegens overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet. Op 19 september 2005 is een hoorzitting gehouden bij het Commissariaat waarbij u uw zienswijze naar voren heeft gebracht. Het verslag van de hoorzitting is bijgevoegd. 2. Feiten Uitzending 20 maart 2005 Item over de prijs Het Gouden Datje Tijdens het ongeveer twee uur durende programmaonderdeel wordt het item Het gouden Datje uitgezonden, dat ruim een minuut duurt. Het gouden Datje is een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt aan de beste radiocommercial. Tijdens een item over de prijs wordt de commercial van Unox, één van de genomineerde spotjes, integraal uitgezonden. Sterslag Het spel Sterslag vindt eenmalig plaats in het kader van 40 jaar Sterreclame op radio en televisie. Tijdens het spel, dat ongeveer 13 minuten in beslag neemt, worden (delen van) commercials uitgezonden, waarbij bedrijfs- of merknamen worden genoemd. De kandidaten JuZa ivs blad 2

3 krijgen een fragment van een (gedeelte van) een commercial te horen, waarin een gedeelte, bijvoorbeeld de merknaam, ontbreekt. Nadat de kandidaten geprobeerd hebben het ontbrekende gedeelte aan te vullen, wordt dat gedeelte alsnog uitgezonden. Uitzending 10 april 2005 Item Ster(k) Spul Tijdens het 5 minuten en 43 seconden durende item Ster(k) Spul, eveneens in het kader van 40 jaar Sterreclame wordt op diverse manieren aandacht besteed aan (de geschiedenis van) reclame. Met de heer Ronald Takes, reclamemaker, wordt gesproken over de veranderingen en ontwikkelingen die reclame de afgelopen jaren heeft door gemaakt. Ter illustratie worden enkele reclameboodschappen integraal uitgezonden en worden delen van reclameboodschappen uitgezonden met vermelding van de bedrijfs- of merknaam. Tijdens het spel Sterslag (20 maart 2005) en tijdens het item Ster(k) Spul (10 april 2005) vermeldt de presentator ontheffing te hebben gekregen van het Commissariaat om (delen van) reclameboodschappen uit te zenden. Wij merken op dat een dergelijke ontheffing ons echter niet bekend is. Wij hebben overigens de vermelding van merken die niet meer in de handel verkrijgbaar zijn buiten beschouwing gelaten. Een gedetailleerde uitwerking van de bovengenoemde feiten is weergegeven in bijlage Relevante bepalingen Voor de relevante bepalingen verwijzen wij u naar de bijlage. 4. Overwegingen Op grond van artikel 52, eerste lid, van de Mediawet mag het programma van een publieke omroepinstelling, met uitzondering van de STER, geen reclameboodschappen bevatten. In onze brief van 3 december 1999, kenmerk PTZ/7457/JN, aan de raad van bestuur van de NOS (zie bijlage 3), hebben wij aangegeven dat indien met het uitzenden van (delen van) reclameboodschappen niet onmiskenbaar wordt beoogd het publiek te bewegen tot het kopen van een bepaald product of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling teneinde de verkoop van producten of de afname van diensten te bevorderen, er naar ons oordeel geen sprake is van een reclameboodschap in de zin van de Mediawet. In uw fax van 3 juni 2005 geeft u aan dat er geen afspraken zijn gemaakt met betrekking tot het uitzenden van (delen van) reclameboodschappen. Omdat u geen afspraken heeft gemaakt en (delen van) reclameboodschappen zijn uitgezonden in het kader van een spel respectievelijk tijdens een item over (de geschiedenis van) reclame, gaan wij er in dit geval vanuit dat u met de uitzending van (delen van) reclameboodschappen in Antenne 2 niet heeft beoogd het publiek te bewegen tot het kopen van genoemde producten of het gebruik maken van genoemde diensten, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van genoemde bedrijven teneinde de verkoop van deze producten of diensten te bevorderen. Wij beschouwen de door JuZa ivs blad 3

4 u uitgezonden (delen van) reclameboodschappen in dit geval daarom niet als reclameboodschappen, maar als andere reclame-uitingen. Zowel de door de presentator en de kandidaten genoemde merk- en bedrijfsnamen als de vermelding van deze merk- en bedrijfsnamen in (delen van) reclameboodschappen merken wij aan als reclame-uitingen in de zin van de Mediawet. Deze uitingen zijn namelijk voor het gemiddelde publiek duidelijk waarneembaar, op grond waarvan het in staat is het betreffende merk of bedrijf te identificeren en zijn voorts geschikt om een positieve houding van het publiek ten opzichte van deze merken en bedrijven te bevorderen. Het mag als een feit van algemene bekendheid worden verondersteld dat indien een (merk-)naam op min of meer opvallende wijze en niet in negatieve zin wordt vermeld in een uitzending doorgaans een deel van het publiek tot aankoop wordt bewogen (zie ook uitspraak Raad van State d.d. 21 augustus 1997, TROS Aktua in bedrijf). Op grond van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet mag het programma van een publieke omroepinstelling geen reclame-uitingen bevatten, tenzij dit niet vermijdbaar is. In de artikelen 27 tot en met 32 van het Mediabesluit is bepaald in welke gevallen een reclame-uiting in een programma niet vermijdbaar kan worden geacht, alsmede wanneer het tonen of vermelden van vermijdbare reclame-uitingen is toegestaan. Het vermelden van de genoemde merk- en bedrijfsnamen is, gelet op artikel 27 van het Mediabesluit, een vermijdbare reclame-uiting. Gelet op artikel 28 van het Mediabesluit zijn in verstrooiende programmaonderdelen vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het vermelden van een merk of bedrijfsnaam niet toegestaan. Op grond van artikel 29 van het Mediabesluit mogen alleen programmaonderdelen van informatieve of educatieve aard vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het vermelden van een merk of bedrijfsnaam bevatten. Op deze reclame-uitingen is artikel 28, eerste lid, onderdelen a tot en met d, van het Mediabesluit van overeenkomstige toepassing. Ongeacht of het hier een informatief of een verstrooiend programmaonderdeel betreft zijn wij van oordeel dat met het uitzenden van slogans van (delen van) commercials de vermeldingen op een overdreven en overdadige wijze hebben plaatsgevonden en er specifieke aanprijzingen zijn gedaan. Wij hebben daarom in het sanctievoornemen van 28 juli 2005 aangegeven voorlopig van oordeel te zijn dat u artikel 52, tweede lid, van de Mediawet heeft overtreden. Tijdens de hoorzitting heeft u gesteld dat wij de stelling dat door het gebruik van slogans het uitzenden van (delen van) reclameboodschappen overdreven en overdadig heeft plaatsgevonden, niet nader hebben toegelicht. Dit is volgens u in strijd met artikel 3:27 Algemene wet Bestuursrecht. Verder heeft u aangevoerd dat wij daarbij ook geen onderscheid hebben gemaakt tussen de reclameboodschappen die werden gebruikt ter illustratie van een item over (i) één van de genomineerden voor het Gouden Datje ; (ii) reclameboodschappen die werden gebruikt ter illustratie van 40 jaar reclame en een interview hierover met Ronald Takes en (iii) een spel in het kader van 40 jaar reclame. Bovendien bevatten niet alle door het Commissariaat genoemde uitingen slogans. U heeft eveneens betoogd dat er geen integrale slogans werden uitgezonden. De slogans werden gedeeltelijk uitgezonden waarna ze afgemaakt moesten worden en het ontbrekende deel ter goed- (of fout)keuring werd afgespeeld. JuZa ivs blad 4

5 Wij kunnen uw verweer niet volgen. Allereerst zullen wij de context schetsen van het beleid dat wij hebben ontwikkeld met betrekking tot het uitzenden van commercials in het reguliere programma van de publieke omroepinstellingen. Om het uitzenden van commercials die aantoonbaar niet worden uitgezonden met het oogmerk reclame te maken (in bijvoorbeeld een journalistiek of informatief programmaonderdeel) onder voorwaarden mogelijk te maken, hebben wij beleid ontwikkeld dat wij bij brief van 3 december 1999 kenbaar hebben gemaakt. Indien geen sprake is van oogmerk in de zin van de Mediawet worden de betreffende commercials, zoals aangegeven in deze brief, onder het regime van reclame-uitingen van artikel 28 e.v. van het Mediabesluit gebracht. De commercials worden dus getoetst aan artikel 28 van het Mediabesluit, en met name aan de criteria of de uitingen niet overdreven of overdadig zijn en dat geen sprake is van specifieke aanprijzingen. Daartoe is dus geen nader beleid nodig aangezien deze norm, gelet op de uitgebreide beschikkingenpraktijk van het Commissariaat en de jurisprudentie op dit punt, bij de omroepinstellingen bekend mag worden verondersteld. Evident is dat slogans als reclameboodschap in de zin van de Mediawet, en bij toetsing conform de brief van 3 december 1999, als niet toegestane reclame-uiting, worden aangemerkt. Verder hebben wij in de brief van 3 december 1999 toegelicht dat bij het uitzenden van de zogenoemde pay off per definitie sprake is van specifieke aanprijzingen. Maar ook specifieke aanprijzingen of andere overdadige uitingen die niet als pay off of slogan gekenschetst kunnen worden zijn zondermeer in strijd met de norm van artikel 28 van het Mediabesluit. Een onderscheid in de items waarin de betreffende uitingen zijn gedaan is in dit verband niet relevant. Tenslotte hebben wij nog een opmerking met betrekking tot de vermelde dienst Niuz, in de uitzending van 20 maart 2005, en de vermelding van de ING in het item Ster(k) Spul in de uitzending van 22 mei De wijze waarop u aandacht heeft besteed aan de dienst Niuz en het bedrijf ING is naar ons oordeel overdreven en overdadig, zoals bepaald in artikel 28, eerste lid, sub c, van het Mediabesluit. Nu de dienst Niuz niet meer in de handel verkrijgbaar is volstaan wij met de opmerking dat u in het vervolg rekening dient te houden met het voorschrift van artikel 28 van het Mediabesluit. Overigens heeft u ons in uw fax van 3 juni 2005 laten weten dat met betrekking tot het vermelden van de dienst Niuz geen mondelinge of schriftelijke afspraken zijn gemaakt. 5. Besluit Op grond van artikel 135, eerste lid, van de Mediawet, kunnen wij u een bestuurlijke boete opleggen bij overtreding van het bepaalde bij of krachtens de Mediawet. Ingevolge de Beleidslijn Sanctiemaatregelen 1999 hanteren wij bij het bepalen van de hoogte van de boete vaste berekeningsgrondslagen die met factoren voor de ernst van de overtreding en voor de mate van verwijtbaarheid worden vermenigvuldigd. Per 31 december 2003 is artikel 135, eerste lid, van de Mediawet gewijzigd. Met deze wijziging zijn de wettelijke boetemaxima herzien. De artikelen 2.6 en 2.7 van de Beleidslijn Sanctiemaatregelen geven nadere invulling aan artikel 135 van de Mediawet door middel van het vaststellen van een berekeningsmethodiek. Voor het berekenen van de berekeningsgrondslag met betrekking tot overtredingen begaan na 31 december 2003, baseren wij ons op deze berekeningsmethodiek waarbij wij uitgaan van de wettelijke boetemaxima, zoals vastgesteld bij de bovengenoemde wetswijziging. JuZa ivs blad 5

6 Bij overtreding van het bepaalde in artikel 52, tweede lid, van de Mediawet in een radioprogramma geldt voor u als publieke landelijke omroep een berekeningsgrondslag van 1.350,-. Voor de ernst van de overtreding kennen wij 2 punten toe, waarbij wij in overweging nemen dat u in twee uitzendingen van Antenne 2 meerdere keren (delen van) reclameboodschappen heeft uitgezonden. Voor de verwijtbaarheid kennen wij in dit geval geen punten toe. Er zijn ons hiervoor geen bijzondere feiten of omstandigheden gebleken. Wij leggen u derhalve voor overtreding van artikel 52, tweede lid, van de Mediawet een boete op van 2.700,-. Hilversum 22 november 2005, Hoogachtend, COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, prof. dr. Jan van Cuilenburg voorzitter mr. Inge Brakman commissaris Wij wijzen u erop dat op grond van de Algemene wet bestuursrecht de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift kan indienen bij het Commissariaat voor de Media, postbus 1426, 1200 BK te Hilversum. Bijlagen: "Relevante wetsartikelen" "Uitwerking feiten" "Verslag hoorzitting" JuZa ivs blad 6

7 Bijlage 1: Relevante wetsartikelen Mediawet: Artikel 1, onderdeel jj en kk van de Mediawet: jj. reclame-uiting: reclameboodschap, telewinkelboodschap of andere uiting die onmiskenbaar ten gevolge heeft dat het publiek wordt bewogen tot het kopen van een bepaald product of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig wordt gestemd ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling zodat de verkoop van producten of de afname van diensten wordt bevorderd; kk. reclameboodschap: boodschap, niet zijnde een telewinkelboodschap, waarmee onmiskenbaar wordt beoogd het publiek te bewegen tot het kopen van een bepaald product of het gebruik maken van een bepaalde dienstverlening, dan wel gunstig te stemmen ten aanzien van een bepaald bedrijf, een bedrijfstak of een bepaalde instelling teneinde de verkoop van producten of de afname van diensten te bevorderen; Artikel 52, eerste en tweede lid, van de Mediawet: 1. De programma's van instellingen die zendtijd hebben verkregen bevatten geen reclameboodschappe n en telewinkelboodschappen tenzij zulks bij deze wet uitdrukkelijk wordt toegestaan. 2. De programma's als bedoeld in het eerste lid bevatten voorts geen andere reclameuitingen tenzij dit niet vermijdbaar is. Bij algemene maatregel van bestuur kan worden bepaald in welke gevallen een reclame-uiting in een programma niet vermijdbaar kan worden geacht, alsmede wanneer het is toegestaan dat programma's reclame-uitingen bevatten. Mediabesluit Artikel 27, van het Mediabesluit: Niet vermijdbaar zijn reclame-uitingen die behoren tot het normale straatbeeld en die zonder opzet en zonder nadruk gedurende enkele seconden in een programmaonderdeel voorkomen. Artikel 28, van het Mediabesluit: 1. In programmaonderdelen van informatieve en educatieve aard zijn vermijdbare reclameuitingen in de vorm van het tonen of vermelden van een product of dienst toegestaan, mits: a. de vertoning of vermelding past binnen de context van het programma; b. de vertoning of vermelding geen afbreuk doet aan de programmaformule of de integriteit van het programma; c. de vertoning of vermelding niet op een overdreven of overdadige wijze plaatsvindt; en d. er geen sprake is van specifieke aanprijzingen van deze producten of diensten. 2. Het eerste lid is van overeenkomstige toepassing op andere programmaonderdelen, met uitzondering van programmaonderdelen die in het bijzonder bestemd zijn voor minderjarigen beneden de leeftijd van twaalf jaar. Artikel 29, van het Mediabesluit: 1. Onverminderd artikel 28 mogen programmaonderdelen van informatieve of educatieve aard vermijdbare reclame-uitingen in de vorm van het tonen of vermelden van namen of (beeld)merken van bepaalde producten of diensten of van namen van bedrijven of JuZa ivs blad 7

8 instellingen bevatten. Op deze reclame-uitingen is artikel 28, eerste lid, onderdelen a tot en met d van overeenkomstige toepassing. 2. In afwijking van artikel 28, eerste lid, onderdeel d, mogen programmaonderdelen van informatieve of educatieve aard vermijdbare reclame-uitingen bevatten, bestaande uit het aankondigen en recenseren van boeken, video's, compact discs en soortgelijke culturele uitingen, alsmede van toneel,- muziek- en filmuitvoeringen, tentoonstellingen en soortgelijke evenementen van kunstzinnige aard. JuZa ivs blad 8

9 Bijlage 2: Uitwerking feiten Uitzending van 20 maart 2005 Item over de prijs Het Gouden datje : Het drielandenpunt is een unieke attractie. Want er komen niet alleen drie landen (op de achtergrond roept iemand: zuurkool ) bij elkaar. Het ligt ook op het hoogste punt van Nederland. (op de achtergrond roept iemand rookworst). Te weten 322,5 meter boven NAP. (op de achtergrond roept iemand: lekker ). Deze boodschap met verborgen boodschap is van Unox. Het spel Sterslag Hieronder volgt een selectie van vermelde merk- en bedrijfsnamen in (delen van) reclameboodschappen. Marijn en Jarig zijn de kandidaten: Fragment reclameboodschap (gezongen): Andrelon. Marijn: De verrassende groente van vandaag. Jarig: En er verzorgd uitzien. Fragment commercial: ( ) en er verzorgd uitzien. Fragment reclameboodschap Nieuw van penotti Beide kandidaten: Twee kleuren in een pottie. Fragment commercial: iets anders in een pottie. Presentator: Ze variëren hier op hun eigen thema, maar ik geef jullie allebei een punt want jullie konden het netjes keurig meezingen. ( ) Fragment reclameboodschap: Ik ga voor Marijn: Edah. Jarig: Edah. Presentator: Ah, Marijn was net iets eerder. Het staat Fragment commercial: Edah. Presentator: O, wat spannend. Fragment reclameboodschap: Heerlijk Helder Jarig: Heineken. Marijn: Heineken. Fragment: Heineken. Presentator: Jarig bevestigt alle vooroordelen weer door dit als eerste te beantwoorden. De volgende. Fragment reclameboodschap: Met Hans van der Togt. Monique (personage in commercial) : Hans met Monique, het rad gaat weer draaien. Hans: Je meent het Monique: Je hebt er toch wel zin in? Hans: Jawel. Jarig: Center Parcs. Marijn: Center Parcs. Presentator: En de slogan? Marijn: Even helemaal weg. Presentator: oh, heel goed Fragment reclameboodschap (Hans): Maar nu even niet. JuZa ivs blad 9

10 Voice-over: Even helemaal weg. Presentator: Ik geef jullie allebei een punt, dan schiet het lekker op staat het nu. Volgende. Fragment reclameboodschap: Schat, staat de Marijn en Jarig: De Bokma koud. Presentator: Tegelijkertijd. Jullie krijgen allebei een punt. Fragment: Bokma koud. Fragment reclameboodschap: Met de.lach je iedereen uit Jarig: Fiat. Marijn: Fiat. Jarig: Fiat panda. Presentator: Ja die had Jarig echt eerder compleet ( ). Fragment commercial: Met de Fiat Panda lach je iedereen uit. Uitzending van 10 april 2005 Het item Ster(k) Spul Reclameboodschap 7-Up: Voice-over: Gratis affiches bij 7-Up. Gezongen: 7-Up, koud en helder smaakt geweldig. 7-Up Voice-over: Spaar de dopjes van 7-Up Reclameboodschap Hema: Vanaf morgen is het feest bij de Hema. 117 artikelen met kortingen tot maar liefst 40%. Echte winterprijzen. Gezongen: Echt Hema. Reclameboodschap Clausthaler: Man 1: Man, vandaag lukt werkelijk alles. Man 2: Nou alleen nog een biertje. Man1: Maar wel een dat het hoofd koel houdt. Man 2: Dat is een Clausthaler. (geluid van flesje bier dat opengemaakt en ingeschonken wordt.) Man 2: Clausthaler: houdt het hoofd koel en heeft werkelijk alles wat je van een biertje mag verwachten Man 1: Ja, Clausthaler heeft werkelijk alles wat je van een biertje mag verwachten. Man 2: Houd het hoofd koel en smaakt voortreffelijk. Man 1: Clausthaler. Man 2: Clausthaler. Man 1: Clausthaler. Fragment van een deel van een reclameboodschap van Albert Heijn: Check meteen even de alledag van Albert Heijn. Reclameboodschap Lion: (Geluid van een brullende leeuw) Voice-over: Je hebt trek als een leeuw, dus neem je een Lion. Een wilde verrassing gevangen in chocola. Lion: Beestachtig lekker. Eet het en je weet het. JuZa ivs blad 10